ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Βαθμός: ΤΑΞΗ: Γ Ολογράφως:.. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26/05/2017 Υπογραφή: ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 Ώρες Ονοματεπώνυμο:... Τμήμα:.. Αριθμός:.. ΟΔΗΓΙΕΣ: Να γράψετε μόνο με μπλε ή μαύρο μελάνι. Δεν επιτρέπεται η χρήση διορθωτικού υγρού. Να απαντήσετε σε όλα τα μέρη. Να γράψετε τις απαντήσεις σας στο εξεταστικό δοκίμιο, στον κενό χώρο μετά από κάθε ερώτηση. Το γραπτό αποτελείται από έντεκα (11) σελίδες. ΜΕΡΟΣ Α : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Εθελοντισμός στην Ουγκάντα iasonmouzourakis.blogspot.com Friday, 20 April 2012 Οι έξι μήνες που έζησα στην Ουγκάντα ως εθελοντής είναι μια εμπειρία ζωής γεμάτη αναμνήσεις που δεν πιστεύω ότι θα ξεχάσω! Είναι ό,τι πιο σημαντικό έχω κάνει στη ζωή μου, έμαθα πάρα πολλά πράγματα και είδα έναν άλλο τρόπο ζωής ζώντας με απλούς ανθρώπους στην πραγματική Αφρική και όχι στην Αφρική των πεντάστερων ξενοδοχείων και των ακριβών εμπορικών κέντρων, όσες βόλτες και αν έκανα εκεί! Έμαθα προπάντων να είμαι απλός άνθρωπος, να εκτιμώ όλα αυτά που έχω, πολλά απ' όσα θεωρούμε δεδομένα στην Ευρώπη, τίποτα δεν είναι δεδομένο! Παρά τα πάνω-κάτω που έζησα, έμαθα να είμαι αισιόδοξος και να βλέπω τη θετική πλευρά της ζωής. Όταν οι άνθρωποι γύρω σου, που έχουν ελάχιστα, παίρνουν τη ζωή στην πλάκα και όταν εσύ γκρινιάζεις για αστεία πράγματα, καταλαβαίνεις ότι κάτι δεν πάει καλά! Η ιστορία και τα ΜΜΕ σε μεγάλο βαθμό μας έχουν περάσει μια εικόνα της Αφρικής που είναι γεμάτη δεινά: πόλεμοι, βαρβαρότητα, θανατηφόρες αρρώστιες, απίστευτη φτώχεια, πείνα και δυστυχία. Η Αφρική που γνώρισα εγώ είχε λίγη σχέση με αυτήν την Αφρική! Είχε χαμόγελα, αστεία, γιορτή, χορό, τραγούδι αλλά και πολλά άλλα! Μία είναι η πρόσκλησή μου, να επισκεφτείτε την Ουγκάντα, μακριά από τα στερεότυπα της τηλεόρασης, αν θέλετε να γνωρίσετε την καλή εικόνα της Αφρικής που θα σας μείνει αξέχαστη! Καλώ επίσης τους νέους, και όχι μόνο, που θέλουν να κάνουν τη διαφορά και να προσφέρουν εθελοντική εργασία να έρθουν στην Ουγκάντα και όποιος/α ενδιαφέρεται να με αντικαταστήσει ως δάσκαλος/α γαλλικών στο σχολείο Holy Family SS στην Ναμαϊούμπα θα κάνω ό,τι περνάει 1
απ' το χέρι μου, για να σας βοηθήσω να εγκατασταθείτε και να νιώσετε ότι είστε σε άνετο περιβάλλον! Υπάρχουν πολλές άλλες εθελοντικές δουλειές που μπορεί να κάνει κανείς με την οργάνωσή μου, από σχολεία μέχρι ιατρικά κέντρα μέχρι αθλητισμό και ιδέες για νέες επιχειρήσεις και πολλά άλλα. Όσοι ενδιαφέρονται στείλτε μου ένα email στο jmouzourakis@gmail.com ή επικοινωνήστε κατευθείαν με την οργάνωσή μου (www.icye.org.uk) στο international@icye.org.uk. Η ICYE-UK είναι μέρος του Παγκόσμιου Ανεξάρτητου Οργανισμού Νέων, που ιδρύθηκε το 1949 Σας ευχαριστώ, Ιάσων Μουζουράκης ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Ποίοι Είμαστε Η Οργάνωση Εθελοντές Γιατροί Κύπρος είναι μια μη κυβερνητική, μη κερδοσκοπική, ανθρωπιστική Οργάνωση με ιατρικό και ανθρωπιστικό έργο που επεκτείνεται σε όλο το κόσμο. Ιδρύθηκε το 1994 κάτω από την ονομασία και την προστασία των Γιατρών του Κόσμου και σήμερα αριθμεί γύρω στα 800 ενεργά μέλη και χιλιάδες υποστηρικτές από την Κύπρο και το εξωτερικό. Είναι η σημαντικότερη ανθρωπιστική Οργάνωση της Κύπρου στο εξωτερικό. Αντιπροσωπεύουμε ιατρικά το νησί μας σε κάθε είδους εθελοντική, ιατρική ανθρωπιστική αποστολή. Στις κυριότερες εκκλήσεις βοηθείας, στις σημαντικότερες εξελίξεις των τελευταίων χρόνων στο παγκόσμιο σκηνικό οι Γιατροί του Κόσμου ήταν από τις πρώτες οργανώσεις που έλαβαν δράση με θάρρος και αγωνιστικότητα για βοήθεια και στήριξη των συνανθρώπων μας ανεξαρτήτου χρώματος, θρησκείας και πολιτικών πεποιθήσεων ανά τον κόσμο. Σκοπός μας, είναι να σώζουμε ζωές σε ένα κόσμο όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα διαφυλάσσονται ως κόρη οφθαλμού. Έχουμε ταξιδέψει από την Ζιμπάμπουε μέχρι την Αρμενία στα φτωχότερα μέρη του κόσμου. Από τους καταστροφικούς τυφώνες στην Σρι Λάνκα και την Ινδονησία στις εμπόλεμες ζώνες στο Ιράκ και την Παλαιστίνη για να παράσχουμε ιατρική βοήθεια στους συνανθρώπους μας που υποφέρουν. Οι τελευταίες εξελίξεις στην παγκόσμια οργάνωση Γιατροί του Κόσμου μας έφεραν το 2009 με νέα ονομασία και καινούριο καθεστώς ως Εθελοντές Γιατροί -Κύπρος. Ο σκοπός μας παραμένει πάντοτε ο ίδιος. Η προσφορά στον συνάνθρωπό μας. Η στήριξη και η παροχή βοήθειας με κάθε τρόπο. Σήμερα είμαστε μια αμιγώς Κυπριακή, ανεξάρτητη, εθελοντική, ανθρωπιστική Οργάνωση με την εμπειρία και την ωριμότητα μιας παλαιάς ανθρωπιστικής Οργάνωσης που ανοίγει τα φτερά της σε νέους ορίζοντες χωρίς περιορισμούς στην δράση της και χωρίς ενδοιασμούς στη φύση του έργου της ανά τον κόσμο. Χτίσαμε ορφανοτροφείο στην Κένυα, διαχειριζόμαστε πέραν των 1000 αναδοχών παιδιών εκ του μακρόθεν στην Ζιμπάμπουε, την Κένυα και την Παλαιστίνη. Προσφέρουμε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τρόφιμα στους πληγέντες διαφόρων περιοχών στον κόσμο και το κυριότερο, είμαστε φορείς της ελπίδας για αυτόν το δίκαιο κόσμο που πρεσβεύουμε. Είμαστε ακόμα, οι αυτόπτες μάρτυρες της καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι πρώτοι διαμαρτυρόμενοι και διεκδικητές της δικαιοσύνης όπου γίνεται αυτό. Με την βοήθεια σας, την στήριξη του κυπριακού λαού αγωνιζόμαστε να σώσουμε ένα παιδάκι στις πληγείσες περιοχές του πλανήτη. Το μότο μας είναι ότι ποτέ τα λόγια δεν είναι αρκετά. Βοηθήστε τώρα. Ως ενεργοί πολίτες αλλά και ως υποστηρικτές. Σας ευχαριστούμε. http://www.volunteerdoctors.org.cy/ 2
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ: (ΜΟΝΑΔΕΣ 2) 1.α) Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το Κείμενο 1; (μον.0,25) β) Ποιος είναι ο πομπός και ποιος ο σκοπός του κάθε κεμένου; (μον.1)... 2. Να αναφέρετε τρεις (3) τρόπους, λαμβάνοντας υπόψη και τα δύο κείμενα, με τους οποίους οι εθελοντες προσφέρουν στην ανθρωπότητα. (μον. 0,75)........ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΩΝ (ΜΟΝΑΔΕΣ 1) 1. Να γράψετε έναν πλαγιότιτλο για την τελευταία παράγραφο του Κειμένου 1. (μον. 0.5) 3
2. Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο για το Κείμενο 2. (μον. 0.5) ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 2) 1.Να δηλώσετε το είδος των υπογραμμισμένων δευτερευουσών προτάσεων του Κειμένου 1 καθώς και τον συντακτικό τους ρόλο: (μον.1) I. «αναμνήσεις που δεν πιστεύω ότι θα ξεχάσω!» II. «Μία είναι η πρόσκλησή μου, να επισκεφτείτε την Ουγκάντα,...» Ι.... ΙΙ.... 2. Να μετασχηματίσετε την παρακάτω υπογραμμισμένη φράση του Κειμένου 2 σε χρονική πρόταση. (μον. 0.25) «Στις κυριότερες εκκλήσεις βοηθείας οι Γιατροί του Κόσμου ήταν από τις πρώτες οργανώσεις που έλαβαν δράση με θάρρος και αγωνιστικότητα»....... 3. Να χαρακτηρίσετε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων που είναι με έντονα γράμματα και στα δύο (2) Κείμενα. (μον. 0.75) Ι. «Σκοπός μας, είναι να σώζουμε ζωές σε ένα κόσμο όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα διαφυλάσσονται ως κόρη οφθαλμού.» ΙΙ. «θα κάνω ό,τι περνάει απ' το χέρι μου, για να σας βοηθήσω» ΙΙΙ. «...αν θέλετε να γνωρίσετε την καλή εικόνα της Αφρικής...» Ι.... ΙΙ.... ΙΙΙ.... 4
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (ΜΟΝΑΔΕΣ 1) 1.Να γράψετε από μία δική σας πρόταση χρησιμοποιώντας τις υπογραμμισμένες και με πλάγια γράμματα λέξεις με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχουν στα κείμενα. (πολυσημία λέξεων) (μον. 0.5) α) «Όταν οι άνθρωποι γύρω σου, που έχουν ελάχιστα, παίρνουν τη ζωή στην πλάκα καταλαβαίνεις ότι κάτι δεν πάει καλά!»...... β) «Σκοπός μας, είναι να σώζουμε ζωές σε ένα κόσμο όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα διαφυλάσσονται ως κόρη οφθαλμού»....... 2. Να γράψετε από ένα συνώνυμο των παρακάτω υπογραμμισμένων λέξεων. (μον. 0.5) σημαντικότερες =. ενδοιασμούς =.. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (ΜΟΝΑΔΕΣ 8) «Σήμερα που το κράτος πρόνοιας αδυνατεί να κάνει αισθητή την παρουσία του, εξακολουθούν να υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι επιμένουν να προσφέρουν κάτι από τον εαυτό τους, αποδεικνύοντας πως ο εθελοντισμός δεν έχει όρια και περιορισμούς αλλά είναι ποικιλόμορφος και διαχρονικός.» Σχολιάζοντας την παραπάνω άποψη σε άρθρο σας να αναφερθείτε στον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο εθελοντισμός στην αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων και στις προσπάθειες για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου. (250-300 λέξεις) 5
6
7
ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) ΚΕΙΜΕΝΟ 1 ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Τάσου Λειβαδίτη «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος» Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκαιο. Θα βγείς στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα ματώσουν απ τις φωνές το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες μα ούτε βήμα πίσω. Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζει την αδικία. Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή. Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια αφήνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω από τις οβίδες. Δεν έχεις καιρό δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος. Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος μπορεί να χρειαστεί ν αφήσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη ή το παιδί σου. Δε θα διστάσεις. Θ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου Θ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο. Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς. Το ξέρω, είναι όμορφο ν ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδυ, να κοιτάς έν άστρο, να ονειρεύεσαι είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου να την ακούς να σου λέει τα όνειρα της για το μέλλον. Μα εσύ πρέπει να τ αποχαιρετήσεις όλ αυτά και να ξεκινήσεις γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου, για όλα τ άστρα, για όλες τις λάμπες και για όλα τα όνειρα αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος. Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη, τη μάνα σου και τον κόσμο. Εσύ και μες απ το τετραγωνικό μέτρο του κελιού σου θα συνεχίσεις τον δρόμο σου πάνω στη γη. Κι όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα θα χτυπάς τον τοίχο του κελιού σου με το δάχτυλο απ τ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία. Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν ασπρίζουν τα μαλλιά σου δε θα γερνάς. Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος αφού όλο και νέοι αγώνες θ αρχίζουνε στον κόσμο αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος θα πρέπει να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό. Αποβραδίς στην απομόνωση θα γράψεις ένα μεγάλο τρυφερό γράμμα στη μάνα σου Θα γράψεις στον τοίχο την ημερομηνία, τ αρχικά του ονόματος σου και μια λέξη : Ειρήνη σα να γραφες όλη την ιστορία της ζωής σου. Να μπορείς να πεθάνεις ένα οποιοδήποτε πρωινό να μπορείς να σταθείς μπροστά στα έξη ντουφέκια σα να στεκόσουνα μπροστά σ ολάκαιρο το μέλλον. Να μπορείς, απάνω απ την ομοβροντία που σε σκοτώνει εσύ ν ακούς τα εκατομμύρια των απλών ανθρώπων που τραγουδώντας πολεμάνε για την ειρήνη. Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος. 8
Κώστα Βάρναλη «Το «ΑΝ» του Κίπλινγκ» (Παρωδία) ( Το πιο κάτω ποίημα του Κώστα Βάρναλη είναι παρωδία στο ποίημα «Αν» του Κίπλινγκ. Παρωδία είναι μίμηση ποιήματος με κωμικό και κοροϊδευτικό τρόπο) Αν ημπορείς τον παλαβό να κάνεις, όταν οι άλλοι σου κάνουνε το γνωστικό κι όλοι σε λένε φταίχτη αν δεν πιστεύεις τίποτα κι άλλοι δε σε πιστεύουν αν σχωρνάς όλα τα δικά σου, τίποτα των άλλων κι αν το κακό, που πας να κάνεις, δεν το αναβάλλεις κι αν σ όσα ψέματα σου λεν με περισσότερ απανταίνεις κι αν να μισείς ευφραίνεσαι κι όσους δε σε μισούνε κι αν πάντα τον πολύξερο και τον καλόνε κάνεις. Αν περπατάς με την κοιλιά κι ονείρατα δεν κάνεις κι αν να στοχάζεσαι μπορείς μονάχα το ιντερέσο το νικημένο αν παρατάς και πάντα διπλαρώνεις το νικητή, μα και τους δυο ξετσίπωτα προδίνεις αν, ό,τι γράφεις κι ό,τι λες, το ξαναλέν κι οι άλλοι γι αληθινό να παγιδεύουν τον κουτό κοσμάκη αν, λόγια κι έργα σου καπνόν ο δυνατός αέρας τα διαβολοσκορπά, και συ ξαναμολάς καινούριον. Αν όσα κέρδισες μπορείς να τα πληθαίνεις πάντα και την πατρίδα σου κορόνα γράμματα να παίζεις κι αν να πλερώνεις την πεντάρα, που χρωστάς, αρνιέσαι και μόνο να πληρώνεσαι σωστό και δίκιο το χεις αν η καρδιά, τα νεύρα σου κι ο νους σου εν αμαρτίαις γεράσανε κι όμως εσύ τα στύβεις ν αποδίδουν αν στέκεις πάντα δίβουλος και πάντα σου σκυμμένος κι όταν φωνάζουν οι άλλοι «εμπρός»! εσύ φωνάζεις «πίσω»! Αν στην πλεμπάγια να μιλάει αρνιέται η αρετή σου κι όταν ζυγώνεις δυνατούς, στα δυο λυγάς στη μέση κι αν μήτε φίλους μήτ εχτρούς ποτέ σου λογαριάζεις και κάνεις πως τους αγαπάς, αλλά ποτέ κανέναν αν δεν αφήνεις ευκαιρία κάπου να κακοβάνεις και μόνο αν κάνεις το κακό, η ψυχή σου γαληνεύει, δικιά σου θα ναι τούτ η Γης μ όλα τα κάλλη που χει κι έξοχος θα σαι Κύριος, αλλ Άνθρωπος δε θα σαι. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ Ευφραίνεσαι= ευχαριστιέσαι Ιντερέσο = κέρδος Διπλαρώνεις = πηγαίνεις δίπλα Στύβεις= σφίγγεις, ξεζουμίζεις Δίβουλος = με δυο γνώμες, αναποφάσιστος Πλεμπάγια = κοσμάκης, λαός Κακοβάνεις = κακολογείς, δυσφημείς Σχωρνάς=συγχωράς 9
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ 1. Το ποίημα του Λειβαδίτη «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος» στηρίζεται σε ένα οξύμωρο: τι πρέπει να απαρνηθεί κανείς αν θέλει να λέγεται άνθρωπος; (μον.1)...... 2. Να χαρακτηρίσετε το ύφος του κάθε ποιητή και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με στοιχεία από τα κείμενα; (μον.2)...... 3. Ποιος φαίνεται να είναι ο στόχος του ανθρώπου στο κάθε ποίημα σύμφωνα με την περιγραφή του κάθε ποιητή; (μον.1) 10
4. Ποια χαρακτηριστικά πρέπει να έχει κανείς, σύμφωνα με τα πιο πάνω ποιήματα, για να λέγεται άνθρωπος; (Να γράψετε τουλάχιστον τέσσερα χαρακτηριστικά) (μον.2) Ο Διευθυντής... Σωτήρης Χαραλάμπους 11