THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ SPYROS KOUVELIS PROGRAMME DIRECTOR, SDGs CENTRE FOR GOVERNANCE AND PUBLIC LAW, FORMER VICE-MINISTER FOR FOREIGN AFFAIRS, GREECE TO GOVERNANCE AND REGIONAL ARTERIES FOR GROWTH: Europe s momentum Greece s impetus ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 11 ΜΑΪΟΥ 2018 1
THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ SPYROS KOUVELIS PROGRAMME DIRECTOR, SDGs CENTRE FOR GOVERNANCE AND PUBLIC LAW, FORMER VICE-MINISTER FOR FOREIGN AFFAIRS, GREECE TO GOVERNANCE AND REGIONAL ARTERIES FOR GROWTH: Europe s momentum Greece s impetus ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 11 ΜΑΪΟΥ 2018 Κατ' αρχήν θέλω να ευχαριστήσω την Περιφέρεια Πελοποννήσου, θέλω να ευχαριστήσω τον Economist που μου δίνει μια ευκαιρία να είμαι και πάλι μαζί σας να μιλήσω για κάποια θέματα που πιστεύω και αγαπώ πολύ, αλλά σήμερα σκεφτόμουν ανεβαίνοντας εδώ στο πόντιουμ, ότι βασικά θέλω να σας μιλήσω για τα καρπούζια. Το καλοκαίρι, άμα βγείτε μια βόλτα στην Πελοπόννησο Ιούλιο Αύγουστο βλέπετε παντού καλλιέργειες με καρπούζια, φορτηγά που κουβαλάνε καρπούζια και τα λοιπά. Η συνολική ποσότητα που παράγεται στην Πελοπόννησο αν δεν κάνω λάθος είναι γύρω στις 100.000 τόνους, είναι πολύ, είναι ένα βαρύ προϊόν αυτό το οποίο παράγει μια συνολική αξία της τάξεως των 20 με 50 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτός είναι ο συνολικός κύκλος εργασιών όλων αυτών των καλλιεργειών που βλέπετε παντού σε όλη την Πελοπόννησο. Αντίστοιχα ο τουρισμός στην Ελλάδα το 2017 είχε οικονομικό αποτέλεσμα 18,3 δις. Η διαφορά είναι αρκετά μεγάλη και μάλιστα να σας κάνω μια μικρή ανάλυση, στην Κρήτη είχαμε 1,4 δις, στα Ιόνια 2,2 δις, στην 2
Πελοπόννησο ήμασταν λίγο κάτω από το 1 δις αν έχω σωστές εκτιμήσεις και αριθμούς, θα μου πει μετά ο Γενικός Γραμματέας αν τα είπα σωστά αυτά. Η διαφορά ποια είναι; Ότι από τη μια έχουμε μια παραγωγή η οποία έχει μεγάλο όγκο, μεγάλη διακίνηση αλλά πολύ μικρή προστιθέμενη αξία, από την άλλη έχουμε μια υπηρεσία η οποία είναι η πιο μεγάλη βιομηχανία της χώρας μας. Ο τουρισμός είναι η πιο μεγάλη βιομηχανία, γιατί αν σκεφτείτε ότι ουσιαστικά εμπλέκεις πάρα πολλούς τομείς εργασίας, παραγωγής, υπηρεσιών, απασχολείς πάρα πολύ κόσμο και δημιουργείς ένα τεράστιο οικονομικό αποτέλεσμα, για την Ελλάδα είναι περίπου το ¼ του ΑΕΠ της χώρας. Είναι τεράστιο. Είναι σαν να έλεγες ότι πηγαίνεις σε μια χώρα που έχει τεράστια βιομηχανική ανάπτυξη και βλέπεις παντού εργοστάσια. Εδώ δεν είναι εργοστάσια, είναι ξενοδοχεία είναι άλλες υποδομές. Το ζήτημα είναι ότι αυτή την προστιθέμενη αξία όταν θέλεις να την κάνεις ένα κεντρικό σημείο της πολιτικής σου και πολύ σωστά είπε πριν ο Γιώργος Τζιάλλας ότι η Ελλάδα έχει διαλέξει να είναι κεντρικός τομέας και δουλεύει πολύ σκληρά το Υπουργείο Τουρισμού πάνω σε αυτό, πρέπει να δεις με ποιο τρόπο μπορείς να διευρύνεις το πεδίο. Εδώ έρχεται το κομμάτι του πως θέλει κανείς να προσελκύσει την επένδυση πάνω σε αυτό. Είπαμε ότι για την Πελοπόννησο έχουμε γύρω στο 1 δις παραγόμενο προϊόν από τον τουρισμό το χρόνο. Για την Πελοπόννησο για εμένα αυτό είναι λίγο, είναι ένας μικρός αριθμός. Αν σκεφτείτε ότι είναι μια περιοχή που είναι πολύ κοντά στην πρωτεύουσα, είναι πολύ εύκολο μέσα σε λίγες ώρες να φτάσεις σε οποιοδήποτε σημείο της Πελοποννήσου χωρίς να χρειαστεί να πάρεις πλοίο, αεροπλάνο και τα λοιπά, έχει ένα απίστευτο απόθεμα πολιτιστικό, περιβαλλοντικό, σε φυσική ομορφιά, σε τρόφιμο που παράγει και ο στόχος είναι και θα πρέπει να είναι κατά τη γνώμη μου, αυτό το αποτέλεσμα που δίδεται στους επισκέπτες, να συνδυάζεται με όλα τα στοιχεία που θα το κάνουν πιο ενδιαφέρον, πιο σέξι αν θέλετε να χρησιμοποιήσουμε αυτή τη λέξη για να έρθουν επισκέπτες οι οποίοι θα είναι και διατεθειμένοι να αφήσουν περισσότερα χρήματα. 3
Πριν όμως σας πω περισσότερα για τους επισκέπτες, αφήστε με να κάνω και μια μικρή τοποθέτηση για το τι είδους επενδύσεις θέλουμε να φέρουμε. Πριν από μία εβδομάδα ήμουν σε ένα πάρα πολύ μεγάλο Συνέδριο στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου οι διαχειριστές των διάφορων funds που ήταν εκεί -συνολικά οι διαχειριστές που ήταν εκεί διαχειρίζονταν ένα συνολικό ποσό της τάξης των 45 περίπου τρις - οι άνθρωποι αυτοί μιλούσαν ότι είναι σε πάρα πολύ μεγάλη πίεση από τους ίδιους τους παρόχους των κεφαλαίων, για να στραφούν προς πιο βιώσιμες μορφές επενδύσεων. Βιώσιμες με την έννοια του sustainability, της βιώσιμης ανάπτυξης ακολουθώντας τις κατευθύνσεις αυτού που λέγεται SRI που είναι το Sustainable and Responsible Investment και το ΕSGI (Environmental Social and Governance Investment). Αυτοί οι άνθρωποι θέλουν όχι να αποεπενδύσουν από τις κακές επενδύσεις που είναι ρυπογόνες το έχουν ξεπεράσει αυτό, αλλά θέλουν να πάνε σε τομείς που θα μπορούν να δείξουν στους πελάτες τους, αυτούς που δίνουν τα funds τους ουσιαστικά ότι εμείς επενδύουμε σε πράγματα που προωθούν θετικούς τομείς για την ανάπτυξη ενός τόπου. Θετικοί τομείς για την ανάπτυξη ενός τόπου από τον τουρισμό είναι το να εμπλέκεις περισσότερο το τοπικό στοιχείο και να δίνεις δουλειά και εκπαίδευση στους ανθρώπους που δουλεύουν στις υπηρεσίες τουρισμού. Είναι το να αναδείξεις τα τοπικά χαρακτηριστικά, την τοπική κουζίνα, το τοπικό πολιτιστικό απόθεμα που υπάρχει και τα λοιπά. Είναι να αναδείξεις την ποιότητα. Γιατί αν δεν την αναδείξεις, χάνεις το παιχνίδι του ανταγωνισμού απέναντι σε χώρες που μπορούν να δώσουν πιο φτηνά από εσένα, το προϊόν αυτού του χαμηλού επιπέδου που κι εσύ θα μπορούσες να δώσεις. Και βέβαια είναι και όλες οι υποδομές και οι υπηρεσίες που πρέπει να μπορείς να παρέχεις εκπαίδευση, υποδομές υγείας, υποδομές μεταφοράς και τα λοιπά. Στη χώρα μας γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια αλλά κατά τη γνώμη μου εκεί ακριβώς είναι και το μεγάλο στοίχημα: ότι αν αποφασίσουμε να στραφούμε όπως πολύ σωστά στρέφονται μεγάλες και μικρότερες επιχειρήσεις στην Ελλάδα προς ξένα funds για να τραβήξουν πόρους για να 4
μπορέσει να προχωρήσει η τουριστική ανάπτυξη, πρέπει αυτές οι παράμετροι της βιώσιμης επένδυσης στους τομείς του τουρισμού να είναι βασικότατο χαρακτηριστικό του πως αναπτύσσουμε τον τουρισμό στη χώρα μας. Τέλος θεωρώ ότι για μια περιοχή σαν την Πελοπόννησο που εκτός απ' όλο το πολιτιστικό απόθεμα που έχει, έχει και τη δυνατότητα να παράγει εξαιρετικά προϊόντα, το να στραφεί σε μια μορφή παραγωγής που είναι πρώτον υψηλότερη ποιότητα προϊόντων που μπορεί ακόμη να ανέβει φυσικά, και δεύτερον πηγαίνοντας πιο κοντά σε νέες τεχνολογίες που φέρνουν και τον τρόπο παραγωγής αλλά και τον τόπο παραγωγής, δηλαδή να χρειάζεται να μεταφέρουμε τα προϊόντα σε μικρότερες αποστάσεις και να παράγονται τοπικά όπως επίσης και η διαχείριση των απορριμμάτων που προκύπτουν απ' όλες αυτές τις δραστηριότητες, είναι πάρα πολύ σημαντική. Αν αυτοί οι τομείς κι αυτές οι αρχές για την ανάπτυξη του τουρισμού είναι αυτό που αποφασίζουμε να κάνουμε σα χώρα και σε αυτό έχει λόγο και η κεντρική διοίκηση φίλε Γιώργο μαζί με την κ. Κουντουρά με την οποία έχουμε πολύ καλή συνεργασία και πολύ συχνά συζητάμε αυτά τα θέματα, αλλά και η Περιφερειακή Αυτοδιοίκηση και βέβαια ο κάθε τόπος που θα τα κάνει αυτά, τότε υπάρχει πραγματικά το μέλλον, το οποίο περιέγραψε πριν ο Γενικός Γραμματέας. Αν δεν το κάνουμε, θα παράγουμε καρπούζια και νομίζω ότι δεν είναι αυτό που θέλουμε να κάνουμε στη χώρα, παρ' όλο που τα αγαπάω πάρα πολύ. Ευχαριστώ πολύ. 5