7/5/2008 ΗΜΕΡΙ Α: ασικές Πυρκαγιές Στη Νότια Ευρώπη& η Καταλυτική Εµπειρία του Ελληνικού Καλοκαιριού του 2007 ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΕΙΟ Τµήµα Γεωγραφίας ΚΑΟΥΚΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ ασοπόνος ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε. ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ ΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΆΤΩΝ & ΤΕΧΝ. ΑΣΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΘΗΝΑ 2008
7/5/2008
*«ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΥΡΟΠΛΗΚΤΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ» «άση και βοσκόµενα δασικά οικοσυστήµατα -Προτάσεις ανόρθωσης και αποκατάστασης» Πάρνηθα Ιούνιος 2007 ορυφορική εικόνα από τον δορυφόρο Aqua της Nasa της 25 Αυγούστου 2007 ορυφορική εικόνα από τον δορυφόρο Terra της Nasa της 26 Αυγούστου 2007 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η χώρα µας το καλοκαίρι του 2007 γνώρισε τη µεγαλύτερη οικολογική κοινωνική και οικονοµική καταστροφή της µεταπολεµικής ιστορίας της από τις πυρκαγιές. ================================================================= Εκτεταµένες πυρκαγιές σε πολλά µέρη της χώρας, έκαναν την εµφάνισή τους από τον Μάιο 2007 συνεχίστηκαν τους καλοκαιρινούς µήνες και έφθασαν στο απόγειό τους τον Αύγουστο 2007. Αποτέλεσµα αυτών ήταν: Να καούν συνολικά εκτάσεις 268.834 ha (Ευρωπαϊκό Πληροφοριακό Σύστηµα ασικών Πυρκαγιών _ EFFIS), εκ των οποίων τα 147.200ha* άση &.Ε Ο θάνατος 71 ανθρώπων (3 τον Ιούλιο και 68 τον Αύγουστο) Να καταστραφούν περίπου 1.500 σπίτια και να µείνουν 6.000 άστεγοι. Να καταστρέψει 4,5 εκατοµµύρια ελαιόδενδρα (244.000στρ)και Να καούν 24.000 αιγοπρόβατα, 472 βοοειδή, 20.671 µελίσσια κ.ά. -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ύψος των καταστροφών εκτιµήθηκε πάνω από 1,5 δισεκατοµµύρια ευρώ (σύµφωνα µε πηγές της πολιτείας). Οι περιοχές που είχαν τις περισσότερες καταστροφές ήταν οι νοµοί Μεσσηνίας, Αρκαδίας, Ηλείας, Αχαΐας, Λακωνίας, Αργολίδος, Κορινθίας, Αττικής και Ευβοίας µε το νοµό Ηλείας να δέχεται το πιο εκτεταµένο και φονικό πλήγµα. Οι πυρκαγιές της περιόδου του Αυγούστου, κορυφώθηκαν ιδιαίτερα µετά την 23η Αυγούστου, δηλαδή λίγες µέρες µετά την προκήρυξη των πρόωρων βουλευτικών εκλογών. Ο συνδυασµός ενός θερµού και ξηρού έτους, αλλά και ισχυροί άνεµοι, όπως αυτό καταγράφηκε από τους µετεωρολογικούς σταθµούς, αποτέλεσαν τους σηµαντικότερους παράγοντες της έξαρσης των πυρκαγιών. εν θα πρέπει όµως να παραλείψουµε και τις αναφορές των πολιτικών, όπως του πρωθυπουργού της χώρας, αλλά και µέρους της αντιπολίτευσης, που ανέφεραν ότι πίσω από τις φωτιές αυτές υπήρξε οργανωµένο σχέδιο εµπρησµών.
Οι φλόγες που κατέκαψαν χωριά στην Ηλεία έφθασαν µέχρι τον ιερό χώρο της Αρχαίας Ολυµπίας, χωρίς να µπορέσει κανείς να τις σταµατήσει (φωτο: e-politiismos.gr)
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ Ν. ΗΛΕΙΑΣ Συνολική έκταση του Νοµού ανέρχεται στα 268.100 ha και αντιπροσωπεύει το µεγαλύτερο µέρος του δυτικού τµήµατος της Πελοποννήσου. άση και ασικές εκτάσεις του Νοµού έχουν έκταση 90.600ha Ο παρακάτω πίνακας εµφανίζει την κατανοµή των δασών και δασικών εκτάσεων πριν αλλά και µετά τη πυρκαγιά του 2007: Κατηγορία Δάση θερμόβιων κωνοφόρων (δάση χαλεπίου & κουκουναριάς) Δάση ψυχρόβιων κωνοφόρων (µαύρης & ελάτης) Δάση φυλλοβόλων πλατυφ/λων λων (καστανιάς, δρυός & πλατάνου) Δασικές εκτάσεις (αείφυλλα πλατύφυλλα & φρυγανώδη οικοσυστήματα) ΣΥΝΟΛΟ (ha) Πριν την πυρκαγιά 35.968 6.759 19.795 28.078 90.600 Ποσοστό επί της συνολικής εκτάσης του Νοµού 13,4% 2,5% 7,4% 10,5% 33,8% Καµένες εκτάσεις 21.600 600 800 12.280 35.280 Ποσοστό καµένης έκτασης 60,05% 8,88% 4,04% 43,73% 38,94% Πηγή: Απογραφή ασών 1992, Γενική /νση ασών - Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων, /νση ασών και ασαρχεία Νοµού Ηλείας
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ Ν. ΗΛΕΙΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑ ΤΟΥ Ν. ΗΛΕΙΑΣ Όπως προκύπτει από το βιοκλιµατικό χάρτη * (Μαυροµάτης, 1981, όπου εµφανίζονται χαρακτήρες µεσογειακού βιοκλίµατος) ) στο Ν. Ηλείας εµφανίζονται τρεις χαρακτήρες βιοκλίµατος.. Στο παραθαλάσσιο τµήµα του Κυπαρισσιακού κόλπου επικρατούν στοιχεία του ασθενούς θερµο- µεσογειακού βιοκλιµατικού χαρακτήρα (100<Χ<125), στα ποιο ορεινά τµήµατα του νοµού ο ασθενής µεσο-µεσογειακός µεσογειακός χαρακτήρας (40<Χ<75) και τέλος στο µεγαλύτερο µέρος επικρατεί ο έντονος µεσο- µεσογειακός χαρακτήρας (75<Χ<100). * Βιοκλιµατικός χάρτης εµφανίζει τον αριθµός βιολογικά ξηρών ηµερών κατά τη θερινή και ξηρή περίοδο του έτους (όπου Χ=αριθµός βιολογικά ξηρών ηµερών).
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ Ν. ΗΛΕΙΑΣ Ο νοµός Ηλείας ήταν δεύτερος σε σειρά νοµός της χώρας όσο αφορά το Μ.Ο. των καµένων εκτάσεων (δασών & θαµνοτόπων) ) και του αριθµού των πυρκαγιών για το χρονικό διάστηµα από 1971-1987 1987 (Καϊλίδης, 1990).
ΣΚΟΠΟΣ Με τη παρούσα εργασία θα προσπαθήσω να παρουσιάσω στοιχεία και τυχόν ιδιαιτερότητες για τις ασικές Πυρκαγιές στο Ν. Ηλείας, όπως αυτά προκύπτουν από τα ελτία.π. που µου διέθεσε το Τµήµα Προστασίας της Γενική /νση ασών & Φ.Π. του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων. Σηµειώνω δε ότι επέλεξα το Ν. Ηλείας γιατί τυγχάνει να είναι και η ιδιαίτερη πατρίδα µου.
ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΙ Για την εργασία χρησιµοποιήθηκαν τα διαθέσιµα στατιστικά δελτία πυρκαγιών του υπουργείου, καθώς και άλλα διαθέσιµα πινακοποιηµένα στοιχεία, για τη περίοδο 1987-2007. Τα στοιχεία εισήχθησαν σε βάση δεδοµένων σε Υ/Η για την επεξεργασία τους. Τέλος οι συντεταγµένες των πυρκαγιών της περιόδου 1987-2004 µεταφέρθηκαν σε χάρτη για να σχεδιασθεί η κατανοµή στο νοµό (ακολουθεί ο χάρτης).
ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗ ΠΕΡΙΟ Ο 1987-2004 Καταν οµή πυρκαγιών αν ά ασαρχείο 600 500 488 474 Αριθµός πυρκαγιών 400 300 293 200 100 0 Πύργου Κρεσ τένω ν Αµαλιάδος
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ (Πελοπόννησος) Παρουσιάζεται ο αριθµός των δασικών πυρκαγιών στους νοµούς της Πελοποννήσου για τη περίοδο 1983-2006 Αριθµός πυρκαγιών 1983-2006 Μ.Ο. Πυρκαγ ιώ ν ανά έτος για τη περίοδο 1983-2006 ΜΕΣΣΗΝΙΑ 1283 ΜΕΣΣΗΝΙΑ 53.5 ΛΑΚΩΝΙΑ 885 ΛΑΚΩΝΙΑ 36.9 ΚΟΡΙΝΘΙΑ 835 ΚΟΡΙΝΘΙΑ 34.8 ΗΛΕΊΑ 1125 ΗΛΕΊΑ 46.9 ΑΧΑΪΑ 725 ΑΧΑΪΑ 30.2 ΑΡΚΑ ΙΑ 610 ΑΡΚΑ ΙΑ 25.4 ΑΡΓΟΛΙ Α 578 ΑΡΓΟΛΙ Α 24.1 Παρατηρούµε ότι ο Ν. Ηλείας έχει λιγότερες πυρκαγιές σε σχέση µε τη Μεσσηνία, γεγονός που δείχνει ότι η κατάταξη του προηγούµενου πίνακα πιθανόν έχει αλλαγές.
ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ (Πελοπόννησος) Καµένες εκτάσεις στους νοµούς της Πελοποννήσου για τη περίοδο 1983 83-2006 Καµένες εκτάσεις στους Νοµούς της Πελοποννήσου για τη περίοδο 1983-2006 Μ.Ο. Καµένων εκτάσεων ανά Νοµό της Πελοποννήσου για τη περίοδο 1983-2006 500000 400000 300000 200000 100000 0 ΑΡΓΟΛΙ Α 95125 ΑΡΚΑ ΙΑ 268088 ΑΧΑΪΑ 293878 ΗΛΕΊΑ 447207 ΚΟΡΙΝΘΙΑ 524328 ΛΑΚΩΝΙΑ 538790 ΜΕΣΣΗΝΙΑ 316315 25000.0 20000.0 15000.0 10000.0 5000.0 0.0 ΑΡΓΟΛΙ Α 3963.5 ΑΡΚΑ ΙΑ 11170.3 ΑΧΑΪΑ 12244.9 ΗΛΕΊΑ 18633.6 ΚΟΡΙΝΘΙΑ 21847 ΛΑΚΩΝΙΑ 22449.6 ΜΕΣΣΗΝΙΑ 13179.8 Από τα παραπάνω διαγράµµατα φαίνεται ότι για την περίοδο 1983-1996 1996 ο Ν. Ηλείας έχει χάσει την «πρωτιά» του όσο αφορά τις καµένες δασικές εκτάσεις, δίνοντας τη θέση του στους Ν. Κορινθίας και Λακωνίας, το ίδιο συµβαίνει βέβαια και µε τους Μ.Ο..
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ Ε ΟΜΕΝΩΝ - ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΣΙΚΏΝ ΠΥΡΚΑΓΙΏΝ ΣΤΟ Ν. ΗΛΕΙΑΣ 140 Αριθµός πυρκαγιών ανά έτος για τη περίοδο 1987-2007 στην Ηλ εία 25 37 42 48 60 72 58 64 74 78 82 82 89 104 120 116 113 96 101 95 132 120 100 80 60 40 20 0 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
οκιµή εκτίµηση της τυχαιότητας των µετρήσεων Για τον αριθµό των πυρκαγιών στο Ν. Ηλείας έγινε έλεγχος Κανονική Κατανοµής. Από το ιστόγραµµα προέκυψε (Genstat( Genstat) ότι η κατανοµή είναι κανονική, γιατί η σχέση τιµών και συχνότητας τιµών ακολούθησε την κωδωνοειδή δή καµπύλη της κανονική κατανοµής. Έλεγχος τάσης Με τη βοήθεια της παραµετρικής στατιστικής έγινε προσπάθεια να δούµε δ αν υπάρχει τάση. Η επίλυση έδειξε ότι δεν µπορούµε να πάρουµε αποτελέσµατα τάσης (Zar( Zar,, J., 1996. Biostatistical Analysis Prenfia Hall, USA.)
ΚΑΜΕΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ ΚΑΜΕΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ Καµένες εκτάσεις ανά έτος στην Ηλ εία για τη περίοδο 1987-2007 1987 1168 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 12022 52390 4360 1837 5931 10384 4202 696 1218 19807 203 42673 853 578 2382 2983 158503 2005 2006 2007 1026 761 220668 200000 150000 100000 50000 0
Οι χρονιές που παρουσιάζουν τη µεγαλύτερη έξαρση σε καµένες εκτάσεις είναι 1989, 1998,, 2000 και 2007. Τα έτη 1989, 2000 και 2007 είναι έτη εκλογών. Επίσης το 1989 και 2000 είναι και ξηρά έτη (βροχής( βροχής) οκιµή εκτίµηση της τυχαιότητας των µετρήσεων Για τις ετήσιες καµένες εκτάσεις στο Ν. Ηλείας έγινε έλεγχος Κανονική Κατανοµής. Από το ιστόγραµµα (σε λογαριθµική κλίµακα) που προέκυψε (Genstat) έδειξε ότι η κατανοµή είναι κανονική, γιατί η σχέση τιµών και συχνότητας τιµών ακολούθησε την κωδωνοειδή καµπύλη της κανονική κατανοµής.
ΚΑΜΕΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ Μ.Ο. καµένης έκτασ ης κατ έτο ς ανά πυρκαγιά 4500.0 4000.0 3500.0 3000.0 2500.0 2000.0 1500.0 1000.0 500.0 0.0 19 116 639 61 32 49 90 66 8 29 223 4284 8 378 11 12 25 30 11 10 1672 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Με βάση το διάγραµµα αυτό παρατηρούµε ότι οι καµένες εκτάσεις ανά ά πυρκαγιά από το 1998 παρουσιάζει τρεις σηµαντικές εξάρσεις µε αποτέλεσµα να υποβαθµίζεται η µείωση που παρατηρείται από το 2001 έως το 2006.
Μ.Ο. ΚΑΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ & ΑΡΙΘΜΟΥ ΑΣΙΚΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΏΝ ΣΤΟ Ν. ΗΛΕΙΑΣ Μ.Ο. Καµένης εκτασης ανά πυρκαγιά Μ.Ο. αριθµού πυρκαγιών ανά έτος στο Ν. Ηλ εία ς 600 500 400 300 200 100 0 128 539 323 1987-1997 1998-2007 Σύνολο 1987-2007 81.0 80.8 80.6 80.4 80.2 80.0 79.8 79.6 79.4 80.8 80.4 79.9 Μ.Ο. 1987-2007 Μ.Ο. 1987-1997 Μ.Ο. 1998-2007 Έγινε καταµερισµός της περίοδο 1987-2007 σε δύο υποπεριόδους, ως σηµείο τοµής ορίσαµε το 1997, γιατί υπήρξε η αλλαγή υπεύθυνου καταστολής δασικών πυρκαγιών και κατακερµατισµός αρµοδιοτήτων για την πρόληψη και σε φορείς εκτός της ασική Υπηρεσίας. Τη περίοδο 1987-1997 1997 Μ.Ο. η καµένη έκταση ανά πυρκαγιά είναι µικρότερη σε σχέση µε το 1998-2007 Τη περίοδο 1998-2007 ο Μ.Ο. αριθµού πυρκαγιών είναι µικρότερος του 1987-1997 1997
ΚΑΜΕΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ Σύνολο καµένων εκτάσων στην Ηλεία στις περιόδους 1987-1997 & 1998-2007 Μ.Ο. καµένων εκτάσ εων ανά έτος στο Ν. Ηλ εία ς 600000 500000 400000 300000 430630 544645 40000 30000 20000 25935 43063 200000 100000 0 114015 1987-1997 1998-2007 Σύνολο 1987-2007 10000 0 10365 Μ.Ο. 1987-2007 Μ.Ο. 1987-1997 Μ.Ο. 1998-2007 Η περίοδος 1987-1997 1997 έχει τις λιγότερες καµένες εκτάσεις σε σχέση µε τη 1998-2007 Επίσης και ο Μ.Ο. καµένων εκτάσεων ανά έτος δείχνει να είναι µικρότερος τη περίοδο 1987-1997 1997
ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ & ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ Καταν ο µή τω ν πυρκαγιών ανά κλάσ η καµένης έκτασης 1987-2007 80,0% 60,0% 40,0% 20,0% 0,0% 10 10< 50 50< 1000 1000< 5000 >5000 Σειρά1 78,5% 11,2% 8,7% 0,9% 0,6% Το 78,5% των πυρκαγιών καίει εκτάσεις κάτω από 10 στρέµµατα Αντίθετα οι πυρκαγιές που κάνουν µεγάλες καταστροφές είναι (ευτυχώς) µόλις το 0,6%
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΏΝ ΣΤΟ ΕΤΟΣ Καταν ο µή τω ν πυρκαγιών της Ηλ είας ανά µήνα για τη περίοδο 1987-2004 250 200 150 100 50 0 Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απ ρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγ ουσ τος Σεπ τέµβριος Οκτώβριος Νοέµβριος εκέµβριος Ο µήνας µε τις περισσότερες πυρκαγιές είναι ο Αύγουστος και ακολουθούν ουθούν Ιούλιος, Μάρτιος,, Σεπτέµβριος κλπ Έκπληξη αποτελεί το γεγονός ότι ο Μάρτιος, ο Απρίλιος και ο Φεβρουάριος εµφανίζουν τόσο αυξηµένο αριθµό πυρκαγιών. Μια απάντηση που θα µπορούσε να δοθεί είναι, η ιδιαιτερότητα που υ παρουσιάζει ο νοµός σε ότι αφορά τα σηµεία επαφής γεωργικών και δασικών εκτάσεων (παζλ). Την περίοδο των µηνών που αναφέραµε ενεργούνται εργασίες καθαρισµών µε καύση.
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΚΑΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΕΤΟΣ Κα µένες εκτάσ εις ανά µήνα για τη περίοδο 1987-2004 140000 120000 100000 80000 60000 40000 20000 0 Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απ ρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγ ουσ τος Σεπ τέµβριος Οκτώβριος Νοέµβριος εκέµβριος Στο διάγραµµα αυτό εµφανίζονται οι µήνες Αύγουστος, Σεπτέµβριος και Ιούλιος µε τις περισσότερες καµένες εκτάσεις, όπως και ο αριθµός των πυρκαγιών Οι µήνες Φεβρουάριος, Μάρτιος και Απρίλιος δεν ακολουθούν τον αυξηµένο αριθµό των πυρκαγιών, αναµενόµενο λόγω των µετεωρολογικών παραµέτρων που επικρατούν αυτή τη περίοδο.
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΚΑΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ 24ΩΡΩ Καταν ο µή τω ν πυρκαγιών της Ηλ είας εντός του 24ώρου για τη περίοδο 1987-2004 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 00:30-1:30 1:30-2:30 2:30-3:30 3:30-4:30 4:30-5:30 5:30-6:30 6:30-7:30 7:30-8:30 8:30-9:30 9:30-10:30 10:30-11:30 11:30-12:30 12:30-13:30 13:30-14:30 14:30-15:30 15:30-16:30 16:30-17:30 17:30-18:30 18:30-19:30 19:30-20:30 20:30-21:30 21:30-22:30 22:30-23:30 23:30-00:30 Οι µεσηµεριανές ώρες και εδώ είναι αυτές όπου εµφανίζονται ο µεγαλύτερος αριθµός πυρκαγιών, ενώ το χαµηλότερο εµφανίζεται τις πρώτες ώρες του 24ώρου.
ΣΗΜΕΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ Κα τα ν ο µή των πυρκαγιών ανάλογα µε το σηµείο έναρξης Εθνικό ς-επαρ χιακό ς δρόµος ασικό ς δρόµος Κατοικηµένη έκταση Γεω ργο κτηνο τρο φική καλλιέργεια Γεω ρ γ ο δ εν δ ρ ο κο µική καλλιέργεια Αναγέννηση-Αναδ άσ ω σ η ασικό έδαφο ς ασική έκταση άσο ς 2.2% 2.6% 0.2% 0.6% 7.7% 1.1% 12.8% 20.4% 52.5% Το διάγραµµα αυτό έρχεται να επιβεβαίωση το γεγονός ότι ένα µεγάλο µέρος των πυρκαγιών στην Ηλεία φαίνεται να έχουν σηµείο έναρξης τις γεωργοδενδροκοµικές καλλιέργειες.
ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΤΙΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ (θερµοκρασία) Οι µετεωρολογικοί παράγοντες επηρεάζουν τις δασικές πυρκαγιές και ι αυτό φαίνεται όπου υπάρχουν στοιχεία, θερµοκρασίας, υγρασίας και ανέµου (Schroeder( and Buck, 1970) Κα τα ν ο µή αριθ. πυρκαγ ιών και καµένων εκτάσ εων ανάκλάση θερµοκρασίας 60.0% 50.0% Αριθµός π υρκαγιών % Καµένη έκταση % 57.024% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% 0.2% 0.003% 4.0% 1.256% 10.7% 0.303% 19.9% 2.655% 23.8% 9.423% 26.3% 13.1% 19.176% 2.0% 10.161% 0 έως 5 6 έως10 11έως15 16έως20 21έως25 26έως30 31έως35 36έως40 Κλάσ εις θερµοκρασίας Έγινε κατανοµή του αριθµού των πυρκαγιών και των καµένων εκτάσεων ν σε κλάσεις θερµοκρασίας. Οι κλάσεις επιλέχθηκαν ανά πέντε βαθµού και πάρθηκε ως αρχή το 0 (µηδέν) και ως µέγιστη η µεγαλύτερη τιµή που βρέθηκε από τα δελτία πυρκαγιών. Η πρώτη παρατήρηση που εξάγεται από το διάγραµµα είναι ότι ο αριθµός των πυρκαγιών αυξάνει σταδιακά όπως ανεβαίνει η θερµοκρασία µέχρι την τιµή των 30 0 C. Αντίστοιχα οι καµένες εκτάσεις παρουσιάζουν έξαρση στη κλάση 26-30 0 C και ακολουθεί η κλάση 31-35 35 0 C
ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΤΙΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ (υγρασία) Κα τα ν ο µή αριθµού πυρκαγ ιών & καµένων εκτάσ εων ανά κλ άσ η Υγ ρ ασ ίας 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 16,7% 55,335% Αριθµός π υρκαγιών % καµένες εκτάσεις % 39,2% 34,4% 26,994% 17,128% 9,6% <40 40-59 60-79 80-100 0,543% Οι περισσότερες εκτάσεις καίγονται όταν η σχετική υγρασία είναι κάτω από το 40% Οι περισσότερες πυρκαγιές εκδηλώνονται όταν η σχετική υγρασία µεταξύ 40-59% και 60-79% Όταν η υγρασία είναι πάνω από 80% η εξάπλωση της πυρκαγιάς είναι πάρα πολύ δύσκολη
ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΤΙΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ (κατεύθυνση ανέµου) Η ταχύτητα του ανέµου κατά την έναρξη µιας δασικής πυρκαγιάς προσδιορίζει τον τρόπο και την ένταση της εξάπλωσης (Bovio( Bovio, 1999 και Viegas,, 1997) Αρ ιθµός πυρκαγιών και Ταχ ύτητα ανέµου 15.0% 3.1% 0.8% 65.9% 15.2% 0-1 ΒF (νηνεµία) 1.1-4.0 ΒF (µέτριο ς) 4.1-7.0 ΒF (ισχυρό ς) 7.1-9.0 ΒF (π. ισχυρό ς) 9.1 και άνω (θυελλώ δης) Στο διάγραµµα εµφανίζεται να έχουµε τον µεγαλύτερο αριθµό δασικών πυρκαγιών µε µέτριους ανέµους καλύπτοντας µάλιστα το 66% των καταγεγραµµένων επεισοδίων πυρκαγιάς 64.84 7% Καµένες εκτάσεις και ταχ ύτηττα ανέµου 1.711 % 0.590 % 17.26 6% 15.58 6% 0-1 ΒF (νηνεµία) 1.1-4.0 ΒF (µέτριο ς) 4.1-7.0 ΒF (ισχυρό ς) 7.1-9.0 ΒF (π. ισχυρό ς) Σε διαφοροποίηση από τον αριθµό των πυρκαγιών οι περισσότερες εκτάσεις καίγονται µε ένταση ανέµου πολύ ισχυρού σε ποσοστό 65% 9.1 και άνω (θυελλώ δης)
ΣΧΕΣΗ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΣΤΙΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ (διεύθυνση ανέµου) 6.5% 27.3% 21.59 3% Αριθµός πυρκαγιών και ιεύθυνση ανέµου 12.3% 41.4% 12.6% Κα µένες εκτάσ εις και ιεύθυνση ανέµου 3.752 % 0.510 % Απ νο ια Βο ρειο ς Νο τιο ς Ανατο λ ικο ς υτικος Απ νο ια Βο ρειο ς Ο έναρξη των πυρκαγιών στο νοµό Ηλείας φαίνεται να ευνοούνται κυρίως από τους βόρειους σε ποσοστό που φθάνει το 41,5%. Ο Βόρειος άνεµος είναι ξηρός µε αποτέλεσµα η καύσιµη ύλη να γίνεται επίσης ξηρή. Αυτό έρχεται να επιβεβαιωθεί και από το γεγονός ότι το 65% των καµένων εκτάσεων έχει καεί όταν φυσούσε βόρειος άνεµος. Ενώ τα ποσοστά του αµέσως επόµενου ανέµου είναι του ανατολικού µε ποσοστό 21,5%. Νο τιο ς 9.519 % 64.62 6% Ανατο λ ικο ς υτικος
ΑΙΤΙΑ ΑΣΙΚΏΝ ΠΥΡΚΑΓΙΏΝ Αίτια τω ν δασικών πυρκαγιών στην Ηλέια και την Ελλάδα(Καϊλίδης,1990) 45,0% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% Άγνωστα Βολές στρατου Βραχυκύκλω µα ΕΗ Εκδροµής Εµπρησµός (µαζί µε ενέργειες Εργασίες υπαίθρου Κάψιµο απορρυµάτω ν+άλλες Καλαµιές+βε λτιωση βοσκοτόπων Κεραυνός Κυνηγοί Σπινθήρας µηχανήµατος Τσιγάρο ΗΛΕΙΑ 41,3% 0,1% 1,4% 0,2% 26,4% 4,9% 3,5% 11,9% 6,6% 0,6% 0,6% 2,5% ΕΛΛΑ Α 25,7% 0,7% 0,7% 1,3% 29,3% 2,9% 6,1% 17,8% 2,2% 1,3% 2,1% 10,7% Από το διάγραµµα φαίνεται ότι ο νοµός παρουσιάζει διαφοροποίηση (προς τα πάνω) σε σχέση µε τις τιµές που αφορούν το σύνολο της Ελλάδας στα άγνωστα, στα φυσικά, στις εργασίες υπαίθρου και στη ΕΗ. Αντίθετα στα υπόλοιπα είναι κάτω από τις τιµές της χώρας.
ΧΡΟΝΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ Καταν ο µή τω ν πυρκαγιών ανάλογα µε το χρόνο επ έµβασης Καταν οµή τω ν καµµένω ν εκτάσεω ν ανάλογα µε το χρόνο επ έµβασης 50.0% 40.0% 30.0% 20.0% 10.0% 0.0% 15 λεπτών 15< 30 λεπτών 30< 1ώρα >1ώρας Σειρά1 44.9% 35.5% 16.7% 3.0% 80.0% 60.0% 40.0% 20.0% 0.0% 15 λεπτών 15< 30 λεπτών 30< 1ώ ρα >1ώρας Σειρά1 22.4% 16.4% 60.7% 0.6% Σχεδόν το 45% των πυρκαγιών έχουν χρόνο επέµβασης µικρότερη ή ίση των 15 λεπτών Όταν η επέµβαση ήταν άµεση η καµένες εκτάσεις ήταν σχετικά µικρές, σε αντίθεση µε την κλάση 30< 1ώρα όπου οι εκτάσεις που καίγονται είναι µεγάλες
ΥΨΟΜΕΤΡΟ ΚΑΙ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Αριθµός πυρκαγιών και υψόµετρο Καµένες εκτάσεις και υψόµετρο 7%0% 20% 5% 1% 35% 74% 58% 0-300µ 301-600µ 601-900µ >900µ 0-300µ 301-600µ 601-900µ >900µ Παρατηρούµε ότι το 74% των πυρκαγιών που εκδηλώνονται στο νοµό Ηλείας σε υψόµετρο από 0 έως 300µ. Αντίθετα το 58% των καµένων εκτάσεων βρίσκονται σε υψόµετρο από 301-600µ., κάτι αναµενόµενο γιατί εκεί υπάρχουν οι περισσότερες δασικές εκτάσεις
ΚΑΙΓΟΜΕΝΑ ΑΣΟΠΟΝΙΚΑ ΕΙ Η Ποσοστό Αριθµού πυρκαγιών ανάλογα µε το δασοπονικό είδος Χαλέπιος 44.44% Αείφυλλα πλατύφυλλα 34.58% Αναγέννηση 11.92% Αναδάσωση Πουρνάρι Φυλλοβόλλος δρυς Χορτοσκεπής Φυλλοβόλλα πλατύφυλλα Λοιπά θερµόβια πλατύφυλλα Φρυγανοσκεπές Κουκουναριά Κυπαρίσση Τραχεία Αριά 1.75% 1.43% 1.43% 0.95% 0.87% 0.87% 0.79% 0.48% 0.24% 0.16% 0.08% 0.00% 5.00% 10.00% 15.00% 20.00% 25.00% 30.00% 35.00% 40.00% 45.00% 50.00% Στο νοµό Ηλείας η χαλέπιος πεύκη κατέχει το 44,5% του αριθµού των πυρκαγιών και ακολουθούν τα αείφυλλα πλατύφυλλα Εκείνο που είναι όµως ιδιαίτερα αρνητικό είναι οι πυρκαγιές σε εκτάσεις ε που έχουν καεί και βρίσκονται στο στάδιο της αναγέννησης
ΚΑΙΓΟΜΕΝΑ ΑΣΟΠΟΝΙΚΑ ΕΙ Η Ποσοστό καµένων εκτάσεων ανάλογα µε το δασοπονικό είδος Χαλέπιος Αείφυλλα πλατύφυλλα Αναγέννηση Αναδάσωση Πουρνάρι Φυλλοβόλλος δρυς Χορτοσκεπής Φυλλοβόλλα πλατύφυλλα Λοιπά θερµόβια πλατύφυλλα Φρυγανοσκεπές Κουκουναριά Κυπαρίσση Τραχεία Αριά 3.23% 0.89% 0.79% 0.12% 1.46% 0.08% 0.03% 0.03% 0.01% 0.01% 0.07% 0.00% 34.12% 59.16% 0.00% 10.00% 20.00% 30.00% 40.00% 50.00% 60.00% 70.00% Η χαλέπιος πεύκη κατέχει και το µεγαλύτερο ποσοστό στις καµένες εκτάσεις µε ποσοστό που ξεπερνά το 59%, κάτι που αναµένεται γιατί είναι το τ κυρίαρχο δασοπονικό είδος Ακολουθούν τα αείφυλλα πλατύφυλλα µε ποσοστό 34%, είδη που επίσης καλύπτουν µεγάλη έκταση στο νοµό, αλλά και γιατί αποτελεί συνήθως και τον υπόροφο της χαλεπίου πεύκης.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Από την επεξεργασία των στοιχείων και των διαγραµµάτων που προέκυψαν δεν φαίνεται να υπάρχει άµεση σχέση µεταξύ αριθµού πυρκαγιών και καµένων εκτάσεων. Αυτό γιατί δεν ακολουθείτε ευθεία αναλογία π.χ. µεγάλος αριθµός πυρκαγιών και περισσότερες καµένες εκτάσεις ή αντίστροφα. 2. Οι εκτάσεις που καίγονται στο νοµό Ηλείας επηρεάζονται άµεσα από τους µετεωρολογικούς παραµέτρους θερµοκρασίας, υγρασίας και ανέµου 3. Σηµαντικό στοιχείο για το νοµό Ηλείας αποτελούν τα αυξηµένα ποσοστά έναρξης δασικών πυρκαγιών από γεωργοδενδροκοµικές καλλιέργειες. 4. Οι δασικές εκτάσεις που καίγονται βρίσκονται σε υψόµετρα από 301-600µ. σε ποσοστό 54%, σε αντίθεση µε την εµφάνιση του αριθµό των πυρκαγιών που βρίσκονται σε υψόµετρα από 0-300µ.. 0 Κάτι που δικαιολογείται από το γεγονός ότι το µεγαλύτερο µέρος του πληθυσµού βρίσκεται στα χαµηλότερα υψόµετρα, αλλά και από το γεγονός ότι εκεί βρίσκονται και οι καλλιεργήσιµες εκτάσεις.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 5. Η µεταφορά της δασοπυρόσβεσης το 1998 στη Πυροσβεστική Υπηρεσία δε φαίνεται να βοήθησε, παρόλο που τα µέσα και το προσωπικό αυξήθηκαν* (σε σχέση µε τη.υ), αντίθετα µάλιστα για την περίπτωση του νοµού Ηλείας φαίνεται να έχει χειροτερέψει. Ειδικότερα οι δασικές εκτάσεις που καίγονται (συνολικά) είναι περισσότερες, ο Μ.Ο. ανά έτος και ανά επεισόδιο επίσης µεγαλύτερος. 6. Φαίνεται να υπάρχει βελτίωση του Μ.Ο. του αριθµού πυρκαγιών για τη περίοδο 1998-2007. Εδώ θα πρέπει να σηµειωθεί ότι αυτό αφορά τη ασική Υπηρεσία η οποία έχει τη ευθύνη της πρόληψης. (*)Υποσηµείωση: αναφέρω ενδεικτικά ότι το σύνολο των πιστώσεων το 1997 για τις.υ. ήταν 207εκ. και το 2005 µόνο 172εκ.. Επίσης τα τελευταία χρόνια δίνονται κάθε έτος 8εκ. για πρόληψη και 500εκ. για καταστολή (Πηγή:Π.Ο. ασικών Υπαλλήλων).
Κλείνω την παρούσα εργασία µε την ελπίδα: Α) ότι το καλοκαίρι του 2007 θα είναι ο τελευταίος πύρινος εφιάλτης που άφησε πίσω του δεκάδες νεκρούς και εκατοµµύρια καµένες εκτάσεις. & Β) ότι η πολιτεία θα πρέπει να δει εκ νέου το θέµα της πρόληψης και της καταστολής των δασικών πυρκαγιών, γιατί είναι αλληλένδετα µεταξύ τους, αλλά και γιατί οι γνώστες και οι διαχειριστές του δάσους δεν µπορούν να είναι εκτός του δάσους όταν αυτό καίγεται.
1800 1700 1600 1500 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Ετήσιο ύψους βροχής για την περίοδο 1948-2007 από το Μ.Σ.Πύργου της Ε.Μ.Υ. Ύψος βροχής σε mm 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Έτη ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ Ν. ΗΛΕΙΑΣ Μ.Ο. βροχόπτωσης των ετών 1948-2007 = 832.02m m Ξηρά έτη
ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΟΥ Ν. ΗΛΕΙΑΣ ΤΟ 1992 ΚΑΙ 1947
ΧΑΡΤΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ (Υπουργείο Γεωργίας, 1992) ΧΑΡΤΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΧΑΡΤΗΣ ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ (Υπουργείο Γεωργίας, 1947)