9. Για την αντιµετώπιση της κατάστασης πρέπει να προωθηθεί άµεσα

Transcript

1 1 Προς το Περιφερειακό Συµβούλιο Αττικής Συνοπτική έκθεση της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος στην Πάρνηθα & Αττική και των µέτρων που πρέπει να ληφθούν (εν όψει της συζήτησης στο Π.Σ. για την Πάρνηθα) 1. Πέντε χρόνια µετά την περιβαλλοντική καταστροφή της Πάρνηθας δεν έχουν γίνει παρά ελάχιστα πράγµατα για την αποκατάσταση των καµένων εκτάσεων. Οι προτάσεις των αρµόδιων φορέων και κρατικών ιδρυµάτων (ΕΘΙΑΓΕ, ΗΜΗΤΡΑ, WWF) δεν έχουν εισακουσθεί. O Φορέας ιαχείρισης στον απολογισµό του για τα έτη κάνει λόγο για «αδυναµία εκπλήρωσης των αρµοδιοτήτων και υποχρεώσεών του». Η κατάσταση ήδη έχει επιδεινωθεί. 2. Η Πολιτεία, αντί να ασχοληθεί σοβαρά µε το πρόβληµα, επιδίδεται σε επικοινωνιακές πολιτικές. Το ίδιο και τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Έτσι, προβάλλονται οι επισκέψεις υπουργών και πρωθυπουργών στην Πάρνηθα και οι δηλώσεις τους, ενώ αυτές δεν συνοδεύονται από κανένα πολιτικό µέτρο. Οι πολίτες παραπληροφορούνται και εφησυχάζουν µε δηµοσιεύµατα του τύπου «Η Πάρνηθα ξαναπρασινίζει» ή ότι κάποιες ιδιωτικές εταιρείες (SKY, COSMOTE, κ.α.) έχουν αναλάβει την αναδάσωση. 3. Η αλήθεια είναι ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον 100 χρόνια για να δηµιουργηθεί στα καµένα ξανά ικανοποιητική βλάστηση κι αυτή θα είναι κυρίως θάµνοι της µεσογειακής µακίας, πεύκα, κέδρα, αριές (ενδεχοµένως και συστάδες µε βελανιδιές). Το ελατόδασος, ιδιαίτερα στις νότιες και ανατολικές εκθέσεις, εξαιτίας της κλιµατικής αλλαγής και της ατµοσφαιρικής ρύπανσης, δεν θα ξαναγεννηθεί (ίσως οι άκαυτες συστάδες να επεκταθούν λίγο µε πλαγιοσπορές). Και αυτά, µε την προϋπόθεση ότι η περιοχή δεν θα βόσκεται (ενώ σήµερα λόγω των

2 2 ελαφιών έχουµε υπερβόσκηση). Αυτά προκύπτουν απ όσες µελέτες έχουν εκπονηθεί µέχρι σήµερα και από προφορική επικοινωνία µου µε έγκριτους ειδικούς επιστήµονες ερευνητές. 4. Το πρόβληµα όµως της Πάρνηθας δεν µπορεί ούτε να εκτιµηθεί, ούτε να αντιµετωπισθεί µεµονωµένα, αλλά µόνο εντασσόµενο στην ραγδαία επιδείνωση της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος στην Αττική (µόνο Αττική για τεχνικούς λόγους). Όπως φαίνεται από τους χάρτες που περιλαµβάνονται στην έκθεση του WWF για τις πυρκαγιές στη ΒΑ Αττική το 2009, το 2007 (µετά την πυρκαγιά στη Πάρνηθα) τα δάση κωνοφόρων & πλατύφυλλων (πεύκα, έλατα, υψηλή θαµνώδης βλάστηση κ.α.) κάλυπταν σαφώς λιγότερο από 10% της έκτασης της Αττικής, οι θαµνότοποι κάλυπταν περίπου το 10% αυτής, ενώ οι δοµηµένες εκτάσεις (πόλεις, οικισµοί, βιοµηχανία κλπ), κάλυπταν περίπου το 40%. Το υπόλοιπο 40% καλύπτονταν από άγονες και αγροτικές εκτάσεις. Την 20ετία εξάλλου καταστράφηκε από πυρκαγιές περίπου το 50% της δασοκάλυψης της Αττικής. Σήµερα, µε τις πυρκαγιές που έχουν µεσολαβήσει από το 2007, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί. Έχει επιδεινωθεί ακόµη εξαιτίας της συνεχούς επέκτασης του οικιστικού ιστού, την αυθαίρετη δόµηση και τη νοµιµοποίησή της, τα τεχνικά έργα υποδοµής (οδικοί σιδηροδροµικοί άξονες), την επέκταση των βιοµηχανικών, βιοτεχνικών, εµπορευµατικών χρήσεων. 5. Ως αποτέλεσµα των ανωτέρω, η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της Αττικής βρίσκεται σε οριακό σηµείο. Αυτό έχει άµεση επίδραση στην επιδείνωση του κλίµατος της Αττικής, στην άνοδο της µέσης θερµοκρασίας (σύµφωνα µε το Φ Πάρνηθας η µέση αύξηση της θερµοκρασίας µόνο στους Θρακοµακεδόνες, µετά την οικολογική καταστροφή στην Πάρνηθα, ανήλθε στους 4-5 βαθµούς), στην αύξηση της ατµοσφαιρικής ρύπανσης, στην µείωση του υδροφόρου ορίζοντα και

3 3 στην χειροτέρευση της ποιότητας του νερού της Αττικής (σύµφωνα µε τον Φ Πάρνηθας, το νερό της πλειονότητας των πηγών της, είναι πλέον ακατάλληλο για πόση). 6. Για την αντιµετώπιση του προβλήµατος, της ραγδαίας επιδείνωσης της κατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος της Αττικής και των δυσµενών επιπτώσεών της στην ποιότητα ζωής των κατοίκων της, όχι µόνο δεν λαµβάνεται κανένα µέτρο, αλλά µε την επίκληση της µνηµονιακής συγκυρίας, έχουν ακυρωθεί και οι θετικές διατάξεις της περιβαλλοντικής νοµοθεσίας. Ματαιώθηκε και ο χωροταξικός σχεδιασµός της Αθήνας/Αττικής που περιελάµβανε πολλές θετικές διατάξεις για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Αντίθετα, διευκολύνεται και ενθαρρύνεται η περαιτέρω περιβαλλοντική υποβάθµιση της Αττικής µε την ουσιαστικά άναρχη εγκατάσταση ΑΠΕ, και πλήθους άλλων επιβαρυντικών χρήσεων (κεραίες, επεκτάσεις καζίνο, σχεδιασµοί για Ελληνικό, παραθαλάσσιο µέτωπο κ.α.). Οι ΜΠΕ, όπου εκπονούνται, έχουν όχι µόνο τυποποιηµένο αλλά και τυπικό περιεχόµενο, ως µία υποχρεωτική γραφειοκρατική διαδικασία, που δεν ασκεί έτσι κι αλλιώς καµία επιρροή στην τελική έγκριση. 7. Η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος της Αττικής, όπως επιγραµµατικά διαγράφεται πιο πάνω, επιβάλλει την εκπόνηση και εφαρµογή ενός έκτακτου σχεδίου διαχείρισης, πριν καταστεί µη αναστρέψιµη (ίσως να έχει καταστεί ήδη). Αυτό προϋποθέτει ότι όλες οι αρµοδιότητες χωροταξίας και περιβαλλοντικής διαχείρισης της Αττικής θα περιέλθουν σε έναν φορέα (αντί του κατακερµατισµού που υπάρχει σήµερα) µε αυτονοµία έναντι της κεντρικής διοίκησης (µην ξεχνούµε την περίπτωση του ΟΡΣΑ που σταδιακά αποδυναµώθηκε και στη συνέχεια καταργήθηκε στην πράξη). Ο φορέας αυτός σήµερα µπορεί να είναι και η αιρετή περιφέρεια ή άλλος που θα υπάγεται σε αυτήν και στη διοίκησή του να συµµετέχουν εκπρόσωποι από ερευνητικά ιδρύµατα (π.χ.

4 4 ήµητρα) πανεπιστηµιακοί φορείς (π.χ. ΕΜΠ, Βιολογικό Τµήµα Π.Α., Γεωπονικό Πανεπιστήµιο Αθηνών), µη κυβερνητικές περιβαλλοντικές οργανώσεις, κ.α. Μέχρι τη σύστασή του, οι αρµοδιότητες του µπορούν να ασκούνται από την Περιφέρεια. 8. Άµεσες επιδιώξεις του φορέα αυτού: α) Η συλλογή όλου του, διεσπαρµένου σήµερα, διαθέσιµου βιβλιογραφικού υλικού και δεδοµένων για την κατάσταση του περιβάλλοντος της Αττικής, ώστε να αποκτήσει εποπτική αντίληψη αυτής, β) Η µελέτη των ήδη διατυπωµένων προτάσεων από επιστήµονες, ερευνητές, ιδρύµατα, µεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος της Αττικής, γ) Η δηµιουργία βάσης δεδοµένων και παρακολούθησης, δ) Η λήψη άµεσων µέτρων, περιλαµβανοµένης της αναστολής χορήγησης αδειών εγκατάστασης και δόµησης στις πλέον ευαίσθητες περιοχές, ε) Η εκπόνηση σχεδίου έκτακτης διαχείρισης (Σηµ. Η πρόταση έτσι όπως διατυπώνεται, ενδεχόµενα φαίνεται γραφειοκρατική, όµως δίνει σχηµατικά ορισµένους βασικούς άξονες). 9. Για την αντιµετώπιση της κατάστασης πρέπει να προωθηθεί άµεσα προς διαβούλευση το σχέδιο ΡΣΑ 2021, που έχει εκπονήσει ο ΟΡΣΑ, στην έκδοσή του «Αύγουστος 2011», περιλαµβάνοντας προταθείσες βελτιώσεις στη ΣΜΠΕ, µε σκοπό να έλθει το ταχύτερο για ψήφιση στη βουλή. Για την ταχύτερη και αποτελεσµατικότερη εφαρµογή του µπορεί να συµπεριληφθούν σε αυτόν διατάξεις σύµφωνα µε τις οποίες οι σχετικές αρµοδιότητες θα περιέλθουν στην αιρετή Περιφέρεια (Σηµ. Με το σχέδιο ΡΣΑ 2021 προβλέπεται αυξηµένη προστασία των ορεινών όγκων και του φυσικού περιβάλλοντος της Αττικής, απαγόρευση εγκατάστασης καταστροφικών και υποβαθµιστικών χρήσεων στις προστατευόµενες περιοχές κ.α.). 10. Ειδικά για την Πάρνηθα, πρέπει να εκπονηθεί νέο διαχειριστικό σχέδιο, µε βάση τις σηµερινές συνθήκες και να καταρτιστεί προγραµµατική σύµβαση Φ.. Περιφέρειας για την υλοποίησή του.

5 5 Αθήνα Ο συντάκτης Τάσος Λύτρας νοµικός περιβάλλοντος