ΕΚ Ι ΕΤΑΙ ΑΠΟ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ Τζωρτζ 6 ΑΘΗΝΑ 106 77 Ηλεκτρονικη εκδοση Τεύχος 9 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2007 Εκδότης: Πάνος Καπετανίδης τηλ: 210 4616664-6977357493 ΤΕΤΑΡΤΗ 12 ΕΚΕΜΒΡΗ Οι καραγκιοζοπαίκτες πανελλαδικά ΑΠΕΡΓΟΥΝ Συµµετέχουν στην συγκέντρωση στο Πεδίο Άρεως ώρα 11:00π.µ. Προσυγκέντρωση ώρα 10π.µ. στην είσοδο των γραφείων Τζωρτζ 6 Για την επίθεση της κυβέρνησης στα ασφαλιστικά δικαιώµατα Για την ακρίβεια και την ανεργία Για την αφαίµαξη του µεροκάµατου Στη σηµερινή εποχή η ψυχαγωγία αλλάζει µορφή. Τα µαντράκια - ο φυσικός χώρος για παραστάσεις Καραγκιόζη - εξαφανιστήκαν, το ίδιο εξαφανίστηκαν και οι τελευταίοι ελεύθεροι χώροι. Την θέση τους κατέλαβε το τσιµέντο και η άσφαλτος. Από την άλλη, ο πολιτισµός κολληµένος στην µισή ποσοστιαία µονάδα είναι ο κρατικός προϋπολογισµός για τον για την κεντρική υπηρεσία του ΥΠΠΟ και το πρόγραµµα ηµοσίων επενδύσεων 0,56 για το 2008, (έναντι 0,7 του 2007 και 0,82 του 2006), και η πολιτιστική πολιτική του κράτους εναποτίθεται στους «Μαικήνες», ενώ εφευρίσκεται η δηµιουργία του «Εθνικού κέντρου Θεάτρου και χορού» το οποίο λειτουργώντας µε τους κανόνες της ιδιωτικής οικονοµίας θα εντάσσει στις επιχορηγήσεις του ότι πουλάει, ενώ θα απορρίπτει ότι «δεν πουλάει».
2 Μοναδική εξαίρεση στην προσπάθεια διατήρησης και ανάπτυξης της µοναδικής στο είδος της λαϊκής παραδοσιακής µας τέχνης της τέχνης του Θεάτρου Σκιών, αποτελούν ορισµένοι ήµοι, και οι τελευταίοι εναποµείναντες Πολιτιστικοί σύλλογοι, που εντάσσουν στα πολιτιστικά τους προγράµµατα, ορισµένες παραστάσεις. Και δεν βγαίνουν χαµένοι. Το κοινό ανταποκρίνεται δείχνοντας την µεγάλη αγάπη που τρέφει για τον ξυπόλητο ήρωα. Έναν ήρωα που από τα µικρά του χρόνια αγαπάει και εξακολουθεί να αγαπάει µέχρι τα γεράµατα. Αλλά και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, έχοντας επιβαρυµένα τα οικονοµικά της από αρµοδιότητες που ανέλαβε χωρίς τους αντίστοιχους πόρους, πολλές φορές αδυνατεί να ανταποκριθεί ακόµα και στην εξόφληση της αµοιβής του καραγκιοζοπαίκτη που χρησιµοποίησε στις εκδηλώσεις. Το Ελληνικό κράτος, αδιαφορεί για την τύχη του θεάµατος, οι Υπουργοί κοροϊδεύουν, οι λιγοστοί δηµιουργοί παλεύουν µόνοι τους. Αλλά και το κοινό, αδυνατεί να πληρώσει ακόµα και το χαµηλό εισιτήριο του Καραγκιόζη. Κι εδώ που τα λέµε ο οικογενειακός προγραµµατισµός σε περίοδο ανέχειας, το πρώτο που θα κόψει θεωρώντας το περιττό έξοδο, είναι η ψυχαγωγία του. Έτσι ο πολιτισµός εναποτίθεται στην τηλεόραση. Στο ασφαλιστικό, ύστερα από παλινωδίες και ατοµικό δικαστικό αγώνα, το τµήµα «Ειδικών θεµάτων» δεν εφαρµόζει για όλους ευνοϊκή δικαστική απόφαση, και απαιτεί να κάνει δικαστήριο στο ΙΚΑ ο κάθε καραγκιοζοπαίχτης ατοµικά. Και σαν να µην έφτανε αυτό, κινδυνεύουν και τα κατακτηµένα από χρόνια δικαιώµατα και ιδιαίτερα για τους νέους καραγκιοζοπαίκτες, που δυστυχώς για το επάγγελµα του καραγκιοζοπαίκτη βγαίνουν µε το σταγονόµετρο. Τα παραπάνω αναγκάζουν τον κλάδο των καραγκιοζοπαικτών να είναι σε εγρήγορση, και φυσικά να περιφρουρήσουν µαζί µε τους υπόλοιπους εργαζόµενους τα καταχτηµένα δικαιώµατα. Οι Έλληνες Καραγκιοζοπαίχτες µε απόφαση του Πανελλήνιου Σωµατείου Θεάτρου Σκιών θα συµµετάσχουν στην Πανελλαδική απεργία την Τετάρτη 12 εκέµβρη, στο πλευρό της ΓΣΕΕ και της Α Ε Υ για το ασφαλιστικό, κηρύσσοντας 24ωρη αποχή από την εργασία τους. Θα συµµετάσχουν και στην συγκέντρωση διαµαρτυρίας στο Πεδίο του Άρεως µε προσυγκέντρωση στην είσοδο των γραφείων του Σωµατείου (Τζωρτζ 6 Πλατεία Κάνιγκος ώρα 10 π.µ.
ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ 24/11/07 Πραγµατοποιήθηκε το Σάββατο 24 Νοέµβρη 2007, η ετήσια Γενική Συνέλευση των µελών του Σωµατείου µας. Το χαρακτηριστικό αυτής της Γ.Σ. ήταν η µικρή συµµετοχή. Μόλις 16 µέλη (ευτυχώς υπήρχε Απαρτία). Σε προσεχές ιοικητικό Συµβούλιο θα εξεταστούν οι πιθανοί λόγοι της µικρής συµµετοχής Στην Συνέλευση αυτή έγινε ο απολογισµός δράσης του.σ., καθώς και ο προγραµµατισµός για την νέα περίοδο. Εγκρίθηκε η έκθεση της Ελεγκτικής Επιτροπής για την παρελθούσα οικονοµική χρήση, καθώς και ο προϋπολογισµός της επόµενης περιόδου. Στην συνέλευση αυτή έγινε και η εκλογή νέου Καλλιτεχνικού ιευθυντή και Καλλιτεχνικού Συµβουλίου της Εθνικής Σκηνής Θεάτρου Σκιών. Έτσι έλαβαν: Καλλιτεχνικός ιευθυντής Εθνικής Σκηνής Θεάτρου Σκιών: Καλλιτεχνικό Συµβούλιο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΟΥΤΣΟΥΜΠΛΗΣ: 13 ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ 8 ΜΠΙΛΛΙΝΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ (Χάρης) 8 ΧΑΤΖΗΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 8 ΚΩΣΤΙ ΑΚΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ 7 ΓΡΑΒΑΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ 6 ΚΟΤΣΟΡΕΣ ΣΩΚΡΑΤΗΣ 5 ΠΛΗΡΩΣΤΕ ΤΩΡΑ ΤΗΝ ΣΥΝ ΡΟΜΗ ΣΑΣ Αγαπητά µέλη Μην αφήνετε να σωρεύονται οι συνδροµές προς το Σωµατείο. Σας υπενθυµίζουµε ότι ύστερα από απόφαση της Γενικής Συνέλευσης της 25/11/07, η µηνιάτικη συνδροµή είναι πλέον 7, Πληρώστε την συνδροµή σας µε τραπεζική επιταγή στην Εθνική Τράπεζα. Αριθµός λογαριασµού: 194/343342-07 συµπληρώνοντας το όνοµά σας ως καταθέτη. Φυλάξτε την απόδειξη µέχρι να σας δοθεί η απόδειξη του Σωµατείου. Σας υπενθυµίζουµε ότι η εγγραφή είναι 50 Η ταυτότητα 20, Η έκδοση Βεβαίωσης µέλους είναι 50
την Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 2008 ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Το Πανελλήνιο Σωµατείο Θεάτρου Σκιών σας προσκαλεί, στην ετήσια συνάντηση γλεντιού, που οργανώνει την Παρασκευή 8 Φεβρουαρίου 2008 και ώρα 8:30 µ.µ. στο ΜΟΥΣΙΚΟ ΜΕΖΕ ΟΠΩΛΕΙΟ «Ο ΜΠΕΡΝΤΕΣ 2» Πλ. Πλυτά 18 και Αγίδος 1, Αγ. Αρτέµιος Γούβα τηλ: 2114008191 Οι Έλληνες Καραγκιοζοπαίχτες, µαζί µε τους φίλους του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών, θα βρεθούν όλοι µαζί, ύστερα από χρόνια, να ποιούν ρετσίνα και να γευτούν παραδοσιακούς µεζέδες, να τραγουδήσουν µαζί µε την ορχήστρα του κέντρου, να νοσταλγήσουν. και φυσικά να παίξουν Καραγκιόζη.
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΙΩΝ.Τ ου Θωμά Αθ. Αγραφιώτη Εκπαιδευτικού. Το νεοελληνικό Θέατρο Σκιών ξεκινάει την ιστορία του με την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους το 1830. Οι ρίζες του αναζητούνται στον Οθωμανικό και στον Ηπειρώτικο μπερντέ. Ο πρώτος άκμασε στην Κωνσταντινούπολη και σε αρκετά ακόμα ισχυρά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας, ενώ ο δεύτερος εντοπίζεται κυρίως στην περιοχή της Ηπείρου και με επίκεντρο την πόλη των Ιωαννίνων από τις αρχές του 19 ου αιώνα και εξής. Το Οθωμανικό Θέατρο Σκιών λέγεται πως έφτασε στο Ελληνικό Βασίλειο στα μέσα του 19 ου αιώνα με το θρυλικό Γιάννη Μπράχαλη από την Κωνσταντινούπολη. Η άποψη αυτή δεν είναι απολύτως πιστή στην πραγματικότητα, διότι οι καραγκιοζοπαίχτες της τουρκοκρατούμενης Ηπείρου ήταν ήδη γνωστοί στην ελεύθερη Ελλάδα, όπως ήταν γνωστός και ο Οθωμανικός μπερντές στην Πελοπόννησο τουλάχιστον από το έτος 1799 και σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γάλλου περιηγητή Πουκεβίλ. Μολονότι δεν αμφισβητείται η καλλιτεχνική δράση του Μπράχαλη, θεωρείται απίθανο να έφερε πρώτος αυτός την τέχνη του Θεάτρου Σκιών στην Ελλάδα. Η τέχνη του Καραγκιόζη υπήρχε ήδη σε πρωτόλεια μορφή στην Αθήνα από την ίδρυση κιόλας του νέου κράτους, κάτι που είναι λογικό για μια πρωτεύουσα που προσέλκυε κάθε μορφή θεάματος και τέχνης. Ωστόσο, η ανατολικής προέλευση τέχνη του Θεάτρου Σκιών δεν αναπτύχθηκε στην Αθήνα επί Όθωνα λόγω κυρίως της πολιτικής των Βαυαρών που προωθούσαν την παράδοση του δυτικού πολιτισμού. Τελικά, ο Καραγκιόζης γνώρισε μεγάλη ακμή (κατά τον 19 ο αιώνα) στην πόλη της Πάτρας που εκείνη την εποχή εξελισσόταν σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο.
Πρωταγωνιστής αυτής της καλλιτεχνικής προσπάθειας ήταν ο Πατρινός Δημήτρης Σαρδούνης ή Μίμαρος (1859 1912), ο οποίος πέρα από τη αξιόλογη μόρφωσή του, ήταν φορέας της οθωμανικής και κυρίως της ηπειρωτικής παράδοσης του Θεάτρου Σκιών. Εκτός από τη συνεργασία του με τον Μπράχαλη, πολύ σημαντικότερη θεωρείται και η μαθητεία του Μίμαρου κοντά στους Ηπειρώτες καραγκιοζοπαίχτες που έδιναν παραστάσεις στην ευρύτερη περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας. Η παραπάνω άποψη συμφωνεί απόλυτα με τη γεωγραφική δομή της δυτικής Ελλάδας, όπου η Πάτρα κατέχει κυρίαρχη θέση συνδέοντας τη νοτιοδυτική Πελοπόννησο με τη δυτική Στερεά και την Ήπειρο. Με την έννοια αυτή ερμηνεύεται πολύ εύκολα η πρόσβαση του Μίμαρου στα βορειότερα της Πάτρας μέρη, όπου δρούσαν οι Ηπειρώτες καλλιτέχνες, αλλά και στη νοτιότερη Πελοπόννησο. Διασχίζοντας τον εύφορο κάμπο της Ηλείας, ο Μίμαρος (όπως και οι μεταγενέστεροι καραγκιοζοπαίχτες) έδινε διαρκώς παραστάσεις μέχρι την Γαστούνη και την Καλαμάτα. Είναι καλό όμως να εστιάσουμε και στην τελευταία γωνία ενός «γεωγραφικού» τριγώνου, το οποίο ξεκινούσε από τα Ιωάννινα, έφτανε στην Πάτρα και κατέληγε στην πρωτεύουσα. Στα τέλη του 19 ου αιώνα, η αθηναϊκή αστική τάξη ξαναθυμήθηκε τις βυζαντινές της ρίζες και έπαψε να ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με την αρχαιότητα. Μέσα σε αυτή τη γενικότερη αλλαγή, δημιουργήθηκαν και οι προϋποθέσεις για μια καινούργια μεγάλη ακμή του νεοελληνικού μπερντέ. Ο Γιάννης Ρούλιας, φορέας του ηπειρώτικου Καραγκιόζη, και ο Μίμαρος έδωσαν μια σειρά παραστάσεων στην Αθήνα, βάζοντας τις βάσεις για μια νέα καλλιτεχνική άνθιση μέσα από την οποία ξεπετάχτηκαν οι νέοι και πολλά υποσχόμενοι καραγκιοζοπαίχτες, όπως ο Αντώνης Μόλλας, ο Ντίνος Θεοδωρόπουλος, ο Χρήστος Χαρίδημος, ο Μανωλόπουλος και πολλοί άλλοι. Την ίδια εποχή βέβαια, ο Καραγκιόζης άρχισε να αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς και στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπως στην Μακεδονία με τον Χαρίλαο και στην Θεσσαλία με τον Μέμο, αλλά οι κύριες εστίες ανάπτυξής του παρέμειναν η Αθήνα και η Πάτρα. Η πορεία του Θεάτρου Σκιών παρέμεινε σταθερά ανοδική μέχρι και το Β Παγκόσμιο Πόλεμο, για να ακολουθήσει η περίοδος της παρακμής. Μετά τη Μεταπολίτευση, ο Καραγκιόζης παύει να παίζεται στα μαντράκια και γνωρίζει μια νέα μορφή προβολής και δημοσιότητας αυτήν τη φορά με τις
πανελλαδικά κυρίαρχες τηλεοπτικές εκπομπές (π.χ. του Ευγένιου Σπαθάρη) αλλά και με αμφισβητούμενη μέχρι και σήμερα αποτελεσματικότητα. Στη σημερινή ψηφιακή εποχή και με την αυγή της νέας χιλιετίας, το Θέατρο Σκιών παλεύει για τη διάκριση με αντιπάλους τα πολυσύνθετα μέσα μαζικής επικοινωνίας και έχοντας ως σκοπό του να προσελκύσει ένα σταθερό κοινό στις παραστάσεις των σχολείων, των πολιτιστικών συλλόγων, των Δήμων και κυρίως των μόνιμων θεάτρων. Σε αυτήν την προσπάθεια, επικεφαλής είναι οι παραδοσιακές εστίες του Καραγκιόζη, όπως η πρωτεύουσα, η συμπρωτεύουσα, η καραγκιοζομάνα Πάτρα και πολλές ακόμα ελληνικές πόλεις που είτε φιλοξενούν το Θέατρο Σκιών από παλιά είτε αρχίζουν να το γνωρίζουν καλύτερα στις μέρες μας... ΕΠΙΛΟΓΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Καλονάρος Παν., Η ιστορία του Καραγκιόζη από σηµειώσεις του Πέτρου Π. Καλονάρου, εκδ. Ευκλείδη, Αθήνα 1977. Μόλλας ηµήτρης, Ο Καραγκιόζης µας- Ελληνικό Θέατρο Σκιών, εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 2002. Πούχνερ Βάλτερ, Οι βαλκανικές διαστάσεις του Καραγκιόζη, εκδ. Στιγµή, Αθήνα 1985. Φωτιάδης Θαν., Καραγκιόζης ο πρόσφυγας: Ελληνικό Θέατρο Σκιών (εθνογραφική έρευνα), εκδ. Gutenberg, Αθήνα 1977. Χατζηφώτης Ιωάννης, Ο Καραγκιόζης Φτωχοπρόδροµος, εκδ. Γραµµή, Αθήνα 1981. Η Κάθοδος των Σαλτιµπάγκων Τα Κρητικά γκάζια βάζουν κάτω τις ροκιές, µια γιαγιά κερνάει «ρακο-µυκίνη» και ραπάρει «αργεντίνικα», η Φριντζήλα µας αφιερώνει νοσταλγικές κορόνες κι ο Αποστολάκης θυµοσοφικές φλασιές. Χαΐνηδες και σαλτιµπάγκοι κάνουν απόβαση τα Παρασκευοσάββατα στο «Κύτταρο»! Να αναφέρουµε τους βασικούς δράστες: Καραγκιοζοπαίχτης ο Άθως ανέλλης. ηµήτρης Αποστολάκης (Κρητική λύρα, βιολόλυρα, φωνή), ηµήτρης Ζαχαριουδάκης (ακουστική κιθάρα, φωνή), Μαρία Κώτη (τραγούδι), Περικλής Τσουκαλάς (ούτι, ραµπάπ, ηλεκτρική κιθάρα), Αλέξης Νόνης (νταούλι, νταραµπούκα, µπεντίρ, καχόν), Αντώνης Σκαµνάκης (κοντραµπάσο). Ακροβάτες-χορευτές: Camilo Bentancor, Χριστίνα Σογιουλτζή. Συµµετέχουν οι µουσικοί: Μιχάλης Νικόπουλος (µπουζούκι, στεριανό λαούτο, µαντολίνο, κιθάρα), Γιώργος Μακρής (γκάιντα, φλογέρες, καβάλ). ΠΡΙΝ ΠΑΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟ: 210-82.24.134 & 88.22.460 ΙΕΥΘΥΝΣΗ: Ηπείρου 48 & Αχαρνών ΗΜΕΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ: Παρασκευή-Σάββατο ΕΝΑΡΞΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: 23:15