ΠΑΝΕΠΣΤΗΜΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜ;ΜΑ ΒΟΛΟΓΑΣ ΕΡΥaστrφ0 Χερσαίος ΟικοΛογίος ΕΡΕγΝΗΤΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: "Μελέτη γιο την οικολογική διαχείριση της νήσου Χρυσής (Γαϊδουρονήοι)" εράπετρα, Κρήτη ΕΔϊΚΗ ΕΚθΕΣΗ EπιστημoνKό~ Υπεύθυνος: Μ. Μυλωνάςι Αναπλ. Καθηγητής Συντάκτης: Κ. ΠΟΡΟΥκομιάν, Ερευνητής "'... μ,ν",. 1996
Το ερευvnτικό πρόυραμμα "MείJέTΠ yιa rtlv ΟΚΟ0ΥικιΊ διaχξ/ρισπ τπς vnσου Χρυσnς (Γα ϊδουροvιiσι/!αποτελεί HV συνέχεια ενός μικρότερου ΠΡΟΥράμματος που είχε αναθέσει Ο Δnμος!ερόπετρας στο Πανεπιστιμιο Κρnτnς και ενός μευαλυτερου που αφορουοε Υενικότερα "τις ακτές τιις Κρnτnς που παρουοιόζουν οικολουικές διατοραχές" το οποίο είχε επιστnμοvικό uneuauvo τov επίκουρο Kaanynrn Α. ΛεΥόκl. Κοι τα τρίο ΠΡΟΥράμματα χρ)"ψατοδοτlθnκαv μέσω των Μ,ο.π, Κρlτης, Είπίζουμε τα συμπεράσματα και Ο προτόσεις της μελέτnς αυnς να συμβόίουν στις προσπάθειες του Δnμου Jεράπετρας Υια την προστασία ΚΟ HV ορθολουκi διαχείρισυ ΤΥς vnoou Χρυσις, θέλαμε ΚΟ από autn Tn CJEon vo ευχ ουμε θερ τlν Κ, Μ lωαvvίδου Υια το έντονο ενδιαφέρον τnς και τον επ, καθ, Α, ΛεΥάκι ΥΟ ων πολυπλευριι βοlθειά του σε όλα ΤΟ Ο και HιJ) δι)ο μελετών ΥΟ τ Xpuon, Ο Γι V ΗΚ ομάδα Μ, ΜυΛωνάς Ανα nρωτnς ΚαθnΥnτlς
ΕΣΑΓΩΓΗ ",., ".. '"..,..,, "..,,,. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΣΗ,,,. ΣΤΟΡΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ.."",,.., ", ",..,, ' """"",..,.".. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. ΠΕΡΓΡΑΦΗ ΚΛ! ΑΝΑΛ ΥΣΗ ΤΗΣ ΥΦΣΤ ΑΜΕΝΗΣ ΚΑ Τ ΑΣΤ ΑΣΗΣ,,..,,,,..,,'.. ' ' 7 ΓεωΥραφlκn θέσυί και προσέυυιστι, "".. ".., " " 7 ΓεωμορφοΛΟΥία.,.., ",.,... ', "".,..,.,'...,.",."... ",.,..,., "~"~Ο ".".,.", ",'.' ", "."" "., 8 ΓεωΛΟΥία '.,,.,.,.,,.'8 ΠαiαlοvτοiΟΥία "..,... "..,,, 9 ΚΛί μα,,,"""""'",.",,..,."" ",,.. ",.' ",.., ",..,.1 Ο ΧΛωρίδα,,, ',.",.,..,.. ',.",.., ".,, " " "..,..,, " ' 14 ΒΛάσττιστι, "."",.,,..,, ",.. "..,,.,,., "', ",.,,, ' '.18 Παvίδα,,,, " ".....,.. 20 ΑρχαιοΛΟΥlκοίχώροι ' "' '.. ' "" '.. '.'''''''.. ' '',.. ""'"'''''''',..,..,.. 23 Θεσμικό καθεστώς προστασίας,.. ",.. '.. ", " 24 δlοκτυίσlακό Καθεστως.""".,.. "..,..,,,.. ", ",'..,., ",, ',, ",.,..,,.. 26 Χρnσεις ΥΥΊς, '.. ".., "..,." """ ", "" ""","",' ".. "..,,..,,27 Τουρισμός ".. Προ6iΊnματα,.., ",.. "...,..... ",29 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Τ Α...'..., """ " ' ' " 34 Η ΔΑΧΕΡΣΤΚΗ ΠΡΟΤ ΑΣΗ ' " ", " " ",..,,,.." 38. ΣΤΟΧΟ ΤΟΥ Δ!ΑΧΕΡIΣΤιΚΟΥ ΣΧΕΔΟΥ,.,..,.,.,. 41!.Τ Α ΠΛΑΣΑ ΔΑΧΕΡΣΗΣ..',..,..,41, ΜΕΤΡΑ ΓΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΑ ΚΑ! ΤΗΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣ!ΚΟΎ ΠΕΡΒΛΛΛΟΝΤΟΣ.. " ",.. 44 IV. ΔΗΜΟΥΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ,.,,.. 56 V. ΕΠΤΕΥΞΗ ΚΟΝΩΝ!ΚΗΣ Α 60 VI.METPA ΕΦΑΡΜΟΓΗΣΚΑΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΟΥ ΔΑΧΕΡΣΗΣ. ""..." 62 VII. ΣΧΕΔΑΣΜΟΣ ΚΑ ΧΡΟΝΟΔΑΓΡΑΜΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ.,,,,,"",,,66 VIII. ΕΝΔΕΚΤΚΟΣ ΠPOYΠOΛOΓlΣMOΣ."."" "..., "" ", ", 68 ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΔΛΧΕΡΣΗΣ ',,.".",73 ΕΛΛΗΝΚΗ ΒΒΛΟΓΡΑΦΑ.,. ΞΕΝΟΓ ΛΩΣΗ ΒΒΛ!ΟΓΡ ΛΦΑ...".. 75..,,,,,,,, " " 77
ΕΣΑΓΟΓΗ Η αυξαvόμεvη avθρώπιvη πίεση σπ'ι Χρυοl εvα νγωί με σπάvιο και εύθραυστο φυσικό περιβάλλοv, έκαvε EntτaKTIKn την εκπόvrωrι μιας διαχειριστικις μελέτης, βασισμένlς σων ανά!υοη των οκοσυσπψάτωv, Η αvαυκαιότητa είχε διαφαvεί από πο!υ πα!ιο. τεκμ lυ<ε ο ωυουμεν" με!έτη που ει χε EKnovnaEI το Παvεπιστnμιο Κρήτης (Μυίωνάς 1993) Υια ίουαριασμό του Δήμου εράπετρας, Η παρουσα μείέτη EKΓlOV)dlll<E 0110 ίο EpyacJTfIpιo Χερσαιας ΟικοίΟΥιας του Τμήματος ΒιοίΟΥίας του Πανειιιοτιψιου!-<ρ ις Υια τον Δ)'ψο εράπετρας με χρηματοδότηση rwv Μ,σπ, κρητ"ζ Την ερευνητικ1 ομάδα αποτε!ούσαν οι Μ Μυίωvάς, αναπίllρωτ1ς l<οθηυητης, επιστημονικός υπεύθυνος της μεμ:της, Κ ΠαραΥκαμιάv, βιοiουος-ερευνlτ l,ουvτοvοπίς του ΟΥράμματος και εllιμε!ητ τrις έκθεσης), Δρ r ΤσιουΡ!Iς, οικοίόυος και Α Τριχάς, βιολόυος--ερευνγnις, Οι ερευvnτές αυτοί συvέίεξαv και εllεξερυάατηκαν τα βιοτικά και αβιοτικά δεδομέvα Σων ερευνιτκι ομcίδα ουμμετείχε επίσ ο Β Παπα~ δaσολόυος-μείεπη1ς ο οποιος που Eιony κε τα ντιπ Κ Υια Τ v Σκοπό, _~ μελέτηc είναι 1 διερευνγiο κοι 1 ολόi)ίοi τ υφιστάμεvης κατάστασlς του φυσικού περιβάλ!οvτος ΤΓς Χρυσl;: και 1 κατάρτιση εvός σχεδίου διαχείρισιις Υια 11 cschpno τ φυσki~ς ίετουρυίας (aυυκράτηση των εδαφών, υδατικό ιoo~υyι κο) ιων φuοι v ιι<υσυοιl v (δαοι θαμνώδη, αμμcj)δn και παράκτια) του vroιolj και πς ποικιί το. Ε 0 τov καθορισμό Ης ποσόπίτας και πς ποιόπnας τωv αvθρώπιvωv δραστnριοτήτωv, 0 οποίες δεν θα al ουν βραχυ α και μακρο όθεομα το φυσικό περιβάίλον του νγσιού Σ-:ι6.χ-ο.in.,-.μ~λιiιn_c-_lliω~ 1. Η εξασφάλιση ως i φ ac,<οι πι φυοι κ ις ιξ του φυσικου περιβάlίοvτος ως Χρ v v 1 aοι υπο ΥΟ πυροπροστασία, τnς ο ου vnoιo t: εποκέπτες και καθοριομός τιις συμπεριφ επιοκε ν)
2. Ο καθορισμός ΤΓς μορφllς και του ευρους TWV αvθρώπιvωv δρασπφιοτιlτωv. 3. Η κοτάδειςγ TWV τρόπωv ιψοοllέlοοllς TWV επιοκεπτώv (χώροι εvnμερωσnς, οριοθετnμέvοι διάδρομοι. χ OVOΓIauO και παρατlρlοπς, χώροι αvαυυχrς και σίτισγς). 4. Η εςασφάίιοη ΤΓς οιαρκούς εφαρμουγς TWV ΓIClpaflCJvw (δημιουρυια φορέα διαχείρισης, φύίακες, ξεvαυοί, ΤΓtίεπιl<οι vwvla). 5. Η αvάδειξn του φυσικού περι66ίίοvτος και II εvrψέρωσn TWV επισκεπτώv (flnrtpocpoptokcj έvτυπα Υια TtV ίειτουρυία, έvtuπο Υια το φυσικό Illpr6CJlnov με φωτουραφίες και χάρτες, κίπ) 6. Elorynon Υια τις δυvατές πηυές εσόδωv (EOlTIlPO, πωίγσεις EVTUΓIWV, έσοδα από rnv ίειτουρυία OVO;jUKTIlplOU, κlπ) και της διάθεοlς το (ίειτουρυικά έξοδα, έρυα συvtllρnσnς, llραυματοllοίlση ερευvώv, κλπ) Τα θέματα που πραυματευεται Γ με! εί Vol αρκετά ouvblta. Μια σεφ6 από πρ06λrματα που OVTIμlTWIli~lI το φυσικό ΓIEpr6CJlnov Τ'ις Χρυσlς όπως και πάρα πολfές περιοχές τnς Κρrως και της ΕΛ/όδας QItJOupyoLJvroi ο τov τουριομό, που aav βασικός συvτεlεστlς OKOVOflIK αvάπτυςnς και εχοvτας μια δικγ του δυvαμικ διαμορφώvει και Elll ι () vες Οι περιοχές ιδια( φυοικ υ ο οπως εί Vol φυσικό, I<LJOUV τους επισκέπτες με αποτέλεσμα VG auvιoτouv και οτοιχείο OIl<OVOfllK εκμετάλλευσης EIvaι onlaol rou/axtoτov OUVIHlKG τουρισtlκοί πόρο. Σχεδόv πόvτα, τόσο ornv Ε/ 000 και δι vως, v οι περιοχές ο livoι μικρlς έκτασnς δέχοvται 00 III Γ ιακο Xavo ΓlV lkr τους cpuoιoyvwflia. Τα πρ06/iματα EIvoι ιδιαιτερα έvτοvα oτov οι μικρές ουτές περιοχές EIvoι πολυάριθμες και με ποικι/ία xαfjoktiiρotlkcj:)v -εvο είδος μωσα'ικου On/aOll-. όπως ακριβώς συμβαίvει OTIIv n και OTIV UIlOIOlfll Eλ/CΊδα, καθ(ος EivOl αρκετά δύσκολο va υπαρςει και i 10Λυ ο vα ε μοστε( αειφόρος διαχείριση υπό TV πίεσπ του τουρισμού ο οποίος έχει XPOVlKCJ ποιοτικλ και ποσοτικι OOKutJoVO! Η EPEuvrTlK) ο α η αv i VI va Κ)ιJΕ IV ΟΤΚ 1 όtl το vnσί θα εςακοiουθlσει va αποτεlει το ικο π.ε ΤΟ!, δόθηκε ιδ 1
έμφαση oτov εvτοπισμό και στι διερεuvσ των ιδιαίτερωv και Γων ευόlωτων xapoktnptankwv και διατυπwvοvται προτασεις Υια lllv ΡΟΟίασ(α και διαχείρισι τους. Στηv παρουσα έkθεσrι avalueral η υφιστόμενη κατόσταση στη xρυσrι. naparlaevτot και oxolό~oνtαι τα στοιχεία που αφοροuν ΤΟ βιοτικό και αβιοτικό neptbaliov του νσιου (ΥεωμορφΟIΟΥία, ΥεωlΟΥία, παlαιοντοiουια, κlιμα, χλωρίδα, βλόστηση, παvιδα) και EVTOfli~OVTOl τα ιδιαιτερα χαρακτηριστικό του. napoualq~ovtqi στοιχεία που acpofjouv αρχαοiουικό ευρrιματα. ΠεΡΥρόφεται το ιδιοκτησιακό καθεστc.:jς ως ΧρυΟΗ; κatjl,jζ και 10 θεσμικό καθεστώς προστασίας του vnaιolj και τωv ειδώv χλωριδας και παvίδας. Avaiuovτot τα προβinματα που αvτψετωπί~ει σnμερα το Vllai και παρaτιθενται τα συμπερόσματα που npokljflτouv μετό από auvaetlkr yytari Τέί',προτείνεται το σχέδιο διαχείρισης στο οποίο καταnlξαμε, ΤΟ οποιο ι ιc:ρι!uμrjuvει ι,ου v πρέπει va TρorιoIIollIao (καθορισμός και έλευχος περιoxrις απόλυως προστασιας, avaipeon τωv alnwv BaalKWV προβiημάτωv, συμπεριφορό επισκεπτwv, κλπ) και Kαθoρι~ει τα πλαίσια αvτοχnς του οικοουοτ1 κω τι οϋπ εις Υια HV αναπτυξι δραστηριοτιτωvαvαπτυξιακοuxapaktipa, δραοτ 1τες Υια ο να υπάρχει σύμφωvn Υvώμn και ouvaivean αρμόδιωv και εvδιαφερόμεvωvφορέωv. 4
ΣυΥκεvτρώθrικαv και αποδείτιώθrικαv οι επισηψοvικές δημοσιευσεις και μείέτες που acpopouv το φυσικό περιβόίίοv τrις Χρυσις, EYIvc: avonuarι και αζιoίόyrιση τωv δεδομέvωv και EVΤOniOHKOV οι είίεdεις τωv απαραιτrιτωv δεδομέvωv Υια rrιv οικοίουικιί προο Υιι})!Ου VlOίOu ΠραΥματοποιnθrικαv δύο διnμερες επιοκεdεις στο VΓIO (18 & 19,3,1994 και 26 & 27,6,1994) και μία επίσκευη {26,6,1994) στο MIKpovtaI. ΈΥιvαv ποιοτικές δειyματoirιyιεςπετρωμότωv,cpuru')v και ~u')ωv, καθως και μετρnσεις της βίόσπιorις, Οι δευματοίγdίες rwv οι)! to u v έγvav το χέρι και με παυίδες P!TFALLS. Για τα σποvδυiόςωα EYIvav αμεοες παρατrφησεις και πολυ περιορισμέvες δευματοίrιdίες οε ερπετό (με το χερι) και μkρoθrιiαστkό (με παυίδες LONGWORTHj Τα auaaexsevτo στοιχεία προσδιορίστηκαv και avanuarιkav στο ΕργασTlΡΟ Χ ll"oioylcj και ταζιvομιίθnκαv οτις συλλουές του Μουσείου Φυσικnς στορίας του Πavεπιοηψίου κρnτrις. Οι φυτοκοlvωvίες, Ο επιμέρους βιότοποι και οι αποίιθωματοφόρες θέσεις χαρτουραφnθικαv, iu ι πι ςστο vrιoi και μετρnσεις τrις εvτασης και τωv επιπτωοεωv τωv ouyx vωv Q.iθρωπιvωv δραστnριοτnτωv, Επίσης, EYIve εvτοπιομός τωv flisavu')v θέσεωv για rrιv αvέγερογ ως απαιτουμεv11ς υποδομις, xόpαζrι διαδρόμωv, τωv χώρωv απόλυτης προστασίας, τωv χώρωv αvαυυχnς, τωv SEOEWV που OIIOTOUV πυροπροσταοία, κίπ. ΌΛες οι nαραπόvω θέσεις καθιός και 0 πο και τα σrψαvτικοτεραφυτό και ςωα φωτουραφnθηκαv. Μετό HV avoiuon rwv δεδομεvωv και HV OUyKpITIKn διερεύvηση rwv διεθvωv πρακτικώv στη διαχεί ΟΓ rujv 11 v VlOI v ουvτάξαμε τη διαχεροτκ1 μας πρόταση βασικό σημεία ΤΓς οποιας υ ω τ μματε(ας τωv Μ,σπ. στο Δnμο!ερόπετρας Υια va αποτείέσουv τη βόση για συ~ιτrιση με τους εμπλεκόμεvοuς και εvδιαφερόμεvους φορεις σε μια Γψεριδα που nporeivafje va συvδορυαvθει με το ΔΓ Μυ vος 4) Η Γψεριδα aurn τελικό δεv EYIve δuvατό va πραυματοποιηθεί, Η 101 Τ και n διεζοδικι σuζnτnση Υια πτ διαχείριση της Xpυσr'τς θεωρούμε ότι eivai απαραίτητη προυπαθεσηυια TnV απotελεσματkr'τ προσταοια και αειφόρο διαχειριση του vnaιou.
ΣΤΟΡΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Κατά τους πρόσφατους αιώvες Γ Xpuon ElvaI ακατοίκητο V'ισί. Κατα το παρελθόv και σε διόφορες περιόδους, σύμφωvα με τις υπάρχουσες εvδείξεις Ullnpxav μικροί οικισμοί, Ο Stasjasmus αναφέρει ότι ii ",εράπετρα έχει EVG vrιoi που οvομα~εται Xpuon το οποίο έχει λιμαvι και VEPQ,,", Ο BuoΓIde1IΊ1Ontl (1415) αvαφέρει Υια τη Xρυσl~ ότι είναι ""Eva επίπεδο και σχεδόv ακαίίιέρυητο Vnal όμορφο, με καίόυερους και δέvτρα σχίνου και κεδρου,," ο Eaullll μπα Τ'ιν περιnυησn του OTrIV KpnT1 το 1847 αναφέρει ότι ""έστείναν κοπάδια και unnpxav αλυκές μέχρι το 1840,," (RauliIi 1869) Τα σύυχρονα βιβλουραφικα δεδομε:να που αναφέρονται στο φυοικό περιβάλλοv τrις Xρυσl~ς είναι περιορισμένα και προοευυί υν κυρίως παρουσίες φυτώv και ~ώωv. Η ΥεωλΟΥία και η παλαιοντολουία του νησιου ερευvlθllκαv από το Συμεωνίδη (1967), Στοιχεία ιια πι χλωρίδα υπαρχουν στις βασικές ερυασίες των RechIrιger (1943 & 1949) και TurlatId et al (1993) Τα θαλάσσια μαλακιο του νιισιου μελετnθηκαv από rnv Γαροφαίακη (1989) εvώ (!Τοιχεια Υια τη χεροαία μαλακοπαvίδα παρoυσιά~oνται από την ΒαρδινΟΥιάννη (1994) Κ 0(+, 1) avacpepei 2 είδη KoΛεOΠH~ρων Τ a είδι των ερπετών της Χρυσlς flapouoig~ovrat από τον etts 968) Ε οτο ει ναι ε σ το για το πο (3 είδη) (Niethammer 1943 & StreseIllMHi 19 ZII11ΠH?rτηcHΠ (1943) αναφέρει TtIV ύπαρξη αρουραίωv και λαυών. Οι Moody & Racham (1991) κάνουν Υενικές παρaτηρiσεις τόσο Υια το φυσικό περιβάλλοv όσο κοι Υια πν αρχαιοίογικά ευρnματο πις Χρυσlς, Η πρώτn οικολουκi npooeyyιon Υ νετοι οτο Γ οια εν ευρύτερου ΠΡΟΥράμματος του Παvεπιστημίου Κρnτnς για "την μελέτη των ακ V ι ΚΡIτης που παρoυσιά~oυν οικολουικές διαταραχές" (ΛεΥακις 1990 & Legakjs et a11993) Της μελέτ αυτ ακολούθησε ένα μικρό πρόιραμμα συίίουnς και ανάίuσις ως βιβίουραφίας Υια ω Xpuon (Μυλωvάς 1993) με στοχο να τις 6CΊσεις Υια rnv εkπόνησrι τ παρούσας διαχειριστικnς με Ε uν κε n αναυκαι ΓIΤΟ και 0 προϋποθέσεις Υια TnV ανέyερσrι και ίειτουρυία ενός Δημοτικοι) Τοuριστικου Περπτερου. Μετα T!IV υπό προϋποθέσεις θετικn εισnυnση του Παvεπιστnμίου το Δημοτικό Περίπτερο ΚΟίΟοκε IIKf, πίl'ιν 6μως αρκετές προϋποθέσεις δεv TIIpnSIIKOV, ΥεΥοvός που ε λ Iv οοεκτi<γι εφaρμουi των προταοεων πο προτείvουμε σε autn ων μελεω ΥΟ va ουν 10 1 ΠΟ δημιουρυnθnκαv (και τα οποία θα μευεθύvοvται με το χρονο)
ΆΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. ΠΕΡΓΡΆΦΗ ΚΑ ΑΝΑΛ γση ΤΗΣ ΓΕΩΓΡ ΑΦΚΗ ΘΕΣΗ ΚΑ ΠΡΟΣΕΓΓΣΗ Η Xpuan (Γαϊδoυρoνl~σ)βρίσκεται στα vοτιοαvατοrli~ά πις KρrΊπις, περίπου 15 χιλιόμετρα vότια τnς!εράιιc:φaς (Νομος ιθίου, Ε lc1 ερ6 οε ΥεωΥραφικό μnκος 25042' 50" και ΥεωΥραφικό πλάτος 34051' 40" ι, Ν. ΧΡΥ ΣΗ Η προσέυυισn στο v και 1 οι 1 των επισκεπτών, Υί νεται στη θέση "ΒουΥιού Μάτι", στα νότια του νησιού. Το νησί πρoσεyyί~εται επ nς και από τις θέσεις ΜπεiεΥρίνα, ΦωκόΟΓιηίιο, Καταπρόσωπο, νότια του Αvεμόμυίου και Σπnίιο (ΧΑΡΤΗΣ 6).
1'4... "... 't "-... ' "- ". "- ι.,.... '"..,, (, ι '" ι / b., ι, / '~O' ι / a Q ι, ~....,, ί ~ ~ r ι ι,, J ι ι j / ι / ί.. ρ......,,, ι ι ι, ι ι ι! ι, J β ι ι, ι '- ", ι '"'', ι,! q / ι ~ / / ι ::l. ::l. l) ο "- ~ ι,,, ι i, 1 /,, ι, f /, ι' ι" ι /, '" ".....,,...,,. ί Ί : ι '6 ι',ι ι ι ι,/ ::J ι. ~ / r, ι '" t) J;!"" i f' J ( (! ι ι ". '~ < ' ι), ι t ι 1 '. : Ε ι ι ι, ::..::: ι.,./ 1 { / ( ι ι. ; ι / ι.n ι ι, 6 " / / ι e ι.; ",". Ο 6...,... "".. / ι., / / / ( /. 11.. '" )
ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΑ Το μέυioτο μl~koς του VIOloli :::lvo! S ΚIlι, το μέσο πλάτος 1 Km, κο! καταλαμβάνει έκταση περίπου πέντε τετραυωνικών χιλιομέτρωv. Στα ανατολικά της βρίσκεται ένα δορυφορικό vrοάκι, το MKρoνrισι, το οποίο καταλαμβ6νει έκταση περίπου 117 στρεμμότων. Το νησί είναι βραχ :::ς, πς ομ δεις περι ές στα ανατολικό. Η ΥεωμορφοiΟΥία του είναι ομαλη χωρίς απότομες κλίσεις. Είναι σχεδόv επίπεδο νησί. Το ΥηiΌτερο σημείο του βρίσκετο! στη θέση Κεφόλα και είναι 31 μέτρα. Η μέση κλίση είναι 3-5%. Οι απόκρnμvες περιοχές υπάρχουν αποκλειστικά στις ακτές, με ύυη μικρότερα από 5 μέτρο. Η ισoβαθrις των 5 μέτρων ενώνει τιιν Χρυσι με το Μικρονισι. Η κλ(σιι του βυθού είναι πιο απότομη στα ΝΌτιο (ΧΑΡΤΗΣ 2) ΝΌτια της εκκλιισ(ας του ΆΥιου Νικόλαου υπάρχει ένας λαξευτός τάφος ρωμαϊkl~ς εποχις βόθου ιιου 2 ο οποίος έχει νερό βάθο μισοί) μέτρου. Προφανως, Όταν διανοίχτιικε ο τάφος αυτος, ο οφ ος ί~οvτας ιταν πιο χαμηλό. Ετσι, μπορούμε να συμπεράνουμε Ότι το νιισί σrιμερα είναι πιο χαμηλά από ότι ήταν τη Ρωμαϊκn περίοδο (rι ότι n στάθμιι τιις θόλαοσας είναι υυιιλότερα σnμερα). ΓΕΩΛΟΓΑ Στη ΥεωίΟΥΚ n ο 1 του πετρώματα Όπως δοβc0ι::ς, 1 (Συμεωνίδης 1967). ΕπίΟIς υllόρχουν vroιot) συμμετέχουv κυρίως εkρlίξιyενι i V Χ ι ιιι::ριδ,ιτε ΚΟ! ycίββρo κερατόλθοι καθc;)ς και!ατυιιοπαυιί ΚΟ Υαμμιτικό ιζήματα. ΠΛειστοκαινικά στρώματα υπάρχουv στα Β. ΒΑ, Ν, ΝΑ τμnματα και στις τοποθεσίες Χατζι ΒΌ κος, [IC C ιδι πlλιος κο! υυιού Μάτι βρίσκονται 2-6 μέτρα πάνω από την στάθμη θόλαοσας κω επικάθονται ασύμφωνα στους διαβάσες και στους περιδοτίτες, και σε ορισμένα σημεία επί ενός ΛατυποπαΥούς (ΧΑΡΤΗΣ 2). Το μευαλυτερο Elll u V! ιού καλύγlτεται α δύο ε(δη άμμου. Οι αμμοθίνες δημιουρυούνται απο χονδρόκοκκi ΚτΡινω αμμο ι οποία συυκρατείται κυρίως με το εκτεταμένο Ρ~Kό συσωμα των κέδρων, ενώ τα λίυοπολύ επίπεδα μέριι του νlίσoυ αποτελουντο! από ΛεπτόΚΟΚΚI κοκκινωπn άμμο με 8
κομμάτια από nuptyevn πετρωματα. Τα εδάφη με rnv ίεπτόκκοκη άμμο συυκρατούvται κυρίως με τις ίειχnvες που καίύπτουv έvα μευάίο ποσοστό Ηις επιφάvειός τους. ΠΑΛΑΟΝΤΟΛΟΓΑ Οι αποίιθωματοφόρες περιοχές του vιισιού βρίω<οvται στο Β, ΒΑ, Ν, ΝΑ τμηματα του vnσιού και στις τοποθεσίες χot~i Βόίακος, MrlEAEypivn, χαρκιδιόσπιιίιος και ΒουΥιού Μάτι. Οία τα αποίιθωματα είvαι θαίάσσια Τυρρnvίου ιιίικίας (ΧΑΡΤΗΣ 3) (ΣυμεωvίδlΊς 1967) Συvοίικa έχουv προσδιοριστεί 49 είδη εκ τωv οποίωv 13 είασματοβράυχο, 32 Υαστερόποδα, 1 κοράίλι, 1 σκαφόποδο και 1 εχιvοειδές (ΠΝΑΚΑΣ 1), ΠΝΑΚΑΣ 1 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΔΩΝ ΤΗΣ ΑΠΟΛΘΩΜΕΝΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΠΑΝΔΑΣ ΤΩΝ ΠΛΕΣΤΟΚΑΝΚΩΝ ΣΤΡΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΧΡΥΣΗΣ ΕΛΑΣΜΑΤΟΒΡΑΓΧΑ ι1 U ': Χ (Βυl! Γiυ,) 1!'[lI1ll 111'1 S ι''ε AITC (Arccι) Γiocιe LI''Ε CUIUI111),,11J ΓustίCJ Ll ' ' ι~ BIHb,ltiJ (Βιll'I);lιί[) b,ll'bhi",ε; 'JSS,HiUS (Hlnlll) costul,lus IBROCTHI; Glvcym()l'is (GIΥl'Υmι:lls)!:,1)! 1 '111 'ι''ε '!SCIU, ιηii1i,ι) "s!1c:lulu, (f3i<.()c(~hi) O(G,) 111111,ICU, US (1)0 )!.,; ι.ι 1 ""ι "c, ',', ι.'ε; Sι)οlll!γlus ~~~lll'! )ΡU~ 'Ε 13c'cliIIUiUl11 [;",ι,ιι,ι) 'οi:'i;i! '.!.,Ε) B()~υlη<ι (Gli.in,) ιl,φι:/,ί<ι (!' ' Ε) ι"lhυiί' L'l)Jij υ υ:-; ΒΞ B,(Mytilicarditcι)cαlΥcuαια (''Ε) Conus tι:stullil1mius ια RTl'I Cardita (Cardita) antiquala (L ' ' Ε) Conu, (ΡUΩi:ιiι:uίs) lη"υ ί tι: Γ'ί:! Ω; us HWASS ΟΓίρcs (ΟΓίρcs) Icιι:ιι:υ, (LI,,E) PisanIa mcιi:ulosιl (LΑ1Λ RCK) CιΗuίulη sr, νι:χίllυlη (ν:χlllυll1) ι:bι:i1u' (Α1ΛRCΚ) ίηιιl (ί nlll) lίl1111 ('Ε Τι.,,,1; ο, 11, '111!'lllcl, r, ΒΟ R' Ctlrlll1,1 (Ch,lll1;l)!:!ηφ1I'll" '[ 'J J,I!;!Unii;! ινιί<.:υ 1,11,1 (POL.l) G tc'uijicuiu,),,,1,1"'''111 (ΓΑ ΥκΑυΟΕΑ') 'l:,i i". υ:" ;',,; ;,; 11111,! υ,..,; [. [11':"] Uc'l,ι (Β [J.I); rαστβρqf10δα C'iilOClliUS (Cii!l1l.!ulus) LlIΊ.ιlllηllS (G:v1Eιl') DίοdΟΓa (DίοdΟΓC) ~Γcιcca (ι ' ' Ε) C ((,1,, Γi: U υ ps s)1uss ι" Uί (Ρ/ YRAUDEAU) D, (DiodoI'a) ίηlίαl (DΕFRΛ'(~Ε) PlliisIiiΓiιellil srcciοst Vo' 1UHLFELD Λ,ι"ιι:ιl (ΒοlηΊ)!'U tl)sh (.''Ε) Ρ,Iι:II" (Ρ"Iι:I,,) :il:iui:i ''Ε Βί lιί υιη (Βί ι ι ί ιι 111)! L' '.. U ~l J 11) [) ('()SΤΛ, ' Fιl ;,1 [,l L,l)!υ, ι iι 11:.! iι υ1ε: Β IIILI'IιeU111 ΡΗ!FΨ ','!ι' :1'>1;,; c!>lil.ii,ιι'[ Tlιι:ι'ίcιuιη (Τhι:ιίCIUΠlj 1,1l11l,llU111,ΒI{ι'υΕI{. ','c'lij:u>,,'ι,,,.. Β0 Ο Th. Ilvidulum,lnllllulIl11 1ALATESTA )'vac!)nnoaa Tuni ι~ Ila ιl'ίcciίnaιcι ωl1l11l1rιl, (RISSO) Dιel1till:ut" (Αηl"Iι:) 'lil;iii': ΟΑ COSTA ~cιtica ('cιtica) mίllιeρun:jlci LA1ARCK ι ΚΟΡΑΛΛΑ Pollnic"s (Polinll.!'()s) I"LιI:U, ιυυ[ιοι,ο> Biil"noprlytli" iί,ιjil:t 1ICHELI' ΤI'ίΟΩ ηοιii'ι:i'υο (Λ1ΛF<.CΚ, ΕΧΝΟΕΔΗ TI'u ncliiiii'lop,i S Ί l;ι υ lu s ([" i' : [,'111 Γi,! i,l 111 i,l' 11;) Γ Γm,111 111 DESOf<' 9
Νήσος Χρυσή AJ3 MIKΡOVΉσl (JJ..Ξ ~ ~ΤUΡΡήνιo ΟΑμμοθίνες DΔαβάσες, Πqxδοτίτες, Κερατ6λιθα Ο 0,5 j έ~ 1Krn _ψαμμιτκά ιζήματα
ΚΛΜΑ Η μοvαδικn κλιματολουικn μελέτη που έχει που έχει πραυματοποιηθεί μέχρι σnμερα ornv Kpnrn είvαι του nevva (1977), Η εικόvα που προκύπτει από τα κλιματολουικά δεδομέvα του μετεωροiουκοu σταθμού της εραπετρας (υυόμετρο 14μ) Eivat η πiησιέστερη με aurn της χρυσ!~ς. Αφορουν πι, XPOVlKI περίοδο 1958 1975 (37 χρόvια), συvουίζοvται oτov Π!ΝΑΚΑ 2 και oxoiiq~ovtol παρακατω. ΠΝΑΚΑΣ 2. ΜΕΣΕΣ ΜΗΝΑΕΣ ΤΜΕΣ ΤΩΝ Κι.ΜΑΊΊκΩl'l ΓΑΡΑΜΕΤΡΩΝ Σ:ΤΗΝ ΠΕΡ(ιΧΗ ΤΗΣ ΕμΑΓΕΤΡΑΣ ι ι Μήνες Φ Μ Α Μ Α Σ Ο Ν Δ Μ.Ο θερμοκρασ(α (VC) 12,9 13.2 14,7 17 3 21 25,7 28,1 28 25,1 21,6 18,1 14,6 20,03 Υετός (mm) 143 78,8 43,9 22,6 11,9 1,4 Ο Ο 7,2 43,5 75,8 117 45,39 Ηλιοφάνεια (ώρες) 152 158 206 239 324 352 386 366 300 235 203 166 257,3 Νέφωση (όγδοα) 5,1 4,8 4,3 3,7 2.7 1,2 0,5 0,6 1.5 3,2 4,3 4,8 3,058 Σχετική υγρασ(α (%) 75 74 73 72 68 60 53 56 63 71 75 75 67,92 Διεύθυνση ανέμων Β ΝΔ Β Β Β Β Β 8 Β Β Β ΝΔ Β Θερμοκρασία αέρα. Η θερμοκρασία της περιοχnς είναι από τις πιο UΥnΛές ornv Kρ!~π. Εχει μέσ! ETnOlG riμn 20 C και ETnoιo θερμοκρασιακό εύρος 15,2 c Η μικρότερη θερμοκρασία που έχει παρατηρnθεί σε διάστημα 37 ETWV ε(vαι 1 c EvιO η '), μευα/luτεριι c. Μήνες Α Σ ο Ν Δ Διάγραμμα της θερμοκρασίας αέρος ανά μήνα στην περιοχή της εράπετρας (1958-1975) Οπως φαίvεται στο παραπάvω διάυραμμα οι μέσες μηvιαίες θερμοκρασίες είvαι υυnλότερες τωv 20 ο C από τον Μάιο χρι και τον Οκτώβριο, Οι θερμότεροι μnvες είναι ο ούλιος και ο ΑύΥΟ Ο χεψω ειναι ιπιος σε σχ Γ 10
άλλες περlοχές τιις κρητιις. Η θερμοκραοια σπάνια είναι χαμιιλότερ1ι των 13 C Οι Υυχρότεροι μnvες ειναι ο ΔεκέμβΡlΟς, ο ανουάριος και ο Φεβρουάριος. Υετός Η περιοχn της εράπετρας δέχεται κατά μέσο όρο 545,5 mm βρox)~ς ω χρόνο. Οι μnvες Μάϊος, ούνιος, lούλιος, ΑύΥουσως και Σεlπέμβριος είναι πρακτικά άνομβροι. 160.. 1 140 ι 100 fj' ~ 80 'ί 60 40 20 Ο -!---_..-..._._..,...~_.~..~ ~..._...=..._...,......~...~_._~._._ φ Μ Α Μ mm γετού Α...i ο Ν Δ Διάγραμμα του υετού ανά μήνα στην περιοχή της lεράπετρας (1958-1975) Οπως φαίνεται στο ομβροθερμικό διάυραμμα n περίοδος νol εξαιρετικά παρατεταμένιι έχοντας διάρκεια ωυλάχιστο! 9 μηνες ω χρόνοl Η ζιιρασία είναι ιδιαιτερα tvtovn από rov Απρίf'lιο μέχρι TOV ΟΚΗόβριο 160 25 ',,,... σ 20 t:>, σ, a., :.:: 15... ~ Θερμοκρασ(α loc) Ο Α. :t Α Yετό~ a. w 10 <D 5 Ο Α 'j, 'Α '. Φ Μ Α Μ Α Σ- Ο Ν Α ; Α. 140 120 100 ':::J Ο i-' 80 60 40 20 Ο Δ w >- Ε Ε Μηνεc; Ομβροθερμικό διάγραμμα της περloχηc; lεράπετραc; (1958 1975) 11
Ηλιοφόνεια και νέφωση Η διάρκεια τnς nλιοφάvειας OTnv περιοχγ τιις εράπετρας ει VQ αρκετό μευαλύτερn από άλλες περιοχές τnς Κρr~τnς ξεπερvώvτας τις 3.000 ώρες ετnσως. Από Tov ΑπρίΛιο μέχρι και TOV Οκτώβριο n μέση μnvιαια niιοφάvεια ξεπερvά τις 240 ώρες EVW τους μnvες ούvιο, ούλιο και Α)Υουστο τις 350 ωρες 400 350 v 300 ο ω > 250 '0 ~ 200 ~ v 150 ω <3-100 50 Ο φ Μ Α Μ Σ (J Ν Δ Μήνες Διάγραμμα ωρών ηλιοφάνειας ανά μήνα στην περιοχή της lεράπετρας (1958-1975) Η vέφωσn ornv περl I~ πς εράιιετρας oυσια~εl ιαμεσγ τιμl~ με άλλες περιοχές τnς Κρι~τnς. Από τις μέσες μnvιαιες τιμές (σε κλιμακα 0-8 όπου Ο ο αvέφελος ουραvός και 8 ο Υεματος σύvvεφα) προκύπτει ότι οι πιο αvέφελοι μnvες είvαι ο!ούvιος, ο ούλιος, ο ΑύΥουστος και ο Σεπτέμβριος 5 Ο _...,..._--+-_~~e_._ ~.~._......~. ---- -----..--.-- -----' φ Μ Α Μ Α Σ (J Ν Δ Μήνες Διάγραμμα νέφωσης σε όγδοα ανά μήνα στην περιοχή της lεράπετρας (1958-1975) 12
ΥΥρασ(α αέρα Η μέσn ETnaιo axetlkn υυρασια ει VQl 68 %. Η μεταβολι τωv τψώv τnς στγl διάρκεια του χρόvου είvαι oμαλ1~. Οι χαμnλότερες τψες naparnpoljvrqi τους θεριvούς μnvες. 80 -~.--~-.~~~~ ~.-.-..-"~ -."."-"".".",,,,,,. 70 60,Ξ 50 8 ~ 40 '[ 30 ϊ::: ~ 20 w 10 Ο +----+---...----~-~..~-~-...--~--+---...--...,...-...; φ Μ Α Μ Α Σ ο Ν Δ Μήνες Διάγραμμα μηνια(ων τιμών της σχετικής υγρασίας στην περιοχή εράπετρας (1958-1975) Οπως φαίvεται atov ΠΝΑΚΑ 2 EnlKpaΤOlJV οι βόρειοι άvεμο εκτός τωv μηvc.;)v Φεβρουαρίου και Δεκεμβρίου που EiVQl vοτιοδυτικοί, Η καθαρά βόρεια διεύθυvσn τωv αvέμωv οφείλεται arn δίοδο που auvavτouv μεταζυ τnς ΔίKΤΓlς και τωv ορεωv τnς Σnτείας (ισθμός της εράπετρας) Ε uv 0 μέτριοι και 0 ασθεvείς άvεμο εvώ οι θυελλώδεις παρουσιά~οvταισπαvότqtα, 13
ΧΛΩΡΔΑ Στη Χρυσή EXouv καταυραφεί μέχρι 01μερα 78 φυτικά είδι'ι και υποείδη (ΠΝΑΚΑΣ 3). Η αvάλυση τnς εξάπλωσnς των εvδημικwv φυτών της Κριπις παρoυσιά~ει τη Χρυσή σαν χωριστή περoxrι που παρουοιάζ;ει αρκεn ομοιότητα με το Κουφονήσι (Lega!<is & KYjJl'yotakis 1994), Στη σύνθεσί της χλωριδας συμμετέχουν κυριως ειδη Γιου έχουν την lιρ η και πν κύρια εξάγλωol~ το ornv αvατολική μεσόυειο, όπως τα χαρακτηριοτικά φυτά που διαμορφωνουν Η φυσουvωμία της βλάστησης που επικρατει στο νηο: ο κέδρος (Juo/pe1'Ll5 macrocarpa), το θαμνοκυπάρισσο (JL1n/perU5 fjhoen/cea) και ο σχινος (PI'stacIa /entι'scus) στην περιπτωση ως θαμv(j)δο f<o δενδρώδους βλάστnσης, η αοτοιβίδα (SarcopoterIum sp/nosum), το θυμάρι (Thyn7u8 (~afj/tatli5), το ρείκι (Er/ca manipu/iflora) και οι λαδανιές (Cistus cret/cus και C parvi//orus) που συνθέτουν τα φρύυαvα, και τα αλοφυτικά είδη Η'ις παραλιαkrις ~ώνης όπως το μονοπεταλο Λιμονιαστρο(Limoniast1'LlII7 n7onoijeta/uiti), η OιΛιν1~ (SI/eIΊe amrnophi/a arnmophi/a) η παραθαλάσσια Υα.ίατσδα (Euphorbia paf'a/ias), ΚΩ, Μερικές δεκάδες άτομα πεύκωv (Pinus brutia) υπάρχουν στο κεντρικό τμnμα του vnaoj, Γνωριςουμε ότι η πα.ίαιότερη σύνδεση της Κρnτης με τις Υειτονικες ιιπειρωnκές οδ1 γηοε ΟίΟν υτισ της χλωρίδας ως με μικρασιατικά κυρίως, αλλά και αφρικανικά φυτικά είδη (Gl'euter 1971 & Ειδικότερα, κοιvό χαρακτnριστικό των vότιωv νησιων της Κρnτης (Xpuon και Γαύδος) είναι ότι anotenotjv το βορειότερο όριο εμφάνισης ορισμενων φυτών αφρικαvκrς προελευοης οπως,το ι~ευkό όφυλλο (Zy'gophy//um a/bum), ω στεvόφυ.ίnn περπ.ίοκα /ae ta a και τη σιληνι (St/eoe ammophila ammophi/a), Το μευαίύτερο επιστημονικό ενδιαφερον εστιά~εται στα στενοενδημικά και ευρύτερα ενδημικά φυτά ίου.ιοτίου Αιγαίου, των οποίων ι παρουσία στην Kpnrn και το νησί της Χρυσnς εκδηλώνεται με α υσμιακά επι πεδα Για τα είδη αυτά είναι ευvόητο πως και οι ελάχιστες ανθρώπινες επεμβάσεις σε περιοχες που αποτελούν τον βιότοπό τους, μπορει να προκαίεσουν τη εςαφάvισr τους, Από την πρώτη Karnyopia των στενοενδημικών, η Χρυσι φιλοξενεί μευά.ίο μέρος του πλnθυσμού του ειδους CΌ/c'h/cunΊ ό που απ' ο~όκnηρο τον κόσμο, συvαvτάται μόvο στη Xpuon και το Κουφοvnσι. 14
~ ΠΝΑΚΑΣ.- 3 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣΤΩΝ ΕΔΩΝ ΤΗΣ ΧΛΩΡΔΑΣ ΤΗΣ ΝΗΣΟΥ ΧΡΥΣΗΣ CUPRBSSACEAB GERANIACBAE )JπφCΠJS IJ)<1(:rO''EJTlJa f:ί"ο(}/ιιιι ι,/cι}/ιϊυ))) )uπι'ρcrυs Ρhοι'πι'"ca -_... ~'...,Ε lii,jj1jij{(i]j] lij,,/πι'il!ιj]1 ~,... ΡΝΑα/{ΑΒ :ΆΒιΆΤΑΒ (I"ΛMϊΆ(~EAE) f'ι'πιιs brutja ('uπdο/jyjj;,ιιρ;;ω... AIZOACBAB Τcυcrι'ιJ!])!)Γ: Υ'Γο /I'1JJJ J Λ1,'~(,,'blYI1lJt!7ClJJ υπ! ιιο(ι'!70πi ιι ι LBQUMINOSAE(FARA('RAF< ANACARDIACEAE ιlιι;//i) /ι'πιιιι/)ιιιι' f'/siiig'lli ωιί,'iωjs ASCLEPIADACEAE Α."ΠI;;!1/1/:; S/IJiiJ(II'" ('ι'πι ω/ι lιl >ι//ψι ιι..;,,;'''''''''"''''~'''ψ"''rc f'cr/plo"b Jl1/ξUSJ'Γο!ίa υ! 1/.) f,,, /, '",,ι, BORAQJNACEAB UI}(iI1J> {ω/πχ Α /J.;EilJna S'ι'cberi Ο. re,'/ι'7[j[ij!:ί'!) IJI! IJn.J.;US ιl'γοιιω IJnj.{ usl ι'γο/iί]ljj Tπ{o!ιΊJl7I ('IJI1JpCSlIΊ:!: <Γι.'I1ΓJΠ Ί, /!ι!ii/iiρ(jl'l'i CARYOPHYLLACEAB i OROBANCHACEAE ΛΓι.'1Γ11! "''Vγ!!ι'ιΊ.JJιI! Icpιo,'!ii(!us. ('ωιij'/' ρlι'/,ρ"' f'i1γο7υ"μπ li1aaost'pi1ii1 i PLANTAGINACEAB ι SιΊcnc,1ll1!110ph;'Ia aπ)f))ορhjj 'μj,'j!j[{!ί!u,;i/c)/'i.lii1::. S, se'doι'dcs ΡUΜΒΑδΝΑC-ΕΑfΓ-"-~~--'~~'---'~-"'-'", 5, SiI"C'(/IClJ!1J SU""U!CIll<J ll))ol1jijs υ'u)) IJ) οπυ/χ/ ιji J! Ξ/7ι:Γj.{J!il/Ί'J bο'ί'o/)ί'l I'Π)ΟΠIII "'-7Jοι'ί!CS,5, ί/ii/)cγii.!! π} Ί... ϊl!} 1 CHENOPODIACEAB Λ ΓΓΟ""] υ7 ΗΚΌ:> (;Κ!ΥJ..-_..-.,..,...,...,...- Ραι ΥΟΟΝΑ(;ΕΑΕ l'ο/γμυιιιιljj,ι, Λ lγj/7jcx /1iiIJIιJU8 I~ ίil/l,:λ! 5Ί180!11 k,iij kπ/ι' R ΤΤΗΤ Α('Ρ, Α F. II,ΠIIII1J -"-~'"' ""ι., -'-!,IIIIcLJS 111', "~,'i'''' ι.',-- CISTACEAB C; l IlJ11 J SC!IJι' ' ιιι J._--..- / 11 11/)11 lhyijjjiuijli SOLANACBAB /Cι!ιπιJJCJΠ SΊ',/!()/) Τ,,"'/JV/i'II1!iJiIJ/1 /!. 'ιρ/η UMBELLIFBRAE (ΛΡΑCΕΑΕ) COMPOSITAE (ASTERACEAE)," υ ψ'"'''' II)Jfl, ι!, ΛΠ!JC/lJ8 π~ι'dι! Τ;';ί!l! μ,";'lfι!u{/,ιγ,j j)οjj)j' AlΓaclY!;'s cancc!!allj ca17t'ci/[j[a CrcpJs "ret!ca "T-Z-YOOPHYLLACEAB ;;fjj.{(jljj[j,'[ζοι';; ('ΥΤΓ),'OΠJι',gcΓι1 Zy~op!ιy/JI])!!Ηωι,._-,-- Οιιιιπ'ιι'lι 'I~','OSIJ V,)"Ό.'ii AMARYLLIDACBAB ;;γ/ii~() 11"ΨI"I IJi',ljiIUII!','[I/I/II iliillίllilluil) /!ι'(!)p/)()/~' ('Γί'ιι'ζI1 GRAMINAB (ΡΟΑCΕΛε) l'ijij,i;ijij!o17 /ξγijccuπj Α U/l1Γυριι" IiIi!O/7U/L!C:5 Rclc:harc}/n ΟΠ'CΠ!IJ!ι's Λ (il!llj() ι/οιι!ιχ R, ρι'cγoj'dc8 Λ ι "'!.,'/!, S('oΓZonerEi actjca ΟΓ ι/ι.,,κ11i νι) CONVOLVULACEAE!!)ΡΠ!ί'ωπ ι )Γ CΓCSSΊ αι'ιι'ω ΝΟ.[Πi/li ι!ί.'/i,1 C';IkJI" ιιιππ'ιιιl/ι Ί ψι,,, Ο πιι'ι}",'vlij/ωijj Πζχιιω',ι JfTΝι"'Δr'RΔ'Ρ BRICACEAB.Jl1JI,iI" IIL'lU JC, '" Επ'CfJ ιnaπι'ρu!ποrlj r.h.i Λ('Ρ Α Ρ. BUPHORBIACEAB / //ιι!ιιι!νν'ο,ιlι,,/ι;ιιι -- ΕυΡI70Γ!7Ε plirljijijs /~'(JiJlΊlJ.(S SlJplI/!IΓI~ Ε Χ'IJ!~ ('υ!ι;!ιιι,l/ 'ΟιJ.'J/'Γ' FRANΚ.BN1ACEAE!'ItJl/.:C'I))':J!JJ'ι'sιιtiJ Γ Ρ!ΥσΓυωα pυyeγu!σlji1 " -- 15
Από Tnv EnoXn τιις περυραφnς του ColchιcLιr77 coustur/er/τo 1967, δε) txouv αvαφερθεί ποτέ δείυματα από rnv KpnTIKn χέρσο και ως εκ τουτου η υπαρςη κω διαιώvισn του είδους συvδέετω με HlV yevikorepn κατόστασιι τωv Οκοσυστιιμότω) στιι Xpuon και το Κουφοvnσι. Το είδος αυτό προστατευεται από rnv διεθvl σύμβασιι τιις Βέρvnς και το εlλnvικό Προεδρικό Διόταγμα 67/81, EVC:J συμπεριλαμ6όvεται και oτov Κόκκιvο ΚατόΛογο τιις IUCN (1993) και τov ευρωπαϊκό Κόκκιvο ΚατόΛογο απειλουμέvωv φυτώv με ΤOV χαρακτιιρισμό τρωτό. Επίσιις προστατεύοvται τα είδη 2ΥgΟΡΠΥum a/bum J ΑsfragΞ/US s/na/cus και Reichardia orienta/i's διότι είvαι Υvωστa σε Λιγότερες από 100 ΤΟ!Ίοθεσίες (;π) Ευρώπιι. Μοvαδικό επίσιις ornv ευρυτεριι περιοχn της Κρ,τιις (χέρσος και δορυφορικές vnσίδες), είvαι τα είδη SI!ene ammορπι!a ammορπι!a, Creρι's cretica και A/kana sieberi, φυτό με σημαvτικοuς!ιαηθυσμους στο Γ αϊδουροvlσι Το πρώτο προστατεύεται επίσιις με το παραπόvω προεδρικό διάταγμα κω περιλαμ6όvεται στους αvτίστοιχους κόκκιvους καταλόγους με τov χαρακτιιρισμό OrlOvιo. Τα είδη C cretlca και Α. sieberi είvαι εvδnμικό, με τοπικούς πληθυσμούς ornv Kpnrn και τιι Xpuon. ΣnμαvnκCι φυτικό είδη με εξόπλωσιι στο v της Χρ είvαl και το cornfgera, εvδnμικό του vοτίου Αιγαίου και της Κύπρου, το TεC:lΊ1Π brevifo/ium, τοπικό είδος ως αvατολικις Μεσογείου και το Periploca angusti/olia που έχει σποραδικn εςάπαωση στιι Μεσόγειο!ξιο να σημειωθεί εί VΩI ότι 0 πληθυσμοί του Periploca angusti/olia σπ Γ και Χρυσι, εί ναι 0 μοvαδικοί στον είίnvικό χώρο. Επίσιις, συvαvτάμε το είδος fago!7ia aetι('a του οποίου η Υεωγραφικι εξάπλωσιι φτόvει μέχρι τις ερlμους της Β. Αφρικnς. Ο πληθυσμός της Χρυσnς ntbavcι va Eivaι υπόλειμμα μιας πλωσ του που περιείόμ6αvε και rnv KpnTIKn flepιoxn από τιι) οποία στη συνέχεο εςαφαvίστηκε ΤέΛος, έvα χλωριδικό στοιχείο ης αισθnτικnς αξίας ΥΟ τις παραλίες του vnoιotj anoreaouv οι συστάδες του είδους Panaat/UIT7 njar/t/mum, KOlVOU φυτού τωv ακτώv τιις vότιας ΕυρώΓπις, με σnμα'v'τκn όμως rπωτικn τόσιι των πλιθυσμώ) του στιι χώρα μας, λόγω τιις έvτοvης αvθρώπιvnς δρασωρι στις αμμουδιές κατό τα τελευταία 20 XpOvO. ην Χρυσl OUVOVTciΤOI σε όλες τις αμμώδεις παραλίες. Το έvτοvα ςnρό μεσογεοκό κλίματος, με 6 όvυδρους κaλοκαιριvοι)ς μlvες, EuvoEi rnv αvcιπτυςn ειδώ) που ofokfnpu'jvouv ίο 6ιοfογ το κύκλο 16
αποκλειστικά κατά rriv υπόλοιπn διάρκεια του xpovou, όπως είvαι τα θερόφυτα και τα Υεώφυτα που συμμετέχουvκατά το nμισυ orn oljvejeon ως χ?lωρίδας Π,lς Χρυστς. Όπως φαίvεταl και στο παρακάτω διάυραμμα, στη χ?lωριδική συνθεση τιlς Χρυσής κυρίαρχο ποσοστό καταiαμ6όvουv τα μεσουειακό είδη (με 36 % τα ευρέως εξαπiούμεvα σ 1 oiqk.inpn τη ΜεσόΥεlO, 23 % τα νοtlοευρωπαϊκό και 5 % τα ανατολlκομεσουειακά). 5 Ο '';1 '",~ < >- ~ 8 (5 ~ g Ο ε χ 6 ο ~ '", :ε ω 2 6 ~ e 8,Q ij, ~ ο" ο 6 s '" J ω j < > ο ~ rω Προέλευση και κύρια γεωγραφική εξclπλωση των φυτικών ειδών της Χρυσής σrψαvτκώv υυαμετρων και οι ξrφες κ? συνθτκες δεν επέτρευαv rnv ευκατάσταση, στη rauqo ι<οι Χρυοτ, ποnfώv ευρωπαίκών ειδών και 7 % αντίστοιχα), κατnυορία που OuVOVTGTOl με Υη?lό ποσοστό στη δυτική Kpnrn (18-20 %), εvώ σε ποσοστό ποαυ παραμοια με ων κρητικτ χέροο εξαπλώνοντοι αρκετό εi?ιnvικά και αιυαlί'κό είδη (6 % και 8 %, αντίστοιχα) Τα ενδημικά είδη τ Κρnτης (σε ποσοστα 15 % στο νησί) αποτε?lούν στην πiειοvαπnό τους απομοvωμέvα είδn των ορεινών περιοχών των Λευκών ορέων και του Ψη?lορείτη, Υιαυτό και αvτιπροσωπεuοvταl με πολυ λυότερα είδrι στα δορυφορικά νηοιά, Χρυσή (εκτός του Colchicum coustur/er/ που εξαπ?lώνεται σε Χρυσι και Κουφονlοι) δεv διαθέτει δική της εvδημlκn χ?lωρίδα (τουλάχloτον με τα μέχρι ΟΤΥμής δεδομέvα), ενώ παρόμοια διαυράφεται η κατάσταση και σπ Γ αυδο, 'Oia τα παραπαvω, aiίό κυρίως rι έίίευη στενοενδημlκών χiωριδlκώv στοιχείωv στο Γαϊδουρονήοl και η Υεω ικη Τ n του νησιου με την ι<ρητικιι χέρσο, δείχνουν μlκρτ απομόνωση από την Κρττη και πρ 1'1 του φυτικου τrις πίούτου απα τα απέναντι κρητικά παράλιο 7