Αλλάζοντας την τάση των καταναλωτών της Ιφιγένειας Παύλου, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΕΛΤΙΟ ΑΡ. 5 / 2012 1 Προωθώντας την ελκυστικότητα, την ανταγωνιστικότητα και τη διεθνοποίηση των συνεργατικών σχηµατισµών αγροδιατροφικών προϊόντων στην περιοχή της Μεσογείου Αλλάζοντας την τάση των καταναλωτών της Ιφιγένειας Παύλου, Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου Ο αυξηµένος ανταγωνισµός, τα διατροφικά σκάνδαλα και οι νέες καταναλωτικές τάσεις είναι µεταξύ των κύριων προκλήσεων που αντιµετωπίζει η βιοµηχανία τροφίµων και ποτών στην Ευρώπη. Ενώ αυτές οι προκλήσεις αποτελούν απειλή για κάποιες εταιρίες, µπορούν να είναι µια δυνατότητα επέκτασης για άλλες. Σε απάντηση των νέων αυτών προκλήσεων, οι εταιρίες τροφίµων βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα αναδοµώντας και εντατικοποιώντας τον αγώνα τους για ένα µερίδιο αγοράς µέσω της διαφοροποίησης των προϊόντων και/ή της ανάπτυξης νέων προϊόντων διατροφής. Αυτές οι θεµελιώδεις αλλαγές και οι νέες προτεραιότητες στην βιοµηχανία τροφίµων επίσης επηρεάζουν σηµαντικά τις τοπικές κοινότητες και την κοινωνία στο σύνολο όταν η τοπική ανεργία αυξάνεται επειδή τα εργοστάσια µεταποίησης είναι κλειστά ή όταν αναπτύσσονται νέα υγιεινά προϊόντα διατροφής. Συνεπώς, οι εταιρίες τροφίµων και ποτών δεν µάχονται µόνο για ένα µερίδιο αγοράς στον δικό τους τοµέα, αλλά επίσης λειτουργούν σε ένα µεγαλύτερο κοινωνικό-οικονοµικό πλαίσιο στο οποίο οι στρατηγικές τους επιλογές επηρεάζουν την ευηµερία πολλών Ευρωπαίων. Οι καταναλωτές κινούνται προς τη αγορά «πιο υγιεινών τροφίµων», η οποία παρουσιάζει µια τεράστια ευκαιρία για τις εταιρίες που επιθυµούν να ενισχύσουν τη διατροφική διαφάνεια των καταναλωτικών τους προϊόντων. Οι εταιρίες αυτές που χρησιµοποιούν υγιεινά συστατικά και επιθυµούν να µοιρασθούν τις διατροφικές πληροφορίες στην εµπρόσθια όψη της συσκευασίας θα µπορούσαν να ενισχύσουν τη βάση των πελατών τους µεταξύ µιας αυξανόµενης οµάδας καταναλωτών. Η νέα «Έρευνα Καταναλωτικών Τροφίµων και Προϊόντων 2011 Τµήµα 2» της Deloitte (http://www.deloitte.com/view/en_us/us/industries/co nsumerproducts/904a05458af11310vgnvcm1000001 a56f00arcrd.htm) έδειξε ότι περίπου 9 στους 10 ερωτηθέντες (87,7%) πιστεύουν ότι οι τιµές στα καταστήµατα τροφίµων είναι σε αύξηση, και περίπου τα τρία τέταρτα (74%) πιστεύουν ότι το µέγεθος ορισµένων συσκευασµένων αγαθών είναι µικρότερο. Οι καταναλωτές λαµβάνουν επίσης υπόψη τις διατροφικές πληροφορίες στην εµπρόσθια όψη της συσκευασίας προκειµένου να βοηθηθούν στη λήψη πιο υγιεινών αγοραστικών αποφάσεων σύµφωνα µε την έρευνα. Περισσότεροι από 3 στους 4 ερωτηθέντες (76,2%) συµφώνησαν ή περίπου συµφώνησαν ότι αναζητούν για πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές όταν ψωνίζουν και περίπου τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων (64,8%) συµφώνησαν ή περίπου συµφώνησαν ότι τα καταστήµατα λιανικής πώλησης τροφίµων αρχίζουν να πωλούν πιο τοπικά παραγόµενα φρούτα και λαχανικά. Στη υτική Ευρώπη και τις Η.Π.Α. η κατανάλωση των βιολογικών προϊόντων έχει αυξηθεί σηµαντικά τα τελευταία δέκα χρόνια. Παρόλα αυτά, το συνολικό µερίδιο αγοράς των βιολογικών τροφίµων εξακολουθεί να παραµένει µικρό. Μολονότι οι περισσότεροι καταναλωτές έχουν µια θετική στάση προς την αγορά βιολογικών προϊόντων (Saba and Messina, 2003), συχνά περιορίζονται από σηµαντικά εµπόδια. Ένα από τα εµπόδια αυτά είναι η αβεβαιότητα αναφορικά µε τα χαρακτηριστικά των

2 βιολογικών τροφίµων. Τα ισχυρότερα κίνητρα για την κατανάλωση βιολογικών λαχανικών είναι ότι παράγονται χωρίς συνθετικά παρασιτοκτόνα, είναι καλύτερα για το περιβάλλον, πιο υγιεινά, υψηλότερης ποιότητας και έχουν καλύτερη γεύση. Τα κυριότερα αισθητά εµπόδια είναι οι υπερβολικά υψηλές τιµές και η έλλειψη διαθεσιµότητας (Aertsens, et al., 2011). Μια άλλη µεταβαλλόµενη τάση στη βιοµηχανία τροφίµων είναι αυτή που σχετίζεται µε την ασφάλεια των τροφίµων. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, η ασφάλεια των τροφίµων ήταν ανάµεσα στα κορυφαία θέµατα της πολιτικής ατζέντας στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Παράγοντες που συνέβαλλαν σε αυτό ήταν η κρίση της σπογγώδους εγκεφαλοπάθειας των βοοειδών (BSE) (γνωστή και ως η νόσος των τρελών αγελάδων) το 1996 και η επιδηµική έκρηξη του αφθώδη πυρετού το 2001, οι οποίες έκαναν πολλούς καταναλωτές να χάσουν την εµπιστοσύνη τους στην ασφάλεια του βόειου κρέατος. Η πρόσφατη εξάπλωση της γρίπης των πτηνών στην Ευρώπη συνεισέφερε επίσης στην ανησυχία των καταναλωτών. Άλλες πιο τοπικές ανησυχίες για την ασφάλεια των τροφίµων προέτρεψαν τις εθνικές και διεθνείς αρχές να λάβουν µέτρα για τη µείωση των κινδύνων από νόσους που σχετίζονται µε τα τρόφιµα. Τα βακτηρίδια όπως η σαλµονέλα, το καµπυλοβακτηρίδιο και το E. coli, τα οποία µπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες, τις περισσότερες φορές αποκτούνται µέσω µολυσµένων τροφίµων. Το 2004 οι ζωονοσογόνες ασθένειες προσέβαλλαν περισσότερους από 380.000 Ευρωπαίους πολίτες. Πέραν των πραγµατικών απειλών για την ανθρώπινη υγεία, ο κίνδυνος για την υγεία µπορεί να προκαλέσει τους καταναλωτές να εγκαταλείψουν τον τύπο του τροφίµου που είναι γνωστό ότι αποτελεί την πηγή της ασθένειας. Για παράδειγµα, µετά την ανακάλυψη των πτηνών που προσβλήθηκαν από τη γρίπη των πτηνών στην Ιταλία τον Ιανουάριο του 2006, η κατανάλωση των πουλερικών έπεσε κατά 70% σύµφωνα µε την Ιταλική Αγροτική Συνοµοσπονδία. Η αναµενόµενη ανάπτυξη στους παγκόσµιους καθώς και στους τοπικούς τοµείς της αγοράς (niche markets) παρουσιάζει µια ευκαιρία για τις µικρές επιχειρήσεις που µπορούν να εκµεταλλευτούν τις επικοινωνιακές τεχνολογίες και τις τεχνολογίες διοικητικής µέριµνας (logistics) ώστε να προσεγγίσουν γεωγραφικά διάσπαρτους καταναλωτές. Η έµφαση στην ασφάλεια των τροφίµων και στην διατροφική αξία αυξάνει την ανάγκη για έρευνα, ανάπτυξη και τεκµηρίωση και, ως εκ τούτου, για νέου είδους δραστηριότητες στη βιοµηχανία. Πηγές: Aertsens, et al., 2011. The influence of subjective and objective knowledge on attitude, motivations and consumption of organic food. British Food Journal Vol. 113 No. 11, 2011 pp. 1353-1378. Saba, A. and Messina, F. 2003. Attitudes towards organic foods and risk/benefit perception associated with pesticides. Food Quality and Preference Vol. 14, pp. 637-45. http://www.europa.eu.int/comm/agriculture/foodqual/beef/ind ex_en.htm http://www.meatnews.com http://www.meatprocess.com/industry-markets/fearpsychosis-hits-italy-poultry-consumption-plummets

3 Η Βιολογική Γεωργία στη Κύπρο Παρά το γεγονός ότι η Κύπρος προσφέρει ένα άριστο περιβάλλον για την παραγωγή βιολογικών τροφίµων, η δυναµική της έχει εν µέρει εκµεταλλευθεί. Αυτό µπορεί να αποδοθεί στην έλλειψη επαρκούς τοπικής έρευνας για την υποστήριξη και ενθάρρυνση των γεωργών και στην επιθυµία για γρήγορο κέρδος από την πλευρά των περισσοτέρων γεωργών. Ως αποτέλεσµα, η βιολογική γεωργία ασκείται από τους γεωργούς αυτούς που µπορούν να ασχοληθούν µε αυτό το είδος γεωργίας χωρίς την ανάγκη οικονοµικής στήριξης από την κυβέρνηση. Η βιολογική γεωργία στην Κύπρο ξεκίνησε το 1988 µε δύο γεωργούς που παρήγαγαν αρκετά είδη λαχανικών (συµπεριλαµβανοµένων των δηµητριακών και της πατάτας) και ζωικών προϊόντων (κρέας και γαλακτοκοµικά προϊόντα). Κατά τη δεκαετία του 1990 αυξήθηκε και η έκταση υπό βιολογική γεωργία και ο αριθµός των γεωργών που ασχολούνταν µε αυτή, αν και σε αργούς ρυθµούς. Προστέθηκαν επίσης νέα προϊόντα στον κατάλογο των βιολογικών, όπως σταφύλια, χαρούπια, κρασί, βότανα, όσπρια και άλλα. Η βιολογική παραγωγή αυξήθηκε πιο γρήγορα µετά το 2001, όταν θεσπίσθηκε ο Νόµος 160 (I) του 2001. Ο Νόµος 160 (I) ενσωµάτωσε τις διατάξεις του Κανονισµού (ΕΟΚ) 2092/91. Σήµερα, η έκταση υπό βιολογική γεωργία στην Κύπρο είναι 1.018 εκτάρια (0.87% της έκτασης γης). Υπάρχουν 225 βιολογικές φάρµες. Η Κύπρος βρίσκεται ακόµα στις κατώτατες θέσεις µεταξύ της κατάταξης της Ευρώπης των 27 σε έκταση υπό βιολογική παραγωγή. Η κατάσταση αυτή αναµένεται να αλλάξει ως αποτέλεσµα της ένταξης µέτρων για την στήριξη της βιολογικής γεωργίας στο νέο Γεωργικό Αναπτυξιακό Σχέδιο. Πρέπει επίσης να σηµειωθεί ότι οι νεαρότεροι, πιο δραστήριοι και καλύτερα ενηµερωµένοι γεωργοί αναµένονται να γίνουν η νέα γενιά βιολογικών καλλιεργητών. ού (ΕΟΚ) 2092/91. συζήτηση για το Σχέδιο Εκτελεστι κών Κανονισµ ών σχετικά µε την αναθεώρη ση του Κανονισµ Το 2008 η καλλιεργούμενη έκταση σύμφωνα με τον νόμο περί Βιολογικής Γεωργίας ξεπέρασε τα 2.700 εκτάρια που αντιστοιχεί στο 2,05% της συνολικής γεωργικής έκτασης, με περισσότερους από 560 καλλιεργητές να παράγουν βιολογικά προϊόντα. Ο Σύνδεσµος Βιοκαλλιεργητών Κύπρου ιδρύθηκε το 2000. Τα µέλη του παράγουν κρασί, ελαιόλαδο, καλαµπόκι, γαλακτοκοµικά προϊόντα, κρέας και λαχανικά. Τα αρωµατικά βότανα, τα χαρούπια και το ελαιόλαδο προσφέρουν τη µεγαλύτερη δυναµική για βιολογική παραγωγή, καθώς φύονται φυσικά στο κλίµα του νησιού. Το οργανικό κρασί έχει επίσης καλή δυναµική σε περιοχές όπου η γη δεν υπόκειται σε εντατική καλλιέργεια. Για την προώθηση της Βιολογικής Γεωργίας ο Τοµέας συνεισέφερε στην εφαρµογή του εθνικού Νόµου για την Βιολογική Γεωργία 227(I)/2004, ο οποίος είναι πλήρως εναρµονισµένος µε τον Κανονισµό (ΕΟΚ) 2092/91. Το 2008, ο τοµέας συνέχισε την ενηµέρωση των καλλιεργητών για την Βιολογική Γεωργία µέσω διαλέξεων και σεµιναρίων. Ο Τοµέας συνεισέφερε σηµαντικά στην προετοιµασία της εθνικής στάσης στη

4 Πέντε καλοί λόγοι για να αγοράσετε Βιολογικά Προϊόντα 1. Για την προστασία των µελλοντικών γενιών Το µέσο παιδί υπόκειται σε τέσσερεις φορές περισσότερη έκθεση απ` ότι ένας ενήλικας σε τουλάχιστον οκτώ ευρέως χρησιµοποιούµενα παρασιτοκτόνα που προκαλούν καρκίνο τα οποία αφήνουν ίχνη στα τρόφιµα. Οι διατροφικές επιλογές που κάνετε τώρα θα έχουν επίδραση στην υγεία του παιδιού σας στο µέλλον. Μπορούµε όλοι να προστατέψουµε τις µελλοντικές γενιές αγοράζοντας βιολογικά τρόφιµα. 2. Για την προστασία του Περιβάλλοντος Τα συστήµατα βιολογικής καλλιέργειας λειτουργούν σε αρµονία µε τη φύση, διατηρώντας τα βλαβερά χηµικά µακριά από το έδαφος, το νερό και τον αέρα. Η βιολογική γεωργία βοηθά στη δηµιουργία ενός υγιούς περιβάλλοντος πλούσιου σε άγρια χλωροπανίδα και σε γόνιµο έδαφος µε περισσότερα θρεπτικά συστατικά. Ως εκ τούτου, αγοράζοντας βιολογικά προϊόντα βοηθάτε στην προστασία του περιβάλλοντος. 3. Για την φροντίδα της υγείας σας Η ποιότητα των τροφίµων, η διατροφή και η ανθρώπινη υγεία είναι αναπόφευκτα συνδεδεµένες. Τα παρασιτοκτόνα είναι δηλητήρια σχεδιασµένα να σκοτώνουν ζωντανούς οργανισµούς και µπορούν επίσης να είναι βλαβερά για τους ανθρώπους. Τα παρασιτοκτόνα που ψεκάζονται στις καλλιέργειες και στα λαχανικά µπορούν να καταλήξουν στο πιάτο σας. Ο καλύτερος τρόπος για να κρατήσετε τα χηµικά µακριά από το πιάτο σας είναι η αγορά βιολογικών Γλυκά κουταλιού - μια χειρονομία της Κυπριακής Φιλοξενίας του Σάββα Μαλλιώτη, FIlagrotiki Consulting Ένα παραδοσιακό και απολαυστικό Κυπριακό έθιµο είναι η προσφορά γλυκών του κουταλιού στους επισκέπτες ως σύµβολο της φιλοξενίας. Αποκαλούνται γλυκά του κουταλιού γιατί το σύνηθες µέγεθος σερβιρίσµατος είναι ένα γεµάτο κουταλάκι του γλυκού. Τα γλυκά κουταλιού είναι δηµοφιλή και στην Κύπρο και στην Ελλάδα και συνήθως σερβίρονται σε ένα µικρό πιάτο ή µπολ συνοδευόµενο µε ελληνικό καφέ και ένα ποτήρι κρύο νερό. Στο παρελθόν, τα γλυκά του κουταλιού ήταν σπιτικά και φτιάχνονταν σε µικρές ποσότητες. Η τέχνη της παραγωγής γλυκών του κουταλιού πέρασε από τις γιαγιάδες στις κόρες τους και στα νεαρότερα κορίτσια και ήταν ένα απαραίτητο προϊόντων. Αυτό αποτελεί αναπόσπαστο τµήµα του υγιούς τρόπου ζωής. 4. Για να απολαµβάνετε καλύτερες γεύσεις Υπάρχει λόγος γιατί πολλοί σεφ χρησιµοποιούν βιολογικά προϊόντα στις συνταγές τους: έχουν καλύτερη γεύση! Η βιολογική γεωργία ξεκινά µε τη βελτίωση του εδάφους, η οποία τελικά οδηγεί στη βελτίωση του φυτού και ενδεχοµένως σε πιο εύγεστο φαγητό στα πιάτα µας. 5. Για την στήριξη των τοπικών σας καλλιεργητών Οι περισσότερες τοπικές βιολογικές φάρµες είναι µικρές, υπό την ιδιοκτησία µεµονωµένων ατόµων και οικογενειακές. Είναι η τελευταία επιλογή επιβίωσης που απέµεινε για πολλές οικογένειες που ασχολούνται µε τη γεωργία, οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των µικρών κοινοτήτων. Βοηθήστε τους τοπικούς σας µικροκαλλιεργητές αγοράζοντας βιολογικά προϊόντα. Αυτό µε τη σειρά του θα βοηθήσει στη διατήρηση πολλών µικρών κοινοτήτων ανά τον κόσµο, ένα αποτέλεσµα που θα είναι προς όφελος όλων. Πηγή: Cyprus Food & Drinks http://www.cyprusfoodndrinks.com χαρακτηριστικό προκειµένου να είναι επιτυχηµένες νοικοκυρές. Σήµερα, ελάχιστες γυναίκες έχουν τον χρόνο και την γνώση για να κάνουν τα δικά τους γλυκά του κουταλιού. Ευτυχώς όµως, η τέχνη αυτή

5 είναι ακόµα ζωντανή, εξαιτίας ορισµένων εταιριών προσανατολισµένων στην ποιότητα οι οποίες αφιερώνουν τον χρόνο και την προσπάθεια που χρειάζεται για τη συνέχιση της παράδοσης. Αυτές οι µικρές επιχειρήσεις σε χωριά αποτελούν τη βιοµηχανία παραγωγής γλυκών του κουταλιού, που προµηθεύουν τις τοπικές και εξαγωγικές αγορές. Οι επιχειρήσεις αυτές διευθύνονται από γυναίκες του χωριού που έχουν αφοσιωθεί στη διατήρηση των παραδοσιακών συνταγών και έχουν αναπτύξει τις ικανότητες της εµπορευµατοποίησης της παραγωγής των γλυκών κουταλιού. Η εταιρία της κυρίας Νίκης Αγαθοκλέους, µε την εικοσαετή της πείρα στην παραγωγή γλυκών µε παραδοσιακές συνταγές, είναι σήµερα µεταξύ των πρωτοπόρων εταιριών παραδοσιακών γλυκών στο νησί. Υποστηρίζεται από ένα εργατικό δυναµικό 15 ντόπιων γυναικών όλες έµπειρες στην τέχνη της επεξεργασίας φρούτων για την παραγωγή µιας ευρείας σειράς κονσερβοποιηµένων παραδοσιακών γλυκών. Η µονάδα επεξεργασίας βρίσκεται στο γραφικό χωριό Αγρός στην περιοχή Πιτσιλιά και οι λειτουργίες του συµµορφώνονται µε όλα τα Ευρωπαϊκά πρότυπα υγιεινής, πιστοποιηµένα µε HACCP. Η εταιρία είναι πρωτοπόρος στην παραγωγή παραδοσιακών γλυκών και πολλά από τα προϊόντα της βρίσκονται σε καταστήµατα και σούπερ µάρκετ σε όλη τη Κύπρο αλλά ολόκληρη η σειρά διατίθεται στο ιδιόκτητο κατάστηµα της εταιρίας στο χωριό Αγρός. Οι εξαγωγές είναι επίσης ένα σηµαντικό τµήµα των γλυκών της ΝΙΚΗΣ µε τις κυριότερες αγορές να είναι το Η.Β., η Γαλλία, οι Η.Π.Α., η Αυστραλία και η Ιαπωνία. Η κυρία Νίκη καλωσορίζει τους επισκέπτες στους χώρους της εταιρίας όπου διατίθενται καθηµερινές ξεναγήσεις εισάγοντας τους στην τέχνη της παραγωγής παραδοσιακών γλυκών. Συνιστούµε ιδιαιτέρως το µοναδικό (στο χωριό Αγρός) γλυκό του κουταλιού τριαντάφυλλο το οποίο φτιάχνεται από τοπικά καλλιεργούµενα, διαλεγµένα άγρια τριαντάφυλλα. Λουκούμια Γεροσκήπου Ανατολικά της Πάφου και κοντά στη µυθική "Πέτρα του Ρωµιού" βρίσκεται το χωριό Γεροσκήπου, ένα µέρος που η ιστορία του ξεκινά από τα αρχαία χρόνια. Η Γεροσκήπου, που προέρχεται από τις λέξεις «Ιερός Κήπος», πιστεύεται ότι στα αρχαία χρόνια το µέρος ήταν µια εκτενής περιοχή µε όµορφους κήπους αφιερωµένους στη θεά Αφροδίτη. Εκτός από την φανερή ιστορική του σηµασία, το χωριό Γεροσκήπου είναι φηµισµένο για ένα γλυκό και νόστιµο προϊόν, το Λουκούµι Γεροσκήπου. Τα απλά και φυσικά συστατικά των λουκουµιών αποτελούνται από τη ζάχαρη, το καλαµποκάλευρο, το άµυλο, το νερό, τα αµύγδαλα και διάφορα αρώµατα φρούτων. Τα αρχικά λουκούµια φτιάχνονταν µε άρωµα ρόδου βράζοντας αρωµατικά ροδοπέταλα που βρίσκονταν στα λιβάδια και συλλέγοντας την συµπυκνωµένη υγρασία. Τα συστατικά αναµειγνύονται σε ένα µεγάλο καζάνι µε βραστό νερό, όπου ανακατεύονται συνεχώς για µερικές ώρες µέχρι το µείγµα να γίνει απαλό και κρεµώδες. Μετά τον αρωµατισµό, το µείγµα χύνεται σε ξύλινα δοχεία όπου αφήνεται όλη τη νύχτα να κρυώσει πλήρως. Η τελευταία εργασία τη κοπής των πλακών σε κύβους και η συσκευασία τους σε κουτιά λιανικής είναι η πιο εργατικά χρονοβόρα, εντατική και δαπανηρή εργασία σε ολόκληρη τη διαδικασία. Το Λουκούµι Γεροσκήπου είναι το πρώτο παραδοσιακό προϊόν διατροφής της Κύπρου που έλαβε έγκριση ως Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης υπό τους κανονισµούς της ΕΕ. Κατέχει επίσης ένα άλλο παγκόσµιο ρεκόρ, αυτό του Ρεκόρ Γκίνες για το µεγαλύτερο λουκούµι που κατασκευάστηκε ποτέ. Αυτό επιτεύχθηκε την Κυριακή 17 Οκτωβρίου 2004 µε την παρουσία υπαλλήλων της Guinness World of Records από την εταιρία Aphrodite Delights σε συνεργασία µε άλλους ζαχαροπλάστες, που κατάφεραν να παράγουν 2.543 κιλά. Μεταξύ των πρωτοπόρων εταιριών που παράγουν λουκούµια είναι η εταιρία "APHRODITE YEROSKIPOS DELIGHTS LTD". Ένα νεόκτιστο σύγχρονο εργοστάσιο που τέθηκε σε λειτουργία από τις αρχές του 2007, το οποίο βρίσκεται κοντά στις αρχικές εγκαταστάσεις, στο χωριό Γεροσκήπου. Η παραγωγή προσαρµόστηκε στις νέες τεχνολογίες, οι

6 οποίες αποδείχθηκε ότι βελτιώνουν την ποιότητα, µειώνουν το κόστος και τηρούν τα πρότυπα υγιεινής. Παραδοσιακά Προϊόντα Κρέατος Ένα πραγµατικό Κυπριακό γαστρονοµικό περιβάλλον συνδυάζει τα γκουρµέ πιάτα µε παραδοσιακά καπνιστά σνακ κρέατος, χαλούµι ή κεφαλοτύρι και τσακιστές ελιές σερβιρισµένα µε ένα ποτηράκι ζιβανία ή ένα ποτήρι Κυπριακό ερυθρό ξηρό κρασί. Αυτά τα κοµµατάκια φαγητού που χρησιµοποιούνται σήµερα ως παραδοσιακά ορεκτικά, καταναλώνονταν για αιώνες ως σηµαντικά στοιχεία του πρωινού ή το µεσηµεριανού φαγητού των Κύπριων γεωργών. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, η παραδοσιακή επεξεργασία των ζωικών προϊόντων για τον σκοπό της ικανοποίησης των βασικών διατροφικών απαιτήσεων ήταν µια σηµαντική δραστηριότητα στις Κυπριακές αγροτικές κοινωνίες. Με την απουσία οποιωνδήποτε εγκαταστάσεων ψύξης, η διαδικασία έπρεπε να εξασφαλίσει ότι τα τελικά προϊόντα µπορούσαν να διατηρηθούν για µεγάλες περιόδους σε δροσερά και σκοτεινά σπιτικά κελάρια. Κάθε αγροτική οικογένεια έπρεπε να έχει τα δικά της κατοικίδια ζώα τα οποία προορίζονταν να εκπληρώσουν τις εποχιακές απαιτήσεις της οικογένειας σε κρέας. Το γουρούνι σφαγιάζονταν µεταξύ Χριστουγέννων και Πάσχα, µια δραστηριότητα που θεωρούνταν ένα σηµαντικό γεγονός της αγροτικής ζωής και γίνονταν από την οικογένεια, τους συγγενείς και τους φίλους, οι οποίοι στο τέλος της µέρας γιόρταζαν µε φαγητό και κρασί. Όλα τα µέρη του ζώου χρησιµοποιούνταν για την παραγωγή ποικίλων προϊόντων κρέατος και ανάλογα µε το είδος του προϊόντος, έπρεπε να επιλεχθεί το κατάλληλο µέρος του ζώου για την επίτευξη του καλύτερου αποτελέσµατος. Το κρέας γύρω από τη ραχοκοκαλιά χρησιµοποιούνταν για να γίνει η «Λούντζα», το κρέας από τα µπροστινά πόδια γίνονταν κιµάς ο οποίος µετά αναµειγνύονταν µε διάφορα µπαχαρικά και χρησιµοποιούνταν στη παραγωγή λουκάνικων, το κρέας από το µπούτι ήταν κατάλληλο για το χοιροµέρι και το κρέας κάτω από την κοιλιά γίνονταν «Ποσυρτή». Το λίπος του ζώου φυλάσσονταν σε ειδικά δοχεία και χρησιµοποιούνταν στο τηγάνισµα ή για άπλωµα στο ψωµί. Τα υπολείµµατα από το κεφάλι και τα πόδια ήταν τα κύρια συστατικά για την «ζαλατίνα», µια παραδοσιακή αλοιφή κρέατος. Άλλα προϊόντα προέρχονταν επίσης από κρέας κατσίκας. Τα κύρια προϊόντα που προέρχονταν από κρέας κατσίκας ήταν το «Απόχτι» και η «Τσαµαρέλα». Το καλύτερο ποιοτικά κρέας για την προετοιµασία των προϊόντων αυτών είναι αυτό που προέρχεται από νεαρά θηλυκά κατσίκια ηλικίας δύο ή τριών ετών. Η παλιά παραδοσιακή µέθοδος της παραγωγής και συντήρησης έχει υιοθετηθεί, σχεδόν απαράλλαχτη, από τη σηµερινή γενιά κρεατοπαραγωγών εξασφαλίζοντας έτσι ότι τα διατροφικά, υγιεινά και γευστικά χαρακτηριστικά διατηρούνται σωστά. Η παραδοσιακή µέθοδος βασίζεται στο κόκκινο κρασί ως το κύριο συστατικό για τη συντήρηση παρέχοντας ένα τελικό προϊόν που δεν έχει τεχνητά συντηρητικά ή αλλοιώσεις που χρησιµοποιούνται συνήθως για την επιµήκυνση της διάρκειας ζωής του προϊόντος στο ράφι. Μια αντιπροσωπευτική εταιρία προϊόντων κρέατος είναι αυτή του κυρίου Γιώργου Κυριακίδη, η οποία ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1961 και βρίσκεται τώρα στο χωριό Κυπερούντα σε µια νέα και σύγχρονη µονάδα. Η µονάδα επεξεργασίας λειτουργεί από το 2005 υπό αυστηρούς υγειονοµικούς ελέγχους σε περιβάλλον πιστοποιηµένο µε HACCP, παράγοντας σήµερα 4 παραδοσιακά καπνιστά προϊόντα κρέατος, µε τη χρήση των καλύτερων συστατικών: λουκάνικα, χοιροµέρι, ποσυρτή και λούντζα ενώ ετοιµάζεται να λανσάρει και Παστουρµά. Η εταιρία προτίθεται να επεκτείνει την αγορά της στο εξωτερικό και βρίσκεται σήµερα σε συζητήσεις µε εισαγωγείς σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες. Μια άλλη αντιπροσωπευτική εταιρία είναι αυτή της οικογένειας Καυκαλιά. Ο κύριος Χρυσόστοµος ξεκίνησε την επιχείρηση το 1978 στο χωριό του τον Αγρό, ως ένα µικρό εργαστήριο που εξυπηρετούσε τις γειτονικές κοινότητες µε παραδοσιακά επεξεργασµένα προϊόντα κρέατος. Οι κόρες του ιδρυτή διευθύνουν σήµερα µια αναπτυσσόµενη εταιρία µε ένα δίκτυο διανοµής σε όλο το νησί που παρέχει µια ευρεία ποικιλία παραδοσιακών προϊόντων κρέατος της Πιτσιλιάς. Οι µέθοδοι επεξεργασίας που συνήθως περιλαµβάνουν το κάπνισµα προϊόντων κρέατος και την ωρίµανση σε κρασί, παραµένουν απαράλλακτες, και εφαρµόζονται µε τον ίδιο τρόπο που κληρονοµήθηκαν από τους γονείς και τους παππούδες. Η µονάδα επεξεργασίας κρέατος Καυκαλιά στο χωριό Αγρός λειτουργεί σήµερα µε πιστοποιήσεις HACCP και ISO 9001 και είναι πλήρως εγκεκριµένη από τις Κυπριακές Αρχές για την παραγωγή ποιοτικών παραδοσιακών προϊόντων κρέατος. Όλες οι προαναφερθείσες εταιρίες ήταν µεταξύ αυτών που συµµετείχαν στη Συνάντηση του FOCUS GROUP που διοργανώθηκε από το Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο

7 Κύπρου, ως µέρος του έργου PACMAn, στις 12 Ιανουαρίου 2012. ΝΕΑ ΚΑΙ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ Παραδοσιακά Κυπριακά Επαγγέλµατα Ο Κυπριακός Οργανισµός Κέντρων Νεότητας υποστηριζόµενος από το Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο Κύπρου οργάνωσε στις 8 Οκτωβρίου 2011 µια µοναδική εκδήλωση/έκθεση των παραδοσιακών Κυπριακών επαγγελµάτων. Η εκδήλωση πραγµατοποιήθηκε στη Λευκωσία όπου οι συµµετέχοντες από όλη την Κύπρο παρουσίασαν τις τέχνες τους ενώ έδειξαν στο κοινό που προσήλθε πως γίνονταν οι χειροτεχνίες αυτές. Επίσης, το κοινό είχε τη δυνατότητα να δοκιµάσει παραδοσιακές λιχουδιές, φτιαγµένες επιτόπου, όπως χαλούµι, µουσταλευριά (παλουζές), ζυµαρικά µε σιρόπι χαρουπιάς κτλ, όλα δωρεάν. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης υπήρχε επίσης ένα περίπτερο µε αφίσες και φυλλάδια του PACMAn όπου τα µοίραζαν τα µέλη του προσωπικού στους καλεσµένους ενηµερώνοντας τους για το πρόγραµµα. 17 η Έκθεση Κυπριακής Αγροτικής Βιοµηχανίας Το Τεχνολογικό Πανεπιστήµιο Κύπρου συµµετείχε στην 17 η Έκθεση Κυπριακής Αγροτικής Βιοµηχανίας στην Λευκωσία από τις 19 Οκτωβρίου έως τις 23 Οκτωβρίου 2011 στοχεύοντας στην προώθηση του έργου PACMAn. Η Έκθεση εστίασε στην προώθηση και τη διεθνοποίηση των Κυπριακών γεωργικών προϊόντων. Επίσης, η έκθεση έδωσε έµφαση στην ανάπτυξη της γεωργίας εισάγοντας προηγµένες τεχνολογίες για την καλλιέργεια όσον αφορά γεωργικά µηχανήµατα, εργαλεία και εξοπλισµό και διαφορετικά υλικά για τη χρήση στην παραγωγή καλλιεργειών όπως σπόροι, λιπάσµατα και παρασιτοκτόνα. Εστίασε επίσης σε διάφορες τεχνολογίες επεξεργασίας τροφίµων για την ενίσχυση της ποικιλίας των προϊόντων διατροφής και τη διατήρηση των θρεπτικών στοιχείων τους και της φρεσκάδας για µεγαλύτερη περίοδο.

8 PACMAn - ΚΟΡΥΦΑΙΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ Όσον αφορά στην Συνιστώσα (Component) 3.2 του Έργου PACMAn, µέχρι τις 20 εκεµβρίου 2011, κάθε Εταίρος του Έργου υπέβαλλε και παρέδωσε στον Συντονιστή Εταίρο την τελική αναφορά για τους ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες για κάθε προσδιορισµένο τµήµα. Η συνολική ανάλυση της Αναφοράς για τους κύριους παράγοντες των συνεργατικών σχηµατισµών αγροδιατροφικών προϊόντων στην περιοχή της Μεσογείου θα παρουσιαστεί κατά την επόµενη Συνάντηση του Έργου στην Avignon της Γαλλίας. Οι εταίροι ασχολήθηκαν µε την οργάνωση των Συναντήσεων των FOCUS GROUP που έλαβαν χώρα µέχρι τον Ιανουάριο του 2012. Οι στόχοι της Συνιστώσας 3.2 ήταν η ανάλυση των αγροδιατροφικών τµηµάτων κάθε περιοχής/χώρας εφαρµόζοντας τη Μεθοδολογία που προτάθηκε στην Συνιστώσα 3.1 και την επιλογή τριών από αυτά βάσει της απόδοσης/δυνατοτήτων τους για διεθνοποίηση, δικτύωση και καινοτοµία. Οι εταίροι του PACMAn επέλεξαν 3 τµήµατα ο καθένας και παρουσίασαν τις επιλογές τους κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης στο Marvao της Πορτογαλίας. Το επόµενο βήµα ήταν η οργάνωση των Συναντήσεων των FOCUS GROUP από κάθε εταίρο προκειµένου να επεξεργαστούν τα αποτελέσµατα των επιλογών τους µε τη συµµετοχή των σχετικών ενδιαφεροµένων. Οι στόχοι των FOCUS GROUP είναι: η παροχή ανατροφοδότησης για τα επιλεγµένα τµήµατα και συγκεκριµένα για τη δυνατότητα διεθνοποίησης, καινοτοµίας και δικτύωσης τους, η αναγνώριση και η χαρτογράφηση της παρούσας κατάστασης των κύριων αγροδιατροφικών παικτών στα επιλεχθέντα τµήµατα, η ενηµέρωση της ανάλυσης που πραγµατοποιήθηκε στην αναφορά της Συνιστώσας 3.2, η ταυτοποίηση των άµεσων και µακροπρόθεσµων αναγκών, η συλλογή απόψεων εστιασµένων στο ρόλο που µπορεί να έχει το Έργο PACMAn στις δραστηριότητες των αγροδιατροφικών παικτών, όπως την παραγωγή ιδεών για νέες πρωτοβουλίες. Οι εταίροι οργάνωσαν τις Συναντήσεις των FOCUS GROUP τους σύµφωνα µε τη µεθοδολογία που παρασχέθηκε από τον εταίρο που ήταν υπεύθυνος για την Συνιστώσα 3.2. Κάποιοι εταίροι οργάνωσαν 1 FOCUS GROUP ανά τµήµα, ενώ άλλοι οργάνωσαν µόνο ένα κοινό FOCUS GROUP. Οι συµµετέχοντες ήταν ενδιαφερόµενοι µε συµφέροντα στα επιλεγµένα τµήµατα κάθε περιοχής/χώρας, και περιελάµβαναν: ιδιοκτήτες εταιριών που δραστηριοποιούνται στο επιλεγµένο πεδίο/τοµέα, τοπικοί/περιφερειακοί/εθνικοί κυβερνητικοί εκπρόσωποι υπεύθυνοι για την αγροδιατροφική πολιτική, εκπρόσωποι εµπορικών και/ή εξαγωγικών συνεταιρισµών/ ενώσεων/ αγροτικών συνεταιρισµών, εµπορικά επιµελητήρια, εκπρόσωποι τοπικών/περιφερειακών/εθνικών αναπτυξιακών εταιριών και προσωπικό από Πανεπιστήµια και/ή Ερευνητικά Κέντρα µε δραστηριότητες σχετικές µε τον αγροδιατροφικό τοµέα. Στη Συνάντηση της Avignon, οι εταίροι θα µοιρασθούν τα ευρήµατα τους και θα συζητήσουν για τις επόµενες δραστηριότητες του PACMAn βασιζόµενοι στα συµπεράσµατα της ανάλυσης των FOCUS GROUP. Αναφορικά µε την Συνιστώσα 3.3, ο αρµόδιος Συντονιστής Εταίρος, ολοκλήρωσε την τελική έκδοση του Ερωτηµατολογίου που είναι τώρα στο ιαδίκτυο, έτσι ώστε οι εταίροι να µπορούν να το δοκιµάσουν πριν την Συνάντηση στην Avignon τουλάχιστον στο 20% των εταιριών κάθε τµήµατος. Το Επιµελητήριο Κιλκίς, µετά την παρουσίαση της Συνιστώσας 3.4 κατά την Συνάντηση του Έργου στο Marvao, εξέδωσε µια ενηµερωµένη έκδοση της προτεινόµενης Βάσης εδοµένων του Έργου PACMAn που λαµβάνει υπόψη τα πολλά στοιχεία που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της Συνάντησης. Η οριστική έκδοση της Βάσης εδοµένων αναµένεται πριν τη Συνάντηση στην Avignon, όπου θα επικυρωθεί από τους εταίρους προκειµένου να προχωρήσουν οι επαφές µε τις εταιρίες. 8

9 www.pacmanproject.eu Η ιστοσελίδα www.pacmanproject.eu αποτελεί το πρώτο αποτέλεσµα της λειτουργίας του PACMAn. Σχεδιασµένο ως δικτυακή πύλη, είναι δοµηµένο σε αρκετούς θεµατικούς τοµείς εύκολα και άµεσα προσβάσιµους, χρήσιµους και ευέλικτους. Η δικτυακή πύλη PACMAn ανταποκρίνεται στους στόχους του Έργου µέσω µιας ξεκάθαρης οπτικής των συνολικών περιεχοµένων του Έργου, µιας λεπτοµερούς περιγραφής της συνεργασίας και ενηµερωµένων νέων και πληροφοριών για τις τρέχουσες εκδηλώσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για τον αγροδιατροφικό τοµέα. Επισκεπτόµενοι το www.pacmanproject.eu θα µπορείτε να βρείτε τις επαφές του Έργου και την τελευταία λέξη για τις δραστηριότητες και τα τελικά Παραδοτέα θα µπορούν να µεταφορτώνονται ώστε να ενηµερώνονται οι χρήστες για τα ενδιάµεσα και τελικά Παραδοτέα του Έργου PACMAn. Βρείτε µας στο FACEBOOK European Union European Regional Development Fund Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης 9