Ο ΗΓΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΕΡΙ Υ ΑΤΩΝ (ΟΠΥ)

Ο ΗΓΙΑ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΕΡΙ Υ ΑΤΩΝ (ΟΠΥ) ΗΜΟΣΙΑ ΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΑΡΘΡΑ 14.1 α & 14.1 β ΤΗΣ Ο ΗΓΙΑΣ 2000/60/ΕΚ Χρονοδιάγραµµα και Πρόγραµµα Εργασιών για την εκπόνηση του Σχεδίου ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού συµπεριλαµβανόµενης Κατάστασης Ληπτέων Μέτρων ιαβουλεύσεων

Πρόλογος Η έκθεση αυτή δηµοσιεύεται σύµφωνα µε το Άρθρο 14.1.(α) της Οδηγίας Πλαίσιο Υδάτων (2000/60 ΕΚ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Άρθρο 22.3.(α) του Νόµου 13(Ι)/2004 περί προστασίας και διαχείρισης των Υδάτων της Κυπριακής ηµοκρατίας και αφορά την εκστρατεία δηµόσιας διαβούλευσης σε σχέση µε τη διαµόρφωση Σχεδίου ιαχείρισης των Υδάτων στην Κύπρο. Ετοιµάστηκε από την Κοινοπραξία ENVECO A.E., I.A.CO Environmental and Water Consultants Ltd, Π. Νικολαΐδης & Συνεργάτες Λτδ, και. Αργυρόπουλος µε το Τµήµα Αναπτύξεως Υδάτων του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος ως την αναθέτουσα αρχή. Η διαχείριση της εκστρατείας διαβούλευσης γίνεται από το Τµήµα Αναπτύξεως Υδάτων και η παρακολούθηση από Συµβουλευτική Οµάδα Υλοποίησης στην οποία συµµετέχουν το Τµήµα Αναπτύξεως Υδάτων, το Τµήµα Γεωργίας, το Τµήµα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών και η Υπηρεσία Περιβάλλοντος, του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή Τι συµβαίνει ;...1 Τι είναι η Οδηγία Πλαίσιο Υδάτων ;...1 Ποιες είναι οι απαιτήσεις της Κυπριακής νοµοθεσίας ;...2 Τι σηµαίνει Συµµετοχή του κοινού ;...2 Γιατί ζητάµε τη συµµετοχή σας ;...2 Ποια είναι τα Στάδια Συµµετοχής του κοινού ;...3 Τι έχει γίνει ως τώρα για την εφαρµογή της Οδηγίας στην Κύπρο ;...4 Τι είναι το Σχέδιο ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού ;...7 Χρονοδιάγραµµα Πότε θα συµβούν όλα αυτά ;...8 Πρόγραµµα Εργασιών...9 Πού µπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες ;...12 Ληπτέα µέτρα διαβουλεύσεων...12 Ερωτηµατολόγιο - Φόρµα Επιστροφής...15 Συντοµογραφίες Οδηγία Σ ΛΑΠ ΠΛΑΠ Οδηγία Πλαίσιο για τα Νερά Σχέδιο ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού Περιοχή Λεκάνης Απορροής Ποταµού ΕΕΣΖ Υ Ενδιάµεση Επισκόπηση Σηµαντικών Ζητηµάτων ιαχείρισης Υδάτων

Εισαγωγή Τι συµβαίνει ; Οι Αρχές της Κύπρου εργάζονται για να εφαρµόσουν την Οδηγία Πλαίσιο περί Υδάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να ετοιµάσουν σύµφωνα µε αυτή ένα Σχέδιο ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού (ή απλά στο εξής Σχέδιο ιαχείρισης) για την Κύπρο µέχρι το τέλος του 2009. Η δηµόσια συµµετοχή στη διαδικασία αυτή είναι σηµαντική. Το κοινό καλείται να πληροφορηθεί και να διατυπώσει τις παρατηρήσεις του κατά τη διαδικασία προετοιµασίας του Σχεδίου ιαχείρισης. Το παρόν έγγραφο απευθύνεται σε ενδιαφερόµενους φορείς και όλους τους πολίτες και αφορά στην πρώτη φάση διαβούλευσης. Σκοπός του είναι να ενηµερώσει το κοινό για την Οδηγία Πλαίσιο περί υδάτων και την εφαρµογή της στην Κύπρο και να παραθέσει τα βήµατα που θα ακολουθήσουµε για να οδηγηθούµε στο πρώτο Σχέδιο ιαχείρισης για την Κύπρο στο τέλος του 2009. Το παρόν έγγραφο συντάσσεται και δηµοσιεύεται σε συµφωνία µε το Άρθρο 14.1.(α) της Οδηγίας Πλαίσιο περί Υδάτων (2000/60 ΕΚ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το άρθρο 22.3.(α) του Νόµου 13(Ι)/2004 περί προστασίας και διαχείρισης των Υδάτων της Κυπριακής ηµοκρατίας. Τι είναι η Οδηγία Πλαίσιο περί Υδάτων ; Η Οδηγία Πλαίσιο περί Υδάτων 2000/60/ΕΚ (ή στο εξής απλά Οδηγία), είναι µια Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σχεδιάστηκε για να προστατεύει και να βελτιώνει την ποιότητα όλων των υδάτων µέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά συνέπεια περιλαµβάνονται και όλα τα ύδατα της Κύπρου - ποτάµια, λίµνες (περιλαµβάνονται τα φράγµατα και οι ταµιευτήρες), παράκτια ύδατα και υπόγεια νερά. Η Οδηγία τέθηκε σε ισχύ στις 22 εκεµβρίου του 2000. Σκοπός της είναι η αποφυγή περαιτέρω επιδείνωσης της κατάστασης των νερών και η επίτευξη τουλάχιστον «καλής κατάστασης» για όλα τα ύδατα έως το 2015. Η εφαρµογή της Οδηγίας απαιτεί την εκπόνηση ενός µεγάλου αριθµού προπαρασκευαστικών µελετών και ενεργειών που θα οδηγήσουν τελικά στην υιοθέτηση ενός Σχεδίου ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής έως το εκέµβριο του 2009. Η εφαρµογή αυτού θα οδηγήσει στην επίτευξη καλής κατάστασης για όλα τα νερά έως το 2015. Ειδικότερα, για την εφαρµογή της Οδηγίας, τα κράτη µέλη πρέπει να προσδιορίσουν όλες τις λεκάνες απορροής ποταµών που βρίσκονται στην επικράτειά τους και να τις οµαδοποιήσουν. Θα πρέπει να αναλύσουν τα χαρακτηριστικά των υδάτινων σωµάτων, να εκπονήσουν µελέτη για τις επιπτώσεις στα ύδατα από τη δραστηριότητα του ανθρώπου, να κάνουν οικονοµική ανάλυση της χρήσης των νερών και να τηρούν µητρώο περιοχών που σχετίζονται µε το νερό και χρειάζονται ειδική προστασία. Εν συνεχεία, θα πρέπει να εφαρµοστεί πρόγραµµα παρακολούθησης (monitoring) της ποιότητας και της ποσότητας των 1

νερών. Με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από όλα τα παραπάνω, θα πρέπει να θεσπιστεί πρόγραµµα µε τα µέτρα που θα ληφθούν για την προστασία και τη βελτίωση των νερών. Κατόπιν, θα εκπονηθεί Σχέδιο ιαχείρισης, η εφαρµογή του οποίου θα οδηγήσει στην καλή κατάσταση των νερών µέχρι το 2015. Το Σχέδιο ιαχείρισης αναθεωρείται και ενηµερώνεται κάθε 6 χρόνια. Ποιες είναι οι απαιτήσεις της Κυπριακής νοµοθεσίας ; Οι απαιτήσεις της Οδηγίας ενσωµατώνονται στην Κυπριακή νοµοθεσία µε το Νόµο περί Προστασίας και ιαχείρισης των Υδάτων (Αριθµός 13 (Ι) του 2004). Ο νόµος αυτός ορίζει τις διαδικασίες που θα λάβουν χώρα για την προστασία και τη διαχείριση των νερών στην Κύπρο. Παράλληλα, ο Νόµος περί Πρόσβασης του Κοινού σε Πληροφορίες που είναι σχετικές µε το Περιβάλλον (Αριθµός 119 (Ι) του 2004) προνοεί για την ελεύθερη πρόσβαση του κοινού σε πληροφορίες που σχετίζονται µε θέµατα περιβάλλοντος. ιασφαλίζεται λοιπόν µεταξύ άλλων και η πρόσβαση του κοινού στις πληροφορίες για τη διαχείριση των υδάτων. Τι σηµαίνει ηµόσια Συµµετοχή; Ως δηµόσια συµµετοχή ορίζεται το γενικό πλαίσιο διαδικασιών και δράσεων ενηµέρωσης, διαβούλευσης και ανταλλαγής απόψεων που λαµβάνουν χώρα κατά τη φάση προετοιµασίας του Σχεδίου ιαχείρισης. Η επίτευξη των στόχων της Οδηγίας στηρίζεται στη συµµετοχή του κοινού και των χρηστών του νερού. Στο άρθρο 14 της Οδηγίας ορίζεται η υποχρέωση όλων των κρατών µελών να ενθαρρύνουν την ενεργό συµµετοχή όλων των ενδιαφερόµενων οµάδων στην υλοποίηση των σκοπών της Οδηγίας και ιδίως στην εκπόνηση, την αναθεώρηση και την ενηµέρωση των Σχεδίων ιαχείρισης. Τα κράτη µέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν την πληροφόρηση και τη διεξαγωγή διαβουλεύσεων µε το κοινό. Στα πλαίσια αυτής της διαδικασίας, σε αυτή τη φάση, ζητείται η συµµετοχή σας και οι παρατηρήσεις σας πάνω στο χρονοδιάγραµµα, στο πρόγραµµα εργασιών και στη δήλωση των ληπτέων µέτρων που παρουσιάζονται µέσα από αυτό το κείµενο. Θα υπάρξουν και επόµενα στάδια συµµετοχής όπως αναλύεται στη συνέχεια. Γιατί ζητάµε τη συµµετοχή σας ; Η συµµετοχή του κοινού προωθείται από την Οδηγία για διάφορους λόγους. Αρχικά, σύµφωνα µε την προαναφερθείσα νοµοθεσία, η πληροφόρηση και η συµµετοχή σας σε θέµατα περιβάλλοντος αποτελεί αναφαίρετο δικαίωµά σας. Θεωρείται ευπρόσδεκτη η άποψη οποιουδήποτε ενδιαφέρεται για τα νερά και το υδατικό περιβάλλον και ακόµη περισσότερο η άποψη πολιτών και οργανισµών που θα επηρεαστούν από τις σχετικές αποφάσεις και τα µέτρα για τη χρήση και την προστασία των νερών. 2

Το σηµαντικότερο όφελος όµως, είναι ότι µε αυτόν τον τρόπο σας δίνεται η δυνατότητα να εντοπίσετε προβλήµατα που πιθανόν να µην έγιναν αντιληπτά από την αρµόδια αρχή, βοηθώντας στη βελτιστοποίηση του τελικού Σχεδίου ιαχείρισης. Τέλος, µε τη συµµετοχή σας επιτυγχάνεται η διαφάνεια της όλης διαδικασίας και η διαµόρφωση ενός τελικού Σχεδίου ιαχείρισης που θα έχει τη µέγιστη δυνατή συναίνεση, αµβλύνοντας αντιθέσεις. Ποια είναι τα Στάδια Συµµετοχής; Η συµµετοχή του κοινού θα λάβει χώρα σε τρία στάδια της διαδικασίας προετοιµασίας του Σχεδίου ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής, Οι δράσεις δηµόσιας συµµετοχής λαµβάνουν χώρα στα πλαίσια εκστρατειών διαβούλευσης. Εκστρατεία διαβούλευσης είναι µια περίοδος κατά την οποία το κοινό (φορείς και πολίτες) ενηµερώνεται και συµµετέχει µέσω πληροφοριακού υλικού, ηµερίδων, ερωτηµατολογίων και διαφόρων άλλων δραστηριοτήτων στην προετοιµασία του Σχεδίου ιαχείρισης. Τα στάδια συµµετοχής του κοινού προβλέπονται στο Άρθρο 14 της Οδηγίας και περιγράφονται παρακάτω. Α στάδιο: Οι αρµόδιες αρχές δηµοσιεύουν και θέτουν στη διάθεση του κοινού Χρονοδιάγραµµα και Πρόγραµµα Εργασιών για την εκπόνηση του Σχεδίου ιαχείρισης. Σε αυτό θα περιλαµβάνεται και µια κατάσταση των µέτρων που θα ληφθούν για τις σχετικές διαβουλεύσεις. Το παρόν έγγραφο ικανοποιεί αυτό το σκοπό. Ακολουθεί εξάµηνη περίοδος διαβούλευσης (που την ονοµάζουµε: Α εκστρατεία διαβούλευσης κοινού) για την υποβολή γραπτών παρατηρήσεων και σχολίων σχετικών µε το εν λόγω έγγραφο. Β στάδιο: Οι αρµόδιες αρχές δηµοσιεύουν και θέτουν στη διάθεση του κοινού έκθεση Ενδιάµεσης Επισκόπησης των Σηµαντικών Ζητηµάτων ιαχείρισης των Υδάτων που εντοπίστηκαν. Ακολουθεί εξάµηνη περίοδος διαβούλευσης (Β εκστρατεία διαβούλευσης κοινού) για την υποβολή γραπτών παρατηρήσεων και σχολίων σχετικών µε το εν λόγω έγγραφο. Γ στάδιο: Οι αρµόδιες αρχές δηµοσιεύουν και θέτουν στη διάθεση του κοινού Αντίγραφο του Προσχεδίου ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού. Ακολουθεί εξάµηνη περίοδος διαβούλευσης (Γ εκστρατεία διαβούλευσης κοινού) για την υποβολή γραπτών παρατηρήσεων και σχολίων σχετικών µε το εν λόγω έγγραφο. Εποµένως, προβλέπονται τρεις περίοδοι διαβούλευσης, οι οποίες θα έχουν διάρκεια τουλάχιστον έξι µήνες η καθεµία. 3

Τι έχει γίνει ως τώρα για την εφαρµογή της Οδηγίας στην Κύπρο ; Πολλά έχουν γίνει ήδη. Τα τελευταία χρόνια η αρµόδια αρχή σε συνεργασία µε ειδικούς επιστήµονες εργάζεται δυναµικά και προχωρά µε συνέπεια στις απαραίτητες ενέργειες για τη σταδιακή εφαρµογή της Οδηγίας. Έτσι, ως πρώτο βήµα, το Φεβρουάριο του 2004 θεσπίστηκε ο Νόµος που αποτελεί τη συµµόρφωση της Κυπριακής νοµοθεσίας προς την Οδηγία. Αρµόδια αρχή στην Κύπρο για την εφαρµογή της Οδηγίας ορίστηκε το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. Ειδικότερα το Τµήµα Ανάπτυξης Υδάτων (ΤΑΥ) είναι η Αρχή που κυρίως συµµετέχει στην εφαρµογή της Οδηγίας. Η Κύπρος προσδιορίστηκε ως µία Περιοχή Λεκάνης Απορροής Ποταµού (ΠΛΑΠ). Αυτό σηµαίνει ότι η διαχείριση των νερών γεωγραφικά και διοικητικά θα γίνει συνολικά για όλη την Κύπρο. Σε αυτή περιλαµβάνονται 9 υδρολογικές περιοχές και 70 λεκάνες απορροής, ενώ δεν εντοπίζονται ποτάµια µε µόνιµη ροή σε όλο το µήκος τους. Βάσει όµως της συνθήκης Προσχώρησης της Κυπριακής ηµοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η εφαρµογή του κεκτηµένου αναστέλλεται στις περιοχές της Κυπριακής ηµοκρατίας στις οποίες η Κυπριακή Κυβέρνηση δεν ασκεί αποτελεσµατικό έλεγχο. Στο Χάρτη 1 παρουσιάζεται η ΠΛΑΠ της Κύπρου. Αποτυπώνονται οι εννέα υδρολογικές περιοχές και οι επιµέρους λεκάνες απορροής και διακρίνονται τα επιφανειακά υδατικά σώµατα (ποτάµια, λίµνες και παράκτια ύδατα). Μέσα στο 2004 έγιναν τα πρώτα µεγάλα βήµατα για την εφαρµογή της Οδηγίας. Σύµφωνα µε το άρθρο 5, η Κύπρος πραγµατοποίησε α) ανάλυση των χαρακτηριστικών των νερών της β) επισκόπηση των επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στα νερά, γ) οικονοµική ανάλυση για τη χρήση των νερών. Σύµφωνα µε την ανάλυση αυτή, τα υδατικά συστήµατα στην Κύπρο κατηγοριοποιήθηκαν και διακρίθηκαν σε 216 ποτάµια, 18 λίµνες από τις οποίες µόνο οι 5 είναι φυσικές, 25 συστήµατα παράκτιων νερών και 19 συστήµατα υπόγειων νερών. Οι πιο σηµαντικές επιπτώσεις που δέχονται τα επιφανειακά νερά της Κύπρου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες είναι αυτές που προέρχονται από τα αστικά λύµατα, τα βιοµηχανικά λύµατα, τους χώρους διάθεσης απορριµµάτων, τα απόβλητα των ζώων και τις γεωργικές δραστηριότητες. Οι σηµαντικές επιπτώσεις που δέχονται τα υπόγεια νερά της Κύπρου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες είναι όλα τα παραπάνω και επιπρόσθετα η λήψη νερού ύδρευσης και άρδευσης και η αύξηση της αλατότητας των νερών (υφαλµύρηση). Η ανάλυση των παραπάνω οδήγησε στην διάκριση των υδατικών σωµάτων που κινδυνεύουν να µην επιτύχουν τους στόχους της Οδηγίας. Σύµφωνα µε το άρθρο 6 της Οδηγίας, δηµιουργήθηκε µητρώο προστατευόµενων περιοχών. Πρόκειται για ένα µητρώο όλων των περιοχών που πρέπει να προστατευτούν ιδιαίτερα, όπως ύδατα που χρησιµοποιούνται για 4

ύδρευση, ύδατα αναψυχής και κολύµβησης, υδατικά συστήµατα οικολογικής σηµασίας. Πέρα από τα παραπάνω, την παρούσα περίοδο βρίσκεται σε εξέλιξη στην Κύπρο η ανάπτυξη ενός λεπτοµερούς Προγράµµατος Παρακολούθησης (monitoring) της κατάστασης των νερών, σύµφωνα µε το Άρθρο 8 της Οδηγίας. Σηµειώνεται, τέλος, ότι η παρούσα έκθεση αποτελεί εφαρµογή του Άρθρου 14(1)α της Οδηγίας στην Κύπρο. 5

Τι είναι το Σχέδιο ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού ; Μια λεκάνη απορροής ποταµού είναι µια εδαφική έκταση που αποστραγγίζεται από ένα ποτάµι. Σε αυτήν περιλαµβάνεται και η αντίστοιχη παράκτια περιοχή των εκβολών του ποταµού. Μια Περιοχή Λεκάνης Απορροής Ποταµού (ΠΛΑΠ) είναι µια εδαφική έκταση που αποστραγγίζεται από ένα µεγάλο αριθµό ποταµών και τα αντίστοιχα παράκτια ύδατα. Συνεπώς µία ΠΛΑΠ περιλαµβάνει πολλές επιµέρους λεκάνες απορροής. Σύµφωνα µε την Οδηγία απαιτείται να καταρτιστεί ένα Σχέδιο ιαχείρισης για κάθε ΠΛΑΠ. Στην περίπτωση λοιπόν της Κύπρου, που όπως αναφέραµε θεωρήθηκε ως µία ΠΛΑΠ, πρέπει να διαµορφωθεί ένα Σχέδιο ιαχείρισης. Αυτό το σχέδιο πρέπει να δίνει πληροφορίες για όλα τα νερά στην Κύπρο, τους περιβαλλοντικούς στόχους για αυτά τα νερά και τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να επιτευχθεί καλή κατάσταση νερών. Το σχέδιο πρέπει να καταρτιστεί ως το τέλος του 2009, ενώ θα πρέπει να αναθεωρείται και να ενηµερώνεται κάθε έξι έτη. Το παρόν έγγραφο περιγράφει τα βήµατα που πρέπει να γίνουν για να οδηγηθούµε σε αυτό σχέδιο. Ειδικότερα, στα Σχέδια ιαχείρισης γίνεται µια γενική περιγραφή των χαρακτηριστικών των ποταµών, των λιµνών, των παράκτιων υδάτων, των υπόγειων υδάτων και των προστατευόµενων περιοχών που σχετίζονται µε τα ύδατα. Επίσης, το σχέδιο περιλαµβάνει µια σύνοψη των σηµαντικών πιέσεων και επιπτώσεων που ασκούν οι ανθρώπινες δραστηριότητες στα νερά. Το σχέδιο περιλαµβάνει ακόµη το δίκτυο παρακολούθησης των νερών και τα αποτελέσµατα της παρακολούθησης, από τα οποία φαίνεται η οικολογική, η χηµική και η ποσοτική κατάσταση των υδάτων. Ο κατάλογος των περιβαλλοντικών στόχων που καθορίζονται για τα ύδατα θα πρέπει να περιλαµβάνεται στο σχέδιο διαχείρισης. Επίσης, απαιτείται µια περίληψη της οικονοµικής ανάλυσης των χρήσεων του νερού και µια περίληψη των προγραµµάτων µέτρων που θα θεσπιστούν. Η εφαρµογή αυτών των µέτρων θα οδηγήσει στην επίτευξη του κύριου στόχου της Οδηγίας, δηλαδή στην επίτευξη καλής κατάστασης των νερών. Συµπερασµατικά, ένα Σχέδιο ιαχείρισης είναι ένα έγγραφο στρατηγικού σχεδιασµού, που παρέχει τις απαραίτητες πληροφορίες και τις λειτουργικές οδηγίες για µια ολοκληρωµένη διαχείριση των νερών εντός µιας ΠΛΑΠ και για µια περίοδο έξι χρόνων. Όπως προαναφέραµε, η συµµετοχή του κοινού αποτελεί βασικό στάδιο και απαραίτητη προϋπόθεση για το σχεδιασµό και την ανάπτυξη του Σχεδίου.

Χρονοδιάγραµµα Πότε θα συµβούν όλα αυτά ; Οι ηµεροµηνίες κλειδιά στην εφαρµογή της Οδηγίας στην Κύπρο από σήµερα και µετά παρουσιάζονται παρακάτω: εκέµβριος 2006 Ανάπτυξη λεπτοµερούς προγράµµατος παρακολούθησης (monitoring programme) της κατάστασης των επιφανειακών και των υπόγειων νερών Μέσα στο 2007 Εφαρµογή του προγράµµατος παρακολούθησης. Το πρόγραµµα παρακολούθησης τίθεται σε πλήρη εφαρµογή. Απρίλιος 2007 ηµοσίευση χρονοδιαγράµµατος και προγράµµατος εργασιών για την εκπόνηση του Σχεδίου ιαχείρισης συµπεριλαµβανόµενης κατάστασης ληπτέων µέτρων διαβουλεύσεων, που θα ακολουθηθεί από µια περίοδο εξάµηνης διαβούλευσης του κοινού. Το παρόν έγγραφο ικανοποιεί αυτό το σκοπό. Απρίλιος 2007 έως Σεπτέµβριος 2007 (2/4/2007 28/9/2007) Α εκστρατεία διαβούλευσης του κοινού. εκέµβριος 2007 ηµοσίευση ενδιάµεσης επισκόπησης των σηµαντικών ζητηµάτων διαχείρισης των νερών που εντοπίστηκαν, που θα ακολουθηθεί από µια περίοδο εξάµηνης διαβούλευσης του κοινού. εκέµβριος 2007 έως Ιούνιος 2008 (3/12/2007 6/6/2008) Β εκστρατεία διαβούλευσης του κοινού. * εκέµβριος 2008 ηµοσίευση προκαταρκτικού Σχεδίου ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού, που θα ακολουθηθεί από µια περίοδο εξάµηνης διαβούλευσης του κοινού για διατύπωση παρατηρήσεων. * εκέµβριος 2008 έως Ιούνιος 2009 Γ εκστρατεία διαβούλευσης του κοινού. * εκέµβριος 2009 Θέσπιση προγράµµατος µέτρων για την προστασία και τη βελτίωση των νερών και ηµοσίευση του πρώτου Σχεδίου ιαχείρισης. * εκέµβριος 2012 Το πρόγραµµα µέτρων τίθεται σε εφαρµογή. * εκέµβριος 2015 Επίτευξη των κύριων περιβαλλοντικών στόχων του πρώτου Σχεδίου ιαχείρισης, δηλαδή επίτευξη καλής κατάστασης των νερών. * εκέµβριος 2015 και κάθε έξι χρόνια Αναθεώρηση του Σχεδίου ιαχείρισης και του προγράµµατος µέτρων και δηµοσίευση αυτού. 8

Σηµειώνεται ότι όπου (*) δίνονται ενδεικτικές ηµεροµηνίες σύµφωνα µε το χρονοδιάγραµµα εφαρµογής της Οδηγίας από την ΕΕ, καθώς δεν έχουν καθοριστεί µέχρι στιγµής συγκεκριµένες ηµεροµηνίες από τη ηµοκρατία της Κύπρου. Πρόγραµµα Εργασιών Το Πρόγραµµα Εργασιών παρουσιάζει και αναλύει τη σύνδεση των διαδοχικών εργασιών που ακολουθούνται και οδηγούν στο πρώτο Σχέδιο ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού το 2009 και στη µετέπειτα αναθεώρηση αυτού το 2015. Στο διάγραµµα του σχήµατος 1 που ακολουθεί δίνεται µια γραφική απεικόνιση των εργασιών (όπως αυτές αναφέρονται παρακάτω), παρουσιάζοντας παράλληλα και τη µεταξύ τους σύνδεση. Όπως είναι φανερό από τα προηγούµενα, ορισµένες εργασίες έχουν ήδη γίνει, άλλες βρίσκονται σε εξέλιξη και άλλες προγραµµατίζονται για το µέλλον, όπως περιγράφονται συνοπτικά στη συνέχεια. Κατά τον «Χαρακτηρισµό των Υδάτινων Σωµάτων» αναγνωρίστηκαν όλα τα υδατικά σώµατα της χώρας (ποτάµια, λίµνες, υπόγεια νερά, παράκτια νερά) και περιγράφηκαν τα βασικά χαρακτηριστικά τους. Κατά την επισκόπηση των σηµαντικών «Πιέσεων και Επιπτώσεων» που ασκούνται στα νερά από τις ανθρώπινες δραστηριότητες αναγνωρίστηκαν οι κύριες επιπτώσεις, που ασκούνται σε επιφανειακά και υπόγεια νερά και εντοπίστηκαν εκείνα τα υδατικά σώµατα που κινδυνεύουν να µην επιτύχουν τους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους της Οδηγίας µέχρι το 2015. Κατά την «Οικονοµική Ανάλυση» εκτιµήθηκαν οι οικονοµικές επιπτώσεις της χρήσεως ύδατος και της ανάκτησης κόστους υπηρεσιών ύδρευσης. Οι παραπάνω µελέτες εκπονήθηκαν για την Κύπρο κατά το 2004 και υποβλήθηκαν εµπρόθεσµα στην ΕΕ στις αρχές του 2005. Λαµβάνοντας υπόψη το «Χαρακτηρισµό των Υδάτινων Σωµάτων» και την Ανάλυση των Πιέσεων που ασκούνται σε αυτά, σχεδιάζεται αυτό το χρονικό διάστηµα το «Πρόγραµµα Παρακολούθησης» της κατάστασης των επιφανειακών και υπόγειων νερών. Το πρόγραµµα αυτό θα τεθεί σε εφαρµογή µέσα στο 2007. Η έκθεση «Χρονοδιάγραµµα και Πρόγραµµα Εργασιών» για την εκπόνηση Σχεδίου ιαχείρισης παρέχει πληροφορίες για την Οδηγία, την εφαρµογή της στην Κύπρο και τις διαδικασίες που θα ακολουθήσουν για να οδηγηθούµε στο πρώτο Σχέδιο ιαχείρισης. Η παρούσα έκθεση εκπληρώνει αυτό το σκοπό, δηµοσιεύεται και είναι διαθέσιµη στο κοινό. Μετά τη δηµοσίευση του «Χρονοδιαγράµµατος και Προγράµµατος Εργασιών» θα ακολουθήσει µία περίοδος έξι µηνών δηµόσιας διαβούλευσης, η «Α Φάση ιαβούλευσης». Τα αποτελέσµατα όλων των παραπάνω εργασιών (Χαρακτηρισµός των Υδάτινων Σωµάτων, Ανάλυση Πιέσεων, Οικονοµική Ανάλυση, Πρόγραµµα Παρακολούθησης, συµπεράσµατα από την Α φάση διαβούλευσης) λαµβάνονται υπόψη και τροφοδοτούν την έκθεση «Ενδιάµεσης Επισκόπησης των Σηµαντικών Ζητηµάτων ιαχείρισης των Υδάτων» (ΕΕΣΖ Υ). Η έκθεση αυτή θα δηµοσιευτεί επίσης για το κοινό. 9

Η έκθεση «ΕΕΣΖ Υ» παρέχει µια πρώιµη επισκόπηση των επιπτώσεων της Οδηγίας για την ΠΛΑΠ της Κύπρου. Αποτελεί ένα βήµα για τη µετέπειτα ανάπτυξη του Προγράµµατος Μέτρων. Μετά τη δηµοσίευση της έκθεσης «ΕΕΣΖ Υ», θα ακολουθήσει µία περίοδος έξι µηνών δηµόσιας διαβούλευσης, η «Β Φάση ιαβούλευσης». Η δηµόσια διαβούλευση θα τροφοδοτήσει την ανάπτυξη ενός «Προκαταρκτικού Σχεδίου ιαχείρισης», το οποίο πρέπει επίσης να δηµοσιευτεί έως το τέλος του 2008. Μετά τη δηµοσίευση του Προκαταρκτικού Σχεδίου ιαχείρισης θα υπάρξει άλλη µία περίοδος έξι µηνών δηµόσιας διαβούλευσης, η «Γ Φάση ιαβούλευσης», ώστε να δοθεί η δυνατότητα στις ενδιαφερόµενες οµάδες να συµβάλλουν στην οριστικοποίηση του «Πρώτου Σχεδίου ιαχείρισης», στο τέλος του 2009. Την ίδια περίοδο (στο τέλος του 2009) θα ολοκληρωθεί το «Πρόγραµµα θέσπισης Μέτρων» για την ΠΛΑΠ. Αυτά τα µέτρα αποτελούν τα µέσα µε τα οποία η Οδηγία θα καταλήξει στους επιδιωκόµενους στόχους της ποιότητας νερών. Σύνοψη του προγράµµατος µέτρων θα περιλαµβάνεται µέσα στο «Πρώτο Σχέδιο ιαχείρισης». Το «Πρόγραµµα Μέτρων» θα είναι έτοιµο προς εφαρµογή στο τέλος του 2012. Η εφαρµογή αυτών των µέτρων θα οδηγήσει στην επίτευξη των κύριων περιβαλλοντικών στόχων µέχρι το τέλος του 2015, δηλαδή στην επίτευξη καλής κατάστασης νερών. Αξιολογώντας την κατάσταση των νερών και το βαθµό επίτευξης των περιβαλλοντικών στόχων, ξεκινάει από το τέλος του 2015 µια διαδικασία αναθεώρησης και ενηµέρωσης του Σχεδίου ιαχείρισης και του Προγράµµατος Μέτρων. Η διαδικασία αυτή της αναθεώρησης θα επαναλαµβάνεται κάθε 6 χρόνια στο εξής, ώστε να διατηρείται πάντα µια καλή κατάσταση των υδάτων. Στη διαδικασία αυτή αναθεώρησης του Σχεδίου ιαχείρισης θα λαµβάνει χώρα επίσης συµµετοχή του κοινού. 10

Σχήµα 1: Γραφική απεικόνιση Προγράµµατος Εργασιών 11

Πού µπορώ να βρω περισσότερες πληροφορίες ; Πληροφορίες για την Οδηγία Πλαίσιο περί Υδάτων στην Κύπρο παρέχονται από το Υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, Τµήµα Αναπτύξεως Υδάτων, ηµοσθένη Σεβέρη, 1413 Λευκωσία και στην ειδικά διαµορφωµένη ιστοσελίδα για την Οδηγία Πλαίσιο (2000/60/ΕΚ) περί Υδάτων: www.wfd.wdd.moa.gov.cy Γενικές πληροφορίες για την Οδηγία Πλαίσιο περί Υδάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχονται στην ιστοσελίδα της Europa: http://ec.europa.eu/environment/water/water-framework/index_en.html Κέντρο Πληροφόρησης για την ΟΠΥ (Water Framework Directive Information Centre) http://www.euwfd.com/ Ληπτέα µέτρα διαβουλεύσεων Τόσο η Οδηγία Πλαίσιο περί Υδάτων, όσο και η κυπριακή νοµοθεσία που εναρµονίζει την Ευρωπαϊκή Οδηγία, δίδουν έµφαση στη συµµετοχή του κοινού. Η συµµετοχή του κοινού πρέπει να ενθαρρύνεται καθ όλη την περίοδο ετοιµασίας και µέχρι δηµοσιοποίησης του Σχεδίου ιαχείρισης Λεκάνης Απορροής Ποταµού (Σ ΛΑΠ). Στην προσπάθεια επίτευξης των στόχων της ΟΠΥ, οι πολίτες και τα οργανωµένα σύνολα που σχετίζονται µε το νερό έχουν ένα αυξηµένο και πολύ σηµαντικό ρόλο. Υπάρχουν δύο κύριοι λόγοι για µια επεκταµένη και δυναµική δηµόσια συµµετοχή κατά την εφαρµογή της ΟΠΥ. Ο πρώτος είναι ότι οι αποφάσεις σχετικά µε την ανάπτυξη των καταλληλότερων µέτρων που θα οδηγήσουν στην επίτευξη των στόχων του Σ ΛΑΠ θα συµπεριλάβουν την εξισορρόπηση των συµφερόντων των διάφορων οργανωµένων συνόλων. Για αποφυγή οποιοδήποτε προβληµάτων, θεωρείται απαραίτητο όπως αυτή η ανάλυση να είναι ανοικτή προς διερεύνηση και εµπλοκή όλων αυτών που θα επηρεαστούν. Ο δεύτερος λόγος αφορά την αποτελεσµατικότητα των σχεδίων. Όσο µεγαλύτερη διαφάνεια υπάρχει στην καθιέρωση των στόχων, στην επιβολή των µέτρων, και στην αναφορά των προτύπων, τόσο µεγαλύτερη θα είναι και η προσοχή των αρµόδιων αρχών στο να εφαρµόσουν τη νοµοθεσία πιστά, αλλά ταυτόχρονα και η δύναµη των πολιτών για να επηρεάσουν την κατεύθυνση των αποφάσεων που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. Το ελάχιστο που απαιτεί η οδηγία είναι όπως δηµοσιευτούν και τεθούν στη διάθεση του κοινού συµπεριλαµβανοµένων των χρηστών του νερού τα ακόλουθα, προκειµένου να διατυπωθούν παρατηρήσεις: o o Χρονοδιάγραµµα και Πρόγραµµα Εργασιών, για την εκπόνηση του Σ ΛΑΠ, συµπεριλαµβανοµένης και έκθεσης που θα αφορά τα µέτρα που θα ληφθούν για τις σχετικές διαβουλεύσεις, µέχρι το τέλος του 2006. Ενδιάµεση επισκόπηση των σηµαντικών ζητηµάτων διαχείρισης των υδάτων, τα οποία εντοπίστηκαν στην ΠΛΑΠ, µέχρι το τέλος του 2007. o Αντίγραφα προσχεδίου του Σ ΛΑΠ, µέχρι το τέλος του 2008. 12

o Επίσης, κάθε ενδιαφερόµενος µπορεί, αφού υποβάλει σχετική αίτηση, να εξασφαλίσει πρόσβαση σε βοηθητικά έγγραφα και πληροφορίες που χρησιµοποιήθηκαν για την εκπόνηση του πιο πάνω προσχεδίου του Σ ΛΑΠ. Προκειµένου να υπάρξει δυνατότητα διαβουλεύσεων και ενεργού συµµετοχής των ενδιαφεροµένων στην εκπόνηση του σχεδίου, πρέπει να παρέχεται προθεσµία τουλάχιστον έξι µηνών για υποβολή παρατηρήσεων σχετικά µε τα έγγραφα που αναφέρονται πιο πάνω. Εκτός από το ευρύ κοινό που θα µπορεί ατοµικά να διατυπώσει παρατηρήσεις και απόψεις, έχουν εντοπιστεί ενδιαφερόµενοι και επηρεαζόµενοι φορείς οι οποίοι κατά τα διάφορα στάδια θα προσεγγιστούν και θα τους ζητηθούν οι παρατηρήσεις τους για διάφορα θέµατα. Οι ενδεικτικοί φορείς αποτελούνται από κρατικούς ηµικρατικούς φορείς και κυβερνητικά τµήµατα, τοπικές αρχές, µη κυβερνητικούς οργανισµούς, πολιτικές οργανώσεις, ερευνητικά ιδρύµατα, περιβαλλοντικές οργανώσεις, επιστηµονικούς συνδέσµους, µελετητικά γραφεία, οργανισµούς ιδιωτικού τοµέα, οµοσπονδίες βιοµηχάνων, επιµελητήρια, συνδέσµους καταναλωτών, οργανώσεις γεωργών και κτηνοτρόφων, άλλους καταναλωτές κ.α. Επίσης προτείνεται ο καταρτισµός κύριων οµάδων επιρροής σε τοπικό επίπεδο όπου θα αντιπροσωπεύονται οι διάφοροι επηρεαζόµενοι φορείς και που σχετίζονται µε θέµατα που άπτονται τοπικών ζητηµάτων. Μετά από την δηµοσίευση του Χρονοδιαγράµµατος και Προγράµµατος Εργασιών για την εκπόνηση του Σ ΛΑΠ, της Ενδιάµεσης επισκόπησης των σηµαντικών ζητηµάτων διαχείρισης των υδάτων τα οποία εντοπίστηκαν στην ΠΛΑΠ και του Προσχεδίου του Σ ΛΑΠ, θα ακολουθήσουν εξάµηνες φάσεις διαβούλευσης µετ κοινό και τους ενδιαφερόµενους φορείς. Κατά την διάρκεια των φάσεων αυτών, η δηµόσια διαβούλευση θα επιτευχθεί λαµβάνοντας τα ακόλουθα µέτρα: 1. ιατύπωση Γραπτών Παρατηρήσεων Όταν δηµοσιευθούν οι πιο πάνω εκθέσεις, θα υπάρξουν δηµοσιεύσεις στον τύπο, και πιθανώς και σε άλλα µέσα µαζικής ενηµέρωσης, οι οποίες θα αναφέρουν εκτός από που θα µπορεί το κοινό να πληροφορηθεί περαιτέρω, και από που θα µπορεί να εξασφαλίσει αντίγραφα των εκθέσεων αυτών προσκαλώντας την διατύπωση γραπτών παρατηρήσεων επί αυτών. 2. ιαδίκτυο Οι πιο πάνω εκθέσεις όταν δηµοσιευτούν θα είναι διαθέσιµες και σε ειδική ιστοσελίδα η οποία θα δηµοσιευθεί. 3. Ηµερίδες / Συνέδρια Κατά την διάρκεια των διάφορων φάσεων, θα οργανώνονται Παγκύπριες και Περιφερειακές Ηµερίδες / Συνέδρια και αναλόγως της φύσης τους µερικές θα είναι ανοικτές προς το κοινό και άλλες θα είναι µε τους εµπλεκόµενους φορείς. Οι ηµερίδες αυτές θα έχουν στόχο την διευκόλυνση διατύπωσης παρατηρήσεων µέσω ειδικών εργασιών και µεθόδων, ενώ θα υπάρχουν ερωτηµατολόγια διατύπωσης παρατηρήσεων για τις δηµοσιευµένες εκθέσεις. Η δηµόσια διαβούλευση µπορεί επίσης να πραγµατοποιηθεί είτε από κοινού µε τα πιο πάνω µέτρα είτε χωριστά, όπου τέτοιες διαβουλεύσεις απαιτούνται στο πλαίσιο της οδηγίας 2001/42/EK για την αξιολόγηση των επιπτώσεων ορισµένων σχεδίων και των προγραµµάτων για το περιβάλλον (οδηγία ΣΕΕΠ). 13

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά µε τα µέτρα που θα ληφθούν για την διεξαγωγή των διαβουλεύσεων µπορείτε να βρείτε στην Αναλυτική Έκθεση για τα Ληπτέα Μέτρα η οποία βρίσκεται στην διάθεση σας στην ιστοσελίδα www.wfd.wdd.moa.gov.cy στην θεµατική ενότητα κάτω από τον κατάλογο επιλογής «Χρονοδιάγραµµα, Πρόγραµµα Εργασιών, και Ληπτέα Μέτρα» ή κατόπιν παραγγελίας σας για αποστολή της έκθεσης γραπτώς ή ηλεκτρονικώς µε ένα από τους πιο κάτω τρόπους: 1 Μέσω της ηλεκτρονικής σελίδας: www.wfd.wdd.moa.gov.cy 2 Γραπτώς στην διεύθυνση: Τµήµα Αναπτύξεως Υδάτων,. Σεβέρη, 1413 Λευκωσία 3 Με τηλεοµοιότυπο ή τηλεφωνικώς στο: 22675019 ή 22803390 14

Ερωτηµατολόγιο - Φόρµα Επιστροφής Θα µας ήταν ιδιαίτερα χρήσιµο εάν διαθέτατε λίγα λεπτά για να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν, µε σκοπό να µας καθοδηγήσετε για µελλοντικές µας µεθόδους διαβούλευσης. Ονοµατεπώνυµο :....... Οργανισµός / Ειδικότητα / Επάγγελµα:......... ιεύθυνση :.... Τηλέφωνο :..... Κινητό :... FAX :.... ιεύθυνση e-mail :... Ιστοσελίδα :.... 1. Έχετε κάποιες παρατηρήσεις σχετικά µε το Χρονοδιάγραµµα, το Πρόγραµµα Εργασιών ή τη δήλωση των µέτρων της διαβούλευσης ; 2. Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο πιο αποτελεσµατικός τρόπος ενηµέρωσής σας για δηµόσιες εκδηλώσεις και διαδικασίες διαβουλεύσεων ; Παρακαλούµε να τοποθετήσετε µε σειρά προτίµησης τα παρακάτω ( ) Άρθρο σε εφηµερίδες εθνικής εµβέλειας ( ) Ραδιοφωνικοί σταθµοί εθνικής εµβέλειας ( ) Άρθρο σε τοπική εφηµερίδα ( ) Τοπικό ραδιόφωνο ( ) Ιστοσελίδα ( ) Άλλο, ιευκρινίστε... 15

3. Ποια µέθοδο επικοινωνίας θα επιλέγατε για να έχετε πιο λεπτοµερή ενηµέρωση σε θέµατα υδάτων και ειδικότερα στην Οδηγία Πλαίσιο για τα νερά ; Παρακαλούµε να τοποθετήσετε µε σειρά προτίµησης τα παρακάτω ( ) ηµόσιες συνεδριάσεις ( ) Προφορική επικοινωνία ( ) Επαγγελµατικό τύπο ή περιοδικά ( ) DVD ( ) Εργαστήρια / ηµερίδες στην περιοχή σας ( ) Τηλεοπτικά προγράµµατα ( ) Ραδιοφωνικά προγράµµατα ( ) Ιστοσελίδες ( ) Τυπωµένα εγχειρίδια, φυλλάδια ( ) Άλλο, ιευκρινίστε... 4. Πως ενηµερωθήκατε για τη συγκεκριµένη διαβούλευση ; ( ) Ανακοίνωση σε εφηµερίδες εθνικής εµβέλειας ( ) Ιστοσελίδα ( ) Προφορική επικοινωνία ( ) Άµεση ηλεκτρονική αλληλογραφία 5. Έχετε συµµετάσχει ξανά σε κάποιες άλλες διαδικασίες διαβούλευσης για την Οδηγία Πλαίσιο περί Υδάτων ; ( ) Ναι ( ) Όχι 6.Εάν ναι, διευκρινίστε... 7. Χρησιµοποιείτε την ιστοσελίδα http://ec.europa.eu ; ( ) Ναι ( ) Όχι 8. Εάν ναι, πόσο συχνά; ( ) µια φορά ( ) καθηµερινά ( ) εβδοµαδιαία ( ) µηνιαία 9. Εκτός από το ενδιαφέρον σας ως καταναλωτής, έχετε κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το νερό ; Ευχαριστούµε πολύ για τη συνεργασία σας!!! 16