Αρ. Φακ.: Α.Κ.Ι. 72/2005 Έκθεση της Αρχής Ισότητας αναφορικά με την καταγγελία της κ. Σ. Ι. για διάκριση σε βάρος της λόγω φύλου κατά τη διαδικασία πλήρωσης μιας θέσης Κλητήρα στη Συνεργατική Πιστωτική Εταιρεία Αγίου Αθανασίου Λεμεσού 1. Περιγραφή Καταγγελίας και έρευνας: Η κα Σ. Ι. Σ., με επιστολή ημερομηνίας 7 Νοεμβρίου 2005 μου υπέβαλε καταγγελία κατά της Συνεργατικής Πιστωτικής Εταιρείας (ΣΠΕ) Αγίου Αθανασίου, υποστηρίζοντας ότι δεν προσελήφθηκε στη θέση Κλητήρα επειδή είναι γυναίκα. Με μεταγενέστερη επιστολή της η κα Σ. υποστήριξε ότι κατά τη διαδικασία πλήρωσης της θέσης Κλητήρα στην οποία ήταν υποψήφια έγινε σε βάρος της διάκριση όχι μόνο λόγω φύλου αλλά και λόγω ηλικίας. Προς ενίσχυση της θέσης της αυτής η κα Σ. έθεσε υπόψη μου ότι η ίδια κατά τον ουσιώδη χρόνο ήταν ηλικίας 42 ετών και ότι ενώ είχε πρωτεύσει τόσο στις γραπτές όσο και στις προφορικές εξετάσεις τελικά προσελήφθηκε άνδρας, ηλικίας 21 ετών ο οποίος είχε καταλάβει στις εξετάσεις την τρίτη θέση. Με επιστολή ημερομηνίας 15 Νοεμβρίου 2005 ενημέρωσα το Διευθυντή της ΣΠΕ Αγίου Αθανασίου για τη λήψη και το περιεχόμενο της καταγγελίας και ζήτησα τα σχετικά με την καταγγελία σχόλια και τις απόψεις του μαζί με τα έγγραφα που αφορούσαν την όλη διαδικασία πλήρωσης της συγκεκριμένης θέσης Κλητήρα. Λειτουργός του Γραφείου μου ζήτησε στη συνέχεια και πήρε επιπρόσθετες πληροφορίες σε προσωπική συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο της Επιτροπείας ΣΠΕ Αγίου Αθανασίου, κ. Ανδρέα Πασχαλίδη και το Μέλος της Επιτροπείας κ. Ανδρέα Χριστοδούλου. Τέλος, για σκοπούς εξαγωγής ασφαλέστερων συμπερασμάτων διεξήχθη έρευνα προκειμένου να εξακριβωθεί το ποσοστό των γυναικών, έναντι των ανδρών, που κατέχουν τη θέση Κλητήρα στις Συνεργατικές Πιστωτικές Εταιρείες της Επαρχίας Λευκωσίας. 2. Διαπιστώσεις: Τα καθήκοντα του/της Κλητήρα, όπως καθορίζονται στο Σχέδιο Υπηρεσίας της συγκεκριμένης θέσης είναι:
2 Ο διαχωρισμός, διανομή επιταγών, μηνυμάτων και εγγράφων της εταιρείας, Η μεταφορά χρημάτων και εγγράφων της εταιρείας, Η ταξινόμηση και διαφύλαξη των εγγράφων, και Η εκτέλεση οποιασδήποτε άλλης συναφούς εργασίας. Τα απαιτούμενα προσόντα για την ίδια θέση, με βάση το οικείο Σχέδιο Υπηρεσίας είναι: Απολυτήριο σχολής Μέσης Παιδείας, Ακεραιότητα χαρακτήρα, υπευθυνότητα, πρωτοβουλία και ικανότητα για διατήρηση καλών σχέσεων με τα μέλη/πελάτες της Εταιρείας. Όπως, πληροφορήθηκα, στα αρχικά στάδια της όλης διαδικασίας πλήρωσης της θέσης Κλητήρα η πλειοψηφία της Επιτροπείας της ΣΠΕ Αγίου Αθανασίου ήθελε να θέσει το ανώτατο όριο ηλικίας των 30 ετών ως προϋπόθεση για πρόσληψη, πράγμα το οποίο όμως δεν έγινε αποδεκτό από την Υπηρεσία Εποπτείας και Ανάπτυξης των Συνεργατικών Εταιρειών. Η ΣΠΕ Αγίου Αθανασίου δημοσίευσε στις 10 Απριλίου 2005 ανακοίνωση με την οποία πληροφορούσε τους ενδιαφερόμενους ότι δέχεται αιτήσεις για την πλήρωση μιας κενής θέσης Κλητήρα. Μέχρι την τελευταία ημέρα υποβολής των αιτήσεων (6.5.2005) υποβλήθηκαν 18 αιτήσεις. Στη συνέχεια η Επιτροπεία ανάθεσε τη διαδικασία αξιολόγησης και πρόσληψης σε Οίκο, και συγκεκριμένα στην Κοινοπραξία A&C Business Solutions Consultants LTD and Man Systems Business Consultants (στο εξής θα αναφέρεται ως ο «Οίκος»), έναντι αμοιβής 1.200 (μη περιλαμβανομένου του ΦΠΑ). Με βάση τη σχετική γραπτή συμφωνία που έγινε μεταξύ του Οίκου και της Επιτροπείας η πρώτη ανέλαβε μεταξύ άλλων: Τη συλλογή και ταξινόμηση των βιογραφικών σημειωμάτων Τον έλεγχο για να διαπιστωθεί η ικανοποίηση των ελάχιστων κριτηρίων της θέσης Τη διενέργεια γραπτών εξετάσεων και τεστ ικανοτήτων Την ετοιμασία εντύπου για προσωπικές συνεντεύξεις με βάση τα καθήκοντα/ευθύνες και τις προδιαγραφές της θέσης Την αξιολόγηση των εξεταστικών δοκιμίων και διενέργεια προσωπικών συνεντεύξεων με όλους τους υποψήφιους ή μέρους αυτών κατόπιν συνεννοήσεως με την Επιτροπεία και συμπλήρωση του εντύπου συνεντεύξεων, και,
3 Την επιλογή Καταλόγου Επιλογής των Υποψηφίων με βάση τα αποτελέσματα των εξεταστικών δοκιμίων και των συνεντεύξεων και παρουσίαση τους στην Επιτροπή Αξιολόγησης Προσωπικού του πελάτη. H γραπτή εξέταση, διενεργήθηκε στις 16 Ιουλίου 2005 και περιλάμβανε θέματα στα Νέα Ελληνικά, Μαθηματικά, Γενικές Γνώσεις και Τεστ Ικανοτήτων. Σ αυτήν παρουσιάσθηκαν και παρακάθησαν 12 από τους 18 υποψήφιους. Η κα Σ. ήταν η μόνη γυναίκα από τους υποψήφιους που παρακάθησαν στη γραπτή εξέταση. Στη συνέχεια ο Οίκος προχώρησε στη διενέργεια, στις 17 Σεπτεμβρίου 2005, προφορικών συνεντεύξεων των έξι πρωτευσάντων υποψηφίων στις γραπτές εξετάσεις. Οι ερωτήσεις και τα θέματα που τέθηκαν στην προφορική εξέταση στόχευαν στο να αξιολογηθεί η επαγγελματική συμπεριφορά των υποψηφίων, η καταλληλότητα τους για τη συγκεκριμένη θέση και η καταλληλότητα του χαρακτήρα. Σημειώνεται ότι κατά τις προφορικές συνεντεύξεις των υποψηφίων παρόντες ήταν και τρία μέλη της Επιτροπείας, οι κ.κ. Α. Χριστοδούλου, Η. Γεωργίου και Γ. Συμεού. Ο Οίκος, με επιστολή ημερομηνίας 4 Οκτωβρίου 2005, παρουσίασε στην Επιτροπεία τα αποτελέσματα των γραπτών εξετάσεων και των προσωπικών συνεντεύξεων με την τελική κατάταξη των έξι πρώτων επιτυχόντων υποψηφίων. Με βάση τους σχετικούς πίνακες η κα Σ. κατέλαβε την πρώτη θέση τόσο στις γραπτές όσο και στις προσωπικές συνεντεύξεις. Στις 18 Οκτωβρίου 2005 η Επιτροπεία αποφάσισε τη διεξαγωγή από την ίδια δεύτερης προφορικής συνέντευξης των έξι επικρατέστερων υποψηφίων. Παραθέτω το σκεπτικό αυτής της απόφασης όπως καταγράφηκε στο πρακτικό που τηρήθηκε: «...Η Επιτροπή θα υποβάλει σε προφορική συνέντευξη τον κάθε υποψήφιο ξεχωριστά αναφορικά με την ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ, τις προσωπικές και οικογενειακές συνθήκες ενός εκάστου και άλλες απαραίτητες συναφείς ερωτήσεις κατά την κρίση κάθε μέλους της Επιτροπείας για τη διαμόρφωση γνώμης για τον καθένα ξεχωριστά ως του καταλληλότερου ατόμου για την θέση Κλητήρα στις 31.10.2005.» Με βάση τα στοιχεία της έρευνας κατά τις συνεντεύξεις τέθηκαν ερωτήσεις στους έξι επικρατέστερους υποψήφιους μόνο από τον Πρόεδρο της Επιτροπείας, κ. Α. Πασχαλίδη, οι δε ερωτήσεις ήταν γενικής φύσεως και αφορούσαν κυρίως την οικογενειακή τους κατάσταση, τα προσόντα και το τι τους ώθησε να υποβάλουν αίτηση για διορισμό. Ο κ. Α. Χριστοδούλου,
4 μέλος της Επιτροπείας, υποστήριξε ότι η διάρκεια αυτών των συνεντεύξεων ήταν πέντε λεπτών ανά υποψήφιο. Όταν ερωτήθηκε για το ίδιο θέμα ο Πρόεδρος της Επιτροπείας, κ. Πασχαλίδης, υποστήριξε ότι οι συνεντεύξεις ήταν διάρκειας 6 έως 7 λεπτών, ίσως και 10 λεπτών, για τον κάθε υποψήφιο. Σύμφωνα με τα πρακτικά της συνεδρίας της Επιτροπείας, ημερομηνίας 31.10.2005, μετά το πέρας των πιο πάνω συνεντεύξεων ο Πρόεδρος «κάλεσε τα μέλη αυτής να τοποθετηθούν και να εισηγηθούν ποιος κατά την κρίση τους ήταν ο καταλληλότερος για πρόσληψη λαμβάνοντας υπόψη τόσο την αξιολόγηση του γραφείου (του Οίκου) που διενήργησε τις εξετάσεις όσο και την προφορική εξέταση των υποψηφίων.» Όπως από τα πρακτικά προκύπτει, ο Πρόεδρος και τα Μέλη της Επιτροπείας υπέδειξαν στη συνέχεια, ο καθένας ξεχωριστά, τον υποψήφιο που θεωρούσαν ως τον καταλληλότερο για πρόσληψη στη θέση του Κλητήρα ως εξής: Ο Πρόεδρος κ. Α. Πασχαλίδης και τα Μέλη Η. Γεωργίου, Σ. Κωνσταντίνου και Γ. Συμεού πρότειναν για πρόσληψη τον υποψήφιο Στ. Ματθαίου, Το Μέλος Α. Χριστοδούλου πρότεινε για πρόσληψη την κα Στ. Σ.. Σημειώνεται ότι σε αυτό το στάδιο της διαδικασίας, το Μέλος της Επιτροπείας, κ. Α. Χριστοδούλου, αποχώρησε από τη συνεδρία, επειδή, όπως ο ίδιος ανέφερε, θύμωσε με την αδικία που έγινε σε βάρος της κας Σ.. Στα πρακτικά της κρίσιμης συνεδρίας, ημερομηνίας 31.10.2005 δεν υπάρχει καμιά αναφορά ως προς το πώς αξιολογήθηκε η απόδοση των υποψηφίων κατά τις συνεντεύξεις που έγιναν από την Επιτροπεία. Επίσης, δεν υπάρχει ίχνος αιτιολογίας της απόφασης να προσληφθεί ο κ. Στ. Ματθαίου ή οποιαδήποτε αναφορά που να με διαφωτίζει για τους λόγους ανατροπής εντέλει της αξιολόγησης της απόδοσης των υποψηφίων κατά τη γραπτή και προφορική εξέταση που διενεργήθηκε από τον Οίκο, στον οποίο είχε ανατεθεί η παροχή υπηρεσιών πρόσληψης προσωπικού για τη θέση του Κλητήρα. Κρίνω σκόπιμο να σημειώσω εδώ ότι στην προηγούμενη από την πιο πάνω διαδικασία προσλήψεων (για δύο θέσεις Γραφέων) η ΣΠΕ Αγίου Αθανασίου ανέθεσε και πάλι σε Οίκο 1 την αξιολόγηση και επιλογή των υποψηφίων. Σ αυτή την περίπτωση προσελήφθηκαν εντέλει οι 1 Στον Οίκο Prime Net Consulting
5 υποψήφιοι που είχαν καταλάβει την πρώτη και δεύτερη θέση στις εξετάσεις που διενήργησε ο Οίκος χωρίς προηγούμενα να γίνουν προφορικές συνεντεύξεις και από την Επιτροπεία. Το κύριο ερώτημα που με απασχόλησε κατά την έρευνα είναι το αν η μη πρόσληψη της κας Σ. οφειλόταν στο ότι είναι γυναίκα σε συνδυασμό με την ηλικία της ή οφειλόταν και σε αυτόν τον παράγοντα. Στα πρακτικά που τηρήθηκαν ως προς το θέμα αυτό δεν υπάρχει καμιά αναφορά. Ο Πρόεδρος της Επιτροπείας, κ. Πασχαλίδης, υποστήριξε ότι το φύλο δεν ελήφθη υπόψη κατά τη λήψη της απόφασης και ότι στις σχετικές με τη διαδικασία πρόσληψης συνεδρίες δεν έγινε αναφορά σ αυτό. Αντίθετα, ο κ. Χριστοδούλου υποστήριξε ότι τουλάχιστον ένα Μέλος της Επιτροπείας, ο κ. Ηρ. Γεωργίου, σχολίασε το γεγονός ότι η κα Σ. είναι γυναίκα. Το ότι το επάγγελμα του Κλητήρα είναι από τα πλέον ανδροκρατούμενα δεν αμφισβητείται. Αντίθετα αποτελεί κλασικό παράδειγμα του επαγγελματικού διαχωρισμού στην απασχόληση στη βάση του φύλου, στην άνιση δηλαδή πρόσβαση των δύο φύλων στο επάγγελμα. Αυτό ισχύει τόσο για το δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Ενδεικτικά αναφέρω ότι μετά από τηλεφωνική έρευνα που έγινε από το Γραφείο μου διαπιστώθηκε ότι, σε σύνολο 72 Συνεργατικών Πιστωτικών Εταιρειών της Επαρχίας Λευκωσίας, απασχολούνται 13 Κλητήρες, από τους οποίους οι δώδεκα είναι άνδρες και μόνο η μία γυναίκα. 4. Το νομοθετικό πλαίσιο: Εξέτασα την καταγγελία της κας Σ. στη βάση των περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική Κατάρτιση Νόμων του 2002 μέχρι 2006 2. Όπως ρητά στο άρθρο 3 ορίζεται, σκοπός του υπό αναφορά Νόμου είναι η εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών όσον αφορά την πρόσβαση σε επαγγελματικό προσανατολισμό, επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση και τους όρους και τις συνθήκες παροχής τους, την πρόσβαση σε απασχόληση, τους όρους και τις συνθήκες απασχολήσεως, συμπεριλαμβανομένης και της επαγγελματικής ανελίξεως, και τους όρους και τις προϋποθέσεις απολύσεως. Το άρθρο 8(α) του Νόμου καθορίζει ότι άνδρες και γυναίκες απολαμβάνουν ίσης μεταχείρισης όσον αφορά τον τομέα της πρόσβασης σε απασχόληση ή θέση εργασίας, απαγορευομένης οποιασδήποτε άμεσης ή έμμεσης διάκρισης λόγω φύλου. 2 Εναρμονιστικών των Οδηγιών 76/207/ΕΟΚ και 97/80/ΕΚ καθώς και της Οδηγίας 2002/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23 ης Σεπτεμβρίου 2002 για την τροποποίηση της Οδηγίας 76/207/ΕΟΚ.
6 Σε περίπτωση παράβασης από τον εργοδότη των διατάξεων των περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική κατάρτιση Νόμων το θύμα της διάκρισης μπορεί, δυνάμει του άρθρου 14, να διεκδικήσει προσφεύγοντας στο Δικαστήριο την αποκατάσταση τόσο της υλικής όσο και της ηθικής ζημιάς την οποία υπέστη λόγω της παράβασης. Σε τέτοια περίπτωση το βάρος της απόδειξης μετατίθεται στον εργοδότη. Το θέμα της διαφορετικής μεταχείρισης λόγω ηλικίας ρυθμίζεται με τον περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και την Εργασία Νόμο του 2004 3. Δυνάμει του άρθρου 6, του υπό αναφορά Νόμου, απαγορεύεται οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση διάκριση, η εντολή για την εφαρμογή διακριτικής μεταχείρισης λόγω, μεταξύ άλλων, ηλικίας, τόσο στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Και σ αυτή την περίπτωση, το θύμα της απαγορευμένης διάκρισης μπορεί να προσφύγει στο Δικαστήριο διεκδικώντας αποζημιώσεις 4. 4. Συμπεράσματα Εισηγήσεις: Από την έρευνα προέκυψε ότι η μη πρόσληψη της κας Σ. στη θέση Κλητήρα δεν δικαιολογείται αντικειμενικά. Όπως στην παράγραφο 2 της Έκθεσης περιγράφω, η κα Σ. πρώτευσε τόσο στις γραπτές όσο και στις προφορικές εξετάσεις που διενεργήθηκαν από τον Οίκο στον οποίο η ΣΠΕ Αγίου Αθανασίου είχε αναθέσει την παροχή υπηρεσιών πρόσληψης προσωπικού για τη θέση Κλητήρα. Έχω σχηματίσει δε την άποψη ότι η εκ των υστέρων ληφθείσα απόφαση για τη διενέργεια από την Επιτροπεία συνεντεύξεων των υποψηφίων στόχευε στην ανατροπή και μόνο των αποτελεσμάτων της γραπτής και προφορικής εξέτασης που έγινε από τον Οίκο. Στη θέση αυτή κατέληξα λαμβάνοντας υπόψη μου ότι η γραπτή και προφορική εξέταση που έγινε από τον Οίκο κάλυψε τόσο το γνωσιολογικό επίπεδο των υποψηφίων όσο και την προσωπικότητα και καταλληλότητα τους για τη συγκεκριμένη θέση. Αντίθετα, με βάση το περιεχόμενο και τη διάρκεια των συνεντεύξεων που έγιναν από την Επιτροπεία προκύπτει ότι αυτές ήταν επουσιώδεις και καθόλου βοηθητικές στο να σχηματίσουν τα Μέλη και ο Πρόεδρος γνώμη για την καταλληλότητα των υποψηφίων. Την πιο πάνω θέση μου ενισχύει και το γεγονός ότι δεν υπήρξε διαφάνεια ως προς την όλη διαδικασία που η Επιτροπεία θα ακολουθούσε για τη πλήρωση της θέσης του Κλητήρα. Δηλαδή, δεν αποφάσισε ευθύς εξαρχής, όπως όφειλε να κάνει, ότι μετά την γραπτή και προφορική εξέταση των υποψηφίων θα προχωρούσε στη διενέργεια συνεντεύξεων για την τελική αξιολόγηση των υποψηφίων. Με βάση το σύνολο των πιο πάνω και λαμβάνοντας υπόψη μου ειδικότερα: 3 Εναρμονιστικός της Οδηγίας 2000/78/ΕΚ. 4 Άρθρα 11 και 12 του περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και την Εργασία Νόμου του 2004.
7 ότι υπάρχει άνιση πρόσβαση των δύο φύλων στο επάγγελμα του Κλητήρα, προς όφελος των ανδρών, και, ότι στην επίμαχη θέση προσελήφθηκε εντέλει, χωρίς να δικαιολογείται αντικειμενικά, άνδρας υποψήφιος και κατά πολύ νεαρότερος από την παραπονούμενη, κρίνω βάσιμη την καταγγελία της κας Σ. για διακριτική σε βάρος της μεταχείριση λόγω φύλου και ενδεχομένως και λόγω ηλικίας. Παρά το πιο πάνω εύρημα μου, λόγω του ότι υπεισέρχονται δικαιώματα τρίτου προσώπου, του προσληφθέντος, δεν μπορώ να εισηγηθώ οτιδήποτε που να έχει πρακτικό για την κα Σ. αποτέλεσμα. Η παραπονούμενη έχει, όμως, δικαίωμα, ως θύμα διάκρισης, να διεκδικήσει από το αρμόδιο Δικαστήριο αποζημιώσεις για τη ζημιά που έχει υποστεί από την παράβαση του περί Ίσης Μεταχείρισης στην Απασχόληση και στην Επαγγελματική Κατάρτιση Νόμου, πράγμα το οποίο, όπως έχω πληροφορηθεί, προτίθεται να κάνει. Ηλιάνα Νικολάου Επίτροπος Διοικήσεως Λευκωσία, 17 Ιουλίου 2006 /ΕΣ