Αρ. Φακ.: Α.Κ.Ι. 47/2008, Α.Κ.Ι. 53/2008

Transcript

1 Αρ. Φακ.: Α.Κ.Ι. 47/2008, Α.Κ.Ι. 53/2008 Έκθεση της Αρχής Ισότητας αναφορικά με καταγγελίες για την μη παροχή των κατάλληλων προσαρμογών που να διασφαλίζουν την προσβασιμότητα στο χώρο της εργασίας στα άτομα με αναπηρία που εργάζονται στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού 1. Κατά το 2008 έλαβα δύο καταγγελίες από άτομα με αναπηρία για παράλειψη λήψης των αναγκαίων μέτρων για την ασφαλή προσβασιμότητα και διακίνηση τους στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού όπου εργάζονται Η πρώτη καταγγελία μου υποβλήθηκε με επιστολή ημερομηνίας 27 Ιουνίου 2008 από τον κ Ε. Μ., ο οποίος είναι τυφλός και εργάζεται στο Γενικό Νοσοκομείο ως τηλεφωνητής. Το κύριο πρόβλημα που ο κ Μ. αντιμετωπίζει κατά τη διακίνηση του σε διαδρόμους του Νοσοκομείου είναι τα εμπόδια που συναντά από αντικείμενα (συνήθως κιβώτια) που τοποθετούνται έστω προσωρινά εκεί. Ας σημειωθεί ότι ο κ Μ. είχε κάνει παρόμοια καταγγελία το 2006, σε σχέση με την οποία υπέβαλα Έκθεση με συγκεκριμένες εισηγήσεις προκειμένου να εξασφαλισθεί ασφαλής προσβασιμότητα στο χώρο εργασίας των ατόμων με αναπηρία που απασχολούνται στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού Η δεύτερη καταγγελία μου υποβλήθηκε με επιστολή ημερομηνίας 24 Ιουλίου 2008 από την κ Κ. Φ. Φ., η οποία εργάζεται ως οδοντίατρος στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού. Η κ Φ. υποφέρει από κατά πλάκας σκλήρυνση και μετακινείται με τροχοκάθισμα ή με βοήθημα (ρολάτορα) και πάντα με τη βοήθεια συνοδού. Έθεσε υπόψη μου ότι μέχρι την υποβολή της καταγγελίας της δεν υπήρξε ανταπόκριση στο αίτημα της να της παραχωρηθεί χώρος στάθμευσης με εύκολη πρόσβαση στον ανελκυστήρα. 2. Ο πρώτος Ιατρικός Λειτουργός, Δρ. Πέτεβης, ανταποκρινόμενος σε παράκληση μου να τοποθετηθεί σε σχέση με τις πιο πάνω καταγγελίες, με ενημέρωσε γραπτώς 2 ότι, όσον αφορά τον κ Ε. Μ., του παραχωρήθηκε ειδική κάρτα για τη στάθμευση του οχήματος της συζύγου του, η οποία τον μεταφέρει, σε ελεγχόμενο με μπάρα χώρο της αυλής των υπηρεσιών. Με ενημέρωσε, επίσης, ότι στο διάδρομο (από τον οποίο ο κ Μ. διέρχεται κατά την είσοδο και έξοδο του από το Νοσοκομείο) υπάρχουν υλικά όταν ξεφορτώνονται τα φορτηγά που έρχονται από τις Κρατικές Αποθήκες και τις Φαρμακευτικές Υπηρεσίες και τοποθετούνται στις ανάλογες αποθήκες του Νοσοκομείου την ίδια ημέρα και ότι δόθηκαν σαφείς οδηγίες στους υπεύθυνους Αποθήκης και Φαρμακείου να μην 1 Καταγγελία με αρ. αναφοράς Α.Κ.Ι. 60/ Επιστολή ημερομηνίας 24 Ιουλίου 2008, με αρ. φακ.: (1).

2 2 παραμένουν τα υλικά αυτά στους διαδρόμους. Ας σημειωθεί ότι οδηγίες να παραμένει καθαρός ο συγκεκριμένος διάδρομος είχαν δοθεί και το 2007 μετά από παρέμβαση μου και διερεύνηση από εμένα της καταγγελίας που ο κ Μ. μου είχε υποβάλει το Όσον αφορά την περίπτωση της κ Κ. Φ. ο Δρ Πέτεβης με πληροφόρησε 3 ότι το αίτημα της να της δοθεί χώρος στάθμευσης με εύκολη πρόσβαση στον ανελκυστήρα του Νοσοκομείου διευθετήθηκε Με προβλημάτισε το γεγονός ότι για τη λήψη μέτρων που να εξασφαλίζουν την ασφαλή και ευκολότερη πρόσβαση ατόμων με αναπηρία που απασχολούνται στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού, και τα οποία μέτρα επιβάλλεται να λαμβάνει ο εργοδότης με βάση Νόμο, χρειάσθηκε η δική μου παρέμβαση. Λαμβάνοντας δε υπόψη μου ότι στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού απασχολούνται 13 άτομα με αναπηρία, από τα οποία τα 7 έχουν προβλήματα όρασης, έδωσα οδηγίες λειτουργοί της Αρχής Ισότητας να διενεργήσουν δύο επιτόπιες έρευνες κατά τις επιτόπιες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν στις 19 Αυγούστου 2008 και 4 Φεβρουαρίου 2009 διαπιστώθηκαν τα εξής: Στο χώρο της αυλής των υπηρεσιών του Γενικού Νοσοκομείου Λεμεσού υπάρχει πινακίδα που πληροφορεί για την ύπαρξη δέκα (10) χώρων στάθμευσης για οχήματα για άτομα με αναπηρία (υπηρεσιακά). Στο έδαφος όμως υπάρχει σήμανση μόνο για έξι (6) οχήματα. 4 Κατά τη δεύτερη επιτόπια έρευνα διαπιστώθηκε ότι τα τρία από τα πέντε οχήματα που ήταν σταθμευμένα στις πιο πάνω θέσεις δεν ανήκαν σε άτομα με αναπηρία. Οι υπό αναφορά έξι χώροι στάθμευσης υπηρεσιακών οχημάτων για άτομα με αναπηρία δεν πληρούν τις ισχύουσες προδιαγραφές ως προς τις διαστάσεις τους 5. Η ράμπα την οποία χρησιμοποιεί η κ Φ. για να εισέλθει στο Νοσοκομείο είναι παντελώς ακατάλληλη και εκτός προδιαγραφών. Είναι μεταλλική και κατά συνέπεια ολισθηρή. Έχει υποστεί σοβαρές φθορές γιατί χρησιμοποιείται και για τις φορτοεκφορτώσεις των υλικών που μεταφέρονται στις αποθήκες του Νοσοκομείου, είναι στενή σε βαθμό που να είναι επικίνδυνη η χρήση της από άτομο που κινείται με τροχοκάθισμα ή με ρολάτορα και έχει επικίνδυνη κλίση. Επιπρόσθετα η ράμπα δεν 3 Επιστολή ημερομηνίας 27 Αυγούστου 2008, με αρ. φακ.: Για τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων για άτομα με αναπηρία απαιτείται τόσο κάθετη σήμανση (πινακίδα) όσο και επιδαπέδια σήμανση (οριζόντια σήμανση (βλ. Παράρτημα 11 του Κώδικα οδικής Κυκλοφορίας). 5 Με βάση τον Κανονισμό 61Η(2)(ια) των περί Οδών και Οικοδομών (Τροποποιητικοί) Κανονισμών του 1999, κάθε χώρος στάθμευσης για οχήματα ατόμων με αναπηρία πρέπει να έχει ελάχιστη διάσταση 5μ. x 3,30μ, με πρόσβαση στην κύρια ή άλλη είσοδο της οικοδομής.

3 3 εφάπτεται του τοίχου, ούτε έχει χειρολισθήρα (σωλήνα) στον οποίο να μπορεί να στηριχθεί το άτομο με αναπηρία. 6 Κατά τις δύο επιτόπιες έρευνες διαπιστώθηκε, επίσης, ότι στην διαδρομή που διανύει ο κ Μ. από το χώρο στάθμευσης του οχήματος μέχρι το τηλεφωνείο και η κ Φ. από το χώρο στάθμευσης στο ασανσέρ προκειμένου να φτάσει στο γραφείο της υπήρχαν διάφορα εμπόδια, όπως, ένα αυτοκίνητο σταθμευμένο δίπλα από την εξωτερική σκάλα στον ασφαλτοστρωμένο χώρο που βρίσκεται η είσοδος των υπηρεσιών, ογκώδη κιβώτια στην αριστερή και δεξιά πλευρά της εισόδου, στοίβες αντικειμένων στο διάδρομο που προορίζονταν για το φαρμακείο και (κατά την πρώτη επιτόπια έρευνα) κιβώτια τοποθετημένα μπροστά στο ασανσέρ Κατά τις δύο επιτόπιες έρευνες διαπιστώθηκε, τέλος, ότι ανεπαρκείς είναι οι ρυθμίσεις όσον αφορά και τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων των επισκεπτών που είναι άτομα με αναπηρία. Συγκεκριμένα, διαπιστώθηκε ότι σε σύνολο 650 χώρων στάθμευσης που προορίζονται για τους επισκέπτες μόνο 7 διατέθηκαν για οχήματα ατόμων με αναπηρία. 7 Στις θέσεις αυτές υπήρχαν σταθμευμένα και αυτοκίνητα ατόμων χωρίς αναπηρία. 3. Σύμφωνα με την οδηγία 2000/78 του Συμβουλίου για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία, απαγορεύεται κάθε διάκριση, είτε άμεση είτε έμμεση, λόγω θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Η ρύθμιση για την αποτροπή των συγκεκριμένων διακρίσεων σκοπό έχει, σύμφωνα με το Προοίμιο της οδηγίας, 8 να προφυλάξει την Ένωση από τυχόν υπονόμευση των στόχων της, ειδικότερα δε την επίτευξη υψηλού επιπέδου απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας, την άνοδο του βιοτικού επιπέδου και της ποιότητας ζωής, την οικονομική και κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη Η οδηγία 2000/78 περιλαμβάνει αναγνώριση των θετικών μέτρων εντός του πεδίου εφαρμογής της, προβλέποντας ότι προκειμένου να πραγματωθεί η πλήρης ισότητα στην επαγγελματική ζωή, η αρχή της ίσης μεταχείρισης δεν εμποδίζει τα Κράτη Μέλη να διατηρήσουν ή να θεσπίσουν ειδικά μέτρα με σκοπό την πρόληψη ή την αντιστάθμιση μειονεκτημάτων στην απασχόληση και την εργασία λόγω, μεταξύ άλλων, αναπηρίας 9. Ιδιαίτερης δε σημασίας είναι ότι η 6 Με βάση τον Κανονισμό 61Η(2)(στ) των περί Οδών και Οικοδομών (Τροποποιητικοί) Κανονισμών οι ράμπες πρέπει να έχουν κλιση 6% για απόσταση μέχρι 5 μέτρα ή κλίση 5% για μεγαλύτερη των 5 μέτρων απόσταση, το ελεύθερο πλάτος τους πρέπει να είναι 1,20μ, το δάπεδο πρέπει να είναι από αντιολισθητικό υλικό, πρέπει να υπάρχει χειρολισθήρας διπλός με ύψη 0,90μ και 0,70 και πρέπει, τέλος να υπάρχει περίζωμα για την προστασία του χρήστη τροχοκαθίσματος. 7 Με βάση τους πιο πάνω αναφερόμενους Κανονισμούς ποσοστό 10% των απαιτούμενων για την οικοδομή χώρων στάθμευσης για χώρους στάθμευσης συνολικής χωρητικότητας μέχρι 100, και επιπλέον ποσοστό 5% για χώρους στάθμευσης συνολικής χωρητικότητας από 101 και άνω, είναι διαμορφωμένοι κατάλληλα και με κατάλληλη ένδειξη για χρήση αποκλειστικά από ανάπηρα άτομα. 8 Σκέψη 11 του Προοιμίου της οδηγίας 2000/78. 9 Άρθρο 7 παρ.1 της οδηγίας 2000/78.

4 4 οδηγία 2000/78, πέρα από τη γενική αναγνώριση των θετικών μέτρων, παρέχει ειδική κάλυψη σε σχέση με τα θετικά μέτρα που εισάγονται υπέρ των προσώπων με ειδικές ανάγκες για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας τους στο πεδίο της εργασίας ή για τη δημιουργία ή διατήρηση προϋποθέσεων ή διευκολύνσεων με σκοπό τη διαφύλαξη ή την ενθάρρυνση της ένταξης τους στον κόσμο της εργασίας Οι περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμοι του 2000 έως 2007 είναι πλήρως εναρμονισμένοι με την πιο πάνω οδηγία και το πλαίσιο που αυτή θέτει ως προς τη λήψη θετικών υπέρ των ατόμων με αναπηρία μέτρων στο χώρο της εργασίας. Από το σύνολο δε των σχετικών διατάξεων του προκύπτει ότι η απουσία μέτρων από τον εργοδότη που να εξασφαλίζουν αφενός προσβασιμότητα και αφετέρου ασφαλείς συνθήκες διακίνησης στο χώρο της εργασίας στοιχειοθετεί έμμεση διάκριση λόγω αναπηρίας Συγκεκριμένα, καθορίζεται ότι «έμμεση διάκριση λόγω αναπηρίας» σημαίνει την εκ πρώτης όψεως ουδέτερη διάταξη, κριτήριο ή πρακτική η οποία ενδέχεται να προκαλέσει μειονεκτική μεταχείριση ενός προσώπου με αναπηρία σε σχέση με άλλα πρόσωπα, εκτός εάν ο εργοδότης λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα ανταποκρινόμενος στην αρχή που θέτει το εδάφιο (1Α) του άρθρου 5, με σκοπό την εξάλειψη των μειονεκτημάτων που συνεπάγεται η εν λόγω διάταξη, κριτήριο ή πρακτική. 11 Σύμφωνα με το υπό αναφορά εδάφιο (1Α) του άρθρου 5 για να εξασφαλισθεί η τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης έναντι προσώπων με αναπηρίες, προβλέπονται εύλογες προσαρμογές και για το σκοπό αυτό ο εργοδότης λαμβάνει τα ενδεδειγμένα μέτρα, ανάλογα με τις ανάγκες που παρουσιάζονται σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, ώστε το πρόσωπο με αναπηρία να μπορεί να έχει πρόσβαση σε θέση εργασίας, να ασκεί ή να προάγεται στο επάγγελμα του, ή προκειμένου να του παρέχεται εκπαίδευση, αρκεί τα μέτρα αυτά να μη συνεπάγονται δυσανάλογη επιβάρυνση. Mε το εδάφιο (2)(δ)(i) του άρθρου 5 διευκρινίζεται ότι η αρχή της ίσης μεταχείρισης δεν εμποδίζει την υποχρέωση για παροχή εύλογης προσβασιμότητας και διευκολύνσεων στο χώρο της εργασίας, περιλαμβανομένων των αναγκαίων μετατροπών ή ρυθμίσεων της προσβασιμότητας σε υφιστάμενες διευκολύνσεις για να καταστούν προσβατές σε άτομα με αναπηρία Τέλος, η ειδική κάλυψη που παρέχει η οδηγίας 2000/78 σε σχέση με τα θετικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται υπέρ των προσώπων με αναπηρία στο χώρο της εργασίας μεταφέρθηκε στην εσωτερική έννομη τάξη με τις διατάξεις των εδαφίων (1) και (2) του άρθρου 3Β, των ίδιων πάντα Νόμων, σύμφωνα με τις οποίες για να πραγματωθεί η πλήρης ισότητα, η αρχή της ίσης μεταχείρισης δεν εμποδίζει την ευνοϊκότερη μεταχείριση που αποσκοπεί στην πρόληψη ή αντιστάθμιση μειονεκτημάτων για λόγους αναπηρίας, όπως επίσης, δεν εμποδίζει 10 Άρθρο 7 παρ. 2 της οδηγίας 2000/ Άρθρο 2 των περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμων του 2000 έως 2007.

5 5 τη διατήρηση ή εισαγωγή διατάξεων προστασίας της υγείας και της ασφάλειας στο χώρο της εργασίας, ούτε μέτρα που στοχεύουν στη δημιουργία ή τη διατήρηση προϋποθέσεων ή διευκολύνσεων με σκοπό τη διαφύλαξη ή την ενθάρρυνση της ένταξης των ατόμων με αναπηρία στην αγορά εργασίας Τα άτομα με αναπηρία που θεωρούν ότι έτυχαν δυσμενούς μεταχείρισης στην απασχόληση μπορούν είτε να προσφύγουν στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών για την αποκατάσταση των δικαιωμάτων τους 12 είτε να υποβάλουν καταγγελία στο Γραφείο μου την οποία έχω αρμοδιότητα να διερευνήσω υπό τη ιδιότητα μου ως Αρχή Ισότητας δυνάμει του περί Καταπολέμησης των Φυλετικών ή Ορισμένων Άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμου του Επιτυγχάνεται κατ αυτό τον τρόπο, πέραν της νομοθετικής αναγνώρισης των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία για ίση μεταχείριση στην απασχόληση, και η εφαρμογή τους. 4. Με βάση τα πιο πάνω προκύπτει ότι οι μεν εργοδότες έχουν υποχρέωση να προβαίνουν στις αναγκαίες εύλογες προσαρμογές σε σχέση με τα άτομα με αναπηρία που εργοδοτούν, οι δε εργοδοτούμενοι, που είναι άτομα με αναπηρία, έχουν αγώγιμη αξίωση σε περίπτωση μη λήψης των αναγκαίων προσαρμογών για την ασφαλή τους πρόσβαση και διακίνηση στο χώρο της εργασίας ως θύματα διάκρισης λόγω αναπηρίας. Προκύπτει, επίσης, ότι παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα, στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού υπάρχουν σοβαρές ελλείψεις ως προς τα μέτρα που απαιτούνται για να μπορεί να χαρακτηρισθεί φιλικός για τα άτομα με αναπηρία που εργοδοτεί χώρος. Επειδή τέθηκε υπόψη μου ως ελαφρυντικό της όλης κατάστασης στοιχείο ότι τόσο ο κ Μ. όσο και η κ Φ. συνοδεύονται και βοηθιούνται από άλλα άτομα κατά την διακίνηση τους από και προς το Νοσοκομείο, θα πρέπει να διευκρινίσω ότι προϋπόθεση για να χαρακτηρισθεί ένας χώρος προσβάσιμος δεν είναι μόνο η δυνατότητα να εισέλθει κάποιος σ αυτόν αλλά και η δυνατότητα αυτόνομης διακίνησης, εξυπηρέτησης και παραμονής. Σημειώνω, ότι σύμφωνα με αναφορές των παραπονούμενων, η μεν κ Φ. έχει ήδη γλυστρίσει και πέσει μια φορά από την ράμπα της εισόδου που χρησιμοποιεί, ο δε κ Μ. έχει επανειλημμένα χτυπήσει σε αντικείμενα τοποθετημένα στο διάδρομο που οδηγεί στο τηλεφωνείο Επειδή προτίθεμαι να προβώ σε Σύσταση και επειδή, δυνάμει του άρθρου 22 του περί Καταπολέμησης των Φυλετικών και Ορισμένων Άλλων Διακρίσεων (Επίτροπος) Νόμου του 2004 πρέπει να προηγηθούν διαβουλεύσεις τόσο με το πρόσωπο που υπέβαλε την καταγγελία όσο και με το πρόσωπο εναντίον του οποίου αυτή στρέφεται, διαβιβάζω μαζί με την παρούσα Έκθεση και Πρόσκληση για Διαβουλεύσεις, με αναφορά στο περιεχόμενο της Σύστασης στην οποία προτίθεμαι να προβώ. Στις διαβουλεύσεις αποφάσισα να καλέσω και εκπρόσωπο του Τμήματος Δημοσίων Έργων που είναι το επιφορτισμένο για την 12 Άρθρο 9Β(1) των περί Ατόμων με Αναπηρίες Νόμων του 2000 έως Άρθρο 9Γ των περί Ατόμων με Αναπηρίες

6 6 αποκατάσταση της προσβασιμότητας στα δημόσια κτίρια που στεγάζουν κρατικές υπηρεσίες όργανο. Ηλιάνα Νικολάου Επίτροπος Διοικήσεως Λευκωσία, 20 Φεβρουαρίου 2009 ΕΣ/ ΝΓ/