ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑЇΟΥ- ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 Μάθημα: Ιστορία Ημερομηνία: 29 Μαΐου 2017 Τάξη: Γ Διάρκεια: 2 ώρες Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τέσσερα (4) μέρη και συνολικά επτά (7) σελίδες. Γενικές Οδηγίες Να χρησιμοποιήσεις μπλε στυλό μόνο. Να γράψεις τις απαντήσεις σου σε ξεχωριστό φύλλο εξέτασης που θα σου δοθεί. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ (4 μονάδες) Να απαντήσεις ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. 1. Να γράψεις στο φύλλο εξέτασής σου τον αριθμό από τη στήλη Α και δίπλα το αντίστοιχο γράμμα με το ορθό περιεχόμενο από τη στήλη Β. (4 X 0,5 μον.= 2 μον.) (Προσοχή: Στη στήλη Β περισσεύει ένα σημείο). ΣΤΗΛΗ Α 1. Ρήγας Βελεστινλής 2. Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός 3. Τζορτζ Ουάσιγκτον 4. Παύλος Μελάς ΣΤΗΛΗ Β Α. Πρώτος Πρόεδρος Η.Π.Α. Β. Εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού Γ. Εκτελέστηκε από τους Τούρκους την 9 η Ιουλίου 1821 Δ. Εισηγητής της «διάκρισης εξουσιών» Ε. Μακεδονικός αγώνας 2. Να προσδιορίσεις αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι ΟΡΘΟ ή ΛΑΘΟΣ γράφοντας δίπλα από κάθε πρόταση τη λέξη «Ορθό» ή «Λάθος»: (4 X 0,5 μον.= 2 μον.) α. Η 14 η Ιουλίου αποτελεί εθνική γιορτή των Γάλλων. β. Αντίπαλος της Ελλάδας στον Β Βαλκανικό πόλεμο ήταν η Οθωμανική αυτοκρατορία. γ. Η ελληνική επανάσταση του 1821 ξεκίνησε από την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα. δ. Η Κύπρος ανακηρύχθηκε ανεξάρτητη δημοκρατία με τις Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου. 1
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ (6 μονάδες) Να απαντήσεις σε δύο (2) ΜΟΝΟ από τις πιο κάτω ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τρεις (3) μονάδες. 1. Να γράψεις κατατοπιστικά σημειώματα για τα πιο κάτω: α. Εγκυκλοπαίδεια (ορισμός, τι περιέχει, πρωτεργάτες) (μον. 1) β. Αποικιοκρατία (ορισμός, δύο μεγαλύτερες αποικιοκρατικές δυνάμεις) (μον. 1) γ. Συνθήκη Λονδίνου 1913 (το τέλος ποιου πολέμου καθορίζει, ηττημένη χώρα, δύο όροι) (μον. 1) 2. α. Να γράψεις τι ήταν η Φιλική Εταιρεία και ποιος ήταν ο σκοπός ίδρυσής της. (μον. 1) β. Να γράψεις τους ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας. (μον. 1) γ. Να γράψεις δύο (2) από τις θετικές συγκυρίες που υπήρχαν και ευνοούσαν την εξέλιξη του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων. (μον. 1) 3. α. Να παρουσιάσεις τη θέση του Βενιζέλου και τη θέση του Κωνσταντίνου ως προς την εμπλοκή της Ελλάδας στον Α Παγκόσμιο πόλεμο. (μον. 1) β. Να εξηγήσεις τους λόγους για τους οποίους οι πιο πάνω άνδρες είχαν αυτή τη θέση. (μον. 1,5) γ. Να γράψεις πού οδήγησε η σύγκρουση των δύο αυτών ανδρών. (μον. 0,5) 2
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ ( Μονάδες 6 ) Να απαντήσεις σε ΔΥΟ (2) ΜΟΝΟ από τις πιο κάτω ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με τρεις (3) μονάδες. 1. Αφού μελετήσεις προσεκτικά τα πιο κάτω παραθέματα και με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις, να απαντήσεις στα ερωτήματα που ακολουθούν: Πηγή Α «... Με την ανασύνταξη του στρατού και του στόλου η χώρα αποκτούσε εθνικό στρατό και εθνικό στόλο, οι οποίοι υπάκουαν στις διαταγές της κυβερνήσεως. Έτσι, ο Καποδίστριας μπορούσε να αναθέσει τις πρώτες αποστολές [...] Η εξάλειψη από το Αιγαίο της πειρατείας, που είχε σοβαρά ενοχλήσει την ευρωπαϊκή ναυτιλία και είχε δυσφημίσει τον ελληνικό Αγώνα -και που η καταστολή της θεωρούνταν ακατόρθωτη- αποτέλεσε λαμπρή επιτυχία του Καποδίστρια και ανύψωσε το κύρος της ελληνικής κυβερνήσεως. Η ληστεία στην ύπαιθρο εξαλείφθηκε σχεδόν αυτόματα. Η συγκέντρωση ιδίως των ατάκτων στρατευμάτων στον Δαμαλά και αργότερα στα Μέγαρα και στην Ελευσίνα, η εγκατάσταση διοικητικών αρχών, η μέριμνα της κυβερνήσεως υπέρ των ενδεών κατοίκων, αποτέλεσαν αποφασιστικούς παράγοντες για την εξάλειψη της ληστείας. Οι μαρτυρίες της εποχής μιλούν με θαυμασμό για την αποκατάσταση της ασφάλειας στο εσωτερικό της χώρας. Ο Καποδίστριας και από την άποψη αυτή πρoσέφερε τότε πολύτιμες υπηρεσίες στην Ελλάδα». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τόμος ΙΒ, σ. 489-490 Πηγή Β «[ ]Όταν ανέλαβε την εξουσία, βρήκε το ταμείο όχι μόνο άδειο, αλλά και επιβαρυμμένο με το χρέος των 2.400.000 λιρών του αγγλικού δανείου του 1824 και 1825. Από τότε αρχίζει τις συνεχείς εκκλήσεις του στις Δυνάμεις και προς τα σημαντικά πρόσωπα του εξωτερικού για την οικονομική ενίσχυση της Ελλάδας και για τη σύναψη ενός δανείου 60 εκατομμυρίων φράγκων. Παράλληλα επιδιώκοντας να προσελκύσει την εμπιστοσύνη του λαού στο κράτος προβαίνει στις 2 Φεβρουαρίου 1828 στην ίδρυση της Εθνικής Χρηματιστικής Τράπεζας, της πρώτης ελληνικής τράπεζας. [ ] Για την αντιμετώπιση των μεγάλων δαπανών, που βαρύνουν τον προϋπολογισμό του μικρού και φτωχού κράτους, ο Καποδίστριας φροντίζει και κατορθώνει ν αυξήσει τις προσόδους, που κατά την τριετή διοίκησή του φτάνουν τα 14.000.000 φράγκα, ενώ το σύνολο των εισπράξεων κατά τα εφτά προηγούμενα χρόνια είχε φτάσει τα 16 εκατομμύρια γρόσια [ ]» Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, Νέα ελληνική ιστορία, 1204-1985, εκδ. Βάνιας, σελ.201 3
α. Να γράψεις τρία (3) από τα μέτρα που πήρε ο Ιωάννης Καποδίστριας στον τομέα των ενόπλων δυνάμεων. (μον. 1,5) β. Να γράψεις τρία (3) από τα μέτρα που πήρε ο Ιωάννης Καποδίστριας στον τομέα της οικονομίας. (μον. 1,5) 2. Αφού μελετήσεις προσεκτικά το πιο κάτω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις να απαντήσεις τα ερωτήματα που ακολουθούν: «Η ελληνική κυβέρνηση δεν ήταν δυνατό να παραβλέψει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο μακεδονικό και θρακικό χώρο. Είχε αρχίσει να γίνεται σαφές ότι το θέμα των τουρκικών εδαφών στην Ευρώπη θα λυνόταν με τα όπλα [...] Με την παρότρυνση της Αγγλίας και για να μείνει έξω από ένα μελλοντικό εδαφικό διακανονισμό της περιοχής, η Ελλάδα υπογράφει (Μάιος 1912) αμυντική συμμαχία με τη Βουλγαρία [...] Το βαλκανικό μέτωπο κατά της Τουρκίας ήταν γεγονός. Η εξασθένιση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, εξαιτίας του πολέμου με την Ιταλία, η βάναυση καταπάτηση των δικαιωμάτων των εθνοτήτων που ζούσαν στα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, η έξαρση του εθνικού συναισθήματος στα βαλκανικά κράτη για την απελευθέρωση των αλύτρωτων αδελφών, ο επεκτατικός ανταγωνισμός των μεγάλων Δυνάμεων σε μια περιοχή ζωτική για τα οικονομικά τους συμφέροντα (δρόμος προς τις αγορές της Ανατολής και τα πετρέλαια), όλα αυτά οδηγούσαν στη σύγκρουση. Η Ελλάδα, αναδιοργανωμένη, με ισχυρό στρατό, ήταν έτοιμη να αρχίσει τον αγώνα για την απελευθέρωση του αλύτρωτου Ελληνισμού». Β. Σκουλάτου, Ν. Δημακοπούλου, Σ. Κόνδη, Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 2002, σ. 36-37 α. Να εξηγήσεις τρία (3) αίτια που οδήγησαν στην έκρηξη του Α Βαλκανικού πολέμου. (μον. 1,5) β. Να γράψεις την αφορμή του Α Βαλκανικού πολέμου. (μον. 0,5) γ. Να γράψεις και να εξηγήσεις ποια ιδέα, που αποτέλεσε πολιτική θέση των κυβερνήσεων από το 1844 μέχρι το 1922, διαφαίνεται στο υπογραμμισμένο απόσπασμα της πιο πάνω πηγής και ποιος ηγέτης συνέβαλε, κυρίως, στην πραγματοποίησή της. (μον. 1) 4
3. Αφού μελετήσεις προσεκτικά τα πιο κάτω παραθέματα και με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις να απαντήσεις τα ερωτήματα που ακολουθούν: Πηγή Α «Η κούρσα των εξοπλισμών και η αύξηση των στρατιωτικών δυνάμεων και στα δύο στρατόπεδα λαμβάνουν επίσης ανησυχητικές διαστάσεις. Η Γερμανία αυξάνει από το 1911-1912 το στρατιωτικό προσανατολισμό της, σχεδιάζει να ενισχύσει το επόμενο έτος τη στρατιωτική της δύναμη σε περίοδο ειρήνης από 600.000 σε 800.000 άνδρες και να επιταχύνει το πρόγραμμα των ναυτικών εξοπλισμών της. Η Αυστροουγγαρία υιοθετεί διαδοχικά δύο νόμους για το στρατό (1912-1913) με στόχο να ενισχύσει κι αυτή το αμυντικό της δυναμικό. Η Ρωσία ξεκινά ένα στρατιωτικό πρόγραμμα που θα της προσφέρει ένα στρατό 1.800.000 ανδρών το 1917 και το γαλλικό κοινοβούλιο ψηφίζει, τον Αύγουστο του 1913, το «νόμο των τριών ετών» που επιτρέπει στη Γαλλία να θέσει επί ποδός πολέμου 750.000 άνδρες. Συγχρόνως, καθένας από τους μελλοντικούς εμπόλεμους αυξάνει και εκσυγχρονίζει το πολεμικό υλικό του, ιδίως στο χώρο του βαρέως πυροβολικού». S. Berstein P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, τόμος 2, σελ. 262 Πηγή Β «Σε λιγότερο από δύο εβδομάδες η βαλκανική κρίση (της δολοφονίας του διαδόχου της Αυστρίας από Σέρβο εθνικιστή) μετατρέπεται σε γενικευμένη σύρραξη, πρελούδιο του πρώτου «Παγκοσμίου Πολέμου». Έτσι επαληθεύονται οι φόβοι των διπλωματών του Συνεδρίου της Βιέννης. Η Ευρώπη, στην οποία είχαν θελήσει να δώσουν σταθερή μορφή, θρυμματίστηκε απ όλες τις πλευρές [...] Συγχρόνως, το εθνικό συναίσθημα μετατράπηκε σιγά σιγά σε ένα αλαζονικό και απόλυτο πάθος, που δεν ικανοποιείται παρά μόνο με την εξύψωση του κράτους σε βάρος των άλλων». S. Berstein P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, τόμος 2, σελ. 266 α. Να γράψεις και να εξηγήσεις δύο (2) από τα αίτια που οδήγησαν στην έκρηξη του Α Παγκοσμίου πολέμου. (μον. 2) β. Να γράψεις την αφορμή του Α Παγκοσμίου πολέμου. (μον. 0,5) γ. Να γράψεις τα ονόματα των δύο αντίπαλων συνασπισμών (στρατοπέδων) του Α Παγκοσμίου πολέμου. (μον. 0,5) 5
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ: (ΜΟΝΑΔΕΣ 4) Να απαντήσεις σε ΔΥΟ (2) ΜΟΝΟ από τις πιο κάτω ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δύο (2) μονάδες. 1. Αφού μελετήσεις το πιο κάτω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σου γνώσεις να απαντήσεις τα ερωτήματα που ακολουθούν: «Τα πράγματα πήραν νέα τροπή μετά την επιστροφή της Πρεσβείας το 1929. Με πρωτοστάτη το Μητροπολίτη Κιτίου Μυλωνά οι Έλληνες Βουλευτές παραιτήθηκαν και με φλογερούς λόγους καλούσαν το λαό σε παθητική αντίσταση (21 Οκτωβρίου 1931). Οι κάτοικοι της Λευκωσίας [...] προχώρησαν προς την κατοικία του Κυβερνήτη, για να επιδώσουν ψήφισμα. Καθ οδόν επενέβη αστυνομική δύναμη, για να διαλύσει την πορεία από πυροβολισμό δε, σκοτώθηκε ο πρώτος μάρτυρας της κυπριακής ελευθερίας της σύγχρονης εποχής Ονούφριος Κληρίδης. Το πλήθος έξαλλο τότε προχώρησε προς το Κυβερνείο, το οποίο και πυρπόλησε. [...] Ύστερα από αυτό οι Άγγλοι πήραν σκληρά μέτρα, εξόρισαν τους Μητροπολίτες [...], κατάργησαν όλες τις συνταγματικές ελευθερίες, καταπίεσαν την παιδεία, απαγόρευσαν τη χρήση κωδώνων στις εκκλησίες όπως είχαν κάμει και οι Τούρκοι και κυβέρνησαν για μακρό χρονικό διάστημα δικτατορικά με Διατάγματα του Κυβερνήτη». Κλεάνθης Γεωργιάδης, Ιστορία της Κύπρου, σ. 262-263 α. Να γράψεις δύο (2) αίτια της Οκτωβριανής εξέγερσης του 1931. (μον.1) β. Να γράψεις δύο (2) συνέπειες της Οκτωβριανής εξέγερσης που θεωρείς ότι υπήρξαν καθοριστικές για το μέλλον του κυπριακού ελληνισμού. (μον.1) 2. α. Να γράψεις και να εξηγήσεις δύο (2) λόγους για τους οποίους η Κύπρος δεν λαμβάνει μέρος στην ελληνική επανάσταση του 1821. (μον. 1) β. Να γράψεις δύο (2) τρόπους με τους οποίους οι Κύπριοι συμβάλλουν στην ελληνική επανάσταση του 1821. (μον. 0,5) γ. Να γράψεις δύο (2) από τα μέτρα που παίρνουν οι Τούρκοι, όταν ξεσπά η ελληνική επανάσταση του 1821, για να αποτρέψουν επαναστατικές ενέργειες των Κυπρίων. (μον. 0,5) 6
3. α. Να γράψεις πότε έγινε η μεταβίβαση της Κύπρου από τους Τούρκους στους Άγγλους. (μον.0,25) β. Να γράψεις τον κυριότερο λόγο για τον οποίο οι Άγγλοι επιθυμούσαν την Κύπρο. (μον. 1) γ. Να γράψεις πώς υποδέχθηκαν οι Κύπριοι τους Άγγλους και για ποιο λόγο. (μον.0,75) Η Διευθύντρια Ρένα Βαρνάβα 7