ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Αναφορών 2009 30.01.2009 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 835/2002, του Χρήστου Πετράκου, ελληνικής ιθαγένειας, η οποία συνοδεύεται από 1 ακόμη υπογραφή, σχετικά με την μη αναγνώριση γαλλικών τίτλων σπουδών στην Ελλάδα 1. Περίληψη της αναφοράς Οι αναφέροντες παραπονούνται ότι δεν αναγνωρίζονται οι τίτλοι σπουδών που απέκτησαν από τη Νομική Σχολή της Lille (Γαλλία) στην Ελλάδα από το ΔΙΚΑΤΣΑ, με αποτέλεσμα να μην τους δίνεται η δυνατότητα να εργασθούν. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 18 Μαρτίου 2003. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 17 Ιουλίου 2003. Η οδηγία 89/48/ΕΟΚ καθιέρωσε ένα γενικό σύστημα αναγνώρισης των διπλωμάτων που αποσκοπεί στη διευκόλυνση της πρόσβασης σε νομοθετικά κατοχυρωμένο επάγγελμα και της άσκησης του συγκεκριμένου επαγγέλματος σε ένα κράτος μέλος διαφορετικό από εκείνο στο οποίο αποκτήθηκε το δίπλωμα. Προκειμένου να επωφεληθεί των διατάξεων της εν λόγω οδηγίας, ένα άτομο πρέπει να είναι κάτοχος διπλώματος σύμφωνα με τον ορισμό του άρθρου 1α της οδηγίας, δηλαδή οποιουδήποτε διπλώματος, πιστοποιητικού ή άλλου τίτλου ή οποιουδήποτε συνόλου τέτοιων διπλωμάτων, πιστοποιητικών ή άλλων τίτλων από το οποίο προκύπτει ότι ο κάτοχός του παρακολούθησε με επιτυχία κύκλο σπουδών, μετά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, διάρκειας τουλάχιστον τριών ετών, και ότι διαθέτει τα απαιτούμενα επαγγελματικά προσόντα για να ασκήσει επάγγελμα που είναι νομοθετικά κατοχυρωμένο στο κράτος μέλος όπου τα απέκτησε. Κατά συνέπεια, θεωρείται ότι κάποιος είναι κάτοχος ενός διπλώματος, υπό την έννοια της οδηγίας, όταν έχει παρακολουθήσει CM\766291.doc PE331.489REV VI

κύκλο σπουδών που του παρέχει πλήρη επαγγελματικά προσόντα προκειμένου να ασκήσει ένα δεδομένο επάγγελμα. Όμως, οι κάτοχοι πτυχίου ολοκλήρωσης πανεπιστημιακών σπουδών (maîtrise) που απονέμεται από γαλλικό πανεπιστήμιο, δεν διαθέτουν, υπό την έννοια της οδηγίας, τα προσόντα που απαιτούνται για την άσκηση του επαγγέλματος του δικηγόρου στη Γαλλία. Για την άσκηση του επαγγέλματος αυτού, οι κάτοχοι πτυχίου νομικής πρέπει να παρακολουθήσουν συμπληρωματική εκπαίδευση η οποία οδηγεί στην απόκτηση του CAPA (Πιστοποιητικού Επάρκειας για την Άσκηση του Δικηγορικού Επαγγέλματος). Μόνον αφού ολοκληρώσουν με επιτυχία τις αντίστοιχες εξετάσεις αναγνωρίζονται ως ειδικευμένοι επαγγελματίες υπό την έννοια της οδηγίας, και θα μπορούν να επωφελούνται των διατάξεών της προκειμένου να ασκήσουν το επάγγελμα του δικηγόρου στην Ελλάδα. Στην προκειμένη περίπτωση, ο αναφέρων δεν παρακολούθησε την εν λόγω συμπληρωματική εκπαίδευση στη Γαλλία και είναι προφανές ότι δεν έχει την πρόθεση να την παρακολουθήσει, καθώς επιθυμεί να ασκήσει άμεσα το δικηγορικό επάγγελμα στην Ελλάδα. Επομένως, η οδηγία 89/48/ΕΟΚ δεν έχει εφαρμογή στην περίπτωσή του. Ο αναφέρων δεν διευκρινίζει στην αναφορά του ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει. Δεν καθίσταται σαφές εάν το πρόβλημα συνίσταται στη μη αναγνώριση του διπλώματος του αναφέροντος από το ΔΙΚΑΤΣΑ ή εάν το ΔΙΚΑΤΣΑ τηρεί μη εύλογες προθεσμίες για τη λήψη απόφασης σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων. Η Επιτροπή θα επικοινωνήσει με τον αναφέροντα προκειμένου να αποσαφηνίσει την κατάσταση και θα ενημερώσει το ΕΚ για τη συνέχεια που θα δώσει στην παρούσα αναφορά. 4. Συμπληρωματική ανακοίνωση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 3 Δεκεμβρίου 2003. Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν από τον αναφέροντα δεν προσφέρουν κανένα νέο στοιχείο. Η Επιτροπή δεν μπορεί παρά να επαναλάβει τις παρατηρήσεις που είχε διατυπώσει στην προηγούμενη απάντησή της, δηλαδή ότι η οδηγία 89/48/ΕΟΚ έχει εφαρμογή μόνο σε άτομα που διαθέτουν όλα τα προσόντα για να ασκήσουν ένα δεδομένο επάγγελμα. Όμως, ο αναφέρων δεν είναι επαγγελματίας που διαθέτει όλα τα απαραίτητα προσόντα, αλλά ασκούμενος που έχει ζητήσει την αναγνώριση του διπλώματός του για να μπορέσει να συμμετάσχει στις εξετάσεις πρόσβασης στο επάγγελμα του δικηγόρου στην Ελλάδα. Επομένως, η οδηγία 89/48/ΕΟΚ δεν έχει εφαρμογή στην περίπτωση του αναφέροντα. 5. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 20 Οκτωβρίου 2005. I. Σύνοψη των πραγματικών περιστατικών/ιστορικό O αναφέρων ισχυρίζεται ότι ο ακαδημαϊκός τίτλος που απέκτησε από τη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου της Lille στη Γαλλία δεν αναγνωρίζεται από τις ελληνικές αρχές (το ΔΙΚΑΤΣΑ, το οποίο καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον ΔΟΑΤΑΠ), οι οποίες είναι αρμόδιες για τη χορήγηση ακαδημαϊκής αναγνώρισης ξένων διπλωμάτων. Η αναφορά καταχωρίσθηκε από το ταχυδρομείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 5.6.2002 και διαβιβάστηκε στις υπηρεσίες της Επιτροπής για πρώτο σχολιασμό στις 28.5.2003. PE331.489REV VI 2/6 CM\766291.doc

Στις 15.6.2005, η Επιτροπή ενημέρωσε την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά τη συνεδρίασή της σχετικά με την κατάσταση προόδου. Ύστερα από το αίτημα που υπέβαλε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 14.6.2005, ετοιμάσαμε μια άλλη γραπτή ανακοίνωση σχετικά με την υπόθεση στα μέσα Ιουλίου 2005, η οποία πρέπει μέχρι σήμερα να έχει φτάσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέσω της Γενικής Γραμματείας της Επιτροπής. Στις 6 Ιουλίου 2005, λάβαμε νέο αίτημα από την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στο οποίο απαντούμε με την παρούσα ανακοίνωση. II. Οι παρατηρήσεις της Επιτροπής για τα επιχειρήματα της αναφοράς Όπως επισημάνθηκε στις προηγούμενες ανακοινώσεις προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Ιούλιος 2003, Οκτώβριος 2003, Ιούλιος 2005), η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας στις 5.7.2005, αποστέλλοντας προειδοποιητική επιστολή στις ελληνικές αρχές στις 13.7.2005, διότι το ελληνικό δίκαιο, το οποίο προβλέπει ότι η ακαδημαϊκή αναγνώριση ενός πτυχίου Νομικής που έχει αποκτηθεί σε άλλο κράτος μέλος ενδέχεται να απαιτείται ως προϋπόθεση έναρξης της πρακτικής άσκησης που είναι απαραίτητη για την εγγραφή μέλους στον δικηγορικό σύλλογο, αντιβαίνει στα άρθρα 39 και 43 της Συνθήκης ΕΚ (βλέπε νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, C-313/01 Morgenbesser). III. Συμπεράσματα Η Επιτροπή συνεχίζει τη διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας και αναμένει τα σχόλια των ελληνικών αρχών στην προειδοποιητική επιστολή. 6. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 28 Μαρτίου 2006. Σύνοψη των πραγματικών περιστατικών/ιστορικό O αναφέρων ισχυρίζεται ότι ο ακαδημαϊκός τίτλος που απέκτησε από τη Νομική σχολή του πανεπιστημίου της Lille στη Γαλλία δεν αναγνωρίζεται από τις ελληνικές αρχές (το ΔΙΚΑΤΣΑ, το οποίο καταργήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον ΔΟΑΤΑΠ), οι οποίες είναι αρμόδιες για τη χορήγηση ακαδημαϊκής αναγνώρισης ξένων διπλωμάτων. Στις 16 Σεπτεμβρίου 2005 ενημερώσαμε τον αναφέροντα εγγράφως για την κατάσταση και επισημάναμε ότι απεστάλη προειδοποιητική επιστολή στις ελληνικές αρχές τον Ιούλιο του 2005. Κατόπιν επίτευξης παράτασης της προθεσμίας για απάντηση στην εν λόγω προειδοποιητική επιστολή, οι ελληνικές αρχές υπέβαλαν τις απόψεις τους στην Επιτροπή στα μέσα του Οκτωβρίου του 2005. Την 1η Δεκεμβρίου 2005 οι υπηρεσίες της Επιτροπής ενημέρωσαν τον αναφέροντα τηλεφωνικώς ότι είχαν λάβει την απάντηση των ελληνικών αρχών η οποία βρισκόταν τότε στο στάδιο της εξέτασης. Συμπεράσματα Η Επιτροπή αναλύει επί του παρόντος την ελληνική απάντηση στην προειδοποιητική επιστολή προκειμένου να αποφασίσει τις ενέργειες στις οποίες θα προβεί. 7. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη την 1η Ιουνίου 2007. CM\766291.doc 3/6 PE331.489REV VI

Ιστορικό Στη συνεδρίαση της 28.11.2006 και αφού η Επιτροπή παρουσίασε τα πορίσματα που προέκυψαν από την εξέταση της υπόθεσης επί παραβάσει κατά της Ελλάδας για εικαζόμενη παραβίαση των άρθρων 39 και 43 μέσω του διατάγματος 3026/1954 καθώς και ορισμένων αποφάσεων του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, η Επιτροπή Αναφορών αποφάσισε να περατώσει εν μέρει την εξέταση της αναφοράς και να τη διατηρήσει εν μέρει ανοιχτή: η εξέταση της αναφοράς περατώθηκε όσον αφορά τη μη εφαρμογή της νομολογίας Morgenbesser (η υπόθεση παράβασης περιλαμβάνεται στον κατάλογο των υποθέσεων που περατώθηκαν στη συνεδρίαση Β1/2007 της Επιτροπής στις 21.3.2007) και συνεχίζεται όσον αφορά τη μη αναγνώριση διπλωμάτων που αποκτήθηκαν στο πλαίσιο συμφωνίας δικαιόχρησης. Στη συνεδρίαση της 28.11.2006, η Επιτροπή ενημέρωσε την Επιτροπή Αναφορών ότι αποφάσισε να προσαγάγει την Ελλάδα ενώπιον του ΔΕΚ για παραβίαση των οδηγιών που διέπουν το γενικό σύστημα αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων, διότι δεν αναγνωρίζει τα διπλώματα που έχουν αποκτηθεί στο πλαίσιο συμφωνίας δικαιόχρησης. Δύο μέτρα ελήφθησαν: 1) διαδικασία ενώπιον του ΔΕΚ (C-274/05) κατά της Ελλάδας για παραβιάσεις της οδηγίας 89/48/ΕΟΚ, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται το θέμα των «διπλωμάτων δικαιόχρησης»: μια ακρόαση πραγματοποιήθηκε στις 18.1.2007 ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Το Δικαστήριο ανακοίνωσε την υιοθέτηση των προτάσεων του γενικού εισαγγελέα για τις 19.4.2007. 2) σύνταξη προσφυγής (καταγγελίας) από την Επιτροπή κατά της Ελλάδας ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για παραβίαση της οδηγίας 92/51/ΕΟΚ, διότι δεν αναγνωρίζει τα διπλώματα που χορηγούνται βάσει συμφωνίας δικαιόχρησης μεταξύ ενός ιταλικού εκπαιδευτικού ιδρύματος και ενός ελληνικού ιδιωτικού εκπαιδευτικού ιδρύματος. Η καταγγελία βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και αναμένεται να σταλεί σύντομα στο ΔΕΚ. Συμπεράσματα Η Επιτροπή αναμένει επί του παρόντος την απόφαση του ΔΕΚ για την υπόθεση C-274/05 και θα υποβάλει εν ευθέτω χρόνω τη δεύτερη προσφυγή κατά της Ελλάδας για το θέμα της αναγνώρισης των διπλωμάτων που χορηγήθηκαν βάσει συμφωνιών δικαιόχρησης. 8. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 21 Οκτωβρίου 2008. Ύστερα από την ανακοίνωσή της την 1η Ιουνίου 2007, η Επιτροπή θα ήθελε να επισημάνει ότι για τη διαδικασία που εξακολουθεί να εκκρεμεί ενώπιον του ΔΕΚ C-274/05 κατά της Ελλάδας, ο γενικός εισαγγελέας παρουσίασε τις προτάσεις του στις 19.4.2007 και επιβεβαίωσε την άποψη της Επιτροπής ότι, εφόσον η Ελλάδα δεν αναγνώρισε διπλώματα που έχουν απονεμηθεί από τις αρμόδιες αρχές άλλου κράτους μέλους στο πλαίσιο συμφωνίας PE331.489REV VI 4/6 CM\766291.doc

δικαιόχρησης, παραβίασε την οδηγία 89/48/ΕΟΚ (που έχει καταργηθεί και αντικατασταθεί από την οδηγία 2005/36/EΚ 1 από τις 20.10.2008). Στη συνεδρίαση της 24.6.2008, η Επιτροπή ενημέρωσε το ΕΚ ότι το ΔΕΚ δεν έχει ακόμα εκδώσει την τελική του απόφαση για την υπόθεση C-274/05. Η Επιτροπή αναμένει ακόμα την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την υπόθεση C- 274/05 η οποία θα καθορίσει αν οι ελληνικές αρχές έχουν το δικαίωμα να αρνούνται να αναγνωρίσουν πτυχία που έχουν αποκτηθεί βάσει συμφωνίας δικαιόχρησης που έχει συναφθεί ανάμεσα σε ένα δημόσια αναγνωρισμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα της ΕΕ και ένα ιδιωτικό ελληνικό εκπαιδευτικό ίδρυμα. 9. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 30 Ιανουαρίου 2009. Η Επιτροπή προσέφυγε εναντίον της Ελλάδας ενώπιον του ΔΕΚ στις 4.7.2005, υπόθεση C- 274/05, για πολλαπλές παραβιάσεις της πρώην οδηγίας 89/48/ΕΟΚ 2 σχετικά με ένα γενικό σύστημα αναγνώρισης των διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που πιστοποιούν επαγγελματική εκπαίδευση ελάχιστης διάρκειας τριών ετών. Η οδηγία 89/48/EΟΚ αντικαταστάθηκε από την οδηγία 2005/36/EΚ 3 σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων στις 20.10.2007. Ανάμεσα στις ενστάσεις που πρόβαλε η Επιτροπή εναντίον της Ελλάδας, η ένσταση με τη μεγαλύτερη σημασία για τον αναφέροντα ήταν η μη αναγνώριση των διπλωμάτων που χορηγούνται από τις αρμόδιες αρχές άλλου κράτους μέλους στο πλαίσιο της συμφωνίας δικαιόχρησης στον τομέα της εκπαίδευσης και κατάρτισης. Το ΔΕΚ εξέδωσε την απόφασή του για την υπόθεση στις 23.10.2008. Λεγόταν ότι η Ελλάδα παραβίασε το κοινοτικό δίκαιο επειδή δεν αναγνώρισε διπλώματα που χορηγήθηκαν από τις αρμόδιες αρχές άλλου κράτους μέλους ύστερα από εκπαίδευση και κατάρτιση που παρασχέθηκε στο πλαίσιο συμφωνίας βάσει της οποίας η εκπαίδευση και κατάρτιση που παρέχεται από ιδιωτικό φορέα στην Ελλάδα επικυρώνεται από τις εν λόγω αρχές. Οι λόγοι που πρόβαλε το ΔΕΚ ήταν ότι «[ ] εγγενές στοιχείο του συστήματος αυτού, το οποίο δεν προβαίνει σε καμία εναρμόνιση των σπουδών που παρέχουν πρόσβαση στα νομοθετικά κατοχυρωμένα επαγγέλματα, είναι ότι εναπόκειται αποκλειστικά στις αρμόδιες αρχές οι οποίες χορηγούν τα διπλώματα που παρέχουν πρόσβαση στα επαγγέλματα αυτά να ελέγχουν, βάσει των κανόνων που διέπουν το σύστημά τους 1 Οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 7ης Σεπτεμβρίου 2005, σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων ΕΕ L 255 της 30.9.2005, σελ. 22 142 2 Οδηγία 1989/48/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Δεκεμβρίου 1988 σχετικά με ένα γενικό σύστημα αναγνώρισης των διπλωμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που πιστοποιούν επαγγελματική εκπαίδευση ελάχιστης διάρκειας τριών ετών (ΕΕ L ) και οδηγία 92/51/ΕΟΚ σχετικά με ένα δεύτερο γενικό σύστημα αναγνώρισης της επαγγελματικής εκπαίδευσης, το οποίο συμπληρώνει την οδηγία 89/48/ΕΟΚ (ΕΕ L 209 ). 3 Οδηγία 2005/36/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Σεπτεμβρίου 2005 σχετικά με την αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων, ΕΕ L 255/22 της 30.9.2005. CM\766291.doc 5/6 PE331.489REV VI

επαγγελματικής εκπαιδεύσεως, αν πληρούνται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις για τη χορήγηση των διπλωμάτων αυτών. Επισημαίνεται συναφώς ότι, βάσει του άρθρου 8, παράγραφος 1, της οδηγίας 89/48, το κράτος μέλος υποδοχής υποχρεούται ρητώς να δεχθεί, εν πάση περιπτώσει, ως απόδειξη του ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις για την αναγνώριση διπλώματος, τις βεβαιώσεις και τα συναφή έγγραφα που έχουν χορηγήσει οι αρμόδιες αρχές των λοιπών κρατών μελών. Κατά συνέπεια, το κράτος μέλος υποδοχής δεν μπορεί να ελέγξει τις προϋποθέσεις βάσει των οποίων χορηγήθηκαν τα έγγραφα αυτά, δύναται όμως να προβεί σε έλεγχο σχετικά με τις προϋποθέσεις εκείνες του άρθρου 1, στοιχείο α, της οδηγίας 89/48 ως προς τις οποίες, λαμβανομένου υπόψη του περιεχομένου των εγγράφων αυτών, υφίστανται αμφιβολίες για το αν πληρούνται. 1.» «[Καθόσον] χορηγούνται από τις αρμόδιες αρχές άλλων κρατών μελών αποκλειστικά βάσει των κανόνων που διέπουν τα αντίστοιχα συστήματά τους επαγγελματικής εκπαιδεύσεως, τα διπλώματα που πιστοποιούν σπουδές που πραγματοποιήθηκαν βάσει συμφωνίας δικαιοχρήσεως δεν εντάσσονται, από απόψεως της οδηγίας 89/48, στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ως εκ τούτου, ο σκοπός της διασφαλίσεως του υψηλού επιπέδου των ελληνικών πανεπιστημιακών σπουδών δεν τίθεται σε κίνδυνο από τις σπουδές αυτές, η διασφάλιση της ποιότητας των οποίων εναπόκειται στις αρμόδιες αρχές των λοιπών κρατών μελών, οι οποίες χορηγούν τα διπλώματα που πιστοποιούν τις εν λόγω σπουδές. 2» Σύμφωνα με την πρότυπη διαδικασία, η Επιτροπή απέστειλε επίσημη επιστολή στις ελληνικές αρχές ήδη μία εβδομάδα μετά την έκδοση της εν λόγω απόφασης, καλώντας τις να ενημερώσουν την Επιτροπή σχετικά με τα συγκεκριμένα μέτρα που θα ληφθούν προκειμένου να συμμορφωθούν προς την απόφαση. Συμπεράσματα Η Επιτροπή απέστειλε επιστολή στον αναφέροντα στις 12.12.2008 ενημερώνοντάς τον σχετικά με την απόφαση του ΔΕΚ και καλώντας τον να εφεσιβάλει την απόφαση που εξέδωσαν οι ελληνικές αρχές αναγνώρισης ενώπιον εθνικών διοικητικών φορέων ή δικαστηρίων. 1 Σημείο 31 της απόφασης. 2 Σημείο 40 της απόφασης. PE331.489REV VI 6/6 CM\766291.doc