Κωνσταντίνος Ι. Τζιρίτας Σειρά:13 Επιβλέπων Α. Ιωαννίδης Αθήνα, Δεκέμβριος 2016
1. Σκοπός Εργασίας 2. Εννοιολογική προσέγγιση Τουρισμού 3. Στόχοι ελληνικού Τουρισμού 4. SWOT analysis 5. Τουρισμός και ελληνική οικονομία 6. Οικονομική κρίση και Τουρισμός 7. Μεθοδολογία έρευνας 8. Συμπεράσματα Πρωτογενούς Έρευνας 9. Συμπεράσματα Δευτερογενούς Έρευνας 10. Προτάσεις για περαιτέρω έρευνα 2
Σκοπός της παρούσας ερευνητικής προσπάθειας είναι η μελέτη και η περαιτέρω διερεύνηση των επιπτώσεων (θετικών και αρνητικών) που επέφερε η οικονομική κρίση, στη διάρθρωση του τουριστικού κλάδου της χώρα µας. Με έτος βάσης το 2008 (απαρχή της κρίσης), στις εξής κυρίως διαστάσεις : Στον αριθμό των αφίξεων Στον αριθμό των εισπράξεων Στο Α.Ε.Π. Στην Απασχόληση Στην Ανταγωνιστικότητα Στις Διανυκτερεύσεις εισερχόμενου Τουρισμού Και στην Κερδοφορία των Ξενοδοχειακών μονάδων. 3
«Τουρισμός είναι ένα κοινωνικό, ψυχολογικό και οικονομικό φαινόμενο που προκύπτει από την δράση και αντίδραση των παραγόντων: τουρίστας επισκέπτης, κοινωνία προορισμού, τουριστική επιχείρηση και κράτος». (Makintosh & Goeldner, 1990) 4
3. Στόχοι ελληνικού Τουρισμού 1. Τα επόμενα χρόνια ο Τουρισμός να αποτελέσει κινητήρια δύναμη της ελληνικής οικονοµίας. 2. Οι διεθνείς επισκέπτες να φθάσουν τα 22-24 εκατ., με παράλληλη αύξηση της δαπάνης ανά ταξίδι. 3. Δημιουργία ενός ισχυρού και διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου προϊόντων, με εξειδικευμένο πλάνο. 4. Αύξηση των μέσων ετησίων επενδύσεων, μέσα από την ορθολογική αξιοποίηση Κρατικών και Κοινοτικών πόρων (π.χ. ΕΣΠΑ). 5. Αξιοποίηση του φυσικού και πολιτιστικού αποθέματος της χώρας για την ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος. 6. Ενίσχυση της διεθνούς προβολής της χώρας ως ασφαλούς και ελκυστικού τουριστικού προορισμού. 7. Τέλος, η επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου. 5
4. SWOT analysis STRENGTHS 1. Ύπαρξη αναλλοίωτου φυσικού περιβάλλοντος. 2. Πολυάριθμα νησιωτικά συμπλέγματα και πεντακάθαρες ακτές. 3. Αναβαθμισμένη τουριστική και κοινωνική υποδομή της χώρας. 4. Παραδοσιακή ελληνική φιλοξενία. 5. Μεσογειακή κουζίνα. 6. Η συμμετοχή της χώρας στην Ο.Ν.Ε και κατ επέκταση η ενιαία νομισματική μονάδα (ευρώ). 7. Η ψυχαγωγία και η νυχτερινή διασκέδαση. WEAKNESSES 1. Η γεωγραφική συγκέντρωση της τουριστικής προσφοράς σε συγκεκριμένες περιφέρειες της χώρας. 2. Η έντονη εποχικότητα. 3. Η σημαντική ανεπάρκεια σε υποστηρικτικές υποδομές. 4. Η ανεπαρκής εκπαίδευση των εργαζομένων του κλάδου. 5. Η εξάρτηση των ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων από τους μεγάλους διεθνείς τουριστικούς οργανισμούς. 6. Η καθυστέρηση στην εισαγωγή νέων τεχνολογιών. 7. Η έλλειψη κατάλληλου χωροταξικού σχεδιασμού για τουριστικές επενδύσεις. 6
OPPORTUNITIES 1. Η νέα τουριστική ταυτότητα και το νέο νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας. 2. H ενοποίηση του πολιτισμού και του τουρισμού, μέσω της αξιοποίησης της αρχαιολογικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. 3. Τα αναρίθμητα ηπειρωτικά φυσικά συγκροτήματα, τουριστικά θέρετρα και καταφύγια εκπληκτικού κάλλους. 4. Η συνεχής αύξηση του εσωτερικού τουρισμού. 5. Η ενίσχυση των ελληνικών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, από το ενδιαφέρον που επιδεικνύουν οι πολυεθνικές αλυσίδες. THREATS 1. Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός από γειτονικές χώρες π.χ. Τουρκία. 2. Ο υπαρχτός κίνδυνος εύκολης υποκατάστασης από άλλες χώρες. 3. Οι έντονοι κραδασμοί που δέχεται η παγκόσμια οικονομία το τελευταίο χρονικό διάστημα. 7
5. Τουρισμός και ελληνική οικονομία Ο Τουρισμός και οι εξαγωγές αγαθών αναμένεται να είναι οι βασικοί τομείς που θα συμβάλουν στην ανάκαμψη και ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας στα επόμενα χρόνια. Με συμβολή στην προσέλκυση επενδύσεων, στην ανάκαμψη και των άλλων κλάδων της οικονομίας καθώς και στην αύξηση της απασχόλησης. 8
Βάση των τελευταίων δημοσιευμένων στοιχείων του ΣΕΤΕ (2015), προκύπτει ότι: Η συνολική συμβολή του Τουρισμού στο ΑΕΠ της χώρας ανήλθε σε 32,5 δις. ευρώ (στο 18,5% του ΑΕΠ). Το ποσοστό απασχόλησης στον κλάδο (άµεσα και έµµεσα) αποτέλεσε το 23,1% της συνολικής απασχόλησης της χώρας, το οποίο μεταφράζεται σε 821.900 άτοµα. Όσο αφόρα τις επενδύσεις που έγιναν στον τουρισμό, το 2015 άγγιξαν τα 2,7 δισ. ευρώ. 9
6. Οικονομική κρίση και Τουρισμός Το δεύτερο εξάµηνο του 2007 ξέσπασε η οικονοµική κρίση. Το ντόµινο των εξελίξεων αναπόφευκτα επηρεάζει την ήδη ευάλωτη οικονοµία της Ελλάδας. Άμεση επίσης, ήταν η επιρροή της στον Τουριστικό τομέα. Αποτέλεσμα των παραπάνω, ήταν να πληγεί η ανταγωνιστικότητά του Τουρισμού µε τις γείτονες χώρες. Η οικονομική κρίση οδήγησε τους καταναλωτές στον επαναπροσδιορισμό και την ιεράρχηση των αναγκών τους. Έτσι οι διακοπές αποτελούν πια μέρος δευτερευούσης ανάγκηςπολυτέλειας. 10
Πρωτογενής Έρευνα 7. Μεθοδολογία έρευνας Επιλογή καταλληλότερης μεθόδου : Ερωτηματολόγιο. Στόχος: η κατανόηση και περαιτέρω ανάλυση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στον Τουριστικό κλάδο, μέσα από πραγματικά παραδείγματα μεγάλων (4* και άνω) ξενοδοχειακών ομίλων, που ο κύριος όγκος δραστηριότητας τους είναι η περιοχή της Κρήτης. Διανομή ερωτηματολόγιου: μέσω email. Δείγμα: 10 ερωτηματολόγια, εκ των οποίων απαντήθηκαν τα 7. Χρονική περίοδο για διανομή και συμπλήρωση: ελάχιστη και 1 μήνας αντίστοιχα. 11
Δευτερογενής Έρευνα Παρουσίαση της γενικής εικόνας των επιπτώσεων στην τουριστική δραστηριότητα της χώρα µας, µε στοιχεία που αντλήσαμε από επιστημονικά άρθρα και περιοδικά, αλλά και με τη συνεπικουρία του διαδικτύου. Έχοντας κατά νου τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, εκφρασμένες κυρίως σε 9 διαστάσεις: 1. Στις αφίξεις 2. Στον αριθμό των εισπράξεων 3. Στο Α.Ε.Π. 4. Στην Απασχόληση 5. Στη Μέση κατά κεφαλήν δαπάνη 6. Στην Ανταγωνιστικότητα 7. Στα Ξενοδοχειακά καταλύματα και το ξενοδοχειακό δυναμικό 8. Στις Διανυκτερεύσεις εισερχομένου Τουρισμού 9. Και στην Κερδοφορία των Ξενοδοχειακών μονάδων. 12
Παρουσίαση αποτελεσμάτων Ερωτηματολόγιου 1. Από πόσες ξενοδοχειακές μονάδες αποτελείται ο όμιλος σας; 2. Τι μεταβολή παρουσιάζουν οι αφίξεις στον όμιλο σας; 13
3. Κύριος όγκος των τουριστών που επιλέγουν τον όμιλο σας, είναι από : 4. Πόσο πιστεύετε ότι πλήττει η οικονομική κρίση τον τουριστικό κλάδο; 14
5. Τι μεταβολή παρουσιάζει ο αριθμός των διανυκτερεύσεων; 6. Τι μεταβολή παρουσιάζουν οι δαπάνες ανά τουρίστα ; 15
7. Συμφωνείτε με την άποψη ότι, η οικονομική κρίση συμβάλει στην προσέλκυση τουριστών χαμηλότερης ποιότητας ; 1 2 3 4 5 Διαφωνώ πλήρως Συμφωνώ πλήρως 16
8. Η οικονομική κρίση, θεωρείτε ότι συμβάλει στη συρρίκνωση της τουριστικής σεζόν; 9. Στον όμιλο σας, γίνονται προσπάθειες να στραφείτε σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού; 17
10. Τι μεταβολή παρουσιάζεται στις τιμές των τουριστικών πακέτων μετά το 2008; 11. Μετά το 2008 (αφετηρία της κρίσης), πόσες απολύσεις έλαβαν χώρα στον όμιλο σας ; 18
12. Μετά το 2008 (αφετηρία της κρίσης), πόσες προσλήψεις έλαβαν χώρα στον όμιλο σας ; 13. Κατά διάρκεια της οικονομικής κρίσης, οι μισθοί των εργαζομένων σας : 19
14. Κατά τη γνώμη σας, η οικονομική κρίση πλήττει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου; 15. Η δομή του κλάδου πιστεύετε ότι είναι ευνοϊκή για την προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό; 20
16. Είστε αισιόδοξος (η) για το μέλλον του τουριστικού κλάδου; 21
Αύξηση των Αφίξεων Τουριστών κατά 45,6 %, κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Οι Εισπράξεις του κλάδου επίσης αυξήθηκαν κατά 20,3 %. Η αύξηση της συµµετοχής των τουριστικών εισπράξεων στο ΑΕΠ, είναι της τάξεως των 5,7 ποσοστιαίων μονάδων. Μείωση, στο ύψος της Απασχόλησης στον Τουριστικό Κλάδο, κατά 56.300 άτομα. Ποσοστιαία μείωση της τάξεως των 17,1 μονάδων, παρατηρήθηκε στη Μέση Κατά Κεφαλήν Δαπάνη. Πτώση της Ανταγωνιστικότητας στον τομέα του τουρισμού και των ταξιδιών, συγκεκριμένα από την 25 η θέση στην 29 η, στη διάρκεια της κρίσης. Αύξηση παρατηρήθηκε στη δυναμικότητα των καταλυμάτων ξενοδοχειακού τύπου και κλινών, κατά 15%,σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα. Τέλος, Σταθερός παραμένει ο αριθμός των διανυκτερεύσεων εισερχομένου Τουρισμού. 22
Εξασφάλιση δημοσιονομικής σταθερότητας. Αποτελεσματική διαχείριση προβληματικών δανείων του κλάδου. Ορθολογική εκμετάλλευση ευρωπαϊκών κονδυλίων ΕΣΠΑ 2014-2020. Ταχύτερη χορήγηση Visa Schengen. Ενίσχυση επενδύσεων για αναβάθμιση και δημιουργία ποιοτικών καταλυμάτων. Μείωση του ΦΠΑ για το συνολικό εξαγόμενο τουριστικό πακέτο. Προσέκλυση ταξιδιωτών από ταχέως αναπτυσσόμενες π.χ. Κίνα. Ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν βασισμένο στην ποιότητα. 23
Ολοκληρωμένη στρατηγική προώθησης των Τουριστικών προϊόντων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Δημιουργία νέων και βελτίωση της λειτουργικότητας των ήδη υπαρχόντων τουριστικών υποδομών. Ανάπτυξη κάθε περιοχής με βάση την ιδανική φέρουσα ικανότητα. Στροφή του κλάδου στην αξιοποίηση της πράσινης ανάπτυξης. Συντονισμός και κινητοποίηση των τοπικών και των εθνικών παραγόντων για την ανάδειξη της Ελλάδας σαν ιδανικός τουριστικός προορισμός. Σύνδεση του τουρισμού με όλους τους κλάδους της τοπικής οικονομίας. Ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Πραγματική απελευθέρωση της κρουαζιέρας. Πλήρη άρση του καμποτάζ. 24
Επιχειρησιακή και λειτουργική αναβάθμιση των αεροδρομίων και των λιμένων. Μεγαλύτερη ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις στο τουρισμό. Αναβάθμιση της τουριστικής εκπαίδευσης. Ενίσχυση και προβολή εναλλακτικών μορφών τουρισμού π.χ. Ιατρικό. Διαμόρφωση εθνικού διακριτικού σήματος (brand). Tέλος, ενισχύσει του ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης στην τουριστική ανάπτυξη. 25
26