Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 7 Ιουλίου 2016 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0208 (COD) 10678/16 ADD 2 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: EF 208 ECOFIN 661 DROIPEN 121 CRIMORG 73 COTER 70 CODEC 966 IA 51 Για τον Γενικό Γραμματέα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ο κ. Jordi AYET PUIGARNAU, Διευθυντής 6 Ιουλίου 2016 κ. Jeppe TRANHOLM-MIKKSEN, Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης SWD(2016) 224 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και για την τροποποίηση της οδηγίας 2009/101/ΕΕ Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - SWD(2016) 224 final. συνημμ.: SWD(2016) 224 final 10678/16 ADD 2 sa DGG 1B
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Στρασβούργο, 5.7.2016 SWD(2016) 224 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Οδηγία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) {COM(2016) 450 final} {SWD(2016) 223 final}
Δελτίο συνοπτικής παρουσίασης Εκτίμηση επιπτώσεων για μια πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 σχετικά με την πρόληψη της χρησιμοποίησης του χρηματοπιστωτικού συστήματος για τη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες ή για τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας Γιατί; Ποιο είναι το πρόβλημα που εξετάζεται; Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης Ενώ η οδηγία (ΕΕ) 2015/849 αποτελεί σημαντικό βήμα προόδου για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας στην ΕΕ, οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις και αποκαλύψεις σχετικά με ορισμένες ελλείψεις στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα («Panama papers») αποδεικνύουν ότι απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες για τη βελτίωση αυτού του πλαισίου. Προς τον σκοπό αυτό, πέντε προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν σε σχέση με τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας: 1) οι ασαφείς και ασυντόνιστες απαιτήσεις δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη που έχουν ως αποτέλεσμα τη λιγότερο αποτελεσματική παρακολούθηση των ύποπτων συναλλαγών που αφορούν τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου 2) οι ύποπτες συναλλαγές που πραγματοποιούνται μέσω εικονικών νομισμάτων δεν παρακολουθούνται επαρκώς από τις αρχές 3) τα ανεπαρκή μέτρα για τον περιορισμό των κινδύνων που συνδέονται με ανώνυμα προπληρωμένα μέσα 4) οι περιορισμοί στη διασφάλιση της έγκαιρης πρόσβασης των Μονάδων Χρηματοοικονομικών Πληροφοριών (ΜΧΠ) σε πληροφορίες που κατέχουν οι υπόχρεες οντότητες, και της ανταλλαγής αυτών 5) οι ΜΧΠ στερούνται πρόσβασης ή έχουν καθυστερημένη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με την ταυτότητα των κατόχων τραπεζικών λογαριασμών και λογαριασμών πληρωμών. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις εξετάζουν επίσης τα προβλήματα που συνδέονται με την έλλειψη πρόσβασης σε επικαιροποιημένες πληροφορίες για την πραγματική κυριότητα (ΠΚ) σχετικά με τις εταιρικές και τις νομικές ρυθμίσεις. Τι αναμένεται να επιτευχθεί με την παρούσα πρωτοβουλία; Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις αναμένεται να εξασφαλίσουν περισσότερη διαφάνεια και να βοηθήσουν τις αρμόδιες αρχές να εντοπίζουν αποτελεσματικά τις εγκληματικές και τρομοκρατικές χρηματοπιστωτικές ροές. Οι τροποποιήσεις θα πρέπει α) να εξασφαλίσουν μεγαλύτερη ασφάλεια δικαίου για τις υπόχρεες οντότητες όσον αφορά τα ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη που πρέπει να εφαρμόζονται σε σχέση με τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, β) να βελτιώσουν την ανίχνευση ύποπτων συναλλαγών σε εικονικά νομίσματα, γ) να μειώσουν την κακή χρήση των ανώνυμων προπληρωμένων μέσων, δ) να βελτιώσουν την πρόσβαση των ΜΧΠ σε πληροφορίες που κατέχουν οι υπόχρεες οντότητες και την ανταλλαγή αυτών, ε) να εξασφαλίσουν ταχεία πρόσβαση στις σχετικές πληροφορίες σχετικά με την ταυτότητα των κατόχων τραπεζικών λογαριασμών και λογαριασμών πληρωμών για την πρόληψη και την ανίχνευση συναλλαγών που συνδέονται με νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και στ) να ενισχύσουν τη διαφάνεια της πραγματικής κυριότητας των εταιρικών και νομικών ρυθμίσεων. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ; Αυτή η πρωτοβουλία έχει ως στόχο να παράσχει μια εναρμονισμένη προσέγγιση για την ταχεία ενίσχυση του υφιστάμενου πλαισίου της ΕΕ για την πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η έλλειψη αποτελεσματικού προληπτικού νομικού πλαισίου σε ένα κράτος μέλος μπορεί να αξιοποιηθεί από τους εγκληματίες και τους τρομοκράτες, και να έχει επιπτώσεις σε άλλο κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να υπάρχει ένα εναρμονισμένο πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ. Β. Λύσεις Ποιες νομοθετικές και μη νομοθετικές επιλογές πολιτικής έχουν εξεταστεί; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Γιατί; 2
Η Επιτροπή έχει εξετάσει μη νομοθετικές επιλογές, όπως η διατύπωση «βέλτιστων πρακτικών» για την αντιμετώπιση των πρακτικών εμποδίων που προσδιορίζονται σε μια εν εξελίξει άσκηση χαρτογράφησης και σε συστάσεις προς τα κράτη μέλη (με βάση τον κανόνα «συμμόρφωση ή εξήγηση»). Ωστόσο, οι εν λόγω επιλογές θα πρέπει να συμπληρώνουν - και όχι να αντικαθιστούν - τη νομοθετική δράση. Εξετάστηκε ένα ευρύ φάσμα ρυθμιστικών επιλογών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που εντοπίστηκαν. Οι προτιμώμενες επιλογές στους σχετικούς τομείς προκρίνονται για να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της επίτευξης των στόχων και των πιθανών αρνητικών επιπτώσεων στους συμμετέχοντες στην αγορά, ιδίως το κόστος συμμόρφωσης. Σ αυτές τις επιλογές συγκαταλέγονται: i) ένας περιοριστικός κατάλογος των ενισχυμένων μέτρων δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη τα οποία πρέπει να εφαρμόζουν οι υπόχρεες οντότητες σε συνδυασμό με έναν επεξηγηματικό κατάλογο των αντισταθμιστικών μέτρων, ii) η υπαγωγή των πλατφορμών ανταλλαγής εικονικών νομισμάτων και των παρόχων υπηρεσιών πορτοφολιού θεματοφύλακα στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, σε συνδυασμό με τη δημιουργία ενός συστήματος εθελοντικής αυτοαναγνώρισης των χρηστών εικονικών νομισμάτων, iii) η κατάργηση της ανωνυμίας για την επιγραμμική χρήση επαναφορτιζόμενων και μη επαναφορτιζόμενων προπληρωμένων καρτών και η μείωση του υφιστάμενου ορίου για ανώνυμες προπληρωμένες κάρτες όταν χρησιμοποιούνται με φυσική παρουσία (από 250 ευρώ σε 150 ευρώ), iv) η αποσαφήνιση των νομικών υποχρεώσεων σχετικά με τις ΜΧΠ όσον αφορά την πρόσβαση σ αυτές και την ανταλλαγή πληροφοριών που κατέχουν οι υπόχρεες οντότητες, v) ένας αυτοματοποιημένος κεντρικός μηχανισμός σε εθνικό επίπεδο που επιτρέπει την αναγνώριση των τραπεζικών λογαριασμών και των λογαριασμών πληρωμών και vi) μέτρα για τη βελτίωση της διαφάνειας και της πρόσβασης σε πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους εταιρικών και νομικών ρυθμίσεων. Γ. Αποτελέσματα της προτιμώμενης επιλογής Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (αν υπάρχει, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών); Οι προτιμώμενες επιλογές θα εξασφαλίσουν περισσότερη διαφάνεια και θα βοηθήσουν τις αρμόδιες αρχές να ανιχνεύουν αποτελεσματικά τις εγκληματικές και τρομοκρατικές χρηματοπιστωτικές ροές και ειδικότερα: θα προσφέρουν περισσότερη ασφάλεια δικαίου στις υπόχρεες οντότητες όταν συναλλάσσονται με πελάτες σε τρίτες χώρες υψηλού κινδύνου, θα αντιμετωπίσουν ζητήματα διαφάνειας και θα περιορίσουν την ανωνυμία για ορισμένα αναγνωρισμένα μέσα πληρωμής (χωρίς να εξαλείφουν τα οφέλη που προσφέρουν αυτά τα μέσα κατά την κανονική χρήση τους), θα επιτρέψουν στις ΜΧΠ να έχουν πρόσβαση σε περισσότερες πληροφορίες από υπόχρεες οντότητες και γρήγορη πρόσβαση σε πληροφορίες που προσδιορίζουν τους κατόχους τραπεζικών λογαριασμών και λογαριασμών πληρωμών, αποτρέποντας με αυτόν τον τρόπο τα περίπλοκα γενικά αιτήματα. θα βελτιώσουν την πρόσβαση των δημόσιων αρχών σε πληροφορίες σχετικά με τους πραγματικούς δικαιούχους, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τη διαφάνεια των νομικών ρυθμίσεων και των εταιρικών δομών. Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (αν υπάρχει, αλλιώς οι κυριότερες αρνητικές επιπτώσεις); Το κόστος που προκαλείται από τις προτεινόμενες τροποποιήσεις διαφέρει σημαντικά από τη μία πρόταση στην άλλη. Η προτεινόμενη πρόβλεψη να βελτιωθεί η ανίχνευση των ύποπτων συναλλαγών με εικονικό νόμισμα και να αυξηθεί η διαφάνεια των εν λόγω συναλλαγών αναμένεται να δημιουργήσει κόστος περίπου 10 ευρώ ανά πελάτη. Το κόστος (π.χ. για τη δημιουργία αυτοματοποιημένων κεντρικών μητρώων ή συστημάτων ηλεκτρονικής ανάκτησης δεδομένων) θα εξαρτηθεί από το μοντέλο (εφάπαξ κόστος που κυμαίνεται από 175 000 ευρώ σε 1 200 000 ευρώ) και πρέπει να εξεταστεί στο γενικό πλαίσιο της επίτευξης μεγαλύτερης διαφάνειας και πιο γρήγορου και ακριβούς εντοπισμού της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Η κατάργηση ή η μείωση της ανωνυμίας για τις προπληρωμένες κάρτες συνεπάγεται ορισμένο κόστος που συνδέεται με τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις της οδηγίας. Ωστόσο, οι περισσότεροι εκδότες προπληρωμένων καρτών εκδίδουν επίσης μη ανώνυμες προπληρωμένες κάρτες και, ως εκ τούτου, διαθέτουν ήδη το αναγκαίο προσωπικό και συστήματα πληροφορικής για να συμμορφωθούν με αυτές τις υποχρεώσεις. Πώς θα επηρεαστούν οι μεγάλες, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις; Ορισμένες επιχειρήσεις, όπως οι πλατφόρμες ανταλλαγής εικονικών νομισμάτων και οι πάροχοι υπηρεσιών 3
πορτοφολιού θεματοφύλακα θα υπαχθούν στην οδηγία, γεγονός που συνεπάγεται κάποιο κόστος, αφού τους εντάσσει σε καθεστώς εποπτείας. Η κατάργηση ή η μείωση της ανωνυμίας για τις προπληρωμένες κάρτες συνεπάγεται επίσης κάποιο κόστος. Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικητικές αρχές; Για τις εθνικές αρχές θα υπάρχει κόστος για τη δημιουργία αυτοματοποιημένων κεντρικών μητρώων ή συστημάτων ηλεκτρονικής ανάκτησης δεδομένων. Το κόστος θα εξαρτηθεί από το μοντέλο και με βάση τα στοιχεία που ελήφθησαν από 5 κράτη μέλη, το εφάπαξ κόστος για τα εν λόγω εργαλεία κυμαίνεται από 175 000 ευρώ έως 1 200 000 ευρώ, ενώ το ετήσιο επαναλαμβανόμενο κόστος κυμαίνεται από 3 000 ευρώ έως 600 000 ευρώ. Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; Όχι Δ. Παρακολούθηση Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική; Δύο έως τέσσερα έτη μετά την έκδοση της οδηγίας (ΕΕ) 2015/849 (δηλαδή 26 Ιουνίου 2019-26 Ιουνίου 2021). 4