Κνίδωση Ευστάθιος Α. Ράλλης Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας
Τις θερμές μου ευχαριστίες στην φίλη και δασκάλα μου την ομότιμη Καθηγήτρια Δερματολογίας Αφροδισιολογίας Αλεξάνδρα Κατσαρού.
Ιστορία (1/2) Ιπποκράτης (460-377 π.χ.)
Ιστορία (2/2) Ο Ιπποκράτης ήταν αυτός που εισήγαγε πρώτος τον όρο «κνίδωση» από την «κνίδα» (τσουκνίδα).
Ορισμός Η κνίδωση χαρακτηρίζεται από την ταχεία εμφάνιση πομφών και / ή αγγειοοιδήματος.
Πομφός (1/3) Ο πομφός (wheal) είναι έπαρμα του δέρματος αποπλατυσμένο, στρογγυλού, ωοειδούς ή ανώμαλου σχήματος και ερυθρού, ερυθρορόδινου ή υπόλευκου χρώματος.
Πομφός (2/3) Οι πομφοί αποτελούν την χαρακτηριστική βλάβη της κνίδωσης. Αναπτύσσεται ένα κεντρικό οίδημα ποικίλου μεγέθους που περιβάλλεται από ερύθημα και αποχρωματίζεται στην πίεση.
Πομφός (3/3) Οφείλονται στην αιφνίδια εξαγγείωση ορού στο χόριο. Υποχωρούν εντός 24 ωρών. Συνυπάρχει κνησμός ή αίσθημα καύσους.
Αγγειοοίδημα Το αγγειοοίδημα χαρακτηρίζεται από: Αιφνίδιο, οίδημα του χορίου και του υποδόριου ιστού. Αίσθημα τάσης και άλγος παρά κνησμός. Συχνή συμμετοχή των βλεννογόνων. Βραδύτερη αποδρομή (διάρκεια έως και 72 ώρες).
Οξεία & Χρόνια κνίδωση Η οξεία κνίδωση (ΟΚ) είναι η αιφνίδια εμφάνιση πομφών, η διάρκεια των επεισοδίων των οποίων δεν ξεπερνά τις 6 εβδομάδες. Στην χρόνια κνίδωση (ΧΚ) η διάρκεια των επεισοδίων διαρκεί περισσότερο από 6 εβδομάδες.
Επιδημιολογία (1/2) Η οξεία κνίδωση (ΟΚ) εμφανίζεται στο 15-25% του γενικού πληθυσμού. Η οξεία κνίδωση (ΟΚ) είναι συχνότερη σε παιδιά και εφήβους. Η οξεία κνίδωση καταλήγει σε χρόνια κνίδωση (ΧΚ), σε ποσοστό 25%. Η χρόνια κνίδωση εμφανίζεται συχνότερα σε γυναίκες μέσης ηλικίας.
Επιδημιολογία (2/2) Από τους ασθενείς με κνίδωση σε όλες τις ηλικίες: 50% εμφανίζουν κνίδωση + αγγειοοίδημα 40% έχουν αποκλειστικά κνίδωση 10% πάσχουν μόνο από αγγειοοίδημα
Κνησμός & ποιότητα ζωής Ο κνησμός, ο οποίος αποτελεί βασικό σύμπτωμα της κνίδωσης έχει συσχετιστεί με: Διαταραχή της ποιότητας ζωής του ασθενούς Διαταραχές ύπνου Κατάθλιψη
Κνίδωση & ποιότητα ζωής Μειωμένη παραγωγικότητα (Εμφάνιση επεισοδίων κνίδωσης στην δουλειά ή το σχολείο με αποτέλεσμα μείωση της παραγωγικότητας κατά 25% - 30%). Επιδράσεις της κνίδωσης σε: Κοινωνική ζωή Σχέσεις Σεξουαλική ζωή Ταξίδια Ενδιαφέροντα, ασχολίες
Ταξινόμηση κνίδωσης [Κλινική εφαρμογή (1/4)] Ομάδα Υποομάδα Προσδιορισμός αιτίου Αυθόρμητη Κνίδωση Οξεία Κνίδωση Αυθόρμητοι πομφοί <6 εβδομάδες Χρόνια Κνίδωση Αυθόρμητοι πομφοί >6 εβδομάδες Συνεχόμενη Διαλείπουσα Zuberbier et al. Allergy. 2006;61:321-31 Zuberbier et al. Allergy. 2006;61:316-20
Ταξινόμηση κνίδωσης [Κλινική εφαρμογή (2/4)] Ομάδα Υποομάδα Προσδιορισμός αιτίου Φυσική Κνίδωση Κνίδωση εκ ψύχους Κνίδωση από παρατεταμένη πίεση Κνίδωση από θερμότητα Ηλιακή κνίδωση Κρύος αέρας / νερό Οριζόντια πίεση (οι πομφοί εμφανίζονται μετά από 3-8h) Εστιασμένη θερμότητα UV και / ή ηλιακό φως Zuberbier et al. Allergy. 2006;61:321-31 Zuberbier et al. Allergy. 2006;61:316-20
Ταξινόμηση κνίδωσης [Κλινική εφαρμογή (3/4)] Ομάδα Υποομάδα Προσδιορισμός αιτίου Φυσική Κνίδωση Τεχνητή Κνίδωση / Δερμογραφισμός Αγγγειοοίδημα από δονήσεις Μηχανικές δυνάμεις κοπής (οι πομφοί εμφανίζονται μετά από 1-5 min) Δονητικές δυνάμεις, πχ κρουστικό σφυρί Zuberbier et al. Allergy. 2006;61:321-31 Zuberbier et al. Allergy. 2006;61:316-20
Ταξινόμηση κνίδωσης [Κλινική εφαρμογή (4/4)] Ομάδα Υποομάδα Προσδιορισμός αιτίου Άλλες μορφές Κνίδωσης Κνίδωση από νερό Χολινεργική Κνίδωση Κνίδωση από επαφή Κνίδωση/αναφυλαξία προσκληθείσα από σωματική άσκηση Νερό Καθορίζεται με την αύξηση θερμοκρασίας σώματος Καθορίζεται μετά από επαφή με ουσίες που προκαλούν κνησμό Σωματική άσκηση Zuberbier et al. Allergy. 2006;61:321-31 Zuberbier et al. Allergy. 2006;61:316-20
Εκτίμηση της κλινικής βαρύτητας της κνίδωσης Βαθμός Πομφοί Κνησμός 0 Απουσία Απουσία 1 Ηπια (<20 πομφοί/24 h) Ήπια 2 Mέτρια (20-50 πομφοί /24 h) 3 Σοβαρή (>50 πομφοί /24 h ή πλάκες πομφών) Mέτρια Σοβαρή Sum of score: 0-6
Οξεία κνίδωση Αιτιολογία Φάρμακα Τροφές Λοιμώξεις Δείγματα εντόμων STRESS Αλλεργικής αιτιολογίας το 50%
Χρόνια κνίδωση Αιτιολογία Ο όρος Χρόνια ιδιοπαθής κνίδωση έχει εγκαταλειφθεί και έχει αντικατασταθεί από την Χρόνια αυθόρμητη κνίδωση. Η αιτιολογία της χρόνιας κνίδωσης περιλαμβάνει: Αλλεργίες Αυτοαντισώματα Λοιμώξεις Φάρμακα Η ισταμίνη διαδραματίζει έναν προεξέχοντα ρόλο στην παθογένεια όλων των κνιδώσεων.
Kατευθυντήριες οδηγίες Διάγνωση της χρόνιας κνίδωσης Συνήθης εργαστηριακός έλεγχος Διακοπή ύποπτων φαρμάκων (Μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών) Εκτενές διαγνωστικό πρόγραμμα
Διάγνωση της νόσου Λεπτομερές ιστορικό Χρόνο έναρξης, συχνότητα, διάρκεια, διακύμανση, Σχήμα, μέγεθος, κατανομή, αγγειοοιδημα,κνησμός, Ιστορικό ατοπίας, κνίδωσης (ατομικό,οικογενειακό) Προηγούμενες φλεγμονές, αλλεργίες, νοσήματα κ.α. Ψυχοσωματικές, ψυχικές παθήσεις Χειρουργίκες επεμβάσεις, γαστρεντερικά προβλήματα. Επίδραση φυσικών παραγόντων, άσκησης. Λήψη φαρμάκων, επίδραση τροφών, συνηθειών Εργασία, άγχος, ποιότητα ζωής Προηγούμενες θεραπείες, ανταπόκριση
Εκτενής εργαστηριακός έλεγχος Ελεγχος γιά: Λοιμώξεις (για Helicobacter pylori) Τύπου Ι αλλεργίες Αυτοαντισώματα Ορμόνες θυροειδούς Δερματικές δοκιμασίες (διά νυγμού και φυσικών κνιδώσεων) Δίαιτα αποφυγής ψευδο-αλλεργιογόνων Δοκιμασία Ομόλογου ορού και βιοψία
Τύπου Ι αλλεργία Σπάνια στην αυθόρμητη χρόνια κνίδωση με συχνά συμπτώματα. Πιθανή στην διαλείπουσα χρόνια κνίδωση. Υπεύθυνη ορισμένες φορές η μή-αλλεργική υπερευαισθησία σε τροφές και προσθετικά τροφών. Ενδείκνυται η εφαρμογή διατροφικών πρωτοκόλλων.
Δερμογραφισμός Άσκηση μηχανικής δύναμης (4900 gm/cm2) Οι πομφοί εμφανίζονται μετά από 1-5 min (Δερμογραφόμετρο)
Κνίδωση από ψύχος Kνησμώδεις πομφοί και οίδημα στο δέρμα που είναι εκτεθειμένο στο κρύο Εργαστηριακός έλεγχος (ΤΚΕ, CRP, κρυοπρωτείνες) Δοκιμασία πάγου ή βύθισμα σε κρύο νερό Τοποθέτηση πάγου (σε πλαστικό σάκκο) στο δέρμα για 10-15 min Εμφάνιση πομφού σε λίγα λεπτά και χρόνο < 2 ωρών
Καθυστερημένη κνίδωση από πίεση Εφαρμογή κάθετης πίεσης (0.2-1.5 Kg/cm, 10-20 min) Οι πομφοί εμφανίζονται με καθυστέρηση 30 min 9 hours μετά από την άσκηση πίεσης
Ηλιακή κνίδωση Προκαλείται από UVC, UVB, UVA και ορατό φώς. Έκθεση σε ακτινοβολία και εμφάνιση του εξανθήματος 3-5 λεπτά μετά. Διαρκεί 3-5 ώρες. Θα πρέπει να γίνει εργαστηριακός έλεγχος για αποκλεισμό άλλων φωτοδερματοπαθειών.
Εντοπισμένη κνίδωση από θερμότητα Θερμό λουτρό του βραχίονα (42 C)
Υδατογενής κνίδωση Προκαλείται με την επαφή νερού οιασδήποτε θερμοκρασίας, στο δέρμα. Η δοκιμασία είναι επαφή του δέρματος με βρεγμένο ρούχο για 20 λεπτά. Δεν πρέπει να συγχέεται με τον υδατογενή κνησμό.
Χοληνεργική κνίδωση Δοκιμασία άσκησης και ζεστού μπάνιου (τρέξιμο, ποδήλατο, θερμό λουτρό 42º C, stress)
Κνίδωση μετά από άσκηση Εφαρμόζεται φυσική άσκηση (μετά απο τροφή ή χωρίς τροφή). Να αποκλείεται η περίπτωση εμφάνισης κνίδωσης μετά από ζεστό μπάνιο.
Θεραπευτική αντιμετώπιση ΧΚ Κατευθυντήριες Οδηγίες
Maurer M, et al. 2015;13:419-28 Maurer M, et al. 2018;16:584-93 Θεραπευτική αντιμετώπιση ΧΚ Κατευθυντήριες Οδηγίες
Ευχαριστώ για την προσοχή σας