عروق شبكيه چشم با تبديل رادون محلي ا شكارسازي عروق شبكيه چشم با استفاده از تبديل رادون محلي ۳ ۳ ۲ * ۱ رضا پوررضا حميدرضا پوررضا توكا بناي ي رامين دانشور دانشجوي دكتري مهندسي كامپيوتر دانشگاه فردوسي مشهد مشهد ايران دانشيار گروه مهندسي كامپيوتر دانشگاه فردوسي مشهد مشهد ايران استاديار گروه چشم پزشكي مركز تحقيقات چشم بيمارستان خاتمالانبياء دانشگاه علوم پزشكي مشهد مشهد ايران - ۱-۲ - ۳ تاريخ پذيرش مقاله : ۸۹ / ۴ / ۷ تاريخ دريافت : ۹ ۸۸ / ۱۲ / چكيده مقدمه : در اين مقاله به شرح روشي براي ا شكارسازي خودكار عروق شبكيه چشم پرداخته شده است. ابزارهاي مهم بكار رفته در اين روش تقسيمبندي تصوير و تبديل رادون محلي است. از ا نجاييكه تبديل رادون به علت داشتن ماهيت انتگرالي نسبت به نويزهاي موجود در تصوير حساس نيست روش پيشنهادي نسبت به اكثر روشهاي موجود از مقاومت بيشتري نسبت به نويز برخوردار است. اين در حالي است كه نتايج ا زمايشها نشان ميدهند كه اين روش دقت بالاتري را در ا شكارسازي عروق نسبت به ديگر روشها ارايه ميكند. مواد و روشها : در روند ا شكارسازي عروق ابتدا تصوير شبكيه چشم به پنجرههايي با ابعاد از پيش تعيين شده كه داراي همپوشاني در هر دو راستاي افقي و عمودي هستند تقسيم شده و سپس تبديل رادون به هر يك از پنجرهها اعمال ميشود. ماكسيمم ايجاد شده در فضاي رادون هر پنجره متناظر با قطعهرگ موجود در ا ن پنجره است. براي تا ييد صحت قطعهرگ تشخيص داده شده مقدار ماكسيمم فضاي رادون با يك مقدار ا ستانه مقايسه ميشود. قطعهرگي كه اعتبار ا ن تا ييد شده است تحت پردازشي قرار ميگيرد تا با رگ واقعي موجود در تصوير ورودي مطابقت پيدا كند. در نهايت قطعهرگهاي ا شكار شده از پنجرهها با يكديگر تركيب شده و نتيجه نهايي را ايجاد مينمايند. نتايج : تصاويري كه براي ارزيابي روش پيشنهادي مورد استفاده قرار گرفته است از بانك تصوير DRIVE برگرفته شده است. نكته حاي ز اهميت راجع به تصاوير DRIVE اين است كه عروق موجود در تصاوير اين بانك توسط فرد متخصص مشخص شدهاند. روش پيشنهادي به ۴۰ تصوير از بانك DRIVE اعمال شده و نتايج بدست ا مده از اعمال الگوريتم با نتايج دستي موجود مقايسه شدند. حاصل اين مقايسه براي هر تصوير دو كميت است كه عبارتند از TPR و. FPR با اعمال الگوريتم به تصاوير به ازاي مقادير مختلف پارامترهاي ا ن و ميانگينگيري از مقادير TPR و FPR مجموعهاي از نتايج بدست ميا يد كه جهت ترسيم منحني ROC مورد استفاده قرار ميگيرند. در اين مقاله منحني ROC مبناي مقاسيه دقت روشهاي مختلف قرار گرفته است. بحث و نتيجهگيري : مقايسه منحنيROC بدست ا مده از اعمال روش پيشنهادي با منحني بدست ا مده از ديگر روشهاي موجود نشاندهنده دقت نسبتا بيشتر اين الگوريتم در ا شكارسازي عروق شبكيه چشم است و در نتايج حاصل از اين روش تركيبي از عروق باريك و ضخيم شبكيه رو يت ميشود. از نكات مثبت اين الگوريتم دقت بالا در كنار عدم حساسيت نسبت به نويز موجود در تصاوير است كه باعث ( پاييز - ۸ : ۸۹ ۱ ( برتري نسبي ا ن به الگوريتمهاي همتايش ميشود. ) مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸ واژگان كليدي : ا شكارسازي عروق شبكيه تبديل رادون DRIVE * نويسنده مسو ول : رضا پوررضا ا درس : گروه مهندسي كامپيوتر دانشگاه فردوسي مشهد مشهد ايران pourreza.reza@yahooo.com / ۱ مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸ تلفن : ۸۷۶۳۳۰۶ ) ۵۱۱ ( ۹۸ +

رضا پوررضا و همكاران - ۱ مقدمه با پيشرفت سريع فناوري محاسبات و صنعت كامپيوتر علاقه محققان به طراحي و توسعه سيستمهاي تشخيص خودكار براي بهبود خدمات پزشكي افزايش يافته است. دو ويژگي اصلي اينگونه سيستمها قابليت اطمينان بالا و دقت زياد ا نهاست. به عنوان نمونهاي از اين سيستمها ميتوان به سيستمي اشاره نمود كه با توجه به تصاوير شبكيه قادر به تشخيص بيماريهايي نظير ا بمرواريد ا بسياه فشار.[ خون تصلب شرايين و مهمتر از همه ديابت است ] ۱ و ۲ ابزار اصلي اين سيستم پردازش تصوير است و عمل تشخيص بيماري از طريق استخراج ويژگيهايي از عروق شبكيه نظير قطر رگها انحناي رگها و نيز دانسيته رگهاي قابل رو يت انجام ميشود. براي ا شكارسازي عروق موجود در شبكيه تاكنون روشها و رويكردهاي متعددي معرفي شده است كه هر يك ويژگيهاي مثبت و منفي خاص خود دارد. مراجع ] ۳ و [ ۴ بطور كامل اختصاص به مرور روشهاي ا شكارسازي رگ دارند. در ] ۳ [ روشهاي تشخيص عروق مستقل از نوع تصوير ورودي ) شبكيه يا غيرشبكيه ( معرفي و مقايسه شدهاند. در اين بررسي كه در سال ۲۰۰۳ انجام شده است روشها به ۶ دسته تقسيمبندي شدهاند كه عبارتند از : - ۱ تكنيكهاي شناسايي الگو - ۲ تكنيكهاي مبتني بر مدل - ۳ تكنيكهاي مبتني بر ردگيري - ۴ تكنيكهاي مبتني بر هوش مصنوعي - ۵ تكنيكهاي مبتني برشبكههاي عصبي مصنوعي و - ۶ تكنيكهاي مبتني بر تشخيص اشياء ۱ ] ت نگ و همكاران منحصرا به لولهاي شكل. در ] ۴ روشهاي ا شكارسازي عروق تصاوير شبكيه پرداختهاند. اين مطالعه در سال ۲۰۰۲ انجام شده است و در ا ن تكنيكهاي ا شكارسازي عروق شبكيه به ۴ دسته تقسيمبندي شدهاند كه عبارتند از : ۱ - اپراتورهاي محلي [ ۳ - ردگيري رگ و - ۴-۲ فيلترهاي منطبق ] ۹ و ۱۰ شبكههاي عصبي مصنوعي. علاوه بر دستهبنديهاي فوق روشهاي ديگري نيز پيشنهاد شدهاند كه به اختصار به ا نها ۲ ] دوا و همكاران تكنيكي مبتني بر اشاره ميشود. در ] ۵ [ لبهيابي براي ا شكارسازي پيشنهاد كردهاند. در ] ۶ ۳ تولياس و همكارش از روش كلاسترينگ c fuzzy means براي كلاسهبندي پيكسلهاي رگ و غيررگ ۴ استفاده كردهاند. در ] ۷ [ نيز استابريديز و همكارش تبديل رادون محلي براي ا شكارسازي را مورد استفاده قرار دادهاند. در روش اخير اندازه پنجرهها متغير است و پنجرهها همپوشاني ندارند. بطور كلي الگوريتمهاي ا شكارسازي عروق براي تشخيص با مشكلات زير مواجهند : - ۱ حضور نويز - ۲ كنتراست پايين مابين رگها و زمينه تصوير و - ۳ متغير بودن عرض شدت روشنايي و شكل رگها. روش پيشنهادي اين مقاله داراي ويژگيهايي است كه سعي در مواجهه با هر سه مشكل فوق دارد. در اين روش با استفاده از تبديل رادون مشكل حضور نويز در تصوير برطرف ميشود همچنين با استفاده از مو لفه مناسبي از تصوير رنگي و بهبود تصوير كنتراست تصوير افزايش مييابد و نهايتا به دليل انجام محاسبات بصورت محلي مشكل يكسان نبودن شكل رگها مرتفع شده است. - ۲ مواد و روشها تصاوير ا زمون شامل ۴۰ تصوير بصورت تركيبي از تصاوير شبكيه مربوط به افراد سالم و مبتلا به ديابت است كه از بانك DRIVE انتخاب شدهاند. تصاوير ذكر شده داراي ابعاد ۵۸۴ ۵۶۵ هستند. الگوريتم پيشنهادي در محيط نرمافزار MATLAB پيادهسازي شده و مورد ا زمايش قرار گرفته است. دياگرام بلوكي روش پيشنهادي در شكل ۱ نمايش داده شده است. 2 Dua 3 Tolias 4 Estabridis 1 Teng / ۲ مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸

عروق شبكيه چشم با تبديل رادون محلي تركيب نتايج پالايش رگ تا ييد اعتبار رگ تبديل رادون محلي و تشخيص رگ تقسيمبندي تصوير و Gانتخاب مو لفه محاسبه مكمل ا ن تصوير ورودي شكل - ۱ دياگرام بلوكي روش پيشنهادي در روش پيشنهادي تصوير به پنجرههاي داراي همپوشاني تقسيمبندي ميشود. ۱ در شكل بلوكهايي كه درون خطچين قرار گرفتهاند مواردي هستند كه به هر يك از اين پنجرهها اعمال ميشوند و بخشهاي خارج خطچين به كل تصوير اعمال ميشوند. تفكيك تشريح شده است. در ادامه اين بخش بلوكها به - ۱-۲ انتخاب مو لفه G و محاسبه مكمل ا ن تصاوير ورودي الگوريتم در فضاي رنگ RGB پردازش ميشوند. به علت خصوصيات رنگي عروق و پسزمينه تصاوير كنتراست بين عروق و پسزمينه در مو لفه G نسبت به ديگر مو لفهها بالاتر است و اين مو لفه جهت پردازشهاي بعدي انتخاب شده است. در اين حال عروق نسبت به پسزمينه تيرهتر هستند. در اينجا ابتدا مكمل اين مو لفه محاسبه ميشود ) I ( تا بدين ترتيب عروق نسبت به پسزمينه روشنتر باشند. اين كار باعث ميشود كه پس از محاسبه تبديل رادون عروق تصوير با ماكسيمم تبديل رادون ) بجاي مينيمم ا ن ( متناظر باشند. - ۲-۲ بخشبندي تصوير روش پيشنهادي بر مبناي تبديل رادون محلي عمل ميكند I و لذا بايد به پنجرههايي تقسيم شود و سپس قطعهرگها در هر پنجره ا شكارسازي شوند. اندازه پنجره ) n ( تا ثير مستقيمي بر دقت ا شكارسازي دارد زيرا پنجرهاي با ابعاد كوچك / بزرگ باعث ا شكار شدن رگهاي باريك / ضخيم ميشود در حاليكه رگهاي ضخيم / باريك ا شكار نخواهند شد. با تنظيم صحيح n ميتوان تركيبي از رگهاي باريك و ضخيم را ا شكارسازي نمود. نتايج تجربي نشان ميدهد كه مقدار بهينه اين پارامتر برابر با دو برابر قطورترين رگ موجود در تصوير ميباشد. پارامتر ديگري كه بر دقت الگوريتم تا ثيرگذار است نرخ همپوشاني پنجرهها ميباشد زيرا پنجرههاي غير همپوشان به شدت دقت الگوريتم را كاهش ميدهند كه اين نكته در مرجع ] كه ا ن نيز ۷ ] الگوريتمي مبتني بر تبديل رادون است لحاظ نشده است. به اين منظور پارامتري به نام تركيب ا ن با ميكند. فاصله step n پارامتر تعريف شده است كه نرخ همپوشاني پنجرههاي مجاور را تعيين step n بيانگر گامهايي است كه طي ا ن در تصوير طي ميشود. نحوهي پنجرههاي مجاور در شكل ۲ نمايش داده شده است. شكل ۲ - نحوه همپوشاني پنجرههاي مجاور - ۳-۲ تبديل رادون و تشخيص رگ I با ايجاد همپوشاني از تصوير اوليه كنتراست مناسبي بين عروق و پسزمينه ايجاد ميشود در عين حال براي افزايش دقت الگوريتم پس از انجام تقسيمبندي تصوير در هر پنجره كنتراست تصوير بهبود داده ميشود. براي اين منظور عمليات همسانسازي هيستوگرام انجام ميشود كه منجر به افزايش قدرت تميزدهي الگوريتم بين قطعهرگ موجود در پنجره و پسزمينه پنجره ميگردد. سپس تبديل رادون به پنجرههاي تصويري كه كنتراست ا ن بهبود يافته است اعمال ميشود. تبديل رادون تابع پيوسته دوبعدي ) y g ( x, در راستاي x و y و به ترتيب در بازههاي بصورت رابطه ) ۱ ( تعريف ميشود. [1, X ] و [1, Y ] Y X ( ۱ ) R ( ρ, θ ) = g ( x, y ) δ ( ρ x cosθ y sin θ ) dxdy 1 1 / ۳ مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸

رضا پوررضا و همكاران كه در اين رابطه تحقيق مقادير ]. در اين ) x δ ( تابع ديراك ميباشد ] ۸ X و Y برابر ابعاد پنجره ) n ( است. تبديل رادون بر مبناي انتگرالگيري عمل ميكند و به دليل اينكه طول قطر پنجره نسبت به طول ضلع ا ن بيشتر است احتمال وقوع ماكسيمم تبديل رادون در راستاي قطري ( ρ = n 2, θ 45 or θ 135 ) بيشتر ميباشد. براي رفع اين مشكل ابتدا يك ماسك دايرهاي بر روي هر پنجره اعمال شده و سپس تبديل رادون به ا ن اعمال ميشود. ماسك استفاده شده و نحوه فيلتر نمودن در شكل ۳ نمايش داده است. در تصوير ماسكگذاري شده كه مطابق شكل - ۳ ج داراي حاشيه مشكي است اثر قطري تبديل رادون حذف شده است. ج ب الف شكل - ۳ فيلتر نمودن پنجره توسط ماسك الف ( پنجره ورودي ب ( ماسك ج ( پنجره فيلتر شده ماكسيمم موجود در فضاي رادون با قطعهرگ احتمالي موجود در پنجره متناظر است. اما به علت وجود نويز در تصوير ممكن است محل ماكسيمم مقداري جابجا شود. براي رفع اثر نويز ابتدا تبديل رادون محاسبه شده توسط يك فيلتر ميانگينگير با ابعاد 3 3 حذف زواي د تبديل رادون نيز ميگردد. فيلتر ميشود كه باعث فيلتر شده كه حاوي ماكسيمم است تصوير ۱ α ستوني از تبديل پنجره در راستاي قطعهرگ احتمالي واقع در ا ن است. زاويه مذكور بردار و تصوير پنجره در راستاي ا ن ناميده ميشود. در مرحله بعد پردازش ميشود تا صحت تشخيص قطعهرگ تا ييد شود. - ۴-۲ تا ييد اعتبار رگ تا ييد صحت تشخيص قطعهرگ در پنجره تحت پردازش با بررسي مقدار دامنهي ماكسيمم در انجام ميشود. بدين ترتيب كه مقدار دامنهي ماكسيمم با يك مقدار ا ستانه مقايسه و درصورت بزرگتر بودن صحت تشخيص تا ييد ميشود. براي اينكه بتوان براي كليه پنجرههاي تصوير از مقدار ا ستانه يكساني استفاده نمود ابتدا نرماليزه ميشود. چون اساس تبديل رادون بر انتگرالگيري است هم پيكسلهاي مربوط به قطعهرگ و هم پيكسلهايي كه مربوط به پسزمينهاند و در راستاي قطعهرگ قرار گرفتهاند در مقدار دامنه ماكسيمم تا ثيرگذارند. براي انجام نرماليزاسيون بايد تا ثير پيكسلهاي مربوط به پسزمينه از مقدار دامنه ماكسيمم حذف شود. لذا ابتدا ميانگين سطوح خاكستري كليه پيكسلهاي پنجره محاسبه و در اندازه پنجره ( n ) ضرب ميشود. عددي كه حاصل ميشود گوياي ميزان تا ثير پسزمينه در هر تصوير پنجره است. براي حذف اثر پسزمينه از ميشود. از رابطه ) ۲ ( استفاده P1 α ( i ) = Pα ( i ) n mean ( window ), i = 1,..., M ( ۲ ) كه در ا ن M P 2 α n بر P 1 α برابر تعداد ميلههاي ميباشد. با تقسيم بدست ميا يد كه هم مستقل از پسزمينه و هم مستقل از اندازه پنجره ميباشد. با مقايسه ماكسيمم P 2 α با مقدار ا ستانه ) ( t اعتبار قطعهرگ تشخيص داده ميشود. در صورت تا ييد قطعهرگ در مرحله پالايش رگ ظاهر قطعهرگ ا شكار شده با قطعهرگ اصلي مطابقت داده ميشود تا نمايش خوبي از ا ن بدست ا يد و در صورت عدم تا ييد قطعهرگ كانديدا ناديده گرفته ميشود. - ۵-۲ پالايش رگ جهت بدست ا وردن نمايش مناسبي از قطعهرگ تشخيص داده شده ابتدا با توجه به مقدار و مقادير n P 2 α α بدست ا مده از مرحله قبل نمايشي تقريبي از رگ بدست ميا يد و سپس با مقايسه اين نمايش تقريبي با قطعهرگ اصلي نمايش دقيق رگ حاصل ميشود. تقريبي قطعهرگ ابتدا بازهاي از ميلههاي به قطعهرگ هستند تعيين ميشود. P 2 α [ i, i ] براي نمايش كه مربوط اين بازه كه بصورت تعريف ميشود حول ميلهاي كه ماكسيمم 1 Projection / ۴ مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸

عروق شبكيه چشم با تبديل رادون محلي در ا ن واقع شده است ) قرار ميگيرد. i p ) i از روابط ) ۳ ( تا ) ۵ ( استفاده ميشود. i و براي تعيين i < i < i ( ۳ ) p P2α ( i ) = β P2 α ( i p ) ( ۴ ) P2α ( i ) = β P2 α ( i p ) ( ۵ ) در روابط فوق β يك مقدار ثابت در بازه سطوح خاكستري پيكسلهايي از پنجره است كه پيكسلهاي متناظر ا نها در نمايش مشكيرنگ قرار گرفتهاند. مقدار تقريبي روي ناحيه ( m + m ) / 2 1 2 به عنوان ا ستانه جهت باينري نمودن پنجره استفاده ميشود. پنجره باينري شده در شكل ۴ نمايش داده شده است. 0 < β < 1 است. پس از محاسبه با ابعاد i n n و i در يك مربع مشكي خط سفيدي ترسيم ميشود كه همان نمايش تقريبي قطعهرگ است. زاويه ترسيم خط سفيدرنگ توسط α و محل ا ن توسط i i و تعيين ميشود. شكل ۳ نشانگر نمايش تقريبي قطعهرگ است. مجموعهي اطلاعات بدست ا مده در اين مرحله از پنجرههاي مختلف ميتواند اطلاعات مفيدي در باره توزيع قطر عروق در تصوير شبكيه ارايه كند. با انجام يك شكل - ۴ پنجره باينري شده AND منطقي بين پنجره باينري شده و نمايش تقريبي نمايش دقيقي از قطعهرگ ا شكار شده حاصل ميشود كه در شكل ۵ نمايش داده شده است. - ۳ نتايج شكل - ۳ نمايش تقريبي رگ براي مقايسه نمايش تقريبي با قطعهرگ واقعي و جهت حصول نمايش دقيق قطعهرگ ابتدا پنجره اصلي تحت پردازش به يك تصوير باينري تبديل ميشود كه در ا ن پيكسلهاي سفيد نشاندهنده پيكسلهاي مربوط به قطعهرگ و پيكسلهاي مشكي نشاندهنده پيكسلهاي مربوط به پسزمينه هستند. مقدار ا ستانهاي كه جهت باينري نمودن پنجره استفاده ميشود برابر متوسط دو مقدار ميانگين ميباشد. ميانگين اول ) ) m برابر ميانگين سطوح 1 خاكستري پيكسلهايي از پنجره است كه پيكسلهاي متناظر ا نها در نمايش تقريبي روي خط سفيدرنگ قرار گرفتهاند. در حاليكه ميانگين دوم شكل - ۵ نمايش دقيق رگ براي بدست ا وردن نمايش نهايي از رگهاي تصوير شبكيه قطعهرگهاي ا شكار شده در پنجرههاي مختلف بايد با يكديگر تركيب شوند. جهت تركيب نتايج از نمايشهاي دقيق پنجرهها استفاده ميشود بدين ترتيب كه دو پنجره مجاور با در نظر گرفتن همپوشاني در كنار يكديگر قرار ميگيرند. در نواحي غيرهمپوشان نتيجه نهايي همان نمايش دقيق پنجره است اما در نواحي همپوشان نتايج دو پنجره مجاور با يكديگر ميشوند. اين فرايند در شكل OR ۶ منطقي نمايش داده شده است. ) 2 m ( برابر ميانگين. / ۵ مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸

رضا پوررضا و همكاران ج ب الف شكل - ۶ فرايند تركيب نتايج الف ( پنجره ۱ ب ( پنجره ۲ ج ( تركيب نتايج پس از تركيب نتايج كليه پنجرهها تصويري باينري حاصل ميشود كه پيكسلهاي سفيد ا ن نشاندهنده عروق ا شكار شده از تصوير شبكيه هستند. تصوير مذكور نتيجه نهايي الگوريتم بوده و براي بررسي دقت الگوريتم با تصويري كه عروق ا ن توسط متخصص ا شكار شدهاند مقايسه ميشود. نمونهاي از تصاوير حاصل از اعمال الگوريتم به همراه تصوير متناظر ا ن كه توسط متخصص تهيه شده است در شكل ۷ نمايش داده شده است. تصاوير اين شكل عروق مربوط به تصوير شماره ۱ بانك DRIVE را نمايش ميدهد. ب شكل - ۷ نتايج نهايي الف ( نتيجه ا شكارسازي دستي ب ( نتيجه خروجي الگوريتم الف - ۴ بحث و نتيجه گيري ۱ روش پيشنهادي به ۴۰ تصوير از بانك DRIVE اعمال شد. در پيادهسازي الگوريتم مقادير ترتيب برابر β و step n ۳ ۰ / ۸۵ و ۱۳ توضيحات قبلي مقدار بهينه n قطورترين رگ تصوير ميباشد. ۱ اين بانك از طريق ا درس قرار داده شدهاند. به طبق برابر با دو برابر پهناي با افزايش مقدار www.isi.uu.nl/researche/databases/drive قابل دسترس است. تعداد دفعاتي كه هر پيكسل تصوير تحت پردازش قرار ميگيرد افزايش يافته و متعاقبا جزي يات بيشتري از عروق ا شكارسازي ميشود اما هزينه اين كار افزايش حجم محاسبات بصورت نمايي است. ۳ عدد كه براي اين پارامتر در نظر گرفته شده است بصورت تجربي تعيين شده و به ازاي ا ن توازن مناسبي بين حجم محاسبات و دقت الگوريتم بدست ا مده است. مقدار β تعيين ميشود. مقدار ا ستانه تغيير داده شد. t در بازه [0,5] نيز با سعي و خطا با گام ۰ / ۱ به ازاي هر مقدار t نمايش نهايي عروق step / ۶ مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸

عروق شبكيه چشم با تبديل رادون محلي براي هر ۴۰ تصوير محاسبه و با مقايسه هر تصوير نتيجه با نتيجه تشخيص دستي متناظر دو نرخ TPR و FPR براي TPR ا ن تصوير بدست ا مدند. كميت عبارت است از نسبت تعداد پيكسلهايي از تصوير نتيجه كه به درستي به عنوان رگ تشخيص داده شدهاند به تعداد كل پيكسلهاي مربوط به عروق در نتيجه دستي و FPR نيز عبارت است از نسبت تعداد پيكسلهايي از تصوير نتيجه كه اشتباها به عنوان رگ تشخيص داده شدهاند به تعداد كل پيكسلهاي غير رگ در نتيجه دستي. سپس ميانگين مقادير TPR متناظر بدست ا مد. و روند TPR انجام و مقادير ميانگين t t كليه تصاوير به ازاي FPR فوق به ازاي كليه مقادير و FPR اندازهگيري و در منحني ROC شكل ۸ نمايش داده شدند. منحني مقدار TPR را به ازاي هر ROC FPR متناظر نمايش ميدهد. همچنين جهت مقايسه در اين شكل منحني ROC مربوط به الگوريتمهاي اراي ه شده در ] ۹-۱۳ [ نمايش داده شده است. شكل - ۸ منحني TPR FPR 1. Fowler MJ. Microvascular and Macrovascular Complications of Diabetes. Clinical Diabetes. 2008: 26 (2): 77 82. 2. Klein R, Klein BE, Moss SE, Wong TY. Retinal vessel caliber and microvascular and macrovascular disease in type 2 diabetes: XXI: the Wisconsin Epidemiologic Study of Diabetic Retinopathy.Ophthalmology. 2007 Oct;114(10):1884 92. 3. Kirbas C, Quek F. A Review of Vessel Extraction Techniques and Algorithms. ACM Computing Surveys. 2004 Jun;36(2): 81 121. 4. Teng T., Lefley M., Claremont D., Progress towards automated diabetic ocular screening: a review of image analysis and intelligent systems for diabetic retinopathy. Med Biol Eng Comput. 2002 Jan;40(1):2 13. 5. Dua S, Kandiraju N, Thompson H. Design and Implementation of a Unique Blood vessel Detection Algorithm towards Early Diagnoses of Diabetic Retinopathy. Proceeding of the 5 th International Conference on Information Technology: Coding and Computing; 2005 March; 1:26 31. منابع / ۷ مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸

رضا پوررضا و همكاران 6. Tolias Y, Panas S. A fuzzy vessel tracking algorithm for retinal images based on fuzzy clustering. IEEE Trans Med Imaging. 1998 Apr;17(2):263 73. 7. Estabridis K, Defigueiredo R. Blood Vessel Detection via a Multi window Parameter Transform. Proceeding of the 19 th IEEE Symposium on Computer Based Medical Systems (CBMS'06); 2006 Jun 22 23. 8. Zhang Q, Couloigner I. Accurate centerline detection and line width estimation of thick lines using the radon transform. IEEE Trans Image Process. 2007 Feb;16(2):310 6. 9. Chaudhuri S, Chatterjee S, Katz N, Nelson M, Goldbaum M. Detection of blood vessels in retinal images using two dimensional matched filters. IEEE Trans Med Imaging. 1989;8(3):263 9. 10. Al Rawi M, Qutaishat M, Arrar M. An improved matched filter for blood vessel detection of digital retinal images.comput Biol Med. 2007 Feb;37(2):262 7. 11. Zana F, Klein JC. Segmentation of vessel like patterns using mathematical morphology and curvature evaluation. IEEE Trans Image Process. 2001;10(7):1010 9. 12. Staal J, Abramoff MD, Niemeijer M, Viegever MA, van Ginneken B. Ridge based vessel segmentation in color images of the retina. IEEE Trans Med Imaging. 2004 Apr;23(4):501 9. 13. Kirsch RA. Computer deteration of the constitute structure of biomedical images. Comput Biomed Res. 1971 Jun;4(3):315 28. / ۸ مجله فيزيك پزشكي ايران دوره ۷ شماره ۳ پياپي ) ۲۸