ΧΡΥΣΑ ΑΡΑΠΟΓΛΟΥ Βουλευτής Α Θεσσαλονίκης ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκη 7-4-2011 ΠΡΟΣ: την Υπουργό Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Τ. Μπιρμπίλη ΚΟΙΝ: Αναπληρωτή Υπουργό κ. Ν. Σηφουνάκη Αγαπητή Υπουργέ Στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για την επικαιροποίηση (επιτέλους θα λέγαμε μετά από 25 χρόνια) του Ρυθμιστικού Σχεδίου της Θεσσαλονίκης, καταθέτω σημειακές προτάσεις για παρεμβάσεις που χρειάζεται άμεσα η πόλη. Το Ρυθμιστικό Σχέδιο για την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης, όπως αποτυπώνεται στο σχέδιο «Θεσσαλονίκη 2012», συνιστά ίσως την τελευταία αναπτυξιακή ευκαιρία της Θεσσαλονίκης. Την τελευταία ευκαιρία για ανασυγκρότηση σε μια πόλη που τα τελευταία χρόνια η άναρχη δόμηση, οι αποσπασματικές μελέτες, η αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων και η έλλειψη ενός επιτελικού οργάνου στρατηγικού σχεδιασμού οδήγησαν: Σε όξυνση όλων των βασικών της προβλημάτων (κυκλοφοριακό, χώροι στάθμευσης, έλλειψη χώρων πρασίνου, κλπ.) Σε συνεχή υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της. Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι: Η ανεργία στην Θεσσαλονίκη εδώ και χρόνια κυμαίνεται σε επίπεδα πολύ υψηλότερα το πανελλαδικού μέσου όρου Ο παραγωγικός ιστός της πόλης αποδυναμώνεται, οι μικρές βιοτεχνίες είτε έκλεισαν είτε μετανάστευσαν, η περιοχή αποβιομηχανίστηκε. Η πόλη αντιμετωπίζει τεράστια κυκλοφοριακά προβλήματα ενώ οι θέσεις στάθμευσης στην καλύτερη περίπτωση παραμένουν οι ίδιες όταν τα αυτοκίνητα υπερδιπλασιάζονται Αποτέλεσμα της κυκλοφοριακής αυτής αναρχίας είναι η επικίνδυνη επιβάρυνση της ατμόσφαιρας που καθιστούν την Θεσσαλονίκη πρωταθλήτρια τόσο στην ατμοσφαιρική ρύπανση όσο και στην ηχορύπανση Το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης έχει αφεθεί στην τύχη του και η τελευταία παρέμβαση με άξονα αναφοράς το ιστορικό κέντρο έχει να πραγματοποιηθεί από το 1997 που η Θεσσαλονίκη υπήρξε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης Ο μνημειακός πλούτος της Θεσσαλονίκης παραμένει αναξιοποίητος. Σημαντικά ιστορικά τμήματα της πόλης έχουν δυσκολίες στην πρόσβαση και άλλα από αυτά αφήνονται στην εγκατάλειψη. Η Θεσσαλονίκη ασφυκτικά από την έλλειψη ελεύθερων χώρων ενώ διαθέτει μία από τις χειρότερες αναλογίες πρασίνου ανά κάτοικο στην Ευρώπη (2.7 τ.μ πρασίνου ανά κάτοικο όταν στην Αγγλία και στην Ολλανδία αναλογούν 15 τ.μ πρασίνου) Πέρα λοιπόν από την μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή στρατηγική που οφείλει να χαράζει ένα Ρυθμιστικό Σχέδιο το οποίο μάλιστα έχει να ανανεωθεί εδώ και μία 25ετία, σημαντικό για την Θεσσαλονίκη είναι ένα πρόγραμμα άμεσων, εφικτών και ταυτοχρόνως οραματικών- δυναμικών παρεμβάσεων που θα αλλάξουν τους ποιοτικούς δείκτες της πόλης. Στη Θεσσαλονίκη, τώρα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται να θυμηθούμε τις μελέτες που εκπονήθηκαν το 1912, από την επιτροπή σχεδιασμού με επικεφαλής τον αρχιτέκτονα Ζάχο και το 1917 από τη διεθνή επιτροπή σχεδιασμού, με επικεφαλής τον Εμπράρ. Το ζητούμενο δεν είναι να μιμηθούμε, αλλά να σκεφθούμε με τον ίδιο οραματικό τρόπο το μέλλον της πόλης μας. Πώς θέλουμε να μεγαλώσει η Θεσσαλονίκη; Πού και με ποιο τρόπο θα κατανείμουμε τις νευραλγικές λειτουργίες της; Πώς θα σχεδιάσουμε και κυρίως, με ποιο τρόπο θα υλοποιήσουμε τις μεγάλες αλλαγές στον ιστό της; Η Θεσσαλονίκη οφείλει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της νέας εποχής και να αναδείξει το ρόλο της μέσα στην Ευρώπη των Περιφερειών και των Πόλεων. Οφείλει να αναζητήσει την διακριτή ταυτότητα και την διακεκριμένη θέση που δικαιούται.
Σε αυτήν την κατεύθυνση και με αφορμή την δημόσια διαβούλευση για το νέο Ρυθμιστικό Σχέδιο της Θεσσαλονίκης «Θεσσαλονίκη 2012» καταθέτω τις παρακάτω προτάσεις: Την τελευταία δεκαετία, στην έννοια της "συμπαγούς πόλης" συναντώνται πολλοί πολεοδόμοι που αναφέρονται στο μέλλον των πόλεων. Οι «δημιουργικές πόλεις» ξαναγυρίζουν στο κέντρο τους, διεκδικώντας συγκεκριμένα ενεργειακά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Αυτή η άποψη διαπερνά άλλωστε και την γενικότερη φιλοσοφία του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου της Θεσσαλονίκης όπως έχει παρουσιαστεί μέχρι σήμερα, αποτελώντας ένα από τα ξεχωριστά σημεία του που το διαφοροποιούν από κάθε προηγούμενη πρόταση. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Για να αποκτήσει ωστόσο η Θεσσαλονίκη διακριτή ταυτότητα στο σύγχρονο ανταγωνισμό των πόλεων είναι ανάγκη να διατηρήσει σε λειτουργία και να αναδείξει το ιστορικό της κέντρο. Αυτόν τον δρόμο ακολούθησαν σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές πόλεις από την Βαρκελώνη που αποτελεί ένα πρότυπο σύγχρονης αστικής ανάπτυξης, μέχρι τα γειτονικά Τίρανα που εστίασαν την ανάπτυξη τους στην αναγέννηση του ιστορικού τους κέντρου. Το ίδιο παράδειγμα όμως ακολούθησαν και πολλές ελληνικές πόλεις όπως η Ξάνθη που έχει παρουσιάσει ένα από τα πλέον συγκροτημένα σχέδια ανάδειξης της ιστορικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς. Η Θεσσαλονίκη, από την ίδρυσή της και στην πορεία των 23 αιώνων αδιάλειπτης αστικής οργάνωσης, έχει καθοριστική συμβολή στην οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της ευρύτερης ΝΑ Ευρώπης και της Μεσογείου. Οι οικονομικές περιοχές εμπορικής δραστηριότητας, δηλαδή οι ιστορικές αγορές της πόλης, συγκέντρωσαν για δεκάδες και σε ορισμένες περιπτώσεις εκατοντάδες χρόνια, την κεντρική εμπορική δραστηριότητα της πόλης, ενώ πάντα, αποτελούσαν το κέντρο ενδιαφέροντος των επισκεπτών. Σήμερα, η κεντρική εμπορική Θεσσαλονίκη είναι σχεδόν απροσπέλαστη στους δυνητικούς επισκέπτες της, ενώ η εγκατάλειψη των ιστορικών αγορών, η χωρίς όρους μεταφορά της εμπορικής δραστηριότητας εκτός πόλης και η μετανάστευση της βιοτεχνικής δραστηριότητας, αφήνουν στο κέντρο κουφάρια ολόκληρων πολεοδομικών τετραγώνων. Για την αναστροφή αυτής της κατάστασης θα πρέπει να προχωρήσουν άμεσα στην πόλη οι παρακάτω παρεμβάσεις: 1. Δίκτυο πεζοδρομήσεων στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης Δίκτυο πεζοδρομήσεων στον άξονα του ιστορικού κέντρου με την αξιοποίηση των μελετών που έχουν εκπονηθεί και βρίσκονται στα συρτάρια. Ενδεικτικά μπορεί να περιλαμβάνει τις οδούς η τμήματα των οδών: Βηλαρά, Καποδιστρίου, Κατούνη, Β.Ουγκώ, Συγγρού, Βαλαωρίτου. Στην πεζοδρόμηση των παραπάνω δρόμων θα προστεθούν και άλλοι μικροί και αδιέξοδοι δρόμοι του κέντρου, που σήμερα, αποτελούν χώρους παράνομης στάθμευσης και ηχορύπανσης. Παραδείγματα τέτοιων αποτελούν τα στενά μεταξύ Τσιμισκή και Αλ. Σβώλου, οι δρόμοι γύρω από την Ροτόντα και την Πλατεία Ιπποδρομίου, κλπ. Η υλοποίηση των παραπάνω πεζοδρομήσεων θα συνοδευτεί από μελέτη χορήγησης αδειών καταστημάτων, ώστε να μην εμφανισθεί εκ νέου η αλόγιστη υπερεκμετάλλευση που ζήσαμε στην περίπτωση των Λαδάδικων. Η ανεξέλεγκτη χορήγηση αδειών καταστημάτων υγειονομικού ελέγχου (στη βάση της ανταποδοτικότητας πάντα) στα Λαδάδικα, υπερεξάντλησε τις δυνατότητες της περιοχής και οδηγεί πλέον σε οικονομικό μαρασμό τις ίδιες τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και σε εγκατάλειψη την περιοχή. 2. Αναβάθμιση των ιστορικών αγορών Το ιστορικό κέντρο της πόλης γνώρισε δυο μεγάλες καταστροφές. Μια πρώτη, με την πυρκαγιά του 1917 που αποτέφρωσε 1.200 στρέμματα και έσβησε σημαντικές μνήμες και μία δεύτερη με την άναρχη ανοικοδόμηση της δεκαετίας του 60. Η αστυφιλία της εποχής, η παγκόσμια πατέντα της αντιπαροχής, σε συνδυασμό με την αδυναμία θεσμικής παρέμβασης του κράτους, οδήγησαν στη σημερινή πολεοδομική κατάσταση. Από τις καταστροφές αυτές γλίτωσαν οι ιστορικές αγορές του κέντρου που επιβιώνουν δεκαετίες τώρα (πολλές από αυτές, αιώνες τώρα) αντιμετωπίζοντας όμως σοβαρά προβλήματα, όπως: ΑΓΟΡΑ ΜΟΔΙΑΝΟ Έργο του μηχανικού Ελί Μοδιάνο, χτίστηκε το 1922, φέρει αετωματική πρόσοψη και γυάλινη στέγη και για δεκαετίες ήταν το σημείο αναφοράς - η κεντρική αγορά
τροφίμων της Θεσσαλονίκης. Παραδοσιακά, η αστική τάξη της πόλης αγόραζε τρόφιμα από «τη Μοδιάνο» και τα λαϊκά στρώματα από το Καπάνι. Μέχρι πρόσφατα φιλοξενούσε την κεντρική κρεαταγορά μαζί με πολλά καταστήματα κρεάτων, ψαριών, τροφίμων και οπωροκηπευτικών. Τελευταία, με τη δημιουργία και συνεχή ανάπτυξη των μεγάλων περιφερειακών εμπορικών κέντρων αλλά και την πλήρη έλλειψη συντήρησης, παρουσιάζει όψη εγκατάλειψης. Όλο και περισσότερα μαγαζιά παραμένουν κλειστά και κάποια, λίγα, μετατρέπονται σε ταβέρνες και μπαράκια. ΑΓΟΡΑ ΒΛΑΛΗ (ΚΑΠΑΝΙ) Είναι η παλαιότερη λαϊκή αγορά της Θεσσαλονίκης με διώροφα κτίσματα, καταστήματα τροφίμων και λιανικού εμπορίου στο ισόγειο και εργαστήρια με τοξωτά παράθυρα στα ανώγια. Η διαφορά τιμών και προϊόντων σε σχέση με την αγορά Μοδιάνο είναι εμφανέστατη. Στη Μοδιάνο θα βρει κανείς ανανάδες και μάνγκο, ενώ στο Καπάνι ποδαράκια για πατσά και τη μεγαλύτερη ποικιλία ελιών!!! Επί τουρκοκρατίας λεγόταν Ουν Καπάνι (αλευραγορά) και στο κέντρο της υπήρχε ο πλάτανος στον οποίο οι Τούρκοι κρεμούσαν τους Έλληνες ραγιάδες που τολμούσαν να αντισταθούν. Κάηκε το 1889, ξαναχτίστηκε και ξανακάηκε στην πυρκαγιά του 1917. Σήμερα, για το λόγο που προαναφέραμε (περιφερειακά εμπορικά κέντρα) αλλά και την ανάπτυξη πολλών περιφερειακών λαϊκών αγορών, σε συνδυασμό με τη δυσκολία πρόσβασης στο κέντρο (συγκοινωνιακό, έλλειψη μέσων μαζικής μεταφοράς εκτός των λεωφορείων και χώρων στάθμευσης) ακολουθεί και αυτό μια φθίνουσα πορεία. Η εικόνα εγκατάλειψης είναι εμφανής στα εσωτερικά των κτιρίων, στα οδοστρώματα, στο φωτισμό, στο «πρωτότυπο ανοικτό αποχετευτικό δίκτυο» ΑΓΟΡΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ (ΑΘΩΝΟΣ) Απέναντι από το Καπάνι και γύρω από την πλατεία Άθωνος, όμοιας αρχιτεκτονικής με αυτή της Αγοράς Βλάλη, φιλοξενούσε μέχρι πρόσφατα καταστήματα τροφίμων, οπωροκηπευτικών, βοτάνων και ξυλογλυπτικής. Σήμερα, και μετά από μια αισθητική παρέμβαση που έγινε τις μέρες της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας», τα περισσότερα καταστήματα μετατράπηκαν σε ταβέρνες, με ντελάληδες να προσπαθούν να προσελκύσουν πελάτες (κυρίως από τους ελάχιστους τουρίστες της πόλης μας), με το πλαστικό και το νάιλον να κυριαρχεί και την ηχορύπανση να αυξάνεται διαρκώς σε αντίθεση με την αισθητική που «πήγε περίπατο»!!! ΛΟΥΛΟΥΔΑΔΙΚΑ (ΓΙΑΧΟΥΝΤΙ ΧΑΜΑΜ) Χτίστηκε στο πρώτο μισό του 16ου αιώνα και λειτούργησε ως τις αρχές του 20ου αιώνα στην εβραϊκή συνοικία της περιοχής. Επί δεκαετίες στο κτίριο στεγάστηκαν (και στεγάζονται) καταστήματα πώλησης λουλουδιών. Στο κτίριο έγινε πριν από χρόνια αποκατάσταση ζημιών που είχε υποστεί από το μεγάλο σεισμό του 1978. ΜΠΕΖΕΣΤΕΝΙ Κλειστή αγορά υφασμάτων που χτίστηκε στα τέλη του 15ου αιώνα από τον σουλτάνο Βαγιαζίτ τον Β. Αρχικά ήταν στοά, ασφαλής για να στεγάσει καταστήματα χρυσαφικών, πολύτιμων υφασμάτων και εμπορευμάτων. Λιθόκτιστο κτίριο με έξι θόλους και τέσσερις εισόδους σε σχήμα σταυρού, στέγαζε παλαιότερα περισσότερα από 100 μαγαζιά. Θεωρείται το πιο όμορφο σκεπαστό παζάρι της Βαλκανικής και στεγάζει σήμερα μικρά καταστήματα χρυσαφικών και υφασμάτων, ενώ «ο κλοιός» των ουζερί, των ταβερνών και των «μπαρακίων» το περισφίγγει απειλητικά. ΠΑΛΑΙΟΠΩΛΕΙΑ (ΜΠΙΤ-ΠΑΖΑΡ) Στις οδούς Τοσίτσα και Γκαρμπολά, δίπλα στην αρχαία αγορά της πόλης, λειτουργούν τα «παλιατζίδικα» ενώ κάθε Σάββατο πρωί γίνεται υπαίθριο παζάρι. Τα πρώτα καταστήματα παραχωρήθηκαν στον Οικοδομικό Συνεταιρισμό Προσφύγων Θεσσαλονίκης και εγκαινιάστηκαν από τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Χαρακτηριστική είναι η περίκλειστη πλατεία της περιοχής με τις έξι στοές. Σήμερα και αυτή η αγορά, εγκαταλειμμένη, φθίνει συνεχώς και τα καταστήματα αλλάζουν χρήσεις, φυσικά προς ταβέρνες και καφέ-μπαρ. Οι τελευταίοι των Μοϊκανών ή μάλλον οι τελευταίοι των παλαιοπωλών, επιμένουν να ανθίστανται σε αυτή την εγκατάλειψη, εκλιπαρούν για να τους παραχωρηθούν τα αυτονόητα, τα στοιχειώδη: να τοποθετηθούν κάποιοι φωτιστικοί ιστοί, λίγα καλάθια απορριμμάτων ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Από τις παλαιότερες πλατείες της πόλης, μικρή σε μέγεθος, με μαγαζιά και αποθήκες τροφίμων, «αποικιακών», υαλικών και πλαστικών οικιακής χρήσεως. Η πλατεία διατηρείται περίπου όπως ήταν επί τουρκοκρατίας, με μια
οκταώροφη οικοδομή να έχει φυτευτεί στη μία από τις τέσσερις πλευρές της και οι χρήσεις των καταστημάτων ελάχιστα μεταβλήθηκαν. Ασφυκτιά όμως από τα δίπλο- και τρίπλο- παρκαρισμένα αυτοκίνητα. ΟΔΟΣ ΦΡΑΓΚΩΝ Η γειτονιά όπου στις αρχές του 18ου αιώνα κατοικούσαν Γάλλοι, Ιταλοί, Γερμανοί και λεβαντίνοι (φραγκομαχαλάς). Εδώ ήταν η Οθωμανική Τράπεζα, στο κτίριο που σήμερα στεγάζεται το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, το οποίο ανατινάχθηκε από Βουλγαρική τρομοκρατική ομάδα και ξαναχτίστηκε το 1903. Εδώ ήταν παλαιότερα το Γαλλικό Νοσοκομείο και η Καθολική εκκλησία (κτίσμα του 1897-1900) που λειτουργεί και σήμερα. Στην περιοχή λειτουργούσαν παλαιότερα καταστήματα φυτών και σπόρων, γεωργικών φαρμάκων και μηχανημάτων, πολλά από τα οποία υπάρχουν και σήμερα. ΠΛΑΤΕΙΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ Κεντρικό κτίριο της πλατείας η Τράπεζα Θεσσαλονίκης (Στοά Μαλακοπής), που χτίστηκε το 1906-1907, έργο του αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλλι, με καμπυλόμορφο αέτωμα και κορινθιακές κολώνες στην όψη. Το μεγάλο ρολόι στην όψη του κτιρίου σταμάτησε να λειτουργεί την ώρα του μεγάλου σεισμού του 1978. Μέχρι πρόσφατα, στην εγκαταλειμμένη στην τύχη της πλατεία, λειτουργούσαν κυρίως βιοτεχνίες ετοίμων ενδυμάτων. Εδώ αξίζει να αναφερθούμε στην ευρύτερη περιοχή. Στη Θεσσαλονίκη, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας 90 ανθούσε ο κλάδος της κατασκευής ετοίμου ενδύματος με άξονα το ευρύτερο κέντρο της πόλης (περιοχή Πλ. Δημοκρατίας και στο τετράγωνο μεταξύ των οδών Δωδεκανήσου, Εγνατία, Ι. Δραγούμη, Τσιμισκή). Η αποβιομηχάνιση της χώρας ιδιαίτερα έντονη στη Θεσσαλονίκη - έχει οδηγήσει είτε στο κλείσιμο των περισσοτέρων βιοτεχνιών, είτε στη μεταφορά αρκετών από αυτές σε γειτονικές χώρες, με φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Έτσι, με την εγκατάλειψη μεγάλων βιοτεχνικών χώρων, η περιοχή βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο. Δεκάδες πολυκατοικίες - κελύφη που χρειάζονται σοβαρή συντήρηση, περιμένουν τις όποιες παρεμβάσεις. Οι ανώγειοι παλαιοί επαγγελματικοί χώροι στην ευρύτερη περιοχή δεν πρόκειται να αποκτήσουν και πάλι τη χρήση που είχαν πριν, αυτή του βιοτεχνικού χώρου, γι αυτό και (κάποιοι) πωλούνται σε χαμηλές τιμές σε κατασκευαστές που τους μετατραπούν σε studios. Δεν είναι λίγοι οι χώροι που μετατρέπονται, λόγω του μεγάλου εμβαδού τους σε χώρους πολιτιστικών δραστηριοτήτων (θεατρικοί χώροι στην Λέοντος Σοφού σχολή Βουτσινά και στην οδό Καθολικών). Εδώ είναι αναγκαία η παρέμβαση της πόλης, της πόλης που χάνει μια δραστηριότητα η οποία πρέπει να αναπληρωθεί δεν μπορούν να παραμείνει εγκαταλειμμένο ένα μεγάλο τμήμα της, πόσο μάλλον όταν αυτό βρίσκεται στο κέντρο της. Πρέπει να δοθούν κίνητρα, να ενθαρρυνθούν οι αυθόρμητες κινήσεις που προαναφέραμε, χωρίς βέβαια να έχουμε μια βίαιη παρέμβαση όπως αυτή που έγινε στα Λαδάδικα και η οποία απέτυχε παταγωδώς. Αυτό όμως που η πολιτεία και η πόλη δεν εντόπισε για να το ενισχύσει, το κάνει η νεολαία από μόνη της. Με τον αυθορμητισμό, την επαναστατικότητα και τη φρεσκάδα που τη διακρίνει. Μιλώ για τα ισόγεια καταστήματα αυτής της περιοχής, κυρίως στις οδούς Βαλαωρίτου και Συγγρού, στις οποίες δημιουργήθηκαν και συνεχίζουν να δημιουργούνται τα «νέας γενιάς μπαράκια», χώροι στους οποίους δεν προσφέρεται απλά ένα ποτό αλλά φιλοξενείται και η καλλιτεχνική δημιουργία με εναλλακτική μουσική, θέατρο και stand up comedy. Η νεολαία, για μια ακόμη φορά «μας βάζει τα γυαλιά», μας δείχνει το δρόμο. ΠΛΑΤΕΙΑ ΜΟΡΙΧΟΒΟΥ - ΛΑΔΑΔΙΚΑ Ακόμη μια ιστορική αγορά είναι χαρακτηριστική η ύπαρξη «κλαδικών αγορών» στην πόλη μας, λαδάδικα, ξυλάδικα, λουλουδάδικα, ψαραγορά στη Φράγκων παλαιότερα και στη Μοδιάνο αργότερα, κοσμήματα και υφάσματα στο Μπεζεστένι κτλ κοντά στο λιμάνι λοιπόν τα λαδάδικα για να διευκολύνεται η μεταφορά μιάς και η περιοχή του σημερινού νομού Θεσσαλονίκης και γενικότερα η Βόρεια Ελλάδα δεν διαθέτει ελαιόδεντρα. Χαρακτηριστικό, όπως προείπα παράδειγμα βίαιης παρέμβασης, με σωστές αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις αλλά Γρήγορα ήρθε ο κορεσμός και η παρακμή, με αποτέλεσμα και εδώ σήμερα, τα πολλά κλειστά ανοικίαστα καταστήματα ΑΓΟΡΑ ΟΔΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Από την τουρκοκρατία και μέχρι πρόσφατα φιλοξενούσε καταστήματα με γυαλικά. Εδώ στεγάστηκε το εργοστάσιο της σοκαλατοποιίας «Φλόκα», η καπνεμπορική «Κομέρσιαλ» όπου και το πεδίο συγκρούσεων των καπνεργατών με την αστυνομία, εδώ και η στοά Σαούλ. Η στοά αυτή που υπάρχει στους χάρτες από το
1881, είναι νεοαναγεννησιακού στυλ και πήρε το όνομά της από τον Σαούλ Μοδιάνο που είχε εδώ την τράπεζά του. Ένα τμήμα της στοάς σώθηκε από την πυρκαγιά του 1917. ΑΓΟΡΑ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ Η κυρίως αγορά της Θεσσαλονίκης στα χρόνια της τουρκοκρατίας, με μεγάλη εμπορική δραστηριότητα. Τον 19ο αιώνα ήταν η ψαραγορά της πόλης (Μπαλίκ Παζάρ). Σε πολλά κτίσματα συναντάμε ποικιλία αρχιτεκτονικών και μορφολογικών στοιχείων, πλούσιο διάκοσμο Art Nouveau, περίτεχνα στέγαστρα και σιδεριές, στοές (στοά Φόρογλου, στοά Κουτρούμπα, στοά Τάττη κλπ) Από τα 24 κτίρια της οδού Αγίου Μηνά, τα 12 προϋπήρχαν της πυρκαγιάς του 1917 και τα 12 έχουν κτισθεί μεταξύ 1924 και 1930. Αντιμετωπίζουν πρόβλημα έξωσης από τον ΟΣΚ στο οποίο ανήκουν τα κτίρια με το πρόσχημα της υποστύλωσης και αποκατάστασης ζημιών, χωρίς όμως τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα να αποκαλύπτει τις προθέσεις του για την (πιο προσοδοφόρα) εκμετάλλευση των κτισμάτων. Τα συμβόλαια ενοικίασης δεν ανανεώνονται, φήμες κυκλοφορούν για κατεδάφιση κάποιων καταστημάτων προκειμένου να αναδειχθεί η ιστορική εκκλησία, με αποτέλεσμα πολλά μαγαζιά να παραμένουν κλειστά!!! Παρά την τόσο μεγάλη ιστορική αξία των αγορών του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, που γίνεται ακόμη μεγαλύτερη καθώς δεν πρόκειται για κάποια μνημεία ή μουσεία αλλά για χώρους λειτουργικούς που τους επισκέπτονται καθημερινά χιλιάδες Θεσσαλονικείς, αυτές αργοσβήνουν εγκαταλειμμένες στην τύχη τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 140 καταστήματα της Αγοράς Μοδιάνο, τα 50 παραμένουν ανοίκιαστα. Σήμερα το κέντρο της Θεσσαλονίκης μαστίζεται από την εγκατάλειψη, την απουσία υποδομών και χώρων στάθμευσης, την έλλειψη συγκροτημένου σχεδίου ανάπλασης ανάδειξης. Το ιστορικό εμπορικό κέντρο της πόλης βρίσκεται σε συνεχή οικονομική υποχώρηση και η εμπορική δραστηριότητα με την ανοχή όλων μεταφέρεται στα πολυκαταστήματα της Περιφέρειας. Μόνο τους πρώτους μήνες του 2009 παρουσιάστηκε αύξηση στα ανοίκιαστα καταστήματα της πυρίκαυστης ζώνης σε ποσοστά που κυμαίνονται από 10 μέχρι 30%.Μάλιστα σύμφωνα με τις υπάρχουσες έρευνες το επόμενο διάστημα αναμένεται να βάλει λουκέτο το 5% των επιχειρήσεων στους πιο εμπορικούς δρόμους της Θεσσαλονίκης Οι εμπορικότερες συνοικίες της πόλης όπως η πλατεία Εμπορίου, τα ξυλάδικα, το Μπιτ Παζάρ και οι παράπλευροι δρόμοι τους προς Τσιμισκή και Εγνατία έχουν καταντήσει νεκρά τοπία. Πολλοί από αυτούς τους δρόμους τα βράδια παραμένουν χωρίς φωτισμό, τα εναπομείναντα διατηρητέα αφήνονται στην τύχη τους μέχρι την οριστική κατάρρευση, δεκάδες καταστήματα και μικρές επιχειρήσεις κλείνουν καθημερινά, ενώ έχει να γίνει παρέμβαση στα πεζοδρόμια και τους δρόμους της περιοχής τουλάχιστον μία εικοσαετία. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα όλων η οδός Ερνέστου Εμπράρ. Θεωρείται λοιπόν κίνηση άμεσης προτεραιότητας για την οικονομική αναζωογόνηση αλλά και την τουριστική ανάκαμψη της πόλης η ανάδειξη των αγορών του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης ως μνημειακών συνόλων. Διατήρηση της εσωτερικής και εξωτερικής αρχιτεκτονικής των μνημείων αλλά και για την αποτροπή κατεδαφίσεων και αλλαγής του χαρακτήρα του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης. Συντήρηση και αποκατάσταση διατηρητέων και μη κτιρίων. Τοποθέτηση ειδικών στεγάστρων. Εγκατάσταση και ενίσχυση του ηλεκτροφωτισμού και αποχετευτικού δικτύου. Χωροθέτηση θέσεων στάθμευσης. Συντήρηση και επέκταση των πλακοστρώσεων. Επιμελημένη καθαριότητα. 3. Αισθητική αναβάθμιση των όψεων κτιρίων και συντήρηση των διατηρητέων Η αναβάθμιση θα συνοδευτεί από τον κατάλληλο φωτισμό των κτιρίων, αλλά και όλων των δρόμων του παραδοσιακού κέντρου. Για την αναστήλωση των διατηρητέων θα πρέπει να θεσμοθετηθούν συγκεκριμένα κίνητρα όπως απαλλοτρίωση με ανταλλαγή δημόσιας οικοδομήσιμης γης ( τράπεζα γης) ή απευθείας αγορά τους. Αναφέρουμε ενδεικτικά κτίρια: στην Αγίου Μηνά 13 και Βενιζέλου, κτίριο που χρονολογείται πριν το 1906, και χτίστηκε για να λειτουργήσει ως εμπορική στοά, στην Αγίου Μηνά 11, κτίσμα του 1906 που μέχρι το 1917 στέγαζε την Τράπεζα της Ανατολής, στην Βασ. Ηρακλείου 15 και Βενιζέλου, τη στοά Σαούλ, με διαδοχικές
ημερομηνίες ανέγερσης από το 1867, που συνδέει τις οδούς Ερμού- Βας. Ηρακλείου- Ι. Δραγούμη και Βενιζέλου μεταξύ των οδών Αγίου Μηνά 18, Βενιζέλου και Τσιμισκή ιδιαίτερα σημαντικό εκλεκτικιστικού ρυθμού κτίριο, κτισμένο το 1925 Τσιμισκή 13, το μέγαρο Ναχμία με δύο προσόψεις, στην Τσιμισκή και Αγίου Μηνά, κτισμένο το 1925 το Μέγαρο Καζές, με τρεις όψεις σε Ι. Δραγούμη, Αγίου Μηνά και Τσιμισκή, κτισμένο το1924, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Παιονίδη Κτίσμα στην Συγγρού 9-11, που κτίστηκε πριν το 1874 και τροποποιήθηκε το 1926 σε σχέδια του Μ. Ρούμπενς Τράπεζα Θεσσαλονίκης ή Στοά Μαλακοπής, στην πλατεία Χρηματιστηρίου κτισμένο στα 1906 σε σχέδια Β. Ποζέλλι Κτίριο Καποδιστρίου Πάικου (1925) Κτίριο Πάικου Συγγρού (1929) έργο του Ρούμπενς Κτίριο Βηλαρά και Καθολικών (1926) Καθολική εκκλησία στη Φράγκων (που χρονολογείται από το 1742) καταστράφηκε και ξανακτίστηκε το 1900 σε σχέδια του Ποζέλλι Φράγκων και Λέοντος Σοφού, η παλιά οθωμανική Τράπεζα, κτίριο του 1905) Η αισθητική αναβάθμιση και η αποκατάσταση όψεων των κτιρίων θα συνοδευτεί από : την απομάκρυνση όλων των ξένων στοιχείων και επαναλειτουργία των διελεύσεων και στοών. τον εξωραϊσμό των νεότερων κατασκευών τον κατάλληλο φωτισμό των κτιρίων, αλλά και όλων των δρόμων του παραδοσιακού κέντρου, γεγονός που θα συμβάλει όχι μόνο στην ανάδειξη του συγκεκριμένου τετράγωνου, αλλά και τη ευρύτερης περιοχή αυτού. πρόγραμμα συντήρησης και αναστήλωσης όλων των διατηρητέων του ιστορικού κέντρου 4. Ανάδειξη της κρυμμένης Θεσσαλονίκης. Κάτω από είκοσι τουλάχιστον, πολυκατοικίες της Θεσσαλονίκης έχουν διατηρηθεί στα υπόγεια, τμήματα σημαντικών αρχαίων κτιρίων, τα οποία μετά από τις αναγκαίες εργασίες συντήρησης και διαμόρφωσης μπορούν να αναδείξουν εικόνες από το ιστορικό παρελθόν της πόλης και να ενταχθούν σε πρωτότυπους αρχαιολογικούς περιπάτους. 5. Αναβάθμιση περιβάλλοντος χώρου μνημείων. Επίλυση των προβλημάτων που επισωρεύει η «οπτική» και συνολική ρύπανση των χώρων. Ειδικές παρεμβάσεις που σχετίζονται με την αφαίρεση των περιφράξεων και των κιγκλιδωμάτων, την επαναχάραξη των προσπελάσεων και τον τονισμό των όψεων που προβάλλουν την κλίμακα των μνημειακών κατασκευών θα πρέπει να γίνουν σε μνημεία όπως ο Προφήτης Ηλίας, η Αγία Αικατερίνη, οι Άγιοι Απόστολοι. Στους Αγίους Αποστόλους ειδικότερα η ανάπλαση του οποίου υπάρχει τουλάχιστον εδώ και μια πενταετία του τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου Θεσσαλονίκης- θα πρέπει να διασφαλιστεί η άμεση σχέση του μνημείου με το Δυτικό Τείχος και τη Βυζαντινή Δεξαμενή. 6. Θεσμοθέτηση συγκεκριμένων κίνητρων για την επιστροφή στο κέντρο. Όπως ακριβώς σχεδιάζεται για το κέντρο της Αθήνας να θεσμοθετηθούν συγκεκριμένα κίνητρα (μειωμένα δημοτικά τέλη, επιδότηση ανακαίνισης και ενεργειακής αναβάθμισης κτιρίων, επιδότηση ενοικίου) για την επιστροφή των Θεσσαλονικέων στο κέντρο της πόλης. Να ξαναγίνει τόπος κατοικίας, εμπορικής δραστηριότητας, καλλιτεχνικής έκφρασης των νέων. 1. Ανάπλαση οικοδομικών τετράγωνων με στόχο μια πολυ-κεντρική Θεσσαλονίκη Οργάνωση όλων των οικοδομικών τετραγώνων κατά ομάδες σε αστικές ενότητες με κοινά λειτουργικά χαρακτηριστικά, προκειμένου να εξασφαλιστούν χώροι υπόγειας στάθμευσης των κατοίκων, χώροι για το παιχνίδι των παιδιών, για την επικοινωνία των κατοίκων, για την οργανωμένη συγκέντρωση και αποκομιδή απορριμμάτων, χώροι
με πράσινο και λουλούδια. Στην ανάπλαση θα πρέπει να συμπεριληφθούν και οι υποβαθμισμένοι σήμερα, εσωτερικοί ακάλυπτοι χώροι των οικοδομικών τετραγώνων. 2. Θεσσαλονίκη και θάλασσα Η Θεσσαλονίκη πρέπει να επανέλθει στη θαλασσινή «ατμόσφαιρα» με την αξιοποίηση του μοναδικού θαλασσίου μετώπου της των 35 χιλιομέτρων. Ο Θερμαϊκός κόλπος πρέπει να ξαναμπεί στη ζωή της πόλης. Από το Καλοχώρι ως τη Μηχανιώνα, ο παραθαλάσσιος χώρος μπορεί και πρέπει να ενταχθεί στην οικονομική, τουριστική, αθλητική και ψυχαγωγική καθημερινότητα μας, στα πρότυπα άλλων μεσογειακών πόλεων (Βαρκελώνη, Γένοβα, Μασσαλία κλπ). Στο νέο ρυθμιστικό υπάρχει πρόβλεψη για την ξεχωριστή ανάδειξη πέντε τμημάτων: από Καλοχώρι μέχρι ΣΤ προβλήτα, το τμήμα της παλιάς παραλία, της νέας παραλίας, της παραλιακής ζώνης της Καλαμαριάς μέχρι την τάφρο και της παραλιακής ζώνης του Δήμου Μίκρας μέχρι το αεροδρόμιο. Σημαντικό όμως είναι το θαλάσσιο μέτωπο να αντιμετωπιστεί με ενιαίο τρόπο στην λογική ενός μεγάλου παραθαλάσσιου περιπάτου που θα ενταχθεί οργανικά στην ζωή της πόλης. Σε αυτήν την κατεύθυνση είναι αναγκαίο άμεσα μέσα από διαδημοτικές συνεργασίες να εκπονηθούν διεθνείς αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί κατά τα πρότυπα της ανάπλασης του φαληρικού όρμου που σχεδιάζονται στην Αθήνα. Με απόλυτο σεβασμό στο περιβάλλον και στην προστασία του θαλασσίου μετώπου από ανεξέλεγκτες χρήσεις κλπ. 3. Υπερτοπικά πάρκα αναψυχής Αξιοποίηση στρατοπέδων προς όφελος των τοπικών κοινωνιών με δημιουργία υπερτοπικών χώρων πρασίνου και πολιτισμού. Επίλυση του ιδιοκτησιακού προβλήματος (με τη δημιουργία τράπεζας γης) για το στρατόπεδο Κόδρα που μπορεί να διαμορφωθεί ως υπερτοπικός χώρος πρασίνου και πολιτισμού για το σύνολο του πολεοδομικού συγκροτήματος. 4. Αξιοποίηση ελεύθερων χώρων- πράσινη περιβάλλουσα Δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πλέγματος δημόσιων χώρων πρασίνου, που θα συγκροτείται από τα μείζονος σημασίας και μητροπολιτικής εμβέλειας στοιχεία, όπως είναι το Δάσος πάρκο του Σέιχ Σου, η κεντρική περιοχή ΔΕΘ ΧΑΝΘ Γ ΣΣ και του θαλασσίου μετώπου, τις ζώνες των ρεμάτων που διασχίζουν τις πολεοδομημένες και τις αδόμητες περιοχές όπως στην περιοχή της Τούμπας, τα στρατόπεδα και επίσης τους υφιστάμενους οργανωμένους χώρους (τοπικά πάρκα, πλατείες, δενδροστοιχίες, νησίδες, ακάλυπτοι χώροι κοινωφελών συγκροτημάτων κ.α.). Με την κατασκευή των δύο μεγάλων ανισόπεδων κόμβων Τούμπας και Καυταντζογλείου (Κ9 & Κ8) έχει αποκοπεί σε μεγάλο βαθμό ο αστικός ιστός από το Δάσος του Σέιχ Σου. Για τον λόγο αυτό είναι αναγκαία η κατασκευή δύο «πράσινων γεφυρών» σε κατάλληλα σημεία της εσωτερικής περιφερειακής. Ο σχεδιασμός των γεφυρών αυτών θα πρέπει να υπακούει στις ανάγκες ενός σύγχρονου αρχιτεκτονικού σχεδιασμού υψηλής αισθητικής. Στόχος η δημιουργία ενός «πράσινου τόξου», μιας πράσινης περιβάλλουσας περιοχής Θεσσαλονίκης που θα συνδέει το δυτικό τόξο της πόλης, τους αρχαιολογικούς χώρους, τα στρατόπεδα, την αλάνα της Τούμπας, τη Νέα Ελβετία, τα ρέματα, την ΔΕΘ ( όταν μεταφερθεί) και η οποία θα κατεβαίνει μέχρι την θάλασσα. Η Θεσσαλονίκη μπορεί και πρέπει να αποκτήσει τη δική της διακριτή (τουριστική) ταυτότητα και να αναπτύξει δράσεις και υποδομές που θα υπηρετούν αυτόν τον στόχο.μόνο έτσι το κέντρο της αλλά και η ίδια η πόλη θα ξαναβρούν τον δρόμο της ανάπτυξης. 1. Ένα νέο τοπόσημο για την Θεσσαλονίκη- αξιοποίηση της συλλογής Κωστάκη Όλες οι μεγάλες ή οι ευρύτερα γνωστές πόλεις του κόσμου, έχουν ένα τοπόσημο, ένα σύγχρονο ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό σύνολο που τις χαρακτηρίζει. Και δεν αναφέρομαι στην Ακρόπολη των Αθηνών ή το Κολοσσαίο της Ρώμης που από αιώνες χαρακτηρίζουν αυτές τις πόλεις, ούτε καν για τον Πύργο του Άιφελ ή το Άγαλμα της Ελευθερίας. Θα παρέθετα την Όπερα του Σίδνεϊ, το London Eye - τον τεράστιο μύλο του Λονδίνου, το ξενοδοχείο (ανεξάρτητα από αισθητικές διαφωνίες) στο Ντουμπάι.
Για να ενταχθεί η Θεσσαλονίκη στον «παγκόσμιο χάρτη εικόνων» και μάλιστα ως μια πόλη χωρίς εξαιρετικό μέγεθος, που δεν έχει την εμπορική και επιχειρηματική διεθνούς οικονομικού κέντρου, ούτε υποστηρίζεται από μια ισχυρή πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης, χρειάζεται ένα νέο τοπόσημο. Ένα εμβληματικού χαρακτήρα κτίριο αναγνωρίσιμου στην παγκόσμια κοινότητα. Ας τολμήσουμε να διεκδικήσουμε άμεσα τη δημιουργία μιας καινούριας αστικής ταυτότητας της πόλης μας, που θα κάνει τη Θεσσαλονίκη να κερδίσει σε αναγνωσιμότητα και να καταστεί ελκυστικός τόπος προορισμού. Άλλοι τόλμησαν. Να αναφέρουμε την περίπτωση του Μπιλμπάο, μιας πόλης με πολύ μεγάλα προβλήματα, που με απόφαση της Τοπικής Διοίκησης και με πολλές επιφυλάξεις από την τοπική κοινωνία, δημιούργησε το Μουσείο Guggenheim. Ένα κτίριο εμβληματικό που συνεισέφερε τα μέγιστα ώστε να βελτιωθεί η εικόνα της πόλης στο εξωτερικό και να καταστεί το Μπιλμπάο σημείο αναφοράς σε πολιτιστικούς κύκλους και τουριστικές βιομηχανίες που αναπτύσσονται σε διεθνή κλίμακα. Το κτίριο του Μουσείου του Μπιλμπάο είναι ένα από τα διακεκριμένα κτίρια που βοηθούν να καθοριστεί η πολιτιστική ιεραρχία σε μια ενοποιημένη Ευρώπη όπου οι πόλεις γίνονται όλο και πιο σημαντικές. Ένας από τους λόγους της επιτυχίας του είναι ότι έχει την ικανότητα να ενώνει το τοπικό και το παγκόσμιο. Για να επανέλθουμε στη Θεσσαλονίκη, πιστεύω ότι το τοπόσημο αυτό πρέπει να συνδεθεί: με τον χαρακτήρα της πόλης που είναι το συνεχές θαλάσσιο μέτωπο των 40 χιλιομέτρων (σπάνιο για πόλη σε παγκόσμιο επίπεδο) με τον μοναδικό κινητό θησαυρό μοντέρνας τέχνης, τη Συλλογή Κωστάκη με την αναμόρφωση της δυτικής εισόδου της πόλης, μιας αισθητά υποβαθμισμένης περιοχής Προτείνουμε, με ιδιαίτερη προσοχή στην προστασία του περιβάλλοντος, την άμεση χωροθέτηση και προκήρυξη διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για μια ιδιαίτερη αρχιτεκτονική κατασκευή που θα φιλοξενήσει την συλλογή Κωστάκη και ταυτοχρόνως θα δώσει μια νέα σύγχρονη και διακριτή ταυτότητα στην πόλη. Μια κατασκευή που θα χωροθετηθεί στην θαλάσσια περιοχή γιατί όχι μια πλωτή κατασκευή στα δυτικά της πόλης, συντελώντας ουσιαστικά στην γενικότερη αναβάθμιση της δυτικής πλευράς. Το τοπόσημο αυτό μπορεί να μετεξελιχθεί στο νέο σύγχρονο σύμβολο της Θεσσαλονίκης, προσδίδοντας της μια σύγχρονη ταυτότητα. ΔΗΛΑΔΗ ΝΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΕΙ ΣΤΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΧΑΡΤΗ ΤΩΝ ΕΙΚΟΝΩΝ ΠΟΛΕΩΝ. 2. Ανάδειξη του προσφυγικού χαρακτήρα της Θεσσαλονίκης Στη διαχρονική πορεία της Θεσσαλονίκης παραλείπουμε ή δεν υπογραμμίζουμε όσο θα έπρεπε, ένα σημαντικό κεφάλαιο που αφορά στην υποδοχή του μεγαλύτερου τμήματος των προσφύγων της μικρασιατικής καταστροφής. Αυτό που έκανε το σπουδαίο μας συγγραφέα Γιώργο Ιωάννου να δώσει στην πόλη μας τον τίτλο της «Πρωτεύουσας των προσφύγων». Στην πόλη υπάρχουν αρκετά σημεία μάρτυρες της εγκατάστασης των προσφύγων, τα οποία μέσα από συγκεκριμένες παρεμβάσεις θα πρέπει να αποδοθούν εκ νέου στην πόλη. Σε αυτήν την κατεύθυνση προτείνουμε: Α. ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΩ ΠΟΛΗ: Η περιοχή της Άνω Πόλης γνωστή ως περιοχή των «καστροπλήκτων», όπου τα βυζαντινά τείχη της πόλης συμμετέχουν στην τοιχοποιία των ασβεστωμένων προσφυγικών σπιτιών, είναι το τελευταίο οικιστικό σύνολο που διατηρεί την εικόνα της προσφυγικής Θεσσαλονίκης και αποτελεί μοναδικό δείγμα ύστερης λαϊκής αρχιτεκτονικής. Η διάσωση αυτού του οικισμού αποτελεί θέμα σεβασμού της ιστορίας και της αισθητικής μας. Προτείνουμε, την άμεση αναστολή της οποιαδήποτε κατεδάφισης, την αναστολή των βίαιων εξώσεων των τελευταίων κατοίκων του οικισμού, την διάσωση και αξιοποίηση των προσφυγικών κτισμάτων που έχουν απαλλοτριωθεί, με την προοπτική δημιουργίας μιας οργανωμένης και μοναδικής «προσφυγικής γειτονιάς» της Θεσσαλονίκης μέσω της αξιοποίησης ευρωπαϊκών κονδυλίων. Β. ΓΙΑ ΤΑ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΗΡΙΑ: Η περιοχή όπου τα καράβια αποβίβαζαν κατά χιλιάδες τους εξαθλιωμένους πρόσφυγες, για να αρχίσει η τεράστια προσπάθεια της προσαρμογής τους στην καινούρια πατρίδα. Είναι γνωστό το Ellis Island, το «Νησί των Δακρύων» που για πολλά χρόνια, από το 1892 μέχρι το 1954, υποδέχθηκε εκατομμύρια μετανάστες απ' όλο τον κόσμο. Ένα νησάκι στην είσοδο της Νέας Υόρκης, όπου οι μετανάστες υποβάλλονταν σε εξονυχιστικό ιατρικό και διοικητικό έλεγχο, για να πάρουν την τελική έγκριση για την είσοδο τους στην Αμερική. Κάποια κτίρια τα νησιού αυτού συντηρήθηκαν και από το 1990 λειτουργεί ως Μουσείο και Ιστορικό Κέντρο Μετανάστευσης. Οι σημερινοί
επισκέπτες, έχουν την δυνατότητα να περιηγηθούν στους χώρους υποδοχής, τους κοιτώνες, τα ιατρεία, ενώ στο προαύλιο υπάρχει το «τείχος τιμής» όπου είναι χαραγμένα τα ονόματα πολλών μεταναστών και άνθρωποι από όλο τον κόσμο επισκέπτονται αυτό το σημείο, αναζητώντας προγόνους τους. Προτείνουμε τη δημιουργία του πρώτου οργανωμένου μουσειακού χώρου για τον προσφυγικό Ελληνισμό, στην παραλία του Δήμου Καλαμαριάς, στο χώρο δηλαδή που λειτούργησαν τα περιβόητα απολυμαντήρια. Κατά το πρότυπο του Ellis Island - που βέβαια δεν έχει άμεση σχέση καθώς εκεί έφθαναν μετανάστες, κυνηγώντας οικειοθελώς το όνειρο μιας καλύτερης ζωής, ενώ στη δική μας περίπτωση έφθαναν πρόσφυγες, ξεριζωμένοι βίαια από τις προγονικές τους εστίες - στο χώρο αυτό θα μπορούσε να συγκεντρωθεί αρχειακό υλικό, γενεαλογικά δέντρα, κειμήλια και τεκμήρια της τεράστιας συμβολής των προσφύγων στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου μας. Δυστυχώς δεν έχουν διασωθεί οι εγκαταστάσεις της εποχής, αλλά έχουμε όλα τα άλλα στοιχεία που θα συνθέσουν μια προσπάθεια εύγλωττης αφήγησης της ιστορίας και του πολιτισμού των προσφύγων. 3. Δημιουργία ενός εκτεταμένου δικτύου ιστορικών και πολιτιστικών διαδρομών με την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και των βυζαντινών μνημείων της Θεσσαλονίκης Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας της Θεσσαλονίκης, πόλης με βυζαντινό κυρίως περιβάλλον, οφείλεται στην ύπαρξη πολλών αξιόλογων μνημείων που, μέχρι πριν λίγα χρόνια, ήταν ενταγμένα σ έναν παραδοσιακό ιστό περικλεισμένο από μία, σχεδόν πλήρη, γραμμή τειχών. Σήμερα, μετά την ολοκληρωτική καταστροφή του παραδοσιακού πολεοδομικού πλέγματος, η πόλη δε διατηρεί αυτόν τον χαρακτήρα, παρά μόνο συναισθηματικά. Το άμεσο περιβάλλον των μνημείων παραδόθηκε στον αρνητικό σύγχρονο πολεοδομικό χώρο, που το εκμηδένισε. Δίχως καμία διορατική πολιτική, η Θεσσαλονίκη αναπτύχθηκε κοντόφθαλμα σύμφωνα με τους νόμους μιας αγοράς που εξορίζει τον πολιτισμό και τη μνημειακή κληρονομιά από το συνολικό κεφάλαιο μιας πόλης. Σήμερα λοιπόν θεωρείται αναγκαία η ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων με την ένταξή τους στο σύγχρονο πολεοδομικό περιβάλλον Στην πόλη πρέπει να επαναφέρουμε την έννοια του «μεγάλου περιπάτου». Ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, από την Αρχαία Αγορά στη Πλατεία Αριστοτέλους και την προκυμαία, από τον Λευκό Πύργο στη Δημητρίου Γούναρη, την Πλατεία Ναυαρίνου και την Ροτόντα κλπ. που στοχεύει στο να συνδέσει την ιστορία με τη ζωή της σύγχρονης πόλης. Αντιμετώπιση του συγκροτήματος της Αρχαίας Αγοράς, με τις προεκτάσεις του από τη Βασιλική του Αγίου Δημητρίου και έως την οδό Εγνατία, με τρόπο που να ορίζει ένα ανασκαφικό και ταυτόχρονα, ένα τοπολογικό συγκρότημα μνημείων διαφόρων εποχών (από την Παναγία Χαλκέων μέχρι τα λουτρά Παράδεισος), ως σύνολο, για να λειτουργήσει σωστά σε κλίμακα πόλης. Να επαναφέρουμε τις προτάσεις- μελέτες για τις τρεις αρχαιολογικούς άξονες στο κέντρο της πόλης. Χρύσα Αράπογλου Βουλευτής ΠΑΣΟΚ Α Θεσσαλονίκης