ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΣΕΕ ΤΟΜΕΑΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ / ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ, ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ (ΠΕΡΙΛΗΨΗ)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ/ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ, ΦΤΩΧΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Εισαγωγή Το πρόγραμμα επιχειρησιακής ενίσχυσης του ΙΝΕ/ ΓΣΕΕ, το οποίο χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, περιλαμβάνει δύο αλληλεξαρτώμενες ομάδες ενεργειών, οι οποίες επιπλέον προορίζονται να ενισχύσουν και τις ήδη υλοποιούμενες δράσεις στο πλαίσιο του σχεδίου «Θεσμικής αναβάθμισης της ΓΣΕΕ». Πρόκειται για: 1. Ενέργειες οργάνωσης, ενίσχυσης και ανάπτυξης λειτουργιών παρατηρητηρίου κοινωνικών και οικονομικών εξελίξεων και πολιτικών. 2. Ενέργειες οργάνωσης και ανάπτυξης λειτουργιών Μονάδας τεκμηρίωσης και υποστήριξης της θεσμικής εκπροσώπησης της ΓΣΕΕ, καθώς και ενέργειες αξιοποίησης των εκροών (αξιολόγηση αποτελεσμάτων, καλές πρακτικές, συμπεράσματα, επιμέρους προτάσεις πολιτικής κλπ) από την υλοποίηση πολιτικών και προγραμμάτων απασχόλησης, κοινωνικής ένταξης και δια βίου μάθησης. Μέσω ακριβώς αυτών των ενεργειών, προωθείται ως άμεσος στόχος η επιχειρησιακή ενίσχυση του ΙΝΕ ΓΣΕΕ (συμπεριλαμβανομένου του ΚΕΚ, το οποίο πολιτικά και επιστημονικά εποπτεύεται από το ΙΝΕ) και ως αναμενόμενο αποτέλεσμα η ενδυνάμωση της θεσμικής εκπροσώπησης και η βελτίωση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών και παρεμβάσεων της ΓΣΕΕ. Πιο συγκεκριμένα βασικό πυρήνα της πράξης, μέσω του οποίου δρομολογούνται οι αναγκαίες αλλαγές για την ενίσχυση της επιχειρησιακής ικανότητας του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, αποτελεί: η «Σύσταση, οργάνωση και ανάπτυξη λειτουργιών δύο διακριτών αν και αλληλοσυνδεόμενων Μονάδων του ΙΝΕ ΓΣΕΕ: α) Παρατηρητηρίου κοινωνικών οικονομικών /δημοσιονομικών εξελίξεων και πολιτικών καθώς και εκτίμησης της φτώχειας και των κοινωνικών ανισοτήτων β) Μονάδας τεκμηρίωσης και υποστήριξης της θεσμικής εκπροσώπησης της ΓΣΕΕ». Το Παρατηρητήριο Κοινωνικών και Οικονομικών εξελίξεων και Πολιτικών, έχει ως βασικές υποδιαιρέσεις, για την ανάπτυξη ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, στατιστικών σειρών και αναλύσεων τα πεδία: - Δημοσιονομικής, αναπτυξιακής και μακροοικονομικής πολιτικής, - Φτώχειας, Εισοδημάτων, Ανισοτήτων και Κοινωνικού Αποκλεισμού - Πολιτικών απασχόλησης, - Πολιτικών Υγείας και πρόνοιας - Μεταναστευτικής πολιτικής Η Μονάδα τεκμηρίωσης και υποστήριξης της θεσμικής εκπροσώπησης της ΓΣΕΕ, παρακολουθεί και διαμορφώνει θέσεις και προτάσεις τρέχουσας πολιτικής.
Σκοπός και στόχοι του Παρατηρητηρίου. Το Παρατηρητήριο του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, έχει ως βασικό Σκοπό την αξιόπιστη συνεχή συλλογή, καταγραφή, ανάλυση και διάθεση μιας ευρύτατης γκάμας στοιχείων, σε θεματικά πεδία τα οποία αποτελούν κεντρικά σημεία της ατζέντας και του ρεπερτορίου των συνδικάτων στην Ελλάδα. Ειδικά σήμερα, όπου οι θέσεις και οι διεκδικήσεις της ΓΣΕΕ διατυπώνονται σε συνθήκες κρίσης, η πολύπλευρη και έγκυρη τεκμηρίωση του συνδικαλιστικού λόγου αποτελεί ουσιώδη προϋπόθεση της κοινωνικής και πολιτικής παρέμβασης των συνδικάτων. Ο κύριος στόχος, του είναι να παρέχει στην ΓΣΕΕ, στα μέλη της, στον κόσμο της επιστήμης και της έρευνας και σε όποιον ενδιαφέρεται γενικότερα, αντικειμενικές, αξιόπιστες και συγκρίσιμες πληροφορίες και υψηλής προστιθέμενης αξίας αναλύσεις για τις εξελίξεις και τα φαινόμενα της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Το Παρατηρητήριο Κοινωνικών και Οικονομικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ αποτελεί προϊόν, αφενός ριζικής αναδιάρθρωσης του τρόπου λειτουργίας των αντίστοιχων εργαλείων του ΙΝΕ, αφετέρου θεματικής διεύρυνσης, σε νέα πεδία στα οποία η ΓΣΕΕ καλείται να διαμορφώσει και προβάλλει θέσεις, με τρόπο συνεχή και τεκμηριωμένο, συνεπώς πειστικό και ταυτόχρονα υπό το φως της επιστημονικής κριτικής αλλά και του δημόσιου διαλόγου. Το Παρατηρητήριο, ως εργαλείο ενίσχυσης υφιστάμενων λειτουργιών, όπως για παράδειγμα η βελτίωση των μηχανισμών έρευνας, μελέτης και τεκμηρίωσης, αποτελεί μια ουσιαστική 1 παράμετρο της προσπάθειας αναβάθμισης της θεσμικής ικανότητας των συνδικάτων με στόχο την συμβολή τους στην διαμόρφωση πολιτικών και την ανάληψη πρωτοβουλιών δράσης. Ένα ζήτημα το οποίο ανέκυψε υπό το πρίσμα μιας αδήριτης ανάγκης, η οποία πιέζει για την πληρέστερη ανταπόκριση του συνδικαλιστικού κινήματος σε μια διευρυμένη την τελευταία δεκαπενταετία ατζέντα πολιτικών. Συνοψίζοντας: ο ρόλος του «Παρατηρητηρίου Κοινωνικών, Οικονομικών/ Δημοσιονομικών εξελίξεων, Φτώχειας και Ανισοτήτων» του ΙΝΕ συνίσταται στην συλλογή, έρευνα και ανάλυση μικρο και μακρο οικονομικών και κοινωνικών μεγεθών και στοιχείων που σχετίζονται με την οικονομική πολιτική, τις δημοσιονομικές της εκφάνσεις, την κοινωνική πολιτική, την απασχόληση και την αγορά εργασίας, τις εργασιακές σχέσεις, την φτώχεια, ανισότητες και τις πολιτικές κοινωνικής ένταξης, την καινοτομία και την τεχνολογική εξέλιξη, τις πολιτικές για το ανθρώπινο δυναμικό. Πεδία και θεματικές οι οποίες εισρέουν έντονα πλέον στο συνδικαλιστικό ρεπερτόριο. Ως εκ τούτου το Παρατηρητήριο Κοινωνικών και Οικονομικών εξελίξεων του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, με την συνεχή καταγραφή, παρακολούθηση και ανάλυση των δεδομένων, στοχεύει σε μια πολυδιάστατη υποστήριξη των παρεμβάσεων της ΓΣΕΕ σε όλο το φάσμα της οργανωτικής της δομής. Ταυτόχρονα το περιεχόμενο του παρατηρητηρίου απευθύνεται και είναι διαθέσιμο, στην επιστημονική κοινότητα, σε φορείς άσκησης πολιτικής, στην εκπαιδευτική κοινότητα, σε φορείς εκπροσώπησης και υποστήριξης συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων, όπως μεταναστευτικές κοινότητες, γυναικείες οργανώσεις, κλπ. 1 Η άλλη καθοριστική παράμετρος είναι η ποιοτική βελτίωση των επιχειρησιακών παρεμβάσεων του Σ. Κ
Δομή οργάνωση και δραστηριότητες του Παρατηρητηρίου Το Παρατηρητήριο αποτελεί επιστημονική δομή του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, η οποία προέρχεται από ομάδες εργασίας που δραστηριοποιούνται σε όλα τα πεδία του επιστημονικού έργου του ΙΝΕ και διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα και εργαλεία για την βιώσιμη ανάπτυξη του. Η δομή του παρατηρητηρίου, με την νέα του μορφή, ως ένα ολοκληρωμένο σύστημα εισροών και εκροών, χαρακτηρίζεται από ενιαίο πλαίσιο αρχών λειτουργίας. Στο Παρατηρητήριο συγκεντρώνονται, διοικητικά και λειτουργικά, όλες οι σχετικές δραστηριότητες οι οποίες έχουν αναπτυχθεί στο ΙΝΕ έως σήμερα και ταυτόχρονα εντάσσονται καινούργιες δραστηριότητες, οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την υποστήριξη της ΓΣΕΕ για σημαντικά θέματα της συνδικαλιστικής ατζέντας. Για τους παραπάνω λόγους η αξιοποίηση κατάλληλου ανθρώπινου δυναμικού, το οποίο εκτός των μόνιμων συνεργατών στελεχών του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, κατά κύριο λόγο θα αναζητείται από το Μητρώο Εμπειρογνωμόνων Συνεργατών του ΙΝΕ (ΜΕΣΙΝΕ), αποτελεί μια κρίσιμη παράμετρο επιτυχίας του Παρατηρητηρίου. Στο πλαίσιο αυτό, η οργάνωση και λειτουργία του Παρατηρητηρίου θα στηρίζεται σε μικτές ομάδες εργασίες αποτελούμενες από επιστημονικά στελέχη του ΙΝΕ ΓΣΕΕ και εξωτερικούς εξειδικευμένους συνεργάτες, καταξιωμένα μέλη της ακαδημαϊκής και επιστημονικής κοινότητας στα πεδία ενδιαφέροντος του Παρατηρητηρίου. Κατ αυτόν τον τρόπο, η υπάρχουσα τεχνογνωσία του ΙΝΕ εμπλουτίζεται με εισροές από την ευρύτερη επιστημονική κοινότητα, τις οποίες αξιοποιεί ως υψηλής ποιότητας προστιθέμενη αξία για την περαιτέρω ενδυνάμωση του Ινστιτούτου.. Η οργανωτική μορφή του Παρατηρητηρίου επηρεάζεται από τα καθοριστικά στοιχεία της αποστολής του (σκοπός και στόχοι) και δομείται ανάλογα με τις βασικές λειτουργίες / δραστηριότητες που επιτελεί. Το Παρατηρητήριο συλλέγει, καταγράφει και αναλύει πληροφορίες και στοιχεία τα οποία σχετίζονται με τα αντικείμενα της δραστηριότητας του, πραγματοποιεί επιστημονικές έρευνες και μελέτες, αναπτύσσει μεθόδους οι οποίες ενισχύουν την συγκρισιμότητα των αναλύσεων του, συνδέεται με αντίστοιχα παρατηρητήρια και συνεργάζεται με επιστημονικούς, ερευνητικούς και πανεπιστημιακούς φορείς. Μέθοδος, λειτουργίες,τομείς εργασίας Οι πληροφορίες, τα δεδομένα που συλλέγει και επεξεργάζεται το Παρατηρητήριο, οι επιστημονικές έρευνες και οι μελέτες που εκπονεί κυρίως μέσω των μικτών ομάδων εργασίας και όπου είναι αναγκαίο μέσω απευθείας αναθέσεων, αφορούν τις εξελίξεις, τα αίτια και τις συνέπειες, κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών φαινομένων και σε αντιστοιχία με: - τις βασικές κρατικές πολιτικές για τις οποίες τα συνδικάτα διαμορφώνουν άποψη και εκφέρουν λόγο και - κεντρικά και ουσιώδη κοινωνικά ζητήματα και φαινόμενα τα οποία ιεραρχούνται υψηλά στην συνδικαλιστική ατζέντα, κατά κύριο λόγο στους ακόλουθους τομείς / πεδία δραστηριότητας Ως εκ τούτου τα εξειδικευμένα αντικείμενα δραστηριότητας αποτελούν: Οι δημοσιονομικές εξελίξεις και η δημοσιονομική πολιτική Η φτώχεια, οι ανισότητες και οι πολιτικές ένταξης. Η μετανάστευση, οι διακρίσεις και η μεταναστευτική πολιτική Η πολιτική απασχόλησης και οι πολιτικές αντιμετώπισης της ανεργίας Η οργάνωση της εργασίας Τα επαγγέλματα Η επαγγελματική κατάρτιση και οι ειδικότητες Η κοινωνική πρόνοια και η δημόσια υγεία Η εξειδικευμένες αυτές δραστηριότητες είναι προφανές ότι υπόκεινται σε διαφοροποιήσεις και αλλαγές, ανάλογα με τις εξελίξεις στην κοινωνία και την οικονομία
Δραστηριότητες / Λειτουργίες: Επιστημονική: Περιλαμβάνει το σύνολο των ενεργειών που συμβάλλουν στην συλλογή, οργάνωση, επεξεργασία και διάχυση των επιστημονικών δραστηριοτήτων και δεδομένων στα κυριότερα πεδία δραστηριοποίησης του Συνδικαλιστικού κινήματος και άπτονται κυρίως των κρατικών πολιτικών αλλά και κοινωνικών φαινομένων. Ερευνητική / μελετητική: Σχεδιασμός και υλοποίηση πρωτογενών ερευνών και μελετών τόσο από το μόνιμο ερευνητικό δυναμικό του ΙΝΕ, όσο και με συνεργασίες με την ακαδημαϊκή κοινότητα και ερευνητικούς φορείς. Δευτερογενής επεξεργασία και ανάλυση στοιχείων / ερευνών - μελετών. Τεκμηρίωση: Η συλλογή και ανάλυση ποιοτικών και ποσοτικών παραμέτρων με στόχο την τεκμηριωμένη διατύπωση σε άμεσο χρόνο θέσεων της ΓΣΕΕ για ζητήματα τρέχουσας πολιτικής. Πληροφόρηση: Συγκέντρωση, επεξεργασία διάχυση πληροφοριών. Σύνδεση με σχετικά εγχώρια, ευρωπαϊκά και διεθνή δίκτυα. Διοργάνωση συζητήσεων, ημερίδων. Διάχυση της πληροφορίας στο εσωτερικό του οργανισμού. Διοργάνωση workshop. Εκδοτική: Έντυπη και ηλεκτρονική έκδοση των προϊόντων του παρατηρητηρίου, δυνατότητα έκδοσης θεματικών επιστημονικών περιοδικών, ενημερωτικών δελτίων κλπ. Συνεργασία Δικτύωση: Το Παρατηρητήριο συνεργάζεται και δικτυώνεται με εθνικούς ή διεθνείς φορείς, κρατικούς οργανισμούς πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα καθώς και άλλα παρατηρητήρια. Αναπτύσσει κατάλογο φορέων δικτύωσης. Επικοινωνιακή: Αναπτύσσει σχέδιο επικοινωνιακής πολιτικής τόσο στο εσωτερικό του Συνδικαλιστικής δομής (Συνδικαλιστικές οργανώσεις σε όλα τα επίπεδα και υποστηρικτικούς μηχανισμούς) όσο και στο εξωτερικό του περιβάλλον (ομοειδής φορείς, Δημόσιους φορείς, Μ.Μ.Ε) Διοικητική / Διαχειριστική: Διοικητική υποστήριξη των παραπάνω λειτουργιών. Εύρεση και αξιοποίηση πόρων. Στα παραπάνω πεδία δραστηριοτήτων αναζητά και λαμβάνει υπόψη εργασίες και δραστηριότητες οι οποίες αναπτύσσονται από άλλους εθνικούς και υπερεθνικούς φορείς, ερευνητικούς, παρατηρητήρια, πανεπιστήμια, ώστε να αποφεύγονται οι επικαλύψεις.
Τομείς ερευνητικής πολιτικής, Μέθοδος εργασίας, όργανα συντονισμού και διοίκησης. Το παρατηρητήριο υποδιαιρείται σε ανεξάρτητες μονάδες / υπο-παρατηρητήρια, σε πλήρη αντιστοιχία με τα θεματικά πεδία και τους τομείς πολιτικής του ΙΝΕ και της ΓΣΕΕ Βασική οργανωτική μονάδα του παρατηρητηρίου αποτελεί η ομάδα έργου. Οι ομάδες έργου έχουν κυρίως μικτό χαρακτήρα, αποτελούμενες από μόνιμα στελέχη του ΙΝΕ και εξωτερικούς εξειδικευμένους συνεργάτες της επιστημονικής κοινότητας, συντονίζονται από τους επιστημονικούς υπεύθυνους ή τους συντονιστές του έργου και υποστηρίζονται με κατάλληλο διοικητικό δυναμικό. Ο συντονισμός διενεργείται από τον υπεύθυνο του Παρατηρητηρίου, ενώ το περιεχόμενο και οι δραστηριότητες του, ο ετήσιος και μεσοπρόθεσμος προγραμματισμός του, διαμορφώνονται από επιστημονική επιτροπή στην οποία μπορούν να συμμετέχουν και εξωτερικοί συνεργάτες ακαδημαϊκού προφίλ, οι οποίοι έχουν την επιστημονική ευθύνη συγκεκριμένων πεδίων του παρατηρητηρίου. Η κάθε μονάδα / παρατηρητήριο, συντονίζεται από τον επιστημονικό υπεύθυνο της μονάδας και από ομάδα διοίκησης έργου αποτελούμενη από τους επιστημονικούς συντονιστές των επιμέρους έργων. Ανά πεδίο δραστηριότητας ή συγκεκριμένης ενότητας έργων, δύναται να σχηματίζονται ομάδες παρακολούθησης οι οποίες αποτελούνται από τους υπεύθυνους των έργων. Ο προγραμματισμός του παρατηρητηρίου εγκρίνεται από το διοικητικό Συμβούλιο του ΙΝΕ /ΓΣΕΕ. Η επιστημονική επιτροπή συνεδριάζει τουλάχιστον 4 φορές το έτος και παρακολουθεί την πορεία των εργασιών του παρατηρητηρίου, το οποίο συντονίζεται με το γενικότερο έργο και τον προγραμματισμό του ΙΝΕ. Η δημιουργία και ανάπτυξη πανελλαδικού δικτύου σύνδεσης με τα περιφερειακά παρατήματα του ΙΝΕ ΓΣΕΕ αποτελεί μία εκ των σημαντικών επιδιώξεων του Παρατηρητηρίου. Το δίκτυο θα αποτελείται από την κεντρική μονάδα, που ανήκει στο Παρατηρητήριο και συνεργάζεται με τα περιφερειακά παρατήματα του ΙΝΕ. Θα εξεταστεί η δυνατότητα ανάπτυξης ενός εργαλείου συλλογής δεδομένων, πρωτογενών και δευτερογενών, από το περιφερειακό επίπεδο, και διοχέτευσης τους στην κεντρική μονάδα για περαιτέρω επεξεργασία. Είναι προφανές ότι θα υπάρξει ένα στάδιο καθορισμού κριτηρίων για τα δεδομένα από περιφερειακές και τοπικές πηγές και ίσως χρειαστεί σχετική μελέτη σκοπιμότητας. Το στελεχιακό δυναμικό του Παρατηρητηρίου απαρτίζεται από μόνιμους, εσωτερικούς, συνεργάτες και εξωτερικούς συνεργάτες του ΙΝΕ. ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΝΑ ΤΟΜΕΑ Μ1. Παρατηρητήριο Δημοσιονομικών Εξελίξεων και Δημοσιονομικής Πολιτικής Μ2. Παρατηρητήριο Τεχνολογικού Μετασχηματισμού και Οικονομικής Ανάπτυξης/ Παραγωγικής Αναδιάρθρωσης Μ3. Παρατηρητήριο Φτώχειας, Εισοδημάτων και Κοινωνικών Ανισοτήτων Μ4. Παρατηρητήριο πολιτικών Υγείας και άλλων κοινωνικών υπηρεσιών Μ5. Παρατηρητήριο Απασχόλησης και αγορών εργασίας Μ6. Παρατηρητήριο Μετανάστευσης και Μεταναστευτικής πολιτικής