ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Αύγουστος 27 ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Θεσσαλονίκη, Οκτ. 27

Η παρούσα τεχνική έκθεση παρουσιάζει τον αριθμό οχημάτων ανά κατηγορία και ανά μονάδα πληθυσμού, στους Νομούς και τις Περιφέρειες της Ελλάδας και της Ζώνης των Περιφερειών διέλευσης της Εγνατίας Οδού (Ζώνη Επιρροής IV). Η έκθεση έχει ως σκοπό την παροχή λεπτομερών πληροφοριών και την εύκολη κατανόηση των δεδομένων. Για τον λόγο αυτό γίνεται εκτενής χρήση γραφημάτων, πινάκων και χαρτών. Η μελέτη της κατοχής οδικών οχημάτων εξετάζεται τόσο γιατί σχετίζεται με τις οδικές μεταφορικές υποδομές, όσο και επειδή μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αναπτυξιακός δείκτης μιας περιοχής. Η χρήση της κατοχής οχημάτων ως δείκτη ανάπτυξης, έχει εμφανιστεί στη σχετική βιβλιογραφία (Petrakos and Saratsis, 2: Regional inequalities in Greece, Papers in Regional Science, 79, pp. 47-54) και η εγκυρότητα της αποδεικνύεται με την γραμμική σχέση μεταξύ ΑΕΠ ανά κάτοικο και κατοχής οχημάτων (βλ. ενότητα Γ.2). Την παρούσα έκθεση σύνταξε και επιμελήθηκε ο επιστημονικός συνεργάτης του Παρατηρητηρίου, Σωκράτης Σεϊτανίδης, MSc χωροτάκτης πολεοδόμος. Τα περιεχόμενα και οι τυχόν απόψεις που φιλοξενούνται στις εκθέσεις και τα κείμενα εργασίας του Παρατηρητηρίου δεν αντανακλούν απαραίτητα την σύμφωνη γνώμη της εταιρείας ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. Επιτρέπεται η αναπαραγωγή για μη εμπορικούς σκοπούς με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται η πηγή (Παρατηρητήριο ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε.). Internet: http://www.egnatia.gr http://observatory.egnatia.gr Εγνατία Οδός Α.Ε. 27 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ...6 Α.1. Σύνολο των οχημάτων ανά 1 κατοίκους...6 A.2. Επιβατηγά ανά 1 κατοίκους... 1 Α.3. Λεωφορεία ανά 1 κατοίκους... 14 Α.4. Μοτοσυκλέτες >5cc ανά 1 κατοίκους... 2 Α.5. Φορτηγά ανά 1 κατοίκους... 26 B.2. Σύνολο των ΙΧ επιβατηγών και μοτοσυκλετών... 29 Β.3. Οχήματα επαγγελματικής χρήσης (Δ.Χ. επιβατηγά, φορτηγά, λεωφορεία και φορτηγές μοτοσυκλέτες)... 32 Γ.1. Σύνολο οχημάτων και μήκος οδικού δικτύου... 33 Γ.2. Επιβατηγά οχήματα και ΑΕΠ... 36 Γ.3. Κατοχή επιβατηγών οχημάτων και κκ ΑΕΠ... 37 ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ... 38 ΠΗΓΕΣ... 38 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 38 ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΓΡΑΦΗΜΑ 1. ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ - ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24...6 ΓΡΑΦΗΜΑ 2. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ - ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 1995-24...7 ΓΡΑΦΗΜΑ 3. ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 24...7 ΓΡΑΦΗΜΑ 4. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΕΠΙΒΑΤΗΓΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ, ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV, 1995-24... 1 ΓΡΑΦΗΜΑ 5. ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΒΑΤΗΓΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ - ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV, 24... 12 ΓΡΑΦΗΜΑ 6. ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24... 14 ΓΡΑΦΗΜΑ 7. ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV, 24... 15 ΓΡΑΦΗΜΑ 8. ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ, ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV, 24... 15 ΓΡΑΦΗΜΑ 9.ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24... 16 ΓΡΑΦΗΜΑ 1. ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΜΕ ΚΥΒΙΣΜΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΠΟ 5CM 3 ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24... 21 ΓΡΑΦΗΜΑ 11. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΜΕ ΚΥΒΙΣΜΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΠΟ 5CM 3 ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 1998-24... 22 ΓΡΑΦΗΜΑ 12. ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΜΕ ΚΥΒΙΣΜΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΠΟ 5CM 3 ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ IV, 24... 23 ΓΡΑΦΗΜΑ 13. ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΜΕ ΚΥΒΙΣΜΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΠΟ 5CM 3 ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24... 24 ΓΡΑΦΗΜΑ 14. ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΟΡΤΗΓΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24... 26 2

ΓΡΑΦΗΜΑ 15. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΦΟΡΤΗΓΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 24... 27 ΓΡΑΦΗΜΑ 16. ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΟΡΤΗΓΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 24... 27 ΓΡΑΦΗΜΑ 17. ΑΡΙΘΜΟΣ ΙΧ ΕΠΙΒΑΤΗΓΩΝ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24... 29 ΓΡΑΦΗΜΑ 18. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΙΧ ΕΠΙΒΑΤΗΓΩΝ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 1998-24... 3 ΓΡΑΦΗΜΑ 19. ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24... 32 ΓΡΑΦΗΜΑ 2. ΟΧΗΜΑΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΖΩΝΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 24... 33 ΠΙΝΑΚΕΣ ΠΙΝΑΚΑΣ 1. ΕΠΙΒΑΤΗΓΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ... 11 ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ... 17 ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΙΧ ΕΠΙΒΑΤΗΓΑ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΕΣ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ... 31 ΠΙΝΑΚΑΣ 4. ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΗΚΟΣ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ... 34 ΧΑΡΤΕΣ ΧΑΡΤΗΣ 1. ΣΥΝΟΛΟ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ, 24...8 ΧΑΡΤΗΣ 2. ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ, ΑΝΑ ΝΟΜΟ, 1995-24...9 ΧΑΡΤΗΣ 3. ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΠΙΒΑΤΗΓΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ, 24... 13 ΧΑΡΤΗΣ 4. ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ, 24... 19 ΧΑΡΤΗΣ 5. ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΡΙΘΜΟΥ ΛΕΩΦΟΡΕΙΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤ. ΑΝΑ ΝΟΜΟ, 2-24... 2 ΧΑΡΤΗΣ 6. ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ, 24... 25 ΧΑΡΤΗΣ 7. ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΟΡΤΗΓΩΝ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ ΑΝΑ ΝΟΜΟ, 24... 28 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα έκθεση σκοπεύει να εξετάσει τον αριθμό οχημάτων και τη σχέση του με αναπτυξιακά μεγέθη στους Νομούς και τις Περιφέρειες της Ελλάδας και της Ζώνης Επιρροής IV 1 της Εγνατίας Οδού. Η κατοχή οχημάτων στην Ελλάδα παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια αλματώδεις αυξητικούς ρυθμούς. Από το 1995 έως το 25, ο αριθμός των οδικών οχημάτων στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 95,1% (ΕΣΥΕ, 26), ενώ την ίδια περίοδο ο πληθυσμός της χώρας αυξήθηκε κατά 4,6% (Eurostat, 27) 2. Σύμφωνα με τη Eurostat, η αύξηση των οχημάτων στην Ελλάδα είναι η πέμπτη μεγαλύτερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ25) 3 την περίοδο 199-24 και άγγιξε το 121% 4. Χρησιμοποιώντας την κατηγοριοποίηση οχημάτων που ακολουθεί η Eurostat και τα στοιχεία που διατίθενται από την ΕΣΥΕ (Δεκέμβριος, 26) για τα οχήματα, υπολογίζεται η κατοχή οχημάτων για τις Περιφέρειες και τους Νομούς της Χώρας και της Ζώνης Επιρροής IV. Όπως τα δημοσιεύματα της Eurostat 3, η παρούσα έκθεση χρησιμοποιεί τον δείκτη οχήματα ανά 1 κατοίκους αντί του δείκτη οχήματα ανά κάτοικο, για την αποφυγή χρήσης πολλών δεκαδικών ψηφίων. Στην πρώτη ενότητα, η οποία ακολουθεί την κατηγοριοποίηση οχημάτων που χρησιμοποιεί η Eurostat παρουσιάζονται οι εξής δείκτες: A1. Το σύνολο των οχημάτων (ΙΧ και ΔΧ) εκτός από μοτοσυκλέτες (ΙΧ και ΔΧ) ανά 1 κατοίκους A2. Το σύνολο των επιβατηγών (ΙΧ και ΔΧ) ανά 1 κατοίκους Α3. Το σύνολο των λεωφορείων (ΙΧ και ΔΧ) ανά 1 κατοίκους Α4. Το σύνολο των φορτηγών (ΙΧ και ΔΧ) ανά 1 κατοίκους Α5. Το σύνολο των μοτοσυκλετών (επιβατηγές και μεταφορικές, ΙΧ και ΔΧ) που έχουν κυβισμό μεγαλύτερο των 5cm 3 ανά 1 κατοίκους. Εκτός από τους παραπάνω δείκτες, παρουσιάζονται ορισμένοι που δεν αντιστοιχούν στην κατηγοριοποίηση της Eurostat, αλλά κρίνονται κατάλληλοι για την περιγραφή της κατοχής οχημάτων για τα Ελληνικά δεδομένα. Συγκεκριμένα, στην δεύτερη ενότητα παρουσιάζονται: Β1. Το σύνολο των ΙΧ επιβατηγών και μοτοσυκλετών ανά 1 κατοίκους, το οποίο εκφράζει σε ποιο βαθμό υπάρχει κατοχή οχήματος με κύριο σκοπό τη μετακίνηση. Β2. Το σύνολο των οχημάτων για επαγγελματική χρήση ανά 1 κατοίκους. Με τον όρο οχήματα για επαγγελματική χρήση 5 εννοούνται τα Δ.Χ. επιβατηγά, τα φορτηγά, τα λεωφορεία και οι φορτηγές μοτοσυκλέτες. Ο δείκτης αποτελεί μια ένδειξη του βαθμού εξάρτησης της απασχόλησης από τα οχήματα. 1 Η Ζώνη Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού, περιλαμβάνει τις Περιφέρειες διέλευσης της Οδού, δηλαδή τις Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, Κεντρική Μακεδονία, Δυτική Μακεδονία, Ήπειρο και Θεσσαλία. 2 Ετήσιος πληθυσμός κατά φύλλο και ηλικία της 1 ης Ιανουαρίου κάθε έτους. Πηγή: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page?_pageid=1996,45323734&_dad=portal&_schem a=portal&screen=welcomeref&open=/popula/pop/demo/demo_pop&language=en&product= EU_MASTER_population&root=EU_MASTER_population&scrollto= 3 Μετά τις Λιθουανία, Λετονία, Πορτογαλία και Πολωνία. 4 Nearly one car per two habitants in the EU25 in 24, Eurostat news release, 125/26, - 19 September 26. 5 Για την περιγραφή του όρου «οχήματα για επαγγελματική χρήση», βλ. Ενότητα «Μεταδεδομένα». 4

Εκτός από τον πληθυσμό, στην τελευταία ενότητα, γίνεται συσχέτιση του αριθμού οχημάτων με: Γ1. Το μήκος του Εθνικού Οδικού Δικτύου. Εξετάζεται αν υπάρχει σχέση μεταξύ των δύο παραμέτρων. Επίσης, δημιουργείται ένας δείκτης που ισοδυναμεί με το άθροισμα των επιβατηγών, φορτηγών και λεωφορείων ενός Νομού ή Περιφέρειας, δια το μήκος του Εθνικού Οδικού Δικτύου στον Νομό ή την Περιφέρεια. Ο δείκτης αυτός εκφράζει τον βαθμό στον οποίο είναι φορτισμένο το Εθνικό Οδικό Δίκτυο σε κάθε Νομό ή Περιφέρεια. Γ2. Το μέγεθος αγοράς. Στα πλαίσια του δείκτη αυτού γίνεται συσχέτιση των επιβατηγών οχημάτων με το ΑΕΠ για τους Νομούς της Ζώνης IV, η οποία δείχνει ότι τα δύο αυτά μεγέθη αυξάνονται ανάλογα. Γ3. Το επίπεδο ευημερίας. Στα πλαίσια του δείκτη αυτού γίνεται συσχέτιση της κατοχής επιβατηγών οχημάτων με το ΑΕΠ ανά κάτοικο, σε επίπεδο Περιφερειών. Η παρούσα έκθεση καταγράφει τα αποτελέσματα των δεικτών, χωρίς ωστόσο να υπεισέρχεται σε ενδελεχή ερμηνεία τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι δείκτες που παρουσιάζονται μπορεί να επηρεάζονται από πληθώρα παραγόντων. Για παράδειγμα ο αριθμός των λεωφορείων στον πληθυσμό ενδέχεται να επηρεάζεται από το μέγεθος του πληθυσμού και την έκταση του Νομού, τη μορφή του οικιστικού δικτύου, τις επιλογές μετακίνησης των κατοίκων κ.α. Κατά παρόμοιο τρόπο, η κατοχή μοτοσυκλέτας μπορεί να επηρεάζεται από πληθώρα παραγόντων όπως τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και η κατάσταση του οδικού δικτύου, η γεωμορφολογία εδάφους, οι προτιμήσεις και συνήθειες των κατοίκων στις μεταφορές κ.α. Οι δείκτες υπολογίστηκαν και παρουσιάστηκαν ώστε να περιγράφουν α) την κατάσταση που ισχύει την πιο πρόσφατη χρονιά για την οποία έχουμε δεδομένα, δηλαδή το 24 6 και β) τη διαχρονική εξέλιξη του κάθε δείκτη. Έγινε μια προεργασία των δεικτών για την περίοδο 1995-24, η οποία έδειξε ότι υπάρχουν ελάχιστες διαχρονικές μεταβολές στην κατάταξη των Περιφερειών ως προς τα εξεταζόμενα μεγέθη και για τον λόγο αυτό, η παρούσα έκθεση εστιάστηκε περισσότερο στην περιγραφή της κατάστασης του 24. 6 Για τον υπολογισμό των δεικτών απαιτείται ο αριθμός οχημάτων και ο πληθυσμός. Ο αριθμός οχημάτων είναι διαθέσιμος από την ΕΣΥΕ μέχρι και το έτος 25. Μέχρι σήμερα (Σεπτέμβριος 27), η τελευταία χρονιά για την οποία υπάρχουν δημοσιευμένα δεδομένα από την Eurostat για τον πληθυσμό των Νομών και Περιφερειών της Ελλάδας (μέσος ετήσιος πληθυσμός) είναι το 24. Κατά συνέπεια η πιο πρόσφατη χρονιά για την οποία μπορούν να υπολογιστούν οι παραπάνω δείκτες είναι το 24. 5

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ Α.1. Σύνολο των οχημάτων ανά 1 κατοίκους Το 24, η Περιφέρεια Αττικής έχοντας 69 οχήματα/1 κατοίκους κατατάσσεται πρώτη ανάμεσα στις Περιφέρειες της Χώρας, με σημαντική διαφορά από τις υπόλοιπες. Την ακολουθούν οι Περιφέρειες Κρήτης (512 οχήμ./1 κατ.), Κεντρικής Μακεδονίας (431 οχήμ./1 κατ.) και Ιονίων Νήσων (423 οχήμ./1 κατ.). Στις υπόλοιπες Περιφέρειες η κατοχή οχημάτων εμφανίζει μικρές διακυμάνσεις, μεταξύ 35 και 4 οχήματα ανά 1 κατοίκους (Γράφημα 1). Στην κατάταξη των δεκατριών Περιφερειών της Χώρας με βάση το σύνολο οχημάτων ανά 1 κατοίκους, δεν υπάρχουν Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV στις πρώτες και τις τελευταίες θέσεις, αλλά κυμαίνονται όλες κοντά στην ενδιάμεση τιμή του δείκτη, με πρώτη την Κεντρική Μακεδονία και τελευταία την Ήπειρο (Γράφημα 1). Στο σύνολο της Ζώνης Επιρροής IV, ο αριθμός οχημάτων ανά 1 κατοίκους μόλις ξεπερνά τα 4 και υπολείπεται κατά 2 περίπου οχήματα της Περιφέρειας Αττικής, ενώ ξεπερνά μόλις κατά 58 οχήματα την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, που κατατάσσεται τελευταία. Γράφημα 1. Συνολικός αριθμός οχημάτων ανα 1 κατοίκους - Περιφέρειες της Ελλάδας, 24 7 Αριθμός οχημάτων ανά 1 κατοίκους 6 5 4 3 2 1 Αττική Κρήτη Ελλάδα Κεντρική Μακεδονία Ιόνια Νησιά Ζώνη Επιρροής IV Δυτική Μακεδονία Θεσσαλία Περιφέρειες Βόρειο Αιγαίο Νότιο Αιγαίο Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Ήπειρος Στερεά Ελλάδα Πελοπόννησος Δυτική Ελλάδα Η εξέλιξη του δείκτη οχήματα ανά κάτοικο είναι ανοδική για όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV, καθ όλη την διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου (1995-24). Επίσης, η κατάταξη των Περιφερειών με βάση αυτόν τον δείκτη δεν μεταβάλλεται κατά την διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου και η κατοχή οχημάτων σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV παραμένει σταθερά κάτω από αυτήν του συνόλου της Χώρας (Γράφημα 2). 6

Γράφημα 2. Εξέλιξη του συνολικού αριθμού οχημάτων ανα 1 κατοίκους - Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV, 1995-24 Αριθμός οχημάτων ανά 1 κατοίκους 5 45 4 35 3 25 Ελλάδα Κεντρική Μακεδονία Ζώνη Επιρροής IV Δυτική Μακεδονία Θεσσαλία Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Ήπειρος 2 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 Έτος Ο Νομός Θεσσαλονίκης, έχοντας αντιστοιχία σχεδόν ένα αυτοκίνητο για δύο κατοίκους (476 οχήμ./1 κατ.) εμφανίζει την μεγαλύτερη τιμή του δείκτη στη Ζώνη IV, ενώ τη μικρότερη εμφανίζει ο Νομός Ροδόπης (Γράφημα 3). Στη Ζώνη Επιρροής IV δεν υπάρχουν Νομοί με λιγότερο από 3 οχημ./1 κατοίκους (Χάρτης 1). Οι Νομοί που βρίσκονται στα άκρα της Εγνατίας Οδού, (Ν. Έβρου, Ν. Ιωαννίνων και Ν. Θεσπρωτίας), εμφανίζουν τη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση οχημάτων ανά 1 κατοίκους σε πανελλαδικό επίπεδο (Χάρτης 2). Στους Νομούς αυτούς βρίσκονται οι πόλεις οι οποίες με την ολοκλήρωση την Εγνατίας Οδού, είναι οι πλέον ευνοημένες όσον αφορά την βελτίωση της προσπελασιμότητας. Γράφημα 3. Συνολικός αριθμός οχημάτων ανά 1 κατοίκους Νομοί της Ζώνης Επιρροής IV, 24 6 Αριθμός οχημάτων ανά 1 κατοίκους 5 4 3 2 1 Θεσσαλονίκη Ημαθία Καβάλα Καστοριά Κοζάνη Τρίκαλα Δράμα Λάρισα Έβρος Κεφαλλονιά Άρτα Μαγνησία Θεσπρωτία Ιωάννινα Πιερία Πέλλα Πρέβεζα Χαλκιδική Καρδίτσα Ξάνθη Σέρρες Γρεβενά Κιλκίς Φλώρινα Ροδόπη Νομοί 7

Χάρτης 1. Σύνολο οχημάτων ανά 1 κατοίκους ανά Νομό, 24 8

Χάρτης 2. Ποσοστιαία μεταβολή του συνολικού αριθμού οχημάτων ανά 1 κατοίκους, ανά Νομό, 1995-24 9

A.2. Επιβατηγά ανά 1 κατοίκους Το 24, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας εμφανίζει το μεγαλύτερο αριθμό επιβατηγών οχημάτων ανά 1 κατοίκους στη Ζώνη IV (322 οχήμ./1 κατ.), και υπολείπεται του αντίστοιχου δείκτη του Συνόλου της Χώρας κατά 47 οχήματα. Την ακολουθούν οι Δυτική Μακεδονία, Θεσσαλία, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και τελευταία η Ήπειρος με 129 επιβατηγά οχήματα ανά 1 κατοίκους. Ο αριθμός των επιβατηγών οχημάτων ανά κάτοικο εμφανίζει αυξητικές τάσεις σε όλες τις Περιφέρειες και τους Νομούς της Ζώνης IV και κάθ όλη τη διάρκεια της περιόδου 1995-24 (Γράφημα 4). Από την εξέταση των μεταβολών του δείκτη ανά διετία (Πίνακας 1), προκύπτει ότι η αύξηση του δείκτη για την Ζώνη IV και για κάθε Περιφέρεια της Ζώνης, είναι ίση ή μικρότερη από την αντίστοιχη αύξηση του δείκτη της Χώρας για όλες τις διετίες μεταξύ των ετών 1996 και 24. Γράφημα 4. Εξέλιξη του αριθμού επιβατηγών οχημάτων ανά 1 κατοίκους, Περιφέρειες της Ζώνης IV, 1995-24 Αριθμός επιβατηγών οχημάτων 4 35 3 25 2 15 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Κεντρική Μακεδονία Δυτική Μακεδονία Θεσσαλία Ήπειρος Ζώνη Επιρροής IV Σύνολο Χώρας 1 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 Έτος Η κατάταξη των Νομών στον δείκτη επιβατηγά οχήματα ανά 1 κατοίκους εμφανίζει ομοιότητες με την κατάταξή τους στον δείκτη σύνολο οχημάτων ανά 1 κατοίκους. Οι Νομοί Θεσσαλονίκης, Καβάλας και Κοζάνης κατέχουν και πάλι θέσεις μέσα στις πέντε υψηλότερες της Ζώνης Επιρροής IV (Γράφημα 5). Τελευταίος στην κατάταξη είναι ο Νομός Χαλκιδικής με μόλις 161 επιβατηγά/1 κάτ. (Πίνακας 1). Όπως φαίνεται παρακάτω (ενότητα Α.5), ο Νομός Χαλκιδικής, ενώ είναι τελευταίος στην κατοχή επιβατηγών οχημάτων είναι πρώτος στην κατοχή φορτηγών στη Ζώνη IV. 1

Πίνακας 1. Επιβατηγά οχήματα ανά 1 κατοίκους ΕΠΙΒΑΤΗΓΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟYΣ, ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 24 (Αριθμός των Ι.Χ. και Δ.Χ. επιβατηγών οχημάτων / μέσος ετήσιος πληθυσμός σε χιλιάδες) NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ/ NOMOΣ 1996 1998 2 22 24 gr11 Αν. Μακεδονία και Θράκη 154,9 177,9 211,6 241,3 268,3 gr111 ΕΒΡΟΥ 148,5 174,6 21,6 243,1 273,2 gr112 ΞΑΝΘΗΣ 136,7 163,3 198,8 228,8 258, gr113 ΡΟΔΟΠΗΣ 12,7 138,2 164,1 187,5 27,8 gr114 ΔΡΑΜΑΣ 181,5 23,6 238,8 269, 296,6 gr115 ΚΑΒΑΛΑΣ 182,6 24,5 239,8 27,9 298,3 gr12 Κεντρική Μακεδονία 194,6 218,3 255,9 288,6 321,8 gr121 ΗΜΑΘΙΑΣ 159,9 181,8 217,9 251,3 285,1 gr122 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 243,6 272,2 316,7 354,1 392,3 gr123 ΚΙΛΚΙΣ 139,4 155,5 181,4 21,4 219, gr124 ΠΕΛΛΑΣ 114,4 128,3 154,6 177,3 22,1 gr125 ΠΙΕΡΙΑΣ 136,3 154,6 182,2 29,3 235,8 gr126 ΣΕΡΡΩΝ 123, 139,8 166,1 192, 218,2 gr127 ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 94,3 16,8 128,6 146,6 161,3 gr13 Δυτική Μακεδονία 159,6 18,4 213,3 244,6 272,7 gr131 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 19,1 119,4 14, 161,1 179,1 gr132 ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 194,6 223,8 264,2 298, 33,6 gr133 ΚΟΖΑΝΗΣ 173,8 196,5 231,7 266,6 298,1 gr134 ΦΛΩΡΙΝΑΣ 115,1 128,7 154,5 178,7 198,1 gr14 Θεσσαλία 148,3 169,6 24,2 236,7 265,9 gr141 ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ 17, 122, 147,7 177,6 26,8 gr142 ΛΑΡΙΣΣΑΣ 16, 182,5 218,3 25,5 283,5 gr143 ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 168,1 19,1 225,8 258,2 28,3 gr144 ΤΡΙΚΑΛΩΝ 131,6 154,2 192,3 227,4 258,9 gr21 Ήπειρος 129,3 153,7 193,7 228,3 258,1 gr211 ΑΡΤΑΣ 116,6 142,8 185,3 223,1 257,6 gr212 ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 1, 119,2 155,5 192,1 222,4 gr213 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 149,8 177, 218,9 252,7 281,3 gr214 ΠΡΕΒΕΖΑΣ 111,4 129,3 163,8 192,6 217, Ζώνη Επιρροής IV 17,8 193,9 23,3 262,7 293,6 gr Σύνολο Χώρας 218,4 246,9 292,7 331,8 368,3 Πηγές πρωτογενών δεδομένων: ΕΣΥΕ 12/26 και Eurostat 3/27 11

Γράφημα 5. Αριθμός επιβατηγών οχημάτων ανά 1 κατοίκους - Νομοί της Ζώνης IV, 24 Αριθμός επιβατηγών οχημάτων ανά 1 κατοίκους 45 4 35 3 25 2 15 1 5 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΒΑΛΑΣ ΚΟΖΑΝΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΛΑΡΙΣΣΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΕΒΡΟΥ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΞΑΝΘΗΣ ΑΡΤΑΣ Νομοί ΠΙΕΡΙΑΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΚΙΛΚΙΣ ΣΕΡΡΩΝ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΡΟΔΟΠΗΣ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΠΕΛΛΑΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ Στο σύνολο της Ζώνης IV, υπάρχουν μόλις τρεις Νομοί στους οποίους τα επιβατηγά οχήματα ανά 1 κατοίκους είναι μεταξύ 15 και 2, (Νομοί Γρεβενών, Φλώρινας και Χαλκιδικής), ενώ δεν υπάρχουν Νομοί που να έχουν λιγότερα από 15 επιβατηγά ανά 1 κατοίκους. Σε σύγκριση με το υπόλοιπο της Χώρας, οι Νομοί της Ζώνης IV εμφανίζουν πιο ισόρροπη κατανομή της κατοχής οχημάτων (Χάρτης 3). 12

Χάρτης 3. Αριθμός επιβατηγών οχημάτων ανά 1 κατοίκους ανά Νομό, 24 13

Α.3. Λεωφορεία ανά 1 κατοίκους Το σύνολο των λεωφορείων στον πληθυσμό αποτελεί ένδειξη του πόσο γίνονται μαζικές οδικές μετακινήσεις. Οι τιμές αυτού του δείκτη για τις Περιφέρειες και τους Νομούς της Χώρας εμφανίζουν μεγάλη διακύμανση. Η Περιφέρεια που έχει τα περισσότερα λεωφορεία σε σχέση με τον πληθυσμό της είναι το Νότιο Αιγαίο (4 λεωφ./1 κατ.). Στις περισσότερες από τις Περιφέρειες της Χώρας η τιμή του αυτού του δείκτη είναι μισή ή και μικρότερη (Γράφημα 6). Το Νότιο Αιγαίο ακολουθούν οι Περιφέρειες Αττικής (3,17 λεωφ./1 κατ.) και Ιονίων Νήσων (2,54 λεωφ./ 1 κατ.). Τελευταίο στην κατάταξη είναι το Βόρειο Αιγαίο με 1,28 λεωφ./ 1 κατ., τιμή η οποία είναι τρεις φορές μικρότερη από την αντίστοιχη της πρώτης στην κατάταξη Περιφέρειας. Γράφημα 6. Αριθμός λεωφορείων ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ελλάδας, 24 Αριθμός λεωφορείων/ κάτοικο 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1,5 Νότιο Αιγαίο Αττική Ιόνια Νησιά Ελλάδα Δυτική Μακεδονία Κεντρική Μακεδονία Στερεά Ελλάδα Περιφέρειες Ήπειρος Κρήτη Ζώνη Επιρροής IV Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Δυτική Ελλάδα Θεσσαλία Πελοπόννησος Βόρειο Αιγαίο Πρώτη ανάμεσα στις Περιφέρειες της Ζώνης IV κατατάσσεται η Δυτική Μακεδονία (2,4 λεωφ./1 κατ.) και ακολουθεί η Κεντρική (2,1 λεωφ./1 κατ.), ενώ έχουν σημαντική θέση στην κατάταξη και σε επίπεδο Χώρας (4 η και 5 η αντίστοιχα). Σε όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV, ο δείκτης είναι μικρότερος του αντίστοιχου της Χώρας (Γράφημα 7) και έχει την χαμηλότερη τιμή του στην Περιφέρεια Θεσσαλίας (1,7 λεωφ./1 κατ.). 14

Γράφημα 7. Αριθμός λεωφορείων ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ζώνης IV, 24 Αριθμός λεωφορείων (ιδιωτικών και δημόσιων) ανά 1 κατοίκους 3 2,5 2 1,5 1,5 2,42 Ελλάδα 2,14 Δυτική Μακεδονία 2,2 1,97 1,94 Κεντρική Μακεδονία Ήπειρος Περιφέρειες Ζώνη Επιρροής IV 1,86 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 1,7 Θεσσαλία Εξετάζοντας τον δείκτη σε επίπεδο Νομών, φαίνεται ότι η πρώτη θέση της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου στην Χώρα, οφείλεται στην ύπαρξη πολλών λεωφορείων αναλογικά με τον πληθυσμό στις Κυκλάδες (Γράφημα 9), προφανώς για τουριστικούς λόγους. Από τους Νομούς της Ζώνης Επιρροής IV, τις υψηλότερες θέσεις καταλαμβάνουν Δράμα και Χαλκιδική και βρίσκονται στην 6 η και 7 η θέση στην Χώρα αντίστοιχα. Ο Νομός Έβρου με 1,1 λεωφ. /1 κατ., βρίσκεται στην τελευταία θέση της Ζώνης IV και στην τρίτη από το τέλος θέση σε επίπεδο Χώρας. Τελευταίος στην κατάταξη στην Χώρα είναι ο Νομός Λέσβου με μόλις 1,5 λεωφορείο ανά 1 κατοίκους. Όπως συμβαίνει σε επίπεδο Χώρας, έτσι και στους Νομούς της Ζώνης Επιρροής IV (Γράφημα 8), υπάρχει μεγάλη διακύμανση στις τιμές του δείκτη. Γράφημα 8. Αριθμός λεωφορείων ανά 1 κατοίκους, Νομοί της Ζώνης IV, 24 3 Αριθμός λεοφωρείων αν'α 1. κατοικους 2,5 2 1,5 1,5 Δράμα Χαλκιδική Καβάλα Κοζάνη Καστοριά Ιωάννινα Θεσσαλονίκη Τρίκαλα Ζώνη Επιρροής IV Μαγνησία Κιλκίς Πρέβεζα Θεσπρωτία Σέρρες Άρτα Καρδίτσα Ροδόπη Ημαθία Πιερία Ξάνθη Πέλλα Λάρισα Γρεβενά Φλώρινα Έβρος Νομοί 15

Χίος Ηλεία ΔΕΙΚΤΕΣ ΚΑΤΟΧΗΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Οκτώβριος 27 Ζάκυνθος Έβρος Φλώρινα Ρέθυμνο Λακωνία Μεσσηνία Γρεβενά 7 6,5 6 5,5 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1,5 Συνολικός αριθμός λεοφορείων (ιδιωτικών και δημόσιων) ανά 1 κατοίκους στους Νομούς της Ελλάδας, 24 Καβάλα Κοζάνη Κεφαλλονιά Φωκίδα Βοιωτία Καστοριά Ιωάννινα Θε σσαλονίκη Ηράκλειο Τρίκαλα Αργολίδα Χανιά Εύβοια Αρκαδία Κορινθία Λασήθι Μαγν ησία Σάμος Λευκάδα Κιλκί ς Πρέβεζα Θε σπρωτία Σέρρες Φθιώτιδα Άρτα Καρδίτσα Ροδόπη Ημαθία Πιερία Ξάνθη Αχαία Πέλλα Λάρισα Νομοί Δωδεκάνησα Χαλκιδική Δράμα Ευρυτανία Αιτωλοακαρνανία Αττική Κέρκυρα Κυκλάδε ς Αριθμός Λεοφωρείων / 1 κατοίκους Γράφημα 9.Αριθμός λεωφορείων ανά 1 κατοίκους Νομοί της Ελλάδας, 24 16

Αν εξετάσουμε τη μεταβολή του δείκτη λεωφορεία ανά κάτοικο, προκύπτει μια σημαντική αύξηση κατά την τετραετία 1996-2 και μείωση κατά την τετραετία 2-24, στους περισσότερους Νομούς και Περιφέρειες της Χώρας. Στο σύνολο της Ζώνης Επιρροής IV, τα ποσοστά μεταβολής ήταν 7,9% για την πρώτη και -1,3% για την δεύτερη τετραετία (Πίνακας 2). Πίνακας 2. Λεωφορεία ανά 1 κατοίκους ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ (ΙΧ ΚΑΙ ΔΧ) ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ, ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 2 KAI 24 Αριθμός των ΙΧ και ΔΧ λεωφορείων / μέσο ετήσιο πληθυσμό σε χιλιάδες NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ/ NOMOΣ 1996 2 24 Μεταβολή 1996-2 Μεταβολή 2-24 gr11 Αν. Μακεδονία & Θράκη 1,71 1,86 1,86 8,5%,% gr111 ΕΒΡΟΥ,98 1,15 1,1 17,5% -4,% gr112 ΞΑΝΘΗΣ 1,43 1,58 1,51 1,4% -4,4% gr113 ΡΟΔΟΠΗΣ 1,3 1,48 1,53 13,5% 3,4% gr114 ΔΡΑΜΑΣ 2,47 2,62 2,73 6,% 4,2% gr115 ΚΑΒΑΛΑΣ 2,46 2,55 2,54 3,6% -,3% gr12 Κεντρική Μακεδονία 1,92 2,4 2,2 5,9% -,9% gr121 ΗΜΑΘΙΑΣ 1,52 1,55 1,52 2,1% -1,9% gr122 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2,15 2,25 2,23 4,8% -1,2% gr123 ΚΙΛΚΙΣ 1,55 1,71 1,77 9,9% 3,8% gr124 ΠΕΛΛΑΣ 1,55 1,64 1,49 6,2% -9,2% gr125 ΠΙΕΡΙΑΣ 1,52 1,67 1,52 9,9% -8,8% gr126 ΣΕΡΡΩΝ 1,54 1,64 1,74 6,5% 5,7% gr127 ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 2,23 2,5 2,6 11,8% 4,1% gr13 Δυτική Μακεδονία 2, 2,22 2,14 1,6% -3,6% gr131 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 1,4 1,53 1,44 9,4% -6,3% gr132 ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 2,1 2,42 2,29 15,% -5,4% gr133 ΚΟΖΑΝΗΣ 2,42 2,61 2,54 7,6% -2,6% gr134 ΦΛΩΡΙΝΑΣ 1,8 1,31 1,25 21,3% -4,9% gr14 Θεσσαλία 1,54 1,68 1,7 8,9% 1,4% gr141 ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ 1,27 1,48 1,61 16,9% 8,6% gr142 ΛΑΡΙΣΣΑΣ 1,38 1,5 1,48 8,3% -1,2% gr143 ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 1,7 1,8 1,8 6,1% -,2% gr144 ΤΡΙΚΑΛΩΝ 1,89 2,6 2,12 8,7% 3,1% gr21 Ήπειρος 1,89 2,15 1,97 14,% -8,2% gr211 ΑΡΤΑΣ 1,71 1,86 1,62 8,6% -12,6% gr212 ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 1,35 1,86 1,74 37,7% -6,3% gr213 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 2,12 2,44 2,25 15,% -7,8% gr214 ΠΡΕΒΕΖΑΣ 1,87 1,94 1,77 4,1% -8,8% Ζώνη Επιρροής IV 1,82 1,96 1,94 7,9% -1,3% gr Σύνολο Χώρας 2,34 2,48 2,42 5,7% -2,2% Πηγές πρωτογενών δεδομένων: ΕΣΥΕ 12/26 και Eurostat 3/27 17

Στο σύνολο της Χώρας είχαμε μικρότερη αύξηση κατά την περίοδο 1996-2 (5,7%) και μεγαλύτερη μείωση την επόμενη τετραετία (-2,2%). Τα ποσοστά αυτά υποδηλώνουν μια τάση της Ζώνης Επιρροής IV να πλησιάσει την Χώρα στον αριθμό λεωφορείων ανά κάτοικο. Από τις Περιφέρειες της Ζώνης IV, την μεγαλύτερη μείωση την περίοδο 2-24 εμφάνισε η Περιφέρεια Ηπείρου (8,2%), η οποία ταυτόχρονα εμφάνιζε την μεγαλύτερη αύξηση των λεωφορείων ανά κάτοικο (14%) την προηγούμενη τετραετία. Η μόνη Περιφέρεια της Ζώνης IV, που εμφανίζει αύξηση και τις δύο τετραετίες είναι η Θεσσαλία, με το Νομό Καρδίτσας να εμφανίζει την μεγαλύτερη αύξηση (8,6%) στη Ζώνη IV κατά την περίοδο 2-24. Ο Νομός της Ζώνης IV με την μεγαλύτερη μείωση κατά την ίδια περίοδο ήταν ο Νομός Άρτας (12,6%). Η γενικευμένη αυτή μείωση του αριθμού των λεωφορείων ανά κάτοικο την περίοδο 2-24 πιθανώς να σχετίζεται με την αύξηση των επιβατηγών οχημάτων κατά την ίδια περίοδο. Ο ρυθμός αύξησης των επιβατηγών οχημάτων από το 2 και μετά είναι μεγαλύτερος από ότι την περίοδο 1995-2 (Γράφημα 4). Το παραπάνω είναι ένδειξη ότι κατά την περίοδο 2-24 διαδραματιζόταν σημαντική αλλαγή στην επιλογή μέσου μετακίνησης. Στον Χάρτη 4, φαίνεται η τιμή του δείκτη αριθμός λεωφορείων ανά 1 κατοίκους στους Νομούς της Ελλάδας το 24. Στους περισσότερους Νομούς της Ζώνης IV η τιμή του δείκτη κυμαίνεται μεταξύ 1,4 και 1,8 λεωφορεία /1 κατοίκους. Παρατηρούμε ότι στη Ζώνη Επιρροής IV δεν υπάρχουν τόσο έντονες διακυμάνσεις της τιμής του δείκτη όσο στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στον Χάρτη 5, φαίνεται η μεταβολή του αριθμού λεωφορείων ανά 1 κατοίκους για την περίοδο 2-24. Είναι εμφανής η μείωση της τιμής του δείκτη στους περισσότερους Νομούς της Χώρας. Στη Ζώνη IV, όλοι οι Νομοί που βρίσκονται στον Δυτικό Τομέα της Εγνατίας εμφάνισαν μείωση του δείκτη, ενώ οι περισσότεροι Νομοί του Ανατολικού και Κεντρικού εμφάνισαν αύξησή του. 18

Χάρτης 4. Αριθμός λεωφορείων ανά 1 κατοίκους ανά Νομό, 24 19

Χάρτης 5. Ποσοστιαία μεταβολή του αριθμού λεωφορείων ανά 1 κατοίκους ανά Νομό, 2-24 2

Α.4. Μοτοσυκλέτες >5cc ανά 1 κατοίκους Σε επίπεδο Χώρας, η μεγαλύτερη κατοχή μοτοσυκλέτας άνω των 5cc εμφανίζεται στις νησιωτικές περιοχές και στην Αττική. Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, που όπως αναφέρθηκε εμφανίζει τον μικρότερο αριθμό λεωφορείων ανά 1 κατοίκους στη Χώρα, έχει τον μεγαλύτερο αριθμό μοτοσυκλετών ανά 1 κατοίκους και την ακολουθούν οι Περιφέρειες Ιονίων Νήσων, Νοτίου Αιγαίου, Κρήτης και Αττικής. Την κατοχή μοτοσυκλέτας στις Περιφέρειες της Χώρας χαρακτηρίζει η μεγάλη αντίθεση μεταξύ των παραπάνω Περιφερειών και των Περιφερειών Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας (Γράφημα 1), που έχουν ιδιαίτερα χαμηλές τιμές του δείκτη. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο Βόρειο Αιγαίο αντιστοιχούν 155 μοτοσυκλέτες στους 1 κατοίκους, ενώ η αντίστοιχη τιμή στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι 28. Είναι λογικό η μεγαλύτερη κατοχή μοτοσυκλέτας να εμφανίζεται σε Περιφέρειες όπου διανύονται αποστάσεις μικρότερου μήκους. Στις νησιωτικές περιοχές, η θάλασσα αποτελεί φραγμό στην οδική μετακίνηση και περιορίζει το μήκος των μετακινήσεων. Στην Αττική, που είναι αστική Περιφέρεια, η κατοχή μοτοσυκλέτας εξηγείται με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της μοτοσυκλέτας στο αστικό περιβάλλον, δηλαδή την ευκολότερη στάθμευση και την ευκολότερη κίνηση σε συνθήκες κυκλοφοριακής συμφόρησης. Από την άλλη μεριά, η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, αλλά και η Περιφέρεια Ηπείρου, έχουν ορεινό ανάγλυφο και μεγάλες κλίσεις στο οδικό δίκτυο, γεγονός που δεν ευνοεί την χρήση της μοτοσυκλέτας. Γράφημα 1. Αριθμός μοτοσυκλετών με κυβισμό μεγαλύτερο από 5cm 3 ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ελλάδας, 24 18 16 Αριθμός μοτοσυκλετών 14 12 1 8 6 4 2 Βόρειο Αιγαίο Ιόνια Νησιά Νότιο Αιγαίο Κρήτη Αττική Ελλάδα Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Δυτική Ελλάδα Θεσσαλία Πελοπόννησος Περιφέρειες Κεντρική Μακεδονία Ζώνη Επιρροής IV Στερεά Ελλάδα Ήπειρος Δυτική Μακεδονία Όλες οι Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV έχουν λιγότερες μοτοσυκλέτες ανά κάτοικο από ότι το Σύνολο της Χώρας. Όπως συμβαίνει και με τα επιβατηγά οχήματα, η κατοχή μοτοσυκλέτας έχει για όλες τις Περιφέρειες αυξητικές τάσεις κατά τη διάρκεια της περιόδου 1998-24 (Γράφημα 11). Τη μεγαλύτερη αύξηση της κατοχής μοτοσυκλέτας κατά την περίοδο 1998-24 εμφάνισε τόσο στη Ζώνη Επιρροής IV όσο και στο Σύνολο της Χώρας η Ήπειρος (82%) και την μικρότερη η Κεντρική Μακεδονία 21

(5%). Η αύξηση της κατοχής μοτοσυκλέτας στη Ζώνη IV κατά την ίδια περίοδο ήταν λίγο μικρότερη από αυτήν του Συνόλου της Χώρας (6% και 61% αντίστοιχα). Γράφημα 11. Εξέλιξη του αριθμού μοτοσυκλετών με κυβισμό μεγαλύτερο από 5cm 3 ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV, 1998-24 Αριθμός μοτοσυκλετών ανά 1 κατοίκους 1 9 8 7 6 5 4 3 2 Ελλάδα Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Θεσσαλία Κεντρική Μακεδονία Ζώνη Επιρροής IV Ήπειρος Δυτική Μακεδονία 1 1998 1999 2 21 22 23 24 Έτος Στο Σύνολο της Χώρας, οι μόνοι μη νησιωτικοί Νομοί που εμφάνισαν περισσότερες από 13 μοτοσυκλέτες ανά 1 κατοίκους το 24, είναι οι Νομοί Αττικής, Αχαΐας και Μαγνησίας (Χάρτης 6). Στους Νομούς της Ζώνης Επιρροής IV, την μεγαλύτερη τιμή του δείκτη εμφανίζει ο Nομός Μαγνησίας (17,5 μοτ./1 κατ.) και ακολουθεί ο Νομός Ξάνθης (96 μοτ./1 κατ.). Τις τρεις τελευταίες θέσεις καταλαμβάνουν Νομοί της Δυτικής Μακεδονίας (Φλώρινα, Γρεβενά, Κοζάνη) και τους ακολουθεί ο Νομός Κιλκίς (Γράφημα 12). Σε εθνικό επίπεδο πρώτος Νομός στην κατοχή μοτοσυκλετών είναι ο Νομός Χίου, ενώ όπως συμβαίνει και με τις Περιφέρειες, οι 1 πρώτοι Νομοί στην Ελλάδα στην κατοχή μοτοσυκλέτας περιλαμβάνουν αποκλειστικά νησιά ή βρίσκονται σε νησιά (Γράφημα 13). Τελευταίοι Νομοί στην κατοχή μοτοσυκλέτας είναι οι Γρεβενών και Φλωρίνης. 22

Γράφημα 12. Αριθμός μοτοσυκλετών με κυβισμό μεγαλύτερο από 5cm 3 ανά 1 κατοίκους Νομοί της Ζώνης IV, 24 12 11 Αριθμός μοτοσυκλετών ανά 1 κατοίκους 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Μαγνησία Ξάνθη Καβάλα Πρέβεζα Θεσσαλονίκη Τρίκαλα Θεσπρωτία Δράμα Ροδόπη Έβρος Ημαθία Καρδίτσα Λάρισα Νομοί Πιερία Σέρρες Πέλλα Άρτα Ιωάννινα Καστοριά Χαλκιδική Κιλκίς Κοζάνη Γρεβενά Φλώρινα 23

Γράφημα 13. Αριθμός μοτοσυκλετών με κυβισμό μεγαλύτερο από 5cm 3 ανά 1 κατοίκους Νομοί της Ελλάδας, 24 22 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΩΝ ΜΕ ΚΥΒΙΣΜΟ > 5cc ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ, ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, 24 Χίος Κέρκυρα Δωδεκάνησα Λασήθι Σάμος Ηράκλειο Ζάκυνθος Κεφαλλονιά Λέσβος Χανιά Λευκάδα Ρέθυμνο Κυκλάδες Αττική Μαγνησία Αχαία Ξάνθη Καβάλα Πρέβεζα Εύβοια Θεσσαλονίκη Κορινθία Τρίκαλα Μεσσηνία Αργολίδα Θεσπρωτία Δράμα Λακωνία Ροδόπη Έβρος Ημαθία Αιτωλοακαρνανία Καρδίτσα Λάρισα Ηλεία Φθιώτιδα Πιερία Σέρρες Πέλλα Βοιωτία Άρτα Φωκίδα Ιωάννινα Καστοριά Χαλκιδική Κιλκίς Ευρυτανία Κοζάνη Αρκαδία Γρεβενά Φλώρινα Νομοί Αριθμός μοτοσυκλετών 24

Χάρτης 6. Αριθμός μοτοσυκλετών ανά 1 κατοίκους ανά Νομό, 24 25

Α.5. Φορτηγά ανά 1 κατοίκους Το 24, πρώτη Περιφέρεια της Ελλάδας στον αριθμό φορτηγών ανά κάτοικο είναι η Κρήτη (176 φορτ./1 κατ.) και ακολουθούν η Πελοπόννησος και η Στερεά Ελλάδα, ενώ τελευταία είναι η Αττική (65 φορτ./1 κατ.). Στην τελευταία θέση βρίσκεται η Αττική ενώ στην προτελευταία είναι το Νότιο Αιγαίο που είναι πρώτο στον δείκτη λεωφορείων προς τον πληθυσμό. Οι Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV βρίσκονται ανάμεσα στην 6 η και την 11 η θέση στην κατάταξη των Περιφερειών της Χώρας και όλες έχουν περισσότερα φορτηγά ανά 1 κατοίκους από ότι το σύνολο της Χώρας. Η υπεροχή αυτή σε σχέση με τη Χώρα ισχύει από το 1995, με μόνη εξαίρεση την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, η οποία ξεπερνά το σύνολο της Χώρας σε φορτηγά ανά 1 κατοίκους από το 1998 και μετά (Γράφημα 15). Η υπεροχή αυτή οφείλεται στο χαμηλό δείκτη που εμφανίζει το Σύνολο της Χώρας, ο οποίος διαμορφώνεται σε αυτά τα επίπεδα λόγω της χαμηλής κατοχής φορτηγών στην Περιφέρεια Αττικής. Γράφημα 14. Αριθμός φορτηγών ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ελλάδας, 24 Αριθμός φορτηγών ανά 1 κατοίκους 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Κρήτη Πελοπόννησος Στερεά Ελλάδα Δυτική Ελλάδα Βόρειο Αιγαίο Θεσσαλία Δυτική Μακεδονία Ιόνια Νησιά Ήπειρος Ζώνη Επιρροής IV Κεντρική Μακεδονία Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Ελλάδα Νότιο Αιγαίο Αττική Περιφέρειες Η εξέλιξη του δείκτη φορτηγά ανά 1 κατοίκους στην Ζώνη Επιρροής IV είναι συνεχώς ανοδική κατά την χρονική περίοδο 1995-24. Η Περιφέρεια της Ζώνης Επιρροής IV με τον μεγαλύτερο αριθμό φορτηγών στον συνολικό πληθυσμό της είναι η Θεσσαλία (121 φορτ./1 κατ.), ενώ τελευταία στην κατάταξη στη Ζώνη Επιρροής IV είναι η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όπως συμβαίνει και στο σύνολο της Χώρας, η Περιφέρεια με το μεγαλύτερο ποσοστό αστικού πληθυσμού έχει τα λιγότερα φορτηγά ανά 1 κατοίκους. Η αντίστροφη σχέση μεταξύ ποσοστού αστικού πληθυσμού ενός Νομού και κατοχής φορτηγών οχημάτων φαίνεται και στην εξέταση του δείκτη σε επίπεδο Νομού. Ο Νομός Θεσσαλονίκης έχει τα λιγότερα φορτηγά ανά 1 κατοίκους, ενώ και οι υπόλοιποι Νομοί της Ζώνης IV οι οποίοι έχουν μεγάλα αστικά κέντρα (Λαρίσης, Μαγνησίας, Ιωαννίνων) βρίσκονται σε χαμηλή θέση ως προς την κατοχή φορτηγών. Αντιθέτως, στους δύο από τους τρεις πρώτους Νομούς (Χαλκιδικής και Θεσπρωτίας) στην κατάταξη αυτού του δείκτη, δεν υπάρχει αστικό κέντρο με πληθυσμό 26

μεγαλύτερο από 1. κατοίκους. Οι Νομοί που εμφανίζουν τη μεγαλύτερη κατοχή φορτηγών βρίσκονται κατά κύριο λόγο στην Κεντρική Μακεδονία (Χάρτης 7). Γράφημα 15. Εξέλιξη του αριθμού φορτηγών ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV, 24 125 Αριθμός φορτηγών ανά 1 κατοικους 115 15 95 85 75 Θεσσαλία Δυτική Μακεδονία Ήπειρος Ζώνη Επιρροής IV Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Κεντρική Μακεδονία Ελλάδα 1995 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 Έτος Γράφημα 16. Αριθμός φορτηγών ανά 1 κατοίκους Νομοί της Ζώνης Επιρροής IV, 24 2 18 Αριθμός φορτηγών ανά 1 κατοίκους 16 14 12 1 8 6 4 2 Χαλκιδική Πέλλα Θεσπρωτία Ημαθία Γρεβενά Τρίκαλα Καρδίτσα Πρέβεζα Πιερία Άρτα Καβάλα Έβρος Κοζάνη Νομοί Σέρρες Λάρισα Φλώρινα Κιλκίς Μαγνησία Δράμα Καστοριά Ροδόπη Ιωάννινα Ξάνθη Θεσσαλονίκη 27

Χάρτης 7. Αριθμός φορτηγών ανά 1 κατοίκους ανά Νομό, 24 28

B.2. Σύνολο των ΙΧ επιβατηγών και μοτοσυκλετών Η μεγαλύτερη υπεροχή της Αττικής έναντι των άλλων περιφερειών της Χώρας στην κατοχή οχημάτων, είναι στον αριθμό των ΙΧ επιβατηγών και μοτοσυκλετών (Γράφημα 19). Η πρώτη στην κατάταξη της Ελλάδας Αττική έχει 658 Ι.Χ./1 κατ., ενώ όλες οι υπόλοιπες Περιφέρειες κυμαίνονται από 253 Ι.Χ./1 κατ. (Πελοπόννησος) μέχρι 474 Ι.Χ./1 κατ. (Κρήτη). Οι Περιφέρειες της Ζώνης IV καταλαμβάνουν σε αυτήν την κατάταξη τις θέσεις μεταξύ 6 η (Κεντρική Μακεδονία) και 1 η (Δυτική Μακεδονία) και έχουν όλες λιγότερα ΙΧ ανά 1 κατοίκους από ότι το σύνολο της Χώρας. Κατά την περίοδο 1998-24, η πορεία του δείκτη είναι ανοδική για όλες τις Περιφέρειες (Γράφημα 2) και η κατάταξή τους παραμένει η ίδια από το 1998 με μόνη διαφορά ότι ο δείκτης της Ηπείρου ξεπέρασε αυτόν της Θεσσαλίας το 22 και η Ήπειρος βρέθηκε από την τελευταία στην προτελευταία θέση της κατάταξης των Περιφερειών της Ζώνης IV (Γράφημα 2). Κατά την περίοδο 2-24, τις μικρότερες αυξήσεις κατοχής ΙΧ εμφάνισαν οι Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Αττικής. Η Περιφέρεια με την μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση της κατοχής επιβατηγών και μοτοσυκλετών ΙΧ σε επίπεδο Χώρας ήταν η Ήπειρος (34,7%), και ακολουθούσε η Θεσσαλία (31,9%). Όλες οι Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV, παρουσίασαν μεγαλύτερη αύξηση του δείκτη ΙΧ ανά 1 κατοίκους από ότι η Χώρα με εξαίρεση την Κεντρική Μακεδονία (Πίνακας 3). Ο Νομοί Θεσπρωτίας, Καρδίτσας, Άρτας και Τρικάλων εμφάνισαν στην εξεταζόμενη τετραετία αύξηση του δείκτη ΙΧ/κάτοικο πάνω από 4%, ενώ η μικρότερη αύξηση κατοχής ΙΧ στην Ζώνη IV παρατηρήθηκε στον Νομό Θεσσαλονίκης (24,2%). Γράφημα 17. Αριθμός ΙΧ επιβατηγών και μοτοσυκλετών ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ελλάδας, 24 Αριθμός ΙΧ επιβατηγών και μοτοσυκλετών ανά 1 κατοίκους 7 6 5 4 3 2 1 Αττική Κρήτη Ελλάδα Ιόνια Νησιά Νότιο Αιγαίο Βόρειο Αιγαίο Κεντρική Μακεδονία Ζώνη Επιρροής IV Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Θεσσαλία Ήπειρος Δυτική Μακεδονία Δυτική Ελλάδα Στερεά Ελλάδα Πελοπόννησος Περιφέρειες 29

Γράφημα 18. Εξέλιξη του αριθμού ΙΧ επιβατηγών και μοτοσυκλετών ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV, 1998-24 Συνολικός αριθμός οχημάτων ανά 1 κατοίκους 5 45 4 35 3 25 2 Ελλάδα Ζώνη Επιρροής IV Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Κεντρική Μακεδονία Δυτική Μακεδονία Θεσσαλία Ήπειρος 15 1998 1999 2 21 22 23 24 Έτος 3

Πίνακας 3. ΙΧ Επιβατηγά και μοτοσυκλέτες ανά 1 κατοίκους ΙΧ ΕΠΙΒΑΤΗΓΑ ΟΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΕΣ ΑΝΑ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ, ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV, 2 KAI 24 Άθροισμα των ΙΧ επιβατηγών και των ΙΧ μοτοσυκλετών / μέσο ετήσιο πληθυσμό σε χιλιάδες NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ/ NOMOΣ 2 24 Μεταβολή 2-24 gr11 Ανατολική Μακεδονία & Θράκη 265, 339,7 28,2% gr111 ΕΒΡΟΥ 254,2 331,4 3,4% gr112 ΞΑΝΘΗΣ 267,2 352,3 31,9% gr113 ΡΟΔΟΠΗΣ 25,9 266, 29,2% gr114 ΔΡΑΜΑΣ 285, 356,4 25,1% gr115 ΚΑΒΑΛΑΣ 37, 385,2 25,5% gr12 Κεντρική Μακεδονία 32,6 381,5 26,1% gr121 ΗΜΑΘΙΑΣ 257,4 333,1 29,4% gr122 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 375,8 466,8 24,2% gr123 ΚΙΛΚΙΣ 21,1 246,4 22,5% gr124 ΠΕΛΛΑΣ 183, 241,2 31,8% gr125 ΠΙΕΡΙΑΣ 214,1 277,6 29,7% gr126 ΣΕΡΡΩΝ 196,2 257,1 31,1% gr127 ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 152,8 191,8 25,5% gr13 Δυτική Μακεδονία 232,3 297,7 28,2% gr131 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 155,3 2,8 29,3% gr132 ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 29,6 363,4 25,% gr133 ΚΟΖΑΝΗΣ 25,7 322,5 28,6% gr134 ΦΛΩΡΙΝΑΣ 168,3 219,3 3,3% gr14 Θεσσαλία 251,4 331,7 31,9% gr141 ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ 178,8 254,1 42,1% gr142 ΛΑΡΙΣΣΑΣ 251,2 327,1 3,2% gr143 ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 35,9 384,9 25,8% gr144 ΤΡΙΚΑΛΩΝ 233,7 328,6 4,6% gr21 Ήπειρος 226,5 35,1 34,7% gr211 ΑΡΤΑΣ 28,3 293,8 41,% gr212 ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 196,1 283,9 44,8% gr213 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 245,3 315,9 28,8% gr214 ΠΡΕΒΕΖΑΣ 22,8 33,5 37,4% zniv Ζώνη Επιρροής IV 274,8 352,5 28,3% gr Σύνολο Χώρας 36,2 458,6 27,3% Πηγές πρωτογενών δεδομένων: ΕΣΥΕ 12/26 και Eurostat 3/27 31

Β.3. Οχήματα επαγγελματικής χρήσης (Δ.Χ. επιβατηγά, φορτηγά, λεωφορεία και φορτηγές μοτοσυκλέτες) Το σύνολο των οχημάτων επαγγελματικής χρήσης στον πληθυσμό εκφράζει κατά πιο βαθμό υπάρχει εξάρτηση της απασχόλησης από τα οχήματα. Η κατάταξη των Περιφερειών της Ελλάδας, ακολουθεί αυτή των φορτηγών (Γράφημα 21), με πρώτη την Κρήτη και τελευταία την Αττική. Γράφημα 19. Αριθμός οχημάτων επαγγελματικής χρήσης ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ελλάδας, 24 Αριθμός οχημάτων ανά 1 κατοίκους 2 18 16 14 12 1 8 6 4 2 Κρήτη Πελοπόννησος Στερεά Ελλάδα Δυτική Ελλάδα Βόρειο Αιγαίο Θεσσαλία Δυτική Μακεδονία Ιόνια Νησιά Περιφέρειες Ήπειρος Ζώνη Επιρροής IV Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Κεντρική Μακεδονία Ελλάδα Νότιο Αιγαίο Αττική Ο αριθμός των οχημάτων αυξάνεται από το 1998 μέχρι το 24, με όλες τις Περιφέρειες της Ζώνης IV να έχουν σήμερα τιμή του δείκτη πάνω από την αντίστοιχη της Ελλάδας. Η κατάταξη των Περιφερειών της Ζώνης Επιρροής IV άλλαξε από το 1998, με την Θεσσαλία να περνάει την Δυτική Μακεδονία και να είναι πρώτη το 24 σε αριθμό οχημάτων επαγγελματικής χρήσης, ενώ η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη από τελευταία το 1998, έγινε προτελευταία το 24 αφήνοντας πίσω την Κεντρική Μακεδονία (Γράφημα 22). 32

Γράφημα 2. Οχήματα επαγγελματικής χρήσης ανά 1 κατοίκους Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV, 24 οχήματα/ κάτοικο 13 125 12 115 11 15 Ελλάδα Αν ατολική Μακεδον ία & Θράκη Κεν τρική Μακεδον ία Δυτική Μακεδον ία Θεσσαλία Ζώνη Επιρροής IV Ήπειρος 1 95 9 1998 1999 2 21 22 23 24 Έτος Γ.1. Σύνολο οχημάτων και μήκος οδικού δικτύου Σε αυτήν την ενότητα γίνεται μια προσπάθεια διερεύνησης της σχέσης μεταξύ συνολικού αριθμού οχημάτων ανά Νομό και Περιφέρεια και του μήκους του Εθνικού Οδικού Δικτύου στον αντίστοιχο Νομό ή Περιφέρεια. Ο λόγος «σύνολο οχημάτων 7» δια μήκος Εθνικού Οδικού Δικτύου, αποτελεί μέτρο του βαθμού φόρτισης του Εθνικού Οδικού Δικτύου ενός Νομού ή Περιφέρειας. Τον μεγαλύτερο αριθμό οχημάτων ανά χιλιόμετρο εμφανίζει με σημαντική διαφορά η Κεντρική Μακεδονία (225,2 οχήμ./χιλ.) και ακολουθεί η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη (131,6 οχήμ./χιλ.), ενώ τον μικρότερο έχει η Ήπειρος (55,6 οχήμ./χιλ.). Στην Ζώνη IV, σε επίπεδο Περιφερειών φαίνεται ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του μήκους του Εθνικού Οδικού Δικτύου και του αριθμού των οχημάτων (Γράφημα 21), κάτι που δεν επαληθεύεται όμως και σε επίπεδο Νομών (Γράφημα 23). 7 Το σύνολο οχημάτων χρησιμοποιείται εδώ με την έννοια της Eurostat, δεν περιλαμβάνει δηλαδή τις μοτοσυκλέτες (βλ. Ενότητα «Μεταδεδομένα»). 33

Πίνακας 4. Αριθμός οχημάτων και μήκος οδικού δικτύου ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΜΗΚΟΣ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Άθροισμα των ΙΧ και ΔΧ επιβατηγών, φορτηγών και λεωφορείων / συνολικό μήκος Κύριου Εθνικού Οδικού Δικτύου (πρωτεύων, δευτερεύων και τριτεύων οδικό δίκτυο) σε χιλιόμετρα NUTS ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ/ NOMOΣ Σύνολο οχημάτων, 24 Μήκος Εθνικού Οδικού Δικτύου ανά Νομό, Ιούνιος 26 Οχήματα ανά χιλιόμετρο Εθνικού Οδικού Δικτύου gr11 Αν. Μακεδ. & Θράκη 23.662 1.752,19 131,6 gr111 ΕΒΡΟΥ 59.667 483,55 123,4 gr112 ΞΑΝΘΗΣ 36.43 265,23 135,9 gr113 ΡΟΔΟΠΗΣ 33.796 325,7 14, gr114 ΔΡΑΜΑΣ 4.647 253,64 16,3 gr115 ΚΑΒΑΛΑΣ 6.59 424,71 142,5 gr12 Κεντρική Μακεδονία 823.476 3.656,99 225,2 gr121 ΗΜΑΘΙΑΣ 63.613 293,79 216,5 gr122 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 53.846 1.92,81 485,8 gr123 ΚΙΛΚΙΣ 28.546 44,49 64,8 gr124 ΠΕΛΛΑΣ 53.369 233,91 228,2 gr125 ΠΙΕΡΙΑΣ 46.982 315,93 148,7 gr126 ΣΕΡΡΩΝ 64.96 634,4 12,4 gr127 ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 35.214 646,1 54,5 gr13 Δυτική Μακεδονία 115.81 1.67,95 69,3 gr131 ΓΡΕΒΕΝΩΝ 1.545 497,85 21,2 gr132 ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 22.985 342, 67,2 gr133 ΚΟΖΑΝΗΣ 65.122 559,21 116,5 gr134 ΦΛΩΡΙΝΑΣ 17.149 271,9 63,1 gr14 Θεσσαλία 287.224 2.522,76 113,9 gr141 ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ 4.792 464,18 87,9 gr142 ΛΑΡΙΣΣΑΣ 113.73 986,93 115,2 gr143 ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 79.593 537,22 148,2 gr144 ΤΡΙΚΑΛΩΝ 53.136 534,44 99,4 gr21 Ήπειρος 127.857 2.31,12 55,6 gr211 ΑΡΤΑΣ 28.77 396,3 7,8 gr212 ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ 16.383 311,6 52,7 gr213 ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 62.96 1.322,14 47,6 gr214 ΠΡΕΒΕΖΑΣ 2.491 271,62 75,4 zniv ΖΩΝΗ ΕΠΙΡΡΟΗΣ IV 1.585.2 11.94,1 133,2 Πηγές: ΕΣΥΕ, 12/26 και Βάση Δεδομένων του Παρατηρητηρίου της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε., 27 34

Γράφημα 21. Συσχέτιση μήκους Εθνικού Οδικού Δικτύου και αριθμού οχημάτων Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV, 24 Μήκος εθνικού οδικού δικτύου (χλμ) 4. 3.5 3. 2.5 2. 1.5 1. 5 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΗΠΕΙΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗ y =,25x + 1586,9 R 2 =,8377 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Αριθμός οχημάτων Ο Νομός Θεσσαλονίκης, παρουσιάζει μία εμφανή υπεροχή στον αριθμό οχημάτων ανά μήκος Εθνικού Οδικού Δικτύου, έχοντας 485 οχήματα ανά χιλιόμετρο, ενώ ο αμέσως επόμενος Νομός Πέλλας έχει 228 και η χαμηλότερη τιμή υπάρχει στον Νομό Γρεβενών, που εμφανίζει μόλις 21 οχήματα ανά χιλιόμετρο Εθνικού Οδικού Δικτύου. Στην κατάταξη αυτού του δείκτη, από τους 5 πρώτους Νομούς, οι 4 (Θεσσαλονίκης, Πέλλας, Ημαθίας και Πιερίας) βρίσκονται στην Κεντρική Μακεδονία (Γράφημα 24). Εξετάζοντας το μήκος του Εθνικού Οδικού Δικτύου των Νομών και τον αριθμό των οχημάτων τους σαν δύο μεταβλητές, παρατηρούμε ότι δεν υπάρχει μεταξύ τους συσχέτιση (Γράφημα 25). Γράφημα 22. Σύνολο οχημάτων ανά χιλιόμετρο Εθνικού Οδικού Δικτύου Νομοί της Ζώνης Επιρροής IV, 24 6 Μήκος οδικού δικτύου (χλμ) 5 4 3 2 1 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΕΛΛΑΣ ΗΜΑΘΙΑΣ ΔΡΑΜΑΣ ΠΙΕΡΙΑΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΚΑΒΑΛΑΣ ΞΑΝΘΗΣ ΕΒΡΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ ΛΑΡΙΣΣΑΣ ΡΟΔΟΠΗΣ Νομοί ΣΕΡΡΩΝ ΤΡΙΚΑΛΩΝ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ ΑΡΤΑΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΚΙΛΚΙΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΓΡΕΒΕΝΩΝ 35

Γράφημα 23. Συσχέτιση μήκους Εθνικού Οδικού Δικτύου και αριθμού οχημάτων Νομοί της Ζώνης Επιρροής IV, 24 1.4 Ν. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Μήκος εθνικού οδικού δικτύου (χλμ) 1.2 1. 8 6 4 2 Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ Ν. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1. 2. 3. 4. 5. 6. Αριθμός οχημάτων Γ.2. Επιβατηγά οχήματα και ΑΕΠ Είναι λογικό το μέγεθος αγοράς να επηρεάζει τον αριθμό οχημάτων και να υπάρχει μία μεταξύ τους συσχέτιση. Όπως προκύπτει από την γραμμική παλινδρόμηση του αριθμού επιβατηγών οχημάτων και ΑΕΠ, πρόκειται για παραμέτρους που μεταβάλλονται ανάλογα. Ο συντελεστής προσδιορισμού (R 2 ), που εκφράζει τον βαθμό στον οποίο ισχύει η γραμμική σχέση μεταξύ των δύο παραμέτρων έχει τιμή πολύ κοντά στο 1, (,9922) για τις Περιφέρειες και για τους Νομούς της Ζώνης IV (Γράφημα 27). Η τιμή αυτή εκφράζει ότι η σχέση μεταξύ αριθμού επιβατηγών οχημάτων και ΑΕΠ των Νομών της Ζώνης IV, είναι γραμμικής μορφής. Γράφημα 24. Συσχέτιση αριθμού επιβατηγών οχημάτων και ΑΕΠ - Νομοί της Ζώνης IV, 24 18. 16. 14. y =,348x + 25,13 R 2 =,9922 ΑΕΠ σε εκατ. 12. 1. 8. 6. 4. 2. 5. 1. 15. 2. 25. 3. 35. 4. 45. 5. Αριθμός επιβατηγών οχημάτων 36

Γ.3. Κατοχή επιβατηγών οχημάτων και ΑΕΠ ανά κάτοικο Η συσχέτιση μεταξύ ΑΕΠ ανά κάτοικο και κατοχής οχημάτων εμφανίζεται συχνά στη σχετική βιβλιογραφία (Button et al., 1992; Kopits και Cropper, 23; Zhongguo, 23) 8. Παρακάτω εξετάζεται η σχέση μεταξύ ΑΕΠ ανά κάτοικο για τις Περιφέρειες της Ζώνης IV καθώς και για τις υπόλοιπες Περιφέρειες της Ελλάδας. Στις Περιφέρειες της Ζώνης Επιρροής IV της Εγνατίας Οδού, η κατοχή επιβατηγών οχημάτων κυμαίνεται μεταξύ 25 και 322 οχήματα. Παρατηρούμε ότι για τις Περιφέρειες της Ζώνης IV, όσο μικρή και να είναι η τιμή του ΑΕΠ ανά κάτοικο, η κατοχή επιβατηγών οχημάτων εξακολουθεί να είναι στα ίδια επίπεδα. Γράφημα 25. Κατοχή επιβατηγών οχημάτων και ΑΕΠ ανά κάτοικο, Περιφέρειες της Ζώνης IV, 24 35 Κεντρική Μακεδονία Επιβατηγά οχήματα ανά 1 κατοίκους, 24 3 25 2 15 1 Ανατολική Μακεδονία και Θράκη Δυτική Μακεδονία Θεσσαλία Ήπειρος 5 1. 1.5 11. 11.5 12. 12.5 κκ ΑΕΠ σε, 24 8 Οι K. Buton, J. L. Hine και N. Ngoe στο άρθρο τους Car ownership forecasts for low-income countries Overseas Centre Transport Research Laboratory Crowthorne Berkshire United Kingdom, κάνουν προβλέψεις για την κατοχή οχημάτων σε αναπτυσσόμενες χώρες, λαμβάνοντας σαν σημαντικότερη παράμετρο το κκ ΑΕΠ. http://www.transport-links.org/transport_links/filearea/publications/1_621_pa1284_1992.pdf Οι E. Kopits και M. Cropper στο άρθρο τους Traffic Fatalities and Economic Growth, World Bank Policy Research Working Paper 335, April 23, συσχετίζουν το κκ ΑΕΠ με την κατοχή οχημάτων και με τoν αριθμό θανατηφόρων οδικών ατυχημάτων. http://wwwwds.worldbank.org/external/default/main?pagepk=6419327&pipk=64187937&thesitepk=523 679&menuPK=6418751&searchMenuPK=64187283&siteName=WDS&entityID=94946_351 4413341 Ο Zhongguo στο «Personal cars in China», 23, National Academies, pp17 και pp23 αναφέρει ότι η κατοχή οχημάτων είναι αύξουσα συνάρτηση του ΑΕΠ ανά κάτοικο. http://books.google.com/books?id=1bmbmqv7ssc&pg=pa23&lpg=pa23&dq=motorization+rat e+gdp&source=web&ots=45jnwstzou&sig=u4sr1chz4yuyuxwq6ejioleg51w#ppa8,m1 37

Δεν ισχύει το ίδιο και για τις Περιφέρειες της υπόλοιπης Ελλάδας (Γράφημα 26), όπου η διακύμανση της κατοχής επιβατηγών οχημάτων είναι μεγαλύτερη και υπάρχει πιο έντονη συσχέτισή της με το ΑΕΠ ανά κάτοικο (Γράφημα 26). Γράφημα 26. Κατοχή επιβατηγών οχημάτων και ΑΕΠ ανά κάτοικο, Περιφέρειες Ελλάδας εκτός από αυτές της Ζώνης IV, 24 Επιβατηγά οχήματα ανά 1 κατοίκους, 24 6 5 y =,227x - 35,649 Αττική R 2 =,5133 4 Κρήτη Νότιο Αιγαίο 3 Βόρειο Αιγαίο Ιόνια Νησιά 2 Δυτική Ελλάδα Πελοπόνησσος Στερεά Ελλάδα 1 7. 9. 11. 13. 15. 17. 19. 21. κκ ΑΕΠ σε, 24 ΜΕΤΑΔΕΔΟΜΕΝΑ Πηγές Ο αριθμός οχημάτων που χρησιμοποιήθηκε προέρχεται από την βάση δεδομένων της ΕΣΥΕ (Δεκέμβριος, 26). Για τον υπολογισμό των δεικτών που αφορούν αριθμό οχημάτων ανά 1 κατοίκους χρησιμοποιήθηκε ο μέσος ετήσιος πληθυσμός που προέρχεται από τη βάση δεδομένων της Eurostat (Μάρτιος, 27). Το ΑΕΠ και το ΑΕΠ ανά κάτοικο των Νομών και Περιφερειών που χρησιμοποιείται στην γραμμική παλινδρόμηση με τον αριθμό και την κατοχή των οχημάτων αντίστοιχα, προέρχεται επίσης από την βάση δεδομένων της Eurostat, (Μάρτιος 27). Για το μήκος του Εθνικού Οδικού Δικτύου, χρησιμοποιήθηκε το άθροισμα του πρωτεύοντος, δευτερεύοντος και τριτεύοντος Εθνικού Οδικού Δικτύου, όπως είχε καταγραφεί στην βάση δεδομένων του Παρατηρητηρίου της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. τον Ιούνιο του 27. Μεθοδολογία Η σύγκριση της κατοχής οχημάτων στις Περιφέρειες και τους Νομούς της Ελλάδας με την κατοχή οχημάτων σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αδύνατη με βάση την Eurostat, γιατί την παρούσα στιγμή (Σεπτέμβριος, 27) η Eurostat δεν δημοσιεύει στοιχεία για τον στόλο των οχημάτων στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης 9. Ωστόσο, 9 Η έλλειψη στοιχείων της Eurostat σε Ευρωπαϊκό επίπεδο οφείλεται στο ότι για κάποιες χώρες (Πορτογαλία, Μάλτα, Εσθονία, Φιλανδία) δεν υπάρχουν στοιχεία για συγκεκριμένες 38

κρίθηκε σκόπιμο να ακολουθηθεί όσο γίνεται κοινή κατηγοριοποίηση των οχημάτων με αυτήν της Eurostat, για να είναι πιο εύκολη η ερμηνεία των αποτελεσμάτων, καθώς και για να είναι δυνατή μια μελλοντική σύγκριση με την κατοχή οχημάτων σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Σχετικά με την ορολογία των κατηγοριών οχημάτων ακολουθούνται οι εξής παραδοχές ή προσεγγίσεις: Ο όρος «φορτηγά» θεωρείται ίδιος με τον όρο goods road motor vehicle της Eurostat. Σύμφωνα με τη Eurostat 11 ο όρος περιλαμβάνει «το σύνολο των οχημάτων που έχουν ως πρωταρχικό σκοπό την μεταφορά αγαθών όπως καθορίζεται είτε από τα τεχνικά τους χαρακτηριστικά είτε από την κατηγορία φορολόγησής τους». Χρησιμοποιείται ο όρος «οχήματα επαγγελματικής χρήσης» που περιλαμβάνει τα ΙΧ και ΔΧ λεωφορεία, τα ΙΧ και ΔΧ φορτηγά, τα ΔΧ επιβατηγά, τις ΔΧ μοτοσυκλέτες και τις ΙΧ και ΔΧ φορτηγές μοτοσυκλέτες. Αποφεύγεται ο όρος «επαγγελματικά οχήματα» γιατί χρησιμοποιείται για συγκεκριμένα οχήματα που είναι δηλωμένα στις Διευθύνσεις Συγκοινωνιών των Νομαρχιών και περιλαμβάνει και ιδιωτικά ΙΧ (π.χ. ταξί). Πρέπει να σημειωθεί ότι μέσα στον όρο «οχήματα επαγγελματικής χρήσης» δεν περιλαμβάνεται μία πληθώρα οχημάτων που χαρακτηρίζονται ως ειδικής χρήσης («special purpose road vehicle» ή «special utility vehicles» κατά την Eurostat 1 ) και χρησιμοποιούνται για άλλους λόγους εκτός της μεταφοράς αγαθών και ανθρώπων (π.χ. εκσκαφείς, ασθενοφόρα, πυροσβεστικά). Τα οχήματα αυτά δεν συμπεριλαμβάνονται και στην κατηγορία «σύνολο οχημάτων» κατά την παρούσα έκθεση, γιατί ο αριθμός τους δεν είναι διαθέσιμος από την ΕΣΥΕ. Κατά τον υπολογισμό του δείκτη οχήματα ανά οδικό δίκτυο χρησιμοποιείται το «σύνολο οχημάτων» κατά τον ορισμό της Eurostat, (το οποίο δεν περιλαμβάνει μοτοσυκλέτες). Θεωρήθηκε ότι αντεπεξέρχεται καλύτερα στον σκοπό του δείκτη. Ο δείκτης εκφράζει το πόσο φορτισμένο είναι το Εθνικό Οδικό Δίκτυο ανά Νομό. Οι μοτοσυκλέτες μετέχουν λιγότερο σε αυτή την φόρτιση α) λόγω του μικρού μεγέθους τους σε σχέση με τις άλλες κατηγορίες οχημάτων και β) επειδή από εμπειρική παρατήρηση γνωρίζουμε ότι οι μοτοσυκλέτες χρησιμοποιούνται κυρίως εντός των πόλεων και λιγότερο από ότι τα άλλα οχήματα στις Εθνικές Οδούς. Επομένως είναι σκόπιμο να μην προστεθούν με τις άλλες κατηγορίες οχημάτων σαν ισοδύναμος παράγοντας που επηρεάζει τον δείκτη. κατηγορίες οχημάτων, ενώ για αρκετές ακόμα χώρες υπάρχουν κενά στα δεδομένα, κυρίως πριν το 1998. Βλ. ιστοσελίδα της Eurostat: http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page?_pageid=19,37682,19_3376576&_dad =portal&_schema=portal στο πεδίο data transport road transport - Road transport equipement - Stock of vehicles - Stock of vehicles by category at regional level. 1 Glossary for transport statistics - Document prepared by the Intersecretariat Working Group on Transport Statistics, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 23. 39

4