ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΙΚΤΥΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ-Β ΚΥΚΛΟΣ» ΕΡΓΟ «ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΥΝΑΜΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΙΟΞΕΙ ΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ» Μεταφορά CO2 ρ. Ν. Κούκουζας Φ. Ζιώγου Αθήνα, Ιούλιος 2008
Περιεχόµενα Τεχνικά θέµατα Οικονοµικά θέµατα Νοµικά θέµατα Συµπεράσµατα
Bέλτιστη επιλογή ανάλογα µε: Tην απαιτούµενη ποσότητα CO2 προς µεταφορά Απόσταση µεταξύ πηγής και χώρου αποθήκευσης Ήκάθε συνδυασµός αγωγού/ πλοίου / οχήµατος / τρένου Γεωγραφία και γεωλογία της διαδροµής Υπάρχουσα/διαθέσιµη υποδοµή Κόστος
Αγωγοί υνατότητα συνεχούς παροχής Πιο οικονοµική επιλογή για µικρές αποστάσεις Πιθανή χρήση υπαρχόντων αγωγών Πλοία (παρόµοια για LNG/LPG), µόνο 4 υπάρχουν σε παγκόσµιο επίπεδο Περιορισµός στην ποσότητα µεταφοράς (1-10 s of kton); ανάγκη ενδιάµεσης αποθήκευσης. Ευελιξία στη διαδροµή Πιο οικονοµική επιλογή για µεγάλες αποστάσεις
Απαιτούµενες συνθήκες CO2? Υψηλή πίεση Μείωση του µεταφερόµενου όγκου (CO2 σε υπερκρίσιµη κατάσταση) Αποφυγή µεγάλων διακυµάνσεων από την πίεση έγχυσης Μικρές διακυµάνσεις σε p, T, ρ, v Aγωγοί: >80 bar Πλοία: -50 C και 7 bar
Προδιαγραφές µεταφερόµενου ρεύµατος CO2 Υψηλή συγκέντρωση CO2 (>95%): Μη ύπαρξη υγρασίας για την πρόληψη διάβρωσης <500 ppm Περιορισµένη συγκέντρωση προσµίξεων (SO2, H2S, O2) για λόγους ασφαλείας Περιορισµένη συγκέντρωση µη συµπυκνώσιµων αερίων (N2, NOx, CH4, Ar and H2); Συνολικά όχι πάνω από 4%.
ιάβρωση CO2 + H2O H2CO3 Η αντίδραση ευνοείται από τις προσµίξεις Ρυθµοί διάβρωσης της τάξης των mm/yr Χρήση ακριβών αντιδιαβρωτικών υλικών όπως ανοξείδωτος χάλυβας
Booster station για την αποφυγή πτώσης πίεσης Αποδεκτή πτώση πίεσης των 20-30 bars (η διάµετρος του αγωγού πάνω από 0.30 m για 100 kg/s) Εγκατάσταση σε απόσταση των 150-200 km Ενεργειακές απαιτήσεις και πρόσθετη επένδυση Για µη υποθαλάσσιους αγωγούς αρκεί η αύξηση της αρχικής πίεσης επιτρέποντας µεγαλύτερες πτώσεις πίεσης ή αύξηση της διαµέτρου του αγωγού µειώνοντας την ταχύτητα ροής
Κόστος αγωγών Εξαρτάται από: Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης / Το µήκος και µέγεθος του αγωγού Τις χερσαίες συνθήκες Συνθήκες του CO2 και επίπεδο προσµίξεων Τιµή του χάλυβα Κόστος ηλ. ενέργειας Μέσο κόστος επένδυσης: - Για οµαλούς χερσαίους αγωγούς : 0.6 1.0 M /km/m - Για υποθαλάσσιους αγωγούς: 0.9-1.2 M /km/m
Βελτιστοποίηση σχεδιασµού αγωγών Όχι σηµαντικές αποκλίσεις µεταξύ ρυθµού ροής από την πηγή στο χώρο αποθήκευσης Οικονοµικό αντιστάθµισµα µεταξύ: Αύξησης διαµέτρου αγωγού / αρχικής πίεσης πχ. Με εγκατάσταση booster stations Kαθαρισµός και ξήρανση ρεύµατος CO2 ωσ προς τη χρήση δαπανηρών αντιδιαβρωτικών υλικών Εγκατάσταση αυτοµατισµών ελέγχου της θερµοκρασίας ως προς την υπόγεια τοποθέτηση των αγωγών
Νοµοθεσία Προσδιορισµός καθαρότητας CO2 και προσµίξεων Τεχνικές προδιαγραφές για τη χρήση υλικών, εξοπλισµό ασφαλείας, κατασκευή κλπ Καθορισµός των περιοχών κινδύνου EnvironmentalImpactAssessment(EIA) ικαιώµατα πρόσβασης από τους κατόχους γης ια-συνοριακά θέµατα
GESTCO: Decision Support System Για κάθε σενάριο δέσµευσης µεταφοράς και αποθήκευσης CO2 ποσότητα CO2: δεσµευµένου, αποθηκευµένου, επιπρόσθετα παραγόµενου ιαδροµή µεταφοράς και απόσταση (χερσαία και υποθαλάσσια) Οικονοµικοί υπολογισµοί (επενδύσεις, ετήσιο κόστος, κόστος ηλ. ρεύµατος, ειδικά κόστη...)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τεχνικά θέµατα: δεν υπάρχουν εµπόδια µε τον προσεκτικό σχεδιασµό Οικονοµικά: Το κόστος µεταφοράς δεν αποτελεί εµπόδιο στην εφαρµογή των CCS Αλλά είναι πιθανή η µείωση κόστους µε την βελτιστοποίηση του σχεδιασµού Νοµοθεσία: άµεση η ανάγκη για θέσπιση ρυθµιστικού πλαισίου για το CO2 προς αποθήκευση