ΗΛΙΑΣΚΟΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΥΨΗΛΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ Θεωρητικής Κατεύθυνσης Λατινικά Γ Λυκείου Επιμέλεια: ΚΙΚΗ ΧΡΥΣΙΔΟΥ e-mail: info@iliaskos.gr www.iliaskos.gr
PISAURUM Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo immensam pecuniam acceperunt. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus interemptis aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est. - Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus Romanorum,, everterunt urbem Romam praeter Capitolium, pro quo acceperunt immensam pecuniam.. Tum Camillus, qui diu in exilio fuerat apud Ardeam propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos secutus est: iam abeuntes : quibus interemptis. aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen reversus est rogatus. 1
Allia,- Ardea,- pecunia,-ae = praeda,-ae Roma,-ae Brennus,-i. Capitolium,-ii(-i). = Camillus,-i. exilium,-ii(-i). aurum,-i. Pisaurum,-i. factum,-i. Romanus,-i. Gallus,-i dux, ducis. flumen,-inis. legio,-ionis. ius,iuris. dictator,-oris. civitas,-atis. urbs,urbis. nomen,-inis. immensus,-a,-um/ immensior, ius/ immensissimus, a, um Veientatus,-a,-um aequus, -a, -um/ aequior, ius/ aequissimus, a, um omnis, is, e-- immense/ immensius/ immensissime aeque/ aequius/ aequissime diu/ diutius/ diutissime qui,quae,quod hic, haec, hoc is, ea, id 1 do perdo, perdidi, perditum, perdre 3) penso, pensavi, pensatum, pensa rogo, rogavi, rogatum, roga 2 deleo, delevi, deletum, delere 3 everto, everti, eversum, evertere accipio, accepi, acceptum, accipere= divido, divisi, divisum, dividere sequor, secutus sum, sequi () interimo, interemi, interemptum, interimere recipio, recepi, receptum, recipere appendo, appendi, appensum, appendere dico, dixi, dictum, dicere fio, factus sum, fieri revertor, reverti/reversus sum, reverti abeo, abi(v)i, abitum, abi redeo, redi(v)i, reditum, redi sum, fui, -, esse absum, afui, -, abesse 2
aurum-i aura, aurorum civitas-tis civitatum civitatium. facio fio fac, facite interfice, interficite. pecunia,-ae revertor O urbs ium. post post - pro quo immensam pecuniam acceperunt: Capitolium quo (pro quo - qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam: Camillus, qui - quod illic aurum pensatum est: dicitur quod - unde tamen rogatus reversus est: exiliumunde 3
Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. Filius mortuus est. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito; quin immo cum illa cubiculum mariti intraverat, vivere filium simulabat, ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat: Bene quievit, libenter cibum sumpsit. Deinde, cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent prorumperentque, egrediebatur, tum se dolori dabat et paulo post siccis oculis redibat. Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat; fuerat Paetus in partibus eius et, occiso Scriboniano, Romam trahebatur. Erat ascensurus navem; Arria milites orabat, ut simul imponeretur. Non impetravit: conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est. - Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. Filius mortuus est. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito; quin immo cum illa intraverat cubiculum mariti, vivere filium simulabat, ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat: Bene quievit, libenter cibum sumpsit. Deinde, cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent prorumperentque, egrediebatur, tum se dolori dabat et paulo post siccis oculis redibat. Scribonianus arma moverat contra Claudium in Illyrico; fuerat Paetus in partibus eius et, occiso Scriboniano, Romam trahebatur. 4
Erat ascensurus navem; Arria milites orabat, ut simul imponeretur. Non impetravit: conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est. Arria,-= Caecina,- = lacrima,- = Roma,-ae = navicula,-ae = Paetus,-i. = maritus,-i. = filius,-ii(-i). = cubiculum,-i = puer,-i = cibus,-i = oculus,-i = arma,-orum = Scribonianus,-i = Claudius,-ii(-i = Illyricum,-i funus,-eris = dolor,-oris pars, partis. navis, navis = miles, militis. = siccus,-a,-um/ siccior, ius/ siccissimus, a, um =, -, - paulus, -a, -um= - piscatorius,-a,-um= - ingens, ntis () )/ ingentior, ius/ ingentissimus, a,um =, -, - sicce/ siccius/ siccissime libenter/ libentius/ libentissime bene/ melius/ optime ingenter/ ingentius/ ingentissime diu/ diutius/ diutissime hic, haec, hoc se is, ea, id quis, quis, quid ille, illa, illud suus, sua, suum 1 aegroto, aegrotavi, aegrotatum, aegrota paro, paravi, paratum, parare ignoro, ignoravi, ignoratum, ignorare intro, intravi, intratum, intrare interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogare oro, oravi, oratum, re simulo, simulavi, simulatum, simulare impetro, impetravi, impetratum, impetrare do, dedi, datum, dare 5
2 respondeo, respondi, responsum, responde cohibeo, cohibui, cohibitum, cohibe moveo, movi, motum, movere 3 morior, mortuus sum, mori* () vivo, vixi, victum, ago, egi, actum, quiesco, quievi, quietum, sumo, sumpsi, sumptum, vinco, vici, victum, prorumpo, prorupi, proruptum, egredior, egressus sum, () occido, occidi, occisum, traho, traxi, tractum, ascendo, ascendi, ascensum, impono, imposui, impositum, conduco, conduxi, conductum, sequor, secutus sum, sequi () redeo, redi(v)i, reditum, redire, sum, fui, -, esse dico, duco, fero facio e. To facio ficio interficio) e.(dic, duc, fer facadfice.) navis-is e i : nave navi. filius ius -ii (-i) moriormoriturus. pars, partis erat ascensurus: arma: - ut ignoraretur a marito: paravit ut ita ignoraretur), paravit. 6
. - cum illa cubiculum mariti intraverat: simulabat cum - quid ageret puer: interrogantiquid, ageret), interroganti - respondebat - cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent: egrediebatur-cum - cum vincerent egrediebatur - prorumperentque: -que - ut simul imponeretur: orabat ut imponeretur obarat). 7
Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. Accipe nunc, quid postea Nausica fecerit. Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur: Quid? inquit Ego non cognosco vocem tuam? Visne scire quid Nasica responderit? Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis? - Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset eique quaerenti Ennium ab ostio ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam id dixisse domini iussu et illum intus esse. Accipe nunc, quid postea Nasica fecerit. Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur: Quid? inquit Ego non cognosco vocem tuam? Visne scire quid Nasica responderit? Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis? 8
poeta,-ae. = Poplius,-ii(-i). vox, vocis = domus,-us dies,diei sica,-ae = ancilla,-= ianua,- = Cornelius,-ii(-i).= Ennius,-ii(-i). = ostium,-ii(- = dominus, -i = homo, hominis =. =. iussus,-us. = paucus,-a,-um/ paucior, ius/ paucissimus, a, um -- impudens, ntis - )/ impudentior, ius/ impudentissimus, a,um aperte/ apertius/ apertissime impudenter/ impudentius/ impudentissime pauciens/ paucius/ paucissime ipse, ipsa, ipsum - se ego quis, quis, quid 1 indignor, indignatus sum, indignari exclamo, exclamavi, exclamatum, exclamare 2 respondeo, respondi, responsum, respondere 3 dico, dixi, di accip facio, feci, fa venio, veni, ventum, veni sentio, sensi, sensum, sentire mentior, mentitus sum, mentiri scio, sci(v) 9
sum, fui, -, esse inquam volo, volui, -, velle domus : domi, domum domi domidomum domo iussu, iniussu natu scio scito scitote. - Cum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset: sensit - cum cum venisset sensit - eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse: - quid postea Nasica fecerit: accipe quid fecerit), accipe - cum Ennius ad Nasicam venisset: exclamavit-cum - cum venisset exclamavit - et eum a ianua quaereret: exclamavit, - cum et -cum 10
quaereret exclamavit - etsi domi erat: exclamavit, etsi exclamavit, erat - quod Nasica tam aperte mentiebatur: indignatus quod mentiebatur - quid Nasica responderit: scire quid (responderitvisne scire - cum te quaererem: credidi -cum 11
Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus «Interrogo vos» inquit «quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore». Cum omnes recentem esse dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit «scitote decerptam esse Carthagine. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extreme discrimine quondam fuisse!» statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est. - Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus «Interrogo vos» inquit «quando putetis hanc ficum decerptam esse ex arbore». Cum omnes recentem esse dixissent, «Atqui ante tertium diem» inquit «scitote decerptam esse Carthagine. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Nolite confidere opibus urbis. Fiduciam deponite, quae nimia vobis est. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam quondam in extremo discrimine fuisse!» statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est. 12
curia,-ae. = fiducia,-ae. patria,-ae = ficus,-i. = murus,-i. = periculum,-i bellum, -i = Cato, onis. arbor, arboris. opes, -um. discrimen, -minis. = pater, patris. = Carthago, Carthaginis. = urbs, urbis. = hostis, hostis. ficus,-us. dies,diei.. tertius, a, um -- praecox, praecocis () nimius, a, um/ magis nimius/ maxime nimius = omnis, is, e --, -, - recens, recentis/ recentior, ius/ recentissimus, a, exterus, a, um/ exterior, ius/ extremus, a, um & um extimus, a, um -- Punicus, a, um publicus, a, um recenter/ recentius/ recentissime nimie/ magis nimie/ maxime nimie extra/ exterius/ extreme, extremum prope/ propius/ proxime quidam, quaedam, quoddam nemo, nihil ipse, ipsa, ipsum tu hic, haec, hoc qui, quae, quod 1 interrogo, interrogavi, interrogatum, interrogare puto, putavi, putatum, putare tutor, tutatus sum, tutari 2 habeo, habui, habitum, habere caveo, cavi, cautum, cavere deleo, delevi, deletum, dele 3 ostendo, oste dic) ) depono, deposui, depositum, depo 13
, scito, scitote, sciunto) sum, fui, -, esse affero, attuli, allatum, afferre affer) inquam nolo, nolui, -, nolle memini, meminisse memento, mementote) To ficus us, -u. opes-um opis opem ope. memini memento, mementote. res publica ante post post noli, nolite ne exterus extremus extimus. - quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore : interrogo quando putetis (interrogo - Cum omnes recentem esse dixissent: inquit - cum - cum dixissent inquit - quae nimia vobis est: fiduciam quae 14
- nisi vos ipsi patriae consulueritis: nisicredideritis nisi consulueritis consulturum esse nisi consulueritis ( consulet - quo Carthago deleta est: bellumquo 15
Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat, devertit ad eum. Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est, ei desideranti legit. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora. «Ita est» inquit Accius «ut dicis; neque id me sane paenitet; meliora enim fore spero, quae deinceps scribam. Nam quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis: quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; sed quae gignuntur statim vieta et mollia, non matura mox fiunt sed putria». - Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat, devertit ad eum. Accius, qui multo minor natu erat, ei desideranti legit tragoediam suam, cui «Atreus» nomen est. Tum Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora. «Ita est» inquit Accius «ut dicis; neque id me sane paenitet; meliora enim fore spero, quae deinceps scribam. Nam quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis: quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; sed quae gignuntur statim vieta et mollia, non matura mox fiunt sed putria». 16
tragoedia,- = Roma,- = Accius,-ii(-i). = Tarentum,-i. = Pacuvius,-ii(-i = Atreus, -i. pomum, -i. = ingenium, -ii(-i). = aetas, aetatis = urbs, urbis = nomen, -inis = natus,-us. = multi, ae, a / plures, plur(i)a / plurimi, ae, a grandis, is, e/ grandior, ius/ grandissimus,a, um = =, -, -, -, - sonorus, a, um mitis, is, e/ mitior, ius/ mitissimus,a, um = durus, a, um/ durior, ius/ durissimus, a, um =, -, -, -,- mollis, is, e/ mollior, ius/ mollissimus,a, um bonus, a, um / melior, ius/ optimus, a, um = --, -, - puter, putris,putre -- maturus, a, um/ maturior, ius/ maturissimus, a, um & maturrimus, a, um =, -, - parvus, a, um/ minor, minus/ minimus, a,um =, -, - acerbus, a, um/ acerbior, ius/ acerbissimus, a, um =, -, - vietus, a, um -- iucundus, a, um/ iucundior, ius/ iucundissimus, a, um =, -, - sane/ sanius granditer/ gradius/ grandissime dure-duriter/ durius/ durissime acerbe/ acerbius/ acerbissime mite-mititer/ mitius/ mitissime iucunde/ iucundius/ iucundissime molliter/ mollius/ mollissime mature/ maturius/ maturrime-maturissime immature/ immaturius/ immaturissime-immaturrime non multum-paulum/ minus/ minime bene/ melius/ optime multum-multo/ plus/ plurimum is, ea, id se qui, quae, quod idem, eadem, idem suus, sua, suum ego 1 desidero, desideravi, desideratum, desiderare spero, speravi, speratum, sperare 2 17
video, vidi, visum, videre paenitet, paenituit, paenitere 3 recedo, rece () devertor, deverti, deverti scribo, scr nascor, natus sum, nasci () gigno, genui, genitum, gignere venio, veni, ventum, venire sum, fui, -, esse fio, factus sum, fieri (3) inquam ( aio To aetas-aetatis aetatum aetatium. maturus maturrimus maturissimus. mitis, e mite mititer. natu - Cum Accius ex urbe Roma Tarentum venisset: devertit - cum - cum venisset devertit - ubi Pacuvius grandi iam aetate recesserat: Tarentum ubi - qui multo minor natu erat: Acciusqui - cui «Atreus» nomen est: tragoediamquae (cui 18
- quae scripsisset: esse ea quae (scripsisset dixit - ut dicis: ut sic ut dicis - quae deinceps scribam: fore ea quae - quod in pomis est: idem, quod - quae dura et acerba nascuntur: fiunt ea), quae - quae gignuntur statim statim vieta et mollia: fiunt ea quae 19
Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. Postea Plato quidam Sardianus, cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi. - Aesopi nostri Licinus servus tibi notus Is Athenis apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. Postea Plato quidam Sardianus, cum cognovisset eum fugitivum esse ex Aesopi litteris, hominem comprehendit et in custodiam Ephesi tradidit. Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel tecum deduc Epheso rediens. quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter scelus et audaciam servi, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei possit esse gratius quam recuperatio fugitivi. 20
Asia,-ae. = Athenae, -arum. = audacia,-ae = custodia,-ae = diligentia,-. = littera,- = Roma,-ae Aesopus,-i = fugitivus,-i. = Licinus,-i = servus,-i = Ephesus, -i. = nihilum,-i pretium, -ii (-i). dolor,-oris homo, hominis. = mensis, mensis. = Plato, -onis. = recuperatio,-onis. = scelus, -eris Patro -onis Epicureus, a, um= parvus, a, um/ minor, minus/ minimus, a, um =, -, - Sardianus,-a,-um notus, a, um/ notior, ius/ notissimus, a, um gratus, a, um/ gratior, ius/ gratissimus, a, um =, -, - superus, a, um/ superior, ius/ supremus, a, um & summus, a, um =, -, - paucus, a, um/ paucior, ius/ paucissimus, a, um =, -, - liber,-era,-erum/ liberior, ius/ liberrimus, a, um =, -, - (super)/ superius/ supremum &summum grate/ gratius/ gratissime non multum & paulum/ minus / minime pauciens/ paucius/ paucissime libere/ liberius/ liberrime noster, nostra, nostrum tantus, a, um tu nihil quantus, a, um is, ea, id - quidam, quaedam, quoddam - 1 investigo, investigavi, investigatum, investiga specto, spectavi, spectatum, spectar 2 ------------------ 3 trado, tradi quaeso,----,---- 21
---------------------------------------- sum, fui, -, esse abeo, abivi (abii), abitum, abre (4) redeo, redi(v)i, reditum, redre (4) possum, potui, -, posse nolo, nolui, -, nolle Patro(nPlato(nPatrona Platona To littera, ae dico, duco, fero facio e. To facio ficio interficio e.(dic, duc, fer fac adfice.) - cum eum fugitivum esse ex Aesopi litteris cognovisset: comprehendit-cum - cum cognovisset (comprehendit - quanti homo sit: spectare quanti sit noli spectare - qui tam nihili est: est qui, : qui tam nihili est : Parvi enim preti est - ut nihil ei gratius posit esse quam recuperation fugitive: adfectus est ut nihil tanto 22
(possitadfectus est 23
Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurrit corvum tenens; eum instituerat haec dicere: "Ave, Caesar, victor imperator". Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum et operam perdidi". Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: «Domi satis salutationum talium audio». Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: «Oleum et operam perdidi». Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat. - Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, ei occurrit homo quidam corvum tenens; eum instituerat haec dicere: "Ave, Caesar, victor imperator". Caesaris multum interfuit corvum emere; emit itaque eum viginti milibus sestertium. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum et operam perdidi". Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: «Domi satis salutationum talium audio». Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: «Oleum et operam perdidi». Ad haec verba Augustus risit 24
emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat. opera,-ae. pecunia,- victoria,-. Roma,-. Augustus,-i. corvus,-i. = dominus,-i =. Octavianus,-i. sestertius,-ii (-i). = exemplum,-i. = oleum,-i. verbum,-i Caesar,-aris. homo, hominis. imperator, -oris. sutor, -oris. victor, -oris. avis,-is. mens,-ntis salutatio, -onis. Actiacus, a, um = par, paris -- cupidus, a, um/ cupidior,ius/ cupidissimus, a, um viginti( ) =, -, - milia, milium, milibus, milia, -,milibus ( ) satis/ satius cupide/ cupidius/ cupidissime multum/ plus/ plurimum diu/ diutius/ diutissime multum & multo/ plus/ plurimum quidam, quaedam, quoddam - hic, haec, hoc is, ea, id -talis, talis, tale suus, sua, suum tantus, tanta, tantum nullus, nulla, nullum quantus, quanta, quantum 1 incito, incitavi, incitatum, incitare 2 teneo, tenui, tentum, tenere doceo, docui, doctum, doce respondeo, respondi, responsum, responde soleo, solitus sum, solere rideo, risi, risum, ridere 3 dic) emo, emi, emptum, e 25
disco, didici, - audio, audivi, auditum, audi venio, veni, ventum, venire redeo, redi(v) =, aveo, ) = interest, interfuit, interesse () = affero, attuli, allatum, afferre (3) ( : affer) = aveo ave, avete, aveto avere. viginti mille milia, milium, milibus, milia, /,milibus. avis-avis ave avi. domus : domi, domum domi domidomum domo cum postquam - Cum Octavianus post vistoriam Actiacam Roman rediret: occurrit - cum - cum rediret occurrit - ut corvum doceret parem salutationem: incitavitut doceret incitavit). - quotiescumque avis non respondebat: solebatquotiescumque cum 26
- quanti nullam adhuc emerat: quanti tanti quanti (emerat 27
Hic vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo, patri suo, magno adiumento, in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit. Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum. Meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit ; patre imperatore libentissime meruisse pietatis fuit ; finem stipendiorum patris victoriam ac triumphum fuisse felicitatis fuit. - Hic vero, iudices, et fuit in Asia et viro fortissimo, patri suo, magno adiumento, in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit. Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Murenae obiecerunt, Asiae nomen ex qua constituta est laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum. Meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit; libentissime meruisse patre imperatore pietatis fuit; finem stipendiorum fuisse 28
patris victoriam ac triumphum felicitatis fuit. Murena,-ae = Asia,- familia,- gloria,- luxuria,- memoria,-ae victoria,- triumphus,-i. vir, viri. adiumentum,-i. = bellum, -i. = flagitium, -ii(-i). periculum, -i. solacium, -ii (-i). stipendium, -ii(-i) stipendia -orum accusator,-oris. finis,-is. honos/r,-oris imperator,-oris iudex,-icis labor/s,-oris. pater, patris. felicitas,atis gratulatio,-onis laus, laudis pietas,-atis suspicio,-onis virtus,-utis dedecus,-oris genus,-eris. nomen,-inis. res, rei. = luxuries, ei. magnus,-a,-um/ maior, ius/ maximus, a, um = fortis, is, e/ fortior, ius/ fortissimus, a, um = continenter/ continentius/ continentissime libenter/ libentius/ libentissime magnopere & magno opere/ magis/ maxime fortiter/ fortius/ fortissime suus, sua, suum hic, haec, hoc quidam, quaedam, quoddam - qui, quae, quod aliqui, aliquae, aliquod - is, ea, id - 1 laudo, -avi, -atum, -are deporto, -avi, -atum, -are 2 habeo, -ui, -itum, -ere debeo, -ui, -itum, -ere video, vidi, visum, videre mereo, merui, meritum, merere mereor, meritus sum, mereri). 29
3 vivo, vixi, victum, vivre obicio, obieci, obiectum, obicre io) constituo, constitui, constitutum, constiture suscipio, suscepi, susceptum, suscipre io) 4 ------------------------------ sum, fui, -,esse Tluxuria-ae luxuries-ei felicitas, pietas finis, finis stipendium,-ii(-i) - si habet Asia suspicionem quondam luxuriae: si si habet - quod Asiam vidit: debemus, quod - sed in Asia continenter vixit: debemus, quod - ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est: Asiae quae (ex qua 30
Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est. «Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat». Tum adulescens,viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit. Statim hostes fuga salutem petiverunt. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius opera hostes fugati erant, morte multavit. - Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius eius praeterequitavit castra hostium et proelio lacessitus est a duce hostium his verbis. «Congrediamur, ut cernatur singularis proelii eventu, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat». Tum adulescens, viribus suis confisus et permotus cupiditate pugnandi, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit. Statim hostes fuga salutem petiverunt. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem morte multavit, 31
cuius opera hostes fugati erant. fuga,-ae = hasta,-ae filius,-ii(-i = Titus Manlius, -ii (-i). adulescens,-ntis. = consul,-is. = exercitus,-us. = eventus,-us. = = opera,-ae pugna,-ae = arma,-orum. = bellum, -i. = castra,-orum = proelium, -ii (-i verbum, -i = Romanus,-i= dux,-is. = hostis,-is = miles,-itis = cupiditas, -atis = mors, mortis = salus, -utis vis certamen,-minis. = genus, -eris virtus, -utis iniussus, -us = Latinus, a, um -- paulus, a, um -- Romanus, a, um nobiliter/ nobilius/ nobilissime fortiter/ fortius/ fortissime omnis, is, e singularis, is, e nobilis, is, e / nobilior, ius/ nobilissimus, a, um = fortis, is, e / fortior, ius/ fortissimus, a, um is, ea, id - qui, quae, quod quantus, quanta, quantum hic, haec, hoc suus, sua, suum 1 praeterequito, praeterequitavi, praeterequitatum, praeterequitare pugno, pugnavi, pugnatum, pugnare spolio,spoliavi, spoliatum, spoliare fugo, fugavi, fugatum, fugare multo, multavi, multatum, multare 2 abstineo, abstinui, abstentum, abstine permoveo, permovi, permotum, permovere 32
3 nascor, natus sum, nasci () ( : nasciturus) =. () ( 15 -io) = : cernitur, conspectum est, cerni) = antecello, -, -. () =. ruo, r( : ruiturus) =.. revertor, reverti,(reversus sum) reverti 3 ( ) =. 4 --------------------------- = praesum, praefui, -, praeesse =,. cerno conspectus(cernor, conspectus sum, cerni). ruo ruiturus. pera salus-utis: o iussu, iniussu natu adulescens virtus:.. ium, -um - ut omnes pugna abstinerent: edixit ut abstinerent edixit). - cum aliquando castris abiret: edixit - cum - cum abiret edixit - ut singularis proelii eventu cernatur: 33
congrediamur ut cernatur (congrediamur). - quanto miles Latinus Romano virtute antecellat: cernatur, quanto antecellat cernatur - cum in castra revertisset: multavit, -cum -cum revertisset multavit - cuius opera hostes fugati errant: adulescentem cuius, 34
Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multas imagines fortissimorum virorum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum- scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt! Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam et omnia pericula dimicationes obicere potui. - Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplorum vetustas; quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet. Quam multas imagines fortissimorum virorum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum- nobis reliquerunt scriptores et Graeci et Latini! Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. Colendo et cogitando homines excellentes conformabam animum et mentem meam. Sic enim expetendo laudem et honestatem solum, parvi esse ducendo omnes cruciatus corporis et omnia pericula mortis me obicere potui pro salute vestra in tot ac tantas dimicationes. 35
littera,- = tenebrae,- = animus,-i. liber, libri. vir, viri.= exemplum,-i. = periculum, -i. = homo, inis. scriptor, -oris. = dimicatio, -onis. honestas, -atis. imago, -inis. laus, laudis mens, -ntis mors, mortis. salus, salutis. vetustas, -atis. vox, vocis. corpus, -oris. lumen, -inis. sapiens, -. cruciatus,-us. = res,rei. cupidus, a, um/ cupidior, ius/ cupidissimus, a, um = omnis, is, e --, -, - fortis, is, e/ fortior, ius/ fortissimus, a, um multi, ae, a/ plures, plur(i)a/ plurimi, ae, a = =, -, - plenus, a, um/ plenior, ius/ plenissimus, a, um = excellens/ excellentior, ius/, -, - excellentissimus, a, um parvus, a, um/ minor, minus/ minimus, a, um = --, -, - sapiens, -entis/ sapientior, ius/ sapientissimus, a, um= excellenter/ excellentius/ excellentissime multum/ plus/ plurimum fortiter/ fortius/ fortissime bene/ melius/ optime cupide/ cupidius/ cupidissime non multum-paulum/ minus/ minime plene/ plenius/ plenissime ego vester, vestra, vestrum tot qui, quae, quod tantus,tanta, tantum meus, mea, meum 1 imitor, imitatus sum, imitari administro, administravi, administratum, administrare cogito, cogitavi, cogitatum, cogitare conformo, conformavi, conformatum, conformare 36
2 intueor, intuitus sum, intueri iaceo, iacui, iacitum, iacere 3 accedo, accessi, accessum, accedre relinquo, reliqui, relictum, relinqure gero, gessi, gestum, gerre propono, proposui, propositum, proponre colo, colui, cultum, colre expeto, expeti(v)i, expetitum, expetre duco, duxi, ductum, ducre (duc) obicio, obieci, obiectum, obicre -io capio) * = ---------------------------------- sum, fui, -, esse possum, potui, -, posse Ttenebrae,-arum To littera, ae vetustas, -atis - nisi litterarum lumen accederet: nisi nisi accederet iacerent 37
Cum Africanus in Literno esset, complures praedonum duces forte salutatum ad eum venerunt. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto concolavit. Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores reserari eosque intromitti iussit. Praedones postes ianuae tamquam sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt. Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent, domum reverterunt. - Cum Africanus in Literno esset, ad eum forte venerunt complures praedonum duces salutatum. Tum Scipio, cum existimasset venisse eos se ipsum captum, in tecto conlocavit praesidium domesticorum. Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) se venisse virtutem eius admiratum. Postquam domestici haec Scipioni rettulerunt, is iussit fores reserari eosque intromitti. Praedones venerati sunt postes ianuae tamquam sanctum templum et osculati sunt cupide Scipionis dextram. Cum posuissent ante vestibulum dona, quae homines solent 38