ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ Β3 Δ/νση Οικ.Σχέσεων με Χώρες Β.Αφρικής, Μ.Ανατολής και Κόλπου Φεβρουάριος 10 ΣΥΝΟΠΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ και ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΑΙΓΥΠΤΟΥ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ Ο εκσυγχρονισμός παραδοσιακών τομέων της αιγυπτιακής οικονομίας, η δυναμική που προσδίδει η είσοδος ξένων επενδυτών σε τομείς πέραν του πετρελαίου και η αυξανόμενη εξωστρέφεια της αιγυπτιακής οικονομίας συνιστούν θετικά στοιχεία για περαιτέρω οικονομική ανάπτυξη. Η επίτευξη των ανωτέρω προϋποθέτει την εξακολούθηση της μεταρρυθμιστικής πολιτικής και την αντιμετώπιση σημαντικών προκλήσεων. Η διεθνής οικονομική κρίση, καίτοι δε φαίνεται να προκάλεσε άμεσες επιπτώσεις στο αιγυπτιακό τραπεζικό σύστημα, ωστόσο αναμένεται σύμφωνα με έγκυρες εκτιμήσειςνα επιφέρει γενικότερα πλήγματα στην αιγυπτιακή οικονομία, και συγκεκριμένα πτώση στις εισροές συναλλάγματος από τον τουρισμό, τα έσοδα διελεύσεων από τη διώρυγα του Σουέζ, τα μεταναστευτικά εμβάσματα, τις εισπράξεις από πωλήσεις πετρελαιοειδών, τις άμεσες ξένες επενδύσεις και τις εξαγωγές, καθώς και επιδείνωση του δημοσιονομικού ελλείμματος της χώρας. Η κυβέρνηση καλείται να επαναθέσει προτεραιότητες, διαχειριζόμενη διαθέσιμα εργαλεία, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της εγχώριας οικονομίας, αλλά και την ίδια την οικονομική συγκυρία. Κεντρικό στόχο αποτελεί η αυστηρή τήρηση της πολιτικής οικονομικής σταθεροποίησης και περαιτέρω προώθησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, σε συνδυασμό με τη στήριξη και ενίσχυση της απασχόλησης και την αρωγή μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού που διαβιούν σε συνθήκες φτώχιας. ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ο επιταχυνόμενος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης διατηρήθηκε και κατά το οικονομικό έτος 2007/08 ανερχόμενος, σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, σε 7,2%, σημειώνοντας ελαφρά αύξηση έναντι εκείνου της περιόδου 2006/07 (7,1%). Από τους επιμέρους τομείς της οικονομίας σημαντική ήταν η ανάπτυξη στους κλάδους τουρισμού, κατασκευών, επικοινωνιών. Χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης εμφάνισαν οι τομείς εξόρυξης πετρελαίου-φυσικού αερίου και της γεωργίας. Από την πλευρά της ζήτησης σημειώθηκε άνοδος του ρυθμού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης (7,2% από 4,2% το 2006/07) η οποία αντιστοιχεί σε ποσοστό 73% του ΑΕΠ και μείωση της δημόσιας κατανάλωσης (2,11% από 3,2%). Βασικές κινητήριες δυνάμεις ήταν η ιδιωτική κατανάλωση και οι ιδιωτικές επενδύσεις (κυρίως οι άμεσες ξένες επενδύσεις). Σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, ο ρυθμός ανάπτυξης το οικονομικό έτος 2008/09 ανήλθε σε 4,7%, ενώ οικονομικοί αναλυτές προβλέπουν ότι και το 2009/10 θα κυμανθεί μεταξύ 3,1% και 3,5%, ως αποτέλεσμα της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Η επίσημη ανεργία διατηρήθηκε σταθερή στο 8,8% (8,9% το 2006/07). Το πραγματικό, όμως, μέγεθος των ανέργων εκτιμάται ότι παραμένει διπλάσιο του επισήμου απόρροια, κυρίως, της μεγάλης έλλειψης καταρτισμένου ανθρώπινου δυναμικού. Ο πληθωρισμός ανήλθε, τον Αύγουστο του 2008, στα ανώτερα επίπεδα των τελευταίων ετών, στο 24%, αντικατοπτρίζοντας συνδυαστικά τις ανοδικές τάσεις σε διεθνείς τιμές εμπορευμάτων, τις αλλαγές στις καθοριζόμενες από το κράτος τιμές συγκεκριμένων προϊόντων και τις προερχόμενες από την αυξημένη εσωτερική ζήτηση πληθωριστικές πιέσεις, στη συνέχεια όμως και στη διάρκεια του τρέχοντος έτους, έδειξε τάσεις αποκλιμάκωσης. Τα διεθνή συναλλαγματικά αποθέματα ανέρχονταν σε $ 34,6 δισ. (Ιούλιος 2008), έναντι $ 28,3 δισ. στο τέλος του περασμένου οικονομικού έτους (Ιούνιος 2007). Έκτοτε, εντούτοις, η συσσώρευση ακολούθησε αρχικά φθίνοντα ρυθμό, στη συνέχεια δε αντικαταστάθηκε από εκροές καταλήγοντας, τον Αύγουστο τ.ε. στα $32,9 δισ. Παρά το γεγονός της αύξησης των εσόδων από τον τουρισμό ($ 11 δις.), τα μεταναστευτικά εμβάσματα ($ 8,5 δισ.) και τη διώρυγα του Suez ($ 5,4 δισ.), η σημαντική διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος συνέβαλε στη συρρίκνωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε $ 0,8 δισ. (0,5% του ΑΕΠ), από $ 2,7 δισ. (1,7% του ΑΕΠ) το περασμένο οικονομικό έτος. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις ανήλθαν σε $ 13,2 δισ. (το 2006/07 ήταν $ 11 δισ.). Το εξωτερικό χρέος, ως απόλυτο μέγεθος, αυξήθηκε σε $ 33,8 δισ. (από $ 29,8 δισ. το 2006/07), μειώθηκε, όμως, ως ποσοστό του ΑΕΠ στο 20,1%, από 22,8% (από 23,3%), ο δε λόγος εξυπηρέτησης του χρέους μειώθηκε σε 4,3% (από 5,9%). 1
Το 2007/08, το συνολικό δημοσιονομικό έλλειμμα αυξήθηκε κατά 8,5%, ήτοι 7,3% του ΑΕΠ (από 8,2%). Το πρωτογενές έλλειμμα, ειδικότερα, αυξήθηκε σε 1,8% του ΑΕΠ, από 1,2%. Τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 19,75%, ως αποτέλεσμα της αύξησης των φορολογικών εισπράξεων (20,16%) και ειδικότερα εκείνων του φόρου εισοδήματος-κερδών (14,58%) οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 48,82% του συνόλου των φορολογικών εσόδων και του φόρου αγαθών-υπηρεσιών (26,73%). Οι συνολικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 22,8%. Η πρόκληση για την κυβέρνηση, ως προς την άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής, παραμένει η περαιτέρω μείωση του δημοσίου ελλείμματος και του εξωτερικού δημοσίου χρέους (ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε στο 58,5% από 62,3% το 2006/07), δίχως όμως να επιβραδυνθεί ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, κατά το οικονομικό έτος 2008/2009 συγκρατήθηκε το δημοσιονομικό έλλειμμα, σε ποσοστό 6,9% του ΑΕΠ, κατώτερο του αναθεωρημένου λόγω διεθνούς κρίσης στόχου του 8%. Εκτιμάται ότι οι αυξημένες δημόσιες δαπάνες θα συμβάλουν σε άνοδο του δημοσίου ελλείμματος ως ποσοστού του ΑΕΠ σε 8,5% το οικονομικό έτος 2009/2010. Ο προϋπολογισμός 2009/2010 εστιάζει στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της διεθνούς οικονομικής κρίσης, στην ανάπτυξη, και κυρίως στην απασχόληση, με κύριο μοχλό τις δημόσιες δαπάνες και με ιδιαίτερη έμφαση στην εισοδηματική στήριξη των εργαζομένων, την εκπαίδευση και την υγεία, ενώ δεν πρόκειται να υπάρξει ουσιαστικά μείωση των επιδοτήσεων. Το αιγυπτιακό Υπουργείο Οικονομικών στις αρχές 2009 ανακοίνωσε δέσμη μέτρων στήριξης της οικονομίας, ύψους 15 δις. ΑΛ (2,7 δις. δολ.), προς ανάπτυξη υποδομών, ενώ το Δεκέμβριο 2008 είχε εξαγγελθεί η διάθεση 15 δις. ΑΛ για την ενίσχυση επενδύσεων (10,5 δις.), την αύξηση εξαγωγικών επιδοτήσεων (2,8 δις.) και τη μείωση εισαγωγικών δασμών σε ενδιάμεσα και κεφαλαιουχικά αγαθά (1,2 δις.). Σύμφωνα με το Γραφείο Ο.Ε.Υ. Καΐρου, η αιγυπτιακή κυβέρνηση πρόκειται να υποβάλει το Δεκέμβριο 2009 στο κοινοβούλιο νέα δέσμη μέτρων στήριξης της οικονομίας, ύψους 10 δις. ΑΛ, με έμφαση στη χρηματοδότηση έργων ανάπτυξης υποδομών (διαχείριση λυμάτων, οδικές μεταφορές). Οι πληθωριστικές πιέσεις, οφειλόμενες στην άνοδο των διεθνών τιμών τροφίμων, ενέργειας και πρώτων υλών, την μείωση των επιδοτήσεων στην ενέργεια (για τη βιομηχανία) και την αυξημένη εσωτερική ζήτηση επέφεραν άνοδο του μέσου ετήσιου πληθωρισμού στο 11,7% το 2007/08 (από 10,9% το προηγούμενο οικονομικό έτος), ο οποίος έλαβε την υψηλότερη τιμή (24%) τον Αύγουστο του 2008. Η Κεντρική Τράπεζα αύξησε, κατά την περίοδο Φεβρουαρίου-Αυγούστου 2008, τα επιτόκια κατά 250 μονάδες βάσης στο πλαίσιο εφαρμογής αντιπληθωριστικής πολιτικής. Πρόσφατα, με την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, η Κεντρική Τράπεζα φαίνεται να στρέφεται στην σταδιακή χαλάρωση της περιοριστικής πολιτικής, προκειμένου να στηρίξει την οικονομική ανάπτυξη προβαίνοντας κατά το τρέχον έτος σε 6 μειώσεις επιτοκίων (σήμερα ανέρχονται σε 8,25% των καταθέσεων και 9,75% των χορηγήσεων). Τον Αύγουστο 2009, ο πληθωρισμός είχε υποχωρήσει στο 9%, ενώ το Σεπτέμβριο ανήλθε σε 10,8%. Η συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, το 2007/08, υποχώρησε κατά 3,5% (5,50/$, έναντι 5,70/$ το 2006/07). Εκτιμάται ότι η υιοθέτηση μιας περισσότερο ευέλικτης συναλλαγματικής πολιτικής θα αποτελέσει, μεσοπρόθεσμα, ένα εκ των εργαλείων για την αντιμετώπιση ανισορροπιών στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Το εμπορικό έλλειμμα της Αιγύπτου συνέχισε να αυξάνεται και το 2007/08, κατά 37,5% (έναντι ρυθμού αύξησης 57,3% το προηγούμενο έτος), καθώς η ποσοστιαία αύξηση των εισαγωγών ήταν μεγαλύτερη εκείνης των εξαγωγών. Ως αποτέλεσμα το ποσοστό κάλυψης των εισαγωγών από τις εξαγωγές μειώθηκε σε 55,6% από 59,8%. Εξαιτίας της οικονομικής κρίσης εκτιμάται ότι κατά το τρέχον έτος το εμπορικό έλλειμμα της Αιγύπτου θα επιδεινωθεί περαιτέρω. Οι αιγυπτιακές εξαγωγές προς τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους αυξήθηκαν, το 2008: Ολλανδία (308,4%), Ην. Βασίλειο (103,1%), Ιαπωνία (292,4%), Ιταλία (114,1%), Ισπανία (43,9%) και Η.Π.Α. (7,6%). Αύξηση παρουσίασαν, επίσης, οι εξαγωγές της Αιγύπτου προς την Σ. Αραβία (293,7%), τη Λιβύη (226,7%), την Τουρκία (115,7%) και την Ινδία (19,3%). Ομοίως, αυξημένες ήταν, σε σύγκριση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο, οι εισαγωγές που πραγματοποίησε η Αίγυπτος από το σύνολο των κύριων εταίρων της. Ιδιαίτερη αύξηση σημείωσαν οι εισαγωγές από την Ιαπωνία (257,8%), την Ινδία (229,4%), την Ουκρανία (182,8%), την Κίνα (171,6%), την Ιταλία (168,9%) και τις Η.Π.Α. (120,8%). Τα καύσιμα και τα βασικά μέταλλα αντιπροσωπεύουν περίπου το ήμισυ της αξίας των εξαγωγών της Αιγύπτου, ακολουθούμενα από τα πλαστικά, τα χημικά και τα ηλεκτρικά μηχανήματα και συσκευές. Η Αίγυπτος εισάγει κυρίως ενδιάμεσα και κεφαλαιουχικά προϊόντα (περίπου 70%, επί του συνόλου των εισαγωγών) και δευτερευόντως πρώτες ύλες και καταναλωτικά αγαθά. Ο όγκος των εμπορικών συναλλαγών της Αιγύπτου με τα κράτη μέλη της ΕΕ σημείωσε αύξηση, το 2008, κατά 51,4%. Οι εξαγωγές από χώρες-μέλη της ΕΕ προς την Αίγυπτο αυξήθηκαν κατά 22,9%, ενώ μικρότερος ήταν ο ρυθμός αύξησης των αιγυπτιακών εξαγωγών (15,3%). 2
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, κατά το οικονομικό έτος 2008/2009, οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 14,3% (σε 25,2 δις. δολ.), και οι εισαγωγές επίσης, κατά 4,6% (σε 50,3 δις. δολ.). Μεταξύ ΕΕ και Αιγύπτου έχει υπογραφεί Συμφωνία Σύνδεσης (2001), η οποία ισχύει και εφαρμόζεται από το 2004. Σε αυτήν προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η εμπορική και οικονομική ολοκλήρωση, κεντρικό στοιχείο της οποίας είναι η δημιουργία Ζώνης Ελευθέρου Εμπορίου (μέσω της σταδιακής μείωσηςκατάργησης των δασμολογικών επιβαρύνσεων). Κατόπιν διαπραγματεύσεων βάσει της Συμφωνίας Σύνδεσης που ξεκίνησαν στις αρχές 2007, τον Οκτώβριο του 2009 υιοθετήθηκε από το Συμβούλιο συμφωνία περαιτέρω απελευθέρωσης του εμπορίου αγροτικών (νωπών και μεταποιημένων) και αλιευτικών προϊόντων. Εκκρεμεί κύρωση της εν λόγω συμφωνίας από το αιγυπτιακό κοινοβούλιο, και εκτιμάται ότι θα τεθεί σε ισχύ τον Ιανουάριο 2010. ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Υπό το νόμο 8/1997, ο οποίος ρυθμίζει το καθεστώς των ξένων επενδύσεων σε 16 τομείς, οι επενδυτές επωφελούνται από ειδική διακριτική μεταχείριση και κίνητρα (μεταποίηση, υποδομές). Ο εν λόγω νόμος εγγυάται, επίσης, τον επαναπατρισμό των κεφαλαίων, το δικαίωμα κατοχής λογαριασμών ξένου συναλλάγματος και ισότιμη μεταχείριση. Το 2005 εξάλλου, εισήχθη νέος φορολογικός κώδικας, ο οποίος μείωσε το γενικό εταιρικό φορολογικό συντελεστή από 42% σε 20% (τον διατήρησε όμως σε 40% για τις εταιρείες πετρελαιοειδών), ενώ από την άλλη κατάργησε σειρά φορολογικών ή άλλων κινήτρων που προβλέπονταν στον επενδυτικό νόμο του 1997. Πρόσθετα, το 2008, αριθμός επιμέρους μεταρρυθμίσεων που εισήχθησαν, όπως περαιτέρω μείωση στο απαιτούμενο αρχικό κεφάλαιο νέων εταιρειών, η θέσπιση οικονομικών δικαστηρίων και ο περιορισμός, του απαιτούμενου για τις γραφειοκρατικές διαδικασίες, χρόνου, συνέβαλε ώστε να διατηρήσει η Αίγυπτος την θέση της μεταξύ των δέκα πρώτων χωρών ως προς την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων (έκθεση Παγκόσμιας Τράπεζας για την διεθνή επιχειρηματικότητα - Doing Business 2009). Συγκεκριμένα, η Αίγυπτος κατατάσσεται στην 10η θέση, μεταξύ 181 χωρών, ως προς την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων για την διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας. Κατ αντιστοιχία, η Αίγυπτος κατέλαβε την 114η θέση (από 125η) στην κατάταξη των οικονομιών με κριτήριο την ευκολία άσκησης επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ως σημαντικά μειονεκτήματα, εν γένει, συνεχίζουν να αναφέρονται από τους επενδυτές η δαιδαλώδης γραφειοκρατία, η αδιαφάνεια και διαφθορά, το φορολογικό σύστημα, οι μακροχρόνιες δικαστικές ατελέσφορες διαδικασίες και το πολύπλοκο τελωνειακό σύστημα. Όλα αυτά τα μειονεκτήματα, κατατάσσουν την Αίγυπτο στην 115 η θέση παγκοσμίως βάσει του δείκτη αξιολόγησης διαφθοράς του διεθνούς μηκυβερνητικού οργανισμού Transparency International για το 2008 (έναντι της 105 ης θέσης το 2007). Πρόσφατα, ο διεθνής οίκος αξιολόγησης Moody s αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Αιγύπτου σε σταθερή από αρνητική, παραπέμποντας στην υποχώρηση του πληθωρισμού και τις προσπάθειες της αιγυπτιακής κυβέρνησης για συγκράτηση των δημοσιονομικών πιέσεων. Τέλος, βάσει της έκθεσης της Παγκόσμιας Τράπεζας για την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών 133 χωρών (2009-10) η Αίγυπτος κατατάσσεται στην 70 η θέση, έναντι της 81 ης πέρσι. Ως συγκριτικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της Αιγύπτου αναφέρονται οι υποδομές μεταφορών, οι διαδικασίες σύστασης επιχειρήσεων, η μεταφορά τεχνολογίας μέσω ΑΞΕ και το μέγεθος της αγοράς. Από την άλλη, η αναποτελεσματική γραφειοκρατία, οι φορολογικές ρυθμίσεις, το ανεπαρκώς καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, ο πληθωρισμός, η διαφθορά, η δυστοκία χρηματοδότησης και η περιοριστική εργατική νομοθεσία αναφέρονται ως τα σημαντικότερα μειονεκτήματα. Οι εισροές για άμεσες ξένες επενδύσεις, το οικονομικό έτος 2007/ 2008, ανήλθαν σε $ 13,2 δισ., έναντι $ 11,1 δισ. το 2006/2007. Οι άμεσες ξένες επενδύσεις κατά 47,7% κατευθύνθηκαν στην ίδρυση και επέκταση επιχειρήσεων, κατά 31% στον τομέα ενέργειας και 17,4% είναι προϊόν ιδιωτικοποιήσεων. Η κατά τομέα κατανομή των ξένων επενδύσεων (πλην ενέργειας) φέρει πρώτο τον χρηματοπιστωτικό ($ 2,2 δισ.), ακολουθούμενο από την μεταποίηση ($ 1,5 δισ.) και τις υπηρεσίες ($ 0,9 δισ.). Από τα αναφερόμενα κεφάλαια, $ 6,4 δισ. προήλθαν από τις Η.Π.Α., $ 5,1 δισ. από την Ευρωπαϊκή Ένωση και $ 3,1 δισ. από τις αραβικές χώρες. Σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας, οι άμεσες ξένες επενδύσεις κατά το οικονομικό έτος 2008/2009 μειώθηκαν κατά 38,7%, σε 8,1 δις. δολ. Η εισροή άμεσων ξένων επενδύσεων το οικονομικό έτος 2009/2010 εκτιμάται ότι ενδεχομένως μειωθεί ακόμη περισσότερο, σε 5 δις. δολ. ΗΠΑ. Θεσμικά και οργανωτικά, προτεραιότητες της αιγυπτιακής κυβέρνησης είναι, σε εφαρμογή του διατάγματος 154/2006, η συγχώνευση των Οργανισμών γενικής φορολογίας και φόρου κατανάλωσης, η εφαρμογή του ΦΠΑ σε αντικατάσταση του φόρου κατανάλωσης, η εφαρμογή του φόρου ιδιοκτησίας, καθώς και η αναδιάρθρωση των σχετικών υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών. 3
ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ Η Αίγυπτος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας στον Αραβικό κόσμο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ για το 2008 ο όγκος διμερούς εμπορίου σημείωσε αύξηση, σε αξία, της τάξεως του 16,1%, γεγονός που κατατάσσει την Αίγυπτο στην 4η θέση, ως προς τον όγκο εξωτερικού εμπορίου της Ελλάδος με 18 Αραβικές χώρες. Εμπορικές συναλλαγές Ελλάδος-Αιγύπτου (σε εκατ. ) Μεταβολή 08/07 Ιαν. Σεπτ. 2009 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Όγκος Εμπορίου 201,07 271,46 272,97 293,79 412,65 479,12 16,11% 426,5 Ελληνικές Εξαγωγές 66,23 114,95 116,82 116,57 104,74 128,74 22,91% 174,7 Ελληνικές Εισαγωγές 134,83 156,50 156,14 177,22 307,91 350,38 13,79% 251,8 Εμπορικό Ισοζύγιο -74,8-48,4-47,9-60,65-203,17-221,64 9,09% -77,1 Πηγή: ΕΣΥΕ Οι εξαγωγές μας προς την Αίγυπτο το 2008 αφορούσαν κυρίως τα εξής προϊόντα: Βαμβάκι μη λαναρισμένο ούτε χτενισμένο (46,9%), Τσιγάρα (11,5%), Ράβδοι από σίδηρο / χάλυβα, θερμής έλασης (3,8%), Πώματα από κοινά μέταλλα (3,3%), Καπνά ακατέργαστα και απορρίμματα καπνού (3%). Κυριότερα εισαγόμενα από την Αίγυπτο προϊόντα το 2008: ακατέργαστο πετρέλαιο και κατεργασμένα έλαια πετρελαίου (34,9%), πλατέα προϊόντα έλασης από σίδηρο / χάλυβα (13,6%), ορυκτά ή χημικά αζωτούχα λιπάσματα (10%), νωπές πατάτες (25,4%). ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Το συνολικό ύψος των επενδυμένων ελληνικών κεφαλαίων στην Αίγυπτο εκτιμάται ότι ανέρχεται σε περίπου 700 εκ. Ευρώ. Οι ελληνικές επενδύσεις αυξήθηκαν σημαντικά μετά το 2004 μετά τις εξαγορές που πραγματοποίησε η εταιρεία ΤΙΤΑΝ, την επέκταση του εργοστασίου Ζερίτη (Pyramids Paper Mill) και τις επεκτάσεις των επενδύσεων στον τομέα εξόρυξης πετρελαίου από τον Όμιλο Βαρδινογιάννη (KRITI OIL & GAS / VEGAS OIL & GAS S.A.). Οι ελληνικές επενδύσεις εντοπίζονται στους εξής τομείς: βιομηχανιών χάρτου, τσιμέντου, πετρελαίου, κατασκευών, τροφίμων, χρωμάτων και δομικών υλικών, συστημάτων άρδευσης και αλουμινίου, τραπεζών, ακινήτων, θαλασσίων και αεροπορικών μεταφορών, υπηρεσιών εκπαίδευσης και τυχερών παιγνίων. Εκ των σημαντικότερων ελληνικών επενδύσεων είναι οι εξής: ΤΙΤΑΝ (τσιμέντα), Χαρτοποιία Θράκης (χαρτοβιομηχανία), Όμιλος Βαρδινογιάννη (εξόρυξη πετρελαίου), Alumil (αλουμίνιο), Kothali (δομικά υλικά), Ελληνικά Πετρέλαια (πετρέλαιο, φυσικό αέριο), Όμιλοι Λάτση και Αρχιρόδον (τεχνικά έργα), Μηχανική (κατασκευές), Edita/Chipita (τρόφιμα), Eurodrip (συστήματα υδρεύσεως και αρδεύσεως), Er-Lac (χρώματα), Τράπεζα Πειραιώς, Εθνική Τράπεζα, Informer (πληροφορική), Teleperformance (τηλεπικοινωνίες), Mellon Technologies (πληροφορική), Intralot-ΙNTRACOM (τυχερά παίγνια), Όμιλοι Χανδρή και Ευγενίδη (θαλάσσιες μεταφορές), Ολυμπιακές Αερογραμμές και Aegean Airlines (αεροπορικές μεταφορές), ΑΧΟΝ (εκπαίδευση). Στον τομέα του φυσικού αερίου ο Όμιλος ΚΟΠΕΛΟΥΖΟΥ συνεργάζεται επιτυχώς με την αιγυπτιακή κρατική EGAS για την παροχή αερίου στην Κρήτη, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί από την ΔΕΗ για παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Επίσης συνεργασία υπάρχει μεταξύ της εταιρείας ελληνικών συμφερόντων CHANDRIS LINES και Pyramis Shipping με την EGAS. Επίσης, στην «Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.» κατακυρώθηκε από τον Κρατικό Οργανισμό Πετρελαίου της Αιγύπτου (EGPC), κατόπιν διαγωνισμού, η άδεια παραχώρησης για Έρευνα και Παραγωγή Υδρογονανθράκων στην περιοχή West Obayed στην Δ. Έρημο, όπου η ελληνική εταιρεία ορίστηκε διαχειρίστρια (operator). Παράλληλα, στο τέλος του 2007, κατόπιν επιτυχούς συμμετοχής σε διεθνή διαγωνισμό, κοινοπραξία αποτελούμενη από την «Ελληνικά Πετρέλαια Α.Ε.» και δύο αλλοδαπές επιχειρήσεις του κλάδου, υπέγραψε σύμβαση παραχώρησης δικαιωμάτων έρευνας και παραγωγής υδρογονανθράκων στην περιοχή Mesaha, με την αιγυπτιακή κρατική εταιρεία πετρελαιοειδών και το Υπουργείο Πετρελαίου. Σημαντική επιτυχία σημείωσαν εξάλλου οι εξορύξεις στη Δυτική Έρημο από εταιρεία του Ομίλου Βαρδινογιάννη, ενώ πρόσφατα η Αιγυπτιακή Εταιρεία Πετρελαίου (EGPC) ανακοίνωσε ότι η Vegas Oil & Gas ανακάλυψε νέα κοιτάσματα στην περιοχή North West Gemsa της Ανατ. Ερήμου, τα οποία εκτιμάται ότι μπορούν να αποφέρουν 6 χιλ. βαρέλια αργού πετρελαίου ημερησίως. Το 2008, η Circle Oil 4
Egypt Ltd (θυγατρική της βρετανικής Circle Oil PLC) συμφώνησε με την Vegas Oil and Gas S.A. (Όμιλος Βαρδινογιάννη) την εξαγορά από την τελευταία ποσοστού 40% των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στο πεδίο ΝΔ Gemsa. Η Vegas Oil and Gas S.A. διατηρεί μερίδιο 50% της συμφωνίας παραχώρησης, ενώ ποσοστό 10% κατέχει η Premier Oil PLC. Στον κατασκευαστικό τομέα, το 2008 η κατασκευαστική εταιρεία Αρχιρόδον Α.Ε. συμπεριελήφθη μεταξύ των εταιρειών οι οποίες υπέγραψαν συμβόλαια με το υπουργείο Ηλεκτρισμού και Ενέργειας για την υλοποίηση έργων διαχείρισης υδάτων στα εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής Al-Atf και Sidi Kirir στην Αλεξάνδρεια. Το συνολικό κόστος των συμβολαίων ανέρχεται σε 560 εκ. λίρες (οι μονάδες αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία το 2010). Στο ναυτιλιακό τομέα, σημειώνουμε ότι η ναυτιλιακή εταιρεία Champion Ferries LTD, θυγατρική της ANEK LINES, δρομολόγησε, από 19 Μαΐου 2006, το οχηματαγωγό πλοίο Archagelos στη γραμμή Πειραιά-Ηράκλειο, με προορισμό την Αλεξάνδρεια. Στον τομέα των αερομεταφορών η εταιρεία Aegean Airlines έχει αναγνωρισθεί από τις Αιγυπτιακές Αρχές ως ο δεύτερος εθνικός αερομεταφορέας για την Ελλάδα. Η εταιρεία έλαβε τον Απρίλιο 2008 έτους έγκριση να εκτελεί εβδομαδιαίως, 5 (αντί για 3) πτήσεις μεταξύ Αθήνας και Καΐρου. Το 2008 εισήλθαν στην αιγυπτιακή αγορά οι εταιρείες ετοίμου ενδύματος Blue Point (παραγωγή μαγιό), BSB και Raxevski (εμπορία γυναικείων ενδυμάτων, μέσω franchise) και η ναυτιλιακή εταιρεία NEL (δρομολόγια στην Ερυθρά Θάλασσα). ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΠΟΣΤΟΛΕΣ 1. Συναντήσεις: Επίσκεψη Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών κ. Μ. Λιάπη (Κάιρο, 02-05.03.07), Σύνοδος Κοινής Επιτροπής Μνημονίου Συνεργασίας Ελλάδος-Αιγύπτου στον τομέα του Φυσικού Αερίου και του Πετρελαίου (Κάιρο, 06.05.07), Επίσκεψη Υπουργού Επενδύσεων της Αιγύπτου κ. Mahmoud Mohieldin (Αθήνα, 30.05-02.06.07), Συνάντηση Υφυπουργού Εξωτερικών κ. Πέτρου Δούκα με τον Υπουργό Εμπορίου και Βιομηχανίας της Αιγύπτου κ. Rashid Mohamed Rashid (Αθήνα, 29.11.07), Επίσκεψη Υφυπουργού Εξωτερικών κ. Π. Δούκα, Κάιρο (31/03-02/04/08) / Επιχειρηματικό Συνέδριο / Υπογραφή Πρωτοκόλλου Συνεργασίας ΣΕΒ/Συνδέσμου Αιγυπτιακών Βιομηχανιών, Επίσκεψη Γ.Γ. Επικοινωνιών κ. Γ. Αναστασόπουλου, Κάιρο (26-27/02/08). Συμμετοχή σε 2η Ευρωμεσογειακή Διάσκεψη για την Κοινωνία της Πληροφορίας, Ομάδα Εργασίας για Σύναψη Διμερούς Συμφωνίας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Κάιρο (4-6 Φεβρουαρίου 2008), Συνάντηση Υφυπουργού Εξωτερικών κ. Πέτρου Δούκα με τον Υπουργό Εμπορίου και Βιομηχανίας της Αιγύπτου κ. Rashid Mohamed Rashid (Αθήνα, 24.11.08). Ο κ. Rashid συναντήθηκε επίσης με τον Υπουργό Ανάπτυξης, κ. Χρ. Φώλια, Επίσκεψη Υπουργού Ανάπτυξης κ. Κ. Χατζηδάκη (Κάιρο, 12-13.04.09). 2. Επιχειρηματικές αποστολές: Κοινή επιχειρηματική αποστολή ΟΠΕ-ΣΕΒΕ 11 εταιρειών (Κάιρο, 06-09.05.07), κοινή επιχειρηματική αποστολή ΟΠΕ-ΕΒΕΑ-ΣΕΒΕ 23 εταιρειών (Κάιρο, 29.10-01.11.07), επιχειρηματική αποστολή με συνολικά 130 εκπροσώπους φορέων και επιχειρήσεων, στο πλαίσιο επίσημης επίσκεψης του ΥΦΥΠΕΞ κ. Π. Δούκα στο Κάιρο (31.03-02.04.08), Κοινή επιχειρηματική αποστολή ΟΠΕ-Επιμελητηρίου Ηρακλείου, κλάδων δομικών υλικών, αγροτικού εξοπλισμού, επίπλων, φαρμακευτικών, πλαστικών (Κάιρο, 13-16 Απριλίου 2008), Επιχειρηματική αποστολή ΟΠΕ κλάδων χημικών, δομικών υλικών, πλαστικών, επίπλων, τροφίμων (Κάιρο, 20-23 Οκτωβρίου 2008), Επιχειρηματική αποστολή Συνδέσμου Ελληνικών Εταιρειών Γραφείων Μελετών (Κάιρο, 16-19 Νοεμβρίου 2008), Επιχειρηματική αποστολή ΟΠΕ-Επιμελητηρίου Τρικάλων, κλάδων δομικών υλικών, επίπλων, αγροτικών προϊόντων (Κάιρο-Αλεξάνδρεια, 29/11-3/12/2008). 3. Εκδηλώσεις: Ελληνο-Αιγυπτιακό Business Forum, συνδιοργάνωση του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) και του Υπουργείου Βιομηχανίας και Εμπορίου της Αιγύπτου (Αθήνα, 05.12.07), Εκδήλωση-δείπνο προς τιμή των οικονομικών συνεργατών της Ελλάδος (17.12.07), Συμπόσιο Ελληνοαραβικής τεχνικής συνεργασίας ΤΕΕ (Αθήνα, 27-29 Μαρτίου 2008), 2ο Αραβο-Ελληνικό Οικονομικό Forum από το Αραβο-Ελληνικό Επιμελητήριο Εμπορίου & Αναπτύξεως (Αθήνα, 19-20 Νοεμβρίου 2008), Δεξίωση προς τιμήν σημαντικότερων εταίρων ευρύτερου δημόσιου τομέα Αιγύπτου, Κάιρο (21η Οκτωβρίου 2008). ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΜΕ ΑΙΓΥΠΤΟ Κυριότερες συμφωνίες: Συμφωνία περί εγκαταστάσεως τακτικών αεροπορικών γραμμών (Κάιρο, 24.4.1950, και συμπληρωματική αεροπορική συμφωνία στην Αθήνα, 29.11.1962), Εμπορική Συμφωνία (Κάιρο, 6/3/1979), Συμφωνία κοινωνικής ασφάλειας (Αθήνα 16/1/1985), Μορφωτική Συμφωνία (Κάιρο, 4/9/1956), Συμφωνία για τη ναυτιλία και τις θαλάσσιες μεταφορές και Πρωτόκολλο για τους ναυτικούς (Κάιρο, 18/4/1981, η αιγυπτιακή πλευρά το 2009 έχει ζητήσει αντικατάστασή της από νέα), Μνημόνιο Συνεργασίας για την Προώθηση των διμερών σχέσεων σε θέματα Ναυτιλιακών και Συνδυασμένων Μεταφορών (Αθήνα, 7/6/2005), Συμφωνία για την προώθηση και αμοιβαία προστασία των επενδύσεων 5
(Αθήνα, 16/7/1993), Συμφωνία οικονομικής και τεχνολογικής συνεργασίας (Κάιρο, 24/2/1986), Συμφωνία για την αποδέσμευση και απόδοση των αιγυπτιακών και ελληνικών περιουσιών σε Ελλάδα και Αίγυπτο (Κάιρο, 30/3/1946), Συμφωνία περί αποζημιώσεων Ελλήνων υπηκόων για τις εθνικοποιηθείσες περιουσίες (Κάιρο, 26/9/1966), Συμφωνία τουριστικής συνεργασίας (Αθήνα, 23/7/1968), Πρωτόκολλο Τεχνικής Συνεργασίας στο γεωργικό τομέα (Κάιρο, 28.10.1987), Συμφωνία Επιστημονικής και Τεχνολογικής συνεργασίας.(κάιρο, 27.11.2004), Μνημόνιο κατανόησης για συνεργασία στον τομέα του τουρισμού.(κάιρο, 30.5.2005), Μνημόνιο συνεργασίας στους τομείς του φυσικού αερίου και πετρελαίου.(κάιρο, 7.5.2006), Συμφωνία για την αποφυγή της διπλής φορολογίας και την αποτροπή της φοροδιαφυγής αναφορικά με τους φόρους εισοδήματος και κεφαλαίου (Κάιρο, 27.11.2004), Μνημόνιο Συναντίληψης για συνεργασία στους τομείς ταχυδρομείων, τηλεπικοινωνιών και τεχνολογιών πληροφορικής (Αθήνα, 31.10.2006), Συμφωνία Αμοιβαίας Συνδρομής Τελωνειακών Διοικήσεων (Κάιρο, 19.6.2006), Μνημόνια Συνεργασίας στον τομέα των Αεροπορικών Μεταφορών, τα οποία υπεγράφησαν στις 28.02.07 και 09.05.07, αντίστοιχα, στο Κάιρο με αντικείμενο την επαναδιαπραγμάτευση και αναθεώρηση της ισχύουσας παλαιάς διμερούς αεροπορικής συμφωνίας. Από το 1987 μέχρι το 2006 έχουν συγκληθεί έξι (6) Μ.Δ.Ε. Η τελευταία 6 η κατά σειρά ΜΔΕ πραγματοποιήθηκε στο Κάιρο στις 18-19 Ιουνίου 2006. Κυριότερα Πρωτόκολλα Συνεργασίας: Πρωτόκολλο Συνεργασίας μεταξύ ΕΒΕΘ και Εμπορικού Επιμελητηρίου Αλεξάνδρειας (2004), Μνημόνια Συνεργασίας μεταξύ των ελληνικών φορέων ΕΛΟΤ, ΕΟΜΜΕΧ, ΚΑΠΕ με αντίστοιχους αιγυπτιακούς οργανισμούς, Μνημόνια συνεργασίας μεταξύ του ΣΕΒ και του Federation of Egyptian Industries, ΕΒΕΑ και Εμπορικού Επιμελητηρίου Καΐρου, Μνημόνιο Κατανόησης (MOU) Επιτροπών Κεφαλαιαγοράς Ελλάδος Αιγύπτου (Κάιρο -20.11.07). Εκκρεμότητες θεσμικού πλαισίου: Μνημόνιο Συνεργασίας στον τομέα της απασχόλησης, Συμφωνία κοινωνικής ασφάλισης, Συμφωνία Οδικών Μεταφορών, αναθεώρηση διμερούς Αεροπορικής Συμφωνίας, Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ Οργανισμού Λιμένος Αλεξανδρούπολης και Λιμένος Αλεξάνδρειας, Μνημόνιο Συνεργασίας Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς και Λιμένος Αλεξάνδρειας, (Εκκρεμεί επικύρωση), Μνημόνιο Κατανόησης για Συνεργασία μεταξύ Ελληνικού Υπουργείου Τουριστικής Ανάπτυξης και Αιγυπτιακού Υπουργείου Τουρισμού (εκκρεμεί ανταλλαγή ρηματικών διακοινώσεων). ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ - ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η βελτίωση των διμερών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων μπορεί να προκύψει από: (α) την εγκαθίδρυση κοινοπραξιών σε διάφορους τομείς (κατασκευαστικός, ενεργειακός, τροφίμων, χημικών ουσιών, πλαστικών, τουριστικός, μεταφορών, και επικοινωνιών, logistics κλπ.), (β) τη συνεργασία μεταξύ των εμπορικών Επιμελητηρίων των χωρών μας, (γ) τη συμμετοχή στις εμπορικές εκθέσεις και την οργάνωση επιχειρηματικών αποστολών, (δ) την παροχή τεχνογνωσίας σε τομείς που η Ελλάδα παρουσιάζει συγκριτικό πλεονέκτημα, όπως γεωργία, ιχθυοκαλλιέργειες, θάλασσα αλιεία, επεξεργασία και συσκευασία τροφίμων, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, εκμετάλλευση υδρόβιων πόρων κ.λ.π., (ε) την αξιοποίηση δυνατοτήτων που προκύπτουν από την ύπαρξη και τις δραστηριότητες του Ελληνο- Αιγυπτιακού Επιχειρηματικού Συμβουλίου. 6