UoCrete ΑΝΑΙΜΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ
Οντογένεση της αιμοποίησης
ΑΙΜΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΜΙΚΡΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Αμορφη πρωτεϊνούχος ουσία (matrix) Κολλαγόνο Πρωτεογλυκάνες Δομικές γλυκοπρωτεϊνες Ινίδια Ελαστίνης Κολλαγόνου Δικτυωτές ίνες Αγγεία Κύτταρα Από τον μυελό παράγονται καθημερινά 4.000.000 κύτταρα/sec καθ όλη τη διάρκεια της ζωής μας
32
Φυσιολογία της ευθροποίησης (1) Προγονικές ερυθροκυτταρικές προβαθμίδες (BFU-E, CFU-E) 7 ημέρες Μορφολογικά αναγνωρίσιμες πρόδρομες ερυθροκυτταρικές προβαθμίδες Προερυθροβλάστες Βασεόφιλοι ερυθροβλάστες Πολυχρωματόφιλοι ερυθροβλάστες Οξύφιλοι ερυθροβλάστες Δικτυοερυθροκύτταρα Δ. πολ/ζομένων κυττάρων Δ. ωριμαζόντων κυττάρων 120 Κυκλοφορούντα ερυθροκύτταρα Δικτυοερυθροκύτταρα Ώριμα ερυθροκύτταρα Θάνατος στον σπλήνα
Φυσιολογία της ευθροποίησης (2) Μειωμένη παροχή Ο 2 στους νεφρούς EPO Παραγωγή EPO από τα περισωληναριακά κύτταρα Παράγεται κατά 90% από το νεφρό και 10% από ήπαρ Ερέθισμα παραγωγής της η υποξία Η ρύθμιση της ερυθροποίησης βρί- σκεται υπό την επίδραση της ΕΡΟ Δρα κυρίως στα μορφολογικά ανα- γνωρίσιμα κύτταρα Προάγει τον πολλαπλασιασμό, την διαφοροποίηση, την ωρίμανση των κυττάρων και τα προστατεύει από την απόπτωση
Αναιμία: ορισμός Ελάττωση της μάζας των ερυθροκυττάρων στην κυκλοφορία (αιμοσφαιρίνης, αιματοκρίτη, ενδεχομε- νως και επίπεδα του αριθμού χαμηλότερα από των αυτά στην ηλικία και το φύλο του ατόμου ερυθροκυττάρων) σε που αντιστοιχούν
Signs and symptoms of anaemia Central nervous system Debilitating fatigue Dizziness, vertigo Depression Impaired cognitive function Gastro-intestinal system Anorexia Nausea Vascular system Low skin temperature Pallor of skin, mucous membranes and conjunctivae Immune system Impaired T-cell and macrophage function Cardiorespiratory system Exertional dyspnoea Tachycardia, palpitations Cardiac enlargement, hypertrophy Increased pulse pressure, systolic ejection murmur Risk of life-threatening cardiac failure Genital tract Menstrual problems Loss of libido Ludwig H. Semin Oncol. 1998;25:2
Αναιμίες: ταξινόμηση Μη αναγεννητικές ή κεντρικού τύπου Αναγεννητικές ή περιφερικού τύπου Μικτού τύπου Αριθμός ΔΕΚ Μυελόγραμμα
Αναιμίες: Μη-αναγεννητικές ή κεντρικού τύπου Από έλλειψη ερυθροβλαστών Αμιγής ερυθροβλαστοπενία Ολική μυελική ανεπάρκεια Απλαστική αναιμία Φάρμακα και χημικά προϊόντα Ιονίζουσα ακτινοβολία Μη-αποδοτική ερυθροποίηση Στερητικές καταστάσεις Σιδηροπενική Αναιμία Μεγαλοβλαστικές αναιμίες Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα Διήθηση μυελού από νεοπλασματικά κύτταρα
Αναιμίες: Μη-αναγεννητικές ή κεντρικού τύπου Από έλλειψη ερυθροβλαστών Αμιγής ερυθροβλαστοπενία Ολική μυελική ανεπάρκεια Απλαστική αναιμία Φάρμακα και χημικά προϊόντα Ιονίζουσα ακτινοβολία Μη-αποδοτική ερυθροποίηση Στερητικές καταστάσεις Σιδηροπενική Αναιμία Μεγαλοβλαστικές αναιμίες Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα Διήθηση μυελού από νεοπλασματικά κύτταρα
ΑΠΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ NORMAL A.A.
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΠΛΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ Young & Maciejewski. NEJM 1997;336:1365
Αναιμίες: Μη-αναγεννητικές ή κεντρικού τύπου Από έλλειψη ερυθροβλαστών Αμιγής ερυθροβλαστοπενία Ολική μυελική ανεπάρκεια Απλαστική αναιμία Φάρμακα και χημικά προϊόντα Ιονίζουσα ακτινοβολία Μη-αποδοτική ερυθροποίηση Στερητικές καταστάσεις Σιδηροπενική Αναιμία Μεγαλοβλαστικές αναιμίες Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα Διήθηση μυελού από νεοπλασματικά κύτταρα
Αναιμίες: Μη-αναγεννητικές ή κεντρικού τύπου Από έλλειψη ερυθροβλαστών Αμιγής ερυθροβλαστοπενία Ολική μυελική ανεπάρκεια Απλαστική αναιμία Φάρμακα και χημικά προϊόντα Ιονίζουσα ακτινοβολία Μη-αποδοτική ερυθροποίηση Στερητικές καταστάσεις Σιδηροπενική Αναιμία Μεγαλοβλαστικές αναιμίες Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα Διήθηση μυελού από νεοπλασματικά κύτταρα
Εξωγενείς ερυθροποιητικοί παράγοντες Χημικά μόρια που υπεισέρχονται στην ερυθροποίηση ως απολύτως απαραίτητα στοιχεία και εισέρχονται στον οργανισμό από το περιβάλλον με τις τροφές. Σίδηρος: Απαραίτητο συστατικό της αιμοσφαιρίνης Βιτ. Β12 και φυλλικό: Απαραίτητα για τη σύνθεση του DNA
Σιδηροπενική αναιμία (1) Υπάρχει καθυστέρηση στη σύνθεση της Hgb στους ερυ- θροβλάστες με αποτέλεσμα μία επιπρόσθετη μιτωτική διαίρεση πέραν των 4 που έχουν προηγηθεί. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ερυθροκυττάρων φτωχών σε αιμοσφαιρίνη (υποχρωμία) και μικρών σε μέγεθος (μικροκυττάρωση). Υπάρχει, επίσης, αυξημένη ενδομυελική καταστροφή
Σιδηροπενική αναιμία (2) Ο σίδηρος βρίσκεται στον οργανισμό συνδεδεμένος με διάφορες πρωτεΐνες εκτός της αιμοσφαιρίνης, όπως στην μυοσφαιρίνη, κυττοχρώματα, υπεροξειδάσες, καταλάσες. Επί ελλέιψεως σιδήρου προκαλείται εκτός της αναιμίας και ιστική σιδηροπενία.
Σιδηροπενική αναιμία (3) Ο σίδηρος βρίσκεται στον οργανισμό συνδεδεμένος με διάφορες πρωτεΐνες εκτός της αιμοσφαιρίνης, όπως στην μυοσφαιρίνη, κυττοχρώματα, υπεροξειδάσες, καταλάσες. Επί ελλέιψεως σιδήρου προκαλείται εκτός της αναιμίας και ιστική σιδηροπενία.
Μεγαλοβλαστική αναιμία (1) Για τη σύνθεση του DNA στο κύτταρο χρειάζονται πουρινικές και πυριμιδινικές αζωτούχες βάσεις. Ένα μέρος παίρνονται έτοιμες, ένα μέρος συντίθεται de novo. Για την de novo σύνθεση πυριμιδινικών βάσεων είναι απαραίτητο το FH4 που λειτουργεί ως δότης μεθυλίων. Δίνοντας μεθύλια το FH4 μετατρέπεται σε FH2 και μετατρέπεται εκ νέου σε FH4 παίρνοντας μεθύλια από την Β12.
Μεγαλοβλαστική αναιμία (2) Υπάρχει καθυστέρηση στη σύνθεση του DNA του πυρήνα σε σχέση με τη σύνθεση της Hgb στο πρωτό- πλασμα των ερυθροβλαστών. Το κύτταρο φτάνει στην πυκνότητα Hgb 32% πριν πραγματοποιηθούν 4 μιτωτικές διαιρέσεις. Αποτέλεσμα είναι να παράγονται λίγα αλλά μεγάλα και πλούσια σε Hgb ερυθροκύτταρα (μακροκυττάρωση και υπερχρωμία). Υπάρχει, επίσης, αυξημένη ενδομυελική καταστροφή
Μεγαλοβλαστική αναιμία (3) Υπάρχει καθυστέρηση στη σύνθεση του DNA του πυρήνα σε σχέση με τη σύνθεση της Hgb στο πρωτό- πλασμα των ερυθροβλαστών. Το κύτταρο φτάνει στην πυκνότητα Hgb 32% πριν πραγματοποιηθούν 4 μιτωτικές διαιρέσεις. Αποτέλεσμα είναι να παράγονται λίγα αλλά μεγάλα και πλούσια σε Hgb ερυθροκύτταρα (μακροκυττάρωση και υπερχρωμία). Υπάρχει, επίσης, αυξημένη ενδομυελική καταστροφή
Causes of Β12 deficiency Food-cobalamin malabsorption Pernicious anaemia Dietary deficiency Cobalamin malabsorption Hereditary Causes of folate deficiency Malabsorption Dietary deficiency Drugs (TMP/SMX, MTX) Alcohol Andres, E. et al. CMAJ 2004;171:251
Αναιμίες: Μη-αναγεννητικές ή κεντρικού τύπου Από έλλειψη ερυθροβλαστών Αμιγής ερυθροβλαστοπενία Ολική μυελική ανεπάρκεια Απλαστική αναιμία Φάρμακα και χημικά προϊόντα Ιονίζουσα ακτινοβολία Μη-αποδοτική ερυθροποίηση Στερητικές καταστάσεις Σιδηροπενική Αναιμία Μεγαλοβλαστικές αναιμίες Μυελοδυσπλαστικά Σύνδρομα Διήθηση μυελού από νεοπλασματικά κύτταρα
ΜΥΕΛΟΔΥΣΠΛΑΣΤΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ Κακοήθη (κλωνικές) νόσοι των stem cells που χαρακτηρίζονται από μη- αποδοτική αιμοποίηση. Υπάρχει η «παράδοξη εικόνα» υπερκυτταρικού μυελού με κυτταροπενίες στην περιφέρεια. Κυριος μηχανισμός των κυτταροπενιών η απόπτωση των αιμοποιητικών προβαθμίδων. Χαρακτηριστικά: Μορφολογικές ανωμαλίες Καρυοτυπικές ανωμαλίες Εξέλιξη: Οξεία Λευχαιμία
Normal Neutrophil Pelger neutrophil
Αναιμίες: ταξινόμηση Μη αναγεννητικές ή κεντρικού τύπου Αναγεννητικές ή περιφερικού τύπου Μικτού τύπου Αριθμός ΔΕΚ Μυελόγραμμα
Αναιμίες: Αναγεννητικού ή περιφερικού τύπου Οξεία Μεθαιμορραγική Αιμολυτικές Από ενδο-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Μεμβρανοπάθειες (σφαιροκυτταρική αναιμία παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία) Αιμοσφαιρινοπάθειες (δρεπανοκυτταρική νόσος, μεσογειακά σύνδρομα) Ενζυμοπάθειες (έλλειψη G-6-PD) Από εξω-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Ανοσολογικής αρχής Φυτικά και ζωϊκά δηλητήρια Βακτήρια, παράσιτα Αναιμίες από μηχανικά αίτια (Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, βαλβίδες)
Αιμόλυση: βράχυνση του χρόνου ζωής των ερυθρών αιμοσφαιρίων Αύξηση των ΔΕΚ Υπερπλασία του μυελού Αύξηση προϊόντων μεταβολισμού της Hgb
Αναιμίες: Αναγεννητικού ή περιφερικού τύπου Οξεία Μεθαιμορραγική Αιμολυτικές Από ενδο-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Μεμβρανοπάθειες (σφαιροκυτταρική αναιμία παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία) Αιμοσφαιρινοπάθειες (δρεπανοκυτταρική νόσος, μεσογειακά σύνδρομα) Ενζυμοπάθειες (έλλειψη G-6-PD) Από εξω-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Ανοσολογικής αρχής Φυτικά και ζωϊκά δηλητήρια Βακτήρια, παράσιτα Αναιμίες από μηχανικά αίτια (Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, βαλβίδες)
Παροξυσμική Νυχτερινή Αιμοσφαιρινουρία Επίκτητη νόσος που οφείλεται σε μετάλλαξη στο γονίδιο που κωδικοποιεί για τη σύνθεση της Ν-Acetyl glycosaminozyl- transferase, ενζύμου βασικού για την έκφραση των GPI πρωτεϊνών στις κυτταρικές μεμβράνες. Στις GPI πρωτεΐνες ανήκουν και αναστολείς της δράσης του συμπληρώματος. Παροξυσμικά επεισόδια αιμόλυσης ως αποτέεσμα της λύσης των ερυθρών με ενεργοποίηση της εναλλακτικής οδού του συμπληρώματος. Φωσφατυδιλο-ινοσιτόλη
Αναιμίες: Αναγεννητικού ή περιφερικού τύπου Οξεία Μεθαιμορραγική Αιμολυτικές Από ενδο-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Μεμβρανοπάθειες (σφαιροκυτταρική αναιμία παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία) Αιμοσφαιρινοπάθειες (δρεπανοκυτταρική νόσος, μεσογειακά σύνδρομα) Ενζυμοπάθειες (έλλειψη G-6-PD) Από εξω-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Ανοσολογικής αρχής Φυτικά και ζωϊκά δηλητήρια Βακτήρια, παράσιτα Αναιμίες από μηχανικά αίτια (Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, βαλβίδες)
Δρεπανοκυτταρική αναιμία Η μοριακή βλάβη αφορά στις β- αλύσους που στην θέση 6 της αμινοξικής αλληλουχίας έχουν βαλίνη αντί γλουταμινικού οξέος. Πρόκειται για σημειακή μετάλλαξη στο 6ο κωδικόνιο του γονιδίου της β αλυσίδος. Στο κωδικόνιο αυτό (GAG), που υποδηλώνει γλουταμινικό οξύ, η αδενίνη έχει αντικατασταθεί από θυμίνη (GΤG) G). Η νέα τριπλέττα υποδηλώνει βαλίνη.
Οι κυρίως αιμολυτικές στον κρίσεις σπλήνα, από κατακράτηση συνδυάζονται με αγγειοαποφρακτικές κρίσεις, συχνά θανατηφόρες. ερυθρών, επώδυνες
Μεσογειακά Σύνδρομα Κληρονομικές διαταραχές που οφείλονται σε μειωμένη έως πλήρη αναστολή της σύνθεσης μιας ή περισσοτέρων πολυπεπτιδικών αλύσεων της αιμοσφαιρίνης. Η παθοφυσιολογία των συνδρόμων οφείλεται όχι μόνο στη μειωμένη σύνθεση μιας ή περισσοτέρων πολυπεπτιδικών αλύσεων αλλά και στην κατακρήμνιση των αλύσεων που ευρίσκονται σε περίσσεια.
ΟΜΟΖΥΓΗ β-μεσογειακη ΑΝΑΙΜΙΑ
ΟΜΟΖΥΓΗ β-μεσογειακη ΑΝΑΙΜΙΑ
Αναιμίες: Αναγεννητικού ή περιφερικού τύπου Οξεία Μεθαιμορραγική Αιμολυτικές Από ενδο-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Μεμβρανοπάθειες (σφαιροκυτταρική αναιμία παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία) Αιμοσφαιρινοπάθειες (δρεπανοκυτταρική νόσος, μεσογειακά σύνδρομα) Ενζυμοπάθειες (έλλειψη G-6-PD) Από εξω-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Ανοσολογικής αρχής Φυτικά και ζωϊκά δηλητήρια Βακτήρια, παράσιτα Αναιμίες από μηχανικά αίτια (Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, βαλβίδες)
Αναιμία από έλλειψη G-6-PD Φυλοσύνδετη νόσος Αδύνατη η διατήρηση της GSH σε αναχθείσα μορφή ιδιαίτερα κατά την επίδραση οξειδωτικού stress Διάγνωση: Bite cells και σφαιροκύτταρα Σωμάτια Heinz Ποσοτικός προσδιορισμός του G-6-PD
Αναιμία από έλλειψη G-6-PD Φυλοσύνδετη νόσος Αδύνατη η διατήρηση της GSH σε αναχθείσα μορφή ιδιαίτερα κατά την επίδραση οξειδωτικού stress Διάγνωση: Bite cells και σφαιροκύτταρα Σωμάτια Heinz Ποσοτικός προσδιορισμός του G-6-PD
Αναιμίες: Αναγεννητικού ή περιφερικού τύπου Οξεία Μεθαιμορραγική Αιμολυτικές Από ενδο-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Μεμβρανοπάθειες (σφαιροκυτταρική αναιμία παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία) Αιμοσφαιρινοπάθειες (δρεπανοκυτταρική νόσος, μεσογειακά σύνδρομα) Ενζυμοπάθειες (έλλειψη G-6-PD) Από εξω-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Ανοσολογικής αρχής Φυτικά και ζωϊκά δηλητήρια Βακτήρια, παράσιτα Αναιμίες από μηχανικά αίτια (Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, βαλβίδες)
Αναιμίες: Αναγεννητικού ή περιφερικού τύπου Οξεία Μεθαιμορραγική Αιμολυτικές Από ενδο-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Μεμβρανοπάθειες (σφαιροκυτταρική αναιμία παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία) Αιμοσφαιρινοπάθειες (δρεπανοκυτταρική νόσος, μεσογειακά σύνδρομα) Ενζυμοπάθειες (έλλειψη G-6-PD) Από εξω-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Ανοσολογικής αρχής Φυτικά και ζωϊκά δηλητήρια Βακτήρια, παράσιτα Αναιμίες από μηχανικά αίτια (Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, βαλβίδες)
Ανοσολογικής αρχής αναιμίες Αυτοάνοσες αιμολυτικές Αλλοάνοσες-Ισοάνοσες αιμολυτικές (Ασύμβατη μετάγγιση-αιμολυτική νόσος νεογνού) Ανοσοαλλεργικές αιμολυτικές (Φάρμακα)
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
Άμεση Coombs
Αναιμίες: Αναγεννητικού ή περιφερικού τύπου Οξεία Μεθαιμορραγική Αιμολυτικές Από ενδο-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Μεμβρανοπάθειες (σφαιροκυτταρική αναιμία παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία) Αιμοσφαιρινοπάθειες (δρεπανοκυτταρική νόσος, μεσογειακά σύνδρομα) Ενζυμοπάθειες (έλλειψη G-6-PD) Από εξω-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Ανοσολογικής αρχής Φυτικά και ζωϊκά δηλητήρια Βακτήρια, παράσιτα Αναιμίες από μηχανικά αίτια (Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, βαλβίδες)
Ελονοσία Plasmodium Falciparum Αιμοσφαιρινουρία
Αιμόλυση από τοξίνες και βακτήρια Clostridium welchi Bartonellosis
Αναιμίες: Αναγεννητικού ή περιφερικού τύπου Οξεία Μεθαιμορραγική Αιμολυτικές Από ενδο-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Μεμβρανοπάθειες (σφαιροκυτταρική αναιμία παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία) Αιμοσφαιρινοπάθειες (δρεπανοκυτταρική νόσος, μεσογειακά σύνδρομα) Ενζυμοπάθειες (έλλειψη G-6-PD) Από εξω-ερυθροκυτταρικά ερυθροκυτταρικά αίτια Ανοσολογικής αρχής Φυτικά και ζωϊκά δηλητήρια Βακτήρια, παράσιτα Αναιμίες από μηχανικά αίτια (Διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, βαλβίδες)
Αιμολυτική αναιμία από μηχανικά αίτια Πρόκειται για ενδαγγειακή καταστροφή των ερυθρών αιμοσφαιρίων από την πρόσκρουσή τους πάνω σε επιφάνειες ξένες προς την φυσιολογική κυκλοφορία, π.χ. σε βαλβίδες ή θρόμβους αίματος
Αναιμίες: ταξινόμηση Μη αναγεννητικές ή κεντρικού τύπου Αναγεννητικές ή περιφερικού τύπου Μικτού τύπου
Chronic Inflammation Chronic infection Malignancy RBCs Erythrophagocytosis Dyserythropoiesis TNFα Activation of the Immune system Shortened survival IFN-α,β IFN-γ IFN-γ IL-1 IL-1 IL-1 TNFα TNFα TNFα Anaemia Reduced EPO production Impaired iron utilization Suppressed BFU-e CFU-e Nowrousian M. Med Oncol. 1998;15:19