ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία ΙΙ Αιματολογία Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Αλέξανδρος Α. Δρόσος

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΑ ΜΥΕΛΟΔΥΣΠΛΑΣΤΙΚΑ

4 ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Ομάδα νοσημάτων μυελού οστών που μοιράζονται τα παρακάτω κλινικά και εργαστηριακά ευρήματα Κλωνική υπερπλασία μυελού οστών, χωρίς δυσπλασία Ηπατοσπληνομεγαλία-υπερκαταβολισμός Αυξημένος αριθμός ώριμων κυττάρων στην περιφέρεια(μια ή περισσότερες σειρές) Προδιάθεση για εξαλλαγή σε οξεία λευχαιμία

5 Κατάταξη μυελοϋπερπλαστικών Χρονία μυελογενής λευχαιμία Αληθής πολυερυθραιμία Ιδιοπαθής μυελοϊνωση Ιδιοπαθής θρομβοκυττάρωση Χρονία ουδετεροφιλική λευχαιμία Χρονία ηωσινοφιλική λευχαιμία Χρόνια μυελοϋπερπλαστικά-αταξινόμητα

6 Χρόνια Μυελογενής Λευχαιμία Προοδευτική συσσώρευση ώριμων μυελικών κυττάρων στο περιφερικό αίμα και τον μυελό των οστών Χρωμόσωμα Philadelphia (t;9:22) 20% όλων των λευχαιμιών 1/ , ετών Σπληνομεγαλία, λευκοκυττάρωση 3 φάσεις νοσήματος(χρόνια, επιταχυνόμενη, βλαστική) Θεραπεία : μεταμόσχευση μυελού οστών, imatinib

7 Μυελοϊνωση Σταδιακή αντικατάσταση μυελού οστών από ινώδη ιστό Παραγωγή ινώδους ιστού από ινοβλάστες και δυσπλαστικά μεγακαρυοκύτταρα Σημαντική σπληνομεγαλία- εξωμυελική αιμοποίηση Αναιμία- λευκοκυττάρωση- θρομβοκυττάρωση Στο επίχρισμα περιφερικού αίματος πρόδρομα κύτταρα μυελικής σειράς, εμπύρηνα ερυθρά, δακρυοκύτταρα (ερυθροβλαστική αντίδραση) Μέση επιβίωση 3 έτη 10% εξαλλαγή σε οξεία λευχαιμία

8 Ιδιοπαθής θρομβοκυττάρωση Αιμοπετάλια > /mm 3 Απουσία χρωμοσώματος Phi Hb<18.5 g/dl, 16.5 gr/dl, φυσιολογική φερριτίνη, παρουσία σιδήρου στον μυελό των οστών Απουσία αιτίας αντιδραστικής θρομβοκυττάρωσης ΜΟ : υπερπλασία μεγακαρυοκυττάρων Κίνδυνος θρομβώσεων και αιμορραγιών

9 Αληθής πολυερυθραιμία κλώνος stem cells που παράγει αυξημένο αριθμό ερυθρών, λευκών και αιμοπεταλίων Ανάπτυξη αποικιών ερυθρών χωρίς προσθήκη ερυθροποιητίνης Μέση ηλικία 60 έτη, κεφαλαλγία, κνησμός, αδυναμία, ζάλη, ιδρώτες, διπλωπία, παροδικά ισχαιμικά επεισόδια HB>18.5 gr/dl, >17g/dl Αυξημένη μάζα ερυθρών Αποκλεισμός σχετικής ερυθροκυττάρωσης(μείωση όγκου πλάσματος) και δευτεροπαθών αιτιών απόλυτης ερυθροκυττάρωσης Αφαιμάξεις, υδροξυουρία, ιντερφερόνη

10 ΜΥΕΛΟΔΥΣΠΛΑΣΤΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ Ετερογενής ομάδα αιμοποιητικών κλωνικών διαταραχών που χαρακτηρίζονται από ανεπαρκή αιμοποίηση και συνήθως υπερκυτταρικό μυελό των οστών Κυτταροπενίες στο περιφερικό αίμα Προλευχαιμικά νοσήματα, δεν εξελίσσονται όμως πάντα σε οξεία λευχαιμία Μέση ηλικία στη διάγνωση 64 έτη, σπάνια σε παιδιά και εφήβους

11 Αιτιολογία και γενετικοί παράγοντες κινδύνου Ηλικία, αύξηση συχνότητας μετά τα 40 έτη Έκθεση σε ακλυλιούντες παράγοντες, αναστολείς τοποϊσομεράσης και ιονίζουσα ακτινοβολία Χρωμοσωμικές διαταραχές (χρωμοσώματα 5,7,8,20) Πολλαπλές γενετικές διαταραχές

12 διάγνωση Ασθενείς ασυμπτωματικοί ή με συμπτώματα λόγω αναιμίας, λευκοπενίας και θρομβοπενίας Επίχρισμα περιφερικού αίματος : οβαλ μακροκύτταρα, άκοκκα πολυμορφοπύρηνα, μεγάλα αιμοπετάλια Μυελόγραμμα : υπερκυτταρικός μυελός με δυσπλαστικά στοιχεία Βιοψία οστού, κυτταρογενετική Διαφορική διάγνωση από καταστάσεις που προκαλούν δυσπλασία :έλλειψη Β12 και φυλλικού οξέος, ιογενείς λοιμώξεις και HIV, έκθεση σε αλκοόλ- μόλυβδο-βενζένιοχημειοθεραπευτικούς παράγοντες

13 Εκχυμώσεις

14 ΜΔΣ, διπύρηνοι προερυθροβλάστες

15 ΜΔΣ, δακτυλιοειδείς σιδηροβλάστες

16 ΜΔΣ, δυσπλαστικοί προερυθροβλάστες

17 Κατάταξη Κατάταξη κατά WHO Ανθεκτική αναιμία με ή χωρίς δακρυλιοειδέις ερυθροβλάστες (<5% βλάστες, δυσπλασία μόνο στην ερυθρά σειρά) Ανθεκτική κυτταροπενία με δυσπλασία πολλαπλών σειρών (<5% βλάστες,δυσπλασία σε δύο ή τρείς σειρές) Ανθεκτική αναιμία με αυξημένους βλάστες (5-20%) 5q- σύνδρομο (<5% βλάστες) Μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα, αταξινόμητα ΜΥΕΛΟΔΥΣΠΛΑΣΤΙΚΑ/ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΑ Χρόνια μυελομονοκυτταρική λευχαιμία Άτυπη χρόνια μυελογενής λευχαιμία Νεανική μυελομονοκυτταρική λευχαιμία

18 Κατάταξη WHO-μέση επιβίωση σε μήνες Ανθεκτική αναιμία( RA)-69 Ανθεκτική κυτταροπενία με δυσπλασία πολλαπλών σειρών(rcmd)-33 Ανθεκτική αναιμία με δακτυλιοειδείς σιδηροβλάστες(rars)-69 Ανθεκτική αναιμία με δακτυλιοείδείς σιδηροβλάστες και δυσπλασία πολλαπλών σειρών(rcmd-rs)-32 Ανθεκτική αναιμία με περίσσεια βλαστών-1(raeb-1, βλάστες 5-9%)-18 Ανθεκτική αναιμία με περίσσεια βλαστών -2(RAEB-2, βλάστες 10-19%)-10

19 Πρόγνωση Διεθνές Προγνωστικό Σύστημα Βαθμολόγισης (IPSS) Περιλαμβάνει τις παρακάτω μεταβλητές : κυτταρογενετικές διαταραχές, % βλάστες στον μυελό οστών, αριθμό αιμοποιητικών σειρών με πενία Ασθενείς χαμηλού κινδύνου μέση επιβίωση 5.7 έτη Ασθενείς υψηλού κινδύνου μέση επιβίωση 4-5 μήνες

20 International Prognostic Scoring System(IPSS) Κυτταροπενίες (Hb<10g/dl, ουδετερόφιλα<1.8χ10 9 /L αιμοπετάλια< 100χ10 9 /L ) Βλάστες ΜΟ Καρυότυπος ( καλής πρόγνωσης: φυσιολογικός,-υ, del(5q),del(20q)-

21 Κατάταξη,μέση επιβίωση IPSS(έτη) Χαμηλού κινδύνου 11.8(<60) 4.8(>60) Ενδιάμεσου κινδύνου Ενδιάμεσου κινδύνου Υψηλού κινδύνου

22 Αντιμετώπιση Καθορίζεται με βάση την ηλικία, τα συνυπάρχοντα νοσήματα και την βαρύτητα του MDS. Περιλαμβάνονται τα παρακάτω 1. Παρακολούθηση σε ήπιες κυτταροπενίες 2.Υποστηρικτική θεραπεία- μεταγγίσεις αίματος και αιμοπεταλίων, αποσιδήρωση 3.Αυξητικοί αιμοποιητικοί παράγοντες(epo,gcsf) 4.ALG- Αντιθυμοκυτταρική σφαιρίνη σε υποπλαστικά MDS. 5. Λεναλιδομίδη- μείωση των αναγκών σε μεταγγίσεις ιδίως στο 5qσύνδρομο 6.Αναστολείς μεθυλοτρανσφεράσης DNA για απομεθυλίωση γονιδίων που έχουν κατασταλεί, ιδίως ογκοκατασταλτικών (azacitidine, decitabine) 7.ΧΜΘ σε υψηλού κινδύνου ή σε ΟΜΛ 8. Μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων

23 Τέλος Ενότητας

24 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

25 Σημειώματα

26 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

27 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Αγαθοκλής Τσατσούλης, Επαμεινώνδας Τσιάνος, Ιωάννης Μπασούκας, Ευάγγελος Μπριασούλης, Λεωνίδας Χρήστου, Σταυρούλα Τσιάρα, Γεώργιος Καλαμπόκης, Κωνσταντίνος Κατσάνος, Ελένη Καψάλη, Μαρία Κοσμίδου Γεράσιμος Μπαλταγιάννης, Στυλιανός Τίγκας, Δημήτριος Χριστοδούλου, Γεώργιος Πενθερουδάκης, Γεώργιος Καλαμπόκης. Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Αλέξανδρος Α. Δρόσος. «Παθοφυσιολογία ΙΙ. Αιματολογία». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

28 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1]