1 Οικονομική Κρίση, Τράπεζες και Ανάπτυξη: Ο Ρόλος της Εταιρικής Διακυβέρνησης Δρ. Παναγιώτης Χ. Ανδρέου Λέκτορας Χρηματοοικονομικών Τμήμα Εμπορίου, Χρηματοοικονομικών και Ναυτιλίας Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
2 Εισαγωγή Σύντομος ορισμός Εταιρικής Διακυβέρνησης (Ε.Δ.). Σχέση Ε.Δ. και παραγωγικότητας. Οικονομική κρίση και Ε.Δ.: Η έλλειψη αποτελεσματικής εταιρικής διακυβέρνησης και αποτελεσματικού ελέγχου της λήψης αποφάσεων αναδεικνύεται σε θέμα καίριας σημασίας αφού ουσιαστικά αποτέλεσε αιτία της ίδιας της κρίσης. Η κακή Ε.Δ. μπορεί να οδηγήσει σε οικονομικά σκάνδαλα, λογιστικές ατασθαλίες και κακούς χειρισμούς στην διαχείριση επενδυτικού κινδύνου.
3 Έννοια Εταιρικής Διακυβέρνησης (Ι) Η αναγκαιότητα θέσπισης συστημάτων εταιρικής διακυβέρνησης πηγάζει στις σύγχρονες επιχειρήσεις και οργανισμούς από τον διαχωρισμό διοίκησης από ιδιοκτησία. Οι κύριες πηγές προβλημάτων εταιρικής διακυβέρνησης προκύπτουν κυρίως από τις συγκρούσεις συμφερόντων μεταξύ μετόχων και διευθυντικών στελεχών: Ανάλωση εταιρικών πόρων σε μη παραγωγικές υπηρεσίες. «Κτίσιμο» εταιρικών αυτοκρατοριών για ικανοποίηση του Διευθυντικού «ΕΓΩ». Έμφαση σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα λήψης επενδυτικών αποφάσεων.
4 Έννοια Εταιρικής Διακυβέρνησης (ΙΙ) Η Ε.Δ. είναι ένα σύνολο διαδικασιών, κανόνων εθιμικού δικαίου, πρακτικών, πολιτικών, νόμων και θεσμών που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο μία επιχείρηση διευθύνεται, διοικείται ή ελέγχεται. Η εταιρική διακυβέρνηση είναι ένα πολύπλευρο ζήτημα. Ο αντικειμενικός στόχος της Ε.Δ. είναι η ενίσχυση της διαφάνειας, η έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση των μετόχων, οι αποτελεσματικοί και ανεξάρτητοι έλεγχοι, η ισχυροποίηση του εποπτικού ρόλου του διοικητικού συμβουλίου, καθώς και η κατάρτιση αξιόπιστων λογιστικών καταστάσεων που διασφαλίζουν την χρηστή διοίκηση σε μια επιχείρηση.
5 Αρχές Καλής Εταιρικής Διακυβέρνησης Δικαιώματα και δίκαιη μεταχείριση των μετόχων. Συμφέροντα των υπολοίπων εμπλεκόμενων. Ρόλος και Ευθύνη του Διοικητικού Συμβουλίου. Ακεραιότητα και ηθική συμπεριφορά. Αποκάλυψη και διαφάνεια.
6 Τράπεζες και Εταιρική Διακυβέρνηση (Ι) Η ακαδημαϊκή έρευνα έχει δείξει ότι η αποτελεσματική εταιρική διακυβέρνηση βοηθά στην προστασία των άυλων περιουσιακών στοιχείων (π.χ. ρευστά διαθέσιμα). οι επιχειρήσεις που λειτουργούν με υψηλότερη αναλογία των άυλων περιουσιακών στοιχείων επιβάλλεται να θεσπίσουν αυστηρότερους μηχανισμούς διακυβέρνησης για να σηματοδοτήσουν την πρόθεση τους για ορθή χρήση αυτών των περιουσιακών στοιχείων στις μελλοντικές δραστηριότητες της εταιρείας τους.
7 Τράπεζες και Εταιρική Διακυβέρνηση (ΙΙ) Τρία (3) βασικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τις τράπεζες από τις άλλες επιχειρήσεις όσον αφορά το πλαίσιο και την εφαρμογή κανόνων χρηστής διακυβέρνησης: 1. Αδιαφανείς επιχειρήσεις. 2. Υψηλή χρήση δανειακών κεφαλαίων. 3. Εγγενώς τρωτές στους κλονισμούς και την απώλεια εμπιστοσύνης του κοινού.
8 Εταιρική Διακυβέρνηση στην Κύπρο Ο Κώδικας Ε.Δ. περιλαμβάνει πρόνοιες αναφορικά: [Μάρτιος 2011] με την σύνθεση και δομή του Δ.Σ., τους διορισμούς και επανεκλογή των μελών του καθώς και τον τρόπο επικοινωνίας του Δ.Σ. με τους εμπλεκόμενους, την διαδικασία αμοιβής, το ύψος και την σύνθεση των αμοιβών και την γνωστοποίηση τους, τον λογιστικό έλεγχο και τον μηχανισμό εσωτερικού ελέγχου, και την σχέση της εταιρείας με τους μετόχους της. Αναθεώρηση του κώδικα: [Μάιος 2012] Αλλαγές αναφορικά με την σύσταση Επιτροπών του Δ.Σ. [Διορισμών, Εσωτερικού Ελέγχου και Διαχείρισης Κινδύνων].
Αποτυχία Εφαρμογής Αποτελεσματικής Εταιρικής Διακυβέρνησης Έκθεση της εταιρείας Alvarez & Marshal με θέμα «Investigation report Bank of Cyprus Holdings of Greek Government Bonds». 9 Κύρια σημεία: Επενδύσεις χωρίς απαραίτητα δικαιολογητικά. Έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης από και προς το Δ.Σ. Δομή μισθοδοσίας (π.χ. Bonus) στην επίδοση του τρέχοντος ισολογισμού. Απόκλιση από παραδοσιακή κερδοφορία. Έλλειψη κώδικα ηθικής δεοντολογίας.
10 Εφαρμογή Εταιρικής Διακυβέρνησης; Δεν υπάρχει εξειδίκευση του πλαισίου που επιβάλει ο νόμος περί εταιρικής διακυβέρνησης που να λαμβάνει υπόψη του τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της φύσης των τραπεζικών εργασιών. Τα κείμενα που ισχύουν είναι στα περισσότερα σημεία τους πολύ γενικά και πολλές φορές ασαφή. Υπάρχει υιοθέτηση των πρακτικών που οδηγούν πολλές φορές σε τυπική και όχι σε ουσιαστική συμμόρφωση. Τα θέματα εταιρικής διακυβέρνησης για τα Κυπριακά δεδομένα φαίνονται να συσχετίζονται κυρίως με το κόστος παρά με τα πιθανά οφέλη από την υιοθέτηση των βέλτιστων πρακτικών Ε.Δ.
11 Πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης: ποιες βελτιώσεις χρειάζονται; Σύσταση Διοικητικών Συμβουλίων. Προσόντα και κατανόηση φύσης εργασιών. Συνολική ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ επιτροπών Ελέγχου και Διαχείρισης Κινδύνων. Επιτροπή Αμοιβών: Μισθοδοσία βάση μακροπρόθεσμης απόδοσης επενδύσεων. Περισσότερη εμπλοκή μετόχων. Οι τράπεζες έχουν βασική υποχρέωση να προστατεύουν όχι μόνο τα συμφέροντα των μετόχων τους, αλλά και των καταθετών.
12 Συμπεράσματα Τα νέα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας για να διαχειριστούμε επιβάλλουν όπως το πλαίσιο λειτουργίας οργανισμών ζωτικής σημασίας για τον τόπο πρέπει πλέον να περιβάλλεται από εμπιστοσύνη η οποία πρέπει να πηγάζει από την αξιοπιστία και την διαφάνεια στην λήψη αποφάσεων. Λόγω της ιδιαιτερότητας των τραπεζών και των άλλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, απαιτείται ριζική αναδιάρθρωση των συστημάτων εταιρικής διακυβέρνησης αυτών των επιχειρηματικών μονάδων.