ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ Κεφάλαιο 4 Οι αγοραίες δυνάµεις της προσφοράς και ζήτησης! Προσφορά και Ζήτηση είναι οι πιο γνωστοί οικονοµικοί όροι! Η λειτουργία των αγορών προσδιορίζεται από δύο βασικές δυνάµεις, την ζήτηση και την προσφορά Εγώ είµαι η ζήτηση ή η προσφορά;;; Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 2
Οι αγοραίες δυνάµεις της προσφοράς και ζήτησης! Η µοντέρνα µικροοικονοµική εξετάζει την αλληλεπίδραση µεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης στις αγορές για τον καθορισµό της τιµής ισορροπίας Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 3 Αγορές και ανταγωνισµός! Οι όροι ζήτηση και προσφορά αναφέρονται στην συµπεριφορά των ατόµων...... καθώς αλληλεπιδρούν µεταξύ τους στις αγορές Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 4
Αγορά! Η αγορά αποτελείται από µια οµάδα αγοραστών και πωλητών ενός συγκεκριµένου αγαθού ή υπηρεσίας! Οι αγοραστές προσδιορίζουν την ζήτηση! Οι πωλητές προσδιορίζουν την προσφορά Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 5 Ανταγωνιστικές αγορές! Η ανταγωνιστική αγορά είναι µια αγορά...... µε πολλούς αγοραστές και πωλητές... την οποία δεν ελέγχει κανείς τους... και στην οποία οι αγοραστές και πωλητές δρουν επιλέγοντας στα πλαίσια ενός περιορισµένου εύρους τιµών Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 6
Τέλειος ή µη ανταγωνισµός! Τέλειος ανταγωνισµός! Οµοιόµορφα αγαθά! Μεγάλος αριθµός αγοραστών και πωλητών κανείς από τους οποίους δεν µπορεί να επηρεάσει την τιµή! Μονοπώλιο! Ένας πωλητής ο οποίος ελέγχει την τιµή στην αγορά Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 7 Τέλειος ή µη ανταγωνισµός! Ολιγοπώλιο! Λίγοι πωλητές! Οι πωλητές αποφεύγουν τον σκληρό ανταγωνισµό! Μονοπωλιακός ανταγωνισµός! Πολλοί πωλητές! ιαφοροποιηµένα προϊόντα Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 8
Η έννοια της ζήτησης! Ζητούµενη ποσότητα είναι η ποσότητα ενός αγαθού ή υπηρεσίας την οποία οι αγοραστές θέλουν και µπορούν να αγοράσουν Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 9 Πίνακας και καµπύλη ζήτησης! Ο πίνακας ζήτησης είναι ο πίνακας που δείχνει τη σχέση µεταξύ της τιµής ενός αγαθού και της ζητούµενης ποσότητας! Η καµπύλη ζήτησης είναι το διάγραµµα το οποίο απεικονίζει την σχέση µεταξύ της τιµής ενός αγαθού και της ζητούµενης ποσότητας Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 10
Ζήτηση παγωτού χωνάκι Ποσότητα 0.00 12 0.50 10 1.00 8 1.50 6 2.00 4 2.50 2 3.00 0 παγωτού χωνάκι 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 Καµπύλη ζήτησης Πίνακας ζήτησης 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ποσότητα παγωτού Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης χωνάκι 11 Ο Νόµος της Ζήτησης! Ο Νόµος της Ζήτησης µας λέει ότι η καµπύλη ζήτησης έχει αρνητική κλίση (αρνητική σχέση µεταξύ τιµής και ζητούµενης ποσότητας) παγωτού χωνάκι 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ποσότητα παγωτού Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης χωνάκι 12
Ατοµική και συνολική καµπύλη ζήτησης Το οριζόντιο άθροισµα των ατοµικών καµπυλών ζήτησης µας δίνει την συνολική καµπύλη ζήτησης Ζήτηση Συνολική Ζήτηση Ποσότητα Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 13 Προσδιοριστικοί παράγοντες ζήτησης! Ποιοι παράγοντες προσδιορίζουν την συνολικά ζητούµενη ποσότητα παγωτού χωνάκι; Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 14
Προσδιοριστικοί παράγοντες ζήτησης! Παράγοντες που µετακινούν την καµπύλη ζήτησης:! Εισόδηµα καταναλωτών! Τιµές σχετικών προϊόντων! ιαφήµιση! Καταναλωτικές προτιµήσεις! Πληθυσµός! Προσδοκίες καταναλωτών Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 15 Εισόδηµα! Καθώς το εισόδηµα αυξάνεται η ζήτηση ενός φυσιολογικού αγαθού αυξάνεται επίσης παγωτού χωνάκι 0 Αύξηση ζήτησης Καµπύλη ζήτησης, D 1 Μια αύξηση του εισοδήµατος Καµπύλη ζήτησης, D 2 Ποσότητα παγωτού χωνάκι Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 16
Εισόδηµα! Καθώς το εισόδηµα αυξάνεται η ζήτηση ενός κατώτερου αγαθού µειώνεται πατάτας 0 Μείωση ζήτησης Καµπύλη ζήτησης, D 2 Μια αύξηση του εισοδήµατος Καµπύλη ζήτησης, D 1 Ποσότητα πατάτας Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 17 Τιµές σχετικών αγαθών! Όταν µια πτώση της τιµής ενός αγαθού οδηγεί στη µείωση της ζήτησης ενός άλλου αγαθού, τότε τα δύο αγαθά ονοµάζονται υποκατάστατα Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 18
Τιµές σχετικών αγαθών! Όταν µια πτώση της τιµής ενός αγαθού οδηγεί στη αύξηση της ζήτησης ενός άλλου αγαθού, τότε τα δύο αγαθά ονοµάζονται συµπληρωµατικά Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 19 Ceteris Paribus! Ceteris paribus είναι µια Λατινική φράση που σηµαίνει ότι όλες οι άλλες µεταβλητές υποτίθεται ότι παραµένουν σταθερές Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 20
Η συνάρτηση ζήτησης! Γενικά η συνάρτηση ζήτησης θα µπορούσε να διατυπωθεί ως Π Α = φ(τ Α, Τ i, Y, K, Λ) όπου: Π Α =ποσότητα του αγαθού Α Τ Α =τιµή του αγαθού Α Τ i =τιµή των αγαθών i=β,,ω Υ=εισόδηµα Κ=καταναλωτικές προτιµήσεις Λ=περιουσιακά στοιχεία Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 21 Η συνάρτηση ζήτησης! Η συνάρτηση ζήτησης δείχνει τη σχέση µεταξύ Π Α και Τ Α υποθέτοντας ότι οι προσδιοριστικοί παράγοντες Τ i, Y, K, και Λ παραµένουν σταθεροί, δηλαδή Π Α = φ(τ Α ) Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 22
Αλλαγές της ζήτησης και της ζητούµενης ποσότητας! Αλλαγή της ζητούµενης ποσότητας! Μια µετακίνηση πάνω στην καµπύλη ζήτησης! Προέρχεται από µια αλλαγή στην τιµή του προϊόντος Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 23 Αλλαγές της ζήτησης και της ζητούµενης ποσότητας! Αλλαγή της ζήτησης! Μια µετακίνηση της καµπύλης ζήτησης είτε προς τα αριστερά είτε στα δεξιά! Προέρχεται από αλλαγές σε µεταβλητές εκτός της τιµής Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 24
Αλλαγές στην ζητούµενη ποσότητα ενός πακέτου τσιγάρων 4.00 C Ένας φόρος που αυξάνει την τιµή των τσιγάρων έχει σαν αποτέλεσµα την µετατόπιση πάνω στην καµπύλη ζήτησης 2.00 A D 1 0 12 20 Ηµερήσια κατανάλωση τσιγάρων Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 25 Αλλαγές στη ζήτηση πακέτου τσιγάρων Οι πολιτικές αποθάρρυνσης του καπνίσµατος (αντικαπνιστικές διαφηµίσεις, προειδοποιήσεις για την υγεία, κλπ) µετακινούν την καµπύλη ζήτησης προς τα αριστερά 2.00 B A D 2 D 1 0 10 20 Ηµερήσια κατανάλωση τσιγάρων Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 26
Η έννοια της προσφοράς! Προσφερόµενη ποσότητα είναι η ποσότητα ενός αγαθού ή υπηρεσίας την οποία οι πωλητές θέλουν και µπορούν να πωλήσουν Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 27 Προσδιοριστικοί παράγοντες προσφοράς! Παράγοντες που µετακινούν την καµπύλη προσφοράς:! Τιµές εισροών! Τεχνολογία και κυβερνητικές πολιτικές! Αριθµός επιχειρήσεων! Υποκατάστατα στην παραγωγή! Φορολογία, επιδοτήσεις! Φυσικοί παράγοντες Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 28
Η συνάρτηση προσφοράς! Γενικά η συνάρτηση προσφοράς θα µπορούσε να διατυπωθεί ως Π ΠΑ = φ(τ Α, Τ Σ, Φ, Ε, Τ) όπου: Π ΠΑ =ποσότητα του αγαθού Α Τ Α =τιµή του αγαθού Α Τ Σ =τιµή των εισροών Σ=1,2,.. Φ=φυσικοί παράγοντες Ε=επιδοτήσεις και φόροι Τ=τεχνολογία Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 29 Η συνάρτηση προσφοράς! Η συνάρτηση προσφοράς δείχνει τη σχέση µεταξύ Π ΠΑ και Τ Α υποθέτοντας ότι οι προσδιοριστικοί παράγοντες Τ Σ, Φ, Ε, και Τ παραµένουν σταθεροί, δηλαδή Π ΠΑ = φ(τ Α ) Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 30
Ο Νόµος της Προσφοράς! Ο Νόµος της Προσφοράς µας λέει ότι η καµπύλη προσφοράς έχει θετική κλίση (θετική σχέση µεταξύ τιµής και προσφερόµενης ποσότητας) Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 31 Πίνακας και καµπύλη προσφοράς! Ο πίνακας προσφοράς είναι ο πίνακας που δείχνει τη σχέση µεταξύ της τιµής ενός αγαθού και της προσφερόµενης ποσότητας! Η καµπύλη προσφοράς είναι το διάγραµµα το οποίο απεικονίζει την σχέση µεταξύ της τιµής ενός αγαθού και της προσφερόµενης ποσότητας Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 32
Καµπύλη Προσφοράς Ποσότητα 0.00 0 0.50 0 1.00 1 1.50 2 2.00 3 2.50 4 3.00 5 Πίνακας προσφοράς $3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 παγωτού χωνάκι Καµπύλη προσφοράς 0 1 2 3 4 5 6 Ποσότητα παγωτού χωνάκι Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 33 Αλλαγές στην προσφορά και την προσφερόµενη ποσότητα! Αλλαγή της προσφερόµενης ποσότητας! Μια µετακίνηση πάνω στην καµπύλη προσφοράς! Προέρχεται από µια αλλαγή στην τιµή του προϊόντος Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 34
Αλλαγές στην προσφορά και την προσφερόµενη ποσότητα! Αλλαγή της προσφοράς! Μια µετακίνηση της καµπύλης προσφοράς είτε προς τα αριστερά είτε στα δεξιά! Προέρχεται από αλλαγές σε µεταβλητές εκτός της τιµής Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 35 Μια αύξηση της προσφοράς παγωτού χωνάκι Καµπύλη Προσφοράς, S 1 Καµπύλη Προσφοράς, S 2 Αύξηση της προσφοράς Ποσότητα παγωτού 0 χωνάκι Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 36
Μια µείωση της προσφοράς παγωτού χωνάκι Καµπύλη Προσφοράς, S 3 Καµπύλη Προσφοράς, S 1 Μείωση της προσφοράς Ποσότητα παγωτού 0 χωνάκι Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 37 Προσφορά και Ζήτηση µαζί! ισορροπίας! Είναι η τιµή η οποία εξισορροπεί τις δυνάµεις της προσφοράς και της ζήτησης! Ποσότητα ισορροπίας! Είναι η ποσότητα η οποία εξισορροπεί τις δυνάµεις της προσφοράς και της ζήτησης.! ιαγραµµατικά, είναι το σηµείο στο οποίο διασταυρώνονται η προσφορά και η ζήτηση Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 38
Η ισορροπία στην αγορά Η θέση ισορροπίας είναι αυτή η οποία Προσφορά µπορεί να διατηρηθεί Ουφ!! Επιτέλους ισορροπήσαµε Ζήτηση Ποσότητα Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 39 Αγορές εκτός ισορροπίας! Πλεόνασµα! Η τιµή είναι µεγαλύτερη της τιµής ισορροπίας! Οι παραγωγοί δεν µπορούν να πωλήσουν όση ποσότητα θα ήθελαν στην τρέχουσα τιµή! Έλλειµµα! Η τιµή είναι µικρότερη της τιµής ισορροπίας! Οι καταναλωτές δεν µπορούν να αγοράσουν όση ποσότητα θα ήθελαν στην τρέχουσα τιµή Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 40
Η ισορροπία στην αγορά $2.50 2.00 Όταν υπάρχει πλεόνασµα, υπάρχει πίεση για µείωση Πλεόνασµα της τιµής Προσφορά Ζήτηση 0 4 7 10 Ζητούµενη Προσφερόµενη ποσότητα ποσότητα Ποσότητα Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 41 Η ισορροπία στην αγορά 2.00 Όταν υπάρχει έλλειµµα, υπάρχει πίεση για αύξηση της τιµής Προσφορά $1.50 Έλλειµµα Ζήτηση 0 4 7 10 Προσφερόµενη Ζητούµενη ποσότητα ποσότητα Ποσότητα Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 42
Ανάλυση αλλαγών της ισορροπίας! Αποφάσισε αν ένα γεγονός µετατοπίζει την καµπύλη ζήτησης ή προσφοράς (ή και τις δύο)! Αποφάσισε αν η (οι) καµπύλη (ες) µετακινείται δεξιά ή αριστερά! Αποφάσισε πως η (οι) µετακίνηση (εις) επηρεάζει την τιµή και την ποσότητα ισορροπίας Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 43 Μετατόπιση ζήτησης και ισορροπία 1. Ένας καύσωνας αυξάνει την ζήτηση παγωτών... $2.50 2.00 2. µε αποτέλεσµα την αύξηση της τιµής... 3. και την αύξηση της ποσότητας Νέο σηµείο ισορροπίας Αρχική ισορροπία Προσφορά D 1 D 2 0 7 10 Ποσότητα Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 44
Μετατόπιση προσφοράς και ισορροπία Νέο σηµείο ισορροπίας S 2 1. Μία χαλαζόπτωση µειώνει την προσφορά ντοµάτας... S 1 $2.50 2.00 2. µε αποτέλεσµα την αύξηση της τιµής... Αρχική ισορροπία 3. και τη µείωση της ποσότητας Ζήτηση 0 3 4 7 8 9 10 11 12 13 Ποσότητα Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 45 Περίληψη! Οι αγοραίες οικονοµίες λειτουργούν µε βάση τις δυνάµεις της προσφοράς και της ζήτησης! Η Προσφορά και η Ζήτηση µαζί προσδιορίζουν τις τιµές των αγαθών και υπηρεσιών! Οι τιµές λειτουργούν σαν σήµατα που κατευθύνουν την κατανοµή των πόρων Μικροοικονοµική Ε. Σαρτζετάκης 46
ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ Τέλος 4ου Κεφαλαίου