Για τη σωστή προεπισκόπηση αυτού του τέυχους. παρακαλούμε ρυθμίστε τον τρόπο εμφάνισης. των σελίδων ως εξής: View > Page Display > Two-up

Για τη σωστή προεπισκόπηση αυτού του τέυχους παρακαλούμε ρυθμίστε τον τρόπο εμφάνισης των σελίδων ως εξής: View > Page Display > Two-up Προβολή > Εμφάνιση σελίδας > Δισέλιδο

Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.) Ελληνική Γεώσφαιρα Τόμος 2, Τεύχος 3 & 4 Ιούλιος & Σεπτέμβριος 2008 Περιοδική ενημερωτική έκδοση του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.) Ν.Π.Ι.. Εποπτευόμενο από το Υπουργείο Ανάπτυξης (Ν. 272/76) Γεν. /ντης Καθ. Α. Γεωργακόπουλος Συντακτική Ομάδα: EurGeol Αλέξανδρος ημητριάδης ρ. Ειρήνη Ζανανίρι Αλεξάνδρα Ζερβάκου ρ. Μιχάλης Πατρώνης ρ. Αθανάσιος Χατζηκύρκου Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: ρ. Μ. Βαρτή Ματαράγκα ρ. Κ. Βασιλειάδης ρ. Ε. ήμου Φ. Μιχαλέου Ε. Μωραΐτη ρ. Ν. Σπανού ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Από τη Συντακτική Ομάδα... 1 Ο Μουσειακός χώρος (το «Μουσείο») του Ι.Γ.Μ.Ε. Η κεντρική βιβλιοθήκη του Ι.Γ.Μ.Ε. 10 Παροχή διευκολύνσεων από το Ι.Γ.Μ.Ε. σε αλλοδαπούς και ημεδαπούς γεωλόγους ΑΡΘΡΑ Πολύτιμοι, ημιπολύτιμοι και διακοσμητικοί λίθοι στην αρχαιότητα (Μέρος Γ ) 4 13 16 Σχεδιασμός, επιμέλεια: ρ. Ειρήνη Ζανανίρι Αλεξάνδρα Ζερβάκου Ψηφιακή παρουσίαση του άτλαντα Ο.Π.Υ. Κεντρικής Μακεδονίας και της βάσης δεδομένων των Ε. ιακάκη Π.Στεφανίδη 19 Κεντρικά Γραφεία Ι.Γ.Μ.Ε.: Σπύρου Λούη 1, Ολυμπιακό Χωριό, Γ Είσοδος 136 77 Αχαρναί Τηλ. 210 2413000 Fax 210 2413015 http://www.igme.gr/ Εκδίδεται σε ηλεκτρονική μορφή και διανέμεται δωρεάν Τα δημοσιευόμενα κείμενα εκφράζουν τη γνώμη των συγγραφέων τους. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση / αναπαραγωγή με αναφορά της πηγής. Η βιώσιμη ανάπτυξη ως βάση της σύγχρονης περιβαλλοντικής πολιτικής (Μέρος Β ) ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ Ι.Γ.Μ.Ε. 32 ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ 43 ΠΡΟΣΕΧΕΙΣ ΕΚ ΗΛΩΣΕΙΣ 44 27 Επικοινωνία: hellasgeo@igme.gr ISSN: 1791-2210

Από τη Συντακτική Ομάδα... Στις 14 Ιουλίου 2008 ξεκίνησε μία νέα εποχή για το Ι.Γ.Μ.Ε. Οι υπηρεσίες του Ινστιτούτου μέχρι πρόσφατα στεγάζονταν σε πέντε διαφορετικά κτήρια, τέσσερα από τα οποία ήταν μισθωμένα και βρίσκονταν στην περιοχή Αμπελοκήπων και ένα ιδιόκτητο στην Παιανία. Ο κατακερματισμός, όμως, των υπηρεσιών δημιουργούσε σοβαρά λειτουργικά προβλήματα που έκαναν επιτακτική την ανάγκη μετεγκατάστασης και συστέγασης όλων των υπηρεσιακών μονάδων, καθώς και των εργαστηρίων. Επιπλέον, ο εκσυγχρονισμός των κτιριακών υποδομών του Ι.Γ.Μ.Ε. αποτελεί προϋπόθεση ώστε το Ινστιτούτο να ανταποκριθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις και προκλήσεις που απορρέουν από το έργο που επιτελείται, με στόχο την αύξηση της παραγωγικότητας και τη διασφάλιση καλύτερων συνθηκών διαβίωσης όλου του πληθυσμού. Οι νέες κτιριακές εγκαταστάσεις του Ι.Γ.Μ.Ε. Για το σκοπό αυτό, το Ι.Γ.Μ.Ε. προχώρησε στην κατασκευή νέων ιδιόκτητων γραφειακών και εργαστηριακών χώρων, σε οικόπεδο 22 στρεμμάτων στο Ολυμπιακό Χωριό του Δήμου Αχαρνών. Το διώροφο κτήριο έχει συνολικό εμβαδόν 11.800 τ.μ. με υπόγειους αποθηκευτικούς χώρους εμβαδού 5.000 τ.μ. (βλ. άρθρο «Το νέο κτήριο του Ι.Γ.Μ.Ε.», Ελληνική Γεώσφαιρα, Τεύχος 1, σελ. 9-10). Η απαιτούμενη χρηματοδότηση για την ανέγερση και τον εξοπλισμό του εξασφαλίσθηκε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα» (Άξονας 7, Μέτρο 7.3) του Γ Κ.Π.Σ. Με τη συλλογική προσπάθεια της διοίκησης, του Γενικού Διευθυντή καθ. Ανδρέα Ν. Γεωργακόπουλου, και εργαζομένων του Ι.Γ.Μ.Ε., καθώς και με τη στήριξη των Υπηρεσιών του Υπουργείου Ανάπτυξης, επιλύθηκαν πολλά από τα προβλήματα που αφορούσαν σε κατασκευαστικά και λειτουργικά θέματα. Η μετακόμιση των κεντρικών υπηρεσιών και τμήματος των εργαστηρίων της Παιανίας έγινε τον Ιούλιο και Αύγουστο του 2008, ενώ η μετεγκατάσταση των διαπιστευμένων εργαστηρίων Αναλύσεων Νερών (βλ. άρθρο «Το εργαστήριο Αναλύσεων Νερών του Ι.Γ.Μ.Ε.», Ελληνική Γεώσφαιρα, Τεύχος 1, σελ. 11-13) και «ΛΙΘΟΣ» (βλ. άρθρο «ΛΙΘΟΣ: Το διαπιστευμένο εργαστήριο

Από τη συντακτική ομάδα... ελέγχου ποιότητας διακοσμητικών πετρωμάτων του Ι.Γ.Μ.Ε.», Ελληνική Γεώσφαιρα, Τεύχος 1, σελ. 14-16) έγινε μετά το πέρας της κατασκευής των απαιτούμενων εξειδικευμένων υποδομών στις νέες εγκαταστάσεις και ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2009. Για τους παλαιότερους, τα συναισθήματα ανάμικτα και αρκετά έντονα ώστε να συμπαρασύρουν και τους πιο νέους συναδέλφους! Ο ενθουσιασμός για την αλλαγή και η νοσταλγία για ό,τι αφήνεις πίσω 33 χρόνια ιστορίας του Ι.Γ.Μ.Ε. γράφτηκαν στα κτήρια και τους δρόμους των Αμπελοκήπων 33 χρόνια υπεύθυνης εργασίας, με επιμονή και υπομονή, αλλά και ανθρώπινες στιγμές χαράς και διασκέδασης για τους υπαλλήλους του Ινστιτούτου, οι περισσότεροι από τους Η μετακόμιση οποίους ξεκίνησαν σε εκείνα τα κτήρια τον επαγγελματικό τους βίο. Το Ι.Γ.Μ.Ε. ήταν ταυτισμένο με αυτή την πολυσύχναστη περιοχή των Αθηνών, που πολλοί αποκαλούσαν «ΙΓΜΕϊκα»!!! Οι ιδιοκτήτες των γύρω καταστημάτων ήταν όλοι γνωστοί μας, κάτι φυσικά αναμενόμενο μετά από τόσα χρόνια κοινής συνύπαρξης Το «πακετάρισμα» ξύπνησε αναμνήσεις στους περισσότερους Τα αποτελέσματα ετών εργασίας, στοιβαγμένα και ξεχασμένα σε βιβλιοθήκες και αποθήκες, «ξεθάφτηκαν». Πολλά από αυτά είχαν ολοκληρώσει την αποστολή τους, τον «κύκλο ζωής τους», και έτσι αναπόφευκτα οδηγήθηκαν στον «κάλαθο των αχρήστων»... Μετά από αρκετές κουραστικές μέρες, εγκατασταθήκαμε στο νέο κτήριο στο Ολυμπιακό Χωριό. Η αρχή ήταν δύσκολη! Όλοι νιώθαμε μπερδεμένοι, χαμένοι στους ατελείωτους διαδρόμους. Ήταν, όμως, νέα η εμπειρία ότι για πρώτη φορά είμαστε όλοι μαζί στον ίδιο ενιαίο χώρο εργασίας... Ίσως, μια ευκαιρία για σύσφιξη σχέσεων, καλύτερη συνεργασία και βελτίωση των υπηρεσιών μας προς το κοινωνικό σύνολο. Οι νέες υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις του Ι.Γ.Μ.Ε., καθώς και το ευχάριστο περιβάλλον εργασίας, δημιουργούν πρόσφορες συνθήκες ώστε το Ινστιτούτο να συνεχίσει το έργο του, δεδομένου ότι η συστηματική γεωλογική πληροφόρηση είναι ουσιαστική και καθοριστικής σημασίας για το σχεδιασμό της πορείας της χώρας προς το μέλλον, αλλά και για κάθε Έλληνα πολίτη. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι το «γεωλογικό περιβάλλον» είναι άμεσα συνδεδεμένο με την ποιότητα της ζωής μας, ο Πλανήτης Γη «διαμαρτύρεται» και όλοι μας πρέπει να τον «ακούσουμε» με τη δέουσα προσοχή! Αυτός είναι ο μοναδικός διαθέσιμος τρόπος να επουλώσουμε τις «πληγές» που ανοίξαμε με την καιροσκοπική και αλόγιστη επέμβασή μας. Η συστηματική γεωπιστημονική έρευνα είναι το ασφαλέστερο εργαλείο για την κατανόηση του «γεωπεριβάλλοντος» και τη λήψη κατάλληλων μέτρων για την προστασία του. Σελίδα 2 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Από τη συντακτική ομάδα... Οι νέοι χώροι εργασίας Σ αυτό το διπλό τεύχος (Ιούλιος & Οκτώβριος 2008), το πρώτο από τη νέα έδρα του Ι.Γ.Μ.Ε., φιλοξενούνται άρθρα ποικίλου περιεχομένου: Η μουσειακή συλλογή του Ι.Γ.Μ.Ε. στεγάζεται σήμερα στο νέο κτήριο, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Εκεί, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την πλούσια συλλογή ελληνικών ορυκτών, πετρωμάτων και απολιθωμάτων, φωτογραφικό και κινηματογραφικό υλικό από τους ελληνικούς γεώτοπους, καθώς και χάρτες που αποτυπώνουν την πλούσια γεωλογική κληρονομιά της Ελλάδας. Η Βιβλιοθήκη του Ι.Γ.Μ.Ε., που συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες επιστημονικά εξειδικευμένες βιβλιοθήκες της Ελλάδας και είναι από τις πιο ενημερωμένες σε θέματα γεωεπιστημών, λειτουργεί πλέον σε έναν ευχάριστο και λειτουργικό χώρο. Το Ι.Γ.Μ.Ε. είναι ο θεσμοθετημένος κρατικός φορέας για τη χορήγηση αδειών διεξαγωγής γεωεπιστημονικών ερευνητικών εργασιών στην Ελλάδα, σε αλλοδαπούς και ημεδαπούς γεωλόγους. Έτσι, εκτός από τις διευκολύνσεις που παρέχει, παίζει το ρόλο «συντονιστή» της γεωλογικής έρευνας στη χώρα μας. Οι πολύτιμοι, ημιπολύτιμοι και διακοσμητικοί λίθοι τράβηξαν το ενδιαφέρον του ανθρώπου από αρχαιοτάτων χρόνων. Στο παρόν τεύχος, στο Γ μέρος του άρθρου αυτού, παρουσιάζεται το ημερολόγιο των «γενέθλιων λίθων» που ίσχυε κατά την αρχαιότητα, σε αντιπαράθεση με το σημερινό. Ο ψηφιακός «Άτλαντας Ορυκτών Πρώτων Υλών Κεντρικής Μακεδονίας» αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της μετάβασης από α- ναλογικά σε ψηφιακά προϊόντα. Η παραχθείσα ψηφιακή βάση δεδομένων συνιστά μεγάλο πλεονέκτημα των σύγχρονων τρόπων παραγωγής - παρουσίασης γεωθεματικών χαρτών. Το πρότυπο της βιώσιμης ανάπτυξης που υιοθετήθηκε στη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, συντέλεσε στην υπέρβαση της αντίθεσης μεταξύ περιβάλλοντος και οικονομίας. Στο παρόν τεύχος, στο Β μέρος του άρθρου αυτού, περιγράφεται η προσέγγιση της βιώσιμης ανάπτυξης στην Κοινοτική έννομη τάξη και η συνταγματική καθιέρωσή της. Η νέα εποχή για το Ι.Γ.Μ.Ε. έφθασε, απαιτείται όμως η κοινή βούληση και η συντονισμένη προσπάθεια του συνόλου των εμπλεκομένων, ώστε να την εκμεταλλευθούμε και να γράψουμε τη συνέχεια της ιστορίας Με εκτίμηση, Η συντακτική ομάδα Σελίδα 3 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Ο ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ (ΤΟ( «ΜΟΥΣΕΙΟ» ) ΤΟΥ Ι. Γ. Μ. Ε. «Μουσείο» Νέες κτιριακές εγκαταστάσεις Συλλογές ορυκτών, πετρωμάτων, απολιθωμάτων Διάσωση γεωλογικής κληρονομιάς Προβολή του Ι.Γ.Μ.Ε. και της Ελλάδας Επιμορφωτικές - παιδαγωγικές υπηρεσίες της Δρ. Ελευθερίας Δήμου Ορυκτολόγου - Πετρογράφου (elefdimou@yahoo.com) Ι.Γ.Μ.Ε., πρώην Διευθύντριας Δ/νσης Ορυκτολογίας - Πετρογραφίας Ε ίναι γνωστό ότι ορισμένα είδη ορυκτό πλούτο. Από τον «άργυρο» ορυκτών, πετρωμάτων και των μεταλλείων Λαυρίου κτίστηκε ο απολιθωμάτων έχουν εξαφανισθεί Παρθενώνας και άνθισε ο πολιτισμός από την επιφάνεια της Γης, του 5 ου αιώνα («Χρυσός αιώνας του λόγω της διάβρωσης, της επέκτασης του φυτικού βασιλείου, αλλά και της ανθρώπινης, συνήθως καταστρεπτικής, επέμβασης με σκοπό την εκμετάλλευση και εμπορία τους. Οι συλλογές των σχετικών Μουσείων αποτελούν τη μόνη μέθοδο διάσωσης και προστασίας ορισμένων ορυκτολογικών Περικλέους») και από τον «χρυσό» της Μακεδονίας εδραιώθηκε η αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και διαδόθηκε παντού ο Ελληνικός πολιτισμός. Η ιστορική γνώση πάνω σε θέματα ορυκτού πλούτου είναι έργο απαραίτητο, αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την πολιτιστική μας ειδών (και ιδιαίτερα των κληρονομιά. Η Ελλάδα διαθέτει αρ- σπανίων) που θα περάσουν ως κληρονομιά στους απογόνους μας. κετόν από αυτό το μουσειακό ορυκτό πλούτο, ο οποίος όμως κοσμεί κυρίως μουσεία της αλλοδαπής λόγω της Η Ελλάδα, με το πλούσιο ιστορικό απομάκρυνσης από τη χώρα μας και πολιτιστικό παρελθόν, έχει επίσης σπανίων δειγμάτων, ιδιαίτερα από μια μεγάλη κληρονομιά από τους θέσεις με ιστορική σημασία, όπως προγόνους μας που σχετίζεται με τον π.χ. το Λαύριο, το Παγγαίο, η Σέριφος και η Χαλκιδική. Γενική άποψη του Μουσειακού χώρου Το Ι.Γ.Μ.Ε., ο θεσμοθετημένος σύμβουλος της πολιτείας σε θέματα γεωεπιστημών, διαθέτει συλλογές από ορυκτά και πετρώματα, του Ελληνικού κυρίως χώρου. Οι συλλογές αυτές έγιναν γνωστές στο ευρύ κοινό, αφενός από τις περιοδικές εκθέσεις που διοργανώνονται κατά καιρούς σε διάφορες πόλεις και αφετέρου μέσω των επισκέψεων σχολικών ομάδων στο Ι.Γ.Μ.Ε., στα πλαίσια των επιμορφωτικών και περιβαλλοντικών εξορμήσεών τους. Σελίδα 4 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Ο ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ (ΤΟ( «ΜΟΥΣΕΙΟ») ΤΟΥ Ι.Γ.Μ.Ε. Το «Μουσείο» του Ι.Γ.Μ.Ε. βρίσκεται στο ισόγειο του νέου κτηρίου και καταλαμβάνει έκταση 190 τ.μ. που αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα με υψομετρική διαφορά 35 εκ. (δύο σκαλοπάτια). Η πρόσβαση πραγματοποιείται είτε εσωτερικά από τον κεντρικό προθάλαμο του ισογείου του κτηρίου είτε εξωτερικά μέσω της κεντρικής πλατείας εισόδου. Υπάρχει, επίσης, μια βοηθητική εξωτερική είσοδος από τον περιβάλλοντα χώρο του κτηρίου, που είναι στα νοτιοανατολικά του. Το «Μουσείο» χωρίζεται σε τρεις λειτουργικές ενότητες χωρίς διαχωριστικά σταθερά στοιχεία μεταξύ τους: Χώρος Υποδοχής (ο υπερυψωμένος) διαστάσεων 5,90 x 3,30 τ.μ. Νότια πλευρά - Λήψη από το βάθος της αίθουσας Στις νέες κτιριακές εγκαταστάσεις του Ι.Γ.Μ.Ε., στο Ολυμπιακό χωριό του Δήμου Αχαρνών, δημιουργήθηκε ένας χώρος όπου συγκεντρώθηκαν και στεγάστηκαν αυτές οι συλλογές και ήδη στην είσοδο και στον κεντρικό προθάλαμο έχει τοποθετηθεί ενδεικτική πινακίδα με την ένδειξη «Μουσείο». Μας άρεσε η λέξη «Μουσείο» και την υιοθετήσαμε, αλλά πρέπει να τονιστεί ότι δεν πρόκειται για ένα Μουσείο με τη στενή έννοια του όρου, διότι η ίδρυση ενός Μουσείου επικυρώνεται με νόμο της Βουλής των Ελλήνων και έχει ιδρυτικό καταστατικό. Πρόκειται, για την ώρα τουλάχιστον, για ένα «Μουσειακό Χώρο», όπου στεγάστηκαν τα υπάρχοντα ορυκτολογικά δείγματα καθώς και άλλο γεωλογικό υλικό. Κύριος Εκθεσιακός Χώρος (κεντρικό τμήμα) διαστάσεων 20 x 7 τ.μ. Χώρος Έκθεσης και Εργασίας (στα ανατολικά) με διαστάσεις 5 x 6 τ.μ. Στο χώρο της υποδοχής υπάρχει ο απαραίτητος εξοπλισμός για την εξυπηρέτηση του κοινού, καθώς και το γεωλογικό υλικό, που θα διατίθεται προς δανεισμό ή πώληση (δείγματα, CD, βιβλία, αφίσες, εικόνες, σχετικά αναμνηστικά). Στον κυρίως εκθεσιακό χώρο είναι τοποθετημένα ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟ «ΜΟΥΣΕΙΟ» Βόρεια πλευρά - Λήψη από το βάθος της αίθουσας τα εκθέματα (ορυκτά, πετρώματα, απολιθώματα) σε επιτοίχιες, καθώς και σε κεντρικές επιτραπέζιες προθήκες. Η βόρεια επιτοίχια προθήκη, μήκους δεκατεσσάρων μέτρων, περιλαμβάνει 12 Σελίδα 5 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Ο ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ (ΤΟ( «ΜΟΥΣΕΙΟ») ΤΟΥ Ι.Γ.Μ.Ε. επί μέρους συνεχείς γυάλινες προθήκες με μουσειακά δείγματα ορυκτών ταξινομημένα χωρικά: επτά προθήκες με ορυκτά του Λαυρίου τρεις με ορυκτά της Χαλκιδικής και δύο με ορυκτά από τον υπόλοιπο Ελλαδικό χώρο. Η νότια επιτοίχια γυάλινη προθήκη, μήκους έξι περίπου μέτρων, περιλαμβάνει, εκτός από Ελληνικά ευμεγέθη δείγματα ορυκτών, δείγματα από το εξωτερικό καθώς και βιομηχανικά ορυκτά. Οι δύο επιτραπέζιες προθήκες που καταλαμβάνουν τον κεντρικό χώρο, περιέχουν δείγματα προσφοράς συλλεκτών, η μία ελληνικά απολιθώματα και η άλλη φυσικούς και κατεργασμένους ημιπολύτιμους λίθους. Η συλλογή των απολιθωμάτων συνεχίζεται κοντά στην εξωτερική είσοδο, σε τρεις ξύλινες προθήκες από τα πρώτα χρόνια της ιστορίας του Ι.Γ.Μ.Ε., τότε Ινστιτούτο Γεωλογίας και Έρευνας Υπεδάφους (Ι.Γ.Ε.Υ.). Δείγματα ορυκτών και α- πολιθωμάτων μεγάλων διαστάσεων βρίσκονται πάνω σε ξύλινα βάθρα ή επιδαπέδια. Τέλος, το ενδιαφέρον εστιάζεται στη μακέτα του αναγλύφου του πυθμένα του Αιγαίου πελάγους στο κέντρο του χώρου και στους τέσσερις αναρτημένους θεματικούς χάρτες της Ελλάδας. Επιτραπέζια βιτρίνα με διακοσμητικούς λίθους Ο χώρος Έκθεσης και Εργασίας στο βάθος της αίθουσας, πλαισιώνεται από οκτώ ξύλινες προθήκες σε δύο σειρές, όπου εκτίθενται απολιθώματα, πετρώματα από την Κύπρο, αλλά κυρίως πετρώματα και μεταλλεύματα του Ελλαδικού χώρου, ταξινομημένα ως «πετρώματα νήσων Αιγαίου», «πετρώματα Κρήτης», «πετρώματα Ηπειρωτικής Ελλάδας», «μεταλλεύματα - πετρώματα Νήσων». Στον ίδιο χώρο υπάρχουν δύο πάγκοι εργασίας με μικροσκόπια, υπολογιστή και άλλο εποπτικό υλικό για πρακτική εξάσκηση των μαθητών - φοιτητών σχετικά με το γήινο περιβάλλον. Λεπτομέρεια προθήκης του παλαιού Ι.Γ.Ε.Υ., με απολιθώματα Τέλος, για την ανάπαυση των επισκεπτών, υπάρχουν ειδικά καθίσματα στο χώρο υποδοχής και στον κυρίως εκθεσιακό χώρο. Διαλέξεις και προβολές μπορούν να πραγματοποιούνται και στους παρακείμενους χώρους πολλαπλών χρήσεων ή στο μεγάλο αμφιθέατρο. Έτσι, αφενός θα υπάρχει αρκετός χώρος για την περιήγηση στο Μουσείο και αφετέρου θα προστατεύονται τα εκθέματα σε περίπτωση ταυτόχρονης προσέλευσης πολλών σχολικών τμημάτων. Σελίδα 6 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Ο ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ (ΤΟ( «ΜΟΥΣΕΙΟ») ΤΟΥ Ι.Γ.Μ.Ε. Ο Μουσειακός αυτός χώρος απέχει βέβαια πολύ από το να θεωρηθεί σήμερα ως επαρκής. Απουσιάζουν, εκτός από τις συστηματικές ορυκτολογικές συλλογές, και άλλα συναφή θεματικά αντικείμενα, όπως π.χ. η συλλογή μαρμάρων από όλο τον Ελλαδικό χώρο, οι δομικοί λίθοι των αρχαίων λατομείων κ.ά., τα οποία όμως αποτελούν μελλοντικό στόχο του Ι.Γ.Μ.Ε. Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ «ΜΟΥΣΕΙΟΥ», ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΩΣΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡ- ΓΙΑΣ. Το «Μουσείο» δεν είναι ένας χώρος συσσώρευσης ορυκτολογικών - γεωλογικών ειδών με πρόθεση μόνο τη διάσωση και προστασία τους. Πρέπει να αποτελεί κέντρο επιμόρφωσης, επιστημονικής έρευνας και αισθητικής - καλλιτεχνικής δραστηριότητας. Εκεί ο μαθητής θα έλθει σε επαφή με το «πέτρινο περιβάλλον», ο φοιτητής και ο ερευνητής θα αναζητήσουν τα επιστημονικά στοιχεία για την έρευνά τους και θα προμηθευτούν το απαραίτητο υλικό, ο συλλέκτης θα εμπλουτίσει τις γνώσεις του. Επίσης, αυτός είναι ο χώρος όπου η αρχαιολογική έρευνα μπορεί να αναζητήσει και να συγκρίνει την πρώτη ύλη κατασκευής Νότια βιτρίνα των αρχαιολογικών ευρημάτων της με συγκεκριμένα εκθέματα ορυκτολογικών ειδών. Επομένως, ένα σύγχρονο ορυκτολογικό «Μουσείο», ιδίως στο χώρο του Ι.Γ.Μ.Ε., είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί: - Συμβάλλει στη γνώση του Ορυκτού Πλούτου της Χώρας. - Συμβάλλει στην κάλυψη επιστημονικών αναγκών. - Προσφέρει πρακτικές και οικονομικού περιεχομένου υπηρεσίες, δίνοντας πληροφορίες και συγκριτικό υλικό σε ιδιώτες, εταιρείες, νομαρχίες κ.ά. - Συντελεί στη διάσωση της γεωλογικής κληρονομιάς. - Συμβάλλει στην προβολή του Ι.Γ.Μ.Ε. και γενικά της Ελλάδας μέσω εκθέσεων (εκπαιδευτικών, μονίμων, περιοδευουσών). - Παρέχει επιμορφωτικές και παιδαγωγικές υπηρεσίες. Αποτελεί κέντρο άσκησης μαθητών προσφέροντας συμπληρωματική παιδεία, με βάση ειδικά επιμορφωτικά προγράμματα. Γενικά, τα επιμορφωτικά προγράμματα περιλαμβάνουν περιηγήσεις, διαλέξεις, σεμινάρια, προβολές, μουσειοκατασκευές για εργαστηριακές ασκήσεις μαθητών και παροχή σχετικού έντυπου υλικού. Αποβλέπουν στη δημιουργική επαφή των παιδιών με το αντικείμενο (π.χ. ορυκτά, πετρώματα, νερά, ηφαίστεια, περιβάλλον) παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά κατά την επίσκεψή τους στον Μουσειακό χώρο του Ι.Γ.Μ.Ε., ο οποίος έτσι μετατρέπεται σε χώρο μάθησης μέσα από την ευχαρίστηση και το παιχνίδι. Ήδη από χρόνια, πραγματοποιούνταν στο Ι.Γ.Μ.Ε πολλές από τις παραπάνω δραστηριότητες, όπως περιοδικές εκθέσεις εντός και εκτός Αθηνών, ξεναγήσεις μαθητών με διαλέξεις, και Σελίδα 7 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Ο ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ (ΤΟ( «ΜΟΥΣΕΙΟ») ΤΟΥ Ι.Γ.Μ.Ε. παροχή εκπαιδευτικού υλικού (εκλαϊκευμένα γεωλογικού περιεχομένου βιβλία, κασετίνες με πετρώματα, σχετικές αφίσες). Για να ανταποκριθεί το «Μουσείο» στους στόχους του, είναι απαραίτητη η μόνιμη στελέχωσή του με έναν επιστήμονα με καλές γνώσεις ορυκτολογίας γεμμολογίας. Επίσης, απαιτείται γραμματειακή υποστήριξη για τη διαδικτυακή ενημέρωση και την οργάνωση επιμορφωτικών προγραμμάτων. Τέλος, η σταθερή χρηματοδότηση είναι άκρως απαραίτητη για τη βιωσιμότητα του «Μουσείου», που θα πρέπει να καλύπτει όχι μόνο τα πάγια λειτουργικά του έξοδα, αλλά και αυτά για την αγορά νέων δειγμάτων προς εμπλουτισμό της συλλογής του καθώς και τα έξοδα εκδόσεων (κατάλογοι, αφίσες, εγχειρίδια, φωτογραφίες, εκλαϊκευμένα σχετικά βιβλία, εκπαιδευτικό υλικό, CD κ.ά.). Το Ι.Γ.Μ.Ε. είναι ο πιο κατάλληλος φορέας για να αναδείξει τον Ορυκτό πλούτο της Ελλάδας και τη γεωλογική μας κληρονομιά. Ο Μουσειακός χώρος, το «Μουσείο», πρέπει να αποτελέσει ένα ζωντανό κύτταρο, απόσταγμα των γεωλογικών ερευνών και πηγή μάθησης του «πέτρινου πε- Χώρος Έκθεσης Εργασίας ριβάλλοντος», ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες της σύγχρονης «κοινωνίας της γνώσης». ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ Η διαμόρφωση του χώρου του Μουσείου και ο εξοπλισμός του στο νέο κτήριο του Ι.Γ.Μ.Ε. στο Ολυμπιακό χωριό αντιμετωπίσθηκε από τις ακόλουθες τρεις Επιτροπές: Την Επιτροπή για την παρακολούθηση της «Μελέτης Διαμόρφωσης του χώρου του Μουσείου» που συγκροτήθηκε με την 418/24.1.2005 Απόφαση του Γενικού Διευθυντή και αποτελείτο από τους Ε. Δήμου, Ε. Κοτρωνιά, Ε. Δρανδάκη, Π. Παρασκευοπούλου και Μ. Σακαλή, με αντικείμενο την παρακολούθηση των εργασιών στο χώρο του Μουσείου, τόσο της υποδομής (σε συνεργασία με τους υπεύθυνους Μηχανικούς του Ολυμπιακού Χωριού) όσο και της σύνταξης της «Αρχιτεκτονικής Μελέτης», με όλες τις σχεδιαστικές λεπτομέρειες διαμόρφωσης [σχεδιασμός του χώρου, της επίπλωσης (βιτρίνες, έπιπλα) και όλων των αναγκαίων εκείνων συστημάτων (φωτισμός, χρωματισμοί - ψευδοροφές κ.ά.)] σε συνεργασία με τους Αρχιτέκτονες του κτηρίου, ώστε ο εκθεσιακός χώρος του Μουσείου να ανταποκρίνεται αισθητικά και λειτουργικά στις απαιτήσεις ενός σύγχρονου Μουσείου στα πλαίσια ενός Γεωλογικού Ινστιτούτου. Την Επιτροπή για την διενέργεια Ανοικτού Διαγωνισμού της Προκήρυξης 9/2007 για την ανάθεση της «Αρχιτεκτονικής Μελέτης του χώρου του Μουσείου», που συγκροτήθηκε με την 3855/17.5.2007 Απόφαση του Γενικού Διευθυντή, και αποτελείτο από τους Δ. Γα- Σελίδα 8 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Ο ΜΟΥΣΕΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ (ΤΟ( «ΜΟΥΣΕΙΟ») ΤΟΥ Ι.Γ.Μ.Ε. λανό, Π. Παρασκευοπούλου, Ε. Δρανδάκη, Ι. Κατσίκη και Μ. Λαγοδήμου, με αντικείμενο την επεξεργασία και αξιολόγηση των προσφορών σύμφωνα με τη σχετική διακήρυξη. Την Επιτροπή για την παραλαβή και παρακολούθηση της Σύμβασης 2433/2007 υλοποίησης της «Αρχιτεκτονικής Μελέτης του χώρου του Μουσείου», που συγκροτήθηκε με την 7189/9.11.2007 Απόφαση του Γενικού Διευθυντή και αποτελείτο από τους Χ. Ιωακείμ, Ε. Κοτρωνιά, Μ. Σακαλή, Α. Νίκα και Π. Πατσή. Η διαμόρφωση και οργάνωση του Μουσειακού χώρου δεν ήταν απλή υπόθεση, για το λόγο αυτό όλες οι Επιτροπές εργάστηκαν συστηματικά και επί πολλά χρόνια (2005-2008), προκειμένου να επιτευχθεί ένα πολύ καλό αποτέλεσμα στην αισθητική και λειτουργική συγκρότηση του όλου χώρου για την ανάδειξη των εκθεμάτων. Λεπτομέρεια βόρειας βιτρίνας Σελίδα 9 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ Ι. Γ. Μ. Ε. Νέες εγκαταστάσεις Εξειδικευμένη Βιβλιοθήκη σε θέματα γεωεπιστημών Περισσότερα από 10.000 βιβλία Τεχνικές εκθέσεις Ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά Επιστημονικά άρθρα Χάρτες Ηλεκτρονική καταχώρηση Δεκάδες χρήστες (φορείς, ιδιώτες, φοιτητές, υπάλληλοι Ι.Γ.Μ.Ε.) του Δρ. Κωνσταντίνου Βασιλειάδη, Προϊσταμένου Βιβλιοθήκης Ι.Γ.Μ.Ε. (library@igme.gr) Ι.Γ.Μ.Ε., Δ/νση Πληροφορικής, Εκδόσεων & Βιβλιοθήκης Η Βιβλιοθήκη του Ι.Γ.Μ.Ε. και βιβλιογραφικούς καταλόγους συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες επιστημονικά εξειδι- 1891) και Περί τους 4.500 χάρτες (από το κευμένες βιβλιοθήκες της Ελλάδας και είναι από τις πλέον ενημερωμένες σε θέματα γεωεπιστημών. Αυτή τη στιγμή διαθέτει: Περισσότερα από 10.000 βιβλία, αρκετά εκ των οποίων αποτελούν σπάνιες εκδόσεις και άλλα που έχουν εκδοθεί ως και τον 19 ο αιώνα. Περισσότερες από 10.000 υπηρεσιακές μελέτες και τεχνικές εκθέσεις Μεγάλο αριθμό επιστημονικού υλικού σε ηλεκτρονική μορφή (CDs, DVDs). Το μεγαλύτερο μέρος του προαναφερόμενου έντυπου υλικού είναι καταχωρημένο ηλεκτρονικά με βάση το σύστημα βιβλιοθηκονομικής καταχώρησης (Βασική έκδοση ΑΒΕΚΤ 5.5.01 & υποσύστημα ΑΒΕΚΤ Ζ39.50 Server & Web Gate) του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (http://www.ekt.gr). (από το 1875). Η Βιβλιοθήκη εξυπηρετεί δεκάδες Περισσότερους από 40.000 τόμους και τεύχη ελληνικών και διεθνών επιστημονικών περιοδικών (από το 1849). χρήστες (φορείς, ιδιώτες, φοιτητές και βεβαίως τους εργαζόμενους του Ι.Γ.Μ.Ε.), άμεσα ή έμμεσα μέσω του διαδικτύου (http://library.igme.gr). Περί τα 5.000 ανάτυπα επιστημονικών άρθρων ή δημοσιεύσεων. Από τις 13 Οκτωβρίου του 2008 η Βιβλιοθήκη των Κεντρικών Υπηρεσιών του Ι.Γ.Μ.Ε. λειτουργεί στις Δεκάδες λεξικά, εγκυκλοπαίδειες νέες εγκαταστάσεις της, στo καινούριο ιδιόκτητο κτήριο του στο Ολυμπιακό Χωριό. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟ- ΓΡΑΦΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ Για τους υπαλλήλους του Ι.Γ.Μ.Ε., η βιβλιοθήκη λειτουργεί ως δανειστική για όλα τα βιβλία και τις τεχνικές εκθέσεις και μελέτες που διαθέτει. Δεν δανείζονται οι σπάνιες εκδόσεις, τα περιοδικά, οι χάρτες, τα ανάτυπα, Σελίδα 10 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Η ΤΟΥ Ι.Γ.Μ.Ε. τα λεξικά, τα CDs, τα DVDs, οι εγκυκλοπαίδειες και οποιοδήποτε έντυπο υλικό που περιέχει αποδελτιωμένο άρθρο. Τα μη δανειζόμενα έντυπα είναι διαθέσιμα προς μελέτη μόνο στο κεντρικό αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης. Για τους εκτός Ι.Γ.Μ.Ε. χρήστες η βιβλιοθήκη δεν είναι δανειστική, όμως μπορούν: Να μελετήσουν επί τόπου οποιοδήποτε διαθέσιμο υλικό (Βιβλία, Τεχνικές Εκθέσεις & Μελέτες Ι.Γ.Μ.Ε., σπάνιες εκδόσεις, ανάτυπα, θεματικοί χάρτες Ελλάδας, άτλαντες, εκδόσεις Ι.Γ.Μ.Ε., λεξικά, εγκυκλοπαίδειες, ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, CDs, DVDs κλπ). Να φωτοαντιγραφήσουν άρθρα επιστημονικών περιοδικών, αποσπασμάτων κάποιων εκ των βιβλίων ή και ανατύπων, πληρώνοντας μόνο την αξία των φωτοαντιγράφων ή των εκτυπώσεων. Να λάβουν βιβλιογραφία μέσω διαδικτύου. Να αγοράσουν δημοσιευμένους χάρτες και μελέτες του Ι.Γ.Μ.Ε. που διατίθενται στο Πωλητήριο στο ισόγειο του κεντρικού κτηρίου. Όλες οι τεχνικές εκθέσεις, μελέτες, χάρτες, εκδόσεις κλπ που έχουν εκπονηθεί από το Ι.Γ.Μ.Ε. είναι έργα πνευματικής ιδιοκτησίας του Ινστιτούτου και προστατεύονται από τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (Ν2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) καθώς και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας (copyright ). Ως εκ τούτου, απαγορεύεται απολύτως η, κατά οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο), αντιγραφή, φωτοαντιγραφή και εν γένει αναπαραγωγή, μετάφραση, διασκευή κλπ του συνόλου ή μέρους τους, χωρίς τη γραπτή άδεια του Γενικού Διευθυντή του Ι.Γ.Μ.Ε. Σελίδα 11 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

Η ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Η ΤΟΥ Ι.Γ.Μ.Ε. ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 513 ΧΑΡΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ: Γεωλογικοί, Γεωτεκτονικοί, Γεωχημικοί, Εδαφολογικοί, Θερμομεταλλικών Πηγών, Κοιτασματολογικοί, Μεταλλείων & Λατομείων, Μεταλλογενετικοί, Νεοτεκτονικοί, Σεισμοτεκτονικοί, Υδρογεωλογικοί και Φωτογεωλογικοί. Οι παραπάνω χάρτες είναι διαθέσιμοι για το κοινό προς μελέτη στη Βιβλιοθήκη του Ι.Γ.Μ.Ε. Επίσης, δεκάδες άλλοι θεματικοί χάρτες περιέχονται σε τεχνικές εκθέσεις και μελέτες του Ι.Γ.Μ.Ε. Κατάλογος περιοδικών Βιβλιοθήκης Ι.Γ.Μ.Ε. (1850-2006) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Επικοινωνία με κεντρικό αναγνωστήριο: Τηλ.: 210 241 3058, 210 241 3057 Τηλεομοιότυπο: 210 241 3442 Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα ως και Παρασκευή : 09:00-14:00 Ηλεκτρονική δ/νση: library@igme.gr Προϊστάμενος Βιβλιοθήκης Ι.Γ.Μ.Ε.: Κων/νος Βασιλειάδης (τηλ. 210 241 3056 ) Υπεύθυνοι : Αικατερίνη Καλυβιώτη (τηλ. 210 241 3057 ) Ελευθερία Σπαγαδώρου (τηλ. 210 241 3058) Κατάστημα πώλησης Χαρτών & Εκδόσεων Ι.Γ.Μ.Ε.: Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα ως και Παρασκευή, 08:30-13:30 Υπεύθυνος: Εμμ. Κοντοπίδης (τηλ. 210 241 3083 ) Ταχυδρομική διεύθυνση: Ι.Γ.Μ.Ε., Γ Είσοδος, Ολυμπιακό Χωριό, Τ.Κ. 13677 Αχαρναί Πρόσβαση: 1. Με Ι.Χ. αυτοκίνητο: Aπό Εθνική Οδό προς Λαμία (έξοδος Αττικής Οδού Νο 8), έξοδος προς Θρακομακεδόνες - Ολυμπιακό Χωριό (χιλιομετρική απόσταση από Πλ. Συντάγματος ~ 26 χλμ.). 2. Συγκοινωνιακά: Από Σταθμό Η.Σ.Α.Π. «Ειρήνη», τα λεωφορεία express X40 ή/και Χ41 και αποβίβαση στη στάση Ι.Γ.Μ.Ε. (διάρκεια διαδρομής περίπου 35 ). Γενική άποψη της βιβλιοθήκης Σελίδα 12 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ Ι. Γ. Μ. Ε. ΣΕ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ ΚΑΙ ΗΜΕΔΑΠΟΥΣ ΓΕΩΛΟΓΟΥΣ της Δρ. Ειρήνης Ζανανίρι Γεωλόγου Γεωφυσικού (izanan@igme.gr) Ι.Γ.Μ.Ε., Δ/νση Γενικής Γεωλογίας & Γεωλογικών Χαρτογραφήσεων Χορήγηση αδειών εργασίας υπαίθρου ΚΥΑ 846/10.2.1973 Ενημέρωση αρμόδιων φορέων Πιστοποίηση διαδικασίας Έλεγχος δειγμάτων Ψηφιακή βάση δεδομένων Στατιστικά στοιχεία T ο Ι.Γ.Μ.Ε., σύμφωνα με την υπ αριθμό 846/10.2.1973 τριϋπουργική απόφαση των Υπουργών Βιομηχανίας, Πολιτισμού και Εθνικής Παιδείας, είναι ο θεσμοθετημένος φορέας του κράτους για τη χορήγηση αδειών διεξαγωγής ερευνητικών εργασιών στον ελλαδικό χώρο σε αλλοδαπούς και ημεδαπούς γεωλόγους. Από τον Οκτώβριο του 2007 η έκδοση των αδειών πραγματοποιείται από τη Διεύθυνση Γενικής Γεωλογίας & Γεωλογικών Χαρτογραφήσεων (Δ.Γ.Γ.Χ.) και υπεύθυνη της σχετικής διαδικασίας, που είναι υπό πιστοποίηση κατά ISO 9001:2000, έχει οριστεί η Δρ. Ειρήνη Ζανανίρι. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ Οι γεωλόγοι που θέλουν να πραγματοποιήσουν ερευνητική εργασία στον ελλαδικό χώρο συμπληρώνουν και αποστέλλουν ηλεκτρονικά ή ταχυδρομικώς υπογεγραμμένη την αίτησή τους, όπου αναφέρονται τα πλήρη στοιχεία τους, ο τόπος και ο χρόνος διεξαγωγής της έρευνας, η σύνθεση της ερευνητικής ομάδας, λεπτομέρειες σχετικά με το αντικείμενο της εργασίας τους και τη μεθοδολογία που θα εφαρμόσουν, καθώς και προγενέστερες εργασίες/μελέτες τους στον ελλαδικό χώρο. Η αίτησή τους καταχωρείται, αξιολογείται και, εάν ο αιτών πληροί τις προϋποθέσεις, εγκρίνεται η χορήγηση άδειας διεξαγωγής ερευνητικής εργασίας. Η άδεια που εκδίδεται, με θέμα «Παροχή διευκολύνσεων σε αλλοδαπούς/ημεδαπούς γεωλόγους» αποστέλλεται στον αιτούντα ταχυδρομικώς, ενώ κοινοποιείται στους: Υπουργείο Πολιτισμού, Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, αρμόδια Γενική Αστυνομική Διεύθυνση, αρμόδια Εφορία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Γενικό Επιτελείο Στρατού, καθώς επίσης και στις αρμόδιες υπηρεσίες του Ι.Γ.Μ.Ε. Για την ολοκλήρωση της διαδικασίας έκδοσης της άδειας, καθώς και για την έγκαιρη κοινοποίησή της στους ανωτέρω φορείς, συνιστάται η αίτηση χορήγησης άδειας εργασίας να αποστέλλεται στο Ι.Γ.Μ.Ε. 6-8 εβδομάδες πριν από την προγραμματισμένη έναρξη των εργασιών υπαίθρου. Η άδεια για διεξαγωγή ερευνητικής εργασίας χορηγείται για συγκεκριμένη περιοχή και συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, μέσα στο τρέχον ημερολογιακό έτος. Πρέπει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τους ρητούς όρους της άδειας, οι διευκολυνόμενοι επιστήμονες υποχρεούνται να απέχουν από κάθε αρχαιολογική ανασκαφή, υποθαλάσσια ή σπηλαιολογική έρευνα, να ενημερώνουν το πλησιέστερο Αστυνομι- Σελίδα 13 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & οκτώβριος 2008

ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΣΕ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ/ΗΜΕΔΑΠΟΥΣ ΓΕΩΛΟΓΟΥΣ Πίνακας 1. Παράδειγμα της βάσης δεδομένων των αδειών εργασίας σε αλλοδαπούς και ημεδαπούς γεωλόγους. κό τμήμα της περιοχής και την τοπική Αρχαιολογική Υπηρεσία για τον καθορισμό των θέσεων της δειγματοληψίας και να μη προσεγγίζουν αρχαιολογικούς χώρους ή χώρους σπηλαίων για λήψη δειγμάτων πετρωμάτων. Σε περίπτωση που κατά την εργασία υπαίθρου έχει πραγματοποιηθεί δειγματοληψία, πρέπει να επιδεικνύονται σε αρμόδιο υπάλληλο του Ι.Γ.Μ.Ε. όλα τα δείγματα που συγκεντρώθηκαν, πριν από την αποστολή ή μεταφορά τους στο εξωτερικό, ώστε να πιστοποιηθεί ότι στερούνται οικονομικής και αρχαιολογικής αξίας. ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Τα στοιχεία των αδειών που εκδίδονται καταχωρούνται ηλεκτρονικά σε μια βάση δεδομένων (Πίνακας 1) που δημιουργήθηκε και λειτουργεί από τις αρχές του 2008. Παράλληλα, αντίγραφα των αδειών και όλων των σχετικών εγγράφων φυλάσσονται στο αρχείο της Δ.Γ.Γ.Χ. Η βάση δεδομένων περιλαμβάνει πληροφορίες για την άδεια που έχει εκδοθεί, την εργασία υπαίθρου που πραγματοποιήθηκε, τη σύνθεση της ομάδας εργασίας, καθώς και στοιχεία επικοινωνίας. Σύμφωνα με τους ρητούς όρους της άδειας, οι διευκολυνόμενοι γεωλόγοι υποχρεούνται να στέλνουν στο Ι.Γ.Μ.Ε. ικανό αριθμό αντιτύπων της επιστημονικής εργασίας που εκπόνησαν. Οι εργασίες αυτές, αφού καταχωρηθούν στη βάση δεδομένων, παραδίδονται στη Βιβλιοθήκη του Ι.Γ.Μ.Ε., απ όπου και διατίθενται στο κοινό. Επίσης, βρίσκεται σε εξέλιξη η ενημέρωση της βάσης δεδομένων με τα στοιχεία του έντυπου αρχείου που διατηρούσε το Ι.Γ.Μ.Ε. Με την ολοκλήρωση της εργασίας αυτής, η βάση δεδομένων θα περιλαμβάνει στοιχεία για άδειες εκδοθείσες την τελευταία 20ετία, και εκτός από εργαλείο αρχείου του Ινστιτούτου θα μπορεί να αποτελέσει πηγή πληροφοριών για τις πραγματοποιηθείσες γεωλογικές εργασίες σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου. Με βάση τα μέχρι τώρα επεξεργασμένα στοιχεία (Σχήμα 1), έχουν επισκεφθεί την Ελλάδα για την πραγματοποίηση γεωλογικών εργασιών υπαίθρου, επιστήμονες από περισσότερες από 30 Σελίδα 14 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & οκτώβριος 2008

ΠΑΡΟΧΗ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΩΝ ΣΕ ΑΛΛΟΔΑΠΟΥΣ/ΗΜΕΔΑΠΟΥΣ ΓΕΩΛΟΓΟΥΣ Σχήμα 1. Γεωγραφική κατανομή των χωρών προέλευσης των αλλοδαπών γεωλόγων που έχουν λάβει άδεια για την πραγματοποίηση εργασίας υπαίθρου στην ελληνική επικράτεια, σύμφωνα με στοιχεία της βάσης δεδομένων του Ι.Γ.Μ.Ε. χώρες. Πιο συχνή είναι η παρουσία Βρετανών, Γερμανών και Ιταλών, ενώ συχνές είναι οι περιπτώσεις συνεργασίας των αλλοδαπών γεωλόγων με επιστήμονες του Ι.Γ.Μ.Ε. και των ελληνικών πανεπιστημίων. Οι περιοχές που βρίσκονται συνηθέστερα «στο στόχαστρο» της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας είναι ο Κορινθιακός Σχήμα 2. Γεωγραφική κατανομή των περιοχών της Ελλάδας (με κόκκινο χρώμα), για τις οποίες το Ι.Γ.Μ.Ε. έχει χορηγήσει άδεια για τη διεξαγωγή γεωλογικής εργασίας υπαίθρου. Κόλπος, η Κρήτη και τα Ιόνια νησιά (Σχήμα 2). Το Ι.Γ.Μ.Ε., μέσω της διαδικασίας παροχής διευκολύνσεων σε αλλοδαπούς/ημεδαπούς γεωλόγους, συμβάλλει στην επιτυχή πραγματοποίηση σημαντικών μελετών σε όλη την ελληνική επικράτεια, ενώ πολλά ξένα πανεπιστήμια εκπαιδεύουν κάθε χρόνο τους φοιτητές τους στην Ελλάδα ή τους αναθέτουν την εκπόνηση πτυχιακών ή διδακτορικών διατριβών. Όλοι οι επιστήμονες έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν τα αποτελέσματα αυτών των ερευνητικών εργασιών αξιοποιώντας έτσι τις γεωλογικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί και δημιουργώντας τις συνθήκες για αξιόπιστες μελλοντικές έρευνες. Η «αίτηση για τη χορήγηση άδειας διεξαγωγής ερευνητικών εργασιών», καθώς και η «δήλωση αποδοχής των όρων που διέπουν την άδεια διεξαγωγής ερευνητικών εργασιών» είναι διαθέσιμες από τον ιστότοπο του Ι.Γ.Μ.Ε. www.igme.gr. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποστέλλουν τις αιτήσεις τους ταχυδρομικώς, με τηλεομοιοτυπία (+30 210 2413448) ή μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας (izanan@igme.gr). Σελίδα 15 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & οκτώβριος 2008

ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ, ΗΜΙΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΟΙ ΛΙΘΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ( Μέρος Γ ) της Δρ. Ελευθερίας Δήμου Ορυκτολόγου - Πετρογράφου (elefdimou@yahoo.com) Ι.Γ.Μ.Ε., πρώην Διευθύντριας Δ/νσης Ορυκτολογίας - Πετρογραφίας Ημερολόγιο των «γενέθλιων λίθων» Αττικό ημερολόγιο Γενέθλιοι λίθοι στην αρχαιότητα Σημερινοί γενέθλιοι λίθοι Ο ι πολύτιμοι και ημιπολύτιμοι λίθοι τράβηξαν την προσοχή του ανθρώπου από αρχαιοτάτων χρόνων. Στα δύο προηγούμενα τεύχη της «Ελληνικής Γεώσφαιρας» αναφερθήκαμε στους «πολύτιμους» (βλ. Τεύχος 2, σελ. 11-14), «ημιπολίτιμους» και «διακοσμητικούς» λίθους (βλ. Τεύχος 3, σελ. 16-22) που ήταν γνωστοί κατά την αρχαιότητα, στη χρήση τους και τις ιδιότητες που τους αποδίδονταν. Η πίστη αυτή των αρχαίων στην ευνοϊκή επίδραση που είχαν οι λίθοι πάνω στον άνθρωπο που τους φορούσε υπάρχει ακόμη και σήμερα, σε μικρό βέβαια βαθμό. Μάλιστα, υπάρχει και ημερολόγιο των «γενεθλίων λίθων» (ένας λίθος για κάθε μήνα), κάτι ανάλογο με εκείνο των αρχαίων χρόνων. Βέβαια, στην αρχαιότητα δεν υπήρχαν οι μήνες όπως τους ξέρουμε σήμερα υπήρχαν δώδεκα «μήνες» των 30 ή 29 ημερών («Τέλειος» ή «Κοίλος» αντίστοιχα) ο κάθε ένας, που συνέπιπταν με ένα σημαντικό γεγονός. Έχει δε υπολογιστεί από τους ιστορικούς ότι ο κάθε «μήνας» περιλαμβανόταν μεταξύ δύο σημερινών μηνών όπως π.χ. ο «Γαμηλιών» που διαρκούσε από τα μέσα του σημερινού Ιανουαρίου μέχρι τα μέσα Φεβρουαρίου. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί ότι κατά την αρχαιότητα πίστευαν πως οι ευεργετικές ιδιότητες των λίθων επιδρούσαν σε αυτόν που τους φορούσε, ανεξάρτητα από την εποχή γέννησης του. Δεν ήταν δηλαδή απαραίτητα «γενέθλιοι λίθοι», όπως έχει επικρατήσει να λέγονται σήμερα. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζεται το ημερολόγιο λίθων που ίσχυε κατά την αρχαιότητα σε αντιπαράθεση με το σημερινό (αφού έγινε αντιστοιχία των αρχαίων Αττικών με τους σημερινούς μήνες) και ακολουθεί η επεξήγηση της σημασίας των τότε «μηνών». Όλες οι φωτογραφίες του πίνακα της επόμενης σελίδας προέρχονται από το προσωπικό αρχείο της συγγραφέως εκτός από εκείνες που απεικονίζουν το ρουμπίνι και το ζαφείρι (ENSMP). Σελίδα 16 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008

ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ, ΗΜΙΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΟΙ ΛΙΘΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Κατά την Αρχαιότητα Γρανάτης Ιανουάριος Σήμερα Γρανάτης Γαμηλιών Αμέθυστος Φεβρουάριος Αμέθυστος Ανθεστηριών Αιμαιτίτης Μάρτιος Ίασπις Ελαφηβολιών Άκουαμαρίνα Διαμάντι Απρίλιος Ζαφείρι Μουνυχιών Σμαράγδι Μάιος Αχάτης Θαργηλιών Μαργαριτάρι Ιούνιος Σμαράγδι Σκιροφοριών Ρουμπίνι Ιούλιος Όνυξ Εκατομβαιών Σαρδόνυξ Περίδοτο Αύγουστος Καρνεόλιος Μεταγειτνιών Ζαφείρι Σεπτέμβριος Χρυσόλιθος Βοηδρομιών Οπάλιο Οκτώβριος Άκουαμαρίνα Πυανοψιών Τουρμαλίνης Τοπάζιο Νοέμβριος Τοπάζιο Μαιμακτηριών Τουρκουάζ Ζιρκόνιο Δεκέμβριος Ρουμπίνι Ποσειδεών Σελίδα 17 Ελληνική Γεώσφαιρα, Ιούλιος & Οκτώβριος 2008