ΤΟΜΕΑΣ ΙΙ: Ανάλυσης, Σχεδιασμού και Ανάπτυξης Διεργασιών και Συστημάτων Αξιολόγηση των Τάσεων των Εκπομπών των Αερίων του Θερμοκηπίου: Η Περίπτωση της Ελλάδας Γιάννης Ζιώμας Καθηγητής ΕΜΠ Σ.Ε.Β., 6 ΦΕΒ 2014
Ομάδα ΕΜΠ Τεχνικός σύμβουλος του Υπουργείου Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (πρώην ΥΠΕΧΩΔΕ) από το 2008. Επιστημονικός υπεύθυνος: Καθ. Γιάννης Ζιώμας Αντικείμενο: Υποστήριξη του ΥΠΕΚΑ στην Διαχείριση και Λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Απογραφής των Αερίων του Θερμοκηπίου. Προετοιμασία των εθνικών εκθέσεων για την Κοινότητα και τον ΟΗΕ (Σύμβασης - Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, UNFCCC, και το Πρωτόκολλο του Κιότο) : Υποστήριξη toy ΥΠΕΚΑ/ΓΕΔΕ κατά τη διάρκεια επιθεωρήσεων από τους επιθεωρητές της UNFCCC και ΕΕπ Υποστήριξη (προετοιμασία και εκπροσώπηση) ανάλογα με τις ανάγκες της Αναθέτουσας Αρχής για συμμετοχή στις Συνόδους Μερών της Σύμβασης Πλαίσιο για την Κλιματική Αλλαγή και του Πρωτοκόλλου του Κιότο και τις συναντήσεις των Ομάδων Εργασίας της ΕΕν Στα πλαίσια της Ελληνικής Προεδρίας για κλιματική Αλλαγή: Καθ Ι. Ζιώμας Επικεφαλής Ελληνικής Αντιπροσωπείας / Πρόεδρος του WPIEI/CC + 5 άτομα της ομάδας ΕΜΠ υπεύθυνα στις Ομάδες Εργασίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 2
Αντικείμενο Παρουσίασης Η παρουσίαση και αξιολόγηση των χρονοσειρών των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου της Ελλάδας: Οι εθνικές δεσμεύσεις της χώρας. Οι χρονοσειρές των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου (ΑΘ). Αξιολόγηση των χρονοσειρών με χρήση δεικτών. Εξέταση σεναρίων πρόβλεψης επίτευξης ή μη του εθνικού στόχου για την περίοδο του Πρωτοκόλλου του Κιότο (ΠΚ) και την μετά το ΠΚ περίοδο (2η περίοδο του ΠΚ, έτη 2013-2020). 3
Πρωτόκολλο του Κιότο Εθνικές Δεσμεύσεις 2008-2012 (I) Η δέσμευση της ΕΕ είναι η μείωση των εκπομπών ΑΘ κατά - 8% για την περίοδο 2008-2012 σε σχέση με το 1990. Η ΕΕ έκανε χρήση των διατάξεων του άρθρου 4 του ΠΚ για την από κοινού τήρηση από τα κράτη μέλη της των δεσμεύσεών της. Η δέσμευση της Ελλάδας είναι ο περιορισμός της αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά την περίοδο 2008 2012 στο 25% σε σχέση με τις εκπομπές βάσης (εκπομπές 1990 για CO2, CH4 και Ν2Ο εκπομπές 1995 για F-gases). Καταλογισμένη Ποσότητα (δικαιώματα εκπομπών) για την περίοδο 2008-2012: 668.669.806 t CO 2 eq 4
Εθνικές Δεσμεύσεις 2008-2012 (II) Κοινοτικό Σύστημα για την Εμπορία Δικαιωμάτων Εκπομπών ΑΘ Τα δικαιώματα εκπομπών CO2 που έχουν κατανεμηθεί στις Ελληνικές βιομηχανίες που συμμετέχουν στο EU ETS (ηλεκτροπαραγωγοί και άλλες μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις) ήταν 16.7% λιγότερα από τις αναμενόμενες εκπομπές ΑΘ για την περίοδο 2008-2012, σύμφωνα με το σενάριο αναμενόμενης εξέλιξης. 5
Εθνικές Δεσμεύσεις κατά την μετά ΠΚ εποχή (Ι) Η διαχείριση του περιορισμού των εκπομπών γίνεται σε δύο επίπεδα: στο επίπεδο των εγκαταστάσεων που υπάγονται στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών και στις εκπομπές εκτός συστήματος εμπορίας. ΕU ETS: Οι εγκαταστάσεις θα υπόκεινται σε ένα ενιαίο ευρωπαϊκό ανώτατο όριο εκπομπών ΑΘ (21% μείωση των εκπομπών για το 2020 σε σχέση με το 2005). Το όριο θα μειώνεται ετησίως κατά 1.74% της μέσης τιμής από το μέσο ετήσιο επίπεδο της φάσης ΙΙ. Δεν θα υπάρχει εθνική έκθεση κατανομής δικαιωμάτων. 6
Εθνικές Δεσμεύσεις μετά ΠΚ εποχή (ΙΙ) Εκτός ΕU ETS: μείωση των εκπομπών ΑΘ το 2020 κατά -4% σε σχέση με το 2005. Βάση της απόφασης 2013/162/ΕU το -4% για το 2020 σε σχέση με το 2005 σε απόλυτο νούμερο είναι: 60652,245 kt CO2eq (GWP 2 nd IPCC) 63028,245 kt CO2eq (GWP 4 th IPCC) 7
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ Τάση Εκπομπών ΑΘ 140 120 100 80 60 40 20 0 (Mt CO2 eq) Index (Emissions 1990 = 100) 150 140 130 120 110 100 90 80 Emissions Change compared to 1990 Για το 2012: Οι εκπομπές ΑΘ (χωρίς LULUCF): 110.67 Mt CO 2 eq (3.5% πάνω από το έτος βάσης ή 5,7% πάνω από το 1990) 8
Συνεισφορά κάθε κλάδου στις συνολικές εκπομπές ΑΘ για το 2012 Αγροτικός Τομέας, 8.0% Απόβλητα, 4.1% Διαλύτες, 0.3% Βιομηχανικές διεργασίες, 8.8% Ενέργεια, 78.8% 9
Εκπομπές ΑΘ ανά κλάδο ktco2eq 120,000.00 100,000.00 80,000.00 60,000.00 40,000.00 20,000.00 0.00 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Energy Industrial Processes Agriculture Waste 10
Εκπομπές ΑΘ ανά κλάδο GHG +0.9% GHG +3.7% GHG +1.9% GHG stable GHG -15% ktco2eq GDP +1.7% GDP +3.4% GDP +4% GDP +3.3% 2012 vs 2008 120,000.00 100,000.00 80,000.00 60,000.00 40,000.00 20,000.00 0.00 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Energy Industrial Processes Agriculture Waste 11
Δείκτες Αξιολόγησης Τάσεων Εκπομπών ΑΘ Δείκτης 2000 =100 120 110 100 90 80 70 Συνολική ένταση CO2 ως προς το ΑΕΠ Ένταση ενεργειακού CO2 ως προς ΑΕΠ Συνολική ένταση CO2 ανά κάτοικο EL EU-15 EU-27 743 369 746 tco2/εκατ. ευρώ 595 323 547 tco2/εκατ. ευρώ 11.5 10.34 10.19 tco2ισοδ/κάτοικο 60 2000 2005 2010 12
Δείκτες Αξιολόγησης Τάσεων Εκπομπών ΑΘ Δείκτης 1990 =100 105 100 95 90 85 80 75 70 65 60 1990 2000 2010 Ειδικές εκπομπές CO2 δημόσιων και αυτοπαραγωγών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής Ένταση άνθρακα συνολικής ηλεκτροπαραγωγής EL EU-15 EU-27 244 137 160 tco2/tj 233 112 tco2/tj 13
Δείκτες Αξιολόγησης Τάσεων Εκπομπών ΑΘ Δείκτης 2000 =100 Ένταση ενεργειακού CO2 ως προς ΑΠΑ βιομηχανίας 110 100 90 80 70 Ένταση ενεργειακού CO2 ως προς ΑΠΑ βιομηχανίας EL EU-15 EU-27 312 323 547 tco2/εκατ. ευρώ 60 50 2000 2005 2010 14
Δείκτες Αξιολόγησης Τάσεων Εκπομπών ΑΘ Δείκτης 2000 =100 180 160 EL EU-15 EU-27 140 120 100 80 Ειδικές εκπομπές CO2 νοικοκυριών Ένταση CO2 εμπορικού τομέα και ιδρυμάτων 2.08 2.11 1.69 t/κατοικία 10.52 22.80 33.11 tco2/εκατ ευρώ 60 2000 2005 2010 15
Πρόβλεψη Επίτευξης Στόχου ΠΚ ktco2 eq 150,000 145,000 140,000 135,000 130,000 125,000 120,000 115,000 110,000 105,000 100,000 Επίτευξη του στόχου και περίσσευμα περίπου 40εκατ AAUs Συνεισφορά απορροφήσεων δασών Καταλογισμένη ποσότητα 2008-2012 2008 2009 2010 2011 2012 2008 2009 2010 2011 2012 Επίδραση εμπορίας ETS 16
Πρόβλεψη Εκπομπών ΑΘ (2013-2020) ktco2 eq 140,000.00 130,000.00 120,000.00 110,000.00 100,000.00 90,000.00 80,000.00 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015 2020 2025 17
Πρόβλεψη Επίτευξης Στόχου για τα έτη 2013-2020 (406/2009/EC) ktco2 eq 65000 60000 Επίτευξη του στόχου της περιόδου 2013-2020 για εκτός ETS Διαθέσιμα Δικαιώματα Εκπομπών AEAs για κλάδους εκτός ETS 55000 50000 45000 40000 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 18
Συμπεράσματα Η επίτευξη του στόχου του ΠΚ, δηλαδή του περιορισμού της αύξησης των εκπομπών ΑΘ στο +25% σε σχέση με το έτος βάσης για τα έτη 2008-2012, είναι δεδομένη για την Ελλάδα. Τα δικαιώματα εκπομπών ΑΘ που θα περισσέψουν δημιουργούν ευκαιρία εκμετάλλευσής τους από την χώρα: a. πλειστηριασμός / πώληση του αδιάθετου υπολοίπου της αποθήκης νεοεισερχομένων του ΕΣΚΔΕ2, b. μετατροπή μονάδων καταλογισμένης ποσότητας (AAU) με χρήση των ευέλικτων μηχανισμών του ΠΚ προς άλλες ευκολότερα διαχειριζόμενες μονάδες, ενέργεια που ταυτόχρονα προωθεί την πράσινη ανάπτυξη, c. πώληση / ανταλλαγή AAUs με χώρες που έχουν έλλειμμα δικαιωμάτων, d. μεταφορά AAUs στην επόμενη περίοδο δέσμευσης. Όσον αφορά τις δεσμεύσεις της χώρας βάσει της 406/2009/EC για την περίοδο 2013-2020, αναμένεται περίσσεια δικαιωμάτων εκπομπής (Annual Emission Allocation σύμφωνα με την 2013/162/EU). Όσον αφορά τις δεσμεύσεις της χώρας στα πλαίσια της 2ης περιόδου του ΠΚ για τα έτη 2013-2020 (Doha amendment of the KP), ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί η επικύρωση της από την ΕΕν και δεν έχει αποφασιστεί ο τρόπος υλοποίησης των δεσμεύσεων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕν (από κοινού ή ανά κράτος μέλος). 19