ΙΔΡΥΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Έρευνα στις επιχειρήσεις για την πρόβλεψη των μεταβολών στα περιφερειακά παραγωγικά συστήματα και τις τοπικές αγορές εργασίας IΟΒΕ ΕΒΕΟ / ΕΜΠ Υλοποίηση έρευνας PUBLIC ISSUE 13/12/11 Ευρωπαϊ κή Ένωση Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Δομή Ομάδας έργου Υπεύθυνος Έργου: Γ.Στουρνάρας,Καθηγητής ΕΚΠΑ, Γενικός Διευθυντής ΙΟΒΕ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου : Γ.Καλογήρου, Καθηγητής ΕΜΠ, ΕΒΕΟ Αναπληρωτής Υπεύθυνος Έργου: Α. Τσακανίκας, Υπεύθυνος Έρευνας ΙΟΒΕ, Επίκουρος Καθηγητής ΕΜΠ (υπο διορισμό) Μέλη ομάδας έργου: μέλη ΕΜΠ / ΕΒΕΟ και ΙΟΒΕ, αλλά και εξωτερικοί συνεργάτες (ειδικοί εμπειρογνώμονες)
Ελλάδα: Ανταγωνιστικές επιχειρήσεις με ισχυρό ανθρώπινο κεφάλαιο Σε περιβάλλον κρίσης και αναζήτησης νέου αναπτυξιακού προτύπου ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα και των θεσμικών εκπροσώπων (ΣΕΒ) είναι καθοριστικός: Ελληνικές επιχειρήσεις βιώσιμες (ακόμα και σε δύσκολες συνθήκες ρευστότητας), διεθνώς ανταγωνιστικές Στις σύγχρονες οικονομίες της γνώσης, έμφαση στο ρόλο των ικανοτήτων των επιχειρήσεων και της ποιότητας του ανθρώπινου κεφαλαίου: βελτίωση δεξιοτήτων εργαζομένων (όχι αναγκαστικά περισσότερων, αλλά καταλληλότερων), πρόβλεψη αναγκών σε νέες δεξιότητες Αλλαγές και προσαρμογές: ανάγκη σε εκπαίδευση επανεκπαίδευση εξειδίκευση κατάρτιση
Στόχος Έργου: Μηχανισμός παρακολούθησης Παρακολούθηση και χαρτογράφηση μεταβολών στα παραγωγικά συστήματα, στις αγορές εργασίας, τις επιδόσεις και συμπεριφορές επιχειρήσεων: Ανάλυση του υφιστάμενου επιχειρηματικού δυναμικού, του τρόπου που διαχειρίζεται τους πόρους / ικανότητες που διαθέτει ή σχεδιάζει να αναπτύξει σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα Αξιολόγηση δυνητικών επιπτώσεων των μεταβολών σε επιχειρήσεις, επαγγέλματα και δεξιότητες και στην οργάνωση της εργασίας Έμφαση στην (υφιστάμενη) δεξαμενή επιχειρήσεων, αλλά ανάδειξη χαρακτηριστικών νέας επιχειρηματικότητας - επιχειρηματικότητας που εστιάζει στη γνώση (knowledge-based entrepreneurship)
Αποτελέσματα μηχανισμού Καλύτερη πληροφόρηση που θα επιτρέψει προβλέψεις και ανάπτυξη early warning indicators για τις αλλαγές στα παραγωγικά συστήματα και σε ομάδες κλάδων της ελληνικής οικονομίας Συμβολή σε έναν ουσιαστικό δημόσιο λόγο και όχι απλώς σε καταγγελτικές θέσεις: φυγή προς τα εμπρός Συμβολή στο σχεδιασμό κατάλληλων παρεμβάσεων και πολιτικών που υποστηρίζουν / επηρεάζουν αυτές τις αλλαγές Σε επίπεδο δημόσιων πολιτικών Αλλά κυρίως σε επίπεδο επιχειρηματικών στρατηγικών Λήψη καλύτερων αποφάσεων για ποιοι κλάδοι, ποιες περιοχές, ποιες ειδικότητες και δεξιότητες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να δημιουργήσουν ευκαιρίες για ταχύτερη ανάπτυξη και υψηλότερη απασχόληση, ελλείψεις καταρτισμένου ανθρώπινου κεφαλαίου σήμερα και δυνητικά στο μέλλον
Μεθοδολογία προσέγγισης του έργου Αναζήτηση και επεξεργασία δευτερογενών στοιχείων (desk research) Εκπόνηση έρευνας πεδίου σε 2000 επιχειρήσεις μέσω προσωπικών συνεντεύξεων Οργάνωση πάνελ εμπειρογνωμόνων Στελέχη επιχειρήσεων, θεσμικοί εκπρόσωποι κλάδων Εμπειρογνώμονες σε θέματα καινοτομίας και ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού, ερευνητές Πανεπιστημιακοί Διαμορφωτές πολιτικής «Ζωντανοί» οργανισμοί καθ όλη τη διάρκεια του έργου που αξιολογούν δεδομένα, αλλά παράγουν θέσεις και συνεισφέρουν στις προβλέψεις
Τομεακά Πάνελ Εμπειρογνωμόνων Παραγωγή Ενέργειας Διαχείριση & Εξοικονόμηση Ενέργειας Τρόφιμα και Βιοαγροδιατροφή Περιβαλλοντική Βιομηχανία Κατασκευές & Δομικά Προϊόντα Κλωστοϋφαντουργία Ένδυση Συσκευασία Τεχνολογίες Πληροφορικής & Επικοινωνιών Υγεία
Έρευνα πεδίου στις 2000 μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας (υλοποίηση: Public Issue) Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις της χώρας σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο Ερωτώμενος: Γενικός Διευθυντής / Διευθύνων Σύμβουλος Χρονικό διάστημα: 30/3/2011 με 5/7/2001 Βηματική προσέγγιση: οι 2000 μεγαλύτερες, στη συνέχεια οι επόμενες κ.ο.κ (~4200 κλήσεις) Σύνολο απαντήσεων: 2025 Απασχολούν πάνω από 317.000 άτομα Μέσος αριθμός εργαζομένων: 140 άτομα Συνολικός τζίρος 2009: 68 δισεκ.
Επαρκές δείγμα ανά περιφέρεια Περιφέρειες Απαντήσεις % Αττική 715 35,3% Κεντρική Μακεδονία 270 13,3% Θεσσαλία 155 7,7% Κρήτη 144 7,1% Αν Μακεδονία & Θράκη 127 6,3% Δυτική Ελλάδα 122 6,0% Στερεά Ελλάδα 110 5,4% Πελοπόννησος 98 4,8% Νότιο Αιγαίο 92 4,5% Ήπειρος 61 3,0% Δυτική Μακεδονία 54 2,7% Ιόνια Νησιά 45 2,2% Βόρειο Αιγαίο 32 1,6% Σύνολο 2025 100,0%
Βιομηχανία και Εμπόριο: τα 3/4 του δείγματος Ομάδες κλάδων Απαντήσεις % Χονδρικό / Λιανικό Εμπόριο 740 36,5% Μεταποίηση 688 34,0% Ξενοδοχεία εστιατόρια 143 7,1% Κατασκευές 109 5,4% Διάφορες Υπηρεσίες (χρημ/πιστωτικές, real estate, τηλεπικ/νίες, μεταφορές) 98 4,8% Πρωτογενής τομέας 72 3,6% Συμβουλευτικές υπηρεσίες 70 3,5% Λοιπές Υπηρεσίες (ψυχαγωγία, αναψυχή, εκπαίδευση, υγεία) 54 2,7% Υπηρεσίες Πληροφορικής 51 2,5% Σύνολο 2025 100,0%
Το 46% πάνω από 50 άτομα Επιχειρήσεις Κατανομή 1-10 άτομα 248 12,2% 11-49 άτομα 849 41,9% 50-249 άτομα 713 35,2% Πάνω από 250 άτομα 215 10,6% Σύνολο 2025 100,0%
Εννοιολογικό πλαίσιο έρευνας: ο κύκλος της επιχειρηματικής ανάπτυξης Συστήματα Ποιότητας Τεχνολογικές Ικανότητες Επενδύσεις Συστήματα Διοίκησης Επιχειρηματικές Επιδόσεις Καινοτομία Έμφαση στη γνώση Εξαγωγές Ανάπτυξη Προσωπικού
Κύρια αποτελέσματα
Ο ρόλος των επενδύσεων Τα καλά οικονομικά αποτελέσματα στηρίζουν τις επενδύσεις: Δύο στις τρεις επιχειρήσεις που πραγματοποιούν επενδύσεις >1 εκατ. το 2011-2012 είχαν κάνει μεγάλες επενδύσεις το 2009-2010 Το 73% των επιχειρήσεων που επενδύουν την τρέχουσα διετία είχαν κέρδη το 2010 Το 63% των επιχειρήσεων που επενδύουν την τρέχουσα διετία πάνω από 1 εκατ εκτιμούν ότι οι πωλήσεις τους το 2011 θα αυξηθούν ή έστω θα παραμείνουν σταθερές Σε επενδύσεις οδηγούν Οι εξαγωγές καθώς φέρνουν τις επιχειρήσεις αντιμέτωπες με αυξημένες απαιτήσεις εκσυγχρονισμού Το 70% των επιχειρήσεων που είχαν εξαγωγές επένδυσαν τη διετία 2009-2010, κυρίως σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό Η διασύνδεση με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα Οι συμμετοχές σε ερευνητικά προγράμματα 14
Ο ρόλος των επενδύσεων Οι επενδύσεις στηρίζουν την καινοτομία κάθε τύπου (προϊόντος, διαδικασίας, οργάνωσης) Το 71% των επιχειρήσεων που εισήγαγαν καινοτομία προϊόντος τη διετία 2009-2010... Το 73% των επιχειρήσεων που εισήγαγαν καινοτομία διαδικασίας και το... 63% των επιχειρήσεων που εισήγαγαν καινοτομία οργάνωσης......πραγματοποίησαν σημαντικές επενδύσεις την προηγούμενη διετία
Ο ρόλος της καινοτομίας Οι καινοτομίες και ειδικά η καινοτομία διαδικασίας στηρίζουν τις εξαγωγές Βασική προϋπόθεση όμως είναι: Αυξημένες τεχνολογικές ικανότητες των επιχειρήσεων Ανταπόκριση σε μεταβολές της ζήτησης, ευέλικτη παραγωγή, εκσυγχρονισμός Δράσεις έρευνας Δεσμοί συνεργασίας με φορείς έρευνας, συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα Γνώση της αγοράς Δεσμοί συνεργασίας με προμηθευτές, πελάτες ανταγωνιστές κλπ
Ο ρόλος των εξαγωγών Οι εξαγωγές στηρίζουν τις πωλήσεις και συνεπώς και την κερδοφορία των επιχειρήσεων Όλες οι εξαγωγικές επιχειρήσεις που εκτιμούν ότι οι εξαγωγές τους θα αυξηθούν το 2011 δηλώνουν ότι θα αυξηθούν και οι πωλήσεις τους αλλά και το αντίστροφο Οι εξαγωγές διευκολύνονται από Το μέγεθος των επιχειρήσεων (60% των εξαγωγικών είναι μεγάλες) Την οργάνωση Χρήση συστημάτων management (πληροφοριακά συστήματα, διοίκησης έργου, σύνδεση αμοιβών με παραγωγικότητα) Το 79% των εξαγωγικών χρησιμοποιούν ολοκληρωμένα πληροφοριακά Συστήματα διαχείρισης ποιότητας και περιβάλλοντος Το 68% των εξαγωγικών εφαρμόζουν πιστοποιημένο σύστημα διαχείριση ποιότητας
Αποτίμηση Προβλέψεις Κάμψη το 2010/2009 Οικονομικά αποτελέσματα Πιο αρνητικές προοπτικές το 2011 με περαιτέρω μείωση πωλήσεων Μείωση πωλήσεων κατά 11% το 2010 Μικρά κέρδη στις περισσότερες επιχειρήσεις, μεγάλες ζημιές σε λίγες Μεγάλα ακόμα περιθώρια ανάπτυξης Το 45% των επιχειρήσεων εξάγουν (το 70% των μεταποιητικών) 18 ~ 30% του τζίρου των εξαγωγικών επιχειρήσεων Περεταίρω μείωση πωλήσεων κατά 7% το 2011 52.3% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι θα κλείσει με μείωση πωλήσεων 18% αναμένει αύξηση Εξαγωγές Αισιόδοξες προβλέψεις για τις εξαγωγές (2011) Το 54% των εξαγωγικών επιχειρήσεων αναμένουν αύξηση εξαγωγών Το 87% αυτών δηλώνουν όμως ότι δε θα ξεπεράσει το 10%
Αποτίμηση Προβλέψεις Επενδύσεις Σημαντικού ύψους επενδύσεις τη διετία 2009-2010 Επενδύθηκαν 5,16 δισεκ. ευρώ, Κυρίως για αγορά νέου ή αντικατάσταση υφιστάμενου εξοπλισμού Στη μεταποίηση η μεγαλύτερη μέση επενδυτική δαπάνη (7,6 εκατ. ) Ηπιότερη πορεία των επενδύσεων Σημαντική υποχώρηση επενδύσεων στην τρέχουσα διετία, τόσο εκτατικά όσο και εντατικά Τα επενδυτικά σχέδια μειώνονται στο μισό, η συνολική αξία επενδύσεων στο - 40% Μικρότερη μείωση επενδύσεων στη μεταποίηση (-29%) 19
Καινοτομικές επιδόσεις Καινοτομία προϊόντος Καινοτομία διαδικασίας Οι μισές επιχειρήσεις παρήγαγαν καινοτομικά προϊόντα την τελευταία διετία Κυρίως όμως καινοτομία που είναι νέα για την επιχείρηση (69%) ή νέα για την ελληνική αγορά (50,6%) το 13% των συνολικών πωλήσεων τους προέρχονται από πωλήσεις καινοτομικών προϊόντων Μία στις τρεις επιχειρήσεις κυρίως σε μεθόδους παραγωγής (70%) και στη χρήση ΤΠΕ (50%) Οργανωσιακή καινοτομία 38% των επιχειρήσεων κυρίως σε μεθόδους πώλησης (70%) και μεθόδους οργάνωσης της εργασίας (56%) 20
Επίπεδο οργάνωσης Τεχνολογικές Ικανότητες Ταχεία ανταπόκριση σε μεταβολές της ζήτησης (2 στις 3 επιχειρήσεις) Πιο δύσκολη η παραγωγή διαφορετικών προϊόντων Λιγότερες από τις μισές έχουν ευελιξία παραγωγής διαφορετικών προϊόντων Σχετικά καλό υπόβαθρο παραγωγικής τεχνολογίας Πάνω από τις μισές μπορούν να βελτιώνουν σημαντικά την τεχνολογία τους, όμως αυτό φαίνεται να γίνεται με την τεχνολογία ως εμπόρευμα: έτοιμη από το εξωτερικό Παραγωγή γνώσης Υστερήσεις σε θέματα έρευνας και ανάπτυξης Αν και οι μισές βασίζονται σε έρευνα που διεξάγουν, οι περισσότερες δεν διαθέτουν δομημένο τμήμα εσωτερικών μελετών ή/και έρευνας και ανάπτυξης Βασικές πηγές γνώσης στις περισσότερες επιχειρήσεις: πελάτες και προμηθευτές Μικρή συμμετοχή σε ερευνητικά προγράμματα, συνεργασία με συμβούλους, συνέδρια κτλ 21
Επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού Απασχόληση Μόνο 37% των επιχ. αντιμετωπίζει δυσκολίες στην εύρεση κατάλληλων υποψηφίων Κυρίως επειδή οι υποψήφιοι δεν πληρούν τις προδιαγραφές της θέσης Το 36% αντιμετωπίζει ελλείψεις δεξιοτήτων και στο υφιστάμενο προσωπικό. Βασικές υστερήσεις σε: Ανάπτυξη πρωτοβουλιών και ανάληψη ρίσκου Τεχνικές γνώσεις που απαιτούνται για τη συγκεκριμένη εργασία Πολιτική ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού Τα ¾ των επιχειρήσεων εφαρμόζουν προγράμματα εκπαίδευσης Κυρίως προγράμματα ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης, αλλά και χρηματοδότηση σεμιναρίων εκτός επιχείρησης Άρα δεν είναι μόνο οι άυλες δεξιότητες (soft skills) που συνήθως λείπουν, αλλά και πραγματικές τεχνικές γνώσεις που σχετίζονται με το περιεχόμενο της θέσης εργασίας
Έκθεση σε χαρακτηριστικά της κρίσης: κοινά προβλήματα στους περισσότερους κλάδους Επειδή οι προμηθευτές/ πελάτες αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας (48,7%) Επειδή οι τράπεζες δεν εγκρίνουν νέα δάνεια (36%) Επειδή έχουν περιοριστεί οι εργασίες από το βασικό πελάτη (κυρίως κατασκευαστικές) (29%) Λόγω μετατόπισης αγοραστικού προτύπου σε φθηνότερες κατηγορίες (ξενοδοχεία εστιατόρια) (23%) 23 Πίεση από προμηθευτές του εξωτερικού για αμεσότερες πληρωμές (κυρίως στη μεταποίηση) (22%)
Αντίδραση στην Κρίση στο επόμενο 12-μηνο Συγκράτηση / μείωση τακτικών αποδοχών προσωπικού (69%) Περικοπές σε πριμ και επιδόματα παραγωγικότητας (44%) Περικοπή έμμεσων παροχών προς τους εργαζόμενους (43%) Μείωση τιμών (34%) Προσαρμογή χρόνου εργασίας (34%) 24 Μείωση αριθμού απασχολούμενων (28%)
Τυπολογίες επιχειρηματικών συμπεριφορών
Ταξινόμηση : Οικονομικές επιδόσεις Τυπολογία Ταυτότητα Κατηγορία Α: οι «εδραιωμένες» Κέρδη 2010/2011 και αύξηση των πωλήσεων το 2011/2010: 573 επιχειρήσεις (28,3% του δείγματος) Κατηγορία Β: οι «σε κρίση» (μικτές τάσεις) Β1:κέρδη 2010 ή/και 2011, αλλά μείωση πωλήσεων (19,7%) Β2:κέρδη το 2010, (32,3%,): 1052 επιχειρήσεις (52,0%του δείγματος) Κατηγορία Γ: Οι «προβληματικές» Ζημιές το 2010 και 2011: 400 επιχειρήσεις (19,8% του δείγματος) 55% εξαγωγικές 45% εξαγωγικές 38% εξαγωγικές 61% αναμένουν αύξηση εξαγωγών το 2011 53% αναμένουν αύξηση εξαγωγών το 2011 42% αναμένουν αύξηση εξαγωγών το 2011 Διαφορές 10% πρόβλημα τραπεζικής χρηματοδότησης 20% πρόβλημα τραπεζικής χρηματοδότησης 40% πρόβλημα τραπεζικής χρηματοδότησης 54% καινοτομία προϊόντος, 37% διαδικασιών, 43% 49% καινοτομία προϊόντος 31% διαδικασιών, 39% 42% καινοτομία προϊόντος25% διαδικασιών, 32%
Ταξινόμηση : Τεχνολογικές επιδόσεις & Καινοτομία Τυπολογία Κατηγορία Α: οι «υψηλής έντασης καινοτομίας» Κατηγορία Β: οι «μέτριας έντασης καινοτομίας» Κατηγορία Γ: οι «χαμηλής έντασης καινοτομίας» Ταυτότητα Καινοτομία προϊόντος και καινοτομία διαδικασίας: 443 επιχειρήσεις (21,9% του δείγματος) 984 επιχειρήσεις (48,6% του δείγματος) Κανένα είδος καινοτομίας 598 επιχειρήσεις (29,5% του δείγματος) 61% μεγάλες επιχειρήσεις 46% μεγάλες επιχειρήσεις 33% είναι μεγάλες επιχειρήσεις Διαφορές 86% εφαρμόζει προγράμματα εκπαίδευσης 79% εφαρμόζει προγράμματα εκπαίδευσης 60% εφαρμόζει προγράμματα εκπαίδευσης 30% διεξάγει έρευνα in house 25% διεξάγει έρευνα in house 14% διεξάγει έρευνα in house
Ταξινόμηση : Εκπαίδευση Ανθρώπινου δυναμικού Τυπολογία Κατηγορία Α: οι «Υψηλής έντασης εκπαίδευσης» Κατηγορία Β: οι «Μεσαίας έντασης εκπαίδευσης» Κατηγορία Γ: οι «Χαμηλής έντασης εκπαίδευσης» Ταυτότητα Εφαρμογή όλων των μορφών τυπικής και άτυπης εκπαίδευσης: 591 επιχειρήσεις (29,2%) Κυρίως άτυπες μορφές εκπαίδευσης: 933 επιχειρήσεις (46,1%) Κανένα είδος εκπαιδευτικού προγράμματος: 501 επιχειρήσεις (24,7%) 50% εξαγωγικές 48% εξαγωγικές 41% εξαγωγικές Διαφορές 59% αύξηση εξαγωγών 2011 6,4% μείωση εξαγωγών 2011 55% αύξηση εξαγωγών 2011 8,3% μείωση εξαγωγών 2011 45% αύξηση εξαγωγών2011 14% μείωση εξαγωγών 2011 16% πρόβλημα τραπεζικής χρηματοδότησης 22% πρόβλημα τραπεζικής χρηματοδότησης 28% πρόβλημα τραπεζικής χρηματοδότησης
Το μέγεθος των επιχειρήσεων καθοριστικό Στην καινοτομική επίδοση κάθε τύπου Στις εξαγωγές Στις επενδύσεις Στο βαθμό έκθεσης στην οικονομική κρίση, αλλά και στους τρόπους αντίδρασης σε αυτή Στη χρήση πρακτικών management, αλλά και κατοχή πιστοποιητικών ποιότητας Στην ΑΡΙΣΤΕΙΑ (;)
Οι «άριστες» (ΑΑΑ!!): 70 επιχειρήσεις Το 70% μεγάλες επιχειρήσεις Ευρύτερη χρήση πρακτικών management Ευρύτερη χρήση συστημάτων διαχείρισης ποιότητας Οικονομικές Επιδόσεις (A ομάδα) Χρήση ολοκληρωμένων πληροφοριακών συστημάτων κυρίως μεταποίηση οι μισές στην Αττική Πολιτικές ανάπτυξης ανθρωπινου δυναμικού (Α ομάδα) ΑΑΑ Τεχνολογικές επιδόσεις (Α ομάδα) Ηπιότερη αντίδραση στην κρίση, κυρίως μέσω συγκράτησης αμοιβών Θεσμοθετημένες διαδικασίες αξιολόγησης προσωπικού
Συμπερασματικά...
Συμπερασματικά... Καθοριστική η κρίση για τη στρατηγική ταυτότητα των μεγαλύτερων επιχειρήσεων τη χώρας Ασφυκτικές πιέσεις από μειωμένη εγχώρια ζήτηση, πιστωτική στενότητα, έλλειψη ρευστότητας στην αλυσίδα αξίας τους Συρρίκνωση οικονομικών αποτελεσμάτων που απειλεί τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων Αβεβαιότητες που εντείνονται, αντί να αμβλύνονται Αποτέλεσμα: επιδείνωση επενδυτικού κλίματος, προσπάθειες για μείωση λειτουργικού κόστους
Συμπερασματικά... Οι επιχειρήσεις εντείνουν την προσπάθεια στήριξης των εσόδων μέσω των εξαγωγών Όμως: η εξωστρέφεια δεν είναι εύκολη Απαιτείται γνώση των αγορών, ποιότητα, ευελιξία, τεχνολογικές ικανότητες και ισχυρό ανθρώπινο κεφάλαιο Χρειάζονται επενδύσεις σε τεχνολογία, σύγχρονο εξοπλισμό και «δύσκολη» καινοτομία Συνέργειες με άλλες επιχειρήσεις συμπληρωματικών ή συναφών κλάδων για οικονομίες κλίμακας Νησίδες αγοράς σε παγκόσμιο επίπεδο
Kεντρικό ερώτημα σήμερα Πώς στο πλαίσιο της απαραίτητης δημοσιονομικής προσαρμογής θα τεθούν οι προϋποθέσεις από τώρα για την επανεκκίνηση της μεγεθυντικής και αναπτυξιακής δυναμικής; Πέρα από τη μακροοικονομική διαχείριση είναι αναγκαία η διασύνδεση τεχνολογίας/ καινοτομίας, ποιότητας θεσμών και παραγωγικών δομών. Αναζητούμε ποιοτική ανάπτυξη με επίκεντρο τη γνώση, την τεχνολογία, την καινοτομία, με μοχλό την επιχειρηματικότητα εντάσεως γνώσης και με την υποστήριξη ενός ευφυούς και αποτελεσματικού αναπτυξιακού κράτους. Νέο κοινωνικό συμβόλαιο, ισχυρός συντονισμός των δημόσιων πολιτικών και στρατηγική διοίκηση της υλοποίησης
Αναπτυξιακή πολιτική: Προς ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο βασιζόμενο στη γνώση και την τεχνολογία Συστηματική αξιοποίηση της παραγόμενης νέας γνώσης. Ενσωμάτωση και λειτουργική και αναπτυξιακή αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (ΤΠΕ) παντού, Σύζευξη και τη συμβατότητα της παραγωγικής δραστηριότητας με την περιβαλλοντική προστασία και την αποδοτική χρήση των πόρων (ενεργειακών, πρώτων υλών, υλικών, κ.α.). Ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας που βασίζεται στην ποιότητα, την αναζήτηση και την αξιοποίηση της γνώσης και της καινοτομίας. Ενδυνάμωση παραγωγικών και τεχνολογικών οικοσυστημάτων. Προώθηση της εξωστρέφειας της ελληνικής οικονομίας μέσω μιας στρατηγικής κατάκτησης νησίδων αγοράς σε παγκόσμια κλίμακα από μικρομεσαίες μεταποιητικές επιχειρήσεις. Διαχείριση και την αξιοποίηση της αγοραστικής δύναμης του δημοσίου τομέα για την προώθηση καινοτομιών, «πράσινων» και ευφυών λύσεων στον τομέα της διαχείρισης των κρατικών προμηθειών.
Αναπτυξιακή πολιτική: Προς ένα νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο βασιζόμενο στη γνώση και την τεχνολογία Ανάπτυξη δικτυακών ψηφιακών υποδομών της επόμενης γενιάς. Μακρά και συστηματική προσπάθεια προσέλκυσης ξένων επενδύσεων στην παραγωγή και τις υποδομές στην κατεύθυνση της αξιοποίησης της καινοτομίας και της γνώσης. Προώθηση της καινοτομίας ως τρόπου σκέψης και δράσης (δίκτυα μεταφοράς γνώσης και κωδικοποίησης της πείρας, διαγωνισμοί καινοτομίας,..) Αντιμετώπιση των παρενεργειών και χασμάτων (κοινωνικών, τεχνολογικών, μορφωτικών, περιφερειακών κ.α.) που προκύπτουν ως αποτέλεσμα παραγωγικών αναδιαρθρώσεων και τεχνολογικών εκσυγχρονισμών
Πέρα από την κλαδική προσέγγιση στην αντίληψη του «οικοσυστήματος» Η μεταφορά του οικοσυστήματος στην ανάλυση αλυσίδων αξίας και κοινωνικο-οικονομικών διεργασιών που συνδέονται με αυτές. Τεχνικο-κοινωνικοοικονομικά οικοσυστήματα. Ο ρόλος των υποκειμένων (actors) και των συμμετεχόντων (stakeholders). Ευρύ φάσμα. Αλληλεπιδράσεις μεταξύ οργανισμών και συμβιωτικές σχέσεις για τη δημιουργία γνώσης. Ο ρόλος των χρηστών και της απαιτητικής ζήτησης. Πλατφόρμες, δίκτυα μάθησης, γνώσης και καινοτομίας
Ενδεικτικά παραδείγματα οικοσυστημάτων Το οικοσύστημα των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών Το αγρο-βιο-διατροφικό Το περιβαλλοντικό Το κατασκευαστικό (έργα, υλικά, μονωτικά, βιοκλιματική, έξυπνα κτίρια..) Ενεργειακό (παραγωγή και διαχείριση της ζήτησης,..) 38
Η οργάνωση και η στρατηγική διοίκηση της υλοποίησης μετράνε πάρα πολύ Σύστημα πολιτικών. Ενοποίηση και Ολοκλήρωση μέτρων, παρεμβάσεων και δράσεων. Το timing. Διαμόρφωση της ατζέντας του δημόσιου διαλόγου. Η ανάπτυξη είναι και μια διεργασία κινητοποίησης πόρων, ανθρώπων, ομάδων κ.α. Ισχυρός Συντονισμός, αλλά αποκεντρωμένη υλοποίηση 39
Ευχαριστούμε για την προσοχή σας Για την επικοινωνία σχετικά με το έργο: Άγγελος Τσακανίκας atsakanikas@iobe.gr Τηλ: 210-9211265