ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Πρόγραμμα Σπουδών Κατεύθυνση: Βιοδιαγνωστική

Transcript

1 ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Πρόγραμμα Σπουδών Κατεύθυνση: Βιοδιαγνωστική Μαθήματα 1. ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΝΟΓΟΝΙΔΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ (50 ώρες 2 Πιστωτικές Μονάδες) Υπεύθυνος Μαθήματος: Καθηγητής Ζ. Σκούρας Διδάσκοντες Μαθήματος: 1. Καθηγητής Ζ. Σκούρας 2. Καθηγητής Β. Ταρλατζής 3. Καθηγητής Θ. Λαναράς 4. Καθηγητής Μ. Γιάγκου 5. Καθηγητής Γ. Μόσιαλος 6. Αν. Καθηγήτρια Α. Κουβάτση 7. Αν. Καθηγήτρια Μ. Γρηγορίου 8. Επικ. Καθηγήτρια Ε. Δροσοπούλου 9. Επικ. Καθηγήτρια Κ. Χλίχλια 10. Επικ. Καθηγητής Π. Λιάκος 11. Επικ. Καθηγητής Ι. Κουρκουτάς 12. Επικ. Καθηγητής Γ. Φακής 13. Λέκτορας Η. Καππάς 14. Λέκτορας Β. Περιφάνης 15. Λέκτορας Α. Χατζημελετίου Αντικείμενο: Το μάθημα αυτό έχει ως αντικείμενο την παροχή γνώσης για την οργάνωση των μεταγραφικών μονάδων των ευκαρυωτικών οργανισμών καθώς και ιών και η δυνατότητα ανάλυσης τους, σε φυλογενετικό και λειτουργικό επίπεδο με χρήση ειδικών προγραμμάτων Η/Υ καθώς και του διαδικτύου (Βιοπληροφορική). Μελετώνται οι βασικότερες Βάσεις Βιολογικών Δεδομένων, οι τύποι πληροφοριών που διατηρούν, οι τρόποι αναζήτησης και ανάκτησης πληροφοριών από αυτές. Επιπλέον, έχει ως αντικείμενο την επιμόρφωση των πτυχιούχων στις πρόσφατες εξελίξεις στην ανάλυση της δομής και της λειτουργίας του γονιδιώματος του

2 ανθρώπου και πως η πληροφορία αυτή μπορεί να συνδράμει στη διερεύνηση γενετικών ασθενειών. Δίνεται έμφαση στην κατανόηση της μοριακής αιτιολογίας μονογονιδιακών, χρωμοσωματικών και μιτοχονδριακών ασθενειών, και το πως θα μπορούσε η συγκεκριμένη γνώση να βοηθήσει στην πρόληψη ή την αντιμετώπισή τους. Αναλύεται η δυνατότητα παραγωγής διαγνωστικών προϊόντων, καθώς και η δυνατότητα παραγωγής νέων βιοτεχνολογικών φαρμάκων για τη θεραπεία ασθενειών. Περιγράφεται ο συνδυασμός των μεθοδολογιών της γενετικής και της βιοτεχνολογίας για την εφαρμογή θεραπείας των γενετικών ασθενειών στο επίπεδο του γονιδίου ή του κυττάρου. Τέλος, παρουσιάζονται οι κοινωνικοί και βιοηθικοί προβληματισμοί από την εφαρμογή των νέων μεθοδολογιών στον τομέα της υγείας. Στόχοι- Δεξιότητες: Να αποκτήσει ολοκληρωμένη γνώση για το γονιδίωμα του ανθρώπου και τις διάφορες κατηγορίες γενετικών ασθενειών. Να εξοικειωθεί με τις σύγχρονες μοριακές τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη διάγνωση ασθενειών. Να γνωρίσει τις δυνατότητες των μονάδων προγεννητικής διάγνωσης και εξωσωματικής γονιμοποίησης. Να προβληματιστεί με τα διλήμματα που προκύπτουν από την εφαρμογή των σύγχρονων μεθοδολογιών της γενετικής και της βιοτεχνολογίας στη διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία των ασθενειών. Να ενημερωθεί για τις σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις για την θεραπεία ασθενειών (θεραπεία γονιδίου και κυτταρική θεραπεία). Διδακτική μέθοδος: Περιλαμβάνει διδασκαλία καθέδρας αλλά και ανάπτυξη- ανάλυση- ερμηνεία- συζήτηση μικρών σε έκταση επιστημονικών θεμάτων από ολιγομελείς ομάδες εκπαιδευομένων. Θα χρησιμοποιηθεί Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την παρουσίαση των εργασιών. Θα γίνουν επισκέψεις σε πρότυπα κέντρα σύγχρονων Βιοϊατρικών εφαρμογών. Το μάθημα θα είναι αναρτημένο στην πλατφόρμα Blackboard ώστε οι εκπαιδευόμενοι ανά πάσα στιγμή να έχουν στη διάθεσή τους το περιεχόμενο των μαθημάτων. Μαθησιακές δραστηριότητες: Διαλέξεις, τηλεδιάσκεψη, τηλεκπαίδευση, εκπαιδευτικές επισκέψεις. Μέθοδος αξιολόγησης: Συγγραφή και παρουσίαση εργασίας Επικοινωνία: Σε προκαθορισμένη ημέρα/ώρα που έχει ορίσει ο κάθε διδάσκοντας με εφαρμογή της πλατφόρμας BigBlueButton (WebConf.auth.gr). Περιεχόμενο μαθήματος: Αρχές διαδικτυακής επικοινωνίας Λειτουργική γονιδιωματική

3 Προχωρημένα θέματα Γενετικής και Βιοπληροφορικής (βάσεις δεδομένων και blast) Μονογονιδιακά και μιτοχονδριακά νοσήματα Μεταβολικά νοσήματα και νοσήματα ομοιοστασίας σιδήρου και οξυγόνου Κυτταρογενετική Ανάλυση Σύγχρονες μέθοδοι αναπαραγωγής και θεραπείας Γενετική συμβουλευτική Ανοσογενετική και αυτοάνοσα νοσήματα, αυτοάνοσα νευρολογικά νοσήματα Αιματολογικά νοσήματα Κυτταρική και γονιδιακή θεραπεία Βιοηθική και Βιοιατρικές εφαρμογές 2. ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ- ΕΠΙΓΕΝΕΤΙΚΗ- ΛΟΙΜΟΓΟΝΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Υπεύθυνος Μαθήματος: Καθηγήτρια Σ. Κουϊδου Διδάσκοντες Μαθήματος: 1. Καθηγήτρια Σ. Κουϊδου 2. Καθηγητής Μ. Αρσενάκης 3. Καθηγητής Ν. Μαλισιόβας 4. Καθηγήτρια Α. Λάζου 5. Καθηγητής Γ. Σίμος Γ. 6. Αν. Καθηγητής Ρ. Σανδαλτζόπουλος 7. Αν. Καθηγήτρια Α. Παπά 8. Αν. Καθηγήτρια Ε. Γεωργάτσου 9. Επικ. Καθηγητής Γ. Τζημαγιώργης 10. Επικ. Καθηγητής Α. Γαλάνης 11. Επικ. Καθηγήτρια Λ. Σκούρα 12. Επικ. Καθηγητής Η. Μυλωνής 13. Επικ. Καθηγήτρια Α. Παππά 14. Επικ. Καθηγήτρια Π Πάσχου 15. Λέκτορας Δ. Χατζηδημητρίου

4 Αντικείμενο: Το μάθημα αυτό έχει ως αντικείμενο Α. την παροχή των βασικών γνώσεων στους μηχανισμούς επιγενετικής ρύθμισης της γονιδιακής έκφρασης (DNA μεθυλίωση, τροποποίηση ιστονών, mrna), τη συμμετοχή επιγενετικών μηχανισμών στην καρκινογένεση, εκφυλιστικά και μεταβολικά νοσήματα, και στη διαφοροποιηση των βλαστοκυττάρων, Β. την παρουσίαση μοριακών μηχανισμών πολυπαραγοντικών νοσημάτων (καρκίνος) Γ. την παρουσίαση μοριακών δεικτών νοσημάτων, γενετικών και επιγενετικών, (προδιαθεσικοί, προγνωστικοί, δείκτες πρώιμης διάγνωσης), δεικτών αναπτυξιακής ρύθμισης, μοριακής τοξικολογίας Δ. την εισαγωγή στην ανάπτυξη μοριακών προσεγγίσεων για επιγενετική μελέτη (DNA τροποποίηση και ειδικά χαρακτηριστικά των διαδεδομένων μεθόδων ελέγχου επιγενετικής τροποποίησης του DNA). Επίσης στόχος είναι η εξοικίωση με τεχνολογίες αλληλούχισης νέας γενιάς (next- generation sequencing) στην επιγενετική μελέτη και με υπολογιστικές προσεγγίσεις της μεταφραστικής ιατρικής μέσα από τη χρήση βάσεων δεδομένων και εργαλείων βιοπληροφορικής με σκοπό την ανάλυση μεταλλάξεων, γενετικών και επιγενετικών χαρακτηριστικών μοριακών δεικτών νοσημάτων και της διαφορικής έκφρασης γονιδίων. Στόχοι- Δεξιότητες: στόχος είναι η εξοικείωση με μεθοδολογίες επιγενετικής ανάλυσης, μεταφραστικής ιατρικής και τη χρήση βιοπληροφορικής στην ανάλυση βάσεων μοριακών δεδομένων (μεταλλάξεων, γενετικών και επιγενετικών χαρακτηριστικών μοριακών δεικτών νοσημάτων διαφορική έκφρασης έκφρασης γονιδίων) καθώς και η ενημέρωση σε σύγχρονες προσεγγίσεις μοριακού ελέγχου και τυποποίησης μικροοργανισμών καθώς και σε θέματα ελέγχου της αντοχής σε αντιικά. Διδακτική μέθοδος: Περιλαμβάνει διδασκαλία καθέδρας αλλά και ανάπτυξη- ανάλυση- ερμηνεία- συζήτηση μικρών σε έκταση επιστημονικών θεμάτων από ολιγομελείς ομάδες εκπαιδευομένων. Θα χρησιμοποιηθεί Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την παρουσίαση των εργασιών. Το μάθημα θα είναι αναρτημένο στην πλατφόρμα Blackboard ώστε οι εκπαιδευόμενοι ανά πάσα στιγμή να έχουν στη διάθεσή τους το περιεχόμενο των μαθημάτων. Μαθησιακές δραστηριότητες: Διαλέξεις, τηλεδιάσκεψη, τηλεκπαίδευση, εκπαιδευτικές επισκέψεις Μέθοδος αξιολόγησης: Περιλαμβάνει διδασκαλία καθέδρας αλλά και ανάπτυξη- ανάλυση- ερμηνεία- συζήτηση μικρών σε έκταση επιστημονικών θεμάτων από ολιγομελείς ομάδες εκπαιδευομένων. Θα χρησιμοποιηθεί Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας για την παρουσίαση των εργασιών. Το μάθημα θα είναι αναρτημένο στην πλατφόρμα Blackboard ώστε οι εκπαιδευόμενοι ανά πάσα στιγμή να έχουν στη διάθεσή τους το περιεχόμενο των μαθημάτων. Επικοινωνία: Σε προκαθορισμένη ημέρα/ώρα που έχει ορίσει ο κάθε διδάσκοντας με εφαρμογή της πλατφόρμας BigBlueButton (WebConf.auth.gr). Περιεχόμενο μαθήματος: Μοριακός έλεγχος και τυποποίηση μικροοργανισμών Έλεγχος αντοχής σε αντιικά

5 Επιγενετική και καρκίνος Προσεγγίσεις Μεταφραστικής Ιατρικής (χρήση βιοπληροφορικής στην ανάλυση βάσεων μοριακών δεδομένων μεταλλάξεων, γενετικών και επιγενετικών χαρακτηριστικών μοριακών δεικτών νοσημάτων διαφορική έκφρασης έκφρασης γονιδίων Βιοδείκτες του καρκίνου στη διάγνωση και νέες στοχευμένες αντικαρκινικές θεραπείες Φαρμακογενωμική μεταβολομική 3. ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΣΕ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ (50 ώρες 2 Πιστωτικές Μονάδες) Υπεύθυνος Μαθήματος: Επικ. Καθηγητής Γ. Τζημαγιώργης Διδάσκοντες Μαθήματος: 1. Καθηγητής Ζ. Σκούρας 2. Καθηγήτρια Α. Λάζου 3. Καθηγήτρια Μ. Καλογιάννη 4. Αν Καθηγήτρια Α. Παπά 5. Αν. Καθηγήτρια Α. Κουβάτση 6. Αν. Καθηγήτρια Μ. Νταουτάκη 7. Αν Καθηγητής Κ. Χαϊτογλου 8. Αν. Καθηγήτρια Λ- Π. Κοβάτση 9. Επικ. Καθηγητής Γ. Τζημαγιώργης 10. Επικ. Καθηγητής Α. Τριανταφυλλίδης 11. Επικ. Καθηγητής Α. Τσακάλωφ 12. Επικ. Καθηγήτρια Ε. Δροσοπούλου 13. Λέκτορας Η. Καππάς 14. Λέκτορας Δ. Χατζηδημητρίου Αντικείμενο: Το μάθημα αυτό έχει ως αντικείμενο την επιμόρφωση των πτυχιούχων στη λειτουργία σύγχρονης τεχνολογίας και καινοτόμων μεθοδολογιών που εφαρμόζονται σήμερα τόσο στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα όσο και στον τομέα της παροχής υπηρεσιών στην πρωτοβάθμια υγεία. Στόχοι- Δεξιότητες: Στοχεύει στην ανάπτυξη γνώσεων και δεξιοτήτων στην:

6 Εκμάθηση και ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών στη εφάρμογή μεθόδων σύγχρονης και καινοτόμου τεχνολογίας (Κυτταρομετρητών ροής, μηχανημάτων PCR- πραγματικού χρόνου, συνεστιακού μικροσκοπίου κ.α.) Μοριακή και κυτταρική βιολογία για την παραγωγή ερευνητικών ή βιοδιαγνωστικών αποτελεσμάτων Στην αξιολόγηση και την ερμηνεία των ερευνητικών ή βιοδιαγνωστικών αποτελεσμάτων Ανάπτυξη δεξιοτήτων στην εφαρμογή της βιοπληροφορικής ανάλυσης τόσο για την παραγωγή όσο και την αξιολόγηση και ερμηνεία των πειραματικών αποτελεσμάτων που αφορούν σε μοριακές τεχνικές. Διαμόρφωση, οργάνωση, στελέχωση και λειτουργία ερευνητικών και βιοδιαγνωστικών κέντρων μοριακής γενετικής, βιοπαθολογικών και κυτταρολογικών εργαστηρίων, κέντρων γονιμότητας, προτύπων κέντρων εφαρμογής Γονιδιακής και Κυτταρικής Θεραπείας καθώς και «Δημόσιων Τραπεζών» απομόνωσης και κρυοσυντήρησης κυττάρων και βιολογικού υλικού. Διδακτική μέθοδος: Περιλαμβάνει ένα θεωρητικό μέρος όπου θα περιγράφεται η μεθοδολογία, η στρατηγική ανάπτυξής της και η πιθανή αντιμετώπιση προβλημάτων καθώς και το πρακτικό μέρος όπου ο εκπαιδευόμενος θα εξασκηθεί σε εργαστηριακές μοριακές τεχνολογίες αιχμής. Το μάθημα θα είναι αναρτημένο σε ηλεκτρονική μορφή στην πλατφόρμα Blackboard και ο εκπαιδευόμενος θα προετοιμάζεται για την άσκηση. Η άσκηση θα γίνεται σε μικρές ομάδες (3-4 ατόμων) και σε κάθε ομάδα θα παρέχεται όλη η βασική υλικοτεχνική υποδομή και αναλώσιμα για την εκτέλεση των εργαστηριακών ασκήσεων. Θα χρησιμοποιηθεί Τεχνολογία της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας ώστε οι εκπαιδευόμενοι να έχουν στη διάθεσή τους τόσο το πρωτόκολλο εκτέλεσης της άσκησης όσο και τα αποτελέσματα με βάση πρότυπα (controls). Μαθησιακές δραστηριότητες: Εργαστηριακή- πρακτική άσκηση, τηλεκπαίδευση, εκπαιδευτικές επισκέψεις Μέθοδος αξιολόγησης: Σύντομα διαγωνίσματα πολλαπλών επιλογών στο τέλος κάθε άσκησης- επίσκεψης. Τελική εργαστηριακή εξέταση όπου οι εκπαιδευόμενοι (σε μικρές ομάδες) καλούνται να απαντήσουν σε σύντομα ερωτήματα που τους τίθενται, εφαρμόζοντας την τεχνολογία και τις μεθόδους που έχουν διδαχθεί στη βιοδιαγνωστική και με την παρουσίαση- αξιολόγηση- ερμηνεία των αποτελεσμάτων τους. Επικοινωνία: Σε προκαθορισμένη ημέρα/ώρα που έχει ορίσει ο κάθε διδάσκοντας με εφαρμογή της πλατφόρμας BigBlueButton (WebConf.auth.gr). Περιεχόμενο μαθήματος: Αρχές οργάνωσης και πιστοποίησης διαγνωστικών εργαστηρίων

7 Διαχείριση βιολογικών υλικών- δειγμάτων και γενετικού υλικού Αρχές ορθής εργαστηριακής πρακτικής, ερμηνείας - αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των αναλύσεων αντιμετώπιση προβλημάτων Απομόνωση κυττάρων, ταυτοποίησή τους με κυτταρομετρία ροής και κυτταροκαλλιέργεια Αρχές και εφαρμογές ανάλυσης νουκλεικών οξέων: απομόνωση- ποσοστικοποίηση- ηλεκτροφορητικός έλεγχος- ανάλυση της πρωτοδιάταξης τους Παρασκευή και ανάλυση καρυοτύπου Ιχνηλάτες in situ υβριδισμού με φθορίζουσα σήμανση για την ανίχνευση γονιδίων (FISH) Εφαρμογές στην προγεννητική και κλινική διάγνωση και στη γενετική του καρκίνου Ανίχνευση γονιδίων με σύγχρονες μεθόδους μοριακής βιολογίας Συμβατική PCR και παραλλαγές της Real Time PCR - MSP Μικροσυστοιχίες DNA Κλασσικές και σύγχρονές μοριακές μέθοδοι προσδιορισμού της γονιδιακής ρύθμισης Σύγχρονες μέθοδοι προσδιορισμού και ανάλυσης της γονιδιακής έκφρασης Ανοσοιστοχημεία/Ανοσοφθορισμός - Ανάλυση κατά Western ELISA Μικροσυστοιχίες πρωτεϊνών Εφαρμογές των χρωματογραφικών και συνδυασμένων χρωματογραφικών τεχνικών στην κλινική χημεία Φυλογενετική ανάλυση μικροοργανισμών γενοτυπική ανάλυση Βιοπληροφορική ανάλυση της γονιδιακής οργάνωσης, ρύθμισης και έκφρασης, μεταγονιδιωματική ανάλυση - Συστημική Βιολογία και Κλινικές εφαρμογές Επισκέψεις σε κλινικά διαγνωστικά εργαστήρια και Νοσοκομειακές μονάδες