ΟΙΝΟΣ ΕΥΦΡΑΙΝΕΙ ΚΑΡΔΙΑΝ

Transcript

1 B ΟΜΑΔΑ ΟΙΝΟΣ ΕΥΦΡΑΙΝΕΙ ΚΑΡΔΙΑΝ ΥΠΕΥΘYΝΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΔΡΙΜΑΛΑ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΥ

2 Το αμπέλι, ο βασιλιάς του Σεπτέμβρη, είναι ένα ευλογημένο φυτό και από την Αρχαία Ελλάδα έως σήμερα έχουν δημιουργηθεί γύρω του, πλήθος μύθων και παραδόσεων. Στην Αρχαία Ελλάδα θεός του αμπελιού και του κρασιού ήταν ο Διόνυσος

3 Ο Διόνυσος ως μυθολογική οντότητα «δεν είναι μήτε παιδί ούτε άντρας, αλλά αιώνιος έφηβος, καταλαμβάνοντας μια θέση ανάμεσα στα δύο». Με αυτή τη μορφή, αντιπροσωπεύει «το πνεύμα της ενέργειας και της μεταμορφωτικής δύναμης του παιχνιδιού» γεμάτο πονηριά, εξαπάτηση και στρατηγικές που υποδεικνύουν είτε τη θεϊκή σοφία ή το αρχέτυπο του Κατεργάρη, παρόν σε όλες σχεδόν τις μυθολογίες του κόσμου.

4 Στην ελληνική μυθολογία, ο Διόνυσος γεννιέται από τον μηρό του πατέρα του, στη νήσο Ικαρία.

5

6 Έντονο διονυσιακό χαρακτήρα είχαν οι πολυάριθμες γιορτές, και κυρίως τα αφιερωμένα στο Διόνυσο «Μικρά» και «Μεγάλα Διονύσια», στα οποία γίνονταν και θεατρικοί αγώνες. Αλλά και τα συμπόσια, ευκαιρία για πνευματικές συζητήσεις και ανταλλαγή ιδεών, είχαν ως άξονα την εθιμοτυπικά καθορισμένη οινοποσία.

7

8 Ο κοινός πολίτης της αρχαιότητας βουτούσε κάθε πρωί το ψωμί του στο κρασί και αυτή ήταν η μοναδική στιγμή της ημέρας που έπινε άκρατο τον οίνο του, χωρίς δηλαδή να τον αραιώσει με νερό. Γιατί στο συμπόσιο, κοινωνικό θεσμό με κανονισμούς και καθορισμένη εθιμοτυπία, ο πότος, που ακολουθούσε το σύντομο και συνήθως λιτό δείπνο, συνίστατο στην πόση κρασιού αραιωμένου με νερό.

9 Έτσι οι συμποσιαστές, χωρίς να μεθούν, συνέχιζαν τις εμπνευσμένες συζητήσεις που έχει καταγράψει η πένα των ποιητών. Η καταδίκη της μέθης είναι πανάρχαια, από την εποχή του Ομήρου και οι μέθυσοι Κύκλωπες αποτελούν προηγούμενα προς αποφυγήν. Οι γυναίκες δεν ελάμβαναν ποτέ μέρος σε αυτές τις συγκεντρώσεις, εκτός φυσικά από τις τραγουδίστριες, τις χορεύτριες ή ακόμη και τις εταίρες που διασκέδαζαν τους παρευρισκόμενους.

10

11

12 Οίνος και Υγεία Η ευεργετική επίδραση του κρασιού στην υγεία έχει αναγνωριστεί από το ιατρικό επάγγελμα εδώ και αιώνες. Ο Ιπποκράτης συνιστούσε ειδικά κρασιά σαν αντιπυρετικά, διουρητικά ή απολυμαντικά πληγών, αλλά και σα διατροφικά πρόσθετα, ήδη από το 450 π.χ. περίπου. Οι περισσότεροι παθογενείς παράγοντες που απειλούν τον άνθρωπο εξουδετερώνονται ή εξαλείφονται από τα οξέα και το οινόπνευμα του κρασιού. Για αυτούς τους λόγους και μέχρι τον 18ο αιώνα, το κρασί θεωρείτο ασφαλέστερο ποτό από το νερό.

13 Οίνος και Υγεία Το κρασί είναι ένα ήπιο ηρεμιστικό, που ελαττώνει το άγχος και περιορίζει την ένταση. Σαν μέρος της καθημερινής δίαιτας, το κρασί δρα σαν ορεκτικό, και δίνει στο σώμα ενέργεια, ουσίες που υποβοηθούν την πέψη, καθώς και μικρές ποσότητες βιταμινών.

14 Οίνος και Υγεία

15 ΣΟΦΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΣΙ Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου Αγία γραφή Το κρασί αυξάνει την επιθυμία αλλά μειώνει το αποτέλεσμα Γουίλιαμ Σαιξπηρ,Αγγλος συγγραφέας Να πίνεις επειδή είσαι ευτυχισμένος, αλλά ποτέ επειδή είσαι δυστυχισμένος G. K. Chesterton, Άγγλος συγγραφέας και κριτικός

16 Ο Διόνυσος έχει πνίξει περισσότερους ανθρώπους από τον Ποσειδώνα Thomas Fuller, Άγγλος στοχαστής Ο θεός έφτιαξε μονό το νερό.ο άνθρωπος έφτιαξε το κρασί. ΒΙκτωρ Ουγκώ, Γάλλος συγγραφέας

17 Η ΑΛΕΠΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΑΦΥΛΙΑ Μια πεινασμένη αλεπού είδε πάνω σ ένα δέντρο πλεγμένη μια κληματαριά γεμάτη χοντρόρωγα, κατακίτρινα σταφύλια! Τα ζήλεψε και πολύ επιθυμούσε να τα δοκιμάσει, αλλά πώς ν ανεβεί; Οι αλεπούδες δεν είναι γατιά, να πιάνουνται με τα νύχια τους και ν ανεβαίνουν όπου τους αρέσει. Ωστόσο, δοκίμασε κάμποσες φορές. Πιάστηκε από δω, πιάστηκε από κει, τίποτα δεν κατάφερνε. Καθότανε μόνο κάτω, σήκωνε τα μάτια της στα σταφύλια, τα κοίταζε καλά καλά κι ο καημός τους την έτρωγε. Στα κατατελευταία απελπισμένη, για να παρηγορηθεί, κορόιδεψε η ίδια τον εαυτό της: - Δε βαριέσαι, δεν πειράζει, ας πάμε παρακάτω Εξάλλου αυτά δεν τρώγουνται. Αγίνωτα είναι ακόμη Τα σταφύλια, ακούοντάς τη, μοιάζανε να την ειρωνεύονται να την περιγελούν. - Ακούς εκεί Είμαστε, λέει, αγίνωτα! Εμείς, κυρα-αλεπού, αγίνωτα δεν είμαστε. Γλυκά σαν το μέλι είμαστε. Μα αφού δε μας φτάνεις, τι να πεις μας λες αγίνωτα, για να ξεγελάσεις την ανημποριά σου! Από τον μύθο αυτό έμεινε και η έκφραση όσα δεν φτάνει η αλεπού, τα κάνει κρεμαστάρια.

18

19 Παροιμίες με σταφύλια Αγάλι αγάλι γίνεται η αγουρίδα μέλι Ήταν στραβό το κλίμα το φαγε κι ο γάιδαρος Περσινά ξινά σταφύλια Αυλάκωσε τα αμπέλια σου, να φας γλυκιά σταφίδα Μάζευε και ας είν και ρώγες Το Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια Έλα παππού να σου δείξω τ αμπελοχώραφά σου! Το τζιτζίκι λάλησε, άσπρη ρόγα γυάλισε Μήνας που δεν έχει ρο, ρίξε στο κρασί νερό Αν βρέξει ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, τότε τ αμπελοχώραφα χαίρονται τα καημένα Γενάρη πίνουν το κρασί, το Θεριστή το ξύδι.

20 ΟΙΝΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ Το κρασί συνοδεύει και τη σημερινή κοινωνική ζωή του Έλληνα σε όλες της τις εκφάνσεις. Τρεις συνεχείς Κυριακές μεταλαμβάνει το βαφτισμένο παιδί. Οι νεόνυμφοι στο γάμο μεταλαμβάνουν. Μεταλαμβάνει και ο άνθρωπος πριν το τελευταίο του ταξίδι. Συνοδεύει όλες τις ευχάριστες στιγμές της ζωής του ανθρώπου αλλά και τις δυσάρεστες. Συνοδεύει και κάθε συναισθηματική έξαρση των ερωτευμένων. Ένα πλήθος από τραγούδια αναφέρονται στο αμπέλι και στο κρασί.

21 ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΙΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΜΠΕΛΙ Με το τραγούδι με το κρασί-νίκος Παπάζογλου. Φέρε μας Κάπελα κρασί-μπάμπης Τσέρτος. Φέρτε μια κούπα με κρασί-μαρία Αναματερού Μουσική : Απόστολος Καλδάρας, Στιχουργός : Α.Καλδάρας - Χαράλαμπος Βασιλειάδης Το κρασί είναι η ζωή μου-μπάμπης Τσέρτος. Μουσική, Στίχοι: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΣΙΚΗΣ. Σταυρούλα Μες τ αμπέλι. Δημοτικό. Όλα τα αμπέλια πάτησα. Δημοτικό. Αμπέλι μου πλατύφυλλο - Περδικόπουλος, Τσιτσάνης. Κάτω απ την κληματαριά - Νταλάρας. Μουσική - ΑΝΤΩΝΗΣ ΒΑΡΔΗΣ Στίχοι - ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ Σε βλέπω στο ποτήρι μου. Tζένη Βάνου Στίχοι: Ηλίας Λυμπερόπουλος Μουσική: Μίμης Πλέσσας.

22 ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΛΙΑΔΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ... Κι αμπέλι μέσα σκάλισα σταφύλια φορτωμένο χρυσό και όμορφο κι ήτανε μαύρα σταφύλια επάνω. Στηρίζοντας τα κλήματα σε φούρκες ασημένιες. Κι αγόρια όλ' ανοιχτόκαρδα μες σε πλεκτά καλάθια εκουβαλούσαν τον καρπό, που είναι γλυκός σαν μέλι. Κι ανάμεσα τους έπαιζε μαγευτικά έν' αγόρι την άρπα την γλυκόφωνη ενώ τ' ωραίο τραγούδι του Λίνου το τραγούδαγε με την γλυκιά φωνή του. Κι εκείνοι αντάμα ρυθμικά χτυπώντας με τα πόδια τη γη ακολουθούσανε μ' αλαλητά και πήδους.

23 ΠΟΙΗΣΗ Το τραγούδι του τρυγητού του Κώστα Κρυστάλλη Το λέει ο πετροκότσυφας στο δροσερό τ' αυλάκι, το λεν στα πλάια οι πέρδικες, στην ποταμιά τ' αηδόνια, το λεν στ' αμπέλια οι λυγερές, το λεν με χίλια γέλια, το λέει κ' η Γκόλφω η όμορφη, το λέει με το τραγούδι. -Αμπέλι μου, πλατύφυλλο και καλοκλαδεμένο, δέσε σταφύλια κόκκινα, να μπω να σε τρυγήσω, να κάμω αθάνατο κρασί, μοσκοβολιά γιομάτο. Μες στα κατώγια τα βαθιά σαν μόσχο να το κρύψω, να το φυλάξω ολάκαιρες χρονιές, ακέριους μήνες, ώσπου να ρθεί μιαν άνοιξη, νάρθει ένα καλοκαίρι, να γύρει από τη μακρινή την ξενιτιά ο καλός μου. Να κατεβώ μες στην αυλή, να πιάκω τ' αλογό του, να τον φιλήσω αγκαλιαστά στα μάτια και στο στόμα, να τον κεράσω, αμπέλι μου, τ' αθάνατο κρασί σου, της ξενιτιάς τα βάσανα να παν, να τα ξεχάσει.

24 Το αμπέλι στη θρησκεία. Σύμφωνα με τη χριστιανική θρησκεία ο Χριστός χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως αμπέλι και τους μαθητές του ως κλήματα. «Εγώ ειμί η άμπελος η αληθινή και ο πατήρ μου ο γεωργός εστίν..». Η συμβολική παράσταση της αμπέλου υπάρχει σε πολλά τέμπλα εκκλησιών, στις βυζαντινές εικόνες και γενικά στις αγιογραφήσεις των ναών. Μεταξύ των αγαθών της γης, ευλογημένος είναι ο χυμός του σταφυλιού, αφού ο Χριστός ευλόγησε «άρτον, οίνον και έλαιον».

25

26

27

28 Ο τρύγος στην τέχνη

29

30