ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΟΥ INTERNET ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΤΟ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ: ΜΑΡΙΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΑΜ:5105

Transcript

1 ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜ ΗΜ Α ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΘΕΜΑ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΗΤΟΥ INTERNET ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΤΟ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ: ΜΑΡΙΝΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΑΜ:5105 ΚΟΥΚΟΡΕΜΠΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΑΜ:4795 ΕΠΟΠΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Δρ. ΜΑΔΥΤΙΝΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περιεχόμενα ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ...iv ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ...v ΠΕΡΙΛΗΨΗ...vi ABSTRACT...vii ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ Η κινητή τηλεφωνία Ιστορική αναδρομή κινητής τηλεφωνίας Γενιές κινητής τηλεφωνίας Πρώτη γενιά κινητής τηλεφωνίας: 1G Δεύτερη γενιά κινητής τηλεφωνίας: 2G Τρίτη γενιά κινητής τηλεφωνίας: 3G Τέταρτη γενιά κινητής τηλεφωνίας: 4G Διάδοση κινητής τηλεφωνίας...18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ Προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας Αγορά κινητής τηλεφωνίας διεθνώς Η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα Κανάλια διάθεσης κινητής τηλεφωνίας...33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ Εξέλιξη διαδικτύου Λειτουργικά συστήματα κινητών συσκευών Κινητές συσκευές νέας τεχνολογίας...47 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο : ΜΕΛΕΤΗ ΥΦΙΣΑΜΕΝΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Χρήση του ίντερνετ μέσω κινητών συσκευών από τους Έλληνες Χρήση του ίντερνετ μέσω κινητών συσκευών Διεθνώς...52 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ...56 ii

3 5.1 Η έρευνα Επιλογή δείγματος Περιγραφή του ερωτηματολόγιου Περιγραφή στατιστικής ανάλυσης Σκοπός της έρευνας Διατύπωση ερευνητικών υποθέσεων Οι μεταβλητές της έρευνας...61 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 : ΑΠΟΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ Ανάλυση δημογραφικών στοιχείων ερωτώμενων Κύριο μέρος έρευνας Περιγραφικά στατιστικά Ανάλυση διασποράς Α Ν ΟνΑ Ανάλυση αξιοπιστίας της έρευνας Ανάλυση σφαιρικότητας της έρευνας...78 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...79 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ελληνική βιβλιογραφία...81 Ξένη βιβλιογραφία...84 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΚΥΡΙΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΕΡΕΥΝΑΣ...89 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΠΙΝΑΚΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ δρδδ 20 ΙΒ Μ

4 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1:Μερίδια Αγοράς Κινητής Τηλεφωνίας στην Ελλάδα...31 Εικόνα 2: WEB Εικόνα 3:Web Εικόνα 4:Λογότυπο Android 4.1 Jelly Bean...42 Εικόνα 5: Λογότυπο W.p Εικόνα 6: Λογότυπο ios Εικόνα 7: Χωρητικότητα εκδόσεων ios...44 Εικόνα 8:Λογότυπο BlackBerry OS Εικόνα 9:Μερίδια αγοράς λειτουργικών συστημάτων (2009)...46 Εικόνα 10: Λογότυπο Bada...47 Εικόνα 11: Κωδικοποίηση απαντήσεων ερωτηματολογίου σε Microsoft Office Excel...58 Εικόνα 12: Καρτέλα "Data Review" (SPSS BM 20)...59 iv

5 ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1: Πρόβλεψη Εσόδων Κινητής Τηλεφωνίας Παγκοσμίως ανά Κατηγορία.. 28 Πίνακας 2: Περιγραφικά στατιστικά κυρίου μέρους της έρευνας...93 ν

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το διαδίκτυο παρέχει με έναν εύκολο και αποτελεσματικό τρόπο τις πληροφορίες και τις υπηρεσίες που διαθέτει, σε εκατομμύρια χρήστες που συνδέονται στο διαδίκτυο μέσω καλωδίου. Προφανώς μέσω αυτού του καλωδίου καταργούνται δύο σημαντικοί περιορισμοί: ο χρόνος και ο τόπος. Μέσω αυτών των περιορισμών, αλλά και της ανάπτυξης του Διαδικτύου έχουν επιτευχτεί, τεράστιες αλλαγές στον τεχνολογικό κόσμο αλλά και των επικοινωνιών. Εκτός όμως από την αύξηση χρήσης του Internet, αυξάνονται και οι απαιτήσεις των χρηστών. Έτσι, η εξέλιξη της τεχνολογίας του διαδικτύου συνεχώς αυξάνεται με αποτέλεσμα την παροχή πιο εξειδικευμένων και καινοτόμων υπηρεσιών. Στην παρούσα πτυχιακή εργασία πρόκειται με μελετηθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν την εξάπλωση του διαδικτύου με έμφαση στο «κινητό» ίντερνετ, δηλαδή το διαδίκτυο μέσω κινητών συσκευών. Λέξεις κλειδιά: «κινητό» ίντερνετ, minternet, mobile Internet vi

7 ABSTRACT The Internet provides an easy and effective way of information and services available to millions of users connecting to the internet via cable. Obviously through this cable removed two major constraints: time and place. Through these constraints, but also the growth of the Internet have been achieved, huge changes in the technological world and communications. Apart, from the increasing use of the Internet, and the increasing demands of users. Thus, the evolution of internet technology is increasing as a result of providing more specialized and innovative services. In this thesis is to study the factors that influence the spread of the Internet with a focus on "mobile" internet, namely the internet via mobile devices. Keywords: "mobile" web, minternet, mobile Internet vii

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανάγκη για μόνιμη σύνδεση στο Διαδίκτυο, ακόμα και στον δρόμο, γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Έτσι λοιπόν,με όλο αυτό έχει προκύψει το ζήτημα του κινητού Διαδικτύου το οποίο επιτρέπει στους χρήστες να έχουν πρόσβαση από οποιαδήποτε θέση οποιαδήποτε στιγμή. Αυτό που μας παρακινεί για την εκτέλεση αυτής της εργασίας είναι η διερεύνηση για το πόσο επηρεάζει σήμερα η χρήση του κινητού Διαδικτύου, εάν έχει εξαπλωθεί τόσο ραγδαία και ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν ώστε να επιτευχθεί όλο αυτό. Το βασικό μας άρθρο είναι το Mobile Internet acceptance in Korea. Με βάση αυτό το άρθρο θα εργασθούμε, για να ανακαλύψουμε την επιρροή, την εξάπλωση και τους παράγοντες που επηρεάζουν τη γρήγορη εξάπλωση του κινητού Διαδικτύου. Η επιτυχία σε αυτή την ερευνητική πτυχιακή εξαρτάται από την κατανόηση των ανησυχιών των πελατών και τον προσδιορισμό των παραγόντων που προωθούν τη χρήση του κινητού Διαδικτύου. Βασικός στόχος αυτής της πτυχιακής εργασίας είναι να εξετασθεί η συμπεριφορά του κάθε ανθρώπου σαν μία μεμονωμένη οντότητα και τα κίνητρα τους γύρω από τη χρησιμοποίηση του κινητού Διαδικτύου, αλλά και ποιες είναι οι βασικές υπηρεσίες που κυρίως χρησιμοποιούνται από τους περισσότερους χρήστες. Το περιεχόμενο της εργασίας αυτής αναφέρεται αφενός στον κλάδο της κινητής τηλεφωνίας και στον εντοπισμό των συντελεστών αυτών, οι οποίοι ευθύνονται για την ραγδαία εξάπλωση του κινητού Διαδικτύου. Επίσης πρόκειται να εξεταστεί η εκρηκτική ανάπτυξη της αγοράς στο κινητό Διαδίκτυο. Η παρούσα πτυχιακή εργασία θα αντλήσει τις πληροφορίες και τα στοιχεία που χρειάζεται για την ολοκλήρωσή της, από ήδη υπάρχουσα ξένη και ελληνική βιβλιογραφία. Στη συνέχεια πρόκειται να συμπληρωθεί το ερωτηματολόγιο (Παράρτημα Ι) το οποίο χρησιμοποιείται στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας, με σκοπό την άντληση απαραίτητων στοιχείων, για την συλλογή στοιχείων, τα οποία θα δώσουν απαντήσεις στα ερωτήματα που τίθενται αναφορικά με την εξέλιξη των παραγόντων που επηρεάζουν την χρήση του κινητού Διαδικτύου. Το ερωτηματολόγιο αυτό πρόκειται να μοιραστεί στον Ν. Έβρου και στον Ν. Αιτωλοακαρνανίας. Το 8

9 ερευνητικό δείγμα που επιλέχθηκε είναι άνδρες και γυναίκες, οποιασδήποτε ηλικίας, λόγω της καθολικότητας του ζητήματος που μελετάται. Η παρούσα πτυχιακή εργασία χωρίζεται σε έξι (6) κεφάλαια. Πιο συγκεκριμένα στο πρώτο κεφάλαιο «Η κινητή τηλεφωνία» πραγματοποιείται μια μικρή εισαγωγή στον ορισμό της κινητής τηλεφωνίας και την ιστορική αναδρομή αυτής. Στο κεφάλαιο αυτό αναλύονται οι γενιές της κινητής τηλεφωνίας (1G, 2G, 3Gκαι 4G) καθώς επίσης πως η κινητή τηλεφωνία κατάφερε να επεκταθεί μέσω της ευρείας χρήσης της από πολλού τομείς όπως η υγεία ή η εκπαίδευση. Στο δεύτερο κεφάλαιο «Ο κλάδος της κινητής τηλεφωνίας» καθορίζονται οι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης, μελετάται η αγορά της κινητής τηλεφωνίας σε εθνικό διεθνές επίπεδο ενώ πραγματοποιείται και αναφορά στα κανάλια διάθεσης κινητής τηλεφωνίας που υπάρχουν σήμερα στη χωρά μας. Στο τρίτο κεφάλαιο «Εξέλιξη του διαδικτύου και της κινητής τηλεφωνίας» μελετάται η εξέλιξη του επονομαζόμενου ίντερνετ, τα λειτουργικά συστήματα των κινητών συσκευών (όπως είναι το ios Android WindowsPhone κ.ο.κ.) και τέλος πραγματοποιείται αναφορά στις κινητές συσκευές που κυκλοφορούν, σήμερα στην αγορά. Στο τέταρτο κεφάλαιο «Μελέτη υφιστάμενης ερευνητικής βιβλιογραφίας» πραγματοποιείται έρευνα στο διαδίκτυο για έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, κατά καιρούς, από διάφορους ερευνητές, ώστε να σχηματιστεί μια πρώτη εικόνα για τους παράγοντες που επηρεάζουν την χρήση του ίντερνετ μέσω κινητών συσκευών. Έτσι το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει δύο θεματικές ενότητες, όπου η πρώτη περιλαμβάνει έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί και αφορούν την Ελλάδα και η δεύτερη θεματική ενότητα αφορά έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί και αφορούν χώρες του εξωτερικού. Στο πέμπτο κεφάλαιο «Μεθοδολογία έρευνας» περιγράφεται η ερευνητική διαδικασία. Συγκεκριμένα, πραγματοποιείται εισαγωγική αναφορά στην έρευνα και στη συνέχεια γίνεται λόγος για την επιλογή του δείγματος της έρευνας, για το ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιείται, καθώς επίσης και την στατιστική ανάλυση που έγινε. Στη συνέχεια διατυπώνεται ο στόχος υλοποίησης της έρευνας αυτής, οι ερευνητικές υποθέσεις και καθορίζονται οι μεταβλητές της έρευνας. 9

10 Στο έκτο κεφάλαιο, «Αποτελέσματα έρευνας» παρουσιάζονται τα αποτελέσματα που εξήχθησαν από την στατιστική επεξεργασία των δεδομένων που ελήφθησαν από τη διεξαγωγή της έρευνας, μέσω του ερωτηματολογίου. Τέλος ακολουθούν οι συμπερασματικές παρατηρήσεις και προτάσεις προς μελλοντική έρευνα και εφαρμογή, ο κατάλογος της Ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας που χρησιμοποιήθηκε για την εκπόνηση της παρούσας, πτυχιακής εργασίας και τέλος ακολουθεί το παράρτημα Ι, το οποίο περιλαμβάνει το ερωτηματολόγιο της έρευνας όπως αυτό διαμοιράστηκε στο δείγμα της έρευνας. 10

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΚΙΝΗΤΗ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑ 1.1 Η κινητή τηλεφωνία Με τον όρο κινητή τηλεφωνία εννοούμε την επίτευξη τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ συνδρομητών οι οποίοι κινούνται ή είναι σταθεροί αλλά δεν χρησιμοποιούν το σταθερό τηλεφωνικό δίκτυο (Βούλγαρη Ε., 2006:8). 1.2 Ιστορική αναδρομή κινητής τηλεφωνίας Μέχρι το 1970 η κινητή τηλεφωνία ανήκε στο χώρο της αναλογικής - συμβατικής ασύρματης επικοινωνίας. Στην περίπτωση αυτή η γεωγραφική περιοχή επικοινωνιακής εξυπηρέτησης, καλυπτόταν από έναν σταθμό βάσης. Το σύστημα αυτό είχε πολλά μειονεκτήματα όπως είναι η μικρή χωρητικότητα δικτύου λόγου των περιορισμών των διαθέσιμων συχνοτήτων και της υποβαθμισμένης οργάνωσης του δικτύου, το χαμηλό βαθμό ποιότητας επικοινωνίας, το χαμηλό βαθμό επιπέδου φιλικότητας προς τον χρήστη, η ευαισθησία στις υφιστάμενες ατμοσφαιρικές συνθήκες και το υψηλό κόστος για τον συνδρομητή.(βούλγαρη Ε., 2006:8-9). Στις αρχές του 1970 το παγκόσμιο συνέδριο διαχείρισης ραδιοσυχνοτήτων παραχώρησε φάσμα συχνοτήτων για την ανάπτυξη της ραδιοτηλεφωνίας η οποία θα μπορούσε να υποστηρίζει τη δυνατότητα λειτουργίας συστημάτων υψηλής χωρητικότητας με αποδεκτό για τον συνδρομητή κόστος, την ποιότητα στην επικοινωνία, έλλειψη παρεμβολών και ταυτόχρονη ικανοποίηση υψηλού βαθμού φιλικότητας προς τον χρήστη και την ουσιαστική εκμετάλλευση του προσφερόμενου φάσματος ραδιοσυχνοτήτων (Κατσαβάκης Δ., 2012:7). Μέσω των δικτύων κινητής τηλεφωνίας μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στο Internet κινητά τηλέφωνα (smartphones), φορητοί υπολογιστές και υπολογιστές παλάμης. Ωστόσο, ο τρόπος πρόσβασης, όπως επίσης και η ποιότητά της, εξαρτώνται από το είδος κινητής τηλεφωνίας ή ακριβέστερα, από τη "γενιά" της. Ως γνωστόν, η κινητή τηλεφωνία διακρίνεται σε γενιές. Πρόκειται για διαφορετικές τεχνολογικές πλατφόρμες, που απεικονίζουν την εξέλιξη στην κινητή τηλεφωνία (Βούλγαρη Ε., 2006:8-9). 11

12 1.3 Γενιές κινητής τηλεφωνίας Πρώτη γενιά κινητής τηλεφωνίας: 1G Το πρώτο αυτοματοποιημένο δίκτυο κινητής τηλεφωνίας ξεκίνησε τη λειτουργία του στις αρχές της δεκαετίας του 80 στη Σκανδιναβία. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 80 τα κινητά τηλέφωνα ήταν μεγάλα σε μέγεθος (KorhonenJ., 2003:4). Η πρώτη γενιά κινητής τηλεφωνίας χρησιμοποίησε τεχνικές αναλογικής μετάδοσης για την κίνηση μόνο φωνής και η υποστήριξη της κινητικότητας των χρηστών ήταν υποτυπώδης και προβληματική. Η τεχνική πολυπλεξίας που χρησιμοποίησε η πρώτη γενιά κινητής τηλεφωνίας ήταν πολλαπλή προσπέλαση με διαίρεση συχνότητας (Frequency Division Multiply Access - FDMA). Αυτό σημαίνει ως δεν υπήρχε, κάποιο πρότυπο που να επικράτησε αλλά διάφορα ανταγωνιστικά συστήματα (Αποστολόπουλος Ι., 2002:12). Τα κυριότερα και πιο πετυχημένα συστήματα που αναπτύχθηκαν είναι το TACS (Total Access Communication System), το NMT (Nordic Mobile Telephone) και το AMPS (Advanced Mobile Phone Service) (H. Gruber, 2005:24) Δεύτερη γενιά κινητής τηλεφωνίας: 2G Στην αρχή της δεκαετίας του '90 άρχισε η απογείωση των κινητών τηλεφώνων, με την ψηφιοποίηση δικτύων (GSM) και συσκευών. Τα κινητά έγιναν μικρότερα και πιο ελαφριά ( γραμμάρια) ενώ παράλληλα υποστήριζαν την αποστολή σύντομων γραπτών μηνυμάτων (SMS) και τη λήψη εικονιδίων (J. Korhonen, 2003:6). Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 όπου άρχισε να υπάρχει μια διαρκώς αυξανόμενη απαίτηση για μεγαλύτερη χωρητικότητα δικτύων και για λειτουργίες ασφάλειας, τα συστήματα πρώτης γενιάς φάνηκαν ανεπαρκή. Έτσι οδηγηθήκαμε στην ανάπτυξη των ασύρματων συστημάτων δεύτερης γενιάς (2G), που βασίζονταν σε ψηφιακή τεχνολογία και όχι αναλογική (Courcoubetis C., Weber R., 2003:9). Η τεχνολογία δεύτερης γενιάς έκανε ένα επαναστατικό βήμα στις αρχές της δεκαετίας του 90, με την εμφάνιση ενός δικτύου τηλεπικοινωνίας μεγαλύτερης χωρητικότητας, που ονομάστηκε Global System for Mobile Communication (GSM). Το δίκτυο GSM ήταν η βασική εξέλιξη που έγινε στην Ευρώπη, αλλά το πρότυπο διαδόθηκε ευρέως και σε άλλα μέρη του κόσμου και έκανε δυνατές (και λιγότερο 12

13 ακριβές) τις διεθνείς εμπορικές κλήσεις roaming. Τα δίκτυα αυτά ήταν μια σημαντική εξέλιξη στην ανάπτυξη του κινητού εμπορίου καθώς, όχι μόνο ενοποιούσαν διαφορετικά πρότυπα, αλλά επίσης ήταν και το πρώτο πρότυπο που καθόριζε πλήρως ολόκληρη την αρχιτεκτονική των δικτύων (Αποστολόπουλος Ι., 2002:16-17). Η δεύτερη γενιά κινητών τηλεφώνων χρησιμοποιεί ψηφιακή κωδικοποίηση ενώ η επικοινωνία μεταξύ των τηλεφώνων και του βασικού σταθμού παίρνει την μορφή μιας κρυπτογραφημένης ροής δεδομένων, που κάνει την υποκλοπή πιο δύσκολη συγκριτικά με την τεχνολογία πρώτης γενιάς. Εκτός αυτού εμφανίζεται η δυνατότητα λήψης περιορισμένης ποσότητας δεδομένων, όπως μηνύματα κειμένου, μέσω της υπηρεσίας Short Messaging Service (SMS) και περιήγηση στο Κινητό Διαδίκτυο, μέσω της υπηρεσίας WAP (Wireless Applications Protocol). Υπάρχει όμως και η εμφάνιση ιδιόκτητων πρωτοκόλλων όπως είναι το imode. (Κατσαβάκης Δ., 2012:8). Ωστόσο, ένα σημαντικό μειονέκτημα στα δίκτυα GSM της δεύτερης γενιάς είναι το γεγονός ότι είναι βασικά, δίκτυα τηλεπικοινωνίας φωνής, με περιορισμένη δυνατότητα μετάδοσης δεδομένων. Αυτό οδήγησε στη δημιουργία διάφορων βελτιωμένων εκδόσεων κινητών τηλεφώνων δεύτερης γενιάς με πιο εκτεταμένες δυνατότητες δεδομένων, όπως υψηλότερους ρυθμούς μετάδοσης και συνεχούς συνδεσιμότητας μέσω του General Packet Radio Service (GPRS). Οι υπηρεσίες αυτές εμφανίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας 1990 και αναφέρονται ως τεχνολογίες «γενιάς 2,5» (2.5G). Πρόκειται δηλαδή για βελτιωμένες τεχνολογίες μεταξύ πρώτης και δεύτερης γενιάς. Μέσω του GPRS το WAP καθώς και άλλες εφαρμογές μπορούν να προσπελαύνονται πιο εύκολα και πιο γρήγορα από ότι μέσω του GSM (Αποστολόπουλος Ι., 2002:17). Τέλος λίγο χρονικό διάστημα αργότερα, έχουμε την εμφάνιση της «γενιάς 2,75» όπου περιλαμβάνει την πολλά υποσχόμενη τεχνολογία EDGE όπου υποδηλώνει μια ενδιάμεση μεταβατική γενιά πριν το 3G (C.Courcoubetis, R. Weber, 2003:21-22) Τρίτη γενιά κινητής τηλεφωνίας: 3G Τα δίκτυα τρίτης γενιάς αναπτύχθηκαν μέσω των πιο εξελιγμένων συστημάτων δεύτερης γενιάς. Ο σκοπός των συστημάτων της τρίτης γενιάς είναι να παρέχουν μια σειρά σταθερών οι οποίες μπορούν να συναντήσουν ένα πλήθος ασύρματων 13

14 εφαρμογών και να παρέχουν παγκόσμια πρόσβαση. Στα ασύρματα συστήματα τρίτης γενιάς η διάκριση μεταξύ ασύρματων τηλεφώνων και κυψελοειδών. Τα συστήματα τρίτης γενιάς χρησιμοποιούν το Β-ISDN (Broadband integrated services digital network) για να παρέχουν πρόσβαση στα δίκτυα πληροφοριών όπως αυτό του διαδικτύου και άλλων δημοσίων και ιδιωτικών βάσεων δεδομένων (Αποστολόπουλος Ι., 2002:19). Τα συστήματα τρίτης γενιάς μεταφέρουν πολλών ειδών πληροφορίες όπως φωνή, δεδομένα και εικόνα λειτουργούν στις συγκεκριμένες περιοχές και εξυπηρετούν τους σταθερούς χρήστες και τους χρήστες εκείνους οι οποίοι ταξιδεύουν (H. Gruber, 2005:8). Οι όροι ιδιωτικό σύστημα τηλεπικοινωνίας (PCS) και ιδιωτικό διαδίκτυο επικοινωνίας (PCN) χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν την συμβατότητα των συστημάτων τρίτης γενιάς με τις κινητές συσκευές. Άλλες ονομασίες για το PCS περιλαμβάνουν το πιο πρόσφατα αποκαλούμενο ΙΜΤ (International mobile telecommunication) και το UMTS (Universal mobile telecommunication system) για προηγμένες προσωπικές υπηρεσίες στην Ευρώπη (Κατσαβάκης Δ., 2012:9). Τα καινούργια κινητά τηλέφωνα ενσωματώνουν έγχρωμες οθόνες, ψηφιακές κάμερες, μεγάλη μνήμη και δυνατότητες αναπαραγωγής multimedia αρχείων, αποστολής και λήψης μηνυμάτων MMS που αποτελεί στην ουσία την εξέλιξη των SMS, καθώς και πολλά παιχνίδια. Ως γενιά χαρακτηρίζεται το σύνολο των ασύρματων τεχνολογιών που επιτρέπουν τη μετάδοση φωνής ή και δεδομένων στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Μεταξύ των τεχνολογιών αυτών είναι οι WCDMA, CDMA2000, UMTS και EDGE. Το WCDMA (Wideband Code Multiple Division Access), έχει ήδη επιλεχθεί ως το "σύστημα" τρίτης γενιάς, που θα χρησιμοποιηθεί στην Ευρώπη, Ιαπωνία και στις ΗΠΑ (CourcoubetisC., WeberR., 2003:21). Τα κινητά τηλέφωνα τρίτης γενιάς είναι σχεδιασμένα για να υποστηρίζουν μεγάλο αριθμό χρηστών και αποδεικνύονται αποτελεσματικότερα από τα κινητά της δεύτερης γενιάς έτσι ώστε να επιτρέπουν μελλοντική επέκταση στην χωρητικότητα των χρηστών (WesolowskiK., 2002:29). Συνεπώς, η τεχνολογία της γενιάς 3G δίνει έμφαση στις υπηρεσίες που είναι επικεντρωμένες στα δεδομένα (όπως το «Κινητό» Διαδίκτυο), με βελτιωμένες δυνατότητες φωνής και πολυμέσων. Προκειμένου να υποστηριχθεί η τεχνολογία της τρίτης γενιάς αναπτύχθηκε μια νέα υπηρεσία 14

15 δικτύωσης που αντικατέστησε το δίκτυο GSM και ονομάζεται Universal Mobile Telephony System (UMTS). Οι βελτιώσεις και εξελίξεις αυτής της γενιάς σε σύγκριση με τη προηγούμενη περιλαμβάνουν τη μεταφορά δεδομένων σε μεγάλο εύρος μετάδοσης, τη βελτιωμένη ασφάλεια και λειτουργίες κρυπτογράφησης, τις βελτιώσεις στα ολοκληρωμένα κυκλώματα και στη ζωή της μπαταρίας, τις βελτιώσεις στην οθόνη και στις δυνατότητες χειρισμού των δεδομένων, τη συνεχή σμίκρυνση των κινητών τηλεφώνων, τις βελτιώσεις στην χωρητικότητα και τις βελτιώσεις στον χρόνο αποστολής μηνυμάτων εικόνας (MMS). Ουσιαστικά τα πιο σημαντικά πλεονεκτήματα αυτής πολύ σημαντικής γενιάς είναι τα ακόλουθα(βαηηϊ8ΐθγ.ι.,ο1:. Al., 2005:7): Υψηλής ποιότητας παιχνίδια, τα οποία θα μπορούν να παίζονται online σε πραγματικό χρόνο και ταυτόχρονα με άλλους παίκτες. Οι υψηλές ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων βοηθούν αρκετά στην πιο γρήγορη και άμεση χρήση διαφόρων multimedia εφαρμογών. Οι υψηλές ταχύτητες ασύρματης μεταφοράς δεδομένων είναι ένα ακόμη από τα πλεονεκτήματα των δικτύων 3G. Η σύνδεση στο Internet εκτός από άμεση και ασύρματη, θα σας δώσει πλέον και ταχύτητες που φθάνουν τα 384kbps - ανάλογες δηλαδή με αυτές της σταθερής τεχνολογίας xdsl1. Οι βίντεο-κλήσεις είναι χωρίς αμφιβολία μια από τις πιο πολυσυζητημένες υπηρεσίες των δικτύων 3G. Πλέον, με αυτή τη τεχνολογία μπορούμε να βλέπουμε τους συνομιλητές μας ζωντανά στην οθόνη του κινητού μας. Φυσικά, 1 Το DSL (Digital Subscriber Line) είναι μια τεχνολογία που επιτρέπει τη μεταφορά δεδομένων με υψηλή ταχύτητα, μέσω των ήδη υφιστάμενων τηλεφωνικών γραμμών, που στη συντριπτική τους πλειοψηφία, εξυπηρετούν τις τηλεπικοινωνιακές ανάγκες όλου του πλανήτη. Το "x" στη συντομογραφία προκύπτει από την ύπαρξη πολλών διαφορετικών και ασύμβατων προδιαγραφών, οι οποίες καλύπτουν διαφορετικές ανάγκες. Πρόκειται για μια τεχνολογία που έχει υιοθετηθεί κατά κόρον τα τελευταία χρόνια για την παροχή ευρυζωνικών συνδέσεων (http ://broadband.cti.gr/el/evrizonikotita/dsl.php). 15

16 θα πρέπει οι χρήστες να έχουν προμηθευτεί κινητά τηλέφωνα συμβατά με αυτή την τεχνολογία. Υπηρεσίες εύρεσης θέσεως, σε συνδυασμό με την τεχνολογία GPS, οι οποίες θα μπορούν να παρέχουν χάρτες τη περιοχής που βρισκόμαστε, εύρεση βέλτιστης διαδρομής προς τον προορισμό μας, γειτονικά σημεία ενδιαφέροντος κλπ. Μετά την ευρεία διείσδυση της τεχνολογίας 3G αναμένεται να διατεθούν ακόμη περισσότερες υπηρεσίες, όπως μετάδοση τηλεοπτικών εκπομπών και υπηρεσίες παγκόσμιας περιαγωγής Τέταρτη γενιά κινητής τηλεφωνίας: 4G Τα τέταρτης γενιάς δίκτυα κινητής τηλεφωνίας υποστηρίζουν υψηλότερους ρυθμούς μετάδοσης δεδομένων, τουλάχιστον κατά μια τάξη μεγέθους, και επαρκή ποιότητα υπηρεσιών (QoS) σε σχέση με τα δίκτυα 3ης γενιάς. Η κατανομή φάσματος θα είναι τέτοια ώστε να υποστηρίζονται οι υψηλοί αυτοί ρυθμοί πάνω σε κυψέλες μεσαίου μεγέθους (Γιαλαμά Α. και Κουτσοθεοδώρου Ε., 2011:32). Οι ρυθμοί μετάδοσης δεδομένων είναι 100Mbps και άνω και παρέχουν υπηρεσίες πολυμέσων με χαμηλότερο κόστος. Τα δίκτυα που χρησιμοποιούνται, πρόκειται να αποτελούνται εξ ολοκλήρου από κυκλώματα μεταγωγής πακέτων, ενώ όλα τα στοιχεία του δικτύου θα είναι ψηφιακά. Σημαντικό χαρακτηριστικό των δικτύων 4ης γενιάς θα είναι η χαμηλή ιεραρχία στην αρχιτεκτονική, με σημεία πρόσβασης και τερματικά να υποστηρίζουν πολλαπλούς τρόπους πρόσβασης (Κωστάκη Θ., 2008:16 17). Για την επίτευξη της υψηλής απόδοσης, τα 4ης γενιάς δίκτυα θα υποστηρίζουν καθολική κάλυψη υπηρεσιών που σημαίνει πως ο χρήστης της υπηρεσίας θα έχει τη δυνατότητα να απολαμβάνει οποιαδήποτε υπηρεσία επιθυμεί, σε όλες τις τοποθεσίες και 24 ώρες το εικοσιτετράωρο, χωρίς κανέναν περιορισμό. Επίσης θα πρέπει να υποστηρίζεται η βελτιωμένη συνδεσιμότητα όπου ο χρήστης, θα έχει τη δυνατότητα να είναι συνέχεια συνδεδεμένος στα πιο επαρκή δίκτυα πρόσβασης, αναφορικά με τη χρήση των πόρων του δικτύου, ώστε να εξασφαλίζεται κάθε φορά η ζητούμενη ποιότητα υπηρεσίας (QoS) και οι απαιτήσεις κινητικότητας. 16

17 Θα πρέπει φυσικά, να εξασφαλίζεται και η συνεχής σύνδεση όπου ο χρήστης θα είναι πάντοτε συνδεδεμένος στο ετερογενές δίκτυο. Για όσο διάστημα το τερματικό του θα είναι σε λειτουργία, θα μπορεί να συνδέεται στο δίκτυο και να τυγχάνει πολύ μικρής καθυστέρησης στην πρόσβαση (Clark, G.C. and Cain, J.B., 1981). Η καθολική κάλυψη μιας υπηρεσίας μπορεί να μετρηθεί από τη διαθεσιμότητα της σε μια περιοχή για έναν ελάχιστο αριθμό χρηστών. Το σύστημα, προσφέρει στον πάροχο τη δυνατότητα να μεγιστοποιεί τη χωρητικότητα με το να απαγορεύει σε μερικούς χρήστες την πρόσβαση σε ειδικές υπηρεσίες. Έτσι, ο πάροχος μπορεί να προσαρμόζει τις δυνατότητες του συστήματος στις προσφερόμενες υπηρεσίες χωρίς να διακινδυνεύεται η κάλυψη της υπηρεσίας (ChenH.-H., GuizaniM.,2006:7). Ενδεικτικά αναφέρεται πως κάθε ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά είναι διαθέσιμα σε ένα πολύ μεγαλύτερο αριθμό χρηστών από τον ήδη υπάρχοντα που εξυπηρετούνται από τα τρέχοντα δίκτυα 3ης γενιάς. Τα 3ης γενιάς δίκτυα αντιμετωπίζουν πρόβλημα κορεσμού, εξ αιτίας του γεγονότος πως οι υπηρεσίες που προσφέρουν δεν μπορούν να εξυπηρετούν πολλούς πελάτες ταυτόχρονα. Εν αντιθέσει, τα 4ης γενιάς δίκτυα θα μπορούν να υποστηρίζουν ένα μεγάλο αριθμό χρηστών και να καλύπτουν υπηρεσίες οπουδήποτε και οποτεδήποτε (EricssonReview, 1987). Το γεγονός αυτό, οφείλεται στην υψηλότερη επάρκεια φάσματος που επιτυγχάνεται με τη χρήση καινοτόμων τεχνικών στις διεπαφές ραδιοεπικοινωνίας και τον εμπλουτισμό των τεχνικών κάλυψης. Τα μελλοντικά ολοκληρωμένα δίκτυα ασύρματης πρόσβασης θα αποτελούνται από πολλές διαφορετικές ασύρματες διεπαφές ραδιοεπικοινωνίας (WLAN. 3G κυψελωτά συστήματα. 2G κυψελωτά συστήματα, peer-to-peer, κ.α) με ποικιλία στα μεγέθη των κυψελών, σχηματίζοντας ένα ολοκληρωμένο ασύρματης πρόσβασης δίκτυο (Αποστολόπουλος Ι., 2002:23-25). Η αρχιτεκτονική αυτή έχει ως βασικό χαρακτηριστικό την ιδέα της βέλτιστης συνδεσιμότητας. Η τάση της ενδολειτουργίας δικτύων έχει ξεκινήσει ήδη στις μέρες μας με τα 3ης γενιάς δίκτυα να λειτουργούν χωρίς ασυνέχειες με τα ασύρματα LANs, παρέχοντας πανταχού πρόσβαση (Παντελής Σ., 1998:9). 17

18 Διάγραμμα 1: Εξέλιξη κινητών επικοινωνιών Πηγή: Κωστάκη Θ., 2008: Διάδοση κινητής τηλεφωνίας Η ανάπτυξη σε τεχνολογίες κινητών επικοινωνιών με η εισαγωγή του Διαδικτύου επέτρεψε τα κινητά τηλέφωνα, PDA, WiFi και ασύρματα δίκτυα έχει δημιουργήσει ένα νέο κανάλι για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών προς τους πολίτες σε πιο αποτελεσματικό και λιγότερο δαπανηρό τρόπο. Αυτές οι εξελίξεις έχουν δημιουργήσει ένα νέο κανάλι για την παροχή υπηρεσιών. Ενδεικτικά αναφέρονται η Mgovernment, το Mcommerce, η Mlearning, το Mbanking, η MTV και το m-health. Η M-government ορίζεται ως η στρατηγική και η εφαρμογή, η οποία περιλαμβάνει την αξιοποίηση όλων των ειδών των ασύρματων και κινητών τεχνολογιών, υπηρεσιών, εφαρμογών και συσκευών για τη βελτίωση των παροχών προς τα μέρη που εμπλέκονται στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση συμπεριλαμβανομένης της πολίτες, τις επιχειρήσεις και όλες οι μονάδες της γενικής κυβέρνησης. Η m- government όχι μόνο βελτιώνει την επικοινωνία μεταξύ της κυβέρνησης και των Πολιτών (G2C) ή των πολιτών προς την κυβέρνηση (C2G), αλλά βελτιώνει επίσης τις ενέργειες μεταξύ των κυβερνητικών υπηρεσιών και Κυβέρνηση Υπαλλήλων (G2E) (GhyasiA.F., KushchuI., 2004:3-4). Ενδεικτικά αναφέρεται, πως στην Τουρκία, έχει επιβληθεί νόμος αναφορικά με τη χρήση των κινητών συσκευών των πολιτών στα αυτοκίνητά τους. Οι πληροφορίες 18

19 αυτές διασταυρώνονται με πολλές κυβερνητικές υπηρεσίες για τη λήξη των τελών κυκλοφορίας ή την πιθανότητα επιβολής προστίμου. Επιπλέον, οι κινητές τεχνολογίες επιτρέπουν στην κυβέρνηση να λάβει τις απαραίτητες πληροφορίες με τη χρήση Wi - Fi κινητών συσκευών, φορητών υπολογιστών, PDA, ή υπολογιστών παλάμης. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αύξηση της αποδοτικότητας των δημοσίων υπαλλήλων (GhyasiA. F., KushchuI., 2004:3-4). Στην Ελλάδα η ανάπτυξη των m-government υπηρεσιών είναι σε πρώιμο στάδιο. Εντούτοις, έχει γίνει μια αρχή με την υπηρεσία Mobile Taxis, η οποία ενημερώνει τους φορολογούμενους σχετικά με διευθέτηση της φορολογικής δήλωσης του εισοδήματός τους. Από αυτή την εγγραφή ο πολίτης εξασφαλίζει ότι θα ενημερώνεται για τις φορολογικά υποχρεώσεις ή εκκρεμότητες του σε πραγματικό χρόνο με έναν πολύ εύκολο τρόπο. Η υπηρεσία αυτή υποστηρίζεται από όλες τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Η υπηρεσία αυτή είναι μια νέα προσπάθεια από το Υπουργείο Οικονομίας και Δημόσιας Διοίκησης να βελτιώσει την επικοινωνία της με τους Έλληνες πολίτες (KaradimasN., PapatzelouK., PapantoniouA., 2008:2). Το M-commerce (κινητό εμπόριο) ονομάζεται οποιαδήποτε συναλλαγή η οποία περιλαμβάνει την αγοραπωλησία αγαθών και υπηρεσιών χρησιμοποιώντας ασύρματες, φορητές συσκευές (π.χ. κινητά τηλέφωνα, PDA φορητοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές κ.α.). Γνωστό ως το E-commerce (ηλεκτρονικό εμπόριο) της επόμενης γενιάς, το M-commerce («κινητό» εμπόριο) διαφέρει από το απλό ηλεκτρονικό εμπόριο όσον αφορά την χρήση, την εφαρμογή καθώς και την ενοποίηση, των ασύρματων (wireless) τηλεπικοινωνιακών τεχνολογιών και ασυρμάτων συσκευών μέσα σε επιχειρησιακά συστήματα. Ένας πιο τυπικός ορισμός είναι: «M commerce» ονομάζουμε κάθε συναλλαγή που περιλαμβάνει την μεταβίβαση ιδιοκτησίας ή δικαιωμάτων για την χρήση αγαθών και υπηρεσιών, η οποία έχει αρχίσει ή/και ολοκληρώθηκε με την χρήση κινητής πρόσβασης σε δίκτυα υπολογιστών από κινητές συσκευές»(briane. Et. Al., 2003). Περιλαμβάνει τόσο τις υποδομές, όσο και τις ηλεκτρονικές τεχνολογίες που είναι απαραίτητες για την μεταφορά ασύρματων δεδομένων και πληροφοριών. Ο τομέας του Μ-commerce περιλαμβάνει την μελέτη των διάφορων ασύρματων τεχνολογιών 19

20 και των φορητών κινητών συσκευών που χρησιμοποιούνται για να στέλνουν και να λαμβάνουν πληροφορίες. Πιο συγκεκριμένα, m-commerce ονομάζουμε κάθε εμπορική συναλλαγή που περιλαμβάνει την χρήση κινητής συσκευής, όπως κινητά τηλέφωνα, PDAs και smartphones και που μπορεί να γίνει εν κινήσει. (Μετούρης Χ., 2008:34). Η βασική διαφορά του M-commerce από το παραδοσιακό ηλεκτρονικό εμπόριο (E-commerce) είναι ότι παρέχει την δυνατότητα της αλλαγής θέσης (του συμμετέχοντος) αλλά και την μεταφερσιμότητα (της συσκευής) εξαιτίας της χρήσης των ασύρματων τεχνολογιών. Έτσι, το Μ-commerce συχνά αναφέρεται ως mobile commerce και θεωρείται μια ευέλικτη λύση για πολλά από τα αρνητικά του ενσύρματου στατικού ηλεκτρονικού εμπορίου. Επειδή το κόστος των φορητών συσκευών όπως είναι τα κινητά τηλεφώνα, τα PDA κ.α. είναι χαμηλό η εξάπλωση και η υιοθέτηση νέων επαγγελματικών ιδεών ενθαρρύνεται στο M-commerce. Οι συσκευές αυτές λόγω της ευρείας διαθεσιμότητάς που έχουν καθώς και η χρήση τους από τους καταναλωτές προσφέρουν κίνητρα στις επιχειρήσεις να βρουν εμπορικές δυνατότητες, ώστε να μπορούν να συνδέονται με τον καταναλωτή ή τον πελάτη μέσω ασυρμάτων τεχνολογιών. Με αυτό τον τρόπο οι ασύρματες τεχνολογίες κάνουν την είσοδό τους στα επαγγελματικά συστήματα. Οι επιχειρήσεις με αυτό τον τρόπο αποκτούν την δυνατότητα να προωθούν τα προϊόντα τους κατευθείαν στο πελάτη, χωρίς τα μεταβατικά στάδια (GeoffreyE. Et. Al., 2003:18). Η ανάπτυξη των ασύρματων τεχνολογιών και των κινητών δικτύων, έχει παίξει καταλυτικό ρόλο στην εμφάνιση του m-commerce, το οποίο παρέχει τα δικά του πλεονεκτήματα, σε αντίθεση με το παραδοσιακό e-commerce (ηλεκτρονικό εμπόριο) (XiaojunD., et. Al., 2004:15). Σύμφωνα με παλιά έρευνα της εταιρίας ερευνών αγοράς Strategy Analytics, η παγκόσμια αγορά για το κινητό εμπόριο αναμενόταν να φτάσει τα 200 δισεκατομμύρια δολάρια το Ο Burger (2007) τονίζει ότι, ενώ οι Αμερικάνικες και Ευρωπαϊκές αγορές είναι πιο συνωστισμένες, κλειστές και με μεγαλύτερο ανταγωνισμό, το μέγεθος τους και η τεχνολογική τους υποδομή δείχνουν ότι θα αποτελέσουν πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη του m-commerce. 20

21 Ο Varshney (2001) αναφέρει αρκετές σημαντικές κλάσεις του m-commerce, καθώς και παραδείγματα για κάθε κλάση. Η ανάπτυξη της όποιας τεχνολογίας ή επιχείρησης είναι μια σχέση. Η τεχνολογία χρειάζεται οικονομικούς πόρους για να εξελιχθεί αλλά παράλληλα χρειάζεται και έναν επιχειρηματικό λόγο για επενδύσεις. Από την άλλη μια επιχείρηση βασίζεται στις νέες τεχνολογίες που απαιτούν οικονομικές επενδύσεις πάνω στην τεχνολογία. Η «Κινητή» μάθηση είναι μια αναδυόμενη καινοτομική δράση στον τομέα της εκπαίδευσης και της εκπαιδευτικής τεχνολογίας, καθώς έχει επιτευχθεί η ενσωμάτωση των κινητών τηλεφώνων στην κοινωνία. Αξίζει να αναφερθεί ως αναμένεται ότι το 2015 πάνω από πέντε δισεκατομμύρια άνθρωποι θα χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες μέσω κινητών συσκευών (AttewellJ. And Gustafsson M., 2002Q ). Η κινητή μάθηση έχει χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη της επικοινωνίας μεταξύ διδασκόντων και των σπουδαστών σύμφωνα με τους CabreraJ. S., FrutosH. M., StociaA. G., et.al. (2005). Ενδεικτικά αναφέρεται πως η Βρετανική κυβέρνηση έχει επενδύσει στην ανάπτυξη της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) στους εκπαιδευτικούς φορείς. Μελλοντικά σχέδια περιλαμβάνουν τη διεύρυνση της πρόσβασης σε διάφορες μορφές με τις ΤΠΕ και τη μάθηση, με την στρατηγική της κυβέρνησης m-learning, τονίζοντας εξατομικευμένη μάθηση και πανταχού παρούσα (DfES, 2005:7). Αυτό λειτούργησε ως κίνητρο για τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, να ξεκινήσουν την εξερεύνηση της χρήσης των «κινητών τεχνολογιών» στην τάξη (FacerK., FauxF., McFarlaneA., 2005:2-3). Το Mobile Banking, είναι ένας όρος ο οποίος χρησιμοποιείται ευρέως για να περιγράψει τη διενέργεια ελέγχων ισορροπία, τις κινήσεις του λογαριασμού, πληρωμές, οι αιτήσεις των πιστωτικών και άλλων τραπεζικών συναλλαγών μέσω μια φορητή συσκευή όπως ένα κινητό τηλέφωνο ή Personal Digital Assistant (PDA). Οι πρώτες τραπεζικές υπηρεσίες προσφέρθηκαν μέσω SMS. Με την εισαγωγή τωνsmartphones με υποστήριξη WAP, που επιτρέπει τη χρήση του κινητού από το 1999(Τράπεζα Πειραιώς). Το Mobile Banking πραγματοποιείται μέχρι μέσω SMS ή το Mobile Web μέχρι πρόσφατα (2010). Το mobile Internet αναφέρεται στην παροχή και τη διαθεσιμότητα 21

22 των τραπεζικών και χρηματιστηριακών υπηρεσιών με τη βοήθεια των συσκευών κινητής τηλεφωνίας. Το πεδίο εφαρμογής των προσφερόμενων υπηρεσιών μπορεί να περιλαμβάνει διευκολύνσεις για τη διεξαγωγή συναλλαγών που σχετίζονται με τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (TiwanR., 2007). Το Mobile Banking χρησιμοποιείται σε πολλά μέρη του κόσμου, με ελάχιστη ή καμία υποδομή, ιδιαίτερα στις απομακρυσμένες και αγροτικές περιοχές. Στα περισσότερα από αυτά τα μέρη. Μέσα σε ένα έτος (2010), οι χρήστες «κινητής» τραπεζικής αυξήθηκε κατά 100% στην Κένυα, 200% την Κίνα, 150% στη Βραζιλία και 100% στις HnA(MansfieldI. 2011). Η Ολλανδική Τράπεζα dutch - banglabank εγκαινιάζει την πρώτη «κινητή» τραπεζική υπηρεσία στο Μπαγκλαντές στις 31 Μαρτίου του Σύμφωνα με την υπηρεσία αυτή, οποιαδήποτε συσκευή κινητού τηλεφώνου με την εγγραφή σε οποιαδήποτε από τις έξι υπάρχουσες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας του Μπαγκλαντές θα είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν την υπηρεσία. Οι υπηρεσίες που παρέχονται είναι η ανάληψη μετρητών από το λογαριασμό του κινητού, η μεταφορά κεφαλαίων, η πληρωμή λογαριασμών, η διαχείριση Λογαριασμών, διαχείριση Καρτών, η διαχείριση Δανείων, η διενέργεια πληρωμών ή η μεταφορών χρηματικών ποσών και η ενημέρωση σχετικά με το χρηματιστήριο και αγοραπωλησία μετοχών(όυ1:οκ- BanglaBank, 2008:31-38). Για την κινητή τηλεφωνία, το Mobile TV προσφέρει μια ευκαιρία για διαφοροποίησης ώστε να βοηθήσει την προώθηση και την αύξηση των εσόδων. Η Mobile TV διακρίνεται από ικανοποιητική δυναμική εσόδων, σε αντίθεση με πολλές άλλες υπηρεσίες, όπως παιχνίδια, που απευθύνονται μόνο σε επιλεγμένες ομάδες πελατών, όπως π.χ. οι έφηβοι. Ο συνδυασμός ενός κινητού και ενός συμπληρωματικού δικτύου μετάδοσης, θεωρείται ως βασική κινητήρια δύναμη της περαιτέρω υιοθέτησης και χρήσης της Mobile TV. Για τους καταναλωτές, η κινητή τηλεόραση έχει τη δυνατότητα να δώσει ένα νέο και επαναστατικό περιεχόμενο που θα επεκτείνει το έννοια «ψυχαγωγία» πέρα από νέους τρόπους για την παρακολούθηση της τηλεόρασης. Η κινητή τηλεόραση επιτρέπει στους καταναλωτές να διαμορφώσουν το περιεχόμενο ώστε αυτό να ταιριάζει στο γούστο τους. Χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας δείχνουν το δρόμο για 22

23 την κινητή τηλεόραση, προβάλλοντας την πεποίθηση πως η «κινητή» τηλεόραση είναι μια εύκολη ιδέα για να πωλούν σε καταναλωτές. Με την διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στην αγορά τώρα μεγαλύτερη από 80 % σε πολλές χώρες, η κινητή τηλεόραση έχει τη δυνατότητα να προσφύγει στην μαζική αγορά. Για το λόγο αυτό, οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς και οι πάροχοι περιεχομένου είναι όλο και περισσότερο ενδιαφέρονται στην κινητή τηλεόραση. Η επέκταση παράδοσης περιεχομένου σε κινητή συσκευή προσφέρει ένα νέο κανάλι διανομής σε ένα πολύ μεγαλύτερο και πιο κερδοφόρα κλίμακα. Επιπλέον, το κινητό τηλέφωνο τους δίνει τη δυνατότητα να εμπλουτίσουν τις υπηρεσίες τους με διαδραστικότητα και εξατομίκευση. Άλλες επιλογές περιλαμβάνουν λήψη ειδικών παρασκήνια βλαστούς, και διαδραστικά επιφυλάσσοντας σινεμά / θέατρο, με βάση προεπισκόπηση από τις τελευταίες ταινίες παρακολούθησαν στο κινητό. Mobile TV έχει πράγματι τεράστιες δυνατότητες εσόδων για τις εταιρείες μέσων μαζικής ενημέρωσης (IBM2011:1-3). Τα κινητά τηλέφωνα έχουν αποδειχθεί ότι είναι ένα πολλά υποσχόμενο μέσο στον τομέα της υγείας. Για την ακρίβεια στην Αφρική χρησιμοποιούνται τα κινητά τηλέφωνα για τη μετάδοση δεδομένων που αφορούν τους ασθενείς που πάσχουν από HIV / AIDS. Η εταιρεία CellLife στο Cape Town αναπτύσσει εφαρμογές που χρησιμοποιούνται στον τομέα της υγείας. Επίσης στην Κένυα, το Mobile Demographic Surveillance System (MDSS) είναι ένα πρόγραμμα που επιτρέπει στους ιατρούς να μεταδίδουν δεδομένα με SMS (Mobi Solutions Ltd2010:43-45). Το mhealth έχει οριστεί επίσης ως ένα συστατικό της ηλεκτρονικής υγείας. Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο για την ηλεκτρονική υγεία (Γ.Ο.Ε.) ορίζει το mhealth ή την κινητή υγεία ως πρακτική ιατρικής και τη δημόσιας υγείας που υποστηρίζεται από φορητές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα, ασθενής συσκευές παρακολούθησης, προσωπικών ψηφιακών βοηθών (PDA), και άλλες ασύρματες συσκευές. Το mhealth περιλαμβάνει τη χρήση και αξιοποίηση της χρησιμότητας π.χ. ενός κινητού τηλεφώνου της φωνής και σύντομων μηνυμάτων υπηρεσίας (SMS), καθώς και πιο πολύπλοκες λειτουργίες και εφαρμογές συμπεριλαμβανομένων των γενικών ραδιοφώνου πακέτων υπηρεσίας (GPRS), τρίτης και τέταρτης γενιάς κινητής 23

24 τηλεφωνίας (3G και 4G συστήματα), η παγκόσμια σύστημα εντοπισμού θέσης (GPS), καθώς και την τεχνολογία Bluetooth (WorldHealthOrganisation2011:6). 24

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ 2.1 Προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας Τα πιο πρόσφατα έτη τόσο στην σταθερή όσο και στην κινητή τηλεφωνία η παρουσία αρκετών επιχειρήσεων παροχής τηλεφωνικών υπηρεσιών, με την απελευθέρωση της αγοράς, οδήγησε σε έντονο ανταγωνισμό τιμών. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ταχύτατη εξέλιξη που σημείωσαν οι τεχνολογίες επικοινωνιών συντέλεσε στη συνεχή μείωση της τιμής των τηλεφωνικών υπηρεσιών. Πέραν όμως, των συνεχών μειώσεων των τιμών, στην μεγάλη ανάπτυξη του εγχώριου κλάδου κινητής τηλεφωνίας συνέβαλε και η αύξηση των διαφημιστικών δαπανών από τις εγχώριες εταιρείες κινητής τηλεφωνίας. Η συνολική διαφημιστική δαπάνη των εταιρειών κινητής τηλεφωνίας μεγεθύνθηκε σημαντικά από το 2000 και μάλιστα με διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό (21% την περίοδο 2001/2000 και 26,5% το 2002/2001) προσεγγίζοντας τα 68,5 εκατ. ευρώ το Επιπρόσθετα, και σύμφωνα με εκτιμήσεις των εκπροσώπων του κλάδου, άλλοι σημαντικοί προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας είναι η πολιτική επιδότησης ανανέωσης των συσκευών κινητών τηλεφώνων, την οποία έχουν υιοθετήσει κατά τα πιο πρόσφατα έτη οι εταιρείες, καθώς και η ποιότητα του δικτύου κάλυψης. Συμπερασματικά οι κυριότεροι παράγοντες που συνέβαλλαν στην άνοδο της ζήτησης κινητής τηλεφωνίας από τα μέσα του 1990 μέχρι και σήμερα είναι (Πετράκη Μ., (2005:75): Οι αυξημένες ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου και των επιχειρήσεων για τηλεπικοινωνίες. Ο γρήγορος ρυθμός της ζωής και η μείωση του διαθέσιμου ελεύθερου χρόνου Η δυνατότητα που παρέχει η κινητή τηλεφωνία στον μέσο πολίτη να έρθει εύκολα σε επαφή με σύγχρονες μορφές τεχνολογίας Ο κοινωνικός μιμητισμός 25

26 Το αυξημένο κατά κεφαλήν εισόδημα και γενικότερα η άνοδος του βιοτικού επιπέδου στην Ελλάδα. Η σχετικά προσιτή τιμή των συγκεκριμένων υπηρεσιών που είναι απόρροια των οικονομιών κλίμακας και της συνεπαγόμενης συμπίεσης του μοναδιαίου κόστους. Η δυνατότητα κατάτμησης της αγοράς μέσω της παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών που ανταποκρίνονται σε διάφορα προφίλ χρηστών. 2.2 Αγορά κινητής τηλεφωνίας διεθνώς Η αγορά της κινητής τηλεφωνίας σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται σε μια συνεχή διαδικασία αναδιάρθρωσης ώστε να αντιμετωπίσει την οικονομική ύφεση που ξεκίνησε παγκοσμίως το 2008, τους ανταγωνιστές της, να ανταποκριθεί στις ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, στις απαιτήσεις των πελατών αλλά και το μεταβαλλόμενο κανονιστικό περιβάλλον. Στις ώριμες αγορές η χρήση φωνής έχει φτάσει σε επίπεδα κορεσμού με αποτέλεσμα οι εταιρίες κινητής τηλεφωνίας να «προωθούνται» προς την ανάπτυξη των υπηρεσιών δεδομένων ώστε να διατηρήσουν τα κέρδη τους. Οποιαδήποτε επιχειρηματική κίνηση από πλευράς των εταιριών internet και κατασκευής τηλεφωνικών συσκευών αποτελεί πλέον απειλή όσον αφορά τα έσοδα των πελατών. Στις αναπτυσσόμενες αγορές οι εποχές των παχιών αγελάδων έχει τελειώσει και οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν την πρόκληση να διατηρήσουν την κερδοφορία τους με μικρότερη χρήση. Ανάπτυξη εξακολουθεί να υφίσταται αλλά σε ολοένα μικρότερους ρυθμούς. Ο ανταγωνισμός οξύνεται και η λειτουργία των εταιριών απειλείται από την είσοδο νέων «παικτών». Παρά ταύτα, η κινητή τηλεφωνία παραμένει ένας σημαντικός παράγοντας ανάπτυξης της οικονομίας. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, οι δαπάνες για προϊόντα και υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας αντιστοιχούσαν το1990 στο 2,5% του παγκόσμιου Α.Ε.Π. Σύμφωνα με το Insights Research(2010), παρά την οικονομική ύφεση, θα έχει φτάσει το 5,9% έως το 2013.Στην συνέχεια παρουσιάζονται οι προβλέψεις των εσόδων όσον αφορά την κινητή τηλεφωνία παγκοσμίως, ανά γεωγραφική περιοχή. Όπου φαίνεται ότι τα έσοδα παγκοσμίως από λίγο λιγότερο από 1,9 τρισεκατομμύρια δολάρια που ήταν το 2010 προβλέπεται να φτάσουν τα 3,7 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το Παρόλο που κατά μέσο όρο η αύξηση των 26

27 εσόδων θα είναι 13,8% υφίστανται διαφορές ανά γεωγραφική περιοχή όπως φαίνεται και στο γράφημα παρακάτω. Διάγραμμα 2: Πρόβλεψη Εσόδων Κινητής Τηλεφωνίας Παγκοσμίως ανά Γ εωγραφική Περιοχή Πηγή: Insight Research,2010 Η Βόρεια Αμερική, σαν η πιο κορεσμένη αγορά κινητής τηλεφωνίας, βασίζεται πολύ περισσότερο στην ανάπτυξη υπηρεσιών παρά στην απόκτηση νέων πελατών. Το επίπεδο ανάπτυξης που παρουσιάζουν Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική είναι 9,1% δίνοντας πλέον μεγαλύτερη βαρύτητα στις υπηρεσίες δεδομένων για την αύξηση των εσόδων. Ασία και Ειρηνικός παρουσιάζουν την μεγαλύτερη ανάπτυξη στα 17,8% μέσα στην συγκεκριμένη πενταετία. Κίνα και Ινδία θα παρουσιάσουν μεγάλη ανάπτυξη και λόγω της γενικότερης πορείας ανάπτυξης στην οποία έχουν 27

28 εισέλθει οι συγκεκριμένες χώρες. Λατινική Αμερική και Καραϊβική καταλαμβάνουν την δεύτερη θέση σε επίπεδο ανάπτυξης αγγίζοντας το 14,1%. Γεγονός που οφείλεται κατά κύριο λόγο στους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης που παρουσιάζουν Βραζιλία και Μεξικό. Αντίστοιχα, βάση πρόβλεψης των εσόδων ανά υπηρεσία, εντός της επόμενης πενταετίας θα αναπτυχθεί ιδιαίτερα η χρήση των υπηρεσιών δεδομένων μέσω του ασύρματου, υψηλών ταχυτήτων, internet (Broadband -Wireless). Όπως φαίνεται στον πίνακα 3.1 στην συνέχεια προβλέπεται αύξηση 62,4% στα έσοδα εντός της επόμενης πενταετίας (Ρέπας Θ., 2011:43-46) CARG Broadband - 241, , , , , ,703 6,0% Wireline Narrowband 454, , , , , ,266 0,6% -Wireline Broadband - 106, , , , ,311 1,201,444 62,4% Wireless Narrowband 1,145,446 1,230,018 1,337,364 1,441,181 1,565,602 1,718,783 8,5% Wireless ΣΥΝΟΛΟ 1,947,377 2,135,398 2,716,598 2,716,494 3,129,514 3,711,196 13,8% Πίνακας 1: Πρόβλεψη Εσόδων Κινητής Τηλεφωνίας Παγκοσμίως ανά Κατηγορία Πηγή: Insight Research,2010 Τέλος, όπως είπε η Viviane Reding, Επίτροπος της Ε.Ε., αρμόδια για τις τηλεπικοινωνίες «Η Ευρώπη είναι η κατεξοχήν ήπειρος της κινητής τηλεφωνίας, με αυξανόμενο αριθμό χρηστών κινητών τηλεφώνων και κινητών ευρυζωνικών υπηρεσιών. Παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση οι ευρωπαίοι καταναλωτές επικοινωνούν περισσότερο από κάθε άλλη φορά με τα κινητά τους τηλέφωνα και μέσω του Διαδικτύου. Πρόκειται για καλά νέα για έναν τομέα που μπορεί να βοηθήσει την Ευρώπη να αντισταθεί στην κάμψη. Δεν θα επαναπαυθούμε όμως στις δάφνες μας. 28

29 Πρέπει να ενισχύσουμε την ανεξαρτησία των εθνικών ρυθμιστικών αρχών. Χρειαζόμαστε επίσης δικαιότερες συνθήκες ανταγωνισμού μεταξύ των φορέων κινητής και σταθερής τηλεφωνίας, ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερη σύγκλιση μεταξύ της κινητής και σταθερής τηλεφωνίας. Τέλος, πρέπει να εμποδίσουμε την καταστρατήγηση των κανόνων της ΕΕ, που θα μπορούσε να έχει βλαπτικές συνέπειες για την ενιαία αγορά. Με ανησυχεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι πολλές εθνικές ρυθμιστικές αρχές δρουν κατά βούληση σε ότι αφορά τα δίκτυα για Διαδίκτυο υψηλών ταχυτήτων. Ο θεμιτός ανταγωνισμός και οι δίκαιες επενδύσεις στα δίκτυα αυτά δεν επιτυγχάνονται με 27 διαφορετικές λύσεις που ευνοούν κυρίως τους εθνικούς πρωταθλητές, αλλά με ανοικτές αγορές, ασφάλεια δικαίου και ίσες ευκαιρίες για όλους τους επενδυτές και φορείς» ( IP en.htm). 2.3Η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα Η κινητή τηλεφωνία στην Ελλάδα ξεκίνησε το 1992 σηματοδοτώντας μια νέα εποχή που έμελλε να επηρεάσει όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και όχι μόνο την επικοινωνία μας. Σε τέτοιο μάλιστα επίπεδο που κανείς δεν μπορούσε τότε να φανταστεί. Σήμερα το κινητό τηλέφωνο θεωρείται απαραίτητο «εξάρτημα» και η μεγάλη πλειοψηφία των ελλήνων δεν νοεί την ζωή της χωρίς αυτό. Παράλληλα, η κινητή τηλεφωνία, έχει συμβάλλει στην βελτίωσης της ποιότητα ζωής, την ανταγωνιστικότητα, την αύξηση της παραγωγικότητας και συνολικά στην ανάπτυξη της χώρας. Ακολουθεί ένα γράφημα όπου αποτυπώνεται η ιστορική εξέλιξη της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα. Από την εισαγωγή της το 1992 και την ανάπτυξη του πρώτου 2G δικτύου μέχρι και την ωρίμανση της αγοράς και την είσοδο της τεχνολογίας υψηλής ταχύτητας μεταφοράς δεδομένων (HSDPA). Το ενδιαφέρον στο συγκεκριμένο γράφημα είναι η απίστευτα σε ρυθμό και όγκο ανάπτυξης της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα (Ρέπας Θ., 2011:46). 29

30 Διάγραμμα 3: Ιστορική Εξέλιξη Κινητής Τηλεφωνίας στην Ελλάδα Πηγή: ΕΚΤ

31 Εικόνα 1:Μερίδια Αγοράς Κινητής Τηλεφωνίας στην Ελλάδα Πηγή: Ρέπας Θ., 2011:46-51 Σύμφωνα με την ΕΕΚΤ (Ενωση Εταιριών Κινητής Τηλεφωνίας) η ονομαστική διείσδυση της κινητής τηλεφωνίας στην ελληνική αγορά είναι 168% (18,8εκατ. συνδέσεις), η 1η στην Ευρώπη σύμφωνα με στοιχεία του Η πληθυσμιακή κάλυψη του δικτύου αγγίζει το 100% (Ιστότοπος ΕΚΤ, 2010).Σύμφωνα με έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και της εταιρίας ICAP (2009) το 82% του πληθυσμού κάνει χρήση κινητού και ο κύκλος εργασιών το 2007 έφτασε τα 4,6 δις, ο όγκος των κλήσεων αυξήθηκε κατά 50% από το 2004 ως το 2008, με τους Ελληνες να μιλάνε 157 λεπτά το μήνα κατ άτομο, διέπεται από ικανοποιητικό ανταγωνισμό με σχετική σταθερότητα στα μερίδια αγοράς και ομοειδείς υπηρεσίες για οικιακούς και εταιρικούς πελάτες. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα διαπιστώθηκε χαμηλός βαθμός διαφοροποίησης, τόσο σε επίπεδο χαρακτηριστικών όσο και σε επίπεδο τιμολόγησης, διαφοροποίηση μέσω εισαγωγής νέων προϊόντων ή και υπηρεσιών, σχετικά μεγαλύτερο περιθώριο 31

32 διαφοροποίησης στις υπηρεσίες δεδομένων και τις δεσμοποιημένες υπηρεσίες, άμεσες αντιδράσεις σε καινοτομικές κινήσεις ανταγωνιστών και οι υπηρεσίες φωνής έχουν φτάσει πλέον σε κορεσμό. Επίσης, η έρευνα που διεξήχθη διαπίστωσε πως υπάρχει καθυστέρηση στην διείσδυση του 3G κατά περίπου εννέα χρόνια σε σχέση με την παγκόσμια διείσδυση, χρονοβόρα και δαπανηρή διαδικασία αδειοδότησης κεραιών (περίπου 2,5 χρόνια), η συνεισφορά του κλάδου στην οικονομία είναι σημαντική και προσεγγίζει το 2% του ΑΕΠ ενώ εκτιμάται ότι επιδρά στην απασχόληση δημιουργώντας συνολικά 92 χιλ. θέσεις εργασίας με συνολικό ακαθάριστο εισόδημα εκ.. Επιπρόσθετα σύμφωνα με τον Αρσένη Δ.Σ., (2006) ένας μεγάλος αριθμός αλλοδαπών, προερχόμενοι από γειτονικές χώρες, αγοράζουν υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης εσόδων του κλάδου έχει επιβραδυνθεί σημαντικά από το 1999 και μετά. Επιπλέον οι πολυπληθείς οικογένειες και τα νοικοκυριά με ένα άτομο που έχουν υψηλά εισοδήματα και κατοικούν σε αστικές περιοχές, δαπανούν το υψηλότερο ποσοστό χρημάτων για αγορά και χρήση υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας σύμφωνα με Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών. Το 2012, ο κλάδος των Κινητών Επικοινωνιών συμπληρώνει 20 χρόνια δραστηριότητας στην Ελληνική Αγορά, έχοντας αποτελέσει έναν από τους πλέον δυναμικούς κλάδους της Ελληνικής Αγοράς, ιδιαίτερα στην πρώτη 15ετία της ζωής του όπου η ανάπτυξή του ήταν ταχύτερη συγκριτικά με την Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2000 έως το 2010 το 9,2% της συνολικής οικονομικής ανάπτυξης της χώρας οφειλόταν στις τηλεπικοινωνίες. Σήμερα, παρά το αρνητικό και αβέβαιο μακροοικονομικό περιβάλλον, ο Κλάδος των Κινητών Επικοινωνιών συνεχίζει να αποτελεί παράδειγμα ανταγωνιστικής αγοράς, με αξιόλογη συνεισφορά στο ΑΕΠ, όπου για το 2011 συνεισέφερε κατά 1,5% (3,2 δις. ευρώ) και 9,1% μαζί με οφέλη από το σύνολο της παραγωγικότητας και σημαντικά οφέλη στην οικονομία και κοινωνία (Ιστότοπος ΕΚΤ 2012). Σύμφωνα με την κλαδική μελέτη της ICAP και του ΟΠΑ (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) η οποία επικαιροποιήθηκε τον Οκτώβριο του 2010 ο κύκλος εργασιών έχει μειωθεί κατά 16,5% κατά το β τρίμηνο του 2010 σε σχέση με το 2009, 32

33 το EBITDA του κλάδου μειώθηκε κατά 26% το β τρίμηνο του 2010 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά και τα έσοδα των εταιριών μειώθηκαν το 2009 κατά 9,3% σε σχέση με το Όπως επίσης, το β τρίμηνο του 2010 η μείωση των εσόδων ανήλθε στο 16,5% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του Επίσης, η μελέτη της ICAP και του ΟΠΑ έδειξε ως τα έσοδα από την χρήση υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας μειώθηκαν κατά 17,7% το β τρίμηνο του 2010 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2009, τα καθαρά έσοδα του κλάδου στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 39% το Η μείωση αυτή το 2010 υπολογίζεται να είναι στο 20%, τα μέσα λεπτά ανά χρήστη αυξήθηκαν το β τρίμηνο κατά 0,7 δισ. λεπτά τον μήνα σε σχέση με το α τρίμηνο του Αυτό όμως οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι εταιρίες αύξησαν τα δωρεάν λεπτά ομιλίας που παρείχαν μέσω των προγραμμάτων χρήσης τους και το μέσο μηνιαίο έσοδο ανά πελάτη έχει μειωθεί κατά 13,5% κατά το β τρίμηνο του 2010 σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του Σύμφωνα με την ίδια μελέτη οι επενδύσεις του κλάδου μειώθηκαν κατά 21,5% το 2009 σε σχέση με το 2008 (αφορά μόνο τις επενδύσεις στα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, όχι και της σταθερής). Σε αντίθεση με το β τρίμηνο του 2010 όπου παρατηρείται αύξηση των επενδύσεων κατά 56,6% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του Με βάση προβλέψεις της Bank of America & Merrill Lynch, τα βασικά μεγέθη στον κλάδο της κινητής τηλεφωνίας θα εμφανίσουν συνεχιζόμενη μείωση τα επόμενα δύο χρόνια. Στις υπηρεσίες κινητής τηλεφωνίας 9,1% ενώ στα EBITDA 12,1%. Ήδη με βάση στοιχεία των δύο πρώτων τριμήνων του 2010, τα αποτελέσματα είναι ακόμη δυσμενέστερα. Προκειμένου να τονωθεί η ανάπτυξη του κλάδου στο μέλλον, θα πρέπει να δημιουργηθεί κλίμα διευκόλυνσης των επενδύσεων αλλά και αποφυγή φορολογικών και κανονιστικών παρεμβάσεων που οδηγούν σε μείωση της ζήτησης. (Ρέπας Θ., 2011:46-51). 2.4Κανάλια διάθεσης κινητής τηλεφωνίας Μεγάλο ρόλο στην εξάπλωση της κινητής τηλεφωνίας στην Ελλάδα διαδραμάτισε η εγκαθίδρυση δικτύων πωλήσεων σε Εθνικό επίπεδο από τις τρείς (3) κυριότερες 33

34 εταιρείες παροχής υπηρεσιών δικτύου. Αυτές είναι η Cosmote, ηvodafone, ηwind και η Q-Telecom. Πιο αναλυτικά η Cosmote προωθεί τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της μέσω ενός εκτεταμένου δικτύου πωλήσεων που, που αποτελείται από την αλυσίδα καταστημάτων Cosmote (22 αποκλειστικά καταστήματα COSMOTE). Τα καταστήματα Cosmote, αποτελούν ολοκληρωμένα κέντρα εξυπηρέτησης πελατών, διαθέτουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της εταιρείας, αλλά παρέχουν και υπηρεσίες όπως πληρωμή λογαριασμών, και παραλαβή διαφόρων αιτημάτων. Τα καταστήματα της εταιρείας αποτελούν επίσης ένα πολύτιμο εργαλείο για την αύξηση του βαθμού αναγνωρισιμότητας των υπηρεσιών της εταιρείας (Πατεράκη M., 2005:81-86). Η εταιρεία διαθέτει αξιόλογο δίκτυο αντιπροσώπων το οποίο αποτελείται από έξι αποκλειστικούς και δύο μη αποκλειστικούς κύριους αντιπροσώπους, καθώς και 5 μικρότερους αντιπροσώπους. Οι εμπορικοί συνεργάτες, τόσο άμεσα, όσο και μέσω των δικτύων διανομής τους, προωθούν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της εταιρείας σε περίπου 2000 σημεία πώλησης, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων βρίσκεται στις μεγάλες πόλεις. Ο εμπορικός συνεργάτης ενεργεί ως εμπορικός αντιπρόσωπος της Cosmote για τη μεσολάβηση σύναψης συμβάσεων με συνδρομητές έναντι προμήθειας και ως διανομέας για την προώθηση των προϊόντων COSMOKARTA & WHAT'S UP. Οι αποκλειστικοί αντιπρόσωποι της εταιρείας είναι ο ΟΤΕ, η εταιρεία Altcom A.E., η εταιρεία Klimaphone A.E., η εταιρεία Σ. Μπενρουμπή Α.Ε., η εταιρεία Sanyocom A.E. αι η εταιρεία Spacephone A.E.. Η εταιρεία έχει συνάψει συμφωνία μη αποκλειστικής αντιπροσωπίας, με την εταιρεία «Γερμανός Μπαταρίες Α.Ε.», σύμφωνα με την οποία η τελευταία διαθέτει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της Cosmote μέσω της αλυσίδας των τριακοσίων πέντε (305) καταστήματα λιανικής που διαθέτει καθώς και με την Πλαίσιο Computers A.E. η οποία διαθέτει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της Cosmote μέσω της αλυσίδας των 17 καταστημάτων της λιανικής. Επίσης, η εταιρεία έχει συνάψει συμφωνίες αντιπροσωπίας με τις παρακάτω εταιρείες: Valuenet, Maritel, Eurobank Cards, Oneway, Carrefour- Μαρινόπουλος. Η εταιρεία Vodafone έχει αναπτύξει ένα ισχυρό εμπορικό δίκτυο λιανικής πώλησης σε όλη την Ελλάδα, το οποίο απαρτίζεται με πάνω από