ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομία ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ & ΘΕΣΜΟΙ

Transcript

1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ Στρατηγική, Δίκαιο & Οικονομία ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΤΙΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ & ΘΕΣΜΟΙ Ι. Διδάσκοντες Ν. Γεωργόπουλος Α. Πλατιάς Δ. Τζουγανάτος Μ. Πολέμης II. Σκοπός του μαθήματος Στο μάθημα εξετάζονται οι βασικές αρχές που διέπουν τον ανταγωνισμό στις ενεργειακές αγορές, οι στρατηγικές που εφαρμόζονται είτε από κρατικούς φορείς είτε από τις επιχειρήσεις, και οι θεσμοί που ισχύουν. Με τρόπο διεπιστημονικό, αναδεικνύεται η σημασία της στρατηγικής στη διεθνή πολιτική και κατ επέκταση στην οικονομία και τις επιχειρήσεις. Σε επίπεδο επιχειρήσεων, εξετάζονται το δίκαιο και τα οικονομικά της μετάβασης από τα μονοπωλιακή στην ανταγωνιστική διάρθρωση της αγορών ενέργειας με έμφαση στις αγορές ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου με βάση το ισχύον ρυθμιστικό και κανονιστικό πλαίσιο. Η προστασία και προώθηση του ανταγωνισμού στις αγορές ενέργειας οράται όχι μόνο ως οικονομικό αγαθό, αλλά κυρίως ως σημαντικό εργαλείο για την επίτευξη της οικονομικής ολοκλήρωσης και της αποτελεσματικότητας των αγορών. Η μεγέθυνση των επιχειρήσεων μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών, για να ανταποκριθούν στον αυξανόμενο ανταγωνισμό και να εκμεταλλευτούν οικονομίες κλίμακας, καθιστά τις διοικητικές αποφάσεις πολύπλοκες και επιβάλλει τη χάραξη κατάλληλης και ορθολογικής στρατηγικής. Εξετάζονται τα βασικά μοντέλα απελευθέρωσης και οι βασικοί άξονες της πολιτικής ανταγωνισμού. Τέλος, το μάθημα προσφέρει στους φοιτητές την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τη στρατηγική στην ανάλυση πολυσύνθετων επιχειρηματικών προβλημάτων. Στρατηγική και στρατηγικό μάνατζμεντ ενσωματώνουν όλες τις πλευρές ενός οργανισμού και επομένως αποσκοπούν στην αξιοποίηση της γνώσης και των ικανοτήτων που αποκτήθηκαν σε άλλα μαθήματα του προγράμματος. III. Θεματικές Ενότητες Εβδομάδα 1 η : Στρατηγική στη Διεθνή Πολιτική και στην Οικονομία Εισαγωγικά περί στρατηγικής: Ορισμός, η εξέλιξη και τα επίπεδα της στρατηγικής στη διεθνή πολιτική και την οικονομία.

2 Εβδομάδα 2 η : Το Νέο διεθνές περιβάλλον ασφαλείας Ανάλυση του διεθνούς περιβάλλοντος στο οποίο καλούνται να αρθρώσουν και να εφαρμόσουν στρατηγική τόσο τα κράτη όσο και οι επιχειρήσεις. Εξετάζονται η δομή, τα χαρακτηριστικά και οι τάσεις του διεθνούς συστήματος, καθώς και οι κίνδυνοι και οι ευκαιρίες που προκύπτουν μέσα από αυτό. Παρουσιάζονται και αξιολογούνται τα πιθανά σενάρια για τη διαμόρφωση του διεθνούς συστήματος. Εβδομάδα 3 η : Αμερικανική υψηλή στρατηγική Ανάλυση και αξιολόγηση της Αμερικανικής υψηλής στρατηγικής μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Πιο συγκεκριμένα, αναλύονται οι σκοποί και τα μέσα της Αμερικανικής υψηλής στρατηγικής, με γνώμονα πάντα τους πραγματικούς ή δυνητικούς αντιπάλους των Η.Π.Α. Η ανάλυση λαμβάνει υπόψη της επίκαιρα ζητήματα ενεργειακής ασφάλειας και εξάρτησης. Επίσης, παρουσιάζονται οι διαφορετικές σχολές σκέψης που συναντώνται στη διεθνή βιβλιογραφία και συνάγονται συμπεράσματα για την αντανάκλαση της υψηλής στρατηγικής στην οικονομία και τις επιχειρήσεις. Εβδομάδα 4 η : Θεωρητικά υποδείγματα ολιγοπωλιακού ανταγωνισμού Εισαγωγή-Βασικές έννοιες / Υποδείγματα προσδιορισμού ποσότητας / Υπόδειγμα Cournot / Ισορροπία κατά Cournot-Nash / Εμπειρικά στοιχεία της συμπεριφοράς Cournot-Nash / Υπόδειγμα Stackelberg / Υποδείγματα προσδιορισμού τιμής / Υπόδειγμα Bertrand / Υπόδειγμα ηγέτιδας / κυρίαρχης επιχείρησης / Εμπειρικά στοιχεία από το υπόδειγμα ηγέτιδας / κυρίαρχης επιχείρησης / Συμπεράσματα / Μελέτες περιπτώσεων σε αγορές ενέργειας στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εβδομάδα 5 η : Ένταση του επιπέδου ανταγωνισμού στις ενεργειακές αγορές Έννοια της συγκέντρωσης / Στατιστικά μέτρα της συγκέντρωσης (CR-4, HHI) / Ορισμός Σχετικών Αγορών / Σχετική αγορά προϊόντων / Σχετική γεωγραφική αγορά / Μεθοδολογία Υποκατάσταση Ζήτησης και Προσφοράς / Βασικοί Παράγοντες Προβλήματα Περιορισμοί /Σχετικές αγορές Ευρωπαϊκή διάσταση διάσταση στις ΗΠΑ / Εκτίμηση Σημαντικής Οικονομικής Ισχύος (SMP) / Παραδοσιακή προσέγγιση έμμεση εκτίμηση SMP/ Οικονομετρικές τεχνικές για άμεση εκτίμηση SMP / Κανονιστική παρέμβαση (sector inquiry) της ΕΕ για μέτρηση του επιπέδου ανταγωνισμού στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου στις χώρες της ΕΕ / Μελέτες περιπτώσεων σε αγορές ενέργειας στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εβδομάδα 6 η : ΟΙ θεσμοί και το Δίκαιο του Ελεύθερου Ανταγωνισμού Οι κύριοι θεσμοί και το αντικείμενο προστασίας του δικαίου του ελεύθερου ανταγωνισμού (βασικές θεωρίες/ιστορική εξέλιξη), Πολιτική ανταγωνισμού και Ρύθμιση, Ενωσιακό και ελληνικό δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού, Όργανα εφαρμογής των κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού. Εβδομάδα 7 η : Έλεγχος της επιχειρηματικής συμπεριφοράς (Ι) - Απαγόρευση των αντιανταγωνιστικών συμπράξεων

3 Βασικές έννοιες/επιχείρηση/ Σύμπραξη (συμφωνία-εναρμονισμένη πρακτική-αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων), Συμπράξεις με αντικείμενο/ συμπράξεις με αποτέλεσμα τον περιορισμό του ανταγωνισμού, Περιορισμός του ανταγωνισμού: οριοθέτηση της σχετικήα αγοράς/αισθητός περιορισμός/ συμπράξεις de minimis, Κατηγορίες συμπράξεων: οριζόντιες/κάθετες - Ειδικότερα: διακρίσεις μεταξύ inter-και intrabrand competition/η ιδιαίτερη μεταχείριση των κάθετων περιορισμών και οι σύγχρονες τάσεις. Εβδομάδα 8 η : Έλεγχος της επιχειρηματικής συμπεριφοράς (ΙΙ) Έλεγχος δομής της αγοράς - Απαγόρευση της καταχρηστικής εκμετάλλευσης δεσπόζουσας θέσης Έλεγχος Συγκεντρώσεων Ατομική-συλλογική δεσπόζουσα θέση, είδη καταχρηστικής συμπεριφοράς (τιμολογιακής και μη)/ Η νέα προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Έλεγχος συγκεντρώσεων επιχειρήσεων (Ενωσιακό και ελληνικό δίκαιο). Σημασία των δεσμεύσεων στο δίκαιο ελέγχου των συγκεντρώσεων. Εβδομάδα 9 η : Εισαγωγή στο Στρατηγικό Μάνατζμεντ Εισαγωγικές Έννοιες για το Στρατηγικό Μάνατζμεντ και περί του Ανταγωνιστικού Πλεονεκτήματος Εβδομάδα 10η: Ανάλυση Εξωτερικού & Εσωτερικού Περιβάλλοντος Επιχειρήσεων Ανάπτυξη της δυνατότητας ανάλυσης πολυσύνθετων πολύ-λειτουργικών προβλημάτων, κατανόηση της διαδικασίας του στρατηγικού μάνατζμεντ και της διαδικασίας λήψης στρατηγικών αποφάσεων. Εβδομάδα 11η: Διαμόρφωση Στρατηγικής - Επίπεδα Στρατηγικής -Υλοποίηση Στρατηγικής Η ανάπτυξη ικανοτήτων που σχετίζονται με τη διαμόρφωση, υλοποίηση και αξιολόγηση αποτελεσματικών στρατηγικών για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς. ΙV. Βιβλιογραφία Για το δίκαιο και τους θεσμούς του Ελεύθερου Ανταγωνισμού Δ.Ν. Τζουγανάτου (επιμ.), Δίκαιο του ελεύθερου ανταγωνισμού, 2013 Whish/Bailey, Competition Law, 7η έκδ (ενωσιακό δίκαιο και δίκαιο Η.Β.) Faull/Nikpay, The EU Law of Competition, 3η έκδ Jones/Sufrin, EU Competition Law: Text, Cases & Materials, 4η έκδ Hovenkamp, The Antitrust Enterprise, 2005, (δίκαιο ΗΠΑ) Hovenkamp, Federal Antitrust Policy, 4η έκδ. 2011, Elhauge (επιμ.), Research handbook on the Economics of Antitrust Law, 2012 Lyons (επιμ.), European Competition Policy, 2009

4 Vives, Competition Policy in the EU, 2009 Για Στρατηγική στις διεθνείς σχέσεις και τις επιχειρήσεις Bremmer, Ian, Every Nation for Itself: Winners and Losers in a G-Zero World (Portfolio, 2012) Craig, Campbell & Friedman, Benjamin H. & Green, Brendan Rittenhouse & Logan, Justin & Brooks, Stephen G. & Ikenberry, John G. & Wohlforth, William C., Debating American Engagement: The Future of U.S. Grand Strategy, International Security, Vol. 38, No. 2, 2013 Fingar, Thomas & Jishe, Fan, Ties that Bind: Strategic Stability in the U.S.-China Relationship, Survival, Vol. 36, No. 4, Freedman, Strategy: A History (Oxford & New York: Oxford University Press, 2013). Goldstein, Avery, First Things First: The Pressing Danger of Crisis Instability in U.S.-China Relations, International Security, Vol. 37, No. 4, Heuser, Beatrice, The Evolution of Strategy: Thinking War from Antiquity to the Present (Cambridge & New York: Cambridge University Press, 2010) Inkster, Nigel, Conflict Foretold: America and China, Survival, Vol. 56, No. 3, Jaishankar, Dhruva, Resilience and the Future Balance of Power, Survival, Vol. 55, No. 3, Layne, Christopher, The Global Power Shift from West to East, The National Interest, No 119, Le Miere, Christian, Rebalancing the Burden in East Asia, Survival, Vol. 55, No. 2, Manning, Robert A., US Strategy in a Post-Western World, Survival, Vol. 55, No. 5, 2013 McCaffrey, Matthew, The Political Economy of The Art of War, Comparative Strategy, Vol. Bisley, Nick & Phillips, Andrew, Rebalance To Where? US Strategic Geography in Asia, Miller, Paul, Five Pillars of American Grand Strategy, Survival, Vol. 54, No. 5, Posen, Barry and Ross, Andrew L., Competing Visions of U.S. Grand Strategy,International Security, Vol. 21, No. 3 (Winter 1996/97). Posen, Barry, Restraint: A New Foundation for U.S. Grand Strategy (Ithaca and London: Cornell University Press, 2014). Ratner, Ely, Rebalancing to Asia with an Insecure China, The Washington Quarterly Vol. 36, No. 2, Survival, Vol. 55, No. 5, 2013.

5 Wheelen T., Hunger D., Concepts in Strategic Management and Business Policy, Prentice Hall, 12th edition, 2014 Παπασωτηρίου, Χαράλαμπος, Η Κίνα από την Ουράνια Αυτοκρατορία στην Ανερχόμενη Υπερδύναμη του 21ου Αιώνα (Αθήνα: Ποιότητα, 2013) (Κεφάλαιο 19). Πλατιάς, Αθανάσιος Γ., Το Νέο Διεθνές Σύστημα: Ρεαλιστική Προσέγγιση Διεθνών Σχέσεων Αθήνα 1995 Τellis, Ashley J., Balancing without Containment: A U.S. Strategy for Confronting a China s Rise, The Washington Quarterly, Vol. 36, No. 4, 2013.α: Παπαζήσης, 1995), 33, No. 4, 2014.