ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ. ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ενότητα: Α1. Προσκοπισμός. Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα η Έκδοση

Transcript

1 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥ ΚΥΚΛΟΣ ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ενότητα: Α1. Προσκοπισμός Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα η Έκδοση 1

2 Συγγραφείς Γεώργιος Χουρδάκης Γιάννης Δημητριάδης Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Υπεύθυνος Διαμόρφωσης επιστημονικών προδιαγραφών του εκπαιδευτικού υλικού Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Συμβουλευτική Υποστήριξη: Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων Αλέξιος Κόκκος, Έφη Κωσταρά, Μάνος Παυλάκης Επιμέλεια κειμένων Έφη Κωσταρά Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο δημιουργίας εκπαιδευτικών εγχειριδίων για την «ευέλικτη εκπαίδευση» του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π). Η συγγραφή των κειμένων έχει γίνει με τη βοήθεια τεκμηριωμένων εγχειριδίων τα οποία αποτελούν το υφιστάμενο υλικό της Επίσημης εκπαίδευσης Ενηλίκων Στελεχών του Σ.Ε.Π.. Οι συγγραφείς έχουν επιλεγεί με τη βοήθεια της Εφορείας Εκπαιδεύσεως και είναι ενεργά μέλη του Εκπαιδευτικού προσωπικού του Σ.Ε.Π. 2

3 Περιεχόμενα Σκοπός... 5 Προσδοκώμενα Αποτελέσματα... 5 Λέξεις Κλειδιά... 5 Εισαγωγή... 6 Ενότητα Αποστολή και Σκοπός του Προσκοπισμού Η δήλωση της αποστολής του Προσκοπισμού Ο Σκοπός του Προσκοπισμού... 9 Ενότητα Η Προσκοπική Υπόσχεση & ο νόμος των Προσκόπων Υπόσχεση του Λυκόπουλου Υπόσχεση του Προσκόπου Ο Νόμος του Προσκόπου Οι λέξεις «κλειδιά» των άρθρων του Νόμου του Προσκόπου Χαιρετισμός Η Αναγκαιότητα της εφαρμογής των Αρχών μας στη σημερινή εποχή Σε προσωπικό επίπεδο Σε σχέση με τους άλλους Σε σχέση με την κοινωνία Σε σχέση με τον εαυτό μας, Σε Ομαδικό επίπεδο Το 1939 ο B. P. σε ένα του μήνυμα είπε : Ενότητα 3: Η εμφάνιση του Προσκοπισμού Η ίδρυση του Προσκοπισμού από τον Baden Powell Η μεταλαμπάδευση της ιδέας του Προσκοπισμού στην Ελλάδα από τον Αθανάσιο Λευκαδίτη Ενότητα Λειτουργία του Παγκόσμιου Προσκοπισμού και τη θέση του ΣΕΠ σε αυτό Το Παγκόσμιο Προσκοπικό Συνέδριο (World Scout Conference) Η Παγκόσμια Προσκοπική Επιτροπή

4 4.3. Το Παγκόσμιο Προσκοπικό Γραφείο Το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, συμμετέχει σε όλες τις δραστηριότητες, τις διαδικασίες και τα όργανα του Παγκόσμιου Οργανισμού της Προσκοπικής Κίνησης Η Συμβολή του ΣΕΠ στην ανάπτυξη της Κίνησης ανά τον Κόσμο Ενότητα Στρατηγικές προτεραιότητες του Παγκόσμιου Προσκοπικού γραφείου και πως το ΣΕΠ εναρμονίζεται με αυτές Η δήλωση της αποστολής του Προσκοπισμού Η δήλωση της αποστολής του Προσκοπισμού Οι έξι προκλήσεις της Προσκοπικής κίνησης Οι τρεις στρατηγικές περιοχές Το όραμα του Προσκοπισμού Οι έξι στρατηγικές προτεραιότητες Πως το Σ.Ε.Π. εναρμονίζεται με τις Στρατηγικές προτεραιότητες του Παγκόσμιου Γραφείου Σύνοψη

5 Σκοπός Σκοπός αυτής της ενότητας είναι να μπορέσει να φέρει τα ενήλικα στελέχη του Σ.Ε.Π. σε επαφή με την ιστορία του Προσκοπισμού, το πώς οργανώθηκε και εξελίχθηκε στη μεγαλύτερη κίνηση νέων στον κόσμο. Θα εξηγηθούν η αποστολή, ο σκοπός του Προσκοπισμού και θα αποσαφηνιστεί η Προσκοπική Μέθοδος η οποία ισχύει και εφαρμόζεται από όλες τις εθνικές Προσκοπικές οργανώσεις οι οποίες, όπως και το Σ.Ε.Π. είναι μέλη του Παγκόσμιου Προσκοπικού γραφείου. Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Ολοκληρώνοντας την μελέτη της ενότητας αυτής οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να: Εξηγούν την αποστολή και το σκοπό του Προσκοπισμού και να περιγράφουν τα επτά στοιχεία της Προσκοπικής μεθόδου. Διακρίνουν τα μέρη της Προσκοπικής υπόσχεσης και να αναφέρουν τις λέξεις κλειδιά (Αρχές) των άρθρων του Νόμο του Προσκόπου. Παρουσιάζουν σε γενικές γραμμές την Ιστορία του Προσκοπισμού, ποιος είναι ο Ιδρυτής του, ποιος είναι ο Ιδρυτής του Ελληνικού Προσκοπισμού. Περιγράφουν σε γενικές γραμμές τη λειτουργία του Παγκόσμιου Προσκοπισμού και τη θέση του ΣΕΠ σε αυτόν. Αναλύουν την Συμβολή του ΣΕΠ στην ανάπτυξη της Κίνησης ανά τον Κόσμο. Αναλύουν τις στρατηγικές προτεραιότητες του Παγκόσμιου Γραφείου και πως το ΣΕΠ εναρμονίζεται με αυτές. Λέξεις Κλειδιά -Προσκοπισμός -Αποστολή -Σκοπός -Προσκοπική Μέθοδος -Προσκοπική Υπόσχεση -Παγκόσμιο Προσκοπικό γραφείο -Στρατηγικές προτεραιότητες 5

6 Εισαγωγή Προσκοπισμός ή καλύτερα τι είναι ο Προσκοπισμός... Εθελοντικός, παγκόσμιος και ανοικτός σε όλους, ο Προσκοπισμός είναι η μεγαλύτερη κίνηση νέων στον κόσμο σε περισσότερες από 150 χώρες για παιδιά και νέους από 7 έως 30 ετών. Μια Κίνηση που στηρίζεται σε ένα διαχρονικό παιδαγωγικό σύστημα που οι ρίζες του ξεκινούν στην Αρχαία Ελλάδα και καταλήγουν στους σύγχρονους παιδαγωγούς. Μια Κίνηση με Αξίες Ζωής όπως: Πίστη στο Θεό, Καθήκον στην Πατρίδα, Καθήκον στο Συνάνθρωπο και τον εαυτό μας. Μια Κίνηση που κάνει πράξη το καθήκον προς την κοινωνία και πρωτοστατεί στην βελτίωση της ποιότητας ζωής με μια σειρά από δράσεις όπως δενδροφυτεύσεις, δασοπροστασία, αγωγή υγείας. Μια Κίνηση που με βάση το παιγνίδι, τη ζωή στην ύπαιθρο, την αυτογνωσία και την αυτόεκπαίδευση δίνει σε κάθε παιδί ωφέλιμα βιώματα και νέες εμπειρίες. Μια Κίνηση η οποία στηρίζεται σε χιλιάδες εθελοντές ενήλικες που αγαπούν το παιδί και πιστεύουν στις ικανότητες του, προσφέροντας ανιδιοτελώς τις υπηρεσίες τους. Μια Κίνηση που περισσότεροι από Έλληνες μέχρι σήμερα έχουν γνωρίσει το έργο της και υποστηρίζουν την εξάπλωση της Προσκοπικής Ιδέας ως τρόπου ζωής. Μια Κίνηση που συμβάλλει στην ένταξη του παιδιού και του νέου στην κοινωνία του αύριο. Ποια είναι όμως τα στοιχεία τα οποία κάνουν τον Προσκοπισμό να ξεχωρίζει από τις άλλες εθελοντικές οργανώσεις; Ποια η ιστορία του, τα σύμβολά του και η οργάνωσή του σε παγκόσμιο επίπεδο; Στις παρακάτω ενότητες θα παρουσιαστούν όλα αυτά τα οποία ορίζουν τον Προσκοπισμό ως παιδαγωγική κίνηση, με σύμβολα, αρχές, και μεγάλη ιστορία. 6

7 Ενότητα 1 Αποστολή και Σκοπός του Προσκοπισμού Στο 35ο Παγκόσμιο Προσκοπικό Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε το 1999 στο Durban της Νοτίου Αφρικής, η Παγκόσμια Οργάνωση της Προσκοπικής Κίνησης υιοθέτησε τη Δήλωση της Αποστολής του Προσκοπισμού, η οποία αποτελεί ορόσημο στην ιστορία του Παγκόσμιου Προσκοπισμού Η δήλωση της αποστολής του Προσκοπισμού Την αποστολή του προσκοπισμού όπως αυτή ορίζεται και περιγράφεται από το παγκόσμιο Προσκοπικό γραφείο θα μπορέσετε να την βρείτε στο link παρακάτω. Αμέσως τώρα όμως ας διαβάσουμε τι είπαν για τον Προσκοπισμό, προσωπικότητες που έπαιξαν και παίζουν ακόμα ρόλο στα Ελληνικά δρώμενα, εκπροσωπώντας τον καλλιτεχνικό και ακαδημαϊκό κόσμο, της Ελλάδας Είπαν για τον Προσκοπισμό Μάνος Ζαχαρίας, Σκηνοθέτης Πρώην πρόεδρος του Ελληνικού κέντρου κινηματογράφου Όταν θυμάμαι τα προσκοπικά μου χρόνια, τα θυμάμαι πάντα με χαμόγελο, που σήμαινε πως ήταν ωραία χρόνια και τώρα που πέρασαν τα χρόνια, πιστεύω πως οι κατασκηνώσεις μας στη Βάρκιζα ήταν από τα ωραιότερα καλοκαίρια της νεανικής μου ζωής. Νικόλαος Καλογεράς, Δρ. Αρχιτέκτων Ομότιμος καθηγητής Ε.Μ.Π. Έζησα την Προσκοπική Κίνηση και από τις δυο πλευρές, πρώτα ως Προσκοπάκι από τα έξι μου χρόνια και ύστερα ως υπεύθυνος βαθμοφόρος και επικεφαλής της οργάνωσης. Και οι δύο αυτές περίοδοι ήταν καθοριστικές για την διαμόρφωση του χαρακτήρα μου, διαπλάθοντας και εδραιώνοντας ένα σύστημα ηθικών αξιών που με καθοδήγησε και με καθοδηγεί ακόμα και σήμερα, και δίνοντάς μου την ευκαιρία να αποκτήσω φίλους για μια ολόκληρη ζωή. Λάμπρος Κανελλόπουλος, Πρόεδρος UNICEF Σε μια εποχή που τα σύμβολα χάνουν το νόημά τους, οι αξίες αμφισβητούνται και τα οράματα είναι θαμπά και απόμακρα, οι Πρόσκοποι με τη δράση τους και το συλλογικό τους ήθος μας κάνουν να πιστεύουμε ότι ορισμένες παπανθρώπινες αρχές και αξίες δεν θυσιάζονται στον βωμό της απληστίας, της αλαζονείας και του ακραίου ωφελισμού. 7

8 Ευάγγελος Γαλούσης Καθ. Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης Τέως πρύτανης Ζηλεύω αυτούς που μπόρεσαν να κρατήσουν την επαφή με τον Προσκοπισμό όλη τους τη ζωή μένοντας κοντά του, αλλά το «μία φορά Πρόσκοπος πάντα Πρόσκοπος» με παρηγορεί. Σε μια ηλικία, όπου ο καθένας θα μπορούσε να κάνει απολογισμό της ζωής του, μπορώ να πω κι εγώ πως όχι μόνον θα ξανασυνδεόμουν με τον Προσκοπισμό αλλά θα έμενα όσο πιο πολύ κοντά. Φυσικό είναι, λοιπόν, να πω ότι οι δεσμοί που αναπτύσσονται μέσα στους κόλπους του παραμένουν άρρηκτοι για μια ζωή και βοηθούν άτομα που έχουν ομαλή εξέλιξη έχοντας περάσει ως νέοι από την Προσκοπική οικογένεια. Εύχομαι σε όλα τα παιδιά να αποκτήσουν αυτή την εμπειρία. Μαρίνος Γερουλάνος, Μέλος Δ.Σ. Μουσείου Μπενάκη Γύρισα τον κόσμο. Γνώρισα Προσκόπους παντού, απ όλη την Ελλάδα, από τις πέντε ηπείρους, στα Jamboree (στο πρώτο με τον Αντώνη Μπενάκη), σε παγκόσμια συνέδρια, στους σεισμούς της Κεφαλονιάς. Συνειδητοποίησα ότι όλοι είμαστε ένα, σ έναν μικρό κόσμο που έπρεπε να χωρέσει πολλούς. Αλέξης Δημαράς, Ιστορικός της εκπαίδευσης Διδάκτορας Πανεπιστημίου του Λονδίνου (King s College) Επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίων Αθηνών και Πατρών Πολλοί από εμάς τους παλιούς Προσκόπους, που ζήσαμε, χαρήκαμε και ωφεληθήκαμε από αυτήν την εναλλακτική διαπαιδαγώγηση, προσδοκούμε ότι θα εξακολουθήσει με επιτυχία την προσπάθεια να αντιπροτείνει νεωτεριστικές λύσεις όπου το εκάστοτε παιδαγωγικό κατεστημένο αρνείται να εκσυγχρονιστεί. Μωυσής Εσδράς, Λογοτέχνης Συγγραφέας αρετής. Ο Προσκοπισμός παρά το γεγονός ότι κάποιες φορές, εντελώς άδικα και κακόβουλα διαβλήθηκε από στοιχεία εμπαθή και φανατικά, είναι θεσμός απόλυτα αποδεκτός από τις κοινωνίες των ανθρώπων, θα εξακολουθεί να υπάρχει στο διηνεκές, να διαμορφώνει και να πλάθει χαρακτήρες και σωστούς ανθρώπους, να διαπαιδαγωγεί τους νέους και να τους οδηγεί σε ατραπούς 8

9 Πολύκαρπος Ζαλώνης, Διευθ. Σύμβουλος Pollen Προσκοπισμός είναι η θερμότητα της Πυράς την ώρα που αρπάζουν όλα τα ξύλα. Προσκοπισμός είναι κάτι που ενώνει τις ψυχές των ανθρώπων στα καλύτερά τους χρόνια. Το κείμενο το οποίο προσδιορίζει την αποστολή του Προσκοπισμού περιγράφεται λεπτομερώς στην #Ενότητα 4. Θα μπορέσετε να το βρείτε επίσης στο site του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων ακολουθώντας το παρακάτω link Ο Σκοπός του Προσκοπισμού 1. Το Σ.Ε.Π. έχει σκοπό την παροχή εξωσχολικής αγωγής σε Ελληνόπουλα με την εφαρμογή του προσκοπικού συστήματος, το οποίο συνίσταται στην διάπλαση ηθικού χαρακτήρα και στην προσφορά φυσικής αγωγής κυρίως με την ομαδική δράση, την ζωή στο ύπαιθρο και το παιχνίδι, μέσα στα πλαίσια διαπαιδαγώγησης και μόρφωσης της νεολαίας που ορίζονται από το Σύνταγμα και τους Νόμους. 2. Το Σ.Ε.Π. ως φορέας της μη επίσημης εκπαίδευσης, τα προγράμματα και τις δραστηριότητες των Τμημάτων του, αποσκοπεί στο ν αναπτύξει τις ψυχικές, τις πνευματικές, τις κοινωνικές, τις ηθικές και τις φυσικές δυνατότητες των μελών του, ώστε να καταστούν χρήσιμοι, ενεργοί και υπεύθυνοι πολίτες, με επίγνωση της ευρύτερης αποστολής τους ως μέλη της τοπικής, εθνικής και διεθνούς κοινότητας. Επίσης αποσκοπεί στην ανάπτυξη και προώθηση των Ελληνικών και παγκόσμιων πολιτιστικών αξιών στο διεθνή χώρο, στην προστασία του περιβάλλοντος και τη δημιουργία περιβαλλοντικής συνείδησης, στη δημιουργία ίσων ευκαιριών για αγόρια και κορίτσια, άνδρες και γυναίκες, που πηγάζουν από τον αμοιβαίο σεβασμό και την κατανόηση των δύο φύλων και στην παγκόσμια συναδέλφωση και τη συνεργασία μεταξύ των ανθρώπων και των λαών. Εκτός των άλλων το Σ.Ε.Π. φροντίζει για τη σωματική αγωγή και άθληση με την οργάνωση και συμμετοχή μελών και αθλητικών ομάδων του σε σχετικές διοργανώσεις της Γενικής Γραμματείας Αθλητισμού και των διαφόρων αθλητικών ομοσπονδιών 9

10 Πως επιτυγχάνεται ο σκοπός του Προσκοπισμού Εμπλέκοντας τα άτομα κατά τη διάρκεια της νεαρής ηλικίας τους σε μία διαδικασία μη επίσημης εκπαίδευσης Χρησιμοποιώντας συγκεκριμένη μέθοδο, η οποία καθιστά κάθε άτομο ως βασικό φορέα ανάπτυξής του, σε άτομο αυτοδύναμο, πρόθυμο να βοηθήσει, υπεύθυνο και αφοσιωμένο Βοηθώντας τα άτομα να διαμορφώσουν ένα σύστημα αξιών βασισμένο σε πνευματικές, κοινωνικές και ατομικές αρχές, όπως αυτές εκφράζονται στην Υπόσχεση και στον Νόμο 10

11 1.4. Προσκοπική Μέθοδος (όπως αναθεωρήθηκε στο 41ο Παγκόσμιο Προσκοπικό Συνέδριο / 2017) Μετάφραση : Γιώργος Χουρδάκης The Scout Method Review Doc 8 / 41st WSC, 2017 Μάιος 2018 Κατόπιν απόφασης που ελήφθη στο 40 ο ΠΠΣ το 2014, σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης της Παγκόσμιας Οργάνωσης της Προσκοπικής Κίνησης (Π.Ο.Π.Κ.) και τη στρατηγική προτεραιότητα «Παιδαγωγική Μέθοδος Προσκοπικό Πρόγραμμα», ξεκίνησαν οι διεργασίες για την αναθεώρηση της Προσκοπικής Μεθόδου. Αυτές κατέληξαν σε μια πρόταση που συζητήθηκε και ψηφίστηκε στο 41 ο ΠΠΣ το 2017 με το περιεχόμενο που αναφέρεται στο παρόν έντυπο. Αιτία για αυτήν την απόφαση ήταν μια σειρά από ανακολουθίες που είχαν παρατηρηθεί στα έντυπα της Παγκόσμιας Οργάνωσης της Προσκοπικής Κίνησης περιγράφοντας το περιεχόμενο της Προσκοπικής Μεθόδου, καθώς και παρατηρήσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια του 1 ου Παγκόσμιου Προσκοπικού Εκπαιδευτικού Συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε το 2013 στο Χονγκ-Κονγκ. Επ ευκαιρία, κρίθηκε αναγκαίο κατά την αναθεώρηση να ληφθούν υπόψη οι νέες τάσεις και συνθήκες που επηρεάζουν τους νέους καθώς και οι ικανότητες και δεξιότητες που είναι απαραίτητες για τον 21 ο αιώνα. Ιστορική Αναδρομή Η πρώτη προσπάθεια που εξηγεί την Προσκοπική Μέθοδο έγινε από τον Ιδρυτή μας Baden Powell στο βιβλίο του «Προσκοπισμός για Παιδιά». Το Καταστατικό της Οργάνωσής μας από την πρώτη του έκδοση το 1922 αναφέρει την Προσκοπική Μέθοδο και τα στοιχεία που περιλαμβάνονται σ αυτή. Η περιγραφή της Μεθόδου, όπως την γνωρίζουμε σήμερα, αναφέρεται στο Καταστατικό του Οργανισμού μας το Στη συνέχεια υπήρξαν αρκετές προσπάθειες να δημιουργηθούν έντυπα και εργαλεία που να βοηθούν τα Στελέχη μας να κατανοήσουν και να εφαρμόσουν με επιτυχία την Προσκοπική Μέθοδο. Τα έντυπα που χρησιμοποιήθηκαν περισσότερο ήταν The Essential Characteristics of Scouting, Scouting: An Educational System που εκδόθηκε το 1998 και το RAP (Renewed Approach to Programme), ένα εργαλείο που κυκλοφόρησε το 2004 και ανέπτυξε πρώτα η Interamerican Scout Region και στη συνέχεια η Ευρωπαϊκή Προσκοπική Περιοχή το

12 Η ΠΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ Θεμελιώδεις Αρχές της Κίνησης Ορισμός της Προσκοπικής Κίνησης Η Προσκοπική Κίνηση είναι μια εθελοντική, μη κομματική, παιδαγωγική κίνηση για νέους ανθρώπους, ανοικτή προς όλους χωρίς διάκριση γένους, προέλευσης, φυλής ή θρησκεύματος, σύμφωνα με τον Σκοπό, τις Αρχές και τη Μέθοδο, όπως έχουν καθοριστεί από τον Ιδρυτή μας. Σκοπός της Προσκοπικής Κίνησης Σκοπός της Προσκοπικής Κίνησης είναι να συμβάλλει στην ανάπτυξη των νέων ανθρώπων, ώστε να αξιοποιήσουν πλήρως τις σωματικές, διανοητικές, συναισθηματικές, κοινωνικές και πνευματικές τους ικανότητες ως άτομα, ως υπεύθυνοι πολίτες, και ως μέλη των τοπικών, εθνικών και διεθνών κοινοτήτων. Οι Αρχές της Προσκοπικής Κίνησης Η Προσκοπική Κίνηση στηρίζεται στις παρακάτω Αρχές: Το καθήκον προς τον Θεό η προσήλωση στις πνευματικές αξίες, πίστη στη θρησκεία που τις εκφράζει και αποδοχή των υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτή. Το καθήκον προς τους άλλους 1. η αφοσίωση στη χώρα, σε αρμονία με την προώθηση της τοπικής, εθνικής και διεθνούς ειρήνης, κατανόησης και συνεργασίας. 2. η συμμετοχή στην ανάπτυξη της κοινωνίας, με προϋπόθεση την αναγνώριση και τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ανάπτυξης του φυσικού κόσμου. Το καθήκον προς τον εαυτόν μας η ανάληψη υπευθυνότητας για την ανάπτυξη των δυνατοτήτων μας. Η Προσκοπική Μέθοδος Η Μέθοδος, όπως έχει καθοριστεί από τον Ιδρυτή μας, είναι μοναδική και χαρακτηρίζει την Κίνησή μας. 12

13 Ο Ορισμός του Προσκοπικού Προγράμματος Το Προσκοπικό Πρόγραμμα περιλαμβάνει το σύνολο των εκπαιδευτικών και παιδαγωγικών ευκαιριών, καθώς και των δράσεων από τις οποίες ωφελούνται οι νέοι (Τί), υλοποιεί τον σκοπό της Κίνησης (Γιατί), μέσω της Προσκοπικής Μεθόδου (Πώς). Ο Ορισμός της Προσκοπικής Μεθόδου Η Προσκοπική Μέθοδος είναι ένα ενιαίο σύστημα, δια του οποίου υλοποιείται η παιδαγωγική πρόταση της Κίνησης. Χαρακτηρίζεται ως ένα Σύστημα Προοδευτικής Αυτό-εκπαίδευσης. Είναι μια μέθοδος που βασίζεται στην αλληλοεπίδραση ισοδύναμων και εξ ίσου σημαντικών στοιχείων, που συνεργάζονται και αποτελούν ένα ενιαίο σύστημα. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν ένα αδιάσπαστο σύνολο. Η εφαρμογή και η υλοποίηση αυτών των στοιχείων με ένα ισορροπημένο, σύμμετρο και αλληλοεξαρτώμενο τρόπο, διαμορφώνει ένα ολοκληρωμένο παιδαγωγικό σύστημα που κάνει την Κίνησή μας μοναδική. Τα οκτώ στοιχεία που συνθέτουν την Προσκοπική Μέθοδο είναι : Η Προσκοπική Υπόσχεση και ο Νόμος του Προσκόπου Η Μάθηση στην Πράξη Η Προσωπική Πρόοδος Η Συμμετοχή σε Μικρές Ομάδες Η Υποστήριξη Ενηλίκων Το Συμβολικό Πλαίσιο Η Φύση Η Διάδραση με την Κοινωνία Τί είναι «προοδευτική αυτοεκπαίδευση»; Ο Προσκοπισμός βασίζεται στην έννοια της αυτό-εκπαίδευσης. Κάθε νέος αποτελεί μια μοναδική οντότητα, όπου έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει κάθε του διάσταση και να αναλάβει αυτήν την ευθύνη για την προσωπική του ανάπτυξη. Είναι κοινά αποδεκτό ότι η αυτό-εκπαίδευση βασίζεται στην έννοια της «εκπαίδευσης αγωγής εκ των έσω», σε αντίθεση με την έννοια «καθοδήγηση από έξω». Ο νέος είναι ο κύριος φορέας στην παιδαγωγική-εκπαιδευτική διαδικασία, δηλαδή είναι πρωτίστως ο βασικός «παιδαγωγός» του εαυτού του. Η Προσκοπική Μέθοδος δίνει το πλαίσιο και τη δομή που καθοδηγεί και ενθαρρύνει κάθε νέο στην πορεία του για προσωπική ανάπτυξη. Η αυτο-εκπαίδευση είναι επίσης προοδευτική. Η Προσκοπική Μέθοδος προορίζεται να βοηθήσει κάθε νέο να χρησιμοποιήσει και να αναπτύξει τις δυνατότητες, τα ενδιαφέροντα και τις εμπειρίες που έχει μέχρι τώρα, να ενθαρρύνει την ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων δυνατοτήτων και ενδιαφερόντων, να τον βοηθήσει να βρίσκει δημιουργικούς και θετικούς τρόπους να αντιμετωπίζει και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες που διαμορφώνονται στις 13

14 διάφορες φάσεις της ανάπτυξής του και να ανοίξει παράθυρα σε νέους ορίζοντες, σύμφωνα με τον ρυθμό που καθορίζει ο ίδιος. Είναι σημαντικό να προσθέσουμε ότι η αυτο-εκπαίδευση μπορεί να πραγματοποιηθεί τόσο ατομικά, όσο και σε ομάδες. Τι εννοούμε όταν λέμε ότι η Προσκοπική Μέθοδος είναι «ΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ»; Η Προσκοπική Μέθοδος αναφέρεται ως ένα σύστημα, δηλαδή είναι ένα σύνολο από αλληλοεξαρτώμενα στοιχεία που αποτελούν μια ολοκληρωμένη οντότητα. Αυτός είναι και ο λόγος που η «Μέθοδος» χρησιμοποιείται στον ενικό και όχι στον πληθυντικό αριθμό. Παρόλο που κάθε ένα από τα στοιχεία της Μεθόδου ξεχωριστά θα μπορούσε να θεωρηθεί από μόνο του ως μια μέθοδος (και πράγματι θεωρείται ως τέτοιο από άλλους φορείς εκπαίδευσης), αναφερόμαστε στην Προσκοπική Μέθοδο μόνο όταν όλα αυτά τα στοιχεία συνυπάρχουν και εμπλέκονται σε ένα αλληλοεξαρτώμενο και ολοκληρωμένο παιδαγωγικό σύστημα. Κάθε ένα από τα στοιχεία της Μεθόδου έχει ένα παιδαγωγικό ρόλο (δηλαδή κάθε ένα από τα στοιχεία έχει προορισμό να συμβάλλει στην παιδαγωγική διαδικασία με συγκεκριμένο τρόπο) και κάθε ένα από αυτά δρα συμπληρωματικά με τα υπόλοιπα. Συνεπώς, όλα τα στοιχεία είναι απαραίτητα για να λειτουργεί και να είναι αποτελεσματική η Μέθοδος και πρέπει να χρησιμοποιούνται με τρόπο που να συνάδει με τον Σκοπό και τις Αρχές τις Κίνησης. Η Προσκοπική Μέθοδος αποτελεί θεμελιώδες συστατικό της Κίνησης. Όλα τα στοιχεία της Προσκοπικής Μεθόδου λειτουργούν συμπληρωματικά το ένα προς το άλλο, αλληλεπιδρούν ως μέρη ενός ενιαίου συστήματος και βρίσκονται συνεχώς στο προσκήνιο της προσκοπικής εμπειρίας, όπως αυτή βιώνεται στο Τμήμα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όλα τα στοιχεία έχουν τον κύριο λόγο σε κάποια δεδομένη στιγμή, αλλά ενδέχεται να έχουν δευτερεύοντα ρόλο. Στη διάρκεια όμως μιας χρονικής περιόδου, όπως π.χ. σε ένα σύνολο δράσεων ή σε μια προσκοπική κατασκήνωση, θα έχουν ενεργοποιηθεί και χρησιμοποιηθεί όλα τα στοιχεία της Προσκοπικής Μεθόδου. Με άλλα λόγια, σε μια φωτογραφική στιγμή ενός Τμήματος μπορεί να μην απεικονίζονται όλα τα στοιχεία της Μεθόδου, αλλά σε ένα βίντεο σίγουρα θα συνυπάρχουν. Ο τρόπος με τον οποίο υλοποιούνται και εφαρμόζονται τα στοιχεία της Μεθόδου εξαρτάται από την ωριμότητα των νέων, αλλά και το επίπεδο γνώσεων και εμπειριών των ενηλίκων που υποστηρίζουν το Προσκοπικό Πρόγραμμα. Η εφαρμογή της Προσκοπικής Μεθόδου μπορεί να υλοποιηθεί με ένα φυσικό/ενστικτώδη τρόπο, κατόπιν σχεδιασμού ή και με συνδυασμό των δύο. Ο ιδανικός τρόπος είναι ο φυσικός/ενστικτώδης τρόπος (σε αντίθεση με μια καθοδηγημένη εμπειρία). Ωστόσο, η σωστή εφαρμογή εξαρτάται από τις ανάγκες και τους παιδαγωγικούς στόχους κάθε νέου στον οποίο απευθύνονται. 14

15 Στοιχεία της Προσκοπικής Μεθόδου Τα στοιχεία της Προσκοπικής Μεθόδου αποτυπώνονται στο σχήμα που παραθέτουμε: Η Προσκοπική Υπόσχεση και Νόμος του Προσκόπου Μια προσωπική εθελοντική δέσμευση σε ένα δεδομένο κώδικα αρχών που είναι θεμελιακός και χαρακτηρίζει τις πράξεις και τη συμπεριφορά κάθε Προσκόπου. Η Υπόσχεση και ο Νόμος έχουν κεντρικό ρόλο στην Προσκοπική Μέθοδο. Η Προσκοπική Υπόσχεση είναι μια προσωπική δέσμευση που ενώνει τα μέλη της Κίνησης. Δίνοντας την Υπόσχεση, ο νέος λαμβάνει μια συνειδητή και εθελοντική απόφαση να αποδεχτεί τον Νόμο του Προσκόπου και να αναλάβει την ευθύνη αυτή, καταβάλλοντας κάθε δυνατή προσπάθεια «να είναι πιστός στο λόγο του». Το γεγονός ότι δίνει αυτή την Υπόσχεση παρουσία των ομότιμων και φίλων του έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί αυτή η προσωπική δέσμευση αναλαμβάνεται δημόσια, η οποία παράλληλα αντανακλά και στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας. Δίνοντας ο Πρόσκοπος την Υπόσχεση κάνει το πρώτο συμβολικό βήμα στη διαδικασία της αυτο-εκπαίδευσης. Μια αντίστοιχη Υπόσχεση δίνουν και άλλοι νέοι που βρίσκονται σε κάθε γωνιά του κόσμου και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία. Είναι ένα ισχυρό σημείο για την ενότητα και την έκταση της Κίνησης. Ο Νόμος του Προσκόπου είναι ένας κώδικας ζωής για κάθε Πρόσκοπο ξεχωριστά, αλλά και για κάθε μέλος του Τμήματος συνολικά που βασίζεται στις αρχές του Προσκοπισμού. Μέσα από την εφαρμογή του Νόμου του Προσκόπου στην καθημερινή ζωή, δίνεται ένας 15

16 συγκεκριμένος, καθόλου αφηρημένος και πολύ πρακτικός τρόπος στους νέους, να καταλάβουν τις πανανθρώπινες και διαχρονικές αξίες που η Κίνηση προτείνει ως κώδικα αξιών για να στηρίζουν και να διέπουν τη ζωή του ανθρώπου. Είναι ένας κώδικας που δείχνει την πορεία που πρέπει να ακολουθήσουμε όταν σχεδιάζουμε, υλοποιούμε και αξιολογούμε τις δράσεις του προγράμματος. Με γνώμονα τον Νόμο του Προσκόπου, είμαστε σίγουροι ότι κινούμαστε μέσα στο πλαίσιο των Αρχών του Προσκοπισμού και αντίστροφα μπορούμε να παρακολουθούμε ότι αυτό το πνεύμα είναι παρόν σε κάθε στάδιο και στιγμή της Προσκοπικής ζωής και δράσης. Κατά τη διάρκεια αυτής της πορείας, η κατανόηση της Υπόσχεσης και του Νόμου από κάθε νέο θα περάσει από διάφορα στάδια εξέλιξης. Αυτό το ταξίδι είναι κεντρικό σημείο στην πνευματική και συναισθηματική ανάπτυξη που θα βιώσει ο νέος μέσα στην Κίνηση. Η Υπόσχεση και ο Νόμος θεωρούνται ως ένα στοιχείο, γιατί είναι απόλυτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Η Υπόσχεση και ο Νόμος εμπεριέχουν και τονίζουν τις βασικές Αρχές του Προσκοπισμού, που είναι το «Καθήκον στον Θεό», το «Καθήκον στον εαυτό μας» και το «Καθήκον προς τους άλλους». Με αυτό τον τρόπο λειτουργούν ως μια συνεχής υπενθύμιση για το καθήκον που έχουν στον Θεό που πιστεύουν, στον εαυτό τους και προς τους άλλους. Η Μάθηση στην Πράξη Η χρησιμοποίηση πρακτικών εφαρμογών (εμπειρίες ζωής) και βιωμάτων που διευκολύνουν τη διαρκή μάθηση και ανάπτυξη. Από τη φύση του ο Προσκοπισμός πρέπει να είναι ευχάριστος και σχετικός. Η Μάθηση στην Πράξη αναφέρεται στην προσωπική αυτο-ανάπτυξη που είναι αποτέλεσμα γνώσεων και ικανοτήτων που αποκτώνται από προσωπική εμπειρία, σε αντίθεση με τη θεωρητική προσέγγιση. Αναφέρεται σε έναν ενεργό τρόπο με τον οποίο οι νέοι αποκτούν γνώσεις, ικανότητες, δεξιότητες (κάθε είδους δεξιότητες, ήπιες και προηγμένες) και συμπεριφορές. Αναφέρεται στην πρακτική προσέγγιση που έχει ο Προσκοπισμός στην παιδαγωγική εκπαίδευση, που βασίζεται στη μάθηση μέσα από τις ευκαιρίες που προσφέρονται για απόκτηση εμπειριών, σε συνδυασμό με την ανακάλυψη ενδιαφερόντων και την αντιμετώπιση της καθημερινότητας. Αυτές οι ευκαιρίες δεν έχουν μοναδικό στόχο να φέρουν επιτυχίες στον Πρόσκοπο. Μπορεί να κάνει λάθη, ακόμα και να μην πετύχει τον στόχο του ή να φέρει αποτέλεσμα (γεγονός που δημιουργεί περισσότερες μαθησιακές προοπτικές). Είναι ένας τρόπος να βοηθήσουμε τους νέους να αναπτύξουν κάθε διάσταση της προσωπικότητάς τους με το να ασχολούμαστε και να δίνουμε προσοχή σε ό,τι είναι σημαντικό για αυτούς από τις εμπειρίες και τα βιώματα που λαμβάνουν. Δίνει τη δυνατότητα να βιώσουν ολόκληρο τον κύκλο του προγράμματος, με τον προγραμματισμό των δράσεων (σε συνεργασία με τα ενήλικα στελέχη και με την υποστήριξή τους), την υλοποίηση των δράσεων και τέλος με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και των εμπειριών που απέκτησαν από τις δράσεις. Η Μάθηση στην Πράξη επίσης εξασφαλίζει ότι οι δράσεις οι μαθησιακές ευκαιρίες που προσφέρει ο Προσκοπισμός είναι ευχάριστες και σχετικές. Αυτό θα καλλιεργήσει την 16

17 επιθυμία στους νέους να θέλουν να αποκτήσουν και άλλες εμπειρίες που και αυτό έχει σαν συνέπεια να αυξήσουν τις γνώσεις τους. Όπως παρατήρησε και ο Baden-Powell «η μέθοδος διδασκαλίας στον Προσκοπισμό είναι να δημιουργούμε στον Πρόσκοπο την έφεση να μάθει για τον εαυτό του». Η απόδοση αυτή με σημερινά δεδομένα είναι να ενθαρρύνουμε τους νέους να συνειδητοποιούν τις εμπειρίες τους και να χτίζουν πάνω σ αυτές, σε μια πορεία μαθησιακής αυτό-παρακίνησης. Η Προσωπική Πρόοδος Μια προοδευτική μαθησιακή πορεία που εστιάζει στην ενθάρρυνση και πρόκληση του ατόμου σε συνεχή ανάπτυξη, μέσω από ένα μεγάλο εύρος μαθησιακών ευκαιριών. Η προσωπική πρόοδος αναφέρεται στο στοιχείο που βοηθά κάθε νέο να αναπτύξει την εσωτερική του παρακίνηση, ώστε να είναι ενσυνείδητη και να εξασφαλίζει την ενεργό συμμετοχή στην ατομική του ανάπτυξη. Δίνει τη δυνατότητα στον νέο να προοδεύσει στην ανάπτυξή του, με τον δικό του τρόπο και τον δικό του ρυθμό, μέσα στο γενικό πλαίσιο των παιδαγωγικών στόχων κάθε ηλικιακής ομάδος, σε κάθε Κλάδο. Προσωπική πρόοδος δεν υπάρχει μόνο στον Προσκοπισμό. Υπάρχει και σε άλλους οργανισμούς εκτός της Κίνησης, όπου και εκεί υπάρχουν προσωπικοί στόχοι, μαθαίνουν οι νέοι να γίνονται ενεργοί πολίτες, να αποκτούν δεξιότητες και να συμμετέχουν ενεργά σε δράσεις που αφορούν τις ανάγκες της κοινωνίας. Η προσωπική πρόοδος πρέπει να είναι αυτόνομη (δηλαδή αυτο-κατευθυνόμενη), αλλά με την ενθάρρυνση και την διευκόλυνση ενηλίκων. Έτσι οι νέοι ορίζουν τις δικές τους προκλήσεις έχοντας την κατάλληλη ενδυνάμωση, ενθάρρυνση και υποστήριξη για να θέσουν τους δικούς τους στόχους. Αυτό τους δίνει τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν την ελευθερία της επιλογής και να κάνουν την αυτοκριτική τους. Η αναγνώριση είναι μια από τις συχνότερες παραμέτρους στη διαδικασία μάθησης. Επιτρέπει την ανακάλυψη της μοναδικότητας του ατόμου, καθώς ασχολείται με τις εσωτερικές αξίες και αποκαλύπτεται από τις ικανότητές του στην διάρκεια μιας δράσης. Η αναγνώριση της προόδου από τους συνομήλικους και τους ενήλικες βοηθά τον νέο να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του και να αναπτυχθεί. Το Σύστημα Προόδου (δηλαδή τα στάδια προόδου, με τα σήματα και τις αναγνωρίσεις κάθε επιπέδου και των ερασιτεχνικών ασχολιών) είναι το βασικό εργαλείο αναγνώρισης που χρησιμοποιείται στην υποστήριξη αυτού του στοιχείου της Προσκοπικής Μεθόδου. Ωστόσο προσωπική πρόοδος μπορεί να αναγνωριστεί και με άλλους τρόπους (όπως κατά τον σχεδιασμό του ετήσιου προγραμματισμού, ένα εκπαιδευτικό ημερολόγιο ή ένα προσωπικό σχέδιο προόδου). Η Συμμετοχή σε Μικρές Ομάδες Η χρήση μικρών ομάδων σαν ένας τρόπος συμμετοχής σε μια συνεργατική διαδικασία μάθησης, με στόχο την καλλιέργεια αποτελεσματικής ομαδικής εργασίας, διαπροσωπικών δεξιοτήτων, ηγεσίας καθώς και την ανάπτυξη αισθήματος ευθύνης και ταυτότητας. 17

18 Το σύστημα σε μικρές ομάδες (ή το Κατ Ενωμοτίας Σύστημα όπως συνήθως ονομάζεται) είναι η βασική οργανωτική δομή του Τμήματος, που αποτελείται από μικρές ομάδες νέων και έχει την υποστήριξη ενηλίκων. Κάθε μικρή ομάδα, συνήθως 6 8 ατόμων, λειτουργεί ως ομάδα με τη δική της ηγεσία. Η κάθε ομάδα έχει τη δική της οργάνωση, ανάλογα με τις ανάγκες και δυνατότητες που διαθέτει και οι νέοι οργανώνουν τη δική τους ζωή, μοιράζονται αρμοδιότητες και ευθύνες, αποφασίζουν, οργανώνουν, υλοποιούν και αξιολογούν τις δράσεις τους. Ένα αντιπροσωπευτικό σύστημα εκπροσώπησης διασφαλίζει ότι οι νέοι συμμετέχουν επίσης και στις αποφάσεις του Τμήματος, σε συνεργασία και κατόπιν διαβούλευσης με τα ενήλικα στελέχη. Οι μικρές ομάδες, που ως θεώρημα βασίζονται στη φυσική τάση των νέων να διαμορφώνουν τέτοιες μικρές ομάδες, κατευθύνουν τη σημαντική επιρροή που έχουν οι συνομήλικοι μεταξύ τους σε μια δημιουργική συνεργατική διεργασία. Βοηθούν τους νέους να αναπτύξουν τις προσωπικές και συλλογικές τους ικανότητες με τη συγκέντρωση και την καλλιέργεια των προσωπικών τους δυνατοτήτων, ταλέντων και εμπειριών, αλλά και μέσω της ανάπτυξης ενός συστήματος αμοιβαίας υποστήριξης, όπου τα προβλήματα λύνονται με συλλογικότητα. Δίνει στους Προσκόπους ευκαιρίες για ηγεσία και υποστήριξη, να μάθουν για τη μοναδικότητα που έχει κάθε άτομο, ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζουν τη διαφορετικότητα. Επίσης τους βοηθά να αναπτύξουν δημιουργικές σχέσεις με άλλους νέους και ενήλικες και να μάθουν να ζουν σύμφωνα με τους κανόνες μιας δημοκρατικής αυτο-διοίκησης. Η Υποστήριξη Ενηλίκων Οι ενήλικοι βοηθούν, διευκολύνουν και υποστηρίζουν τους νέους να δημιουργήσουν δράσεις μαθησιακές ευκαιρίες και μέσα από ένα κλίμα συνεργασίας να μετατρέψουν αυτές τις ευκαιρίες σε ουσιαστικές εμπειρίες. Μια από τις βασικές αρχές της Κίνησης είναι ότι ο Προσκοπισμός είναι μια Κίνηση για νέους, με την υποστήριξη των ενηλίκων και δεν είναι μόνο μια Κίνηση για νέους ανθρώπους που την διαχειρίζονται οι ενήλικες. Έτσι, ο Προσκοπισμός προσφέρει την προϋπόθεση για μια εκπαιδευτική κοινότητα με νέους και ενηλίκους, να συνεργάζονται με ενθουσιασμό και να αποκτούν διαρκώς νέες εμπειρίες. Το κύριο μήνυμα είναι ότι όπου είναι δυνατόν, οι νέοι πρέπει να ενθαρρύνονται να λαμβάνουν αποφάσεις, να αναλαμβάνουν ηγετικούς ρόλους και να τους επιτρέπεται να κάνουν λάθη. Γενικά, οι ενήλικες είναι εκεί για να βοηθούν τους νέους να προετοιμαστούν, να τους παρέχουν υποστήριξη, καθοδήγηση και να διευκολύνουν την μαθησιακή τους εμπειρία. Στην ουσία ο ρόλος των ενηλίκων στον Προσκοπισμό είναι να ενισχύουν τη φύση ενός προγράμματος, που είναι καθοδηγούμενο από τους νέους και υποστηριζόμενο από τους ενήλικες. 18

19 Η υποστήριξη των ενηλίκων, σε συνεργασία με τους νέους, περιλαμβάνει τρεις παραμέτρους που ανταποκρίνονται στους τρεις διαφορετικούς ρόλους που έχει ένας ενήλικας στο Τμήμα. Ο εκπαιδευτής παιδαγωγός: αυτός χρειάζεται να έχει την άμεση καθοδήγηση της διαδικασίας της αυτο-εκπαίδευσης και να διασφαλίζει ότι όλη αυτή η διαδικασία έχει ένα θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη των γνώσεων, δυνατοτήτων και συμπεριφοράς του νέου. Με άλλα λόγια, ο ενήλικας ως παιδαγωγός χρειάζεται να ασχοληθεί με κάθε άτομο, ώστε να το βοηθήσει να αναγνωρίσει τα χαρακτηριστικά που πρέπει να αναπτύξει, να αναγνωρίσει τις ανάγκες του και να βεβαιωθεί ότι θα τις καλλιεργήσει μέσω του Προσκοπικού Προγράμματος. Επί πλέον είναι πολύ σημαντικό ο ενήλικας να έχει τον ρόλο του «προτύπου», έχοντας μια θετική επιρροή στους νέους με στάσεις και συμπεριφορές που να συνάδουν με τις Αρχές του Προσκοπισμού (Προσωπικό Παράδειγμα). Ο υποστηρικτής δράσεων: αυτός εξασφαλίζει ότι κάθε δράση μαθησιακή ευκαιρία που πραγματοποιεί η ομάδα, υλοποιείται με επιτυχία. Αν και δεν είναι εφικτό κάθε ενήλικας να γνωρίζει ή να κατέχει όλες τις γνώσεις ή ικανότητες για να πραγματοποιήσει κάθε δραστηριότητα, έχει όμως την ευθύνη και πρέπει να εξασφαλίζει την κατάλληλη τεχνική υποστήριξη και τις εξειδικευμένες γνώσεις για την υλοποίηση της δραστηριότητας στο Τμήμα. Επιπρόσθετα, ο ρόλος του ενήλικα σε αυτή την περίπτωση είναι να εφαρμόζει τους κανόνες ασφάλειας και να διασφαλίζει την υγεία και ακεραιότητα των νέων. Ο διαμεσολαβητής της ομάδας / αυτός που διευκολύνει τη λειτουργία της: Η συνεργασία μεταξύ των ενηλίκων και των νέων βασίζεται στην εθελοντική προσφορά. Έχοντας αυτό σαν βάση, ο ρόλος των ενηλίκων είναι να διασφαλίζουν ότι οι σχέσεις στην ομάδα είναι θετικές και δημιουργικές για όλους και ότι στην ομάδα υπάρχει ένα ευχάριστο περιβάλλον, που εξασφαλίζει την υποστήριξη για τη συνεχή ανάπτυξη της ομάδας σαν σύνολο. Αυτό υποδηλώνει μια πλούσια μαθησιακή συνεργασία μεταξύ των νέων και των ενηλίκων, βασισμένη σε αμοιβαίο σεβασμό, εμπιστοσύνη και στη μεταξύ τους αποδοχή ως άτομα. Όλοι αυτοί οι ρόλοι είναι κάτω από τον γενικό τίτλο «αυτός που υποστηρίζει διευκολύνει εξασφαλίζει» την υλοποίηση του Προσκοπικού Προγράμματος, όπως περιγράφεται με λεπτομέρεια στο έντυπο για την πολιτική της Παγκόσμιας Οργάνωσης της Προσκοπικής Κίνησης για το Προσκοπικό Πρόγραμμα (World Scout Youth Programme Policy). Αν και οι ενήλικες δεν χρειάζεται να είναι πάντα παρόντες σε κάθε προσκοπική δραστηριότητα, πρέπει να εξασφαλίζουν ότι το περιβάλλον που υλοποιούνται αυτές είναι ασφαλές (να παρέχουν τόσο συναισθηματική ασφάλεια όσο και φυσική) για τους Προσκόπους. Οι νέοι πρέπει να ενθαρρύνονται, να ενδυναμώνονται και να αναλαμβάνουν ευθύνες με πρωταγωνιστικό ρόλο σε κάθε δραστηριότητα και οι ενήλικες να είναι σε ετοιμότητα να αναλάβουν την ευθύνη, στην περίπτωση που οι νέοι δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν μια δεδομένη στιγμή. Ο ενήλικας παρέχει υποστήριξη στους νέους σε θέματα εκπαιδευτικά, παιδαγωγικά και συναισθηματικά, πληροφορίες και αξιολόγηση : 19

20 Η Εκπαιδευτική Παιδαγωγική υποστήριξη περιλαμβάνει τη συγκεκριμένη βοήθεια και υπηρεσίες που βοηθούν άμεσα την αυτο-παιδαγωγική/εκπαιδευτική ανάπτυξη των νέων. Η Συναισθηματική υποστήριξη είναι συνδεδεμένη με τα κοινά βιώματα και εμπειρίες. Περιλαμβάνει την καλλιέργεια για ευαισθησία, αφοσίωση, εμπιστοσύνη και φροντίδα. Η Πληροφοριακή υποστήριξη περιλαμβάνει την παροχή συμβουλών, προτάσεων και πληροφοριών που είναι χρήσιμες στους νέους για να αντιμετωπίσουν δικούς τους προβληματισμούς. Η Αξιολόγηση : συνιστά υποστήριξη, η οποία περιλαμβάνει την παροχή πληροφοριών που είναι χρήσιμες για αυτο-αξιολόγηση που είναι η δημιουργική ανατροφοδότηση, η επιβεβαίωση της προσωπικότητας και η συμμόρφωση με τις αρχές του Προσκοπισμού. Επίσης, είναι απαραίτητο να αναγνωρίσουμε ότι η φύση της συνεργασίας μεταξύ των νέων και των ενηλίκων στον Προσκοπισμό διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και τις δυνατότητες των νέων. Έτσι ο Ακέλας είναι λογικό να έχει περισσότερη συμμετοχή στην ανάπτυξη, στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση του προγράμματος και να έχει ένα κλασσικό ρόλο που είναι πιο κοντά σε ένα «ενήλικα που καθοδηγεί», από ότι ο Αρχηγός μιας Κοινότητας ή Προσκοπικού Δικτύου, όπου τα μέλη του Τμήματος είναι νέοι άνθρωποι και σε αυτή την περίπτωση ταιριάζει καλύτερα ο ρόλος του συμβούλου. Το Συμβολικό Πλαίσιο Μια δέσμη από θέματα και συμβολισμούς ενωμένα σε ένα συνολικό πλαίσιο που διευκολύνει τη μάθηση και προσδίδει μια μοναδική ταυτότητα στους Προσκόπους. Ένα σύμβολο μπορεί να είναι σαν κάτι που προσδίδει οικειότητα και αντιπροσωπεύει κάτι το απέραντο ή περισσότερο αφηρημένο (όπως μια ιδέα ή μια έννοια). Τα σύμβολα χρησιμοποιούνται συχνά (π.χ. στη διαφήμιση) για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να κατανοήσουν και να ταυτιστούν με έννοιες που εξάπτουν τη φαντασία τους. Στον Προσκοπισμό, το συμβολικό πλαίσιο είναι ένα σύνολο από σύμβολα και συμβολισμούς που εξυπηρετούν την παιδαγωγική πρόταση μιας συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας. Ο σκοπός αυτού του συμβολικού πλαισίου είναι να αξιοποιήσει και να εκμεταλλευτεί την ικανότητα των νέων στη φαντασία, την περιπέτεια, τη δημιουργία, την εφευρετικότητα με τρόπο που τονώνει την ανάπτυξή τους, βοηθά να ταυτιστούν με τον Σκοπό και τις Αξίες του Προσκοπισμού και ενισχύει την ενότητα και συνοχή στο Τμήμα. Το όνομα της Κίνησης «Προσκοπισμός» είναι και αυτό ένα στοιχείο από το συμβολικό πλαίσιο που υιοθέτησε ο Baden-Powell, όταν έγραψε το «Προσκοπισμός για Παιδιά», στην προσπάθειά του να εμπνεύσει τους νέους της εποχής του. «Με τον όρο Προσκοπισμός προσδιορίζουμε την εργασία ξυλοκόπων, κυνηγών, εξερευνητών, ναυτικών, αεροπόρων, πρωτοπόρων και ακριτών». Ο Προσκοπισμός ήταν συνώνυμος της περιπέτειας, των στενά δεμένων ομάδων, που ανέπτυσσε την παρατηρητικότητα, την εφευρετικότατα και μια υγιεινή, απλή ζωή στη φύση. Όλα αυτά είναι στοιχεία που ο Baden-Powell ήθελε να προβάλει. 20

21 Σήμερα, ο Προσκοπισμός περιλαμβάνει ένα μεγαλύτερο εύρος ηλικιών από τότε που ιδρύθηκε και η κάθε ηλικιακή ομάδα Κλάδος έχει ένα συγκεκριμένο συμβολικό πλαίσιο που ανταποκρίνεται στο επίπεδο ωριμότητας, τα χαρακτηριστικά ηλικίας και επικεντρώνεται σε συγκεκριμένες παιδαγωγικές ανάγκες που χαρακτηρίζουν την ηλικιακή ομάδα. Το συμβολικό πλαίσιο αναγνωρίζει την ατομική πρόοδο και εξέλιξη του Προσκοπικού Προγράμματος και προσαρμόζει τα στοιχεία του. Αυτό φαίνεται στο σύστημα προόδου, στις αναγνωρίσεις προσπαθειών, στα σήματα και στη στολή κάθε Κλάδου κ.λ.π. Η Φύση Δράσεις μαθησιακές ευκαιρίες στη φύση που ενθαρρύνουν μια καλύτερη κατανόηση για αυτή και τη σχέση με το ευρύτερο περιβάλλον. Η φύση αναφέρεται στο φυσικό περιβάλλον τα δάση, τα φυτά, τη θάλασσα, τα βουνά, τις ερήμους, τα ποτάμια, τις λίμνες σε αντίθεση με το κατασκευασμένο-τεχνικό περιβάλλον, όπως είναι η αυλή του σχολείου, οι κτηριακές εγκαταστάσεις σε κέντρα δραστηριοτήτων και κατασκηνώσεις ή οι πόλεις μας. Η φύση επίσης αναφέρεται σ αυτό που ο Baden-Powell έλεγε «το αρμονικό σύνολο του άπειρου, το ιστορικό και το μικροσκοπικό» και τη θέση του ανθρώπου σε αυτό. Λόγω των άπειρων και τεράστιων δυνατοτήτων που προσφέρει ο φυσικός κόσμος για την ανάπτυξη των σωματικών, διανοητικών, συναισθηματικών, κοινωνικών και πνευματικών ικανοτήτων των νέων, το φυσικό περιβάλλον προσφέρει ένα ιδανικό σκηνικό, όπου η Προσκοπική Μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί προνομιακά σε αυτό. Επί-πλέον προσφέρει την αίσθηση της περιπέτειας. Η επαφή του Προσκόπου με τη φύση μεγιστοποιεί τις μαθησιακές ευκαιρίες που προσφέρονται και οι δράσεις θα πρέπει να δίνουν την ευκαιρία στους Προσκόπους να βρίσκονται σε άμεση επαφή με την φύση, είτε αυτό είναι σε αστικό, αγροτικό ή φυσικό περιβάλλον. Η χρήση της φύσης, ως στοιχείο της Προσκοπικής Μεθόδου, περιλαμβάνει πολλά περισσότερα από απλές δραστηριότητες στην εξοχή. Συμπεριλαμβάνει την ανάπτυξη μιας δημιουργικής επαφής με τη φύση, αξιοποιώντας κάθε μαθησιακή ευκαιρία που προσφέρει το φυσικό περιβάλλον για την ανάπτυξη των νέων. Αν και ο Baden-Powell αναφερόταν στο δάσος, η σκέψη του για τη φύση ως παιδαγωγικού μέσου περιγράφεται στη φράση του: «Για όσους έχουν μάτια να δουν και αυτιά να ακούσουν, το δάσος είναι ένα εργαστήριο, ένας σύλλογος και ένας ναός ταυτόχρονα». Σε έναν κόσμο που ολοένα γίνεται και πιο μικρός και αλληλοεξαρτώμενος, η φύση περιλαμβάνει επίσης και το περιβάλλον στο οποίο ζούμε. Έτσι ακόμα και στο αστικό περιβάλλον με περιορισμένους χώρους πρασίνου, η Προσκοπική Μέθοδος μπορεί να εκφραστεί και να εφαρμοστεί με δραστηριότητες εκτός Εστίας π.χ. κάνοντας κατασκευές σε ένα πάρκο ή σε ένα γήπεδο καλαθοσφαίρισης. 21

22 Δραστηριότητες και προγράμματα μπορεί να έχουν πολλά και διαφορετικά θέματα, όπως μια κλασσική περιπέτεια στην εξοχή, μια κατασκήνωση, μια πορεία ή ένα πρόγραμμα με θέμα την περιβαλλοντική εκπαίδευση και προστασία. Σε έναν κόσμο που οι φυσικοί πόροι λιγοστεύουν, ο Προσκοπισμός καλείται να ενθαρρύνει τους νέους και τις κοινωνίες να ασχοληθούν με θέματα, δραστηριότητες και πρακτικές περιβαλλοντικής αγωγής. Αυτό θα βοηθήσει τους νέους να αισθανθούν ένα με το περιβάλλον και να εκτιμήσουν τον ρόλο τους στην κοινωνία. Η Διάδραση με την Κοινωνία Ενεργός εξερεύνηση και αφοσίωση στις κοινωνίες/κοινότητες και τον ευρύτερο κόσμο, ενθαρρύνοντας την ευρύτερη εκτίμηση και κατανόηση μεταξύ των ανθρώπων». Ο όρος «κοινότητα» αναφέρεται στην κοινωνική ομάδα, της οποίας τα μέλη έχουν κοινό σημείο. Μια προσκοπική κοινότητα συμπεριλαμβάνει όσους είναι εντός της Κίνησης (Τμήματα, Εφορείες, Οργανισμός) ή εκτός της Κίνησης (οικογένεια, σχολείο, εθνότητα) και μπορεί να έχει τοπική, εθνική ή διεθνή αναφορά. Η έμφαση στην Διάδραση με την Κοινωνία τονίζει : Τις κοινές Αξίες και Αρχές της Κίνησης. Η εφαρμογή της Προσκοπικής Μεθόδου λαμβάνει χώρα κυρίως στο επίπεδο της τοπικής κοινότητας, γίνεται όμως ένας σημαντικός φορέας που βοηθά να έχουμε καλύτερη επίγνωση των παγκόσμιων προκλήσεων και πρωτοβουλιών, να συμμετέχουμε σε παγκόσμιες δράσεις και να αφομοιώνουμε/αναπτύσσουμε παγκόσμιες κοινές αξίες. Την επιρροή που δέχονται οι Πρόσκοποι από την κοινότητα και τις κοινωνίες που ζουν, κατά τη διαδικασία της προσωπικής τους ανάπτυξης. Οι δράσεις, η ανατροφοδότηση και οι σκέψεις που δημιουργούνται, δίνουν τη δυνατότητα στους νέους να αναπτύξουν βαθύτερα την αυτογνωσία τους, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλουν ουσιαστικά στις προσδοκίες και τα δρώμενα της κοινότητας που ζουν. Η Διάδραση με την Κοινωνία δίνει την ευκαιρία στους Προσκόπους να ασχοληθούν και να εργαστούν με ανθρώπους από διαφορετικές ομάδες και πολιτισμούς. Εργαζόμενοι μαζί και μέσω της κοινότητας, τους δίνεται η δυνατότητα να αναπτύσσουν τη διαπολιτισμική τους κατανόηση, να αναγνωρίζουν θέματα που αφορούν στις διάφορες ηλικίες με την αλληλεπίδραση που υπάρχει και να έχουν περισσότερη και ποικίλη συμμετοχή στην κοινωνία. Κάθε ευκαιρία για μάθηση που προσφέρει ο Προσκοπισμός, θα πρέπει επομένως να είναι συνδεδεμένη με το όφελος που υπάρχει στην κοινωνία. Όταν ο Πρόσκοπος μαθαίνει να κάνει ένα κόμπο, θα πρέπει να συνδέεται με τον τρόπο που αυτό μπορεί να εφαρμοστεί για να σώσει μια ζωή. Ακόμα και όταν ο Πρόσκοπος βιώνει μια προσωπική μαθησιακή ευκαιρία που φαίνεται να έχει προσωπική ωφέλεια (όπως π.χ. μια αθλητική δράση), θα πρέπει να συνδεθεί με κάποιο τρόπο με την ωφέλεια που θα έχει η κοινωνία από αυτό (π.χ. υγιείς και με καλή φυσική κατάσταση Πρόσκοποι μπορεί να έχουν την ικανότητα να υπηρετήσουν καλύτερα την κοινότητα σε μια δεδομένη στιγμή). Η Διάδραση με την Κοινωνία προάγει τη συνοχή και κινητοποιεί κάθε μέλος της σε μια κοινή προσπάθεια να συμβάλλουν στη μετεξέλιξη της κοινωνίας προς το καλύτερο. Φέρνει σε επαφή περισσότερους ανθρώπους με τις Αξίες και τον Σκοπό της Κίνησης και τους παρακινεί να υποστηρίξουν την Αποστολή της. Η προσπάθεια Δημιουργίας ενός Καλύτερου Κόσμου είναι ένα ταξίδι που οι Πρόσκοποι δεν μπορούν να υλοποιήσουν μόνοι τους, αφήνοντας την 22

23 κοινωνία εκτός. Πρέπει να είναι μια συλλογική προσπάθεια, ανεξάρτητα από το μέγεθος της μαθησιακής ευκαιρίας στην οποία εμπλέκονται οι Πρόσκοποι. Η Προσφορά Υπηρεσίας δεν πρέπει να θεωρείται ότι απλά κάνουμε πράγματα για άλλους, αλλά ότι η Διάδραση με την Κοινωνία θα πρέπει οπωσδήποτε να προϋποθέτει ότι κάνουμε πράγματα μαζί με άλλους. Το στοιχείο της Διάδρασης με την Κοινωνία είναι να βοηθήσουμε τους Προσκόπους να Δημιουργήσουν έναν Καλύτερο Κόσμο. Κύριο μέλημα είναι να έχουμε ενεργούς πολίτες και την ευθύνη κάθε Προσκόπου να γνωρίζει τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στην κοινωνία. Η Δυναμική της Κίνησης: Η Προσκοπική Μέθοδος στην πράξη Η Προσκοπική Μέθοδος, για να μπορέσει να λειτουργήσει αποτελεσματικά σε μια ομάδα νέων, προϋποθέτει ότι οι ενήλικες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν σωστά τα διάφορα στοιχεία της Προσκοπικής Μεθόδου και να αξιοποιήσουν τη δυναμική που προσφέρει ο Προσκοπισμός στην πράξη. Η δυναμική του Προσκοπισμού αποτελείται από τέσσερα αλληλοεξαρτώμενα και αλληλοσχετιζόμενα συστατικά. Αυτά είναι: Παιδαγωγικοί Στόχοι Μέσα από την έννοια του Προσκοπικού Προγράμματος, υπάρχει μια σειρά από γενικούς παιδαγωγικούς στόχους σχετικά με την ανάπτυξη των νέων και αφορά στον κάθε τομέα της ανθρώπινης προσωπικότητας και στην κάθε ηλικιακή ομάδα. Κάθε νέος προσπαθεί να αναπτυχθεί και να πλησιάσει αυτούς τους στόχους με έναν τρόπο προσωπικό. Οι ενήλικες φροντίζουν να υπάρχουν όλα τα δεδομένα (π.χ. εξασφαλίζουν τον τρόπο λειτουργίας του Τμήματος, τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, τις σχέσεις και συνεργασίες που αναπτύσσονται καθώς και τις δραστηριότητες που συμμετέχουν οι νέοι) με γνώμονα το κατά πόσο όλα αυτά τα στοιχεία συμβάλλουν και δεν εμποδίζουν στην ολοκλήρωση των παιδαγωγικών στόχων. Δράσεις Μαθησιακές Ευκαιρίες Στον Προσκοπισμό, οι δράσεις μαθησιακές ευκαιρίες περιλαμβάνουν δραστηριότητες, όπως οι πορείες στη φύση, κοινωνικές συνεργασίες κ.λ.π. Επίσης περιλαμβάνουν ανάληψη ρόλων και ευθυνών, η οποία είναι απαραίτητη για τη λειτουργία της ομάδας ή κάλυψη καθημερινών αναγκών, όπως η αγορά εφοδίων και το μαγείρεμα στην κατασκήνωση, η μεταφορά σε ένα χώρο που γίνεται μια δράση, το να είσαι ενωμοτάρχης ή να παίρνεις μέρος σε μια συζήτηση που αξιολογεί την πρόοδο των μελών της ομάδας. Και οι δύο μορφές δράσεων μαθησιακών ευκαιριών συμβάλλουν στην εκπαιδευτική διαδικασία και η Προσκοπική Μέθοδος πρέπει να εφαρμόζεται και στις δύο. Είναι γεγονός ότι οι δράσεις παρέχουν το υποστηρικτικό περιβάλλον για την εφαρμογή της Προσκοπικής Μεθόδου. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι μια δράση, οποιασδήποτε μορφής, δεν αποτελεί αυτόματα μια προσκοπική μαθησιακή ευκαιρία. Αυτό γίνεται μόνο όταν η Προσκοπική Μέθοδος εφαρμόζεται συνειδητά, αποκτάται εμπειρία και υπάρχει στοχασμός. 23

24 Οι δράσεις μαθησιακές ευκαιρίες στον Προσκοπισμό πρέπει να βασίζονται στα ενδιαφέροντα και στις ανάγκες των νέων, με τρόπο που να είναι ευχάριστες και ελκυστικές σε αυτούς. Οι δράσεις μαθησιακές ευκαιρίες πρέπει να προσδιορίζονται με ένα ξεκάθαρο παιδαγωγικό στόχο, πρέπει να παρέχουν ένα ενδεδειγμένο επίπεδο πρόκλησης και πρέπει να θεωρούνται από τους νέους σαν κάτι χρήσιμο για αυτούς. Σε ένα διάστημα χρόνου πρέπει να προσφέρεται μια ισορροπημένη ποικιλία δράσεων μαθησιακών ευκαιριών. Ομαδική Ζωή Ζωή στο Τμήμα Αυτό αναφέρεται σε όλα όσα συμβαίνουν στις μικρές ομάδες και στο Τμήμα σαν σύνολο, ως αποτέλεσμα της λειτουργίας μιας μικρής κοινωνίας που απαρτίζεται από νέους και ενήλικες. Η αίσθηση της ομαδικής ζωής είναι απαραίτητη για την αρμονική ανάπτυξη των νέων. Παρόλο που οι νέοι έχουν τη φυσιολογική τάση να διαμορφώνουν τις παρέες φίλων και παρόλο που αυτή η τάση αντικατοπτρίζεται στο σύστημα των μικρών ομάδων, η αίσθηση της ομαδικής ζωής δεν υπάρχει αυτόματα στον Προσκοπισμό. Η καλλιέργεια της αίσθησης της ομαδικής ζωής περιλαμβάνει δημιουργικές δυναμικές ομάδων (οι σχέσεις και αλληλεπίδραση που αναπτύσσονται μεταξύ των νέων και μεταξύ των νέων και των ενηλίκων). Περιλαμβάνει επίσης το γεγονός ότι εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες που δίνονται στους νέους να αλληλεπιδράσουν (μεταξύ τους και με την υποστήριξη των ενηλίκων) σε μεγάλο εύρος καταστάσεων, που λαμβάνουν χώρα τελείως φυσικά κατά τη διάρκεια της συνεργασίας και δράσης στους Προσκόπους. Όταν υπάρχει μια αυθεντική γνήσια αίσθηση ομαδικής ζωής, η ομάδα σαν σύνολο λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα κάθε ατόμου και κάθε άτομο συμβάλλει στην ευμάρεια και πρόοδο της ομάδας. Η ομαδική ζωή τονώνει τις εμπειρίες που οδηγούν σε αισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη, την καλλιέργεια συμπεριφορών και την προοδευτική οικειοποίηση αποδοχή των αξιών γιατί: Λειτουργώντας σε μια δεμένη ομάδα και έχοντας την εμπειρία των αξιών από τον κώδικα συμπεριφοράς (ο Νόμος του Προσκόπου στην πράξη) προσφέρεται ένα φυσικό περιβάλλον στον κάθε νέο που τον βοηθά να ανακαλύψει τη βαθύτερη σημασία και έννοια των αξιών που πρεσβεύει η Κίνηση. Η δημιουργική αλληλεπίδραση και η ανάπτυξη σχέσεων με τα άλλα μέλη της ομάδας καλλιεργούν ένα κλίμα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και φροντίδας και συμβάλλει στην ανάπτυξη αισθήματος ταυτότητας, αυτοεκτίμησης και την αίσθηση ότι ανήκεις κάπου. Όταν η προοπτική να είσαι κομμάτι μιας δεμένης ομάδας τονώνει την επιθυμία να ανήκεις εκεί, μαζί με το αίσθημα της αποδοχής και όταν η ομάδα λειτουργεί σύμφωνα με τον προσκοπικό κώδικα ζωής, τότε η πίεση από τους συνομήλικους (παράγοντας με μεγάλη επιρροή στην ανάπτυξη των νέων) έχει εποικοδομητική επίδραση και δεν είναι αρνητική. Έτσι, οι συμπεριφορές και οι αξίες που τονώνουν κάθε ομαδική ζωή γίνονται τόσο προσωπική υπόθεση (όπως η δημιουργική και θετική στάση στη ζωή, η αυτοπεποίθηση, το πνεύμα αναζήτησης, ο καθορισμός στόχων κ.λ.π.) όσο και κοινωνική (όπως το ομαδικό πνεύμα, η αναζήτηση ομοφωνίας, η αναγνώριση διαφορών και η αλληλεξάρτηση, η εμπειρία της αλληλεγγύης, η συναδελφικότητα κ.λ.π.). Η ομαδική ζωή δηλαδή προσφέρει ένα χρήσιμο τρόπο και βοηθά άμεσα τους νέους να κάνουν πράξη και να αναπτύσσουν στο μέτρο των δυνατοτήτων τους τις ικανότητές τους για αυτονομία, αλληλοϋποστήριξη, υπευθυνότητα, αφοσίωση. 24

25 Η Δομή και η Λειτουργία της Ομάδας Εδώ αναφερόμαστε στον τρόπο με τον οποίο η Προσκοπική Μέθοδος εφαρμόζεται και λειτουργεί στην ομάδα (π.χ. η πρόβλεψη δημιουργικών ευκαιριών στους νέους να βιώσουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, να αναλαμβάνουν ευθύνες, να δημιουργήσουν επαφές με την τοπική τους κοινωνία κ.λ.π.). Επίσης αναφερόμαστε στη χρήση των πόρων (όχι μόνο των υλικών ή χρηματικών πόρων, αλλά και του χρόνου κ.λ.π.), που επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο στην αναζήτηση της ποιότητας της παιδαγωγικής εμπειρίας. Συνοψίζοντας, όταν αυτά τα τέσσερα συστατικά πραγματικά αλληλεπιδρούν και ενισχύονται, ο Προσκοπισμός μπορεί να προσφέρει μια περισσότερο συνεκτική και πλούσια εκπαιδευτική εμπειρία. Για παράδειγμα, ένας οργανισμός μπορεί να θεωρεί ότι «η δημοκρατία» είναι ένα σπουδαίο θέμα που πρέπει να αποτελέσει παιδαγωγικό στόχο. Είναι απίθανο να πραγματοποιηθεί αυτός ο παιδαγωγικός στόχος, βοηθώντας τους νέους να αναπτύξουν μια προσωπική σχέση και σεβασμό στον δημοκρατικό τρόπο ζωής, μόνο με μαθησιακές ευκαιρίες που έχουν θεωρητική κατεύθυνση και περιλαμβάνουν αποκλειστικά την απόκτηση γνώσεων για το θέμα. Σε αυτό το παράδειγμα θα μπορούσαμε να ρωτήσουμε: Μπορεί ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται η μαθησιακή ευκαιρία δράση να επιτρέπει την εμπειρία ενός δημοκρατικού τρόπου ζωής; Μοιράζονται όλοι οι νέοι τις ευθύνες και μπορούν να έχουν μια προσωπική προσφορά και συμμετοχή στην πρόοδο και ευημερία της ομάδας (ομαδική ζωή); Είναι ικανός ο ενήλικας να ακούει τους νέους και να προσφέρει ευκαιρίες για να πάρουν αποφάσεις στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους (δομές και λειτουργίες); Συμπερασματικά, ποιες προσαρμογές πρέπει να γίνουν στον τρόπο λειτουργίας της ομάδας, στον τρόπο που οι ενήλικες και οι νέοι αλληλεπιδρούν, στις δραστηριότητες που λαμβάνουν μέρος οι νέοι, ώστε τελικά να ενισχυθούν οι παιδαγωγικοί στόχοι; Ο Προσκοπισμός είναι μια Παιδαγωγική Κίνηση για νέους ανθρώπους. Απευθύνεται σε ένα μεγάλο εύρος ηλικιών (από 7 ετών μέχρι 26 ετών), που περιλαμβάνουν διαφορετικές ικανότητες και ρυθμούς ανάπτυξης. Οι νέοι είναι ανοικτοί στις προκλήσεις, είναι περίεργοι και έχουν θέληση για μάθηση. Παρ όλα αυτά, με τόσα άλλα ενδιαφέροντα που αποσπούν την προσοχή τους, σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται με μεγάλη ταχύτητα και επηρεάζει την ανάπτυξη των νέων, ο ρόλος του Προσκοπισμού είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Ως εκ τούτου είναι απαραίτητο να έχουμε υπ-όψη μας τα παρακάτω: Η σωστή εφαρμογή της Προσκοπικής Μεθόδου πρέπει να είναι μια εμπειρία για τους νέους που να είναι παιδαγωγική εκπαιδευτική, ευχάριστη και απολαυστική, σε ένα χώρο όπου οι νέοι είναι σωματικά και συναισθηματικά ασφαλείς. Πρέπει να είναι ευέλικτη και σχετική με την εποχή που ζούμε. Κυρίως να αναγνωρίζει τις απαιτητικές ανάγκες που έρχονται με τον 21 ο αιώνα και να αντιμετωπίζει τις μεταβαλλόμενες ανάγκες των νέων και της κοινωνίας. Πρέπει να προσαρμόζεται και να έχει τα κατάλληλα κριτήρια μάθησης και ανάπτυξης ανάλογα με την ηλικία. Ο προσωπικός και ομαδικός προβληματισμός, σαν ένας τρόπος για αυτο-κατευθυνόμενη μάθηση, είναι το καλύτερο εργαλείο για να επεξεργάζονται οι νέοι τις προσωπικές εμπειρίες και τη μάθηση και πρέπει να χρησιμοποιείται για να μετατρέπει τις εμπειρίες σε μαθησιακές ευκαιρίες, οι οποίες και αυτές θα οδηγούν σε αυτο-εκπαίδευση και αυτοανάπτυξη. Η Προσκοπική Μέθοδος πρέπει να ενδυναμώνει τους νέους να έχουν ρόλο ως ενεργοί πολίτες, που και αυτό οδηγεί σε μια δια βίου μαθησιακή εμπειρία. Η Προσκοπική Μέθοδος ορίζει «Πώς» πρέπει να υλοποιείται το Προσκοπικό Πρόγραμμα. 25

26 Δραστηριότητα 1 Περιγράψτε επιγραμματικά την εφαρμογή της Προσκοπικής Μεθόδου με όλα τα στοιχεία της σε μία ημερήσια εκδρομή με το τμήμα σας: 26

27 Ενότητα 2 Η Προσκοπική Υπόσχεση & ο νόμος των Προσκόπων 2.1.Υπόσχεση του Λυκόπουλου Υπόσχομαι, να είμαι πιστό στο Θεό και την Πατρίδα, να προσπαθώ με όλη μου τη δύναμη να βοηθώ τους γύρω μου και να ζω με τον νόμο μας. 2.2.Υπόσχεση του Προσκόπου Υπόσχομαι στην τιμή μου, να εκτελώ το καθήκον μου στο Θεό και την Πατρίδα, να βοηθώ κάθε άνθρωπο σε κάθε περίσταση και να τηρώ το νόμο του Προσκόπου. Δραστηριότητα 2 Εντοπίστε μία μικρή διαφοροποίηση που υπάρχει μεταξύ των δύο Υποσχέσεων. Που πιστεύετε πως οφείλεται η διαφορά; Συγκρίνετε την απάντησή σας με το κείμενο που παρατίθεται αμέσως παρακάτω. 27

28 Όπως ίσως παρατηρήσατε, υπάρχει μία μικρή διαφοροποίηση μεταξύ της υπόσχεσης των Λυκόπουλων (7-11 ετών) και αυτής των Προσκόπων (Και όλων των υπόλοιπων μελών της κίνησης). Το Λυκόπουλο, απλώς υπόσχεται πίστη προς τον Θεό και την Πατρίδα, ενώ ο Πρόσκοπος υπόσχεται στην τιμή του πως θα εκτελεί το καθήκον του προς τις παραπάνω αρχές. Αυτό οφείλεται στο μαθησιακό επίπεδο των παιδιών μεταξύ των 7 και 11 ετών, μια και ακόμα δεν είναι σε θέση να αναλύουν και να κατανοούν την λέξη «τιμή», γι αυτό και την αποφεύγουμε. Έτσι, όταν για το κάθε Λυκόπουλο έρθει η ώρα να εισέλθει στην Ομάδα των Προσκόπων με την «τελετή» της Ανάβασης, από τον Ακέλα (Αρχηγό της Αγέλης) καλείται να θυμηθούν μαζί τα λόγια που είπε όταν έδωσε την Υπόσχεση του Λυκόπουλου. Με την είσοδό του στην Ομάδα Προσκόπων, ο Αρχηγός της Ομάδας καλεί τον νέο, πλέον, Πρόσκοπο της Ομάδας του, να δώσει την Προσκοπική του υπόσχεση, ενώπιον των υπόλοιπων παιδιών της Ομάδας, τότε «υπόσχεται στην τιμή του» και αυτή λογίζεται ως η ημερομηνία υπόσχεσης για κάθε μέλος της Κίνησης. Ο Προσκοπισμός βασίζεται σε τρεις θεμελιώσεις Αρχές, που συμπυκνώνουν τις ιδεολογικές κατευθύνσεις του. Αυτές αναφέρονται ως: «Καθήκον προς τον Θεό», «Καθήκον προς τους άλλους» και «Καθήκον προς τον εαυτό μας». Καθήκον προς τον Θεό: εμμονή στις πνευματικές αξίες, πίστη στη θρησκεία, που τις εκφράζει και αποδοχή των υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτή. Καθήκον προς τους άλλους: αφοσίωση στη χώρα σου σε αρμονία με την προώθηση της τοπικής, εθνικής και διεθνούς ειρήνης, κατανόησης και συνεργασίας και συμμετοχή στην ανάπτυξη της κοινωνίας, με αναγνώριση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ανάπτυξης του φυσικού κόσμου. Καθήκον προς τον εαυτό μας: υπευθυνότητα για την ανάπτυξη του εαυτού, δηλαδή ότι ο άνθρωπος πρέπει να αναλαμβάνει υπευθυνότητα για την ανάπτυξη των δικών του δυνατοτήτων. Συνοψίζοντας θα μπορούσαμε να πούμε πως οι τρεις παραπάνω παράγραφοι αποτελούν την ανάλυση της υπόσχεσής μας με εμφανέστατα τα 3 σημεία της Προσκοπικής Υπόσχεσης. Το καθήκον προς τον εαυτό μας αναλύεται πλέον στα δέκα άρθρα του νόμου των Προσκόπων ο οποίος στην ουσία αποτελεί έναν κώδικα τιμής, έναν κώδικα ζωής, ένα ηθικό πλαίσιο αξιών, μέσα στο οποίο ο Πρόσκοπος οφείλει να κινείται να ζει και να υπάρχει. 28

29 2.3 Ο Νόμος του Προσκόπου 1. Ο Πρόσκοπος λέει την αλήθεια και κρατά το λόγο του. 2. Ο Πρόσκοπος είναι δίκαιος, άξιος να τον εμπιστεύονται, ξέρει να πειθαρχεί και να τηρεί τους Νόμους. 3. Ο Πρόσκοπος είναι χρήσιμος στην οικογένειά του και την κοινωνία. 4. Ο Πρόσκοπος είναι φίλος κι ευγενής προς όλους κι αδελφός με κάθε Πρόσκοπο. 5. Ο Πρόσκοπος σέβεται τον εαυτό του και τους άλλους, προσέχει τα λόγια και τις πράξεις του. 6. Ο Πρόσκοπος αγαπά τη φύση και προστατεύει το περιβάλλον. 7. Ο Πρόσκοπος είναι εύθυμος και αισιόδοξος. 8. Ο Πρόσκοπος είναι οικονόμος και φροντίζει για την καλή χρήση του χρόνου. 9. Ο Πρόσκοπος είναι εργατικός και προοδεύει με τις ικανότητές του. 10. Ο Πρόσκοπος είναι αποφασιστικός, έχει θάρρος και αυτοπεποίθηση κι αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του Οι λέξεις «κλειδιά» των άρθρων του Νόμου του Προσκόπου Πίστη, Γενναιότητα, Αισιοδοξία, Δικαιοσύνη, Υπακοή, Φιλοπατρία, Οικονομία, Αγνότητα και καθαριότητα Ψυχής και Σώματος, Παγκόσμια Συναδέλφωση, Υπευθυνότητα, Θεοσέβεια, Εργατικότητα, Αλληλοβοήθεια, Χρησιμότητα, Αποφασιστικότητα, Ευγένεια, Φιλία, Ανάδειξη με την Ικανότητα, Φιλαλήθεια, Υπερηφάνεια, Αγάπη για το Περιβάλλον, Αυτοπειθαρχία. 29

30 2.5. Χαιρετισμός Ένα από τα βασικά στοιχεία που «ακουμπούν» στο συμβολικό πλαίσιο της Προσκοπικής μεθόδου είναι ο Προσκοπικός χαιρετισμός ο οποίος χρησιμοποιείται από όλους τους Προσκόπους του κόσμου. Οι Πρόσκοποι χαιρετούν κατά τη διάρκεια της έπαρσης της σημαίας και του σήματος του Τμήματός τους, χαιρετούν κατά τη διάρκεια της τελετής Υπόσχεσης νέων μελών του προς τους άλλους. Σ.Ε.Π. και φυσικά όταν συναντούν ο ένας τον άλλον. Τα Λυκόπουλα, οι Πρόσκοποι, οι Ανιχνευτές, τα μέλη του Προσκοπικού Δικτύου και τα Ενήλικα Στελέχη του Σ.Ε.Π., όταν χαιρετούν, χρησιμοποιούν αυτόν τον χαιρετισμό, που σχηματίζεται με τα τρία δάκτυλα του δεξιού χεριού τεντωμένα, ενώ ο αντίχειρας και ο μικρός διπλώνουν και ενώνονται από κάτω, με την παλάμη προς τα εμπρός. Τα τρία τεντωμένα δάκτυλα συμβολίσουν τα τρία μέρη της Υπόσχεσης του Προσκόπου, δηλαδή το καθήκον προς τον Θεό, καθήκον προς τον εαυτό του και το καθήκον Δραστηριότητα 3 Αφού διαβάσατε την όλη την ενότητα 2, αναλύστε στις παρακάτω γραμμές, πως μέσα στην υπόσχεση του Λυκόπουλου μπορούμε να εντοπίσουμε τις περισσότερες από τις παραπάνω λέξεις «κλειδιά» των άρθρων του Νόμου του Προσκόπου. 30

31 Η Αναγκαιότητα της εφαρμογής των Αρχών μας στη σημερινή εποχή Τα τελευταία χρόνια, η χώρα μας (και όχι μόνο) βιώνει μία πολύ δύσκολη εποχή με την οικονομική κρίση και όλες τις συνέπειές της. Είναι πάρα πολλά τα στόματα που εκτός από την κρίση στην οικονομία, αναφέρονται και σε μία κρίση αξιών. Πολύ πιθανόν να έχουν μεγάλο δίκαιο μια και αν το καλοεξετάσουμε, η έλλειψη αρχών καθώς και η έλλειψη ενός πλαισίου ηθικών αξιών από τους συνανθρώπους μας στο παρελθόν (και σήμερα φυσικά) ίσως να είναι ένας από τους λόγους που αυτή την στιγμή επωμιζόμαστε αυτές τις συνέπειες ως έθνος και ως άνθρωποι-πολίτες του κόσμου. Παρατηρώντας ένα δελτίο ειδήσεων θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα δελτίο δυστυχίας ανά τον κόσμο, με εξαίρεση τα φυσικά φαινόμενα για τα οποία άμεσα δεν μπορούμε να μπορούμε να κάνουμε κάτι Τις περισσότερες φορές την δυστυχία την προκαλεί ο ίδιος ο άνθρωπος στους άλλους ή ακόμα και στον ίδιο του τον εαυτό. Αυτό θα μπορούσε άμεσα να δείχνει έλλειψη παιδείας ή ακόμα πιο συγκεκριμένα δείχνει έλλειψη καλλιέργειας της συνείδησης, η οποία αργότερα θα γίνει πράξη. Έλλειψη μετάδοσης και εφαρμογής των αρχών που θα μπορούσαν να αποτελούν έναν κώδικα ζωή για τον καθένα μας, έχοντας στόχο ο κάθε άνθρωπος από νεαρή ηλικία να κινείται σε ένα πλαίσιο ηθικών αξιών με τη βοήθεια των οποίων θα μπορέσει να συμβάλει καλά «οπλισμένος» στη τη δημιουργία ενός καλύτερου κόσμου. 31

32 Σε προσωπικό επίπεδο Σε σχέση με την Πατρίδα είναι καιρός να δούμε με μια άλλη ματιά τον τόπο μας και να αποκτήσουμε την εσωτερική δύναμη και διάθεση να αντιδρούμε άμεσα, αποτελεσματικά και με τρόπο σύμφωνο με τις Αρχές μας σε κάθε τι που τείνει να αλλοιώσει την όμορφη εικόνα που έχουμε εμείς και οι άλλοι για την πατρίδα μας. Σε σχέση με τους άλλους Πρέπει διαρκώς να βελτιώνουμε τις γνώσεις και τις ικανότητες μας ώστε να είμαστε κάθε στιγμή έτοιμοι να προσφέρουμε έγκαιρα και αποτελεσματικά, την καλύτερη δυνατή βοήθεια προς τον πλησίον μας. Σε σχέση με την κοινωνία, τον τόπο μας και τον κόσμο ολόκληρο, θα πρέπει να αποκτήσουμε την συνείδηση του ενεργού πολίτη που σκέπτεται και ενεργεί κάθε στιγμή για το καλό του συνόλου και ονειρεύεται ένα καλύτερο αύριο. Σε σχέση με τον εαυτό μας, θα πρέπει κάθε στιγμή προσπαθούμε να γίνουμε λίγο καλύτεροι από πριν, βελτιώνοντας χωρίς υπερβολές τις επιδόσεις μας στα 6 πεδία (στους πέντε τομείς ενδιαφερόντων) και απολαμβάνοντας τις μικρές ουσιαστικές ομορφιές της ζωής ώστε να διατηρούμαστε χρήσιμοι, υγιείς και ευτυχισμένοι Σε Ομαδικό επίπεδο. Ως ενήλικοι πλέον, αποδεικνύουμε στον κοινωνικό περίγυρο πόσο επίκαιρος και πόσο αποτελεσματικός μπορεί να είναι ο Προσκοπισμός σε σχέση με τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας. Το 1939 ο B. P. σε ένα του μήνυμα είπε : «Ας έχουμε λοιπόν την προσοχή μας, ενώ εκπαιδεύουμε τους Προσκόπους μας, στο σκοπό και ας μην παρασυρόμαστε από την διαδικασία της εκπαίδευσης. Μην αφήνετε το τεχνικό μέρος να υπερκαλύπτει το ιδεολογικό. Τα αντικείμενα Προσκοπικής τεχνικής, η σκαπανική, η κατασκήνωση, η καλή πράξη, η συντροφικότητα όλα αυτά είναι το μέσο και όχι ο αυτοσκοπός». Ο Σκοπός είναι ο χαρακτήρας του νέου, η διαμόρφωση ενός χαρακτήρα που θα έχει ως υπέρτατο σκοπό την αγάπη και το καθήκον στον Θεό και τον συνάνθρωπο».το καθήκον προς τους άλλους, στις Αρχές τις Προσκοπικής Κίνησης, ορίζεται ως η «Αφοσίωση στη χώρα σου σε 32

33 αρμονία με την προώθηση της τοπικής, εθνικής και διεθνούς ειρήνης, κατανόησης και συνεργασίας». Ο κόσμος, με την εξέλιξη της τεχνολογίας στις μεταφορές και την επικοινωνία, έχει γίνει πολύ μικρός και οι άνθρωποι έχουν έρθει πολύ κοντά. Το αεροπλάνο, η δορυφορική τηλεόραση, το τηλέφωνο, το Internet έχουν διαμορφώσει νέες διαστάσεις στην καθημερινή ζωή του ανθρώπου. Γεγονότα που γίνονται στην άλλη άκρη του πλανήτη ενδιαφέρουν και αφορούν πλέον όλους μας. Ιδέες και εικόνες ταξιδεύουν εύκολα γη και θάλασσες και γίνονται κτήμα των ανθρώπων σε κάθε γωνιά του πλανήτη μας. Η έννοια του παγκόσμιου πολίτη είναι ήδη μία πραγματικότητα! Η διαπαιδαγώγηση του σωστού πολίτη, σήμερα περισσότερο από ποτέ, έχει ανάγκη από την διεύρυνση του ορίζοντα του ατόμου στη σκέψη και την συμπεριφορά του, ώστε να γίνει συνείδηση ότι δεν είναι μόνο πολίτης του στενού χώρου που κινείται στην κοινωνία, στη δουλειά, στην πόλη ή την χώρα του, αλλά και να αντιληφθεί πως γύρω του, κοντά του, υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι, άλλοι λαοί. Πρέπει να αποκτήσει την έννοια της παγκοσμιότητας και είναι θέμα παιδείας, ώστε ο πολίτης του αύριο να διαμορφώσει την σωστή αντίληψη που χρειάζεται, για να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις του μέλλοντος. Ο Προσκοπισμός, ως μία παιδαγωγική Κίνηση νέων με παγκόσμια διάσταση, είχε ανέκαθεν στις Αρχές του την κατανόηση και επικοινωνία μεταξύ των λαών. Κάθε άνθρωπος πάνω στον πλανήτη μας, είναι συνάνθρωπός μας, είναι γείτονάς μας. Είναι χρέος μας να μάθουμε γι αυτόν, να τον γνωρίσουμε, να τον βοηθήσουμε. Κάθε τμήμα, είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνει με συστηματικό τρόπο δραστηριότητες που να προωθούν την παγκόσμια διάσταση της Κίνησής μας, τον σεβασμό και την κατανόηση μεταξύ των λαών, την Παγκόσμια συναδέλφωση και ειρήνη. Δραστηριότητες με διεθνή χαρακτήρα δίνουν την ευκαιρία στους νέους να αποκτήσουν γνώσεις, συμπεριφορά, αξίες και ιδανικά, να καλλιεργήσουν το χαρακτήρα τους, να αναπτύξουν το αίσθημα της ισότητας μεταξύ των ανθρώπων, της συμπαράστασης και της αλληλοβοήθειας. Για να μπορέσουν να εκπληρώσουν τον παιδαγωγικό τους ρόλο οι δραστηριότητες δεν πρέπει να έχουν ευκαιριακό χαρακτήρα. Η φλόγα της παγκόσμιας συνείδησης πρέπει να καλλιεργείται σε όλη την διάρκεια του χρόνου, γι αυτό πρέπει πάντοτε να υπάρχουν ανάλογες δραστηριότητες στο πρόγραμμα και οι Αρχηγοί Τμημάτων κατά τον προγραμματισμό θα πρέπει να τις λαμβάνουν ως μία από τις κύριες προτεραιότητές τους. 33

34 Ένα πρόγραμμα για να ανταποκρίνεται στους στόχους του πρέπει να εκφράζει τα ενδιαφέροντα των παιδιών, ώστε να εξασφαλίζει την ενεργό συμμετοχή τους. Έτσι δημιουργείται η κατάλληλη ατμόσφαιρα που είναι απαραίτητη για να αφομοιώνονται οι ιδέες και τα μηνύματα από τα παιδιά. Ο κάθε Κλάδος έχει τον δικό του τρόπο να συγκεντρώνει τις επιθυμίες των παιδιών για να καταστρώσει το πρόγραμμα και δίνει το ανάλογο περιεχόμενο στην δράση, σύμφωνα με την ηλικία. (Γιώργος Χουρδάκης) Δραστηριότητα 4 Στις παρακάτω γραμμές καταθέστε τις δικές σας σκέψεις σχετικά την αναγκαιότητα εφαρμογής των αρχών της Προσκοπικής κίνησης στη σημερινή εποχή. Αναλογιστείτε ένα περιστατικό που βιώσατε στο οποίο παρουσιάστηκαν δυσκολίες στην εφαρμογή των αρχών. Ποιες ήταν οι ενέργειές σας; Τι άλλο ενδεχομένως θα μπορούσε να γίνει; Ανταλλάξτε απόψεις για το θέμα με τα άτομα της ομάδας σας και τη βοήθεια του παραστάτη σας. 34

35 Ενότητα 3: Η εμφάνιση του Προσκοπισμού Η ίδρυση του Προσκοπισμού από τον Baden Powell Ο Λόρδος Ρόμπερτ Στίβενσoν Σμάιθ Μπέiντεν Πάουελ (Β.P.) του Γκίλγουελ (Lord Robert Stevenson Smyth Baden- Powell of Gilwell) ήταν αξιωματικός του Βρετανικού Στρατού και υπηρέτησε μεταξύ άλλων στις Ινδίες, το Αφγανιστάν, στη Μάλτα και στη Νότια Αφρική. Έγινε γνωστός με την υπεράσπιση της μικρής πόλης Μάφεκινγκ (Mafeking) στη Νότια Αφρική στον πόλεμο μεταξύ των Άγγλων και των Ολλανδών αποίκων (Boers), όταν αντιστάθηκε στη πολιορκία χωρίς να παραδοθεί για 7 μήνες 217 μέρες. Στον άθλο αυτό συνέβαλλε και το γεγονός πως χρησιμοποίησε παιδιά σε διάφορες βοηθητικές εργασίες, όπως αγγελιοφόροι και τραυματιοφορείς. Γι αυτή την επιτυχία του έγινε ήρωας και ανακηρύχθηκε ο νεώτερος στρατηγός του Ηνωμένου Βασιλείου στα 43 του χρόνια. Στις αρχές του 20ου αι. η δυτικές κοινωνίες προβληματίζονται για την διαπαιδαγώγηση της νεολαίας στα νέα πλαίσια του βιομηχανοποίησης και της αστικοποίησης. Οι ανταγωνισμοί των κρατών κάνουν επιτακτική την ανάγκη καλλιέργειας εθνικής συνείδησης στους νέους που θα κληθούν να υπερασπιστούν τα εθνικά ιδεώδη. Ο ΒΡ σκέφτηκε να βάλει σε εφαρμογή τις ιδέες του από την στρατιωτική εκπαίδευση, τη ζωή στην ύπαιθρο και την εμπειρία του Μάφεκινγκ έτσι ώστε να βοηθήσει τις εξωσχολικές οργανώσεις διαπαιδαγώγησης της αγγλικής νεολαίας στο έργο τους. Έτσι πραγματοποίησε από τις 1 Αυγούστου μέχρι τις 9 Αυγούστου του 1907 μια κατασκήνωση στο μικρό νησί Μπράουνση (Brownsea), που βρίσκεται στα νότια της Αγγλίας. Στη κατασκήνωση αυτή συμμετείχαν 20 αγόρια διαφορετικών κοινωνικών τάξεων τα οποία δοκίμασαν για πρώτη φορά τις διάφορες πλευρές του Προσκοπισμού: κατασκηνωτική τεχνική, μαγειρική, ξυλογλυπτική, ορειβασία, ναυαγοσωστική, βραδινές πυρές κλπ. Το αποτέλεσμα ήταν πολύ θετικό, οπότε άρχισε διαλέξεις και αποφάσισε να καταγράψει τις ιδέες του, και οι οποίες εκδόθηκαν το 1908 σε 35

36 συνέχειες με αποδέκτες τα παιδιά με την ονομασία Προσκοπισμός για Αγόρια (Scouting for Boys). Υπήρξε τεράστια επιτυχία και ομάδες παιδιών σε όλη την Αγγλία σχημάτιζαν από μόνες τους προσκοπικές ενωμοτίες ζητώντας την βοήθειά του. Παρότι, ο αρχικός του σκοπός ήταν να δώσει απλώς ιδέες σε ήδη υπάρχουσες οργανώσεις, τελικά η απήχηση που είχε στη νεολαία το βιβλίο και ο ξεχωριστός χαρακτήρας του ιδιου του ιδρυτή, τον οδήγησαν στην δημιουργία ενός νέου παιδαγωγικού θεσμού. Με τις ευλογίες και τη στήριξη του βασιλιά Εδουάρδου Ζ ο Μπέιντεν Πάουελ, ηγήθηκε της θεμελίωσης και της διάδοσης του Προσκοπισμού στην βρετανική αυτοκρατορία. Ο Πρόσκοπος θα γίνει ο ιδανικός πολίτης μέσα από την διαπαιδαγώγηση που λαμβάνει σύμφωνα με τις Αρχές και τη Μέθοδο που όρισε ο ιδρυτής. Λόγω της ανάγκης που διέκρινε για εκπαιδευμένους ενήλικες ως αρχηγούς στις ομάδες, προχώρησε το 1919 στην αγορά του πάρκου Γκίλγουελ για να το χρησιμοποιήσει ως εκπαιδευτικό κέντρο αλλά και για προσκοπικές κατασκηνώσεις. Εκεί ξεκίνησαν και οι πρώτες επίσημες οργανωμένες εκπαιδεύσεις των ενηλίκων στελεχών. Πολύ γρήγορα η ιδέα του ΒΡ ξεπέρασε το όρια της Αγγλίας και διαδόθηκε και σε άλλες χώρες. Οι πρώτες προσκοπικές ομάδες δημιουργήθηκαν το 1908 στην Αγγλία και την Ιρλανδία και ακολούθησαν και οι άλλες χώρες της Κοινοπολιτείας, Μάλτα, Καναδάς, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Νότιος Αφρική αλλά και άλλες όπως η Χιλή. Το πρώτο Τζάμπορη (Jamboree), δηλαδή η πρώτη παγκόσμια προσκοπική συγκέντρωση έγινε το 1920 στο Λονδίνο με παιδιά. Το 1910 υπήρχαν προσκοπικές ομάδες στις: Σιγκαπούρη, Σουηδία, Δανία, Γαλλία, Ρωσία, Φινλανδία, Γερμανία, Νορβηγία, Μεξικό, Αργεντινή, Ελλάδα και Ηνωμένες Πολιτείες. Αμέσως στην Αγγλία δημιουργήθηκαν ενωμοτίες από κορίτσια, όμως η συνύπαρξή τους με τα αγόρια και η ενασχόλησή τους με τα ίδια αντικείμενα κρίθηκε πολύ πρωτοποριακή για την εποχή, οπότε ο ΒΡ ίδρυσε ξεχωριστή οργάνωση τις Οδηγούς, οι οποίες αποτελούσαν τον θηλυκή εκδοχή του Προσκοπισμού. Αρχικά ανέθεσε στην αδελφή του Άγκνες την οργάνωσή τους αλλά μετά τον γάμο του με την Όλαβ Σαιντ Κλαιρ, η τελευταία τέθηκε επικεφαλής του Παγκόσμιου Οδηγισμού. Στο παρακάτω link θα μπορέσετε να δείτε ένα μικρό βιογραφικό του Baden Powell και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες, εμφανίστηκε ο Προσκοπισμός BADEN.mp4 36

37 3.2. Η μεταλαμπάδευση της ιδέας του Προσκοπισμού στην Ελλάδα από τον Αθανάσιο Λευκαδίτη Ο Αθανάσιος Λευκαδίτης γεννήθηκε το 1872 στην Αθήνα και καταγόταν από το Αργοστόλι της Κεφαλονιάς. Το 1899 λαμβάνει το δίπλωμα Καθηγητή Γυμναστικής. Η αγάπη του για τον αθλητισμό τον οδηγεί να γίνει άριστος αθλητής της γυμναστικής. Υπήρξε, επίσης, Διευθυντής του Πανελλήνιου Γυμναστικού Συλλόγου και καθηγητής της γυμναστικής στο Μαράσλειο Διδασκαλείο και το Ελληνικό Εκπαιδευτήριο του Δημήτρη Μακρή. Ήταν επίσης μεγάλος φυσιολάτρης και ορειβάτης και ο πρώτος που επελέγη να διευθύνει τις πρώτες παιδικές κατασκηνώσεις της Σοφίας Σλήμαν το Γνώρισε τον Προσκοπισμό το 1908 με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο της Αγγλίας, ως μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας. Μελέτησε τον Προσκοπισμό και αποφάσισε να τον μεταφέρει και στην Ελλάδα. Τον Νοέμβριο του 1910 ίδρυσε με μαθητές του Λυκείου Μακρή, όπου δίδασκε ως καθηγητής, την πρώτη ομάδα Ελλήνων Προσκόπων. Λίγους μήνες μετά ανέλαβαν το έργο της οργάνωσης του ελληνικού προσκοπισμού, μαζί με τον Αθανάσιο Λευκαδίτη, οι Κ. Μελάς, Νικ. Πασπάτης, Φ. Χρυσοβελόνης και Γ. Πανάς. Το 1912 ίδρυσαν τον Όμιλο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων ο οποίος και με την συμπαράσταση του τότε Πρωθυπουργού Βενιζέλου αλλά και αργότερα του Βασιλιά Κωνσταντίνου άρχισε να αναπτύσσεται ταυτόχρονα με την ανάπτυξη του ελληνικού κράτους με τους Βαλκανικούς Πολέμους. Η προσφορά των Ελλήνων Προσκόπων τόσο στην υποστήριξη της στρατιωτικής προσπάθειας της χώρας, την περίοδο εκείνη, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο σε φυσικές καταστροφές αλλά και με εράνους κλπ. εδραίωσαν τη θετική επίδραση του Προσκοπισμού στην ελληνική κοινωνία. Η Ελλάδα υπήρξε μία από τις πρώτες χώρες που ίδρυσε Προσκοπισμό. Στο παρακάτω link θα μπορέσετε να μάθετε λίγα λόγια για τη ζωή του Αθανάσιου Λευκαδίτη και την εμφάνιση του Προσκοπισμού στην Ελλάδα LEYKADITIS.mp4 37