«Γεωλογικές μελέτες οριοθέτησης παλαιού αιγιαλού και η συμβολή τους στην προστασία της δημόσιας και ιδιωτικής ιδιοκτησίας»

Transcript

1 Επιστημονική Ημερίδα του ΙΓΜΕ, 6 Δεκεμβρίου 2018: «Τεκμηρίωση γεωθεματικών πληροφοριών σε κρίσιμες περιοχές: πόλεις, αιγιαλοί, κατολισθαίνουσες περιοχές, ηφαιστειακά κέντρα». «Γεωλογικές μελέτες οριοθέτησης παλαιού αιγιαλού και η συμβολή τους στην προστασία της δημόσιας και ιδιωτικής ιδιοκτησίας» Εισηγητής: Χαράλαμπος Γεωργίου, M.Sc. Γεωλόγος, Δ/νση Γεωλογίας και Γεωλογικών Χαρτογραφήσεων

2 Η Ομάδα εργασίας του Ι.Γ.Μ.Ε. για τις μελέτες καθορισμού παλαιού αιγιαλού, αποτελείται από γεωλόγους διαφορετικών ειδικοτήτων, καθώς και από χημικό μηχανικό και τεχνικούς διαφορετικών εργαστηρίων: Γαλανάκης Δημήτρης Γεωργίου Χαράλαμπος Ζημιανίτης Βαγγέλης Ιωακείμ Χρυσάνθη Καρράς Νικόλαος Μωραΐτη Ευγενία Στεφούλη Μαριάνθη Τσελεπίδης Βασίλης Εργαστήριο Παλαιοντολογίας-Παλυνολογίας-Στρωματογραφίας Εργαστήριο Υποθαλάσσιας Γεωλογίας (Ευθυμίου Γεώργιος) Εργαστήριο Αναλύσεων Νερών (Γκιντώνη Ελένη)

3 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΝΤΕΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ

4 ΟΙ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΙΓΙΑΛΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ ΤΕΤΑΡΤΟΓΕΝΕΣ (ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΠΟΥ ΑΡΧΙΣΕ ΠΡΙΝ ΑΠΟ 1,8 ΕΚΑΤ. ΕΤΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ) ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΞΗΣ: Οι μεγάλου εύρους διαδοχικές μεταβολές της στάθμης της θάλασσας (επικλύσεις και αποσύρσεις). Οι Γεωτεκτονικές κινήσεις (κινήσεις του φλοιού και δράση ρηγμάτων) Η αλληλεπίδραση ξηράς θάλασσας. Σημαντικός, τέλος, παράγων στην ταχεία μεταβολή του αιγιαλού είναι και η ανθρώπινη παρέμβαση.

5 Τι είναι αιγιαλός, τι παλαιός αιγιαλός και τι παραλία

6 Ο ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΙΓΙΑΛΟΥ, ΤΗΣ ΠΑΡΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΑΙΓΙΑΛΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΙΣΧΥΟΝΤΑ ΣΧΕΤΙΚΟ ΝΟΜΟ 2971/2001 ΟΠΩΣ ΑΥΤΟΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ 4281/2014, ΔΗΛΑΔΗ: Άρθρο 1 «Αιγιαλός» είναι η ζώνη της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της. «Παραλία» είναι η ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό, καθορίζεται δε σε πλάτος μέχρι και πενήντα (50) μέτρα από την οριογραμμή του αιγιαλού, προς εξυπηρέτηση της επικοινωνίας της ξηράς με τη θάλασσα και αντίστροφα. «Παλαιός αιγιαλός» είναι η ζώνη της ξηράς, που προέκυψε από τη μετακίνηση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα και προσδιορίζεται από τη νέα γραμμή αιγιαλού και το όριο του παλαιότερα υφιστάμενου αιγιαλού.

7 Άρθρο 2 Κυριότητα αιγιαλού, παραλίας, όχθης και παρόχθιας ζώνης και χρησιμότητα αυτών. Ο αιγιαλός, η παραλία, η όχθη και η παρόχθια ζώνη είναι πράγματα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο τα προστατεύει και τα διαχειρίζεται Η προστασία του οικοσυστήματος των ζωνών αυτών είναι ευθύνη του Κράτους. Ο κύριος προορισμός των ζωνών αυτών είναι η ελεύθερη και ακώλυτη πρόσβαση προς αυτές. Κατ εξαίρεση ο αιγιαλός, η παραλία, η όχθη και η παρόχθια ζώνη μπορούν να χρησιμεύσουν για κοινωφελείς περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς σκοπούς και για απλή χρήση της παραγράφου 1 του άρθρου 13, καθώς επίσης και για την εξυπηρέτηση υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος. Στον αιγιαλό, την παραλία, την όχθη και την παρόχθια ζώνη δεν επιτρέπεται η κατασκευή κτισμάτων και εν γένει κατασκευασμάτων, παρά μόνο για την επιδίωξη των σκοπών, που αναφέρονται στην προηγούμενη παράγραφο. Ο παλαιός αιγιαλός και η παλαιά όχθη ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και καταγράφονται ως δημόσια κτήματα.

8 Άρθρο 5 Διαδικασία καθορισμού οριογραμμών αιγιαλού, παραλίας και παλαιού αιγιαλού 3. Η επιτροπή καθορίζει τις οριογραμμές του αιγιαλού, της παραλίας και του παλαιού αιγιαλού εντός μηνός από την εισαγωγή της υπόθεσης σε αυτήν και συντάσσει σχετική έκθεση. Η Επιτροπή καθορίζει την παλαιά θέση του αιγιαλού, που υπήρχε μέχρι το έτος 1884 αν υφίστανται κατοχές ιδιωτών, αλλά και προγενέστερα εάν δεν υφίστανται τέτοιες κατοχές, εφόσον η θέση του παλαιού αιγιαλού προκύπτει από ενδείξεις επί του εδάφους ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία εξαιρουμένων των μαρτυρικών καταθέσεων. 9. Σε περίπτωση εσφαλμένου καθορισμού της οριογραμμής του αιγιαλού ή του παλαιού αιγιαλού ή της παραλίας επιτρέπεται ο επανακαθορισμός κατά την διαδικασία του παρόντος άρθρου. Η διαδικασία για τον επανακαθορισμό κινείται είτε αυτεπαγγέλτως από την Κτηματική Υπηρεσία είτε ύστερα από αίτηση κάθε ενδιαφερομένου και προσκόμιση στοιχείων που να αποδεικνύουν το σφάλμα του πρώτου καθορισμού. Ο επανακαθορισμός της παραλίας, εφόσον συνεπάγεται μείωση της ζώνης της παραλίας που είχε αρχικώς καθοριστεί επιτρέπεται μόνον αν δεν έχει συντελεσθεί η σχετική αναγκαστική απαλλοτρίωση. 10. Η προηγούμενη παράγραφος έχει εφαρμογή και στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες τα όρια του αιγιαλού, παλαιού αιγιαλού ή παραλίας έχουν καθοριστεί με βάση τον α.ν. 2344/1940.

9 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΟΥΝ, ΩΣΤΕ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΟΥΝ ΣΤΟΝ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΥ ΣΤΙΣ ΠΑΡΑΚΤΙΕΣ ΖΩΝΕΣ 1. Συλλογή, ανάλυση, επεξεργασία και σύνθεση όλων των διαθέσιμων στοιχείων και βιβλιογραφικών δεδομένων για την περιοχή μελέτης. 2. Ανάλυση του ανάγλυφου της περιοχής ενδιαφέροντος. 3. Εξέταση των χαρακτηριστικών των γεωλογικών σχηματισμών, εξέταση υδρογεωλογικής τους συμπεριφοράς καθώς επίσης και του γενικού τεκτονικού καθεστώτος της περιοχής. 4. Περιγραφή του σεισμικού καθεστώτος της περιοχής. 5. Στερεοσκοπική παρατήρηση ζευγών αεροφωτογραφιών της περιοχής με διαφορετική χρονολογία λήψεως. 6. Εξέταση των διαχρονικών μεταβολών στην ακτογραμμή σύμφωνα με τις αεροφωτογραφίες τους ορθοφωτοχάρτες και τις δορυφορικές εικόνες από το Google Earth. 7. Διάνοιξη ερευνητικών εκσκαφών.

10 8. Φωτογράφηση των πυρήνων των εκσκαφών. 9. Φωτογραφική αποτύπωση και μακροσκοπική περιγραφή των ιζημάτων που αναγνωρίστηκαν στις εκσκαφές. 10. Ιζηματολογική - κοκκομετρική ανάλυση των ιζημάτων. 11. Εξέταση στο μικροσκόπιο των ιζημάτων και των απολιθωμάτων που βρέθηκαν εντός των γεωλογικών σχηματισμών στα δείγματα που πάρθηκαν. 12. Μικροπαλαιοντολογική Στρωματογραφική ανάλυση των ιζημάτων των εκσκαφών. 13. Πετρογραφική ανάλυση των πετρωμάτων κίσσηρις. 14. Χημική ανάλυση σε δείγματα νερών από τις εκσκαφές. 15. Σύνταξη γεωλογικής μελέτης. 16. Απεικόνιση των ορίων αιγιαλού και παλαιού αιγιαλού σε ορθοφωτοχάρτη. 17. Παρουσίαση χάρτου κλίμακας 1:500 έως 1:1.000.

11 Παραδοξότητες σε δημοσιευμένες σε ΦΕΚ γραμμές παλαιού αιγιαλού

12 Γραμμή παλαιού αιγιαλού από ΦΕΚ (μπλε γραμμή). Σε ευθύγραμμη ακτογραμμή και ήπια μορφολογία παρουσιάζεται σαν τεθλασμένη γραμμή στο όριο ιδιοκτησίας. Η γραμμή αυτή χωρίς να εξεταστεί εδώ αν είναι σωστά τοποθετημένη ως προς την απόσταση από τη γραμμή του αιγιαλού, οφείλει να είναι γραμμή σχεδόν παράλληλη με τη σημερινή ακτογραμμή σύμφωνα με τη μορφολογία της περιοχής.

13 Γραμμή παλαιού αιγιαλού από ΦΕΚ (μπλε γραμμή). Έχει τοποθετηθεί σε απόσταση μέτρα από τη γραμμή αιγιαλού (κόκκινη γραμμή), πίσω από τις αμμοθίνες που έχουν υψόμετρα που ξεπερνούν τα 6 μ. Αυτές οι αποστάσεις και τα ύψη ανάβασης κύματος, δεν θα ήταν πραγματικά ούτε σε κυματισμό ωκεανού, ούτε και σε περιοχές εκβολής μεγάλων ποταμών της Ελλάδας που δημιουργούν έντονες προσχώσεις.

14 Case study

15 Δορυφορική εικόνα ΓραμμέςΦΕΚ: Γραμμή αιγιαλού (κόκκινη) Γραμμή παραλίας (κίτρινη) Γραμμή παλαιού αιγιαλού (μπλε) Ακτογραμμή Κόκκινη γραμμή προς την παραλία. Ακτογραμμή 2017 σιέλ διακεκομένη γραμμή.

16 Αεροφωτογραφία 1945

17 Διάνοιξη & περιγραφή εκσκαφής mm κόκκοι Θραύσ ματα ψαμμίτ ου χαλ αζία ς ασβεστίτ ης βα ρέ α βιο γεν ή Θραυ σ/τα ασβε τόλιθ οι +δολ ομίτη 2 Στρογ/νοι 10% % 40% 1 Ελαφρά στρογ/νοι 20% 50% 25% 2% 3% »» 25% 30% 35% 2% 8% »» 30% 50% 10% 7% 3% »» 10% 30% 50% 3% 7% »» 10% 30% 50% 3% 7% - - Ιζηματολογική & Κοκκομετρική ανάλυση Ανθρακικά συσσωμα Μικροπαλαιοντολογική μελέτη Κυριότερα είδη Θραύσματα ελασματοτοβραγχίων Θραύσματα γαστεροπόδων Orbulina universa Globorotalia inflata Globigerina sp. Globigerinoides ruber Θραύσματα συμφηρματοπαγών τρηματοφόρων Οστρακώδη Ammonia beccarii Cancris sp. Cibicides sp. Elphidium crispum Nonion sp. Lagenidae Miliolidae Nodosariidae Uvigerina universa Μακροοργανισμοί xx xx xx Πλαγκτονικοί μικροοργανισμοί (Π) xxxxx xxx xxxxxxx xx Βενθονικοί μικροοργανισμοί (Β) xx xxxx xxxxxxx x xxxx xxxx xx x xxx x x Ιζηματολογική & Κοκκομετρική ανάλυση

18 Φωτογραφίες λεπτών τομών σε συνεκτικά ιζήματα στο μικροσκόπιο με διερχόμενο φωτισμό τύπου ΝΙΚΟΝ που συνίστανται από νεογενείς αποθέσεις με πλαγκτονικά τρηματοφόρα και κόκκους ασβεστίτη, χαλαζία, κ.ά. (μεγέθυνση Χ 100) Φωτογραφίες λεπτών τομών σε συνεκτικά ιζήματα στο μικροσκόπιο με διερχόμενο φωτισμό τύπου ΝΙΚΟΝ στις αμμούχες αποθέσεις που συνίστανται από κόκκους ασβεστίτη, χαλαζία, διάφορα κελύφη κ.ά. (μεγέθυνση Χ 100) Απεικόνιση σε διοφθάλμιο στερεοσκόπιο OLYMPUS των κλασμάτων της άμμου.(δείγματα GLO 1/1, GLO 2/2, GLO 3/2 Παρατηρείται η στρογγυλοποίηση των ευμεγέθη κόκκων κυρίως χαλαζία και ασβεστίτη και η μικρή συμμετοχή των βιογενών συστατικών, πλαγκτονικά και βενθονικά τρηματοφόρα, οστρακώδη και επεξεργασμένοι κόκκοι του ιζήματος (Μεγέθυνση Χ40).

19

20 Φωτογραφίες των δειγμάτων με το υλικό που μελετήθηκε με τη μέθοδο AMS Dating του C14. Στην πρώτη σειρά παρουσιάζονται οι φωτογραφίες από τις εργαστηριακές επεξεργασίες του οργανικού υλικού, δείγμα GLO 6/2. Στη δεύτερη σειρά απεικονίζεται το τμήμα του κελύφους, δείγμα GLO 2/3, και χρονολογήθηκαν στην BETA ANALYTIC. Τα αποτελέσματα από την BETA ANALYTIC έδωσαν ηλικίες: - Για το οργανικό υλικό 120±30 χρόνια - Για το κέλυφος 680±30 χρόνια

21 Δυτική πλευρά Ηρακλείου Κρήτης ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 1945

22 ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ 1945 ΑΚΤΟΓΡΑΜΜΗ 1945 ΧΕΙΜΑΡΡΟΣ ΔΡΟΜΟΣ

23 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ 2017

24 ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ 2017 ΑΚΤΟΓΡΑΜΜΗ 1945 ΧΕΙΜΑΡΡΟΣ ΔΡΟΜΟΣ Επιπτώσεις της διάβρωσης της ακτογραμμής από τον κυματισμό και από τις παρεμβάσεις στα ρέματα που έχουν σαν αποτέλεσμα τη μείωση ή τη διακοπή προσφοράς υλικού από αυτά (π.χ. το φράγμα Αλμυρού στα δυτικά της περιοχής).

25 Τεκτονικές κινήσεις και επίπτωση στη θέση του παλαιού αιγιαλού Στην περίπτωση ανοδικών κινήσεων ο παλαιός αιγιαλός βρίσκεται προς την ξηρά σε σχέση με τον αιγιαλό (σύγχρονο). Στην περίπτωση καθοδικών κινήσεων ο παλαιός αιγιαλός βρίσκεται προς την θάλασσα σε σχέση με τον αιγιαλό (σύγχρονο).

26 Αναδυμένη ακτογραμμή στο Δαμνόνι Ρεθύμνου Νησίδα Θεοδωρού Χανίων

27 Αποτέλεσμα ανθρώπινων κατασκευών στην παραλιακή ζώνη Παλούκι Ηλείας Αεροφωτογραφία 1945

28 Δορυφορική εικόνα 2014 Η κατασκευή του αλιευτικού καταφυγίου έχει διακόψει την ομαλή μεταφορά με το παράκτιο ρεύμα υλικών, με αποτέλεσμα την διάβρωση και υποχώρηση της ακτογραμμής νότια από την εν λόγω κατασκευή

29 Αποτέλεσμα της δράσης έντονου κυματισμού Βόρεια ακτογραμμή Ν. Χανίων Με μπλε χρώμα σημειώνεται η ακτογραμμή που καταγράφηκε τον Φεβρουάριο του 2015

30 Δορυφορική εικόνα 30/6/2017 Φυσική αποκατάσταση της εποχιακής διάβρωσης

31 Αποτέλεσμα προσχώσεων και κατολισθήσεων σε παράκτιες περιοχές Παραλία Σεργούλας - Φωκίδα (Βόρεια πλευρά Κορινθιακού Κόλπου) Με το πλαίσιο έχει σημειωθεί η περιοχή που εξετάζουμε.

32 Αεροφωτογραφία 1945 Ακτογραμμή 1945

33 Δορυφορική εικόνα 2017, (με κόκκινο χρώμα η ακτογραμμή του 1945) - Αριστερά, πρόσχωση και προέκταση της ακτογραμμής. - Δεξιά, υποχώρηση της ακτογραμμής λόγω παράκτιας υποθαλάσσιας κατολίσθησης το έτος 1980.

34 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας