Φυσική & Πολιτιστική Κληρονομιά: Το Δίκτυο NATURA 2000 ως εργαλείο διατήρησής τους

Transcript

1 «Οι οικολογικές υπηρεσίες, τα κοινωνικά οφέλη και η οικονομική αξία των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων στις Φυσική & Πολιτιστική Κληρονομιά: Το Δίκτυο NATURA 2000 ως εργαλείο διατήρησής τους Γεωργία Πιλιγκότση Οικονομολόγος Περιβάλλοντος, MSc 7 ο ΘΕΡΙΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΜΦΙΚ 25 Ιουλίου 2018

2 Φυσική & Πολιτιστική Κληρονομιά Our shared wealth and a major component of our European identity Ευρωπαϊκός πλούτος Ευρωπαϊκή ταυτότητα Βιολογική & Πολιτιστική ποικιλότητα

3 περιοχές του δικτύου NATURA 2000 στην Κρήτη» Φυσική Κληρονομιά (Ν /2011): Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης (Strict nature reserves) εκτάσεις με εξαιρετικά ευαίσθητα οικοσυστήματα, ενδιαιτήματα σπάνιων ή απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας ή άγριας πανίδας Περιοχές Προστασίας της Φύσης: εκτάσεις μεγάλης οικολογικής ή βιολογικής αξίας Φυσικά πάρκα: χερσαίες, υδάτινες ή μεικτού χαρακτήρα περιοχές, εφόσον παρουσιάζουν ιδιαίτερη αξία και ενδιαφέρον λόγω της ποιότητας και ποικιλίας των φυσικών και πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών Προστατευόμενα Τοπία: περιοχές μεγάλης οικολογικής, γεωλογικής, αισθητικής ή πολιτισμικής αξίας, Καταφύγια άγριας ζωής: φυσικές περιοχές (χερσαίες, υγροτοπικές ή θαλάσσιες), που έχουν ιδιαίτερη σημασία για την ανάπτυξης άγριας χλωρίδας και πανίδας Διατηρητέα μνημεία της φύσης(protected natural monuments) Προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί(protected natural formations) Γεώτοποι γεωλογικές γεωμορφολογικές δομές φυσικοί σχηματισμοί που αντιπροσωπεύουν σημαντικές στιγμές της γεωλογικής ιστορίας της γης

4 Πολιτιστική Κληρονομιά (Ν. 3028/2002): Νοούνται τόσο τα υλικά πολιτιστικά αγαθά, μνημεία (αρχαία και νεότερα κινητά και ακίνητα- οι μαρτυρίες της ύπαρξης και της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου), αρχαιολογικοί χώροικ.λπ.], όσο και τα άυλα πολιτιστικά αγαθά (εκφράσεις, δραστηριότητες, γνώσεις και πληροφορίες, οι οποίες περιέχουν πολιτιστικές μαρτυρίες όπως μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα, μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές) και τα χωρικά σύνολα που συνίστανται σε αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους (εδαφικές, θαλάσσιες, λιμναίες ή ποτάμιες εκτάσεις που απετέλεσαν τον χώρο ιστορικών ή μυθικών γεγονότων και μπορούν να οριοθετηθούν στο χώρο)

5 Το Δίκτυο Natura 2000 Προστατεύει απειλούμενους οικότοπους και απειλούμενα ζώα και φυτικά είδη με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων και της άγριας χλωρίδας και πανίδας» Οδηγία 79/409/ΕΟΚ «περί της διατηρήσεως των άγριων πτηνών»(2009/147/εκ) Στην Ευρώπη: ΠΠ οι οποίες καλύπτουν επιφάνεια μεγαλύτερη από km2 και αντιπροσωπεύουν το 18.3%τηςγηςτηςΕΕκαιτο4%τωνθαλασσώντηςΕΕ

6 Το Δίκτυο Natura 2000 ΟΔΗΓΙΑ ΤΩΝ ΟΙΚΟΤΟΠΩΝ 92/43/ΕΟΚ ΟΔΗΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ 79/409/ΕΟΚ Εθνική Λίστα προτεινόμενων Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (πτκσ)(1995) ΖΩΝΕΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Τόποι Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ) (1998)

7 Προστατευόμενες Περιοχές Καθορισμένες και αναγνωρισμένες οποίες εφαρμόζονται : στις θεσμικά ρυθμιστικά διαχειριστικά και μέσω της νομοθεσίας επιδιώκεται σε αυτές μακροχρόνια της βιοποικιλότητας, των των οικοσυστημάτων και των πολιτισμικών

8 Το Δίκτυο Natura2000 στην Ελλάδα 239 ΕΖΔ (Ν. 3937/2011) 202 ΖΕΠ ΚΥΑ 50743/ Αναθεώρηση Καταλόγου (ΦΕΚ4432/Β/ ) ΠΠμε 32 νέες (4 συνενώνονται), 63 επεκτείνονται 22% θαλάσσιων υδάτων Συνολικά 446 περιοχές καλύπτουν το 27% της χερσαίας έκτασης της Ελλάδας&το22%τωνυδάτων

9 Φορείς Διαχείρισης 36 ΦΔ καλύπτουν 446περιοχές Natura2000 Ψήφιση Νόμου 4519 (ΦΕΚ 25/Α/ ) «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών και άλλες διατάξεις» Ιδρύονται 8 νέοι ΦΔ Επεκτείνονται οι περιοχές ευθύνης των 28 ΦΔ

10 2 Φορείς Διαχείρισης στην Κρήτη Ιδρύεται ΦΔΠΠΚεντρικής και Ανατολικής Κρήτης έδρα προσωρινά το Ηράκλειο. Επεκτείνεται η περιοχή ευθύνης του «ΦΔΕθνικού ΔρυµούΣαµαριάς Δυτικής Κρήτης» έδρα τα Χανιά

11 Το Δίκτυο Natura2000 στην Κρήτη 10 τροποποιούνται 1 θαλάσσια

12 Οικότοπος-Οικοσύστημα Τόποςτα βιοτικά (πχ. παρουσία άλλων ειδών) και αβιοτικά (γεωμορφολογία, κλίμα) χαρακτηριστικά του οποίου ευνοούν την ύπαρξη συγκεκριμένων ειδών σε αυτόν Σύστημα υποδηλώνει τον τρόπο λειτουργίας και αλληλεπίδρασης των ζωντανών οργανισμών μεταξύ τους και με τον οικότοπο(αναφέρεται τόσο στο φυσικό αβιοτικό περιβάλλον όσο και στον ανθρώπινο πολιτισμό) οικονομία οικογένεια οικοτεχνία «Οίκος» Το σπίτι μας η ΓΗ! Όλα όσα είμαστε η Φύση μας η συνείδηση μας, οι εμπειρίες μας, οι αξίες μας Τα δημιουργήματα μας οικοδομή οικολογία οικοτουρισμός

13 Φυσική & πολιτιστική κληρονομιά 100 ΠΠ Natura 2000 εντοπίζονται σε 32 μεγάλες πόλεις της Ευρώπης και φιλοξενούν το 40% των απειλούμενων οικοτόπων (κυρίως δάση και βοσκότοπους), τα μισά είδη πτηνών και το ένα τέταρτο των σπάνιων πεταλούδων πουαπαριθμούνταιστιςδύοοδηγίεςτηςεεγιατηφύση. Το Δίκτυο Natura 2000 στις πόλεις προσφέρει επίσης μια μοναδική ευκαιρία για ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση και μια σειρά περιβαλλοντικών λειτουργιών και οικοσυστημικών υπηρεσιών.

14 Πνευματικότητα & πολιτιστική κληρονομιά Εντός περιοχών Natura2000 βρίσκονται: Ιερά κορυφής ιερά βουνά Ιερά δάση Παράδειγμα : Το όρος Άθος (GR ) πολύπλοκο μωσαϊκό οικοτόπωνχάρις στην γεωλογική ποικιλομορφία, το κλίμα, τη γεωγραφική απομόνωση της στενής χερσονήσου ορθόδοξη μοναστική κοινότητα της οποίας η ιστορία ξεκινά από πάνω από χρόνια πριν

15 Όρος Άθος : UNESCO World Heritage Centre.

16 Πολιτιστικά τοπία Τοπία που δημιουργήθηκαν από τα παραδοσιακά πρότυπα χρήσης της γης που συνέβαλαν στη βιοποικιλότητα, έχουν αποδειχθεί βιώσιμα εδώ και αιώνες και αποτελούν ζωντανά παραδείγματα πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι πλούσια σε φυσικές και πολιτιστικές αξίες όχι παρά, αλλά λόγω της παρουσίας των ανθρώπων(πχ Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέων). Το πολιτιστικό τοπίο διαμορφώνεται από ένα φυσικό τοπίο από μια ομάδα πολιτισμού: Οπολιτισμόςείναιτοαίτιο Ηφυσικήπεριοχήείναιτομέσο Τοπολιτιστικότοπίοείναιτοαποτέλεσμα

17 UNESCO& Πολιτιστική Κληρονομιά 1971: η UNESCO ξεκίνησε το Πρόγραμμα Man and the Biosphere (MAB),Επιστημονικό Πρόγραμμα που στοχεύει στη δημιουργία επιστημονικής βάσης για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ ανθρώπου και φύσης. Το Παγκόσμιο Δίκτυο Βιοποικιλότητας διατηρεί σήμερα 631 αποθέματα βιόσφαιραςσε119χώρεςσεόλοτονκόσμο 1972 Σύμβαση UNESCO για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς. Ο κατάλογος της Παγκόσμιας Κληρονομιάς περιλαμβάνει σήμερα 161 Συμβαλλόμενα Κράτη και 1007 ακίνητα, 779 σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά, 197 με τη φυσική κληρονομιά και 31 θεωρούνται«μικτά»

18 UNESCO & NATURA από τα 336 Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς που βρίσκονται στην Ευρώπη (15%) εντοπίζονται εντός ή γειτνιάζουν με ΠΠ NATURA από αυτά (42%) απέχουν λιγότερο από 2 χλμ απο ΠΠ NATURA 2000

19 UNESCO & NATURA 2000

20 UNESCO & NATURA 2000 Οι Δολομίτες στην Βόρεια Ιταλία σχεδόν στο σύνολο της η περιοχή που έχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Φυσικής Κληρονομιάς εντάσσεται ταυτόχρονα στο Δίκτυο NATURA 2000

21 Το μοναστήρι του νησιού Mont St Michel είναι ένα από τα κορυφαία αξιοθέατα για να δείτε στη Νορμανδία και τη Βρετάνη στη Γαλλία.

22 Matera: Πόλη των Σπηλαίων της Ιταλίας: European Capital of Culture 2019

23 Matera: Πόλη των Σπηλαίων της Ιταλίας: European Capital of Culture 2019

24 Φινλανδία: Οι άνθρωποι της Σάμης πιστεύουν ότι όλα τα φυτά, τα βράχια, τα δέντρα και τα βουνά έχουν ψυχή. Ιεροί τόποι που ονομάζονται siedi.

25 Φινλανδία: Ιερές περιοχές Sami και νησί Ukonsaari (Äijihsuálali)

26 Ireland Burren

27 3 ορεινές περιοχές ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους με χαρακτηριστικά αυθεντικότητας στον τρόπο ζωής τις συνήθειες και παραδόσεις των κατοίκων τους Απόθεμα της Βιόσφαιρας

28 Εθνικός Δρυμός ΛΟ: Απόθεμα της Βιόσφαιρας Παγκόσμια Γεωπάρκα Ψηλορείτη & Σητείας Εθνικός Δρυμός Λευκών Ορέωνέχει αναγνωριστεί ως Απόθεμα της Βιόσφαιραςκαι ως τέτοιο συμβάλει στην: Διατήρηση: γενετικών πόρων, ειδών, οικοσυστημάτων, τοπίων, πολιτιστικής ποικιλότητας Ανάπτυξη: προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης η οποία είναι κοινωνικά, πολιτισμικά & περιβαλλοντικά βιώσιμη Στήριξη: της ανάπτυξης μέσω έργων επίδειξης, περιβαλλοντικής ενημέρωσης & εκπαίδευσης, έρευνας & παρακολούθησης τοπικών, εθνικών & διεθνών θεμάτων σχετικά με τη διατήρηση & την αειφόρο ανάπτυξη.

29 Βραβείο Europa Nostra& NATURA από τα 116 βραβεία αφορούν σε περιοχές NATURA από αυτά εντοπίζονται σε απόσταση μικρότερη των 2 χλμ από περιοχές NATURA 2000 Βραβείο EUROPA NOSTRA 2015: Όρος Δίκτυ SAC (GR )εντάσσεται στο Δίκτυο NATURA 2000

30 High Nature Value farming & NATURA 2000 Μέτρα για τη Διατήρηση της ήπιας γεωργικής δραστηριότητας σε περιοχές που φθίνει ή ακόμη και τείνει να εξαφανιστεί δηλαδή στις ορεινές μειονεκτικές περιοχές καθώς είναι στενά συνδεδεμένη με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας(αυτόχθονες φυλές αγροτικών ζώων, τοπία μοναδικής αισθητικής αλλά και πολλά τοπικά-παραδοσιακά είδη και ποικιλίες φυτών που λόγω της χαμηλής παραγωγικότητας συρρικνώνονται συνεχώς και απαιτούν στήριξη).

31 ΚΟΙΝΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ & ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ Αρχαία πόλη του Nessebar (UNESCO) Βρίσκεται σε μια βραχώδη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσαςχρονολογείται περισσότερο από ετών Κίνδυνοι : αστικοποίηση, τουριστική ανάπτυξη Ανάγκη ύπαρξης σχεδίου διαχείρισης για την αντιμετώπιση τους

32 ΚΟΙΝΕΣ ΑΠΕΙΛΕΣ & ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ Αρχαία πόλη "Graz Historic Centre" το κάστρο Schloss Eggenberg (UNESCO) στην Αυστρία. Η περιοχή εντάχθηκε επίσης στο Δίκτυο Natura 2000 για το απειλούμενο είδος νυχτερίδων Rhinolophus ferrumequinum(κόκκινο βιβλίο). Κίνδυνοι : αστικοποίηση, τουριστική ανάπτυξη

33 Πολιτιστικά Τοπία Αθήνα 2014: Διεθνής συνάντηση με τίτλο «Πολιτιστικά τοπία σε περιοχές Natura 2000: προς μια νέα πολιτική ολοκληρωμένης διαχείρισης της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς». Συμφωνήθηκαν μέτρα για την: α)βελτίωση της επικοινωνίας, της ευαισθητοποίησης, της εκπαίδευσης (β)ενίσχυση της συμμετοχής και της υποστήριξης από όλους (γ) θέσπιση αποτελεσματικών συστημάτων διαχείρισης (δ)μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων των τόπων να προσφέρουν τα οφέλη τουςγιατουςανθρώπουςκαιτηφύση

34 Τρόποι Διατήρησης Προτείνεται η λήψη και η εφαρμογή μέτρων όπως: Η εκπόνηση Σχεδίων Διαχείρισης μέσω των οποίων αφενός αξιολογούνται οι κίνδυνοι (το εύρος και το μέγεθός τους) και αφετέρου προσδιορίζονται/χωροθετούνται Ζώνες όπου εφαρμόζονται διαφορετικά μέτρα προστασίας ανάλογα με τους κινδύνους. Καλή πρακτική, αυτή που εφαρμόζεται στα πλαίσια της προστασίας των περιοχών NATURA 2000 (Προεδρικά Διατάγματα, Σχέδια Διαχείρισης, Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση για την αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων) Κύριο συστατικό κάθε Σχεδίου Διαχείρισης, η συνεχής επιστημονική παρακολούθηση και η ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας και των επισκεπτών

35 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Scoping study on the review of links and complementary between NATURA 2000 and cultural sites, N2K Group Linking Natura 2000 and cultural heritage Case studies, European Union, Livia Bellisari, Tania Deodati Concha Olmeda, Ana Guimarães Assessing, mapping, and quantifying cultural ecosystem services at community level, Tobias Plieningera,b,, Sebastian Dijksb, Elisa Oteros-Rozasc, Claudia Bieling, Land Use Policy 33 (2013) Europe s cultural andnatural heritage innatura 2000, European Union, 2018

36 Το Πρόγραμμα

37 Εταίροι Προγράμματος Πρόγραμμα LIFE+ Ενημέρωση & Επικοινωνία Συντονιστής: Πανεπιστήμιο Κρήτης Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης (ΜΦΙΚ) 2. Εταίρος: Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης Διεύθυνση Συντονισμού και Επιθεώρησης Δασών 3. Εταίρος:Ελληνική ΟρνιθολογικήΕταιρεία (ΕΟΕ)

38 Σκοπός Προγράμματος Εκστρατεία Ενημέρωσης Για τις αξίες των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων oικολογικές κοινωνικές οικονομικές στις περιοχές του δικτύου NATURA 2000

39 Σκοπός του Προγράμματος 1 ο Επίπεδο: "ΚΑΤΑΝΟΩ" Πολίτες με οικολογική παιδεία 2ο Επίπεδο: "ΔΡΩ" Πολίτες με ενεργό συμμετοχή Συνείδηση της βαθύτερης σχέσης που συνδέει τη φύσημε τον άνθρωπο και των αιτιών υποβάθμισης του περιβάλλοντος δηλαδή με διαφορετικές στάσεις και συμπεριφορές ως προς το περιβάλλον με συνειδητή ανάληψη ευθυνών

40 Ομάδες Ενδιαφέροντος Αγρότες Κτηνοτρόφοι Κυνηγοί Εργαζόµενοι στον τουριστικό τοµέα Υπάλληλοι δηµόσιων υπηρεσιών και ΟΤΑ Εργαζόµενοι στα ΜΜΕ Μηχανικοί Μαθητές Φοιτητές Επισκέπτες

41 ΔΡΑΣΕΙΣ Ενημερωτικά βιβλία Παραγωγή 3 αφισών Banners(3) Περιοδικό ΟΙΩΝΟΣ Παραγωγή T-shirts Παραγωγή καπέλων Αυτοκόλλητα Ημερολόγιο (2017) Ντοκιμαντέρ Ραδιοφωνικά σποτ Τηλεοπτικά σποτ Workshops Συμμετοχή σε τοπικά φεστιβάλ Ανοιχτές εκδηλώσεις Κινητή Φωτογραφική Έκθεση Δελτία Τύπου, Άρθρα Συνεντεύξεις Τύπου Διανομή ντοκιμαντέρ Αίθουσα «NATURA Hall» Εκπαιδευτικά Σεμινάρια Ενημερωτικές πινακίδες Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για μαθητές

42 LIFE13 INF/GR/000188

43

44

45

46 ΕΚΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ

47 Ιστοσελίδα προγράμματος

48 Ευχαριστούμε για την προσοχή σας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ (ΜΦΙΚ) Κτήρια Λεωφ. Κνωσού, Τ.Θ. 2208, Ηράκλειο, Γραφείο Ν208 Τηλ , Fax