ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΑΛΑΞΗ ΤΟΥ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΑΛΑΞΗ ΤΟΥ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ"

Transcript

1 ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΜΑΛΑΞΗ ΤΟΥ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΣΑΧΠΕΚΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Επιβλέπων Μέλος ΔΕΠ: Ο Αναπλ. Καθηγητής ΣΑΚΑΝΤΑΜΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ιούνιος 2005

2 2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 3 Στοιχεία Φυσιολογίας 3 Τα καρδιοαγγειακά κέντρα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος 3 Οι τασεοϋποδοχείς των καρωτιδικών βολβών 6 Μάλαξη Καρωτιδικού Κόλπου 9 Γενικά στοιχεία 9 Τεχνική της μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου 10 Αντενδείξεις για τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου 11 Ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου 12 Υπερευαισθησία Καρωτιδικού Κόλπου 13 Γενικά στοιχεία Ορισμοί 13 Υπερευαίσθητος καρωτιδικός κόλπος Γενικά επιδημιολογικά στοιχεία Συσχέτιση με παθήσεις 13 Σύνδρομο Υπερευαίσθητου Καρωτιδικού Κόλπου 14 Παθοφυσιολογία 14 Διάγνωση Υπερευαίσθητου Καρωτιδικού Κόλπου 16 Θεραπεία Συνδρόμου Υπερευαίσθητου Καρωτιδικού Κόλπου 18 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 20 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 21 Πληθυσμός 21 Μεθοδολογία 23 Στατιστική Ανάλυση 26 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 29 ΣΥΖΗΤΗΣΗ 32 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ 42 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 43 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 45 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 49

3 3 ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Τα καρδιοαγγειακά κέντρα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος Τα καρδιοαγγειακά κέντρα του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) εδράζονται στον προμήκη μυελό και στο κατώτερο τμήμα της γέφυρας κοντά στα αναπνευστικά κέντρα και είναι δύο: 1. Το αγγειοκινητικό κέντρο 2. Η καρδιοανασταλτική περιοχή Και τα δύο αυτά κέντρα δέχονται ώσεις από διάφορα ανώτερα εγκεφαλικά κέντρα. 1 Το αγγειοκινητικό κέντρο Το αγγειοκινητικό κέντρο (εικόνα 1) βρίσκεται στο δικτυωτό σχηματισμό της γεφυροπρομηκικής περιοχής (στο κάτω τριτημόριο της γέφυρας και μέχρι το γραφικό κάλαμο του προμήκους μυελού) κοντά στο αναπνευστικό κέντρο. Ο κύριος ρόλος του αγγειοκινητικού κέντρου είναι η ρύθμιση του τόνου των αγγειοσυσταλτικών προγαγγλιακών συμπαθητικών ινών. Πρόκειται για ένα ενιαίο κέντρο που αποτελείται από δύο περιοχές, οι οποίες είναι: 1. Η κεντρική ή υποτασική ή Α 1 περιοχή: Πρόκειται για μία περιοχή (εκατέρωθεν της μέσης γραμμής) στην προσθιοπλάγια (ουραία) μοίρα του προμήκη μυελού η διέγερση της οποίας επιφέρει: α. αγγειοδιαστολή β. βραδυκαρδία γ. πτώση της αρτηριακής πίεσης δ. ελάττωση της δραστηριότητας της υπερτασικής περιοχής. Νευρώνες από την περιοχή Α 1 περιορίζουν τη δράση της υπερτασικής περιοχής προκαλώντας αγγειοδιαστολή.

4 4 Εικόνα 1: Το αγγειοκινητικό κέντρο με τις δύο περιοχές του (από Ολυμπία Γκίμπα Τζιαμπίρη: Η φυσιολογία του ανθρώπου, τόμος δεύτερος. Θεσσαλονίκη, εκδ. Ζυγός, σελ. 152). 2. Η πλάγια ή υπερτασική ή C 1 περιοχή: Η περιοχή αυτή βρίσκεται αμφοτερόπλευρα προς τα έξω και άνω της κεντρικής περιοχής Α 1. Η C 1 περιοχή περιέχει σε υψηλή συγκέντρωση νευρώνες που εκκρίνουν νοραδρεναλίνη και εξασκούν στα αγγεία μία συνεχή τονική δράση, η οποία τα διατηρεί σε ένα βαθμό αγγειοσυστολής, ενώ συγχρόνως αυξάνει τον συμπαθητικό τόνο στην καρδιά (ταχυκαρδία) και την αρτηριακή πίεση. Η συνεχής τονική δράση που εξασκεί η περιοχή C 1 εμφανίζει το αγγειοκινητικό κέντρο ως ένα κυρίως αγγειοσυσταλτικό κέντρο. 1

5 5 Η καρδιοανασταλτική περιοχή Στον προμήκη μυελό υπάρχει επίσης μία περιοχή η οποία επηρεάζει την καρδιά και επομένως όλο το κυκλοφορικό σύστημα διαμέσου παρασυμπαθητικών ινών. Πρόκειται ουσιαστικά για μία ομάδα νευρώνων που ανατομικά αντιστοιχεί κυρίως στο ραχιαίο (φυτικό) κινητικό πυρήνα του πνευμονογαστρικού νεύρου και η οποία βρίσκεται σε στενή τοπογραφική συνάφεια με την υποτασική μοίρα του αγγειοκινητικού κέντρου από την οποία εξάλλου επηρεάζεται και άμεσα. Διέγερση της περιοχής αυτής του προμήκη μυελού, η οποία χαρακτηρίζεται και ως καρδιοανασταλτικό κέντρο, προκαλεί αύξηση του τόνου των πνευμονογαστρικών νεύρων και επομένως χαρακτηριστική βραδυκαρδία. Με το κέντρο αυτό φαίνεται ότι σχετίζονται και ο πυρήνας της μονήρους δεσμίδας καθώς και ο κοιλιακός ή μικτός πυρήνας της Χ συζυγίας. Ένα σαφές ξεχωριστό καρδιοεπιταχυντικό κέντρο δεν φαίνεται να υπάρχει, την αντίστοιχη λειτουργία αναλαμβάνει η υπερτασική μοίρα του αγγειοκινητικού κέντρου. 2 Οι νευρώνες του πυρήνα της μονήρους δεσμίδας δέχονται αισθητικές νευρικές ώσεις κατά κύριο λόγο μέσα από το πνευμονογαστρικό και γλωσσοφαρυγγικό νεύρο. Η δε εκπομπή ώσεων από τον πυρήνα της μονήρους δεσμίδας χρησιμεύει για τον έλεγχο της δραστηριότητας τόσο του αγγειοκινητικού όσο και του καρδιοανασταλτικού κέντρου έτσι ώστε να ρυθμίζονται πολλοί παράμετροι του κυκλοφορικού συστήματος. Κλασικό παράδειγμα είναι το αντανακλαστικό των τασεοϋποδοχέων του καρωτιδικού βολβού που θα αναλυθεί διεξοδικά παρακάτω. 3 Είναι πάντως γεγονός, ότι το αγγειοκινητικό κέντρο και οι περιοχές του προμήκη οι οποίες διέπουν τη λειτουργία της καρδιάς είναι στενότατα συνυφασμένες μεταξύ τους όχι μόνο ανατομικά αλλά και λειτουργικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται, σχεδόν πάντα, χαρακτηριστικά συνυφασμένες αντιδράσεις, π.χ. ταχυκαρδία με παράλληλη αύξηση του περιφερικού αγγειοκινητικού τόνου ή αντίθετα ελάττωση του τόνου αυτού μαζί με βραδυκαρδία. Φυσιολογικά και το καρδιοανασταλτικό κέντρο εμφανίζει μία συνεχή τονική λειτουργία, δηλαδή στέλνει αδιάκοπα ώσεις μέσω της Χ συζυγίας προς την καρδιά. Το κέντρο αυτό θεωρείται, κατά κάποιο τρόπο, πιο χαμηλά στη λειτουργική ιεραρχία από το αγγειοκινητικό και υπάγεται στη

6 6 ρύθμιση του τελευταίου διαμέσου της υποτασικής του μοίρας. Η ιεραρχική αυτή εξάρτηση δεν είναι απόλυτη, δεδομένου ότι το καρδιοανασταλτικό κέντρο έχει απευθείας σύνδεση και με άλλες περιοχές και επομένως μπορεί να εμφανίσει μεταβολές της λειτουργίας του άσχετες με τις επιδράσεις του αγγειοκινητικού κέντρου. 2 Οι τασεοϋποδοχείς των καρωτιδικών κόλπων Γενικά Ο όρος τασεοϋποδοχείς αποδίδεται σε λεπτές εμμύελες ίνες οι οποίες πολλαπλά διακλαδίζονται και περιελίσσονται. Οι τασεοϋποδοχείς βρίσκονται σε διάφορα σημεία του κυκλοφορικού συστήματος και μεταφέρουν ώσεις από την περιφέρεια προς το κέντρο. Οι αρτηριακοί τασεοϋποδοχείς είναι μηχανοϋποδοχείς ευαίσθητοι στις μεταβολές της αρτηριακής πίεσης και εντοπίζονται στο τοίχωμα του αορτικού τόξου, της ανώνυμης αρτηρίας, της δεξιάς κοινής καρωτίδας και των καρωτιδικών κόλπων. 1 Η νεύρωση των τασεοϋποδοχέων και η φυσιολογική τους λειτουργία Οι καρωτιδικοί κόλποι είναι τα αρχικά ανευρυσμένα τμήματα των έσω καρωτίδων μετά το διχασμό της κοινής καρωτίδας. Όταν οι τασεοϋποδοχείς των καρωτιδικών κόλπων διαταθούν όπως συμβαίνει με την αύξηση της αρτηριακής πίεσης (η οποία προκαλεί διάταση του αγγειακού τοιχώματος), αποστέλλουν νευρικές ώσεις που άγονται με το πολύ λεπτό νεύρο του Hering προς το γλωσσοφαρυγγικό νεύρο και με αυτό προς τη μονήρη δεσμίδα στον προμήκη μυελό (νευροδιαβιβαστής είναι το γλουταμικό οξύ). Από την τελευταία, ώσεις μεταφέρονται στο αγγειοκινητικό και καρδιοανασταλτικό κέντρο δια μέσου μιας οδού τα κύτταρα της οποίας εκκρίνουν γ- αμινοβουτυρικό οξύ (GABA). Με τον τρόπο αυτό αναστέλλεται η δράση της υπερτασικής C 1 περιοχής και ελαττώνεται περιφερικά η αγγειοσυστολή, ενώ συγχρόνως διεγείρεται το καρδιοανασταλτικό κέντρο και επέρχεται

7 7 βραδυκαρδία και ελάττωση του κατά λεπτόν όγκου αίματος με τελικό αποτέλεσμα την πτώση της αρτηριακής πίεσης. Τα αντίθετα αποτελέσματα προκαλεί η ελάττωση της αρτηριακής πίεσης (εικόνα 2). 1-3 Εικόνα 2: Οι νευρικές οδοί που συμμετέχουν στην ρύθμιση της πίεσης του αίματος (από Ολυμπία Γκίμπα Τζιαμπίρη: Η φυσιολογία του ανθρώπου, τόμος δεύτερος. Θεσσαλονίκη, εκδ. Ζυγός, σελ. 161). Οι τασεοϋποδοχείς παρουσιάζουν αναλογική και διαφορική λειτουργία. Πράγματι, η υποτασική τους δράση είναι ανάλογη με τη συχνότητα των ώσεων που αυτοί παράγουν. Η διαφορική δράση των τασεοϋποδοχέων

8 8 εκδηλώνεται όταν σημειώνονται απότομες μεταβολές της πίεσης, οπότε οι ομοβροντίες των ώσεων που αυτοί αποστέλλουν κεντρομόλα σε κάθε σφυγμικό κύμα (ανιόν σκέλος) είναι τόσο εντονότερες όσο μεγαλύτερη είναι η μεταβολή της αρτηριακής πίεσης στη μονάδα του χρόνου. Οι αρτηριακοί τασεοϋποδοχείς πληροφορούν συνεχώς τα καρδιαγγειακά κέντρα του εγκεφάλου σχετικά με τη μέση πίεση (κυρίως), το εύρος πίεσης και τη συχνότητα της καρδιακής συστολής. Ο κύριος ρόλος των τασεοϋποδοχέων είναι η αποφυγή μεγάλων διακυμάνσεων της αρτηριακής πίεσης όταν δράσουν διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες και για το λόγο αυτό η απάντηση τους είναι εντονότερη όταν πρόκειται για μεταβολές που αφορούν τιμές πίεσης μέσα στα φυσιολογικά όρια ( mm Hg). 1 Σημειώνεται ότι ο ουδός διέγερσης των τασεοϋποδοχέων του καρωτιδικού κόλπου είναι 60 mm Hg, ενώ ο ουδός διέγερσης των αντίστοιχων υποδοχέων του αορτικού τόξου περίπου 90 mm Hg. Έτσι οι τασεοϋποδοχείς του καρωτιδικού κόλπου αποκτούν ιδιαίτερη σημασία λόγω της διαμορφωτικής τους επίδρασης στην αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συχνότητα σε χαμηλές πιέσεις, γεγονός με ιδιαίτερη σπουδαιότητα για τη διατήρηση της εγκεφαλικής αιμάτωσης στην όρθια στάση. 2 Στην εικόνα 3 απεικονίζεται η επίδραση διαφόρων αρτηριακών πιέσεων στο ρυθμό αγωγής νευρικών ώσεων με το νεύρο του Hering. Διαπιστώνεται ότι οι τασεοϋποδοχείς του καρωτιδικού κόλπου δεν ενεργοποιούνται καθόλου από πιέσεις μεταξύ 0 και 60 mm Hg. Πέρα όμως από την πίεση των 60 mm Hg αντιδρούν με προοδευτικά αυξανόμενη συχνότητα, και φτάνουν στην μέγιστη συχνότητα απόκρισής τους σε πίεση 180 mm Hg περίπου. 3 Το αντανακλαστικό των αρτηριακών τασεοϋποδοχέων έχει ιδιαίτερη σημασία στην πρόληψη των απότομων, αλλά βραχείας διάρκειας, μεταβολών της αρτηριακής πίεσης, ενώ αυτό δεν παίζει τον ίδιο ρόλο όταν πρόκειται για μακροπρόθεσμη ρύθμιση της πίεσης. Η προσαρμοστική επαναρρύθμιση απαιτεί λίγα λεπτά έως μερικές ώρες. Πειραματικές έρευνες απέδειξαν ότι οι αρτηριακοί τασεοϋποδοχείς επηρεάζουν αντανακλαστικά πρωτίστως τη ρύθμιση της καρδιακής συχνότητας και της συστολής της καρδιάς και ότι στη συνέχεια ακολουθεί η

9 9 Εικόνα 3: Η απάντηση των τασεοϋποδοχέων στα διάφορα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης (από Guyton: Ιατρική Φυσιολογία, τόμος Α. 8 η έκδ. Αθήνα, εκδ. Παρισιάνος, σελ. 254). ρύθμιση των περιφερικών αγγειακών αντιστάσεων. Η ευαισθησία των αρτηριακών τασεοϋποδοχέων ελαττώνεται με την πάροδο της ηλικίας, την υπέρταση και τη στεφανιαία νόσο. 1 ΜΑΛΑΞΗ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ Γενικά στοιχεία Στο παρελθόν η μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου είχε χρησιμοποιηθεί ως θεραπευτικός χειρισμός για την ύφεση της στηθάγχης σε στεφανιαίους ασθενείς καθώς και ως μέτρο αντιμετώπισης του οξέος πνευμονικού

10 10 οιδήματος. 4,5 Σήμερα χρησιμοποιείται συχνά για διαγνωστικούς και θεραπευτικούς σκοπούς στον τομέα της αρρυθμιολογίας. 6 Επίσης ολοένα και μεγαλύτερη είναι η χρήση του χειρισμού σε ασθενείς, κυρίως ηλικιωμένους, που προσέρχονται στο νοσοκομείο λόγω συγκοπής, ανεξήγητης πτώσης ή ακόμα και ζάλης. Η αναπαραγωγή των συμπτωμάτων μετά τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου σε αυτούς τους ασθενείς υποδηλώνει την πιθανή παρουσία συνδρόμου υπερευαισθησίας του καρωτιδικού κόλπου και κατευθύνει σε ανάλογη θεραπεία. 7,8 Τεχνική της μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου Ανατομικά ο καρωτιδικός κόλπος βρίσκεται στο διχασμό της κοινής καρωτίδας, κάτω από την γωνία της κάτω γνάθου. Ο ασθενής τοποθετείται σε οριζόντια θέση με το λαιμό σε υπερέκταση (τοποθέτηση ενός μικρού μαξιλαριού ή ενός χεριού κάτω από τους ώμους του ασθενή). Στη συνέχεια στρέφεται η κεφαλή του ασθενούς προς την αντίθετη πλευρά από εκείνη που θα εφαρμοστεί η μάλαξη (εικόνα 4). Εντοπίζεται ο διχασμός της κοινής καρωτίδας κάτω από την γωνία της κάτω γνάθου. Συνήθως αντιστοιχεί στο σημείο της μέγιστης αντίληψης του καρωτιδικού σφυγμού στο ύψος του ανώτερου ορίου του θυρεοειδούς χόνδρου και προς το έσω τμήμα του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ποτέ δεν πρέπει να γίνεται μάλαξη και των δύο καρωτίδων. Αρχικά εφαρμόζεται μικρή μόνο πίεση στον καρωτιδικό κόλπο για την ανίχνευση ασθενών με έντονα υπερευαίσθητο καρωτιδικό κόλπο. Στη συνέχεια εφαρμόζεται σταθερή πίεση με δραστική μάλαξη για όχι περισσότερο από 5 10 s. Η σταθερή πίεση επιτυγχάνεται πιέζοντας τον καρωτιδικό κόλπο έναντι της πλάγιας απόφυσης της σπονδυλικής στήλης. Ο συγκεκριμένος χειρισμός προκαλεί πόνο και για το λόγο αυτό ο ασθενής θα πρέπει να ενημερώνεται και να καθησυχάζεται βεβαιώνοντάς τον ότι η διαδικασία διαρκεί λίγα μόνο δευτερόλεπτα. 3,6,8,9 Εάν είναι επιθυμητή η μάλαξη και του άλλου καρωτιδικού κόλπου απαιτείται ηρεμία για τουλάχιστον s πριν αυτή επιχειρηθεί.

11 11 Εικόνα 4: Εντόπιση του καρωτιδικού σωματίου και τεχνική της μάλαξης (από Conover M: Understanding Electrocardiography. 5 th ed. St. Louis. Mosby 1988). Αντενδείξεις για τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου Ως αντενδείξεις για την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου θεωρούνται: 7 1. Η παρουσία φυσήματος σε μία ή και στις δύο καρωτίδες 2. Ιστορικό εμμένουσας κοιλιακής αρρυθμίας (ταχυκαρδία ή μαρμαρυγή)

12 12 3. Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή παροδικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου τους τρεις τελευταίους μήνες. Υπάρχουν και μελετητές όμως, που θεωρούν ότι η μοναδική αντένδειξη για την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου είναι το ιστορικό πρόσφατου αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, στηριζόμενοι στο γεγονός ότι η συχνότητα των επιπλοκών είναι παρόμοια με την αντίστοιχη συχνότητα που παρατηρείται όταν τηρούνται όλες οι παραπάνω προϋποθέσεις. 10 Ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου Στο παρελθόν έχουν αναφερθεί τόσο νευρολογικές 11,12 όσο και καρδιολογικές 13,14 επιπλοκές μετά την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Οι δημοσιεύσεις αυτές είχαν τη μορφή μεμονωμένων αξιόλογων περιστατικών (case reports). Λόγω της ολοένα και αυξανόμενης χρήσης της μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου σε ασθενείς με συγκοπή τα τελευταία χρόνια, τέθηκε το ζήτημα της ασφάλειας της συγκεκριμένης δοκιμασίας, παρόλη την εφαρμογή των παραπάνω κριτηρίων. Τα αποτελέσματα τεσσάρων μεγάλων εργασιών που έγιναν για το σκοπό αυτό δείχνουν ότι η μέθοδος είναι ασφαλής. Σε καμία μελέτη δεν διαπιστώθηκαν καρδιολογικές επιπλοκές, ενώ τα ποσοστά των νευρολογικών επιπλοκών κυμαίνονταν από 0,17% έως 0,9% του συνόλου των ασθενών. 10,15-17 Οι νευρολογικές αυτές επιπλοκές είχαν στην πλειοψηφία τους παροδικό χαρακτήρα, ενώ το ποσοστό μόνιμων νευρολογικών βλαβών ήταν πολύ μικρό (0,02% των συνολικών δοκιμασιών μάλαξης). 7 Παρόλο που η συχνότητα των επιπλοκών μετά την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου είναι πολύ μικρή, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο αποτελεί μια σοβαρή επιπλοκή. Κατά συνέπεια, κάθε ασθενής ο οποίος υποβάλλεται στην δοκιμασία κρίνεται σκόπιμο να ενημερώνεται για το ενδεχόμενο της συγκεκριμένης επιπλοκής στις πραγματικές της διαστάσεις και να δίνει την συγκατάθεση του (προφορική ή γραπτή).

13 13 ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ Γενικά στοιχεία Ορισμοί Ο όρος υπερευαίσθητος καρωτιδικός κόλπος (ΥΚΚ) αναφέρεται σε μία υπερβολική απάντηση του αντανακλαστικού των τασεοϋποδοχέων μετά την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου, που οδηγεί σε βραδυκαρδία και υπόταση. Αξίζει να τονισθεί εδώ, ότι το σύνδρομο του καρωτιδικού κόλπου δεν ταυτίζεται ως όρος με τον υπερευαίσθητο καρωτιδικό κόλπο. Πιο συγκεκριμένα, το σύνδρομο αυτό απαιτεί την παρουσία και συγκοπικών ή προσυγκοπικών επεισοδίων σε συνδυασμό με την διαπίστωση υπερευαισθησίας του καρωτιδικού κόλπου στον ασθενή. 7 Και αυτό γιατί ΥΚΚ παρουσιάζει και μικρό ποσοστό υγιών ατόμων. Ο ορισμός του ΥΚΚ περιλαμβάνει τρεις υποομάδες, με βάση την απάντηση που παρατηρείται στη μάλαξη: 8,18,19 1. καρδιοανασταλτική (cardioinhibitory) απάντηση: χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση καρδιακής ασυστολίας 3 s 2. αγγειοκινητική (vasodepressor) απάντηση: ορίζεται ως πτώση της συστολικής αρτηριακής πίεσης 50mm Hg και 3. μικτή (mixed) απάντηση: όπου συνυπάρχουν προσωρινή ασυστολία και υπόταση. Υπερευαίσθητος καρωτιδικός κόλπος Γενικά επιδημιολογικά στοιχεία Συσχέτιση με παθήσεις Η συχνότητα εμφάνισης YKK στον γενικό υγιή πληθυσμό δεν είναι πλήρως διαπιστωμένη και τα αποτελέσματα των εργασιών διαφέρουν. Τα ποσοστά που αναφέρονται στην διεθνή βιβλιογραφία κυμαίνονται από 0 13% Αυξημένη επίπτωση ΥΚΚ έχει παρατηρηθεί σε ομάδες πληθυσμού με συγκεκριμένες παθήσεις. Πιο αναλυτικά, περιγράφονται αυξημένα ποσοστά ΥΚΚ σε ασθενείς που πάσχουν από στεφανιαία νόσο, 20,26-28 στένωση των καρωτίδων 27 και υπέρταση. 7,29,30 Συσχέτιση έχει αναφερθεί τελευταία και

14 14 μεταξύ ΥΚΚ, νόσου Alzheimer και άνοιας με σωμάτια Lewy Τέλος σε ότι έχει σχέση με την ηλικία αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η ΥΚΚ παρατηρείται κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα. Ο επιπολασμός της αυξάνει με την ηλικία και είναι σπάνια σε άτομα < 50 ετών επί απουσίας σοβαρού βαθμού στεφανιαίας ή αγγειακής εγκεφαλικής νόσου. 7 ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΤΟΥ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ Το σύνδρομο υπερευαίσθητου καρωτιδικού κόλπου (ΣΥΚΚ) ενοχοποιείται τα τελευταία χρόνια για σημαντικό ποσοστό συγκοπικών επεισοδίων ή περιστατικών με ανεξήγητη πτώση σε ηλικιωμένους ασθενείς και για το λόγο αυτό έχει συγκεντρώσει το ερευνητικό ενδιαφέρον πολλών μελετητών. Ο κύριος τρόπος εκδήλωσης του ΣΥΚΚ είναι τα συγκοπικά ή προσυγκοπικά επεισόδια. 10,34,35 Σημαντικό μερίδιο καταλαμβάνει το ΣΥΚΚ και σε ασθενείς που προσέρχονται στο νοσοκομείο λόγω ανεξήγητων πτώσεων Σε ασθενείς που παραπονούνται μόνο για ζάλη είναι δυνατόν να διαγνωστεί ΣΥΚΚ όμως τα ποσοστά είναι μικρότερα σε σχέση με τις αντίστοιχες ομάδες ασθενών που προσέρχονται λόγω συγκοπής ή πτώσης. 23 Το ΣΥΚΚ μπορεί να εκδηλωθεί και με άλλες όχι τόσο ξεκάθαρες μορφές. Έτσι η επίπτωση του είναι αυξημένη σε ασθενείς με τραυματισμό ή κατάγματα (κυρίως ισχίου), 9,40 ενώ έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις ΣΥΚΚ σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα κεφαλής, τραχήλου και καρωτιδικού σωματίου. 7 Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα συμπτώματα σε ασθενείς με ΣΥΚΚ συνήθως εμφανίζονται αιφνίδια χωρίς προειδοποιητικά σημεία. 8 Σχετικά με το φύλο, φαίνεται ότι το ΣΥΚΚ είναι πιο συχνό στον ανδρικό πληθυσμό. 23,34 Σημείο διαφωνίας αποτελεί στη βιβλιογραφία το ποσοστό εμφάνισης της κάθε επιμέρους μορφής του συνδρόμου 9,23,34,38,41 καθώς και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ασθενών σε κάθε υποομάδα. 9,42,43 ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ Η παθοφυσιολογία του συνδρόμου δεν είναι ξεκαθαρισμένη. Η αποσαφήνιση του συγκεκριμένου ζητήματος πιθανώς να λύσει πολλά από τα

15 15 ζητήματα που σχετίζονται με τον ΥΚΚ και το ΣΥΚΚ όπως είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση, καθώς και το ερώτημα αν η μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου πραγματικά αναπαράγει τις ίδιες παθοφυσιολογικές διαδικασίες που ευθύνονται για την αυτόματη εκδήλωση των συγκοπικών επεισοδίων και των ανεξήγητων πτώσεων στους ασθενείς. Σε γενικές γραμμές υπάρχει διαμάχη σχετικά με την παθοφυσιολογία της ΥΚΚ, όσον αφορά την πρωτοπαθή εστία δυσλειτουργίας. Δύο είναι οι επικρατέστερες απόψεις, η μία θεωρεί ότι η δυσλειτουργία εντοπίζεται κεντρικά στο στέλεχος και η δεύτερη πρεσβεύει ότι υπάρχει πρωτοπαθής διαταραχή περιφερικά στο επίπεδο των τασεοϋποδοχέων. Οι θιασώτες της πρώτης θεωρίας (κεντρική βλάβη) υποστηρίζουν ότι λόγω της αθηρωμάτωσης (που πολύ συχνά υπάρχει στους ασθενείς αυτούς) ελαττώνεται η ευενδοτότητα του καρωτιδικού κόλπου και κατά συνέπεια η ευαισθησία των τασεοϋποδοχέων. Το συγκεκριμένο γεγονός οδηγεί σε ελάττωση των κεντρομόλων ερεθισμάτων του αντανακλαστικού αυτού τόξου. Ως αναμενόμενη απάντηση είναι η αύξηση του αριθμού (up regulation) των μετασυναπτικών υποδοχέων της φυγόκεντρης οδού (α 2 κεντρικοί υποδοχείς στον ραχιαίο κινητικό πυρήνα του πνευμονογαστρικού και στον πυρήνα της μονήρους δεσμίδας). Έτσι, ένα ισχυρό ερέθισμα όπως είναι η μάλαξη του καρωτιδικού βολβού θα οδηγήσει σε μία πολύ έντονη απάντηση (βραδυκαρδία και υπόταση) λόγω της αύξησης του αριθμού των α 2 υποδοχέων. 44 Οι υποστηρικτές της πρώτης αυτής υπόθεσης αναφέρουν ότι η λειτουργία των κεντρομόλων και φυγόκεντρων οδών παραμένει ανέπαφη 45 και ότι ο ίδιος καρωτιδικός κόλπος δε φαίνεται να είναι υπερευαίσθητος διότι στους περισσότερους ασθενείς καρδιοανασταλτικό αντανακλαστικό προκαλείται μόνο μετά από ισχυρό ερέθισμα. 46 Η θεωρία αυτή δεν έχει επιβεβαιωθεί πειραματικά. Πρόσφατα η χορήγηση ενός ανταγωνιστή των α 2 υποδοχέων σε ασθενείς με ΣΥΚΚ δεν έδειξε βελτίωση της απάντησης των ασθενών αυτών στους οποίους χορηγήθηκε το φάρμακο (όπως θα αναμενόταν με βάση τη θεωρία αυτή) σε σχέση με αυτούς που δεν το έλαβαν. 47 Οι υποστηρικτές της δεύτερης θεωρίας πρεσβεύουν ότι η διαταραχή εντοπίζεται περιφερικά στις δομές που περιβάλλουν τον καρωτιδικό κόλπο. Και αυτό διότι υπάρχει διαφορά της ηλεκτρομυογραφικής δραστηριότητας των

16 16 στερνοκλειδομαστοειδών μυών μεταξύ ασθενών με ΣΥΚΚ και φυσιολογικών ατόμων, ενώ συγχρόνως οι δοκιμασίες ελέγχου του κεντρικού τμήματος του αντανακλαστικού (π.χ. προκλητά δυναμικά) είναι φυσιολογικές. 48,49 Ανεξάρτητα από την ορθότητα των δύο παραπάνω θεωριών, αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι σε ασθενείς με ΥΚΚ συχνά συνυπάρχουν και άλλα αίτια που φανερώνουν αγγειοκινητική αστάθεια, όπως είναι η ορθοστατική υπόταση και η αγγειοκινητική συγκοπή. 9,10 Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι μέχρι ενός βαθμού υπάρχει μία κοινή παθοφυσιολογική διαδικασία που σχετίζεται με μία υπερβολική απάντηση του αυτόνομου νευρικού συστήματος στους ασθενείς αυτούς. Προφανώς χρειάζονται ακόμα πολλές πειραματικές και κλινικές μελέτες μέχρι να αποσαφηνισθεί το συγκεκριμένο θέμα. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΤΟΥ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ Η ΥΚΚ διαγιγνώσκεται με την δοκιμασία μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου. Κατά την διάρκεια της δοκιμασίας επιβάλλεται η συνεχής ηλεκτροκαρδιογραφική καταγραφή καθώς και η συνεχής μέτρηση της αρτηριακής πίεσης (καλύτερα με μη επεμβατική μέθοδο για λόγους μείωσης του άγχους του ασθενούς, που συχνά παρατηρείται με τις αντίστοιχες επεμβατικές μεθόδους μέτρησης της αρτηριακής πίεσης) προκειμένου να ανιχνευτούν σημαντικές και ταχείες μεταβολές του ρυθμού και της πίεσης. Η τεχνική της μάλαξης έχει ήδη περιγράφει. Αφού ο ασθενής έχει ηρεμήσει ασκείται δραστική μάλαξη για 5 έως 10 s αρχικά στον δεξιό καρωτιδικό κόλπο σε ύπτια θέση. 8 Μετά διάστημα 30 έως 120 s επαναλαμβάνεται η μάλαξη αριστερά σε ύπτια θέση. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιλογή αρχικά της δεξιάς πλευράς γίνεται διότι υπάρχουν μελέτες που αναφέρουν μεγαλύτερα ποσοστά θετικής απάντησης μετά τη μάλαξη της συγκεκριμένης πλευράς. 9 Αφού ολοκληρωθεί η δοκιμασία σε ύπτια θέση κρίνεται σκόπιμο να επαναληφθεί και σε όρθια θέση (συνήθως με την χρήση τράπεζας ανακλίσεως tilt table) για δύο λόγους. Ο κυριότερος είναι ότι υπάρχουν πολλές εργασίες που αναφέρουν σημαντική αύξηση τόσο

17 17 της ευαισθησίας όσο και της διαγνωστικής ακρίβειας της μεθόδου όταν διενεργείται και σε όρθια θέση, πιθανώς λόγω αλλαγής της ευαισθησίας των τασεοϋποδοχέων. 9,25,34,35 Ο δεύτερος λόγος είναι η καλύτερη εκτίμηση του μεγέθους της αγγειοκινητικής απάντησης η οποία ήταν υποτιμημένη στο παρελθόν. 42 Εάν κατά τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου παρατηρηθεί ασυστολία, για να εκτιμηθεί το αγγειοκινητικό στοιχείο της αντίδρασης (που ίσως να κρύβεται), επαναλαμβάνεται η μάλαξη στην ίδια θέση μετά ενδοφλέβια χορήγηση ατροπίνης. Η χορήγηση ατροπίνης θεωρείται καλύτερη ως επιλογή από την προσωρινή βηματοδότηση δύο κοιλοτήτων διότι είναι απλή, μη επεμβατική και εύκολα επαναλαμβάνεται. 50 Είναι σημαντικό να ξεκαθαριστεί το αγγειοκινητικό στοιχείο της αντίδρασης σε αυτούς τους ασθενείς λόγω της διαφορετικής θεραπευτικής αντιμετώπισης στην κάθε υποομάδα του ΣΥΚΚ. Έχει βρεθεί ότι η θεραπεία με βηματοδότη είναι λιγότερο αποτελεσματική σε ασθενείς με ισχυρή αγγειοκινητική απάντηση συγκριτικά με αντίστοιχους ασθενείς όπου προεξάρχει το καρδιοανασταλτικό στοιχείο. Ο ορισμός της θετικής απάντησης και οι αντενδείξεις για την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου έχουν ήδη αναφερθεί. Αναφορικά με την αναπαραγωγιμότητα της θετικής απάντησης μετά την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου φαίνεται ότι αυτή ποικίλει από 41 έως 100% ανάλογα με τον πληθυσμό που μελετάται. 20,51-54 Τέλος διακυμάνσεις στο καταγραφόμενο μέγιστο RR διάστημα μετά τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου στον ίδιο ασθενή παρατηρούνται και κατά την διάρκεια του 24ώρου. 55 Όλα τα παραπάνω φανερώνουν την ποικιλομορφία της απάντησης στην μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Συνοψίζοντας, στις τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες της η Ευρωπαϊκή Εταιρία Καρδιολογίας (2004) προτείνει (Class I recommendations): 8 Η μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου ενδείκνυται σε ασθενείς ηλικίας > 40 ετών με συγκοπή άγνωστης αιτιολογίας μετά την αρχική εκτίμηση. Εάν υπάρχει κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου λόγω πάθησης των καρωτίδων, η μάλαξη πρέπει να αποφεύγεται. Κατά την διάρκεια της μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου επιβάλλεται η συνεχής ηλεκτροκαρδιογραφική παρακολούθηση του ρυθμού καθώς και

18 18 η συνεχής καταγραφή της αρτηριακής πίεσης. Η διάρκεια της μάλαξης πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 5 έως 10 s και συστήνεται η διαδικασία να εφαρμόζεται τόσο σε ύπτια όσο και σε όρθια θέση. Η δοκιμασία θεωρείται θετική όταν αναπαράγονται τα συγκοπικά συμπτώματα του ασθενούς κατά την διάρκεια ή αμέσως μετά την μάλαξη, με σύγχρονη καταγραφή ασυστολίας 3 s και/ή πτώση της συστολικής αρτηριακής πίεσης 50mm Hg. Η θετική απάντηση είναι διαγνωστική της αιτίας των συγκοπικών επεισοδίων μόνο όταν απουσιάζουν άλλα πιθανά αίτια. Πρέπει να τονισθεί ιδιαίτερα η τελευταία αναφορά. Και αυτό διότι στους ηλικιωμένους ασθενείς συνυπάρχουν συχνά και άλλες νοσολογικές οντότητες, όπως είναι η ορθοστατική υπόταση και η αγγειοκινητική συγκοπή, οι οποίες συμβάλλουν και αυτές στην εμφάνιση αγγειοκινητικής αστάθειας που εκδηλώνεται με διάφορες μορφές (ζάλη, πτώσεις, συγκοπή). 7 Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με το ότι και σε υγιή άτομα παρουσιάζεται σε μη ευκαταφρόνητο ποσοστό θετική απάντηση στην μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου, επιβάλει την ιδιαίτερη προσοχή του κλινικού γιατρού προτού αποδώσει τα συμπτώματα του ασθενούς σε ΣΥΚΚ. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΥΠΕΡΕΥΑΙΣΘΗΤΟΥ ΚΑΡΩΤΙΔΙΚΟΥ ΚΟΛΠΟΥ Σε ασυμπτωματικούς ασθενείς που διαπιστώνεται ΥΚΚ είναι λογικό και δεν πρέπει να εφαρμόζεται καμία θεραπεία. Σε ασθενείς που προσέρχονται στο νοσοκομείο λόγω συγκοπής και διαπιστώνεται θετική απάντηση στη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου θεωρείται σκόπιμο να διακόπτεται η λήψη φαρμάκων που ενοχοποιούνται για παρόμοια συμπτωματολογία. 7 Στη συνέχεια επαναλαμβάνεται η μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Εάν παραμένει θετική η απάντηση, ανάλογα με τον τύπο (αγγειοκινητική ή καρδιοανασταλτική) καθορίζεται και η περαιτέρω αντιμετώπιση, με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν υπάρχουν άλλα εμφανή αίτια που να δικαιολογούν την συμπτωματολογία του ασθενούς.

19 19 Έτσι η βηματοδότηση δύο κοιλοτήτων θεωρείται ότι αποτελεί σήμερα την θεραπεία εκλογής για την αντιμετώπιση ασθενών με την καρδιοανασταλτική μορφή του ΣΥΚΚ. 50,52,56,57 Σε μία μελέτη 84% των ασθενών με ΣΥΚΚ που τοποθετήθηκε βηματοδότης δεν παρουσίασαν συγκοπή 4 έτη μετά, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για την ομάδα που δεν βηματοδοτήθηκε ήταν 38%. Να σημειωθεί, ότι μικρότερης βαρύτητας συμπτώματα (π.χ. ζάλη) εξακολουθούσαν να αναφέρουν αρκετοί ασθενείς που βηματοδοτήθηκαν, πάλι όμως σε μικρότερο ποσοστό από τους μη βηματοδοτημένους ασθενείς. 52 Ανάλογα είναι και τα αποτελέσματα μιας άλλης μελέτης στην οποία εκτιμήθηκε με ερωτηματολόγιο η ποιότητα της ζωής των ασθενών με καρδιοανασταλτική μορφή ΣΥΚΚ μετά την τοποθέτηση βηματοδότη δύο κοιλοτήτων. Το 84% των ασθενών δεν επανεμφάνισε συγκοπή για μέσο χρονικό διάστημα 10 μηνών από την έναρξη της βηματοδότησης, ενώ μικρής βαρύτητας συμπτώματα επέμειναν στο 40% των ασθενών. 58 Η βηματοδότηση δύο κοιλοτήτων φαίνεται ότι υπερέχει έναντι της βηματοδότησης μόνο της κοιλίας. Σε μία συγκριτική μελέτη η βηματοδότηση δύο κοιλοτήτων ήταν καλύτερα ανεκτή και εμπόδιζε την εμφάνιση υπότασης κυρίως σε όρθια θέση σε σχέση με την βηματοδότηση μόνο της κοιλίας. 59 Στους ασθενείς με συγκοπή όπου προεξάρχει το αγγειοκινητικό στοιχείο η αντιμετώπιση είναι πιο δύσκολη, διότι η βηματοδότηση δεν είναι το ίδιο αποτελεσματική. Επίσης, ακόμα δεν υπάρχουν τυχαιοποιημένες μελέτες που να εξετάζουν την θεραπεία σε αυτούς τους ασθενείς. 8 Διάφορες φαρμακευτικές παρεμβάσεις όπως είναι η φθοριοϋδροκορτιζόνη και οι α- αγωνιστές (π.χ. η μιδροδρίνη) έχουν κάποια θετική επίδραση όμως η χρήση τους περιορίζεται λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών τους. Τελευταία, έγιναν μελέτες με την χρήση αναστολέων επαναπρόσληψης της σεροτονίνης. 60,61 Σε μία από αυτές χορηγήθηκαν αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης σε 3 ασθενείς με συγκοπικά επεισόδια λόγω μικτής μορφής ΣΥΚΚ. Και οι τρεις αυτοί ασθενείς παρέμειναν ελεύθεροι συμπτωμάτων για 13 μήνες από την έναρξη της θεραπείας. 61 Χρήσιμο είναι σε αυτούς τους ασθενείς να διακόπτεται και η τυχόν θεραπεία με αγγειοδιασταλτικά φάρμακα για άλλες παθήσεις, με δεδομένο ότι έχει αναφερθεί επιδείνωση των συμπτωμάτων του ΣΥΚΚ. 62 Εάν όλα τα παραπάνω θεραπευτικά μέτρα αποτύχουν μπορεί να επιχειρηθεί η χειρουργική απονεύρωση του καρωτιδικού κόλπου, η οποία

20 20 φαίνεται ότι έχει πολύ καλά αποτελέσματα. 63 Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι επιβεβλημένη βέβαια και στις περιπτώσεις όπου το ΣΥΚΚ συνυπάρχει ή είναι αποτέλεσμα άλλης πάθησης του τραχήλου. Ακόμα πιο θολό είναι το τοπίο αναφορικά με την αντιμετώπιση ασθενών που προσέρχονται λόγω ανεξήγητων πτώσεων και εμφανίζουν θετική απάντηση στη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Σε μία μελέτη (SAFE PACE study) παρατηρήθηκε σημαντική μείωση των πτώσεων, 40% μείωση των συγκοπικών επεισοδίων και 70% λιγότεροι τραυματισμοί στους ασθενείς στους οποίους τοποθετήθηκε βηματοδότης δύο κοιλοτήτων σε σχέση με τους μη βηματοδοτούμενους ασθενείς. 64 Αναμένονται και άλλες μελέτες που θα οριοθετήσουν καλύτερα τις θεραπευτικές επιλογές σε αυτή την ομάδα ασθενών. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Στην διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν αρκετές αναφορές και εργασίες που μελετούν την επίδραση της μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου. Οι συγκεκριμένες δημοσιεύσεις αναφέρονται όμως, μόνο σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, όπως υγιή άτομα, ασθενείς με συγκοπικά επεισόδια ή ασθενείς με συγκεκριμένη πάθηση. Επιπρόσθετα, στην πλειοψηφία των εργασιών αυτών έχει προηγηθεί διακοπή της χορήγησης των φαρμάκων των υπό μελέτη ασθενών. Σκοπός της εργασίας μας ήταν η διερεύνηση στον γενικό ενήλικο πληθυσμό των καρδιαγγειακών αντιδράσεων στην μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Επιδίωξη μας ήταν να καταγραφεί η επίδραση της μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου σε ένα τυχαίο πληθυσμό με ιστορικό διαφόρων παθήσεων και συνηθειών διαβίωσης, καθώς και υπό αγωγή με ποικίλες φαρμακευτικές ουσίες. Στόχος μας ήταν η ανίχνευση πιθανών συσχετίσεων της απάντησης με γενικά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά, συγκεκριμένες ασθένειες, συνθήκες διαβίωσης και φάρμακα, καθώς και η παρατήρηση προοπτικά των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών. Επιπρόσθετα, ήταν επιθυμητή η καταγραφή της ευαισθησίας και της ειδικότητας της δοκιμασίας αναφορικά με την παρουσία συγκοπικών επεισοδίων στο τυχαίο δείγμα του πληθυσμού υπό μελέτη, διότι

21 21 αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η χρήση της δοκιμασίας στην διαγνωστική προσέγγιση ασθενών με συγκοπή ή ανεξήγητες πτώσεις. Θεωρούμε ότι το δείγμα πληθυσμού που μελετήθηκε είναι πιο αντιπροσωπευτικό του γενικού πληθυσμού σε σχέση με εργασίες που μελετούν υποομάδες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και κατά συνέπεια, τα συμπεράσματα που προκύπτουν έχουν πιο γενική εφαρμογή. ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Πληθυσμός Μελετήθηκαν προοπτικά και τυχαιοποιημένα ασθενείς που προσήλθαν στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία επαρχιακού Γενικού Νοσοκομείου κατά το χρονικό διάστημα από 01/09/2004 έως 28/02/2005 (6 μήνες). Οι ασθενείς υποβάλλονταν σε ειδικό ερωτηματολόγιο αναφορικά με το ατομικό αναμνηστικό τους, την παρουσία συγκοπικών επεισοδίων ή ανεξήγητων πτώσεων, τις συνήθειες διαβίωσης τους (κάπνισμα και αλκοόλ) καθώς και την τυχόν λήψη φαρμάκων συστηματικά με την δοσολογία τους. Ακολουθούσε πλήρης κλινική εξέταση των ασθενών (που περιελάμβανε και αξιολόγηση της ψυχοδιανοητικής κατάστασης με ειδική δοκιμασία, mini mental test), καθώς και ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ) 12 απαγωγών. Τέλος, οι ασθενείς υποβάλλονταν σε εργαστηριακές εξετάσεις αίματος και πιο συγκεκριμένα γενική αίματος και απλό βιοχημικό έλεγχο (γλυκόζη νηστείας, χοληστερόλη, ουρία, κρεατινίνη, κάλιο, νάτριο). Οι παθήσεις και τα κλινικοεργαστηριακά χαρακτηριστικά των ατόμων που μελετήθηκαν στην εργασία καθορίστηκαν ως εξής: Αρτηριακή Υπέρταση: χρήση από τον ασθενή αντιυπερτασικών φαρμάκων συστηματικά ή συστολική αρτηριακή πίεση 140 mm Hg και/ή διαστολική αρτηριακή πίεση 90 mm Hg (σε δύο μετρήσεις). 65 Σακχαρώδης Διαβήτης: λήψη αντιδιαβητικής αγωγής ή γλυκόζη πλάσματος νηστείας 126 mg/dl ή γλυκόζη πλάσματος σε τυχαίο δείγμα 200 mg/dl. 66

22 22 Υπερλιπιδαιμία: λήψη υπολιπιδαιμικής αγωγής ή χοληστερόλη πλάσματος > 240 mg/dl. 67 Στεφανιαία νόσος: τεκμηριωμένη με διαγνωστική μέθοδο (δοκιμασία κόπωσης, σπινθηρογράφημα αιματικής διάχυσης του μυοκαρδίου, στεφανιαιγραφία) ή ως διάγνωση εξόδου μετά νοσηλεία σε καρδιολογική κλινική νοσοκομείου. Καρδιακή ανεπάρκεια: συμπτώματα και/ή σημεία καρδιακής ανεπάρκειας (χρήση κριτηρίων μελέτης Framingham) 68 ή διάγνωση μετά νοσηλεία σε καρδιολογική ή παθολογική κλινική νοσοκομείου. Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο: ως διάγνωση μετά νοσηλεία σε παθολογική ή νευρολογική κλινική νοσοκομείου. Κάπνισμα: χρήση τουλάχιστον 20 πακέτων ετησίως. 28 Αλκοόλ: Βαθμολογία 5 σε ειδικό ερωτηματολόγιο (AUDIT) ειδικά σχεδιασμένο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για την ανίχνευση ατόμων που είναι εξαρτημένοι από το αλκοόλ. 69,70 Συγκοπή: παροδική, αυτοπεριοριζόμενη απώλεια συνείδησης λόγω μη εμμένουσας εγκεφαλικής υποάρδευσης. 8 Ανεξήγητη πτώση: κατάσταση κατά την οποία οι ασθενείς βρίσκονται σε χαμηλότερο επίπεδο λόγω πτώσης χωρίς εμφανή αιτία, με ή χωρίς απώλεια συνείδησης. 37 Στα υπό μελέτη άτομα αναλύονταν διεξοδικά η διαδικασία που θα εφαρμόζονταν με τους πιθανούς κινδύνους στις πραγματικές τους διαστάσεις. Όλοι οι ασθενείς που τελικά συμμετείχαν στο εγχείρημα έδωσαν την έγγραφη συγκατάθεση τους. Ως κριτήρια αποκλεισμού ορίστηκαν: mini mental score < 25 (λόγω πιθανών ανακριβειών στην λήψη του ιστορικού) παρουσία κολπικής μαρμαρυγής παρουσία βηματοδότη παρουσία φυσημάτων στις καρωτίδες ή γνωστή στένωση καρωτίδων τεκμηριωμένη με πρόσφατη υπερηχογραφική εξέταση ιστορικό κοιλιακής ταχυκαρδίας

23 23 αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου τους τελευταίους 3 μήνες κλινικά ή ηλεκτροκαρδιογραφικά ευρήματα που συνηγορούσαν υπέρ τοξικού δακτυλιδισμού ηλικία < 18 έτη μη συγκατάθεση στην μελέτη. Τελικά συμπεριλήφθηκαν 193 άτομα ηλικίας από 20 έως 85 έτη, 92 άνδρες (47,7%) και 101 γυναίκες (52,3%) που πληρούσαν τα κριτήρια εισόδου και δέχτηκαν να υποβληθούν στην εργασία. Τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά του υπό μελέτη πληθυσμού απεικονίζονται στον πίνακα 1. Μεθοδολογία Οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου αρχικά σε ύπτια θέση, πρώτα δεξιά και μετά αριστερά και στη συνέχεια σε καθιστή θέση κατά τον αντίστοιχο τρόπο. Η διάρκεια της μάλαξης ήταν 5 s και μεσολαβούσε τουλάχιστον 1 min μεταξύ των μαλάξεων. Το σημείο της πίεσης ήταν η θέση της μέγιστης αίσθησης του καρωτιδικού σφυγμού στην έσω πλευρά του στερνοκλειδομαστοειδούς μυός στο ύψος του άνω χείλους του θυρεοειδούς χόνδρου. Πριν την μάλαξη πραγματοποιούνταν καταγραφή ΗΚΓ αναφοράς και μέτρηση της συστολικής αρτηριακής πίεσης με υδραργυρικό σφυγμομανόμετρο. Κατά την διάρκεια της πίεσης γίνονταν συνεχή ηλεκτροκαρδιογραφική καταγραφή του ρυθμού, ενώ η συστολική αρτηριακή πίεση μετρούνταν ξανά με υδραργυρικό σφυγμομανόμετρο s μετά την αρχή της μάλαξης (χρονικό διάστημα που θεωρητικά παρατηρείται η μέγιστη πτώση της συστολικής αρτηριακής πίεσης). Δεν επιχειρούνταν μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου σε καθιστή θέση εάν καταγράφονταν θετική απάντηση σε ύπτια θέση. Μετά από κάθε επεισόδιο μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου ζητούνταν από τους ασθενείς να αναφέρουν συμπτωματολογία, εάν υπήρχε. Οι ασθενείς παρέμεναν σε ύπτια θέση μέχρι οι αιμοδυναμικές μεταβολές και τα συμπτώματα λόγω της μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου επανέρχονταν στα επίπεδα αναφοράς, πριν

24 24 Χαρακτηριστικά Πληθυσμού Ηλικία n (%) 58,15 Ηλικία 65 έτη n (%) 75 (38,9%) Άνδρες n (%) 92 (47,7%) Αρτηριακή Υπέρταση n (%) 86 (44,6%) Σακχαρώδης Διαβήτης n (%) 23 (11,9%) Υπερλιπιδαιμία n (%) 30 (15,5%) Στεφανιαία Νόσος n (%) 25 (13,0%) Καρδιακή Ανεπάρκεια n (%) 11 (5,7%) ΑΕΕ n (%) 5 (2,6%) Κάπνισμα n (%) 67 (34,7%) Αλκοόλ n (%) 21 (10,9%) β-αποκλειστές n (%) 22 (11,4%) Διγοξίνη n (%) 3 (1,6%) Διλτιαζέμη n (%) 9 (4,7%) Διυδροπυριδίνες n (%) 26 (13,5%) Νιτρώδη n (%) 14 (7,3%) α-μεα ή ARB n (%) 60 (31,1%) Διουρητικά n (%) 45 (23,3%) α-αποκλειστές n (%) 5 (2,6%) Κεντρικώς δρώντα n (%) 4 (2,1%) Συμπαθητικομιμητικά n (%) 8 (4,1%) Βενζοδιαζεπίνες n (%) 18 (9,3%) Αντιψυχωσικά n (%) 6 (3,1%) Συγκοπή n (%) 8 (4,1%) Πίνακας 1: Χαρακτηριστικά του υπό μελέτη πληθυσμού. ΑΕΕ= αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, α-μεα= ανταγωνιστής του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, ARB= αποκλειστής των υποδοχέων ΑΤ1 της αγγειοτενσίνης.

25 25 επιχειρηθεί εκ νέου η δοκιμασία σε άλλη θέση. Η μάλαξη σε όλες τις περιπτώσεις έγινε από τον ίδιο εξεταστή προς αποφυγή διαφοροποιήσεων αναφορικά με την ένταση της πίεσης στον καρωτιδικό κόλπο, και πάντα κατά τις πρωινές ώρες ( ) για να αποφευχθεί πιθανή επίδραση του διημερήσιου ρυθμού του αυτόνομου νευρικού συστήματος στα αποτελέσματα της δοκιμασίας. Ως καρδιοανασταλτική αντίδραση ορίστηκε η μέγιστη επιβράδυνση της καρδιακής συχνότητας, εκφραζόμενη ως το μέγιστο RR διάστημα κατά τα πρώτα 10 s μετά την έναρξη της μάλαξης. Η αγγειοκινητική αντίδραση υπολογίστηκε από την διαφορά της μετρούμενης συστολικής αρτηριακής πίεσης πριν και μετά την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Η διάγνωση της υπερευαισθησίας του καρωτιδικού κόλπου τίθονταν όταν καταγράφονταν κάποιο από τα παρακάτω αποτελέσματα: 1. καρδιακή ασυστολία (μέγιστο RR διάστημα) 3 s (καρδιοανασταλτική απάντηση) 2. πτώση της συστολικής αρτηριακής πίεσης 50mm Hg (αγγειοκινητική απάντηση) 3. συνδυασμός των δύο παραπάνω (μικτή απάντηση). Με βάση τα προαναφερθέντα διαγνωστικά κριτήρια και τα αποτελέσματα των μετρήσεων ο πληθυσμός κατηγοριοποιήθηκε σε δύο ομάδες. Στην πρώτη συμπεριλήφθηκαν τα άτομα με θετική απάντηση στην μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου (ομάδα Α) και στη δεύτερη τα άτομα με αρνητική απάντηση (ομάδα Β). Οι επιπλοκές ορίστηκαν ως εξής: Καρδιολογικές επιπλοκές: υπερκοιλιακή ταχυκαρδία, κοιλιακή ταχυκαρδία ή μαρμαρυγή εμμένουσα ή μη (δεν συμπεριλήφθησαν στις επιπλοκές η φλεβοκομβική βραδυκαρδία, ο κολποκοιλιακός αποκλεισμός και η φλεβοκομβική παύση διότι η εμφάνιση τους αντανακλά την παρουσία υπερευαίσθητου καρωτιδικού κόλπου). Νευρολογικές επιπλοκές: οποιοδήποτε σύμπτωμα ή σημείο σχετιζόμενο με διαταραχή του περιφερικού ή του κεντρικού νευρικού συστήματος,

26 26 όπως μεταβολές αισθητικότητας, διαταραχές όρασης, κινητική δυσλειτουργία, αλλαγές του επιπέδου συνείδησης. Τα χαρακτηριστικά και η διάρκεια της κάθε επιπλοκής καταγράφονταν αναλυτικά. Τέλος, ας σημειωθεί ότι η όλη μελέτη έλαβε έγκριση για την διενέργεια της από την Επιτροπή Βιοηθικής του νοσοκομείου στο οποίο έλαβε χώρα. Στατιστική Ανάλυση Ο τύπος της μελέτης ήταν ασθενών μαρτύρων (case controls study) και η στατιστική ανάλυση που έγινε είχε τα εξής σκέλη: Η σύγκριση του μέγιστου RR διαστήματος και της πτώσης της αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) μεταξύ αριστερού και δεξιού καρωτιδικού κόλπου στις δύο θέσεις έγινε με το Wilcoxon signed ranks test λόγω μη κανονικότητας των ποσοτικών μεταβλητών (Kolmogorov-Smirnov test). Η υπόθεση μηδέν (null hypothesis) διατυπώθηκε ως εξής: Δεν υφίσταται σημαντική διαφορά μεταξύ των καταγραφόμενων τιμών στις διάφορες θέσεις μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου. Ακολούθησε σύγκριση των δύο ομάδων (Α και Β) όσον αφορά στις ποιοτικές μεταβλητές: φύλο, συνυπάρχουσες παθήσεις, συνήθειες διαβίωσης τους και λήψη διαφόρων φαρμάκων με την δοκιμασία χ 2 (Fisher s exact test). Για την ποσοτική μεταβλητή ηλικία η στατιστική σύγκριση έγινε με το t-test λόγω κανονικότητας της κατανομής (Kolmogorov-Smirnov test). Και εδώ η υπόθεση μηδέν (null hypothesis) διατυπώθηκε ως εξής: Οι δύο ομάδες δεν παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους αναφορικά με τα χαρακτηριστικά τους. Για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά όπου διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική διαφορά (απόρριψη της υπόθεσης μηδέν) μεταξύ των δύο ομάδων έγινε υπολογισμός της αναλογίας πιθανοτήτων (odds ratio) καθώς και πολυπαραγοντική (Nominal Regression) ανάλυση για να διαπιστωθεί η σημασία της συμβολής του καθενός στην εμφάνιση θετικής ή μη απάντησης στην μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου.

27 27 Η αναλογία πιθανοτήτων (odds ratio) αφορά στη σύγκριση της πιθανότητας έκθεσης μεταξύ των περιστατικών με θετική και αρνητική δοκιμασία. Εκφράζει με άλλα λόγια, μία εκτίμηση του σχετικού κινδύνου, πόσο συχνότερα δηλαδή εμφανίζεται το χαρακτηριστικό στην ομάδα με θετική απάντηση σε σχέση με την ομάδα με αρνητική απάντηση. 71 Ο υπολογισμός για κάθε χαρακτηριστικό έγινε με την βοήθεια του πίνακα 2. Έκθεση Δοκιμασία Θετική Αρνητική Σύνολο Θετική a b a+b Αρνητική c d c+d Σύνολο a+c b+d a+b+c+d Πίνακας 2: Υπολογισμός της αναλογίας πιθανοτήτων με βάση τον πίνακα διαξονικής ταξινόμησης για κάθε χαρακτηριστικό. Η αναλογία πιθανοτήτων δίνεται από τη σχέση: αναλογία πιθανοτήτων = (a/c)/(b/d) Ο υπολογισμός των μέτρων εγκυρότητας της δοκιμασίας, δηλαδή της ευαισθησίας (sensitivity), της ειδικότητας (specificity), της θετικής προγνωστικής αξίας (positive predictive value) και της αρνητικής προγνωστικής αξίας (negative predictive value) έγινε με την βοήθεια του πίνακα 3, με βάση τους ορισμούς των εννοιών αυτών. 71

28 28 Σύμπτωμα Δοκιμασία Παρουσία Απουσία Σύνολο Θετική a b a+b Αρνητική c d c+d Σύνολο a+c b+d a+b+c+d Πίνακας 3: Το γενικό πλαίσιο της διαξονικής ταξινόμησης για τον υπολογισμό των μέτρων εγκυρότητας. a = αληθώς θετικά b = ψευδώς θετικά c = ψευδώς αρνητικά d = αληθώς αρνητικά Η ευαισθησία ορίζεται ως το ποσοστό των αληθώς θετικών, δηλαδή των ατόμων με θετική δοκιμασία που έχουν το σύμπτωμα, τα οποία η διαγνωστική δοκιμασία ανιχνεύει σωστά: ευαισθησία = a/(a+c) Η ειδικότητα ορίζεται ως το ποσοστό των αληθώς αρνητικών, δηλαδή των ατόμων με αρνητική δοκιμασία που δεν έχουν το σύμπτωμα, τα οποία η διαγνωστική δοκιμασία ανιχνεύει σωστά: ειδικότητα = d/(b+d) Η θετική προγνωστική αξία ορίζεται ως το ποσοστό των ατόμων με θετική δοκιμασία που πραγματικά έχουν το σύμπτωμα: θετική προγνωστική αξία = a/(a+b) Η αρνητική προγνωστική αξία ορίζεται ως το ποσοστό των ατόμων με αρνητική δοκιμασία που πραγματικά δεν έχουν το σύμπτωμα: αρνητική προγνωστική αξία = d/(c+d)

29 29 Ως επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας για όλες τις συγκρίσεις θεωρήθηκε το p < 0.05 (δύο κατευθύνσεων). ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Το μέγιστο RR διάστημα και η πτώση της αρτηριακής πίεσης ήταν μεγαλύτερο μετά μάλαξη του δεξιού καρωτιδικού κόλπου σε σχέση με τον αριστερό τόσο σε ύπτια όσο και σε καθιστή θέση (p < 0,001). Επίσης, το μέγιστο RR διάστημα σε ύπτια θέση συγκρινόμενο με το σύστοιχο σε καθιστή θέση βρέθηκε μεγαλύτερο τόσο για δεξιά όσο και για αριστερά (p < 0,001). Βρέθηκαν 11 άτομά (5,7%) με θετική απάντηση στην μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Από τους 11 ασθενείς οι 6 (54,5%) παρουσίασαν καρδιοανασταλτική απάντηση (ασυστολία 3 s), οι 4 (36,4%) αγγειοκινητική απάντηση (πτώση αρτηριακής πίεσης 50 mm Hg) και 1 (9,1%) μικτή απάντηση (συνδυασμό και των δύο). Στους 4 (36,3%) ασθενείς θετική απάντηση προκλήθηκε μόνο σε καθιστή θέση (σε ύπτια θέση η δοκιμασία ήταν αρνητική). Η μικρότερη ηλικία ασθενούς με θετική απάντηση ήταν 43 ετών και η μεγαλύτερη 83 ετών. Κανένας από τους ασθενείς δεν ανέφερε στο ιστορικό του συγκοπή ή ζάλη μετά από τυχαία, μηχανική πίεση της περιοχής του τραχήλου. Τα επιδημιολογικά χαρακτηριστικά των ατόμων με θετική δοκιμασία απεικονίζονται στον πίνακα 4. Για την διγοξίνη και τα κεντρικώς δρώντα αντιυπερτασικά δεν έγινε στατιστική σύγκριση, διότι κανένας από τους ασθενείς με θετική απάντηση δεν ελάμβανε την εν λόγω αγωγή. Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι 41 από τα 193 άτομα (21,2%) ήταν υγιή με βάση το ιστορικό, την κλινική εξέταση και τον παρακλινικό έλεγχο στον οποίο υποβλήθηκαν. Ο μέσος όρος ηλικίας των ατόμων αυτών ήταν τα 52 έτη, οι άρρενες ήταν 15 (36,6%) και κανένας δεν παρουσίασε θετική απάντηση στην μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Ακολούθησε πολυπαραγοντική (nominal regression) ανάλυση των χαρακτηριστικών (εκτός της συγκοπής) για τα οποία καταγράφηκε διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων, όπου διαπιστώθηκε ότι τα χαρακτηριστικά που

30 Χαρακτηριστικά Ομάδα Α (11) Ομάδα Β (182) Αναλογία p value n (%) n (%) Πιθανοτήτων Ηλικία 68,91 57,49 0,021 Ηλικία 65 έτη 8 (72,7%) 67 (36,8%) 4,6 0,025 Άνδρες 10 (90,9%) 82 (45,1%) 12,2 0,004 Αρτηρ. Υπέρταση 9 (81,8%) 77 (42,3%) 6,1 0,013 Σακχ. Διαβήτης 1 (9,1%) 22 (12,1%) 1,000 Υπερλιπιδαιμία 5 (45,5%) 25 (13,7%) 5,2 0,015 Στεφαν. Νόσος 5 (45,5%) 20 (11,0%) 6,8 0,007 Καρδ. Ανεπάρκεια 1 (9,1%) 10 (5,5%) 0,485 ΑΕΕ 2 (18,2%) 3 (1,6%) 13,3 0,027 Κάπνισμα 6 (54,5%) 61 (33,5%) 0,195 Αλκοόλ 3 (27,3%) 18 (9,9%) 0,103 β-αποκλειστές 2 (18,2%) 20 (11,0%) 0,364 Διλτιαζέμη 1 (9,1%) 8 (4,4%) 0,417 Διυδροπυριδίνες 3 (27,3%) 23 (12,6%) 0,171 Νιτρώδη 2 (18,2%) 12 (6,6%) 0,184 α-μεα ή ARB 5 (45,5%) 55 (30,2%) 0,322 Διουρητικά 1 (9,1%) 44 (24,2%) 0,463 α-αποκλειστές 1 (9,1%) 4 (2,2%) 0,257 Συμπαθητικομιμητικά 1 (9,1%) 7 (3,8 %) 0,380 Βενζοδιαζεπίνες 1 (9,1%) 17 (9,3%) 1,000 Αντιψυχωσικά 1 (9,1%) 5 (2,7%) 0,300 Συγκοπή 3 (27,3%) 8 (4,4%) 13,3 0,007 Πίνακας 4: Χαρακτηριστικά των δύο ομάδων Α (με θετική) και Β (με αρνητική) απάντηση στην μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Με έντονη γραφή σημειώνονται τα χαρακτηριστικά όπου διαπιστώθηκε σημαντική διαφορά κατά την σύγκριση των δύο ομάδων (απόρριψη της υπόθεσης μηδέν). ΑΕΕ= αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, α-μεα= ανταγωνιστής του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, ARB= αποκλειστής των υποδοχέων ΑΤ1 της αγγειοτενσίνης.

31 συμβάλλουν κυρίως στην εμφάνιση θετικής απάντησης στην μάλαξη είναι: 1. το φύλο υπεροχή των ανδρών 2. η παρουσία αρτηριακής υπέρτασης και 3. η παρουσία υπερλιπιδαιμίας Ανεπιθύμητες ενέργειες παρατηρήθηκαν σε δύο άτομα (1% του συνολικού πληθυσμού) μετά την μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. Είχαν την μορφή της παροδικής νευρολογικής σημειολογίας. Πιο συγκεκριμένα ο πρώτος (άρρεν φύλο) παρουσίασε ήπια υπαισθησία του αριστερού άνω άκρου διάρκειας 2 min με αυτόματη ύφεση. Η δεύτερη (θήλυ φύλο) εκδήλωσε αίσθημα ζάλης και αιμωδίες αριστερού άνω και κάτω άκρου διάρκειας 15 s με επίσης αυτόματη υποχώρηση. Και τα δύο άτομα ήταν ηλικίας 65 ετών και είχαν ιστορικό παλαιότερου αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, στεφανιαίας νόσου και αρτηριακής υπέρτασης. Ο πρώτος μάλιστα έδωσε θετική αγγειοκινητική απάντηση. Ο υπολογισμός της ευαισθησίας, της ειδικότητας, της θετικής και της αρνητικής προγνωστικής αξίας της μεθόδου στον γενικό πληθυσμό σε σχέση με την παρουσία συγκοπικών επεισοδίων έγινε με την βοήθεια του πίνακα 5, με βάση τον ορισμό της κάθε έννοιας: Σύμπτωμα Συγκοπή Όχι Συγκοπή Σύνολο Δοκιμασία n (%) n (%) n Θετική Απάντηση στην Μάλαξη n Αρνητική Απάντηση στην Μάλαξη n 3 (37,5%) 8 (4,3%) 11 5 (62,5%) 177 (95,7%) 182 Σύνολο n 8 (100%) 185 (100%) 193 Πίνακας 5: Συσχέτιση αποτελέσματος δοκιμασίας μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου και ιστορικού συγκοπικών επεισοδίων.

32 32 Έτσι, θα έχουμε (πίνακας 6): Ευαισθησία 37,5% Ειδικότητα 95,7% Θετική προγνωστική αξία 27,3% Αρνητική προγνωστική αξία 97,3%. Πίνακας 6: Υπολογισμός των μέτρων εγκυρότητας της δοκιμασίας μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου σε σχέση με την παρουσία συγκοπικών επεισοδίων. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Στη μελέτη μας διαπιστώθηκε μεγαλύτερη απάντηση μετά από μάλαξη του δεξιού καρωτιδικού κόλπου σε σχέση με τον αριστερό. Το εύρημα αυτό περιγράφεται στην διεθνή βιβλιογραφία και από άλλους ερευνητές, 9,22,72 όμως υπάρχούν και κάποιοι που δεν διαπίστωσαν σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο κόλπων. 28 Η θεωρητική ερμηνεία για την διαφορά αυτή δεν είναι γνωστή. Επίσης, η παρατηρούμενη στην εργασία μας διαφορά του μέγιστου RR διαστήματος μεταξύ ύπτιας και καθιστής θέσης είναι σύμφωνη με τα ευρήματα άλλων εργασιών 22 και οφείλεται πιθανώς στην ενεργοποίηση του συμπαθητικού συστήματος λόγω έγερσης από την ύπτια θέση. Η συχνότητα εμφάνισης YKK στο γενικό υγιή πληθυσμό δεν είναι πλήρως διαπιστωμένη και τα αποτελέσματα των εργασιών διαφέρουν. Αυτό συμβαίνει διότι οι περισσότερες μελέτες γίνονται σε μικρό δείγμα, μη αντιπροσωπευτικό του γενικού πληθυσμού, και συμπεριλαμβάνουν διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Επίσης, οι συνθήκες μάλαξης του καρωτιδικού κόλπου (όπως είναι η

33 33 μάλαξη σε όρθια θέση και η σύγχρονη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης) διαφέρουν μεταξύ των ανακοινώσεων. Έτσι, εργασίες που μελέτησαν τον επιπολασμό της καρδιοανασταλτικής απάντησης (ασυστολία 3 s) σε υγιή άτομα διαφόρων ηλικιακών ομάδων αναφέρουν ποσοστά 0 4% Άλλες μελέτες σε υγιείς ασθενείς 55 ετών στις οποίες πραγματοποιούνταν και ταυτόχρονη καταγραφή της αρτηριακής πίεσης (προκειμένου να εντοπισθεί και η αγγειοκινητική απάντηση) τόσο σε ύπτια όσο και σε όρθια θέση αναφέρουν επιπολασμό ΥΚΚ από 0 13% Ας σημειωθεί ότι το μέγιστο RR διάστημα που παρατηρείται μετά τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου, πιθανώς αυξάνει λίγο με την αύξηση της ηλικίας στον υγιή πληθυσμό. 20 Αυξημένη παρουσιάζεται η επίπτωση της ΥΚΚ σε ειδικές ομάδες πληθυσμού. Έτσι, στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται πολλές εργασίες που μελετούν τη συχνότητα εμφάνισης του ΥΚΚ σε ασθενείς που πάσχουν από στεφανιαία νόσο, στένωση των καρωτίδων και υπέρταση. Πιο ειδικά, όσον αφορά τη στεφανιαία νόσο υπάρχουν μελέτες που περιγράφουν αυξημένα ποσοστά ΥΚΚ στους ασθενείς αυτούς έως και 38%. 20,26-28 Ακόμα, η επίπτωση αυξάνεται με την βαρύτητα της στεφανιαίας νόσου, όπως καταδεικνύεται με στεφανιαιγραφικές μελέτες Σε μία εργασία μάλιστα η απουσία ΥΚΚ σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο αναφέρεται ότι έχει ισχυρή αρνητική προγνωστική αξία (96,3%) για την παρουσία στένωσης στο στέλεχος της αριστερής στεφανιαίας αρτηρίας. 28 Παρόμοια είναι και η συσχέτιση μεταξύ ΥΚΚ και στένωσης καρωτίδων. Αυξάνει δηλαδή το ποσοστό υπερευαισθησίας στους ασθενείς αυτούς και μάλιστα η συχνότητα μεγαλώνει αναλογικά με το βαθμό στένωσης των καρωτίδων. 27 Όσον αφορά στον υπερτασικό πληθυσμό και εδώ περιγράφεται αυξημένη επίπτωση της ΥΚΚ σε σχέση με το γενικό πληθυσμό. 7,29 Πρόσφατα ανακοινώθηκε μία εργασία που αναφέρει αυξημένη αντίδραση (μέγιστο RR διάστημα) σε μία ομάδα υπερτασικών σταδίου Ι και ΙΙ σε σχέση με ανάλογη ομάδα υγιών ατόμων μετά τη μάλαξη του καρωτιδικού κόλπου. 30 Συσχέτιση έχει αναφερθεί τελευταία και μεταξύ ΥΚΚ και νόσου Alzheimer και άνοιας με σωμάτια Lewy. Σε μία μελέτη, ΥΚΚ παρατηρήθηκε στο 51% των ασθενών με άνοια με σωμάτια Lewy και στο 44% με νόσο Alzheimer. Η καρδιοανασταλτική απάντηση ήταν ιδιαίτερα συχνή σε ασθενείς με άνοια με σωμάτια Lewy (41%). 31 Σε δύο άλλες μελέτες διαπιστώθηκε μεγαλύτερη απάντηση όσον αφορά το μέγιστο RR διάστημα και μεγαλύτερο

Χαρακτηριστικά συγκοπής και αξιολόγηση πρωτοκόλλου διερεύνησης συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας

Χαρακτηριστικά συγκοπής και αξιολόγηση πρωτοκόλλου διερεύνησης συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας Χαρακτηριστικά συγκοπής και αξιολόγηση πρωτοκόλλου διερεύνησης συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας Α.Φωτογλίδης,Χ.Παπαδόπουλος,Ε.Παγκουρέλιας,Β.Κεφάλας,Μ.Παυλίδου,Κ.Ρώσσιος, Δ.Τάνος,Π.Κυριάκου,Μ.Μαυρουδή,Β.Σκέμπερης,Ν.Φραγκάκης,Β.Βασιλικός

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ

ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ ΣΥΓΚΟΠΤΙΚΑ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ-ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ- ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ Κόγιας Ιωάννης: Διευθυντής Καρδιολογικής κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Καρδίτσας Μουλατζίκος Θωμάς:

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της δοκιμασίας αδενοσίνης (adenosine test) στην πρόγνωση συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας

Ο ρόλος της δοκιμασίας αδενοσίνης (adenosine test) στην πρόγνωση συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας Ο ρόλος της δοκιμασίας αδενοσίνης (adenosine test) στην πρόγνωση συγκοπικών επεισοδίων αγνώστου αιτιολογίας Α.Φωτογλίδης,Χ.Παπαδόπουλος,Μ.Παυλίδη,Δ.Τάνος,Ε.Παγκουρέλιας,Κ.Ρώσσιος, Γ.Κοτσιούρος,Β.Σκέμπερης,Ν.Φραγκάκης,Μ.Μαυρουδή,Π.Κυριάκου,Β.Βασιλικός

Διαβάστε περισσότερα

Η προγνωστική αξία της ηλεκτροφυσιολογικής µελέτης σε ασθενείς µε συγκοπικά επεισόδια αγνώστου αιτιολογίας

Η προγνωστική αξία της ηλεκτροφυσιολογικής µελέτης σε ασθενείς µε συγκοπικά επεισόδια αγνώστου αιτιολογίας Η προγνωστική αξία της ηλεκτροφυσιολογικής µελέτης σε ασθενείς µε συγκοπικά επεισόδια αγνώστου αιτιολογίας Α.Φωτογλίδης, Χ.Παπαδόπουλος, Ν.Φραγκάκης, Κ.Μπαλτούµας, Γ.Κοτσιούρος, Π.Κυριάκου, Β.Σκέµπερης,

Διαβάστε περισσότερα

Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία)

Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία) Προσέγγιση παιδιού με απώλεια συνείδησης (λιποθυμία) Ανδρέας Χ. Γιαννόπουλος Αναπλ. Καθηγητής Παιδιατρικής Καρδιολογίας Α.Π.Θ. 8 ο Επιστημονικό συνέδριο Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. ΚΕΔΕΑ Θεσ/νίκης 14-16/3/2019

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό;

Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; Ποιες βλάβες μπορεί να προκαλέσει η υπέρταση στον οργανισμό; H υπέρταση δεν είναι αυτή καθ αυτή πάθηση, αλλά παθολογική κατάσταση, που δυνητικά μπορεί να προκαλέσει βλάβη ζωτικών οργάνων και νόσο, ανάλογα

Διαβάστε περισσότερα

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων. Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων. Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Κλινική Εργοφυσιολογία ΜΚ1119 Διάλεξη : Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων Α. Καλτσάτου ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Ιατρικός Έλεγχος Αθλουμένων Περιλαμβάνει: Λήψη ατομικού ιστορικού Κλινική Εξέταση Ηλεκτροκαρδιογράφημα Υπερηχογράφημα

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση; Υπέρταση Τι Είναι η Υπέρταση; Η πίεση του αίματος είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν μεταφέρεται από την καρδιά στην κυκλοφορία. Η σταθερά αυξημένη πίεση, άνω των φυσιολογικών ορίων, αποκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ Α' ΠΡΟΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ "ΛΑΪΚΟ" ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ: ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΑ-ΝΟΣΟΛΟΓΙΑ 7ου ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΕΤΟΣ 2017-2018 ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ - ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 4 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ & ΑΣΚΗΣΗ 1 Στις 2 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ (Α.Π.)

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ (Α.Π.) ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η καρδιά προωθεί το αίμα στον οργανισμό μέσω των αρτηριών, με αποτέλεσμα οι αρτηρίες να βρίσκονται υπό πίεση. Η πίεση αυξάνει όταν είμαστε αναστατωμένοι, όταν τρομάζουμε, όταν καταβάλουμε κάποια

Διαβάστε περισσότερα

Συγκοπτικά επεισόδια καρδιαγγειακής αιτιολογίας: διαγνωστική προσπέλαση

Συγκοπτικά επεισόδια καρδιαγγειακής αιτιολογίας: διαγνωστική προσπέλαση There are no translations available. Γιώργος Κολιός Καρδιολόγος Οι ασθενείς με συγκοπή αποτελούν το 2% των επισκέψεων στα τμήματα έκτακτων περιστατικών. Η ετήσια επίπτωση συγκοπτικών επεισοδίων στα ηλικιωμένα

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου

Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Γράφει: Ευθυμία Πετράτου, Ειδική Παθολόγος, Υπεύθυνη Ιατρείου Διαταραχής Λιπιδίων, Ιατρικού Π. Φαλήρου Οι δυσλιπιδαιμίες είναι παθολογικές καταστάσεις με διαταραχές των λιπιδίων του αίματος ποσοτικές αλλά

Διαβάστε περισσότερα

TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ

TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ TIMI SCORE ΣΕ NSTEMI, ΗΜΕΡΕΣ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ, ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ Χατζηελευθερίου Χ., Σαατσόγλου Β., Τσαουσίδης Α., Ουζουνίδης Ι., Λαζαρίδης Χ., Μπακόπουλος Χ., Σαββίδου Ε., Ρωμανίδου Ν., Ματζινού

Διαβάστε περισσότερα

Αρρυθµίες στο οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΝΤΕΛΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ Β Κ.Κ. Γ.Ν.Θ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ

Αρρυθµίες στο οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΝΤΕΛΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ Β Κ.Κ. Γ.Ν.Θ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Αρρυθµίες στο οξύ έµφραγµα του µυοκαρδίου ΧΑΤΖΗΣΤΕΦΑΝΟΥ ΦΑΝΗ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΠΑΝΤΕΛΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ Β Κ.Κ. Γ.Ν.Θ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ Παρά την εντυπωσιακή πρόοδο στη διάγνωση και στην αντιµετώπιση του εµφράγµατος

Διαβάστε περισσότερα

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - D043528/02 Annex.

Διαβιβάζεται συνημμένως στις αντιπροσωπίες το έγγραφο - D043528/02 Annex. Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 8 Μαρτίου 2016 (OR. en) 6937/16 ADD 1 TRANS 72 ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Ημερομηνία Παραλαβής: Αποδέκτης: Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: Θέμα: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΔΗΜΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΔΗΜΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 5 Η (Θ) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 2 Παρατηρήσεις (Observations) Δομικά στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ ΔΗΛΩΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΩΝ Δεν έχω (προσωπικά ή ως μέλος εργασιακής/ερευνητικής ομάδας) ή μέλος της οικογένειάς μου οποιοδήποτε οικονομικό ή άλλου είδους όφελος από

Διαβάστε περισσότερα

1. Φαιοχρωµοκύττωµα 2. Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισµός 3. Πάθηση του θυρεοειδούς αδένα 4. Σύνδροµο Cushing 5. Στένωση ισθµού της αορτής

1. Φαιοχρωµοκύττωµα 2. Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισµός 3. Πάθηση του θυρεοειδούς αδένα 4. Σύνδροµο Cushing 5. Στένωση ισθµού της αορτής 1. Άνδρας 55 χρόνων, χωρίς ιστορικό και χωρίς παράγοντες κινδύνου, έρχεται στα ΤΕΠ λόγω άλγους στην αριστερή περιοχή του στέρνου τις τελευταίες 3 ώρες. Δεν αναφέρει δύσπνοια ή βήχα. Η ενόχληση ελαττώνεται

Διαβάστε περισσότερα

4 η Επιστημονική συνάντηση Παιδιάτρων- Καρδιολόγων Θεσσαλονίκη 20-12-2014

4 η Επιστημονική συνάντηση Παιδιάτρων- Καρδιολόγων Θεσσαλονίκη 20-12-2014 4 η Επιστημονική συνάντηση Παιδιάτρων- Καρδιολόγων Θεσσαλονίκη 20-12-2014 Τυχαίο εύρημα καρδιακής αρρυθμίας σε ασυμπτωματικό παιδί Κωνσταντίνος Θωμαϊδης Καρδιολογική Κλινική, Γ.Ν. «ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ»

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Είδη μεταβλητών Ποσοτικά δεδομένα (π.χ. ηλικία, ύψος, αιμοσφαιρίνη) Ποιοτικά δεδομένα (π.χ. άνδρας/γυναίκα, ναι/όχι) Διατεταγμένα (π.χ. καλό/μέτριο/κακό) 2 Περιγραφή ποσοτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΤΙΜΩΝ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΟΣ ΕΤΟΥΣ ΕΚΒΑΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΟΞΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ Α Κουτσοβασίλης 1, Γ Κουκούλης 2, Ι Πρωτοψάλτης 1, Ι Σκουλαρίγκης 3, Φ Τρυποσκιάδης 3,

Διαβάστε περισσότερα

Χρήσιμες πληροφορίες για τη δοκιμασία κόπωσης

Χρήσιμες πληροφορίες για τη δοκιμασία κόπωσης Χρήσιμες πληροφορίες για τη δοκιμασία κόπωσης Ποια στοιχεία σχετικά με την κατάσταση της υγείας του ασθενή μας δίνει η δοκιμασία κόπωσης; Η δοκιμασία κόπωσης σε τάπητα χρησιμοποιείται κυρίως ως αναίμακτη

Διαβάστε περισσότερα

Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας

Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας Καταγραφή ασθενών προσερχόµενων στο Τµήµα Επειγόντων Περιστατικών µε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο σε νοσοκοµείο της Κεντρικής Ελλάδας Χρουµπ- Παπαβάιου Α., Πλακιάς Σ., Δεληγιάννης Γ., Τσατίρης Κ., Μπράχος

Διαβάστε περισσότερα

-Γενετική και μυοκαρδιοπάθειες -Ανοσιακοί μηχανισμοί στις μυοκαρδιοπάθειες -Καναλοπάθειες

-Γενετική και μυοκαρδιοπάθειες -Ανοσιακοί μηχανισμοί στις μυοκαρδιοπάθειες -Καναλοπάθειες ΠΕΜΠΤΗ 24 ΜΑΪΟΥ 2018 08:30-10:00 ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ 10:00-11:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Μυοκαρδιοπάθειες -Γενετική και μυοκαρδιοπάθειες -Ανοσιακοί μηχανισμοί στις μυοκαρδιοπάθειες -Καναλοπάθειες 11:00-12:00

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά Καρδιακή Ανεπάρκεια Απόστολος Καραβίδας Πρόεδρος Ομάδας Εργασίας Καρδιακής Ανεπάρκειας Διευθυντής Καρδιολογικού Τμήματος, Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθήνας Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια σοβαρή καρδιολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι

ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ Ι MK1118 ΑΣΚΗΣΗ ΣΕ ΚΛΙΝΙΚΟΥΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥΣ ΔΙΑΛΕΞΗ 4 ΑΝΤΩΝΙΑ ΚΑΛΤΣΑΤΟΥ, PHD ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΘΝΗΤΟΤΗΤΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΘΑΝΑΤΩΝ 450,000 400,000 350,000 300,000 250,000 200,000 150,000 100,000

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΚΟΙΛΙΑΚΟ ΑΛΓΟΣ Η. Καπιτσίνης 1, Α. Σιαφάκας 2, Χ. Δοντάς 2, Γ. Μπομπότης 2, Λ. Ζιτιρίδου 2, Ι. Στυλιάδης 2 1. ΠΕΔΥ Μονάδα Υγείας Νεαπόλεως Θεσσαλονίκης ειδικός καρδιολόγος,

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου

Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου Ασθενής 55 ετών με υπέρταση και τυχαία ανεύρεση μικροϊσχαιμικών αλλοιώσεων σε MRI εγκεφάλου Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. <<ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ>> ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ

Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. <<ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ>> ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Κατευθυντήριες οδηγίες και ενημέρωση για την αντιμετώπιση της υπέρτασης Γ. ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΥ Γ.Ν.Α. ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία (ESC) και η Ευρωπαϊκή Εταιρεία της Υπέρτασης

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ Μαυρουδή Μελαχρινή Επιμελήτρια της ΓΚΚ Καρδιακή Ανεπάρκεια δεν είναι νόσος είναι σύνδρομο που προκαλείται από πολλές αιτίες συγκλίνει σε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΩΔΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΔΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΥΡΤΟΓΛΟΥ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ

ΔΩΔΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΔΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΥΡΤΟΓΛΟΥ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ ΔΩΔΕΚΑ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΔΡ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ι. ΚΟΥΡΤΟΓΛΟΥ ΠΑΘΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΑΠΘ ΙΑΤΡΕΙΟ: ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ 46 ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ ΘΕΣ/ΝΙΚΗ 2310254030 ΠΑΝΟΡΑΜΑ 2310380000 Aρτηριακή

Διαβάστε περισσότερα

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ

Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ 37 ο Πανελλήνιο Καρδιολογικό Συνέδριο Εκτίµηση της στεφανιαίας µικροκυκλοφορίας µε διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογραφία Doppler στους διαβητικούς τύπου ΙΙ Σ. Λαγουδάκου, Π. Δερµάτης, Μ. Μαριόλης, Γ. Αρµατάς,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΔΟΚΙΜΑΣΊΕΣ

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΔΟΚΙΜΑΣΊΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΈΣ ΔΟΚΙΜΑΣΊΕΣ Εμμανουήλ Σμυρνάκης Λέκτορας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ smyrnak@auth.gr Θέματα Διαγνωστικές Δοκιμασίες Μέτρα Εγκυρότητας Ευαισθησία Ειδικότητα Θετική και

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΗΚΓ- ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ

ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΗΚΓ- ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΗΚΓ- ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Άνδρας 57 ετών προσέρχεται στα επείγοντα νοσοκομείου παραπονούμενος για θωρακικό άλγος που επεκτείνεται στην κάτω γνάθο και αντανακλά στο αριστερό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΜΑΘΗΜΑ 4ο ΜΕΡΟΣ Β ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΕΥΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Το Νευρικό Σύστημα έχει δύο μοίρες Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Εγκέφαλος και Νωτιαίος Μυελός) Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (Σωματικό και Αυτόνομο τμήμα) ΑΝΑΤΟΜΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΟ Η.Κ.Γ. ΣΩΖΩ ΖΩΕΣ

ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΟ Η.Κ.Γ. ΣΩΖΩ ΖΩΕΣ ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΟ Η.Κ.Γ. ΣΩΖΩ ΖΩΕΣ ΣΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΔΑΦΝΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΣΤΟ Γ.Ν.Α «ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΒΟΥΛΑΣ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ηλεκτροκαρδιογράφημα ( Η.Κ.Γ ), ως απλή και εύχρηστος εργαστηριακή μέθοδος, είναι βοηθητικό και πολλές

Διαβάστε περισσότερα

Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια

Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια Άγγελος Γ. Ρηγόπουλος, MD, FESC Leopoldina Krankenhaus Schweinfurt, Germany Πανελλήνια Σεµινάρια Οµάδων Εργασίας 2014, Θεσσαλονίκη 22.02.2014 No+conflict+of+interest.!! Disclosures Μυοκαρδιοπάθειες Davies'MJ.'Heart'2000;83:4697474

Διαβάστε περισσότερα

ΗΡΑΚΛΗΣ Ι. ΚΑΠΙΤΣΙΝΗΣ, Η. Θ. ΖΑΡΒΑΛΗΣ, Α. Θ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Ι. Γ. ΣΤΥΛΙΑΔΗΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Γ. Ν. «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΗΡΑΚΛΗΣ Ι. ΚΑΠΙΤΣΙΝΗΣ, Η. Θ. ΖΑΡΒΑΛΗΣ, Α. Θ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Ι. Γ. ΣΤΥΛΙΑΔΗΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Γ. Ν. «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ενδιαφέρουσ α περίπτωση ψευδώς αρνητικής δοκιμασίας κόπωσης ΗΡΑΚΛΗΣ Ι. ΚΑΠΙΤΣΙΝΗΣ, Η. Θ. ΖΑΡΒΑΛΗΣ, Α. Θ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, Ι. Γ. ΣΤΥΛΙΑΔΗΣ Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Γ. Ν. «ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες. Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC. Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ.

Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες. Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC. Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ. Διαγνωστική προσέγγιση και αντιμετώπιση ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες Βασίλης Μ. Σκέμπερης FESC Γ Καρδιολογική Κλινική Α. Π.Θ. ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΑΡΡΥΘΜΙΕΣ Πρώιμες κοιλιακές συστολές Μη εμμένουσα κοιλιακή ταχυκαρδία

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες LDL-C HDL-C < 40 mg/dl Τριγλυκερίδια 150-199 mg/dl : οριακά

Διαβάστε περισσότερα

Τεκμηριωμένη Ιατρική Evidence-Based Medicine

Τεκμηριωμένη Ιατρική Evidence-Based Medicine Τεκμηριωμένη Ιατρική Evidence-Based Medicine Δημήτριος Γ. Γουλής Επίκουρος καθηγητής Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Μονάδα Ενδοκρινολογίας Αναπαραγωγής Α Μαιευτική & Γυναικολογική Κλινική ΑΠΘ Περιστατικό

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

14 ο Βορειοελλαδικό Καρδιολογικό Συνέδριο

14 ο Βορειοελλαδικό Καρδιολογικό Συνέδριο 14 ο Βορειοελλαδικό Καρδιολογικό Συνέδριο ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΙΒΑΜΠΡΑΔΙΝΗΣ ΣΤΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΙΩΜΕΝΟ ΚΛΑΣΜΑ ΕΞΩΘΗΣΗΣ ΣΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ

ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ Αρτηριακή Υπέρταση είναι η επίμονη αύξηση της αρτηριακής πίεσης πάνω από τα φυσιολογικά όρια και ενώ το άτομο βρίσκεται σε ηρεμία, συστολική πάνω από 150 mmhg και διαστολική

Διαβάστε περισσότερα

Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης. Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη

Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης. Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη Η κολπική µαρµαρυγή (ΚΜ) είναι µία αρρυθµία της ενηλικίωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ

ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ ΝΕΟΤΕΡΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ ΣΤΑ ΚΕΠΑ Ανδρέας Πιτταράς Καρδιολόγος - Hypertension Specialist ESH Ass. Prof. George Washington University USA Ασκληπιείο Βούλας Metropolitan General

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΣΥΣΤΟΛΕΣ ΤΖΩΡΤΖ ΔΑΔΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΣΥΣΤΟΛΕΣ ΤΖΩΡΤΖ ΔΑΔΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ. ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΕΚΤΑΚΤΕΣ ΚΟΙΛΙΑΚΕΣ ΣΥΣΤΟΛΕΣ ΤΖΩΡΤΖ ΔΑΔΟΥΣ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ Α.Π.Θ. ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2016 Το φάσμα των κοιλιακών αρρυθμιών κυμαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΚΑΤA ΤΗ ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΣΤΕΦΑΝΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ Χ.ΓΡΑΙ ΗΣ,Γ.ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Γ.ΜΑΜΑ ΑΣ,. ΗΜΗΤΡΙΑ ΗΣ, Θ.ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ,.ΚΟΥΛΑΞΗΣ, Γ.ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ,

Διαβάστε περισσότερα

Διαδραστικό Πρόγραμμα. ΠΡΟγραμμα διαδραστικής καταγραφής της διαχείρισης του καρδιαγγειακού κινδύνου

Διαδραστικό Πρόγραμμα. ΠΡΟγραμμα διαδραστικής καταγραφής της διαχείρισης του καρδιαγγειακού κινδύνου Διαδραστικό Πρόγραμμα ΠΡΟγραμμα διαδραστικής καταγραφής της διαχείρισης του καρδιαγγειακού κινδύνου Θεματική Ενότητα Ι: Εκτίμηση Καρδιαγγειακού Κινδύνου Σύνοψη αποτελεσμάτων Ι. Εκτίμηση καρδιαγγειακού

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης

Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Αξιολόγηση και θεραπεία Από τα πρωτόκολλα των SOS Ιατρών Επιμέλεια Γεώργιος Θεοχάρης Παθολόγος Αξιολόγηση βαρύτητας περιστατικού - Από την βαρύτητα των κλινικών σημείων (αναπνευστική συχνότητα >35, ταχυκαρδία,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ

ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ ηµήτρης Γ. Χατζηχρήστου Καθηγητής Ουρολογίας Ανδρολογίας Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης 01 ΥΝΑΜΙΚΟ ΕΓΧΡΩΜΟ TRIPLEX ΤΩΝ ΑΓΓΕΙΩΝ ΤΟΥ ΠΕΟΥΣ Ποια είναι τα αγγειακά προβλήµατα της στύσης; Τα αγγειακά

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΩΑΝΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΕΚΠΑ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ STRESS ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΓΑΛΟΥ ΥΨΟΜΕΤΡΟΥ Η ατμοσφαιρική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ

Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΗΣ ΝΥΧΘΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΑΘΟΥΣ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΥ Σεμερτζίδης Π., Πετίδης Κ., Γκαλιαγκούση Ε., Δούμας Μ., Τριανταφύλλου Α., Δούμα

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Διάλεξη 5: Σακχαρώδης Διαβήτης και Άσκηση Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς, Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 5 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΣΧΑΙΜΙΚΩΝ ΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΩΝ ΕΠΕΙΣΟΔΙΩΝ Guidelines of American Heart Association/American Stroke Association 2013 EFNS Guidelines 2011 Royal College of Physicians National Clinical Guidelines

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ. Η φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ. Η φυσιολογική λειτουργία της καρδιάς 1 ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Η καρδιακή ανεπάρκεια προέρχεται από τη μειωμένη ικανότητα της καρδιάς να αντλεί αίμα, από και προς τον υπόλοιπο οργανισμό. Η σοβαρότητα της νόσου ποικίλει από ελαφριά, μέχρι πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg.

Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg. Άνδρας 52 ετών. Χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες. Ιστορικό HCM χωρίς απόφραξη του χώρου εξόδου της αριστερής κοιλίας. Υπό ατενολόλη των 25mg. Εισήχθη στην καρδιολογική κλινική για διερεύνηση πρόσθιου θωρακικού

Διαβάστε περισσότερα

Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΓΕΦΥΡΟΠΡΟΜΗΚΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΛΛΑΡΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ

Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΓΕΦΥΡΟΠΡΟΜΗΚΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΛΛΑΡΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ Η ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΓΕΦΥΡΟΠΡΟΜΗΚΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΑΛΛΑΡΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ 1. Η δράση των ανώτερων εγκεφαλικών κέντρων (1) Μεσεγκέφαλος: όχι ανεξάρτητος ρόλος,

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Προστάτεψε την καρδία σου Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Καρδιοαγγειακές παθήσεις και γυναικείο φύλο Εισαγωγή Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν σε παγκόσμιο επίπεδο την κυριότερη αιτία θανάτου στο γυναικείο

Διαβάστε περισσότερα

ΗΦΜ. Ποια η σηµασία της στην κλινική πράξη.

ΗΦΜ. Ποια η σηµασία της στην κλινική πράξη. ΗΦΜ. Ποια η σηµασία της στην κλινική πράξη. Πότε πρέπει να εφαρµόζεται; «Ιπποκράτειες Ηµέρες Καρδιολογίας» Μέλανη Κωνσταντινίδου Καρδιολόγος Ηλεκτροφυσιολόγος Αγ Λουκάς Disclosures None ΗΛΕΚΤΡΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑ ΤΟΥ ΑΘΛΗΤΗ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΑΘΛΗΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΤΟΥ Α.Π.Θ. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς

Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς ΒΗΜΑ ΝΕΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η επίδραση των ανταγωνιστών αλδοστερόνης στους παχύσαρκους υπερτασικούς Ηλιάκης Παναγιώτης Επιστημονικός συνεργάτης Μονάδα Υπέρτασης, Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική κλινική

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ.

ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. 14 ο Βορειοελλαδικό Καρδιολογικό Συνέδριο ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ ΑΣΘΕΝΗΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΝΟΣΟ. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΡΑΞΗ. Κ. ΤΣΙΟΥΦΗΣ, Α. ΜΑΝΩΛΗΣ, Ι. ΖΑΡΙΦΗΣ, Ε. ΚΑΛΛΙΣΤΡΑΤΟΣ, Β. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟΥ, Α. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ.

ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. ΣΤΥΤΙΚΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ. Η στυτική δυσλειτουργία είναι ένα από τα συχνότερα νοσήματα των ανδρών στην σημερινή εποχή.σε νεαρότερες ηλικίες το 30% οφείλεται σε οργανικές αιτίες και το 70 % σε ψυχολογικά αίτια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΘΕΟΦΑΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

ΤΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΘΕΟΦΑΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ ΘΕΟΦΑΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΙΑ ΒΡΑΔΙΑ ΣΤΑ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ... «Ήταν μια χαρά μέχρι πριν από 1 ώρα» σας λέει με αγωνία η κόρη του 68χρονου που έχει έρθει στα επείγοντα όπου εργάζεστε.

Διαβάστε περισσότερα

Πειραµατική Εργοφυσιολογία

Πειραµατική Εργοφυσιολογία Πειραµατική Εργοφυσιολογία Αρτηριακή πίεση Βασίλης Πασχάλης Επίκουρος καθηγητής ΤΕΦΑΑ - ΕΚΠΑ Καρδιά Η καρδιά είναι μυϊκό όργανο και περικλείεται από το περικάρδιο (ινώδης σάκος). Η καρδιά χωρίζεται σε

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση Η-11: Δύσπνοια ταχυκαρδία οιδήματα κυάνωση. Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ

Άσκηση Η-11: Δύσπνοια ταχυκαρδία οιδήματα κυάνωση. Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ Άσκηση Η-11: Δύσπνοια ταχυκαρδία οιδήματα κυάνωση Δημήτρης Φαρμάκης Καρδιολόγος Α Παθολογική Κλινική ΕΚΠΑ Βασικά συμπτώματα καρδιαγγειακού Προκάρδιο άλγος Δύσπνοια Αίσθημα παλμών Συγκοπή Οίδημα Καταβολή,

Διαβάστε περισσότερα

EΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (NHANES ): Ο επιπολασμός της προϋπέρτασης ήταν 31% στο γενικό πληθυσμό των Αμερικανών ενηλίκων και ήταν συχνότερη στους άνδρες.

EΠΙΠΟΛΑΣΜΟΣ (NHANES ): Ο επιπολασμός της προϋπέρτασης ήταν 31% στο γενικό πληθυσμό των Αμερικανών ενηλίκων και ήταν συχνότερη στους άνδρες. Η JNC-7 εισήγαγε τον όρο «προϋπέρταση» προσδιορίζοντας άτομα των οποίων τα επίπεδα συστολικής και διαστολικής αρτηριακής πίεσης (ΑΠ) κυμαίνονται μεταξύ 120 έως 139mmHg και 80 έως 89mmHg αντίστοιχα. Chobanian

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ. ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΡΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΚΑΡΑΤΖΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ P.N.FTh M.TTh ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΟΑΓΓΕΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ VO2=COX A VO2 CO=ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΠΑΡΟΧΗ A VO=ΑΡΤΗΡΙΟ ΦΛΕΒΙΚΗ ΔΙΑΦΟΡΑ ΟΞΥΓΟΝΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ(A) ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΚΟΠΩΣΕΩΣ

ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ(A) ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΚΟΠΩΣΕΩΣ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟ(A) ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΚΟΠΩΣΕΩΣ Γ.Ν. ΠΑΜΜΑΚΑΡΙΣΤΟΣ ΑΘΗΝΑ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ 11-2-2018 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΡΟΥΣΣΟΥ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ε.Κ.Ε. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2018 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ ΚΟΠΩΣΕΩΣ

Διαβάστε περισσότερα

Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο 35ο Διεθνές Καρδιολογικό Συνέδριο Ξενοδοχείο Hilton Αθήνα Θετική επίδραση της ιβαμπραδίνης στη συμπαθητική υπερδραστηριότητα και την αρτηριακή σκληρότητα σε υπερτασικούς ασθενείς με μεταβολικό σύνδρομο

Διαβάστε περισσότερα

Ακαδημία Αιμοδοσίας. Η Αιμοδοσία το Λουκάς Δαδιώτης, Αιματολόγος. 29 Σεπτεμβρίου 1 Οκτωβρίου 2016

Ακαδημία Αιμοδοσίας. Η Αιμοδοσία το Λουκάς Δαδιώτης, Αιματολόγος. 29 Σεπτεμβρίου 1 Οκτωβρίου 2016 Ακαδημία Αιμοδοσίας Η Αιμοδοσία το 2016 Θεσσαλονίκη 29 Σεπτεμβρίου 1 Οκτωβρίου 2016 Λουκάς Δαδιώτης, Αιματολόγος Ήπιες Σοβαρές Τοπικές Συστηματικές Α.1. Αίμα εκτός των αγγείων Αιμάτωμα (μώλωπας) Παρακέντηση

Διαβάστε περισσότερα

Newsletter Μαρτίου 2018

Newsletter Μαρτίου 2018 Newsletter Μαρτίου 2018 ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΛΠΙΚΗ ΜΑΡΜΑΡΥΓΗ Τι πρέπει να ξέρω; Αθ. Βασιλόπουλος, Αθ. Κρανίδης Α' ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΓΝ. Νίκαιας Άγιος Παντελεήμων ΓΕΝΙΚΑ 1. H καρδιακή ανεπάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΥΠΝΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΥΠΝΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΝΟΙΑ ΥΠΝΟΥ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Η κεντρική υπνική άπνοια (central sleep apnea - CSA) συναντάται σε ποσοστό 5-10% όλων των ασθενών με διαταραχή της αναπνοής στον ύπνο (sleep-disordered breathing

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία της Άσκησης

Φυσιολογία της Άσκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΑΣ Φυσιολογία της Άσκησης Λειτουργία καρδιαγγειακού συστήματος Καρδιαγγειακός έλεγχος κατά τη διάρκεια της

Διαβάστε περισσότερα

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ

Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Το Παρασυµπαθητικό Νευρικό Σύστηµα λκλλκλκλλκκκκ Εισαγωγή Παρασυµπαθητική Φυγόκεντρος Οδός Κεντρική Μοίρα (Εγκεφαλικό Σκέλος) Ιερή Μοίρα (Ιερό Σκέλος) Προγαγγλιακές Ίνες Τα Παρασυµπαθητικά Γάγγλια και

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

MESODA. Διαβητολογικό Κέντρο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο»

MESODA. Διαβητολογικό Κέντρο Γενικό Νοσοκομείο Πειραιά «Τζάνειο» Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟ ΣΤΟ ΚΑΡΔΙΟΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΩΝ ΑΡΡΥΘΜΙΣΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ 2: ΠΟΛΥΚΕΝΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ MESODA Αγγελική Αγγελίδη, Ευάγγελος Φουστέρης,

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΡΥΘΜΙΣΗ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Εργασία στο μάθημα της Βιολογίας Εισηγητής: Μ. Αντώνιος Καθηγητής: Πιτσιλαδής Βασίλης Σχ. έτος: 2016-2017 ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ Η καρδιά είναι ένα μυώδες

Διαβάστε περισσότερα

Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος. Κλειώ Μαυραγάνη

Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος. Κλειώ Μαυραγάνη Φυσιολογία του καρδιαγγειακού συστήματος Κλειώ Μαυραγάνη Σύνοψη I. Γενικές αρχές καρδιαγγειακού συστήματος- Δομή και ρόλος II. III. IV. Προέλευση του καρδιακού ρυθμού και της ηλεκτρικής δραστηριότητας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΡΡΥΘΜΙΟΓΕΝΕΣΗ ΤΣΟΥΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Δ/ΝΤΗΣ Ε.Σ.Υ. Γ.Ν.Θ. ΑΓ. ΠΑΥΛΟΣ

ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΡΡΥΘΜΙΟΓΕΝΕΣΗ ΤΣΟΥΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Δ/ΝΤΗΣ Ε.Σ.Υ. Γ.Ν.Θ. ΑΓ. ΠΑΥΛΟΣ ΑΣΚΗΣΗ ΚΑΙ ΑΡΡΥΘΜΙΟΓΕΝΕΣΗ ΤΣΟΥΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΟΣ Δ/ΝΤΗΣ Ε.Σ.Υ. Γ.Ν.Θ. ΑΓ. ΠΑΥΛΟΣ S.C.D. V.A. C.A.D. Καταστάσεις που προδιαθέτουν σε εμφάνιση αρρυθμιών με την άσκηση. Υγιή άτομα Στεφανιαία νόσο Πρόπτωση

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ

ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΥΔΡΟΚΕΦΑΛΟΣ ΣΕ ΕΝΗΛΙΚΕΣ Τι είναι ο υδροκέφαλος παθολογική αύξηση της ποσότητας εγκεφαλονωτιαίου υγρού εντός της κρανιακής κοιλότητας που αντανακλά σε αύξηση των διαστάσεων των κοιλιών του εγκεφάλου. Η

Διαβάστε περισσότερα

Μαθαίνοντας να αναγνωρίζεις την κολπική μαρμαρυγή. Χατζηστεφάνου Φανή Τ.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΒΚΚ-ΓΚΚ Παπαντωνίου Ελισάβετ Τ.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΒΚΚ-ΓΚΚ

Μαθαίνοντας να αναγνωρίζεις την κολπική μαρμαρυγή. Χατζηστεφάνου Φανή Τ.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΒΚΚ-ΓΚΚ Παπαντωνίου Ελισάβετ Τ.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΒΚΚ-ΓΚΚ Μαθαίνοντας να αναγνωρίζεις την κολπική μαρμαρυγή Χατζηστεφάνου Φανή Τ.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΒΚΚ-ΓΚΚ Παπαντωνίου Ελισάβετ Τ.Ε. ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΒΚΚ-ΓΚΚ Η κολπική μαρμαρυγή είναι η πιο συχνά εμφανιζόμενη αρρυθμία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο

ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ. ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο ΚΛΙΝΙΚΑ ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΟΞΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΚΟΥΛΟΥΡΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Ειδικός Καρδιολόγος Επιμελητής Β, Γ.Ν. Κοζάνης Μαμάτσειο Get to the point It s 2:30 a.m. You re paged to the ED to see this

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass

Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14. Αγγειοπλαστική Bypass Εργασία βιολογίας Μ. Παναγιώτα A 1 5 ο ΓΕΛ Χαλανδρίου 2013-14 Αγγειοπλαστική Bypass Η αντιμετώπιση των καρδιαγγειακών νόσων περιλαμβάνει: φαρμακευτική αγωγή συστάσεις για αλλαγές στον τρόπο ζωής και τις

Διαβάστε περισσότερα

Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών λειτουργεί ένα πρότυπο Κέντρο καρδιάς και αγγείων, το "Athens Heart Center". Mία άριστα οργανωμένη καρδιολογική κλινική με

Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών λειτουργεί ένα πρότυπο Κέντρο καρδιάς και αγγείων, το Athens Heart Center. Mία άριστα οργανωμένη καρδιολογική κλινική με www.iatriko.gr Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών λειτουργεί ένα πρότυπο Κέντρο καρδιάς και αγγείων, το "Athens Heart Center". Mία άριστα οργανωμένη καρδιολογική κλινική με κορυφαίο επιστημονικό και νοσηλευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Β Καρδιολογική Κλινική Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Οι γυναίκες σήµερα πληρώνουν (όπως και οι άνδρες) το τίµηµα της σύγχρονης ζωής. Η παράταση

Διαβάστε περισσότερα

2018 ESC guidelines for the diagnosis and management of syncope

2018 ESC guidelines for the diagnosis and management of syncope 2018 ESC guidelines for the diagnosis and management of syncope Λίλιαν Μάντζιαρη MD MSc PhD Καρδιολόγος Ηλεκτροφυσιολόγος Ιατρικό Διαβαλκανικό Κέντρο Επιστημονικός συνεργάτης Γ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΔΕ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ Η ΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΟΞΥ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΔΕ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ Η ΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΟΞΥ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΔΕ ΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ Η ΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΟΞΥ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Μ. Παπαγιάννη, Κ. Τζιόμαλος, Σ. Κωστάκη, Σ. Αγγελοπούλου, Κ. Χρήστου,

Διαβάστε περισσότερα

Περιστατικό ατέρμονης ταχυκαρδίας με στενά QRS.

Περιστατικό ατέρμονης ταχυκαρδίας με στενά QRS. Περιστατικό ατέρμονης ταχυκαρδίας με στενά QRS. Δρ. Διονύσιος Θ. Καλπάκος Γενικός Αρχίατρος Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής 401 ΓΣΝΑ Δεν υφίσταται σύγκρουση συμφερόντων Ιστορικό Ασθενής, 25 ετών, διακομίστηκε

Διαβάστε περισσότερα

Διλήμματα underwriting: σχεδιάζοντας λύσεις

Διλήμματα underwriting: σχεδιάζοντας λύσεις Διλήμματα underwriting: σχεδιάζοντας λύσεις Γιάννης Βασαλάκης Chief Uwr Ζωής & Υγείας Interamerican Τάσος Γαρυφαλλάκης Uwr Ζωής & Υγείας Αξίωμα Συνήθη ερωτήματα- προβληματισμοί Είναι παθολογικό το αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιά. Καρδιά. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Άσκηση και αρτηριακή πίεση. Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Άσκηση και Υγεία. Πασχάλης Βασίλης, Ph.D.

Καρδιά. Καρδιά. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Άσκηση και αρτηριακή πίεση. Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Άσκηση και Υγεία. Πασχάλης Βασίλης, Ph.D. Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Τ.Ε.Φ.Α.Α. Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Άσκηση και Υγεία Μεταβολικές ασθένειες και άσκηση Άσκηση και αρτηριακή πίεση Πασχάλης Βασίλης, Ph.D. Καρδιά Καρδιά Η καρδιά είναι ένα μυϊκό όργανο

Διαβάστε περισσότερα

Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018

Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018 Eπίκαιρο Άρθρο Ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες για την Υπέρταση 2018 Μ.Σ. Καλλίστρατος Α.Ι. Μανώλης ΑρτηρΙΑΚη υπερταση, επιδημιολογια ΚΑΙ ΚΙνδυνοΣ Παγκοσμίως, περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι

Διαβάστε περισσότερα

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA

Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η ροή υγρών μέσω σωλήνων διέπεται από το νόμο του Poiseuille Q = dp / R dp = Q x R PA LA = Q x R PA = Q x R + LA ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ Σύστημα : χαμηλών αντιστάσεων υψηλής ενδοτικότητος

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση και Καρδιοπάθειες

Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συμμαχία για την υγεία - Άσκηση Άσκηση και Καρδιοπάθειες Συγγραφική ομάδα: Φλουρής Ανδρέας, Ερευνητής Βογιατζής Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΦΑΑ, ΕΚΠΑ Σταυρόπουλος- Καλίνογλου Αντώνης, Ερευνητής Σύγχρονες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»

ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ. Παρουσίαση περιστατικού. ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΣΕ ARDS - ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΜΕ ΝΟ Παρουσίαση περιστατικού ΑΜΕΘ Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου» Παρουσίαση περιστατικού Από τον απεικονιστικό έλεγχο διαπιστώθηκαν: κατάγµατα λεκάνης και δεξιού άνω

Διαβάστε περισσότερα

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο

Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958. Περιεχόμενο Υγεία και Άσκηση Ειδικών Πληθυσμών ΜΚ0958 Υπεύθυνη Μαθήματος: Χ. Καρατζαφέρη Διδάσκοντες: Χ. Καρατζαφέρη, Γ. Σακκάς,Α. Καλτσάτου 2013-2014 Διάλεξη 3 ΤΕΦΑΑ, ΠΘ Περιεχόμενο Συνδεση με τα προηγουμενα Πριν

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα