Με τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους καταβλήθηκε προσπάθεια για την συγκρότηση

Transcript

1 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 95 ΕΘNIKO ΣYΣTHMA ΚOINΩNIKHΣ ΦPONTIΔAΣ Η IΣTOPIKH EΞEΛIΞH TOY Tης Aναστασίας-Σοφίας Aλεξιάδου Η περίοδος πριν από την ανασυγκρότηση του ΕΣΥΚΦ Με τη σύσταση του νέου ελληνικού κράτους καταβλήθηκε προσπάθεια για την συγκρότηση του τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας με σκοπό την περίθαλψη του δεινοπαθούντος πληθυσμού του μικρού εκείνου κράτους. Όμως λόγω των πενιχρών οικονομικών μέσων των τότε κυβερνήσεων δεν κατέστη δυνατή η ανάπτυξη του τομέα αυτού όσο θα έπρεπε και ανάλογα με την έκταση του κοινωνικού προβλήματος της εποχής ε- κείνης. Έτσι, η αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής περνάει στα χέρια τόσο της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, δηλαδή των ευπόρων πολιτών όσο και της εκκλησίας. Ήδη την περίοδο αυτή έχουμε την ίδρυση των πρώτων πτωχοκομείων και ορφανοτροφείων τα ο- ποία παρουσιάζουν αξιόλογο έργο.την ίδια περίοδο, 1835, ο τομέας της Πρόνοιας περνάει στη Γραμματεία Εσωτερικών, η οποία και ασκεί τις αρμοδιότητες αυτές για αρκετά χρόνια και χωρίς αξιόλογο έργο, ενώ παράλληλα την ίδια περίοδο κυριαρχεί ο θεσμός της ιδρυματικής περίθαλψης. Ένας θεσμός ο οποίος περιέθαλψε μεγάλο αριθμό παιδιών, αλλά όμως δημιούργησε και πολλά προβλήματα καθ όλη τη διαδρομή του και μέχρι τη κατάργησή του, το Το έτος 1910 ο αριθμός των ορφανοτροφείων σε όλη τη χώρα ανέρχεται σε 32 λόγω της μεγάλης αύξησης των ορφανών παιδιών εξαιτίας των πολέμων όσο και των μεγάλων επιδημιών που είχαν εμφανισθεί την περίοδο εκείνη. Παράλληλα ο τομέας της κοινωνικής πρόνοιας εξαιτίας της συνεχούς οικονομικής δυσπραγίας του κράτους εμφανίζει μια υποτυπώδη λειτουργία. Το 1916 για την αντιμετώπιση της τραγικής κατάστασης στην οποία βρίσκονταν το μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού, αλλά και της διαρκούς έλευσης οικονομικών και πολιτικών προσφύγων τόσο α- πό τη Μικρά Ασία όσο και από άλλες χώρες, ιδρύεται στη Βόρεια Ελλάδα η Ανωτάτη Διεύθυνση Περίθαλψης Προσφύγων, ενώ το 1917 ιδρύεται και το πρώτο Υπουργείο Περίθαλψης. (1) Σημαντική προσπάθεια για την αναδιοργάνωση του Τομέα Πρόνοιας γίνεται με το ΝΔ 2592/1953, όμως λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων αποτυγχάνει. (2) Το 1973 και με το ΝΔ 162/1973 πραγματοποιείται ακόμη μια αξιέπαινη προσπάθεια για την καθιέρωση ενός θεσμικού πλαισίου για την προστασία υπερηλίκων ατόμων που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις, αλλά και για την παροχή κοινωνικής βοήθειας κατ οί- H Αλεξιάδου Αναστασία-Σοφία είναι Iστορικός, MA, Υποψήφια Διδάκτορας της Φιλοσοφικής ΑΠΘ.

2 96 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH κον σε πολίτες που είχαν ανάγκη παροχής περίθαλψης. Η προσπάθεια αυτή εμφανίζει θετικά αποτελέσματα. Επιπλέον, γίνονται σημαντικά βήματα βελτίωσης της λειτουργίας του θεσμού της ιδρυματικής περίθαλψης. Από πλευράς συνταγματικού νομοθέτη μέχρι το 1975 δεν είχε ληφθεί καμία πρόνοια. Με το Σύνταγμα του 1975 ελήφθη ειδική μέριμνα. Συγκεκριμένα με το άρθρο 21 παρ. 2 του Συντάγματος ορίζεται ότι όσοι πάσχουν από ανίατη σωματική ή πνευματική νόσο έχουν δικαίωμα ειδικής φροντίδας από το Κράτος, το οποίο όπως ορίζει η παρ. 3 αυτού μεριμνά για την υγεία των πολιτών και παίρνει ειδικά μέτρα για την προστασία της νεότητας, του γήρατος, της αναπηρίας ως και για την περίθαλψη των απόρων.περαιτέρω με την παρ. 6 της ίδιας συνταγματικής διάταξης ορίζεται ότι τα ΑΜΕΑ έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν όλων εκείνων των μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωής της χώρας. Η ανωτέρω συνταγματική διάταξη κατ αρχάς προσδιορίζει τους αποδέκτες της που είναι τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, τα ΑΜΕΑ, οι πάσχοντες από ανίατες νόσους, άποροι και οι οικογένειες, περαιτέρω δε ορίζει επίσης ότι το δικαίωμα του ατόμου στην κοινωνική πρόνοια είναι δημόσιο κοινωνικό δικαίωμα που αφορά στην παροχή στον πολίτη συγκεκριμένων κοινωνικών υπηρεσιών εφόσον βέβαια συντρέχουν υπέρ αυτών οι νόμιμες προϋποθέσεις για την απόλαυση του δικαιώματος αυτού. (3) Οι προσπάθειες για την αναδιοργάνωση του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας και η καθιέρωση του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας Α. Η πρώτη προσπάθεια για μεταρρύθμιση Το 1988 καταβάλλεται σημαντική προσπάθεια για την αναδιοργάνωση του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, η οποία όμως δεν ολοκληρώνεται για να λάβει την μορφή ενός νομοσχεδίου προκειμένου στη συνέχεια να ψηφισθεί από τη Βουλή, διότι η επακολουθήσασα πολιτική κρίση δεν επέτρεψε να συμβεί κάτι τέτοιο. Όμως την περίοδο της δεκαετίας έγιναν στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας του κράτους δυο βασικές τομές. Η πρώτη αφορά την καθιέρωση για πρώτη φορά του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας (ΕΣΚΦ) με το Ν 2646/1998 και η δεύτερη αφορά την μεταρρύθμιση του εν λόγω συστήματος και την αποκεντροποίηση αυτού με το Ν 3106/2003. (4) Η προσπάθεια όμως αυτή αρχίζει να υλοποιείται το 1992 με την ψήφιση του Ν 2082/1992 για την αναδιοργάνωση της κοινωνικής πρόνοιας και την καθιέρωση νέων θεσμών κοινωνικής προστασίας. Συγκεκριμένα, με τον νέο νόμο έγιναν σημαντικά βήματα στον τομέα αυτό. Πιο αναλυτικά προβλέφθηκε: Η σύσταση Συμβουλευτικής Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων (ΣΕΚΥ) με αποστολή τον σχεδιασμό, την μελέτη, τον προγραμματισμό και την εκπόνηση προγραμμάτων που αφορούν στη διαμόρφωση της πολιτικής όλων των φορέων κοινωνικής προστασίας υποβάλλοντας τις σχετικές προτάσεις στον Υπουργό Υγείας και Πρόνοιας. Γνωμοδοτεί επί θεμάτων αρμοδιότητας κοινωνικής πρόνοιας μετά από υποβολή σχετικού ερωτήματος σε αυτήν από τον Υπουργό Υγείας και Πρόνοιας. Η καθιέρωση νέων θεσμών κοινωνικής προστασίας για την κατ οίκον παροχή κοινωνικής προστασίας σε ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και τον καθορισμό των ό- ρων και προϋποθέσεων γι αυτήν. Επίσης, καθιερώνεται η ημερήσια απασχόληση νηπίων και βρεφών υγιών και ΑΜΕΑ, βάση ειδικών προγραμμάτων δημιουργικής α-

3 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 97 πασχόλησης. Ρυθμίζεται το πλαίσιο της λειτουργίας του θεσμού των ανάδοχων οικογενειών. Η αναδιοργάνωση των φορέων κοινωνικής πρόνοιας με την υπαγωγή στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας του Εθνικού Οργανισμού Πρόνοιας (ΕΟΠ), η αναδιάρθρωση των λειτουργιών του οποίου προβλέπει, όπως επίσης και η ρύθμιση διαφόρων άλλων θεμάτων που αφορούν στη λειτουργία μονάδων κοινωνικής πρόνοιας όπως του ΠΙΚΠΑ, βρεφονηπιακών σταθμών κλπ. Β. Η δεύτερη προσπάθεια για μεταρρύθμιση Η δε δεύτερη οργανωμένη νομοθετική προσπάθεια γίνεται το 1995 με το Ν 2345/1995 που αφορά τη λειτουργία φορέων παροχής κοινωνικής προστασίας του ιδιωτικού τομέα. Συγκεκριμένα, με το νόμο αυτό ορίζεται ότι οι φορείς του ιδιωτικού τομέα που παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας σε παιδιά ή ΑΜΕΑ ή ηλικιωμένους ή άτομα που πάσχουν από ανίατα ή χρόνια νοσήματα, οφείλουν εντός συγκεκριμένης προθεσμίας να έχουν όλες εκείνες τις προϋποθέσεις λειτουργίας για να τους χορηγηθεί στη συνέχεια από τον οικείο Νομάρχη η άδεια λειτουργίας αυτών. Έτσι, οριστικά τίθεται τέλος στην προχειρότητα της λειτουργίας των φορέων αυτών που είναι Σωματεία, Οργανισμοί, Ιδρύματα, νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου, ενώσεις προσώπων κλπ και καθορίζεται και ο ρόλος της εποπτείας και του ελέγχου των αρμόδιων αρχών του Κράτους επ αυτών. Γ. Η τρίτη προσπάθεια για μεταρρύθμιση Η τρίτη οργανωμένη και πλέον βασική προσπάθεια αλλαγής εκ βάθρων του ισχύοντος συστήματος της κοινωνικής πρόνοιας στη χώρα μας πραγματοποιείται με το Ν 2646/1998, όπου για πρώτη φορά καθιερώνεται το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Φροντίδας (ΕΣΚΦ) σύμφωνα με τις επιταγές και του Συνταγματικού Νομοθέτη προκειμένου να καλύψει το υφιστάμενο κενό στον τομέα του Κράτους (Σ άρθρο 21) μαζί με την υγεία, έτσι ώστε αμφότερα τα συστήματα ΕΣΥ και ΕΣΚΦ ολοκληρώνουν την αποστολή της εν λόγω συνταγματικής διάταξης. Το Εθνικό Σύστημα αποβλέπει στην παροχή κοινωνικής φροντίδας με την ευθύνη του κράτους σε άτομα που διαμένουν νόμιμα εντός της ελληνικής επικράτειας και τελούν σε κατάσταση ανάγκης, δύνανται να απολαμβάνουν της κοινωνικής φροντίδας α- πό τους αρμόδιους φορείς του συστήματος και για χρονικό διάστημα που υφίστανται οι προϋποθέσεις της ύπαρξης κατάστασης ανάγκης ή του κινδύνου για αυτά. Οι εν λόγω υπηρεσίες παρέχονται στα άτομα αυτά χωρίς απολύτως καμία διάκριση, αλλά με βάση τις υφιστάμενες οικογενειακές, οικονομικές, κοινωνικές ή ατομικές ανάγκες τους στα πλαίσια της λειτουργίας του συστήματος αυτού. Τι είναι όμως κοινωνική φροντίδα; Πρόκειται για την προστασία που παρέχεται είτε σε μεμονωμένα άτομα ή κοινωνικές ομάδες με ιδιαίτερα προβλήματα ή ανάγκες μέσω ειδικών προγραμμάτων που αποβλέπουν στην πρόληψη και αποκατάστασή τους και στοχεύουν στην εξασφάλιση εκείνων των προϋποθέσεων για μια ισότιμη συμμετοχή τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας καθώς και για την αξιοπρεπή διαβίωσή τους. Η παροχή κοινωνικής φροντίδας γίνεται μέσω ειδικών προγραμμάτων του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας και πραγματοποιούνται από τους φορείς του συστήματος που είναι τόσο οι φορείς του δημόσιου τομέα που εποπτεύονται από το εν λόγω Υπουρ-

4 98 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH γείο, όσο και από τους ιδιωτικούς φορείς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα στους οποίους εντάσσονται και οι οργανώσεις του εθελοντικού χαρακτήρα που είναι οι μη κυβερνητικές οργανώσεις. Δ. Διακρίσεις παροχής υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας. Η κοινωνική φροντίδα παρέχεται στους παρακάτω τομείς: Της οικογένειας, του παιδιού και της νεότητας Των ηλικιωμένων ατόμων Των ατόμων με ειδικές ανάγκες Των ευπαθών πληθυσμιακών ομάδων και Των κοινωνικών ομάδων που τελούν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Οι παρεχόμενες ως άνω υπηρεσίες διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: - Την πρωτοβάθμια κοινωνική φροντίδα - Τη δευτεροβάθμια κοινωνική φροντίδα - Την τριτοβάθμια κοινωνική φροντίδα. Πιο συγκεκριμένα: Πρωτοβάθμια κοινωνική φροντίδα: Αποβλέπει στην παροχή των υπηρεσιών ανοικτής φροντίδας για την πρόληψη των α- ναγκών και τον έγκαιρο εντοπισμό προβλημάτων κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού. Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από τους ΟΤΑ α βαθμού. Δευτεροβάθμια κοινωνική φροντίδα: Πρόκειται εδώ για παροχή υπηρεσιών κλειστής φροντίδας ή φιλοξενίας και αποβλέπει στη θεραπεία και αποκατάσταση της σωματικής, πνευματικής, ψυχικής νόσου ή α- ναπηρίας όπως επίσης στην πρόληψη και αποκατάσταση των προβλημάτων του κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού και παρέχονται από τις υπηρεσίες τόσο της περιφέρειας όσο και της Νομαρχιακής αυτοδιοίκησης. Τριτοβάθμια Κοινωνική Φροντίδα: Αφορά την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών ανοικτής ή κλειστής φροντίδας από υπηρεσίες της Κεντρικής Διοίκησης και της Περιφέρειας. Ε. Αναδιοργάνωση των μονάδων Κοινωνικής Φροντίδας Στα πλαίσια του νέου συστήματος κοινωνικής φροντίδας προβλέπεται η αναδιάταξη νέων φορέων. Πιο συγκεκριμένα, συνιστάται νέο ΝΠΔΔ με την επωνυμία Εθνικός Οργανισμός Κοινωνικής Φροντίδας (ΕΟΚΦ) με έδρα την Αθήνα και ο οποίος υπάγεται στην εποπτεία και έλεγχο του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας. Αποστολή του νέου αυτού οργανισμού είναι: Η υλοποίηση όλων των προγραμμάτων των οργανισμών που συγχωνεύονται σε αυτόν. Η δοκιμαστική εφαρμογή νέων συστημάτων κοινωνικής φροντίδας. Η παρακολούθηση της υλοποίησης προγραμμάτων και σχεδίων από τους φορείς κοινωνικής φροντίδας. Ο ποιοτικός έλεγχος των παρεχόμενων υπηρεσιών και προγραμμάτων εκπαίδευσης του προσωπικού τους. Ο καταρτισμός νέων προγραμμάτων για τα ΑΜΕΑ (άρθρο 6).

5 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 99 Με τις διατάξεις του ανωτέρω νόμου (άρθρο 7) καταργούνται ορισμένα ιδρύματα και Οργανισμοί Κοινωνικής Πρόνοιας όπως το ΠΙΚΠΑ (ΝΠΔΔ), ο ΕΟΠ (ΝΠΙΔ) και το κέντρο Βρεφών η Μητέρα (ΝΠΙΔ) ως αυτοτελή και συγχωνεύονται με τον Εθνικό Οργανισμό Κοινωνικής Φροντίδας. Οι ανωτέρω θεσμικές αλλαγές στον τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας απέβλεπαν στο να δώσουν νέα πνοή στον τομέα αυτό και να συμβάλλουν στην καλύτερη λειτουργία του νέου Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας. Παράλληλα, συνιστάται ένας ακόμη φορέας στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας με την επωνυμία Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικής Φροντίδας. Πρόκειται για ένα φορέα με καθαρά συμβουλευτικό- γνωμοδοτικό χαρακτήρα που σκοπό έχει να συμβάλλει στην α- νάπτυξη και λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας. Το εν λόγω όργανο έχει ως αποστολή: Να προωθήσει τον δημόσιο διάλογο για τα ουσιώδη ζητήματα της κοινωνικής φροντίδας. Να γνωμοδοτεί σε θέματα που αφορούν την λειτουργία του συστήματος αυτού που παραπέμπει σε αυτό το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Να εισηγείται προς το αρμόδιο Υπουργείο την λήψη μέτρων για την πραγματοποίηση των στόχων στον τομέα της κοινωνικής φροντίδας. Να εισηγείται την λήψη μέτρων για την βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών από τους φορείς κοινωνικής φροντίδας. Να γνωμοδοτεί τόσο για την πιστοποίηση των φορέων κοινωνικής φροντίδας όσο και για τα προγράμματα αυτών. Να εισηγείται ειδικά προγράμματα επιμόρφωσης εκπαιδευτών εθελοντών για την παροχή της κοινωνικής φροντίδας (άρθρο 8). ΣΤ. Σύσταση νέων μονάδων στο ΕΟΚΦ Στα πλαίσια της λειτουργίας του οργανισμού κοινωνικής φροντίδας συνιστώνται και λειτουργούν 3 νέες μονάδες παροχής κοινωνικής φροντίδας ως αποκεντρωμένες υπηρεσίες αυτού: α. Το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (ΕΚΑΚΒ): Ο νέος φορέας έχει ως αποστολή του να συντονίζει το δίκτυο παροχής κοινωνικής φροντίδας σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όπως είναι οικογένειες, άτομα ή ομάδες που έχουν άμεση ανάγκη κοινωνικής βοήθειας. Πιο συγκεκριμένα παρέχουν: i. Συμβουλευτική Υποστήριξη ii. Προσωρινή κατοικία, διατροφή και ένδυση- υπόδηση iii. Ενημέρωση για οποιαδήποτε άλλη παροχή εκ μέρους του Κράτους iv. Έκτακτες κοινωνικές παρεμβάσεις στο σπίτι ή στο δρόμο v. Συντονισμό και υλοποίηση ειδικών προγραμμάτων κοινωνικής αλληλεγγύης και εθελοντικής προσφοράς για την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων. β. Κέντρα Εκπαίδευσης Κοινωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης Ατόμων με Ειδικές Ανάγκες (ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ): Πρόκειται για εξειδικευμένες μονάδες που έχουν ως στόχο: Την πρώιμη διάγνωση και συμβουλευτική στήριξη των ΑΜΕΑ Την παραπομπή σε εξειδικευμένες υπηρεσίες νοσηλείας και αποκατάστασης των ΑΜΕΑ Την προεπαγγελματική και επαγγελματική κατάρτιση των ΑΜΕΑ Την λειτουργική τους αποκατάσταση Την στήριξή τους για ενσωμάτωση τους στο κοινωνικό σύνολο

6 100 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Την συνεργασία με όλες τις υπηρεσίες παροχής κοινωνικής φροντίδας της έδρας τους γ. Κέντρα Στήριξης Αυτιστικών Ατόμων (ΚΕ.Σ.Α.Α.) Σκοπός των κέντρων αυτών είναι η σύσταση ειδικών υπηρεσιών για θεραπευτική και εκπαιδευτική παρέμβαση και φροντίδα για αυτιστικά άτομα και πιο αναλυτικά είναι: Η παροχή κοινωνικής προστασίας και η στήριξή τους σε αυτιστικά άτομα Η παροχή κοινωνικής προστασίας και στήριξης στις οικογένειές τους (άρθ. 13) (5) Ζ. Παροχή βοήθειας στο σπίτι Πέραν όλων αυτών οι αρμόδιες υπηρεσίες του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας δύνανται να παρέχουν την κοινωνική τους φροντίδα και κατ οίκον σε άτομα που παρουσιάζουν ιδιαίτερα προβλήματα υγείας αλλά και κοινωνικά και συνεπώς χρήζουν ιδιαίτερης μέριμνας από το Κράτος. (6) Η. Μέτρα Προστασίας για άτομα με ειδικές ανάγκες- ΑΜΕΑ Στα πλαίσια του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας αναπτύσσονται και λειτουργούν ειδικά προγράμματα για την νοητική στέρηση, τον αυτισμό, τις βαριές ψυχοσωματικές και πολλαπλές αναπηρίες. Τα εν λόγω προγράμματα στοχεύουν: στην εξασφάλιση της δυνατότητας των ΑΜΕΑ να μετέχουν ισότιμα στην κοινωνική ζωή να συμμετέχουν στην επαγγελματική παραγωγική διαδικασία στην δημιουργία των προϋποθέσεων για αυτόνομη ή ημιαυτόνομη διαβίωση (αρθ.17) (7) Η αποκεντροποίηση του Συστήματος Το έτος 2001 πραγματοποιείται η βασική μεταρρύθμιση στην λειτουργία του εθνικού συστήματος κοινωνικής φροντίδας. Με την ψήφιση του Ν 3106/2003 καθιερώνεται για πρώτη φορά ο θεσμός της αποκεντροποίησης στον τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας σύμφωνα δε και με την διάταξη του άρθρου 101 του Συντάγματος. Συγκεκριμένα, θεσπίζεται η δημιουργία ολοκληρωμένων συστημάτων παροχής υπηρεσιών του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας σε επίπεδο περιφέρειας, με συνέπεια όλοι οι φορείς του τομέα αυτού που λειτουργούσαν με την μορφή ΝΠΔΔ αλλά και οι υπηρεσίες του Εθνικού Οργανισμού Κοινωνικής Φροντίδας (ΕΟΚΦ) να καταργούνται από της ι- σχύος του Νόμου αυτού και μετατρέπονται σε αποκεντρωμένες μονάδες του Περιφερειακού Συστήματος Υγείας και Πρόνοιας (ΠΕ.Σ.Υ.Π) το οποίο είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου. Στα πλαίσια της λειτουργίας αυτών εντάσσονται και λειτουργούν ως ανεξάρτητες αποκεντρωμένες υπηρεσιακές μονάδες με διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια αλλά χάνουν την νομική τους προσωπικότητα ως ανεξάρτητες αρχές. (8) Συνεπώς όλοι οι φορείς της κοινωνικής πρόνοιας της επικράτειας εφεξής αποτελούν μια ενιαία νομική οντότητα σε επίπεδο περιφέρειας επικεφαλής των οποίων είναι το ΝΠΔΔ του οικείου ΠΕ.Σ.Υ.Π, ενώ ο συνολικός αριθμός των νέων ανεξάρτητων αρχών Υγείας και Πρόνοιας κατά την περιφερειακή συγκρότηση αριθμεί δεκαεπτά (17) περιφερειακά συστήματα, η λειτουργία των οποίων στηρίζεται στο αποκεντρωτικό σύστημα διοίκησης. Με την λειτουργία δε αυτού του νέου συστήματος διοίκησης εκχωρούνται α- πό την κεντρική διοίκηση στην περιφέρεια σημαντικός αριθμός βασικών αρμοδιοτήτων

7 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 101 για την ανάπτυξη και αναδιοργάνωση τόσο του τομέα της Κοινωνικής Πρόνοιας όσο και του Εθνικού Συστήματος Κοινωνικής Φροντίδας (Ε.Σ.Κ.Φ.) Οι φορείς που αποτέλεσαν τις αποκεντρωμένες μονάδες του συστήματος ενδεικτικά είναι οι εξής: τα Κέντρα Περίθαλψης Παίδων (ΚΕΠΕΠ) τα Κέντρα Παιδικής Μέριμνας Αρρένων και Θηλέων (πρώην ορφανοτροφεία) τα Θεραπευτήρια Χρόνιων Παθήσεων ( Θ.Χ.Π) τα Κέντρα Αποθεραπείας - Φυσικής και Κοινωνικής Αποκατάστασης (ΚΑΦΚΑ) τα Κέντρα Αποκατάστασης Ατόμων με Αναπηρίες (ΚΑΑΜΕΑ) τα Κέντρα Εκπαίδευσης Κοινωνικής Υποστήριξης και Κατάρτισης Ατόμων με Αναπηρίες (ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ) τα Ιδρύματα Κοινωνικής Πρόνοιας οι παιδουπόλεις τα Κέντρα Στήριξης Αυτιστικών Ατόμων το Εθνικό Ίδρυμα Αποκατάστασης Αναπήρων οι Μονάδες Σπαστικών Παιδιών το Κέντρο Βρεφών η Μητέρα οι Οίκοι Ευγηρίας Όλες οι ανωτέρω μονάδες εφεξής ονομάζονται μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας των ΠΕ.Σ.Υ.Π και διοικούνται από τις επιτροπές διοίκησης, οι οποίες είναι πενταμελείς και ασκούν αρμοδιότητες που τους μεταβιβάζουν το Δ.Σ. των ΠΕ.Σ.Υ.Π, ενώ ο ρόλος αυτός κυρίως είναι γνωμοδοτικός και δευτερευόντως αποφασιστικός. (9) Παράλληλα, το Εθνικό Κέντρο Άμεσης Κοινωνικής Βοήθειας (ΕΚΑΚΒ) που είχε συσταθεί με τις διατάξεις του άρθρου 13 του Ν 2646/1998 ως αποκεντρωμένη μονάδα του Ε.Ο.Κ.Φ. μετατρέπεται σε αυτοτελές Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με τα ίδια συστατικά του στοιχεία τα οποία διατηρεί και έδρα του την Αθήνα και υπάγεται στον έ- λεγχο και εποπτεία του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας. Σκοπός της αρχής αυτής είναι ο συντονισμός του συστήματος παροχής υπηρεσιών κοινωνικής στήριξης σε άτομα, οικογένειες, ομάδες πληθυσμού οι οποίες τελούν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Επίσης συνιστάται ένας νέος φορέας με την μορφή ΝΠΔΔ με την επωνυμία Εθνικό Συμβούλιο Κοινωνικής Φροντίδας (Ε.Σ.Υ.Κ.Φ.), με έδρα την Αθήνα και το οποίο υπάγεται στην ε- ποπτεία και τον έλεγχο του Υπουργού Υγείας και Πρόνοιας. Η αποστολή του Ε.Σ.Υ.Κ.Φ. είναι η παροχή βοήθειας στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας προκειμένου να καταστρώσουν τη στρατηγική πολιτικής στο τομέα της πρόνοιας. Πρόκειται για ένα κατεξοχήν γνωμοδοτικού χαρακτήρα όργανο. Μεταγενέστερα το Ε.Σ.Υ.Κ.Φ. μετονομάσθηκε σε Ινστιτούτο Κοινωνικής Προστασίας και Αλληλεγγύης (ΙΚΠΑ) (Ν.3370/2005 αρ.38) (10) Μια άλλη τομή στο ισχύον σύστημα της Κοινωνικής Φροντίδας είναι ότι τα Κέντρα Κοινωνικής Φροντίδας Οικογένειας (ΚΕ.Φ.Ο.) περιέρχονται στην αρμοδιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενώ με διάταξη του άρθρου 10 Ν. 2646/1998 συνιστάται ένας νέος φορέας με την επωνυμία Εθνικό Παρατηρητήριο Ατόμων με Αναπηρίες και με τη μορφή ΝΠΙΔ το οποίο εποπτεύεται από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας, με σκοπό την συστηματική έρευνα και εξέταση των θεμάτων που σχετίζονται με τα δικαιώματα των ΑΜΕΑ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Παράλληλα, ασχολείται και με την προώθηση και τον έλεγχο ειδικών προγραμμάτων για τα άτομα με αναπηρίες με σκοπό την ισότιμη συμμετοχή τους στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας. (11)

8 102 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Όμως μεταγενέστερα και με τις διατάξεις του Ν 3329/2005 επέρχεται μια βασική αλλαγή στην μεταρρύθμιση του Ν 3106/2003. Συγκεκριμένα, επανέρχεται η νομική προσωπικότητα στις μονάδες κοινωνικής φροντίδας καθιστάμενες ανεξάρτητες διοικητικά και οικονομικά αρχές, ενώ υπάγονται για έλεγχο και εποπτεία στην αρμοδιότητα του Διοικητή της οικείας υγειονομικής περιφέρειας οι οποίες σημειωτέον από 17 συγχωνεύονται σε 7. Εφεξής οι ανωτέρω μονάδες διοικούνται από Διοικητικό Συμβούλιο και Διοικητή ή Πρόεδρο ΔΣ ανάλογα με το μέγεθος της μονάδας. (12) Βιβλιογραφία 1. Χρ. Ζηλίδη, Αξιολόγηση των Πρωτοβάθμιων Υπηρεσιών Υγείας του αγροτικού πληθυσμού, 1988, σελ.111 & επ. 2. Σ. Αλεξιάδου-Ε. Α. Αλεξιάδου- Α Χαμαλίδου, Η Ιστορική εξέλιξη του Νοσοκομείου στην ελληνική επικράτεια, Διοικ. Ενημέρωση, τ.33, 2005, σελ. 23 & επ. Ε. Α. Αλεξιάδου, Το νέο διοικητικό σύστημα Νοσοκομείου ΕΣΥ, Θεσ/νίκη 2008, εκδόσεις Δημοπούλου, σελ. 16 & επ. Ε.Α.Αλεξιάδου, Η νέα διοικητική μορφή του ΕΣΥ, Διοικ. Ενημέρωση, τ 41, 2007, σελ. 58 & επ. 3. Γ.Αμίτση,Αρχές Οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, 2001, σελ. 57 & επ. Κ. Κρεμαλή, Το δικαίωμα του ατόμου για κοινωνική πρόνοια, 1991 σελ Α.Δ. Αλεξιάδη, Το ΕΣΥ στην αρχή του 21 ου αιώνα, Θεσ/νίκη 2003, σελ.45 & επ. Γ. Αμίτση, Αρχές Οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, 2001, σελ. 75 & επ. Ν. 3106/2003/ΦΕΚ ΤΑ_30/ Ν.2889/2001/ΦΕΚ ΤΑ_37/ Ν.2646/1998/ΦΕΚ ΤΑ_236/ Γ.Αμίτση,Αρχές Οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, 2001, σελ. 383 & επ. Ν. 2345/1995/ΦΕΚ ΤΑ_213/ Ν. 2082/1992/ΦΕΚ ΤΑ_158/ Κ. Κρεμαλή,Το δικαίωμα του ατόμου για κοινωνική πρόνοια, 1991 σελ. 36 & επ. Κ. Κρεμαλή, Το διάγραμμα προστασίας των κανόνων κοινωνικής προστασίας, 1996, σελ.38 & επ. 7. Ι. Παπαστάθη, Νομική και Κοινωνική αντίληψη για τη θέση των ΑΜΕΑ, 2007, σελ. 211 & επ. 8. Ε.Α. Αλεξιάδου, Η λειτουργική ταυτότητα της ΔΥΠΕ, Διοικ. Ενημέρωση, τ.40, 2007, σελ. 74 & επ. 9. Ι. Παπαστάθη, Νομική και Κοινωνική αντίληψη για τη θέση των ΑΜΕΑ, 2007, σελ. 113 & επ. 10. Α.Στεργίου, Αναπηρία. Ένα γενικό πλαίσιο για την μελέτη του κινδύνου της αναπηρίας. Η α- ναπηρία στη νομοθεσία του ΙΚΑ. Θεσ/νίκη 1999, σελ. 58 & επ. Α. Στεργίου, Μια προϊδέαση για την έννοια της αναπηρίας, Διοίκηση και Υγεία, 2000 Α. Τάχου, Η άμεση εφαρμογή του Συντάγματος από την Δημόσια Διοίκηση, Αρμ Κ. Χρυσόγονου, Ατομικά και Κοινωνικά Δικαιώματα, Αθήνα 2000, σελ.250 & επ. 12. Α. Τάχου, Ελληνικό Διοικητικό Δίκαιο, 2008 Θεσ/νίκη, Σάκκουλα, σελ.480 & επ.