Εκπαιδευτική Μονάδα 12.1: Σχεδιασμός της διάδοσης: στόχοι και διαδικασία

Transcript

1 Εκπαιδευτική Μονάδα 12.1: Σχεδιασμός της διάδοσης: στόχοι και διαδικασία Όπως όλα τα χρηματοδοτούμενα projects στα πλαίσια της LLP, έτσι και στα διαβήματα διακρατικής κινητικότητας θα πρέπει να σχεδιάζονται δραστηριότητες βελτιστοποίησης και διάδοσης. Πράγματι, αυτή είναι μια αναπόφευκτη απαίτηση της ΕΕ, αλλά ταυτόχρονα είναι μια πολύτιμη ευκαιρία για να διασπείρουν και να μεταδώσουν οι φορείς τα πλεονεκτήματα του project. Όσον αφορά την απαίτηση της ΕΕ, ακόμα και στο έντυπο της αίτησης ζητείται να επισημανθούν τα κύρια χαρακτηριστικά της δραστηριότητας διασποράς. Κύριες έννοιες Διάχυση: διαδικασία σχεδιασμένη να παρέχει πληροφορίες για την ποιότητα, τη σχετικότητα και την αποτελεσματικότητα των αποτελεσμάτων του project. Σκοπός της είναι κυρίως να εξασφαλίσει τη γνωριμία του κοινού με το project. Διάδοση: η διάδοση περιλαμβάνει τις δραστηριότητες που στοχεύουν στην αύξηση της προβολής των αποτελεσμάτων του project, μέσω της πρόσβασης στα αποτελέσματα και της δυνατότητας προσπέλασής τους από χρήστες εκτός του αρχικού δικτύου συνεργατών. Μπορεί να αποτελεί προπαρασκευαστικό βήμα για μια μεταφορά. Βελτιστοποίηση: σύμφωνα με την Επιτροπή της ΕΕ, η βελτιστοποίηση είναι μια διαδικασία εκμετάλλευσης των γνώσεων και των αποτελεσμάτων ενός project, η οποία πραγματοποιείται με στόχο τη βελτιστοποίηση της αξίας τους και τη δημιουργία αντικτύπου στους υφιστάμενους συμμετέχοντες και σε νέους συμμετέχοντες οι οποίοι μπορεί να περιλαμβάνουν ομάδες-στόχους, παραγωγικούς τομείς, συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Ένταξη: οι δραστηριότητες ένταξης περιλαμβάνουν όλες τις ενέργειες, τις μεθόδους και τα εργαλεία που στοχεύουν στην εξασφάλιση της προβολής, της δυνατότητας μετάδοσης και της δυνατότητας χρήσης των αποτελεσμάτων του project. Οι δραστηριότητες ένταξης απευθύνονται είτε σε οργανισμούς παρόμοιους με εκείνους που παρείχαν τα αποτελέσματα (σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για οριζόντια ένταξη) είτε σε οργανισμούς που συμμετέχουν σε θεσμικό επίπεδο, οι οποίοι μπορούν να εισαγάγουν αυτά τα αποτελέσματα στον συνήθη σχεδιασμό δραστηριοτήτων εκπαίδευσης και κατάρτισης (κάθετη ένταξη).

2 Η Επιτροπή της ΕΕ και οι Εθνικές Υπηρεσίες έχουν, τελικά, τρεις λόγους για να ζητήσουν την ενεργοποίηση των διαδικασιών διάδοσης: Την παροχή πληροφόρησης, έστω και με έμμεσο τρόπο, για το πώς έχουν δαπανηθεί τα κεφάλαια της ΕΕ (τα οποία θα πρέπει πάντοτε να υπενθυμίζουμε ότι είναι χρήματα των Ευρωπαίων πολιτών) Την ανάπτυξη των συστημάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στα Κράτη-μέλη της ΕΕ, μέσω της διασποράς των πληροφοριών για τις ενέργειες που υλοποιήθηκαν Την ενθάρρυνση της καινοτομίας σε αυτά τα συστήματα μέσω της μετάδοσης ορθών πρακτικών Όσον αφορά τις δυνατότητες που παρέχονται στους φορείς, θα πρέπει να υπενθυμίζεται ότι αυτοί ενεργούν μέσα σε ένα πλαίσιο συνεργατών και μέσα σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό πλαίσιο: η διασπορά των θετικών αποτελεσμάτων που επιτεύχθηκαν σημαίνει αύξηση της προβολής και της φήμης εκείνων που τα δημιούργησαν. Κι αυτό είναι ακόμα πιο σημαντικό για τα projects κινητικότητας, των οποίων τα οφέλη είναι συχνά μη απτά - διότι σχετίζονται με τη βελτίωση των δεξιοτήτων του κάθε μεμονωμένου συμμετέχοντα αλλά έχουν θετικές συνέπειες και για τα εμπλεκόμενα ιδρύματα, για τα τοπικά συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης και για τους συνεργαζόμενους στο δίκτυο. Ομοίως με ότι συμβαίνει στις ενέργειες πληροφόρησης και διαφήμισης σχετικά με τη δομική παρέμβαση της ΕΕ, οι ενέργειες διάδοσης των αποτελεσμάτων των projects που χρηματοδοτούνται από την LLP έχουν κυρίως στόχο να εγγυηθούν απόλυτη διαφάνεια στην χρήση των δημόσιων πόρων και να κινητοποιήσουν τους θεσμικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς φορείς προς μια ολοκληρωμένη και αποτελεσματική χρήση των οικονομικών πόρων. Και όλα αυτά, διότι η στρατηγική της ΕΕ στοχεύει στην υλοποίηση ενός συστήματος το οποίο είναι ολοένα και πιο ανοιχτό προς την ενεργή συμμετοχή των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων και των πολιτών, μέσω μιας υπηρεσίας που διασπείρει τις πληροφορίες και τη γνώση, τις ευκαιρίες και την αλλαγή. Αν αυτή η θεσμική και ρυθμιστική "πηγή" καθιστά σκόπιμη και απαραίτητη την υλοποίηση επικοινωνιακών δραστηριοτήτων ως εισαγωγική υποστήριξη για την υλοποίηση των παρεμβάσεων, υπάρχουν επίσης άλλοι λόγοι - που δεν σχετίζονται με την Επιτροπή, αλλά είναι πιο τεχνικοί - που πιέζουν προκειμένου οι φορείς των δραστηριοτήτων να δομήσουν αποτελεσματικά εργαλεία και μηχανισμούς για την διάδοση και την επικοινωνία.

3 Προφανώς, αυτό δεν είναι το κατάλληλο σημείο για να μακρηγορήσουμε όσον αφορά τα στοιχεία που προωθούν την επικοινωνία, δηλ. την παραλαβή του μηνύματος από τον παραλήπτη και την πιθανή επακόλουθη επίτευξη του στόχου του αποστολέα. Εδώ, αρκεί να υπενθυμίσουμε ότι μια κατάλληλη επικοινωνιακή στρατηγική μπορεί να διευκολύνει την πλήρη επίτευξη των στόχων του project στην πραγματικότητα, η δημιουργία αποτελεσματικών προϊόντων / αποτελεσμάτων, η πρόταση χρήσιμων υπηρεσιών και ο πειραματισμός με καινοτομικές μεθόδους μπορεί να αποτελούν παράγοντες επιτυχίας. Μόνο αν τα αποτελέσματα γνωστοποιηθούν επαρκώς μέσω μιας εύστοχης επικοινωνιακής στρατηγικής, μπορούν να έχουν επιτυχή αντίκτυπο στα συστήματα αναφοράς. Τα άτομα που είναι υπεύθυνα για την πρόβλεψη των αποτελεσμάτων των παρεμβάσεων κινητικότητας έχουν το δύσκολο καθήκον της κατάστρωσης ενός επαρκώς δομημένου σχεδίου διάδοσης (στόχοι, μέθοδοι, χρονικό πλαίσιο, αποτελέσματα), το οποίο, ούτως ή άλλως, θα πρέπει να έχει συνάφεια με το project κινητικότητας, έχοντας στη διάθεσή τους ανεπαρκείς πόρους. Αυτό απαιτεί καθορισμό προτεραιοτήτων και συνετό προγραμματισμό. Τα θεμελιώδη στοιχεία της στρατηγικής διάδοσης. Είναι σκόπιμο, ξεκινώντας από τις ενδείξεις που υπάρχουν τη στιγμή της εφαρμογής, το δίκτυο συνεργατών να μελετά σε βάθος, από τις αρχικές φάσεις ενός project, μια σειρά ζητημάτων που σχετίζονται με τη διάδοση και την επικοινωνία. Πρόκειται βασικά γα μια απαίτηση επισήμανσης των ορίων εντός των οποίων θα διασπαρθούν οι πληροφορίες για την κινητικότητα και τα αποτελέσματα, τόσο εντός όσο και εκτός του δικτύου. Αυτό απαιτεί: Την εξατομίκευση των ενδιαφερομένων τόσο κάθετα (ιδρύματα, αρχές, ενδιαφερόμενοι δημόσιοι φορείς) όσο και οριζόντια (οργανισμοί παρόμοιοι με εκείνους της συνεργασίας, το τοπικό κοινό). Την εξατομίκευση συναφών στόχων με καθορισμένες τυπολογίες (στόχος εισαγωγής στο project, στόχοι για να πειστούν οι ενδιαφερόμενοι, στόχοι για να γίνει το project δημοφιλές...) Την εξατομίκευση του αντικειμένου που θα διαδοθεί (π.χ. τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την κινητικότητα ή οι διαδικασίες που έδωσαν αυτά τα αποτελέσματα)

4 Τις αρμοδιότητες εντός του δικτύου και τις αρμοδιότητες των εξωτερικών συντελεστών που ενδεχομένως ενεπλάκησαν Ένα ευρύ χρονικό πλαίσιο για τις δραστηριότητες και την ποσοτικοποίηση των δαπανών. Σε αυτό το σημείο πιθανώς δεν επαρκεί να συγκεντρώσουμε τις ενέργειες διάδοσης στο τέλος του project. Ακόμα και η δραστηριότητα αύξησης της ενημερότητας είναι μια επικοινωνιακή ενέργεια και σαν τέτοια θα πρέπει να λαμβάνει χώρα κατά την έναρξη της παρέμβασης. Όσον αφορά τις δαπάνες, το έντυπο της αίτησης ζητά τις προδιαγραφές των οικονομικών εργαλείων που απαιτούνται για την υλοποίηση της παρέμβασης (βλ. Μονάδα 13). Μέσα στο όλο οικονομικό πλάνο, οι δαπάνες για τη δραστηριότητα διάδοσης και διασποράς θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία που αφορά τις λειτουργικές και οργανωτικές δαπάνες. Τα εργαλεία και τα κανάλια που θα πρέπει να ενεργοποιηθούν για τη διάδοση. Για να γίνουν σαφή τα διάφορα σημεία της λίστας μπορούμε να ενεργήσουμε είτε με δομημένο τρόπο π.χ. εκπονώντας ένα σχέδιο επικοινωνίας και διάδοσης ή με πιο συνοπτικό τρόπο, με περιγραφές και πλάνα δραστηριοτήτων. Η επιλογή των ενεργειών και των καναλιών μπορεί να γίνει συνυπολογίζοντας διάφορους παράγοντες, όπως ο προϋπολογισμός και η παρουσία επαγγελματιών της επικοινωνίας στο δίκτυο. Μια τέτοια επιλογή μπορεί να λάβει υπόψη την παρακάτω υπόδειξη. Οι ενέργειες διάδοσης και τα κανάλια που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Οι επικοινωνιακές ενέργειες που μπορούν ενδεχομένως να ενεργοποιηθούν σε σχέση με τις προσδιορισμένες ομάδες-στόχους είναι πολλές και αρκετά ετερογενείς. Μια πρώτη αλλά όχι διεξοδική ταξινόμηση περιλαμβάνει τις περισσότερες μακρο-τυπολογίες ενεργειών: Ενέργειες προώθησης Ενέργειες πληροφόρησης 1 Ενέργειες προώθησης

5 1.1 συντονισμένη χρήση γραφικών 1.2 διαφήμιση στα ΜΜΕ 1.3 εξωτερική δημοσιοποίηση 1.4 κινητά διαφημιστικά πλαίσια 1.5 διοργανώσεις (συνέδρια και πρωτοβουλίες) 1.6 διαφημιστικά προϊόντα 1.7 προϊόντα πολυμέσων 2 Ενέργειες πληροφόρησης 2.1 website 2.2 τηλεφωνικό κέντρο 2.3 καταχωρήσεις σε περιοδικά έντυπα 2.4 ταχυδρόμηση ενημερωτικού υλικού 2.5 διοργανώσεις (θεματικά σεμινάρια, συνέδρια) 2.6 συνεντεύξεις τύπου 2.7 πληροφορίες στον Τύπο, στο ραδιόφωνο, στην τηλεόραση Ενδεχομένως είναι χρήσιμο να παρασχεθούν υποδείξεις για το περιεχόμενο κάθε μεμονωμένης ενέργειας. Περιεχόμενο των ενεργειών Ενέργειες προώθησης Συντονισμένη χρήση γραφικών Η πρώτη ανάγκη που θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη είναι η παροχή οργανικής ενότητας και σωστής εικόνας για τις διάφορες παρεμβάσεις με τη χρήση ενός λογότυπου (γραφικού) το οποίο θα διακρίνει την εκστρατεία επικοινωνίας και διάδοσης καθ' όλη την περίοδο αναφοράς στο project. Μια τέτοια συντονισμένη εικόνα επιτρέπει στους αποδέκτες της ενέργειας προετοιμασίας να συσχετίζουν εύκολα τη μεμονωμένη πρωτοβουλία με το LLP project και την παρέμβαση κινητικότητας. Όλες οι επικοινωνιακές ενέργειες θα μπορούν κατά συνέπεια να αναγνωρίζονται εύκολα από τα γραφικά στοιχεία που τις χαρακτηρίζουν καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου. Διαφήμιση στα ΜΜΕ

6 Τα ΜΜΕ μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαφήμιση τόσο της LLP συνολικά όσο και των συγκεκριμένων ενεργειών του Σχεδίου Επικοινωνίας, όπως το website, η δραστηριότητα κατάρτισης, η κατάρτιση στο εξωτερικό, τα συνέδρια κλπ. Η επί πληρωμή χρήση διαφημιστικού χώρου/χρόνου στην τηλεόραση, στο ραδιόφωνο και στον τοπικό Τύπο μπορεί να συμπληρώνει τη χρήση άρθρων και συνεντεύξεων για το project και τα αποτελέσματά του. Εξωτερική δημοσιοποίηση Η εξωτερική δημοσιοποίηση περιλαμβάνει τη χρήση εργαλείων όπως οι αφίσες, οι μόνιμες ή προσωρινές επεξηγηματικές πινακίδες σε συνδυασμό με εύκολα αναγνωριζόμενα πλακάτ με τα ίδια συντονισμένα γραφικά κατά μήκος των κύριων δρόμων της επικράτειας. Στα σχολεία μπορούν να αναρτώνται σχετικές επεξηγηματικές αφίσες οι οποίες θα πληροφορούν τους αποδέκτες και την κοινή γνώμη σχετικά με το project και τις παρεμβάσεις κινητικότητας. Κινητά διαφημιστικά πλαίσια Προκειμένου να προωθηθούν και να διαδοθούν οι σχεδιασμένες παρεμβάσεις στα projects κινητικότητας, μπορούν να οργανωθούν κινητές και περιοδεύουσες κατασκευές που θα εγκαθιστώνται σε νευραλγικά σημεία εντός της επικράτειας σε διάφορες δημόσιες εκδηλώσεις, πανηγύρια / εκθέσεις, εορτασμούς πολιούχων και άλλες κοινωνικές πρωτοβουλίες στις οποίες συμμετέχουν ολόκληρες οι τοπικές κοινωνίες ή ακόμα και μεμονωμένες οικοδομημένες περιοχές. Η υποστήριξη της γνωριμίας του κοινού με το project μπορεί να περιλαμβάνει τη διανομή διαφημιστικού και ενημερωτικού υλικού. Συνέδρια για το project Είναι γνωστό ότι τα projects κινητικότητας μπορεί να περιλαμβάνουν εμφανείς εκδηλώσεις όπως συνέδρια που σχετίζονται με κρίσιμα σημεία της παρέμβασης (π.χ. στο τέλος των δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα στο εξωτερικό). Κατά συνέπεια, τέτοιες εκδηλώσεις μπορούν να συνοδεύονται από μια κατάλληλη διαφημιστική εκστρατεία, η οποία μπορεί να αναπτυχθεί μέσω συνεντεύξεων Τύπου ή άλλων τύπων παρουσιάσεων (π.χ. θεματικές παρεμβάσεις στα τοπικά ΜΜΕ).

7 Διαφημιστικά προϊόντα Για την ενίσχυση του διαφημιστικού μηνύματος, κυρίως όσον αφορά τις γνώσεις για το project και τα αποτελέσματά του, μπορεί να δημιουργηθεί μια σειρά διαφημιστικών προϊόντων όπως ημερολόγια, καπέλα, στυλό, προσωπικά organizer, σημειωματάρια κλπ. - τα οποία θα φέρουν το λογότυπο - που θα διανέμονται κατά τη διάρκεια των δημόσιων εκδηλώσεων (π.χ. συνέδρια). Προϊόντα πολυμέσων Προϊόντα όπως video-κασέτες και CD-ROM καθιστούν πιο ευχάριστο και σύντομο το έργο της πληροφόρησης για το περιεχόμενο και τα αποτελέσματα. Αυτό το υλικό θα είναι πολύ χρήσιμο τόσο για τη διάδοση - μαζί με το website εγγράφων με πολύπλοκη ιεραρχία όσο και για μια διαδραστική και σωστή, όσον αφορά τα γραφικά, παρουσίαση του ζητήματος της μάθησης μέσω του project, δηλ. τη συνεισφορά της παρέμβασης κινητικότητας στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής ιθαγένειας. Ενέργειες πληροφόρησης Internet Η χρήση του internet για τη γνωριμία του κοινού με το project αποτελεί μια εξαιρετικά εποικοδομητική στρατηγική επιλογή, διότι το internet είναι ένα ευέλικτο σύγχρονο εργαλείο, εύκολο στη χρήση, το οποίο διευρύνεται ταχύτατα τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Επιπλέον, το internet είναι μια τεχνολογία που παρέχει δυνατότητες και αποτελεί ένα μαζικό φαινόμενο το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη διάφορων επικοινωνιακών ενεργειών. Το website του project μπορεί να περιλαμβάνει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες και τα έγγραφα τεκμηρίωσης (περιλαμβανομένων των κειμένων χωρίς περικοπές) που αφορούν ειδικότερα τα αποτελέσματα των διάφορων φάσεων, την κατάρτιση και τις δραστηριότητες κατάρτισης (IVT) και τις δραστηριότητες ενημέρωσης των φορέων (VETPRO). Το internet επιτρέπει επίσης την ενεργοποίηση μιας άμεσης επαφής με τους πιθανούς τελικούς αποδέκτες (ακόμα και πέραν του αριθμού εκείνων που εμπλέκονται ενεργά στην κατάρτιση) και την αλληλεπίδραση μαζί τους για τη συλλογή απόψεων και προτάσεων μέσω μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Κατά συνέπεια, το website θα πρέπει να διαφημίζεται κατάλληλα σε όλα τα μηνύματα προώθησης της εκστρατείας

8 γνωριμίας προκειμένου να αυξάνεται η προβολή του και ο αριθμός των χρηστών του. Δεδομένης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητάς του, μπορεί να αποτελέσει προνομιακό μέσο παροχής τεχνικών και εξειδικευμένων πληροφοριών για τους υποψήφιους αποδέκτες αλλά και ένα μέσο ευαισθητοποίησης ολόκληρου του εκπαιδευτικού συστήματος στην επικράτεια. Τηλεφωνικό κέντρο Αυτή η ενέργεια μπορεί να επιτελέσει κυρίως δύο σκοπούς: 1. να παράσχει μια υπηρεσία γενικής πληροφόρησης για τις δραστηριότητες κινητικότητας 2. να παραπέμπει τους πιθανούς αποδέκτες σε συγκεκριμένες πληροφορίες που εξυπηρετούν καλύτερα τις ανάγκες τους Μέσω του τηλεφωνικού κέντρου, το δίκτυο συνεργατών μπορεί να ενημερώνει διαρκώς τα κανάλια πρόσβασης στις πληροφορίες ανάλογα με τις ανάγκες των χρηστών. Το τηλεφωνικό κέντρο απευθύνεται στις εξής κατηγορίες ανθρώπων: πιθανούς τελικούς αποδέκτες φορείς εκπαίδευσης και κατάρτισης στους πολίτες εν γένει. Συνεντεύξεις Τύπου Οι συνεντεύξεις Τύπου μπορούν να χρησιμοποιούνται για την προώθηση των πρωτοβουλιών LLP και μπορούν να απευθύνονται στους υπεύθυνους Τύπου των διάφορων δημόσιων ιδρυμάτων, των ιδιωτικών οργανισμών και των πιο δημοφιλών εφημερίδων. Ταχυδρόμηση ενημερωτικού υλικού Μέσω αυτής της ενέργειας, μπορούν να αποστέλλονται, γρήγορα και αποτελεσματικά, πληροφορίες και διαφημιστικά υλικά στους χρήστες, ομαδοποιημένα σύμφωνα με επακριβείς κατηγορίες-στόχους που αντλούνται από μια βάση δεδομένων που περιέχει όλα τα ονόματα των ανθρώπων που έχουν ζητήσει πληροφορίες για το project και τις υπηρεσίες. Πληροφορίες στα ΜΜΕ

9 Τέλος, υπάρχουν πολλές επιλογές όσον αφορά τη διασπορά των πληροφοριών για το project: μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανακοινώσεις στον Τύπο, ένθετα σε εφημερίδες και εξειδικευμένα έντυπα, τηλεοπτικά σποτ (συμπαραγωγές), σελίδες teletext. Οι ανακοινώσεις στον Τύπο για τη διασπορά των ειδήσεων μπορούν να απευθύνονται σε όλα τα τοπικά δημοσιογραφικά όργανα (μπορεί επίσης να γίνει κατάτμηση της γεωγραφικής περιοχής) καθώς και στα γραφεία τύπου των διάφορων ιδρυμάτων εντός της επικράτειας. Μπορούν να γίνονται συμπληρωματικές ανακοινώσεις με δημοσιογραφικό στυλ στις τοπικές εφημερίδες ή στα εξειδικευμένα έντυπα προκειμένου να πληροφορείται το κοινό ή οι ενδιαφερόμενοι αναγνώστες σχετικά νε τα αποτελέσματα του project και των παρεμβάσεων κινητικότητας. Η επικοινωνία που απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό μπορεί να διασπείρεται μέσω της παρεμβολής ειδικά δημιουργημένων εισαγωγικών σποτ στα τηλεοπτικά προγράμματα, κυρίως σε τοπικό επίπεδο. Όπως είδαμε, η επικοινωνία και η διάδοση μπορούν να πραγματοποιούνται με πολλούς και διάφορους τρόπους. Ανάμεσα στα κριτήρια που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την επιλογή και την υλοποίηση μιας στρατηγικής διάδοσης, είναι σκόπιμο να υπενθυμίσουμε ότι οι δραστηριότητες διασποράς θα πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανονισμούς που έχουν θεσπίσει οι Εθνικές Υπηρεσίες και ισχύουν τη στιγμή της υπογραφής της συμφωνίας χρηματοδότησης με τον επικεφαλής οργανισμό. Αυτό αφορά ειδικότερα δύο ζητήματα: η χρηματοδοτική υποστήριξη της ΕΕ θα πρέπει να είναι εμφανής. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε επικοινωνία ή δημοσίευση σχετίζεται με την παρέμβαση κινητικότητας θα πρέπει να κάνει σαφή αναφορά στο γεγονός ότι η ενέργεια επωφελείται από τους πόρους της ΕΕ ευθύνη για τα περιεχόμενα: Η Επιτροπή της ΕΕ και οι Εθνικές Υπηρεσίες δεν φέρουν καμία ευθύνη για τα περιεχόμενα οποιασδήποτε επικοινωνίας για το project. Αυτό είναι αποκλειστικά ευθύνη του επικεφαλής του δικτύου συνεργατών (από τεχνικής άποψης: του αποδέκτη της χρηματοδότησης).