Προσθήκη βιταμινών, ανόργανων συστατικών και άλλων ουσιών στα τρόφιμα

Transcript

1 Προσθήκη βιταμινών, ανόργανων συστατικών και άλλων ουσιών στα τρόφιμα Γιώργος Μπουκουβάλας Χημικός MSc, PhD Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων /νση ιατροφικής Πολιτικής & Ερευνών

2 Νομοθεσία Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 1925/2006 σχετικά με την προσθήκη βιταμινών και ανόργανων συστατικών και ορισμένων άλλων ουσιών* στα τρόφιμα. Σκοπός: η ρύθμιση προσθήκης βιταμινών/ανόργανων συστατικών και της χρήσης ορισμένων άλλων ουσιών* * Οι βιταμίνες και τα ανόργανα συστατικά προστίθενται στα τρόφιμα προαιρετικά (υποχρεωτικό για κάποια τρόφιμα σε ΚΜ /λειτουργία α πρόσθετου?) συμπληρώματα διατροφής (Οδηγία 2002/46): σκοπό έχουν τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας, ατας, και αποτελούν ούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών τρόφιμα ρ φ μ για ειδική διατροφή (Οδηγία 2009/39): 9) τα τρόφιμα που ανταποκρίνονται στις ανάγκες διατροφής ατόμων που έχει διαταραχθεί η πεπτική λειτουργία ή ο μεταβολισμός ατόμων που βρίσκονται σε ειδική κατάσταση υγιών βρεφών ή νηπίων *ουσία εκτός των βιταμινών ή των ανόργανων συστατικών η οποία επιφέρει θρεπτικό ή φυσιολογικό αποτέλεσμα. Π.χ. αμινοξέα, πρεβιοτικα/προβιοτικά, απαραίτητα λιπαρά οξέα, εκχυλίσματα βοτάνων κ.λπ.

3 Απαιτήσεις προσθήκης βιταμινών και ανόργανων συστατικών Η προσθήκη γίνεται λαμβάνοντας υπόψη την: πιθανή έλλειψη βιταμινών/ανόργανων συστατικών του πληθυσμού βελτίωση της διατροφικής κατάστασης του πληθυσμού εξέλιξη ξ των αποδεκτών επιστημονικών γνώσεων για τη διατροφή Οι βιταμίνες/ανόργανα / συστατικά που επιτρέπονται απαριθμούνται στο παράρτημα Ι του κανονισμού 1925/2006 ενώ η μορφή τους στο παράρτημα ΙΙ του κανονισμού 1925/2006 (βιοδιαθεσιμότητα)

4 Απαιτήσεις προσθήκης βιταμινών και ανόργανων συστατικών Η προσθήκη μπορεί να γίνει ανεξαρτήτως αν περιέχονται ή όχι συνήθως στα τρόφιμα εν επιτρέπεται η προσθήκη: στα αμεταποίητα προϊόντα ποτά που περιέχουν περισσότερο από 1,2 % οινόπνευμα Σημαντική ποσότητα βιταμινών και ανόργανων συστατικών (Ποσότητες ό αναφοράς: Παράρτημα ΧΙΙΙ 1169/2011) 15 % των διατροφικών τιμών αναφοράς ανά 100 g ή 100 ml στην περίπτωση προϊόντων εκτός ποτών 7,5 % των διατροφικών τιμών αναφοράς ανά 100 ml στην περίπτωση των ποτών 15 % των διατροφικών τιμών αναφοράς ανά μερίδα εάν η συσκευασία περιέχει μία μόνο μερίδα Η συνολική ποσότητα βιταμίνης ή ανόργανου συστατικού δεν υπερβαίνει τις ανώτατες ποσότητες Εφαρμόζονται κριτήρια καθαρότητας

5 Απόσπασμα Παραρτημάτων Ι, ΙΙ Παράρτημα Ι Βιταμίνες Βιταμίνη Α Βιταμίνη D Βιταμίνη E Βιταμίνη Κ Βιταμίνη B1.. Ανόργανα Συστατικά Ασβέστιο Μαγνήσιο Σίδηρος Χαλκόςς.. Παράρτημα ΙΙ Σκευάσματα Βιταμινών Βιταμίνη Α ρετινόλη οξική ρετινόλη παλμιτική ρετινόλη β-καροτένιο Βιταμίνη D χοληκαλσιφερόλη εργοκαλσιφερόλη Βιταμίνη E Ανόργανα Συστατικά Ασβέστιο ανθρακικό ασβέστιο χλωριούχο ασβέστιο κιτρικό μηλικό ασβέστιο... Μαγνήσιο οξικό μαγνήσιο ανθρακικό μαγνήσιο..

6 Προϋποθέσεις σχετικά με την προσθήκη βιταμινών και ανόργανων συστατικών Η θέσπιση ανώτατων ποσοτήτων βιταμινών/ανόργανων συστατικών γίνεται κρίνοντας: τα υψηλότερα ασφαλή επίπεδα βιταμινών/ανόργανων συστατικών βάσει επιστημονικής αξιολόγησης κινδύνου τις προσλαμβανόμενες ποσότητες βιταμινών/ανόργανων συστατικών και από άλλες πηγές διατροφής Για τις ανώτατες ποσότητες συνεκτιμώνται: η συνεισφορά των επιμέρους προϊόντων στη συνολική διατροφή του πληθυσμού γενικά ή πληθυσμιακών ομάδων τα περιγράμματα θρεπτικών συστατικών (nutrient profile) του προϊόντος όπως προβλέπει ο κανονισμός 1924/2006

7 Προσθήκη ορισμένων άλλων ουσιών Κανονισμός 1925/2006 Όταν μια ουσία, πλην βιταμινών ή ανόργανων συστατικών προστίθεται σε τρόφιμα: εάν έχει εντοπισθεί βλαβερή επίδραση στην υγεία, η ουσία ή/και το συστατικό που περιέχει την ουσία: εγγράφεται στο παράρτημα ΙΙΙ A (προσθήκη απαγορεύεται) εγγράφεται στο παράρτημα ΙΙΙ B (προσθήκη επιτρέπεται υπό όρους) ) εάν εντοπίζεται η πιθανότητα βλαβερής επίδρασης στην υγεία, αλλά παραμένει η επιστημονική αβεβαιότητα, εγγράφεται στο παράρτημα ΙΙΙ Γ

8 Κοινοτικό μητρώο (1925/2006) Το μητρώο περιλαμβάνει: το Παράρτημα Ι & ΙΙ τις ανώτατες και τις κατώτατες ποσότητες βιταμινών και ανόργανων συστατικών τις πληροφορίες σχετικά με τις εθνικές διατάξεις για την υποχρεωτική προσθήκη βιταμινών και ανόργανων συστατικών τους τυχόν περιορισμούς όσον αφορά την προσθήκη βιταμινών και ανόργανων συστατικών τις ουσίες για τις οποίες έχουν υποβληθεί φάκελοι λ ί ά ί έ τις πληροφορίες σχετικά με τις ουσίες που αναφέρονται στο Παράρτημα ΙΙΙ καθώς και τους λόγους καταχώρησής τους

9 H αγορά των εμπλουτισμένων Μερίδιο αγοράς παγκοσμίως (2010) Μερίδιο αγοράς ανά κατηγορία τροφίμων (2010) Γαλακτοκομικά-38,1 % Κρέας/αυγά-7,4% Ιαπωνία 38,4 % Αυστραλία 1,6 % Η.Π.Α. 31,1 % Ευρώπη 28,9 % Αρτοσκευάσματα-22,7 % Αναψυκτικά-12,5 % Λίπη/Έλαια-8,1% Προϊόντα σόγιας-5,8 % Άλλο-5,7 % Πηγή: Leatherhead Food Research

10 H αγορά των εμπλουτισμένων Εμπλουτισμένα μ τρόφιμα ανά χώρα το 2009 ϊόντων ων» προϊ θμός «νέω Αριθ

11 Η αγορά στην Ελλάδα Η αγορά στην Ελλάδα Αρτοπαρασκευάσματα- ημητριακά προγεύματος Γαλακτοκομικά προϊόντα Γλυκίσματα Λίπη έλαια Χυμοί Το μέλλον της αγοράς: Αισιοδοξία Ένας πληθυσμός που «γερνάει» Αυξημένη αγοραστική ικανότητα από αναδυόμενες οικονομίες Η θετική ανταπόκριση για τη σύνδεση ύδ διατροφής και υγείας Η εξέλιξη της τεχνολογίας τροφίμων

12 Απαιτήσεις ασφάλειας των τροφίμων και ελεύθερη λύθ κυκλοφορία αγαθών Κανονισμός 178/2002 τρόφιμα τα οποία είναι μη ασφαλή δεν διατίθενται στην αγορά τα τρόφιμα θεωρούνται ως μη ασφαλή όταν εκτιμάται ότι είναι επιβλαβή βή για την υγεία Ενοποιημένη απόδοση της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξασφάλιση ελεύθερης κυκλοφορία των εμπορευμάτων απαγορεύσεις/περιορισμοί εισαγωγών/εξαγωγών που δικαιολογούνται από λόγους προστασίας της υγείας και της ζωής των ανθρώπων...

13 Πρόσληψη βιταμινών και ανησυχίες Η καινοτομία στον τομέα των τροφίμων τείνει να λάβει υπόψη όλο και περισσότερο τη σχέση μεταξύ διατροφής και υγείας και μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ποσοστού των τροφίμων εμπλουτισμένων με βιταμίνες και ανόργανα συστατικά στην αγορά Έλλειψη Τοξικότητα RDA UL LOAEL NOAEL Πρόσληψη H RDA είναι η μέση καθημερινή πρόσληψη, που καλύπτει τις θρεπτικές απαιτήσεις σχεδόν όλων των υγιών ενηλίκων UL (Tolerable Upper Intake Levels) ανώτερο επίπεδο ασφαλούς πρόσληψης NOAEL (No Observed Adverse Effect Levels), το ανώτατο όριο για το οποίο δεν παρατηρούνται αρνητικές επιπτώσεις LOAEL (Lowest Observed Adverse Effect Levels), κατώτατο όριο για το οποίο παρατηρούνται αρνητικές επιπτώσεις

14 Χρόνια, υπερβολική έκθεση σε καροτενοειδή Κατανάλωση 2λίτρα τοματοχυμού ( mg/d) για κάποια χρόνια.

15 Πρόσληψη βιταμινών και ανησυχίες Επιπτώσεις στην υγεία βιταμινών/ανόργανων συστατικών και ULs 100μg published: 27/7/2012 b. Evaluation by the EU Scientific Committee on Food/European Food Safety Authority c. Evaluation by the USA Institute of Medicine Food and Nutrition Board d. Evaluation by the UK Expert Group on Vitamins and Minerals Verkaik-Kloosterman J, McCann MT, Hoekstra J, Verhagen H. Vitamins and minerals: issues associated with too low and too high population intakes. Food & Nutrition Research 2012; 56: 5728

16 Παρακολούθηση των εν λόγω τροφίμων Για την παρακολούθηση των τροφίμων που εμπίπτουν στον κανονισμό 1925/2006, τα ΚΜ μπορούν να απαιτήσουν από τους υπεύθυνους την κοινοποίηση της διάθεσης τους στην αρμόδια αρχή, προσκομίζοντας υπόδειγμα της ετικέτας Ο εκτελεστικός (489/2012) κανονισμός για τη θέσπιση κανόνων εφαρμογής του άρθρου 16 του 1925/2006 ζητάει από τα ΚΜ πληροφορίες ως προς: την εξέλιξη της εθνικής αγοράς των τροφίμων τα πρότυπα κατανάλωσης τροφίμων στα οποία έχουν προστεθεί βιταμίνες και ανόργανα συστατικά τα επίπεδα πρόσληψης βιταμινών και ανόργανων συστατικών από τον πληθυσμό την προσθήκη στα τρόφιμα άλλων ουσιών συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωμάτων διατροφής

17 Τι γίνεται στην ανάγκη θέσπισης Εθνικών διατάξεων? Όταν ένα ΚΜ έχει σοβαρούς λόγους να πιστεύει ότι ένα προϊόν θέτει σε κίνδυνο ίδ την ανθρώπινη υγεία, τότε μπορεί να αναστέλλει ή να περιορίζει προσωρινά την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων στην επικράτειά του Το εν λόγω κράτος μέλος ενημερώνει αμέσως σχετικά τα άλλα κράτη μέλη και την Επιτροπή αιτιολογώντας την απόφασή του Η Επιτροπή μπορεί να κινεί τη διαδικασία αυτήν με δική της πρωτοβουλία Τ ά έλ ί δ ί λή ή ό Το κράτος μέλος μπορεί να διατηρεί την αναστολή ή τον περιορισμό μέχρις ότου του κοινοποιηθεί η απόφαση της Επιτροπής

18 H περίπτωση της ανίας Στην υπόθεση C-192/01 το δικαστήριο αξιολόγησε τη διοικητική πρακτική που εφαρμόζονταν στη ανία όπου τα εμπλουτισμένα τρόφιμα, νομίμως παραγόμενα ή διατιθέμενα στην αγορά άλλων κρατών μελών θα μπορούσαν να διατίθενται στην ανία μόνο εάν υπήρχε αιτιολόγηση για την ανάγκη του πληθυσμού της χώρας για αυτές. (Συνθήκη για την ΕΕ εξασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων ). μ ) The Court ruled that the absence of such a need cannot, by itself, justify a total prohibition the Danish administrative practice systematically prohibits the marketing of all foodstuffs to which vitamins and minerals have been added, without distinguishing according to the different vitamins and minerals added d or according to the level l of risk which h their addition may possibly pose to public health.

19 «Το φάρμακο σου είναι η τροφή σου και η τροφή σου είναι το φάρμακο σου» Ιπποκράτης Σας ευχαριστώ