Ισχυρισμοί Διατροφής & Υγείας

Transcript

1 Ισχυρισμοί Διατροφής & Υγείας Κείμενο κατευθυντήριων γραμμών για την εφαρμογή του Κανονισμού 1924/2006 ΕΝΙΑΙΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Διεύθυνση Αξιολόγησης & Εγκρίσεων Δεκέμβριος 2010

2 Ισχυρισμοί διατροφής & Υγείας Κείμενο κατευθυντήριων γραμμών Δεκέμβριος 2010 Εκδόθηκε από: ΕΝΙΑΙΟ ΦΟΡΕΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Δ/νση Αξιολόγησης & Εγκρίσεων Κηφισίας 124 & Ιατρίδου Αθήνα Τηλ.: Fax: Website: e mail: info@efet.gr Το εγχειρίδιο αυτό δεν αποτελεί νομικό κείμενο. Δημιουργήθηκε με σκοπό να παρέχει διευκρινήσεις στις αρμόδιες αρχές και τις επιχειρήσεις τροφίμων, και στόχο έχει την καλύτερη κατανόηση και ομοιόμορφη εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας. Θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τις ισχύουσες Κοινοτικές και Εθνικές Διατάξεις. Διευκρινίζεται επίσης ότι το παρόν κείμενο παρουσιάζει τις απαιτήσεις του Κανονισμού 1924/2006 όπως αυτές ισχύουν έως το Δεκέμβριο Οι όποιες αλλαγές στη νομοθεσία θα αναρτώνται στην ιστοσελίδα του ΕΦΕΤ ( 1

3 Περιεχόμενα ΔΙΑΘΡΕΠΤΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ... 3 ΠΙΝΑΚΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ... 3 ΔΗΛΩΣΗ ΒΙΤΑΜΙΝΩΝ & ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΩΝ... 4 ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ & ΑΝΟΡΓΑΝΑ ΑΛΑΤΑ... 5 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ 1924/ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ... 7 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΡΗΣΗΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ... 7 ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ... 9 ΟΡΙΣΜΟΣ... 9 ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ... 9 ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΙ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΥΓΕΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΚ) ΑΡΙΘ. 1924/2006 ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΡΗΣΗΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΧΡΗΣΗ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 13(1)(Α) ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥΣ

4 Διαθρεπτική επισήμανση Πίνακες διατροφικών στοιχείων Η διαθρεπτική επισήμανση σύμφωνα με την Οδηγία 90/496/ΕΚ και τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1924/2006, είναι υποχρεωτική για τα τρόφιμα που φέρουν ισχυρισμούς διατροφής και υγείας Απαιτήσεις Διαθρεπτικής επισήμανσης Τα στοιχεία εκφράζονται ανά 100g ή 100ml. Επιπλέον οι πληροφορίες αυτές μπορεί να αναγράφονται ανά υποδεικνυόμενη στην ετικέτα δόση ή ανά μερίδα, με την προϋπόθεση ότι θα αναφέρεται και ο αριθμός των μερίδων που περιέχονται στη συσκευασία Οι πληροφορίες πρέπει να αναφέρονται στη μορφή υπό την οποία πωλείται το τρόφιμο. όπου αυτό ενδείκνυται οι πληροφορίες αυτές, μπορεί να αναφέρονται σε παρασκευασμένο τρόφιμο, με την προϋπόθεση ότι ο τρόπος παρασκευής θα περιγράφεται λεπτομερώς και ότι η πληροφορία θα αφορά στο έτοιμο προς κατανάλωση τρόφιμο Οι πληροφορίες πρέπει να εμφανίζονται συγκεντρωμένες σε ένα μέρος υπό μορφή πίνακα, με τους αριθμούς σε κάθετη ευθυγράμμιση, αν το επιτρέπει ο χώρος. Σε περίπτωση έλλειψης χώρου, η αναγραφή γίνεται γραμμικά Οι πληροφορίες πρέπει να αναγράφονται και στα Ελληνικά, σε εμφανή θέση και κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να είναι ευανάγνωστες και ανεξίτηλες Όταν γίνεται ισχυρισμός διατροφής Οι πληροφορίες που πρέπει να παρέχονται όταν γίνεται ισχυρισμός διατροφής είναι εκείνες της Ομάδας 1 ή της Ομάδας 2, του άρθρου 11 α του Κώδικα Τροφίμων & Ποτών (ΚΤΠ). Όταν ο ισχυρισμός αφορά στα σάκχαρα, τα κορεσμένα λιπαρά οξέα, τις εδώδιμες ίνες ή το νάτριο, οι πληροφορίες που παρέχονται είναι εκείνες της ομάδας 2. Όταν γίνεται ισχυρισμός υγείας Οι πληροφορίες είναι εκείνες της Ομάδας 2. Και στις δύο περιπτώσεις, η ποσότητα ή οι ποσότητες των ουσιών στις οποίες διατυπώνεται ο ισχυρισμός διατροφής ή υγείας οι οποίες δεν εμφανίζονται στη διατροφική επισήμανση, θα πρέπει να αναγράφονται επίσης στο ίδιο οπτικό πεδίο με τις διατροφικές πληροφορίες και να εκφράζονται σύμφωνα με το άρθρο 6 της Οδηγίας 90/496/ΕΟΚ. 3

5 Υποδείγματα ΟΜΑΔΑ 1 Διατροφικά στοιχεία Ενέργεια Πρωτεΐνη Υδατάνθρακες Λιπαρά Ανά 100g Kj/Kcal g g g ΟΜΑΔΑ 2 Διατροφικά στοιχεία Ενέργεια Πρωτεΐνη Υδατάνθρακες εκ των οποίων σάκχαρα Λιπαρά Εκ των οποίων κορεσμένα Εδώδιμες ίνες Ανά 100g Kj/Kcal g g g g Στις περιπτώσεις που δηλώνονται τα σάκχαρα ή/και οι πολυαλκοόλες ή/και το άμυλο η δήλωση ακολουθεί αμέσως μετά την αναφορά στους περιεχόμενους υδατάνθρακες ως ακολούθως: Υδατάνθρακες g εκ των οποίων : σάκχαρα g πολυαλκοόλες g Άμυλο g Στις περιπτώσεις που δηλώνεται η ποσότητα και/ή το είδος των λιπαρών οξέων και/ή ποσότητα της χοληστερόλης, η δήλωση ακολουθεί αμέσως μετά την αναφορά στα ολικά λιπίδια, ως ακολούθως: Νάτριο g Λιπαρές ύλες σε g εκ των οποίων: Κορεσμένα g Μονοακόρεστα g Πολυακόρεστα g Χοληστερόλη mg Δήλωση Βιταμινών & ιχνοστοιχείων Οι βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία μπορούν να δηλωθούν εάν περιέχονται στο τρόφιμο σε σημαντική ποσότητα σύμφωνα με το Παράρτημα Ι του άρθρου 11α του ΚΤΠ. Κατά κανόνα η σημαντική ποσότητα αντιστοιχεί στο 15 % της συνιστώμενης ημερήσιας παροχής (ΣΗΠ) ανά 100g ή 100ml ή ανά συσκευασία αν η συσκευασία περιέχει μία μόνο μερίδα. Οι μονάδες που χρησιμοποιούνται για τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία είναι αυτές του παραρτήματος Ι του άρθρου 11α του ΚΤΠ. 4

6 Εκτός από την ποσότητα της βιταμίνης/ιχνοστοιχείου πρέπει να αναφέρεται και το ποσοστό της ΣΗΠ στην οποία αυτό αντιστοιχεί. Παράδειγμα διαθρεπτικής επισήμανσης της Ομάδας 2 Διατροφικά στοιχεία Ενέργεια Πρωτεΐνη Υδατάνθρακες εκ των οποίων σάκχαρα Λιπαρά Εκ των οποίων κορεσμένα Εδώδιμες ίνες Νάτριο Βιταμίνη Α Βιταμίνη C Σίδηρος Ανά 100g 245 Kj/600 Kcal 23,4 g 18,6 g 1,7 g 47,5 g 4,7 g 6,0 g 0,15 g 120 μg (15% ΣΗΠ) 16 mg (20% ΣΗΠ) 7,5 mg (54% ΣΗΠ) Ο πίνακας διαθρεπτικής επισήμανσης αναφέρεται στη μορφή υπό την οποία πωλείται το τρόφιμο. Στις περιπτώσεις που διατυπώνονται ισχυρισμοί διατροφής & υγείας η διαθρεπτική επισήμανση θα αφορά στο έτοιμο προς κατανάλωση προϊόν, σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή. Βιταμίνες & Ανόργανα άλατα Το παράρτημα Ι της οδηγίας 90/496/ΕΟΚ, παραθέτει τις βιταμίνες και τα ανόργανα άλατα που μπορούν να αναφέρονται στην διαθρεπτική επισήμανση καθώς και την συνιστώμενη ημερήσια παροχή (ΣΗΠ) τους. Το παράρτημα αυτό τροποποιήθηκε με την οδηγία 2008/100/ΕΚ. Επειδή οι τιμές ΣΗΠ της οδηγίας 90/496/ΕΟΚ ισχύουν έως την 31η Οκτωβρίου 2012, για ορισμένες βιταμίνες και ανόργανα άλατα μπορεί να υπάρχουν δύο τιμές ΣΗΠ μέχρι την προαναφερόμενη ημερομηνία. 5

7 Στον παρακάτω πίνακα παραθέτονται οι τιμές ΣΗΠ των βιταμινών και ανόργανων αλάτων που αναφέρονται στις οδηγίες 2008/100/ΕΚ και 90/496/ΕΟΚ (σε ισχύ μέχρι την 31η Οκτωβρίου 2012), καθώς και οι ελάχιστες τιμές που απαιτούνται για να γίνει χρήση των ισχυρισμών διατροφής «πηγή» και «υψηλή περιεκτικότητα». Οδηγία 2008/100/ΕΚ Οδηγία 90/496/ΕΟΚ Βιταμίνες/ανόργανα άλατα ΣΗΠ Για τον ισχυρισμό «πηγή» Για τον ισχυρισμό «υψηλή περιεκτικότητα» ΣΗΠ Για τον ισχυρισμό «πηγή» Για τον ισχυρισμό «υψηλή περιεκτικότητα» Βιταμίνη Α 800 μg 120 μg 240 μg 800 μg 120 μg 240 μg Βιταμίνη D 5 μg 0.75 μg 1,5 μg 5 μg 0,75 μg 1,5 μg Βιταμίνη E 12 mg 1,8 mg 3,6 mg 10 mg 1,5 mg 3,0 mg Βιταμίνη K 75 μg 11,25 μg 22,5 μg Βιταμίνη C 80 mg 12 mg 24 mg 60 mg 9 mg 18 mg Θειαμίνη 1,1 mg 0,165 mg 0,33 mg 1,4 mg 0,21 mg 0,42 mg Ριβοφλαβίνη 1,4 mg 0,21 mg 0,42 mg 1,6 mg 0,24 mg 0,28 mg Νιασίνη 16 mg 2,4 mg 4,8 mg 18 mg 2,7 mg 5,4 mg Βιταμίνη Β6 1,4 mg 0,21 mg 0,42 mg 2 mg 0,3 mg 0,6 mg Φολικό οξύ 200 μg 30 μg 60 μg 200 μg 30 μg 60 μg Βιταμίνη Β12 2,5 μg 0,38 μg 0,76 μg 1 μg 0,15 μg 0,30 μg Βιοτίνη 50 μg 7,5 μg 15 μg 0,15 mg 0,0225mg 0,035mg Παντοθενικό οξύ 6 mg 0,90 mg 1,8 mg 6 mg 0,90 mg 1,80 mg Κάλιο 2000 mg 300 mg 600 mg Χλώριο 800 mg 120 mg 240 mg Ασβέστιο 800 mg 120 mg 240 mg 800 mg 120 mg 240 mg Φώσφορος 700 mg 105 mg 210 mg 800 mg 120 mg 240 mg Μαγνήσιο 375 mg 56,25 mg 112,5 mg 300 mg 45 mg 90 mg Σίδηρος 14 mg 2,1 mg 4,2 mg 14 mg 2,1 mg 4,2 mg Ψευδάργυρος 10 mg 1,5 mg 3,0 mg 15 mg 2,25 mg 4,5 mg Χαλκός 1 mg 0,15 mg 0,30 mg Μαγγάνιο 2 mg 0,30 mg 0,60 mg Φθόριο 3,5 mg 0,525 mg 1,05 mg Σελήνιο 55 μg 8,25 μg 16,5 μg Χρώμιο 40 μg 6 μg 12 μg Μολυβδένιο 50 μg 7,5 μg 15 μg Ιώδιο 150 μg 22,5 μg 45 μg 150 μg 22,5 μg 45 μg ΣΗΜΕΙΩΣΗ Ο ισχυρισμός «πηγή» αναφέρεται κατ ελάχιστον στο 15 % της ΣΗΠ Ο ισχυρισμός «υψηλή περιεκτικότητα» αναφέρεται κατ ελάχιστον στο 30 % της ΣΗΠ 6

8 Γενικές απαιτήσεις του Κανονισμού 1924/2006 Πεδίο εφαρμογής Το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού είναι ευρύ και περιλαμβάνει ισχυρισμούς διατροφής και υγείας που διατυπώνονται στην επισήμανση, στην παρουσίαση ή στη διαφήμιση των τροφίμων τα οποία διατίθενται ως έχουν στον τελικό καταναλωτή. Επίσης, εφαρμόζεται στα τρόφιμα που προορίζονται για τον εφοδιασμό εστιατορίων, νοσοκομείων, σχολείων, κυλικείων και παρόμοιων εγκαταστάσεων ομαδικής εστίασης. Διευκρινίζεται ότι το πεδίο εφαρμογής του Κανονισμού καλύπτει και τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται στα συμπληρώματα διατροφής, στα τρόφιμα ειδικής διατροφής, στα φυσικά μεταλλικά νερά και στο νερό για ανθρώπινη κατανάλωση, με την επιφύλαξη των ειδικών κοινοτικών διατάξεων που τα αφορούν. Οι ισχυρισμοί διατροφής & υγείας που διατυπώνονται στα τρόφιμα δεν θα πρέπει να είναι ψευδείς, διφορούμενοι ή παραπλανητικοί να δημιουργούν αμφιβολίες σχετικά με την ασφάλεια ή/και την θρεπτική επάρκεια των άλλων τροφίμων να ενθαρρύνουν ή να εμφανίζουν ως αποδεκτή την υπερβολική κατανάλωση ενός τροφίμου να δηλώνουν, να υποδηλώνουν ή να υπονοούν ότι μια ισορροπημένη και ποικίλη διατροφή δεν μπορεί να παρέχει επαρκείς ποσότητες των θρεπτικών ουσιών γενικά να αναφέρονται σε αλλαγές των λειτουργιών του οργανισμού, οι οποίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν αισθήματα φόβου στον καταναλωτή η να εκμεταλλευτούν το φόβο του, είτε μέσω λεκτικών, είτε εικαστικών, γραφικών ή συμβολικών παραστάσεων να αποδίδουν στο τρόφιμο ιδιότητες πρόληψης, αγωγής ή θεραπείας ασθενειών ή να τις υπονοούν Προϋποθέσεις χρήσης ισχυρισμών Για να χρησιμοποιηθεί ένας ισχυρισμός θα πρέπει να ισχύουν οι παρακάτω προϋποθέσεις: το τρόφιμο θα πρέπει να διαθέτει τα ειδικά θρεπτικά χαρακτηριστικά όπως αυτά θα καθορισθούν στα ειδικά περιγράμματα θρεπτικών συστατικών Nutrient Profiles* η παρουσία της θρεπτικής ή άλλης ουσίας για την οποία γίνεται ο ισχυρισμός θα πρέπει να έχει αποδεδειγμένα ευεργετικό θρεπτικό ή φυσιολογικό αποτέλεσμα σύμφωνα με γενικώς αποδεκτά επιστημονικά στοιχεία η θρεπτική ή άλλη ουσία για την οποία γίνεται ο ισχυρισμός θα πρέπει να περιέχεται στο τελικό προϊόν σε σημαντική ποσότητα η θρεπτική ή άλλη ουσία για την οποία γίνεται ο ισχυρισμός θα πρέπει να είναι σε μορφή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον οργανισμό η ποσότητα του προϊόντος που ευλόγως αναμένεται να καταναλωθεί παρέχει σημαντική ποσότητα της θρεπτικής ή άλλης ουσίας για την οποία διατυπώνεται ο ισχυρισμός Ο ισχυρισμός θα πρέπει να συμμορφώνεται με τους ειδικούς όρους που καθορίζονται στον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1924/2006 7

9 οι ισχυρισμοί επί θεμάτων διατροφής και υγείας αναφέρονται σε τρόφιμα έτοιμα προς κατανάλωση σύμφωνα με τις οδηγίες του παρασκευαστή η χρήση των ισχυρισμών διατροφής και υγείας επιτρέπεται μόνον εάν ο μέσος καταναλωτής αναμένεται να κατανοεί τα ευεργετικά αποτελέσματα όπως αυτά διατυπώνονται στον ισχυρισμό *ΣΗΜΕΙΩΣΗ Τα ειδικά περιγράμματα θρεπτικών συστατικών (nutrient profiles) καθώς και οι όροι χρήσης τους θα καθορισθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της Κανονιστικής Επιτροπής (Standing Committee) στην οποία συμμετέχουν τα Kράτη Mέλη. Η συζήτηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή που αφορά στα διατροφικά προφίλ έχει προς το παρόν διακοπεί και προβλέπεται να συνεχιστεί στο εγγύς μέλλον. 8

10 Ισχυρισμοί διατροφής Ορισμός Ισχυρισμός διατροφής είναι κάθε ισχυρισμός που δηλώνει, υπονοεί η οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ένα τρόφιμο διαθέτει ιδιαίτερες ευεργετικές θρεπτικές ιδιότητες, λόγω της ενέργειας (θερμιδικής αξίας) ή της θρεπτικής ή άλλης ουσίας που i. περιέχεται ή ii. δεν περιέχεται ή iii. περιέχεται σε μειωμένο ή αυξημένο ποσοστό στο τρόφιμο, π.χ. «υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες», «χωρίς λιπαρά», «χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα», «μειωμένη ενεργειακή αξία». Επιτρεπόμενοι ισχυρισμοί διατροφής Επιτρέπονται ΜΟΝΟ οι ισχυρισμοί διατροφής που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1924/2006, όπως αυτός τροποποιήθηκε με τον Κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 116/2010 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και σύμφωνα με τους ειδικούς όρους χρήσης τους, και υπό την προϋπόθεση ότι τα τρόφιμα στα οποία θα διατυπωθεί ο ισχυρισμός είναι σύμφωνα με τους γενικούς όρους του Κανονισμού. ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΩΝ ΙΣΧΥΡΙΣΜΩΝ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΡΗΣΗΣ Χαμηλή ενεργειακή αξία Μειωμένη ενεργειακή αξία Χωρίς ενεργειακή αξία Χαμηλά λιπαρά Χωρίς λιπαρά το προϊόν δεν περιέχει περισσότερες από 40 kcal (170 kj)/100 g για στερεές τροφές 20 kcal (80 kj)/100 ml για υγρές τροφές Για τα επιτραπέζια γλυκαντικά, ισχύει το όριο των 4 kcal (17 kj)/μερίδα, με ισοδύναμες γλυκαντικές ιδιότητες 6g καλαμοσακχάρου (περίπου 1 κουταλάκι του γλυκού καλαμοσακχάρου) η ενεργειακή αξία έχει μειωθεί κατά 30 % τουλάχιστον, με ένδειξη του ή των χαρακτηριστικών που μειώνουν τη συνολική ενεργειακή αξία του τροφίμου το προϊόν δεν περιέχει περισσότερες από 4 kcal (17 kj)/100 ml. Για τα επιτραπέζια γλυκαντικά, ισχύει το όριο των 0,4 kcal (1,7 kj)/μερίδα, με ισοδύναμες γλυκαντικές ιδιότητες 6g καλαμοσακχάρου (περίπου 1 κουταλάκι του γλυκού καλαμοσακχάρου) το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 3 g λιπαρών ανά 100 g για στερεές τροφές ή 1,5g λιπαρών ανά 100 ml για υγρές τροφές (1,8g λιπαρών ανά 100 ml για το ημιαποβουτυρωμένο γάλα) το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,5g λιπαρών ανά 100 g ή 100 ml. Ωστόσο, απαγορεύονται οι ισχυρισμοί που εκφράζονται ως "X % χωρίς λιπαρά" 9

11 ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΡΗΣΗΣ Χαμηλά κορεσμένα λιπαρά Χωρίς κορεσμένα λιπαρά Χαμηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα Χωρίς σάκχαρα Χωρίς πρόσθετα σάκχαρα Χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο/αλάτι Πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο/αλάτι Χωρίς νάτριο ή αλάτι το άθροισμα των κορεσμένων λιπαρών οξέων και των trans λιπαρών οξέων στο προϊόν δεν υπερβαίνει τα 1,5 g ανά 100 g για στερεές τροφές ή 0,75 g ανά 100 ml για υγρές τροφές και, σε κάθε περίπτωση, το άθροισμα των κορεσμένων λιπαρών οξέων και των trans λιπαρών οξέων δεν πρέπει να υπερβαίνει το 10 % της ενεργειακής αξίας το άθροισμα των κορεσμένων λιπαρών και των trans λιπαρών οξέων δεν υπερβαίνει τα 0,1 g κορεσμένων λιπαρών ανά 100 g ή 100 ml το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 5 g σακχάρων ανά 100 g για στερεές τροφές ή 2,5 g σακχάρων ανά 100 ml για υγρές τροφές το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,5 g σακχάρων ανά 100 g ή 100 ml το προϊόν δεν περιέχει πρόσθετους μονοσακχαρίτες ή δισακχαρίτες ή άλλο τρόφιμο που χρησιμοποιείται για τις γλυκαντικές του ιδιότητες. Εάν υπάρχουν φυσικά σάκχαρα στο τρόφιμο, η επισήμανση θα πρέπει να φέρει και την ακόλουθη ένδειξη: "ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΦΥΣΙΚΑ ΣΑΚΧΑΡΑ" το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,12 g νατρίου, ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού, ανά 100 g ή ανά 100 ml. Για τα νερά, πλην των φυσικών μεταλλικών νερών που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 80/777/ΕΟΚ, η τιμή αυτή δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 2 mg νατρίου ανά 100 ml το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,04 g νάτριου, ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού, ανά 100 g ή ανά 100 ml. Ο ισχυρισμός αυτός δεν χρησιμοποιείται για τα φυσικά μεταλλικά νερά και τα άλλα νερά. το προϊόν δεν περιέχει περισσότερα από 0,005 g νάτριου, ή ισοδύναμη ποσότητα αλατιού, ανά 100 g Πηγή εδώδιμων ινών Υψηλή περιεκτικότητα σε εδώδιμες ίνες Πηγή πρωτεϊνών Υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες Πηγή [ΟΝΟΜΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ/ΩΝ] ή/και [ΟΝΟΜΑ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΑΛΑΤΟΣ/ΩΝ] το προϊόν περιέχει τουλάχιστον 3 g εδώδιμων ινών ανά 100 g ή τουλάχιστον 1,5 g εδώδιμων ινών ανά 100 kcal το προϊόν περιέχει τουλάχιστον 6 g εδώδιμων ινών ανά 100 g ή τουλάχιστον 3 g εδώδιμων ινών ανά 100 kcal τουλάχιστον το 12 % της ενεργειακής αξίας του τροφίμου παρέχεται από πρωτεΐνες τουλάχιστον το 20 % της ενεργειακής αξίας του τροφίμου παρέχεται από πρωτεΐνες Το προϊόν περιέχει τουλάχιστον σημαντική ποσότητα, κατά το Παράρτημα της Οδηγίας 90/496/ΕΟΚ, ή ποσότητα βάσει παρεκκλίσεων που παρέχονται κατά το άρθρο 6 του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1925/2006 για την προσθήκη βιταμινών και ανόργανων στοιχείων και ορισμένων άλλων ουσιών στα τρόφιμα 10

12 ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΡΗΣΗΣ Υψηλή περιεκτικότητα σε [ΟΝΟΜΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ/ΩΝ] ή/και [ΟΝΟΜΑ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΑΛΑΤΟΣ/ΩΝ] περιέχει [ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ Ή ΑΛΛΗΣ ΟΥΣΙΑΣ] Αυξημένη περιεκτικότητα (ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ) Μειωμένη περιεκτικότητα (ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΘΡΕΠΤΙΚΗΣ ΟΥΣΙΑΣ) Μειωμένων θερμίδων (light/lite) Εκ φύσεως / φυσικό Πηγή ω 3 λιπαρών οξέων το προϊόν περιέχει τουλάχιστον τη διπλάσια ποσότητα από την "πηγή [ΟΝΟΜΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ/ΩΝ] ή/και [ΟΝΟΜΑ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΑΛΑΤΟΣ/ΩΝ]" το προϊόν είναι σύμφωνο με όλες τις εφαρμοστέες διατάξεις του παρόντος Κανονισμού και ιδίως το άρθρο 5. Για τις βιταμίνες και τα ανόργανα άλατα, ισχύουν οι όροι για τη χρήση του ισχυρισμού "πηγή" το προϊόν πληροί τις προϋποθέσεις για τον ισχυρισμό "πηγή" και η περιεκτικότητα έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 30 % σε σύγκριση με παρόμοιο προϊόν η περιεκτικότητα έχει μειωθεί τουλάχιστον κατά 30 % σε σύγκριση με παρόμοιο προϊόν, εκτός από την περίπτωση ιχνοστοιχείων όπου επιτρέπεται διαφορά της τάξης του 10 % ως προς τις τιμές αναφοράς που ορίζονται με την οδηγία 90/496/ΕΟΚ, και του νατρίου, ή της ισοδύναμης τιμής νατρίου, όπου επιτρέπεται διαφορά της τάξης του 25 % πρέπει να πληροί τις ίδιες προϋποθέσεις με αυτές που καθορίζονται για τον όρο "μειωμένο". O ισχυρισμός πρέπει επίσης να συνοδεύεται από ένδειξη του ή των χαρακτηριστικών που καθιστούν το προϊόν "light" ή "lite" Στην περίπτωση τροφίμων τα οποία εκ φύσεως πληρούν την ή τις προϋποθέσεις που ορίζονται με το παρόν παράρτημα, ο όρος "εκ φύσεως/φυσικό" μπορεί να χρησιμοποιηθεί προτασσόμενος του ισχυρισμού το προϊόν περιέχει τουλάχιστον 0,3g α λινολενικού οξέως ανά 100g και ανά 100kcal ή τουλάχιστον 40mg άθροισμα εικοσιπενταενοϊκού οξέος (DHA) και εικοσιδυαεξαενοϊκου οξέως (EPA) ανά 100g και ανά 100kcal Υψηλή περιεκτικότητα σε ω 3 λιπαρά οξέα Υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα Υψηλή περιεκτικότητα σε πολυακόρεστα λιπαρά Υψηλή περιεκτικότητα σε ακόρεστα λιπαρά το προϊόν περιέχει τουλάχιστον 0,6g α λινολενικού οξέος ανά 100g και ανά 100kcal ή τουλάχιστον 80mg άθροισμα εικοσιπενταενοϊκού οξέος (DHA) και εικοσιδυαεξαενοϊκου οξέως (EPA) ανά 100g και ανά 100kcal τουλάχιστον το 45% των λιπαρών οξέων που είναι παρόντα στο προϊόν προέρχονται από μονοακόρεστα λιπαρά, υπό τον όρο ότι τα μονοακόρεστα λιπαρά παρέχουν περισσότερο από το 20% της ενέργειας του προϊόντος τουλάχιστον το 45% των λιπαρών οξέων που είναι παρόντα στο προϊόν προέρχονται από πολυακόρεστα λιπαρά, υπό τον όρο ότι τα πολυακόρεστα λιπαρά παρέχουν περισσότερο από το 20% της ενέργειας του προϊόντος τουλάχιστον το 70% των λιπαρών οξέων που είναι παρόντα στο προϊόν προέρχονται από ακόρεστα λιπαρά, υπό τον όρο ότι τα ακόρεστα λιπαρά παρέχουν περισσότερο από το 20% της ενέργειας του προϊόντος 11

13 Ισχυρισμοί διατροφής & Συντελεστές μετατροπής ενέργειας Για τους ισχυρισμούς Πηγή πρωτεϊνών Υψηλή περιεκτικότητα σε o πρωτεΐνη o μονοακόρεστα λιπαρά o πολυακόρεστα λιπαρά o ακόρεστα λιπαρά Το τρόφιμο θα πρέπει να παρέχει ένα ελάχιστο ποσό ενέργειας από το συγκεκριμένο θρεπτικό συστατικό. Για να επαληθευτεί κατά τον έλεγχο το ελάχιστο αυτό ποσό, χρησιμοποιούνται οι συντελεστές μετατροπής ενέργειες που αναφέρονται στην Οδηγία 90/496. Θρεπτικό συστατικό Συντελεστής μετατροπής Ποσό ενέργειας /g θρεπτικού συστατικού Πρωτεΐνη Λίπος 4kcal/g 17kJ/g 9kcal/g 37kJ/g 1g πρωτεΐνης x 4kcal = 4kcals/g πρωτεΐνης 1g λίπους x 9kcal = 9kcals/g λίπους Επομένως %ενέργεια από το θρεπτικό συστατικό = g θρεπτικού ανά 100g τροφίμου x Συντελεστής μετατροπής Συνολική ενέργεια ανά 100g τροφίμου x

14 Παραδείγματα χρήσης ισχυρισμών διατροφής Παράδειγμα 1 Διατροφικά στοιχεία Ενέργεια Πρωτεΐνες Υδατάνθρακες εκ των οποίων σάκχαρα Λιπαρά εκ των οποίων κορεσμένα Φυτικές ίνες Νάτριο Ανά 100g 400 kcal/1688 kj 14,3 g 68,0 g 3,0 g 6,6 g 2.7g 5,6 g 0,28 g Το παραπάνω προϊόν θα μπορούσε να φέρει ισχυρισμούς όπως: Πηγή πρωτεϊνών Περιέχει 14,3g πρωτεΐνης τα οποία παρέχουν το 14,3% της ενεργειακής αξίας του τροφίμου Σύμφωνα με τον τύπο %ενέργεια από πρωτεϊνη = 14,3g/100g x 4kcal 400kcal/100g x % 1 Σημειώνεται ότι ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιείται μόνον όταν τουλάχιστον το 12 % της ενεργειακής αξίας του τροφίμου να παρέχεται από πρωτεΐνες B. Πηγή εδώδιμων ινών Περιέχει 5,6g φυτικές ίνες στα 100g τροφίμου Σημειώνεται ότι ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιείται όταν το προϊόν περιέχει τουλάχιστον 3g εδώδιμες ίνες στα 100g τροφίμου Δεν θα μπορούσε να φέρει ισχυρισμό Χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο Περιέχει περισσότερα από 0,12g νατρίου ανά 100g προϊόντος που είναι το μέγιστο ποσοστό που μπορεί να περιέχει για να χρησιμοποιηθεί ο ισχυρισμός 13

15 Παράδειγμα 2 Μέση διαθρεπτική αξία Ανά 100g Ανά μερίδα 10g Ενέργεια 319kcal/1314kJ 32kcal/131kJ Πρωτεΐνες 0,1 g 0 g Υδατάνθρακες εκ των οποίων 1,0 g 0,1 g Σάκχαρα 0 g 0 g Λιπαρά εκ των οποίων 35,0 g 3,5 g Κορεσμένα 6,5 g 0,7 g Μονο ακόρεστα 11,0 g 1,1 g Πολύ ακόρεστα 17,0 g 1,7 g Χοληστερόλη 0 mg 0 mg Φυτικές ίνες 0 g 0 g Νάτριο 0 g 0 g Βιταμίνη Α 800 μg (100% της ΣΗΠ*) 80 μg (10% της ΣΗΠ*) Βιταμίνη D 5 μg (100% της ΣΗΠ*) 0,5 μg (10% της ΣΗΠ*) Βιταμίνη Ε 4 μg (40% της ΣΗΠ*) 0,4 μg (4% της ΣΗΠ*) Το παραπάνω προϊόν θα μπορούσε να φέρει ισχυρισμούς όπως: Υψηλή περιεκτικότητα σε ακόρεστα λιπαρά οξέα Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα αποτελούν το 80% των λιπαρών οξέων % ακόρεστων g ακόρεστων g ολικών λιπαρών x 100 x100 % 35 Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα παρέχουν το 79% της συνολικής ενέργειας του προϊόντος %ενέργεια από ακόρεστα λιπαρά = 28g/100g x 9kcal 319kcal/100g x % 1 Σημειώνεται ότι ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιείται μόνον όταν τουλάχιστον το 70% των λιπαρών οξέων που είναι παρόντα στο προϊόν προέρχονται από ακόρεστα λιπαρά, υπό τον όρο ότι τα ακόρεστα λιπαρά παρέχουν περισσότερο από το 20% της ενέργειας του προϊόντος 14

16 Υψηλή περιεκτικότητα σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα Τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα αποτελούν το 48,6% των λιπαρών οξέων % πολυακόρεστων g πολυακόρεστων g ολικών λιπαρών 17 x 100 x100, % 35 Τα πολυακόρεστα παρέχουν το 48% της συνολικής ενέργειας του προϊόντος %ενέργεια από πολυακόρεστα λιπαρά = 17g/100g x 9kcal 319kcal/100g x % 1 Σημειώνεται ότι ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιείται μόνον όταν τουλάχιστον το 45% των λιπαρών οξέων που είναι παρόντα στο προϊόν προέρχονται από πολυακόρεστα λιπαρά, υπό τον όρο ότι τα πολυακόρεστα λιπαρά παρέχουν περισσότερο από το 20% της ενέργειας του προϊόντος) Υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνες Α, D, Ε Το ποσοστό των βιταμινών που περιέχεται στα 100g προϊόντος ξεπερνάει το 30% της ΣΗΠ για κάθε μια από τις παραπάνω βιταμίνες Σημειώνεται ότι ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιείται μόνον όταν το προϊόν περιέχει τουλάχιστον τη διπλάσια ποσότητα που απαιτείται για τη χρήση του ισχυρισμού "πηγή», δηλαδή 2 χ 15% = 30% της ΣΗΠ Δεν θα μπορούσε να φέρει ισχυρισμό Υψηλή περιεκτικότητα σε μονοακόρεστα Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα αποτελούν το 31,4% των λιπαρών οξέων % μονοακόρεστων g μονοακόρεστων g ολικών λιπαρών 11 x 100 x100, % 35 Τα μονοακόρεστα παρέχουν το 31% της συνολικής ενέργειας του προϊόντος %ενέργεια από μονοακόρεστα λιπαρά = 11g/100g x 9kcal 319kcal/100g x % 1 Σημειώνεται ότι ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιείται μόνον όταν τουλάχιστον το 45% των λιπαρών οξέων που είναι παρόντα στο προϊόν προέρχονται από μονοακόρεστα λιπαρά, υπό τον όρο ότι τα μονοακόρεστα λιπαρά παρέχουν περισσότερο από το 20% της ενέργειας του προϊόντος) 15

17 Συγκριτικοί διατροφικοί ισχυρισμοί Μπορεί να γίνεται σύγκριση μόνο μεταξύ τροφίμων της ίδια κατηγορίας λαμβάνοντας υπόψη περισσότερα από ένα τρόφιμα της εν λόγω κατηγορίας Η διαφορά στην ποσότητα της θρεπτικής ουσίας ή/και της ενεργειακής αξίας πρέπει να σημειώνεται και η σύγκριση πρέπει να αφορά την ίδια ποσότητα τροφίμων Οι συγκριτικοί ισχυρισμοί διατροφής, συγκρίνουν τη σύνθεση ενός τροφίμου με σειρά τροφίμων της ίδιας κατηγορίας, η σύνθεση των οποίων δεν τους επιτρέπει να φέρουν ισχυρισμό Επίσης, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που εξέδωσε η Επιτροπή για την εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) 1924/2006: στην περίπτωση που η κατηγορία τροφίμων είναι πολύ μεγάλη όπως για παράδειγμα τα γαλακτοκομικά προϊόντα, για να μη γίνονται συγκρίσεις μεταξύ συστατικών οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παραπλάνηση το καταναλωτικό κοινό πχ σύγκριση λιπαρών ή ποσότητας ασβεστίου σε γάλα και τυρί, τα προϊόντα «γάλα» και «τυρί» θα πρέπει να θεωρούνται ξεχωριστές κατηγορίες προϊόντων και οι σύγκριση να γίνεται μεταξύ των ομοειδών προϊόντων (μεταξύ τυριών ή μεταξύ γαλάτων) ο ισχυρισμός «μειωμένη περιεκτικότητα σε...», δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται όταν η περιεκτικότητα ενός συστατικού έχει μειωθεί κατά 30% σε σύγκριση με το κανονικό προϊόν αλλά η διαφορά αυτή δεν είναι σημαντική όσον αφορά τη συνολική πρόσληψη του συστατικού αυτού. Δηλαδή, δεν θα μπορεί να γίνει ένας ισχυρισμός με μειωμένα λιπαρά σε ψωμί. στην περίπτωση που ένα συγκεκριμένο επώνυμο προϊόν είναι αντιπροσωπευτικό της κατηγορίας του και επομένως η σύστασή του είναι αντιπροσωπευτική για την κατηγορία του στην αγορά, τότε το όνομα του προϊόντος μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν αναφορά για τη σύγκριση κατά τη χρήση του ισχυρισμού light όταν χρησιμοποιείται ο ισχυρισμός light, θα πρέπει να γίνεται αναφορά στο συστατικό το οποίο μειώθηκε ώστε να μπορέσει το προϊόν να χαρακτηριστεί light. Γενικά, όταν γίνεται συγκριτικός ισχυρισμός, ο καταναλωτής θα πρέπει να μπορεί να αναγνωρίζει σαφώς τα προϊόντα που συγκρίνονται. 16

18 Ισχυρισμοί Υγείας Ορισμός Ισχυρισμός υγείας είναι κάθε ισχυρισμός που δηλώνει ή υπονοεί ή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι υπάρχει σχέση μεταξύ κατηγορίας τροφίμων, τροφίμου η συστατικού του τροφίμου και της υγείας, δηλαδή, αναφέρεται στην επίδραση που έχει ένα τρόφιμο ή ένα συστατικό του στην υγεία του καταναλωτή, π.χ. «το ασβέστιο είναι απαραίτητο για τη διατήρηση της υγείας των οστών» ή «το ασβέστιο είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική ανάπτυξη των οστών των παιδιών» Κατηγορίες ισχυρισμών υγείας και άρθρα του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1924/2006 στα οποία αναφέρονται Ισχυρισμοί οι οποίοι μνημονεύουν ή περιγράφουν: (α) το ρόλο θρεπτικής ή άλλης ουσίας στην αύξηση, ανάπτυξη και λειτουργίες του οργανισμού (β) ψυχολογικές λειτουργίες και λειτουργίες συμπεριφοράς (γ) με την επιφύλαξη της οδηγίας 96/8/ΕΚ, αδυνάτισμα ή έλεγχο βάρους ήμείωση του αισθήματος πείνας ή αύξηση του αισθήματος κορεσμού ή μείωση της διαθέσιμης ενέργειας από τη δίαιτα Ισχυρισμοί του 13(1) που βασίζονται σε νέα επισημονικά δεδομένα ή/και περιλαμβάνουν αίτημα προστασίας δεδομένων βιομηχανικής ιδιοκτησίας Μείωση κινδύνου εκδήλωσης ασθένειας Ανάπτυξη & υγεία των παιδιών 17

19 Διαδικασία έγκρισης Ισχυρισμός Διαδικασία Άρθρου 13.1 α,β,γ Άρθρα 13.2, 13.3, 13.4 Άρθρου 13.5 Άρθρο 18, με εξαίρεση τους ισχυρισμούς που αφορούν στην ανάπτυξη και την υγεία των παιδιών οι οποίοι εγκρίνονται κατά τη διαδικασία των άρθρων 15,16,17,19 Άρθρου 14.1 α,β Άρθρα 15,16,17,19 Ειδικές προϋποθέσεις χρήσης ισχυρισμών υγείας Οι ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας επιτρέπονται μόνον εφόσον στην επισήμανση ή, εάν δεν υπάρχει επισήμανση, στην παρουσίαση και τη διαφήμιση, περιλαμβάνονται οι ακόλουθες πληροφορίες: α) δήλωση που να επισημαίνει τη σπουδαιότητα της ποικίλης και ισορροπημένης διατροφής και του υγιεινού τρόπου ζωής, β) η ποσότητα του τροφίμου και ο τρόπος κατανάλωσης που απαιτούνται ώστε να επιτευχθεί το ευεργετικό αποτέλεσμα που δηλώνει ο ισχυρισμός, γ) κατά περίπτωση, δήλωση προς τα άτομα που πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση του τροφίμου, και δ) κατάλληλη προειδοποίηση για τα προϊόντα που ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία σε περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσής Η μνεία γενικών, μη προσδιοριζόμενων, ευεργετικών αποτελεσμάτων της θρεπτικής ουσίας ή του τροφίμου στο σύνολο της υγείας ή στην ευεξία ως αποτέλεσμα καλής υγείας είναι δυνατή μόνον εάν συνοδεύεται από συγκεκριμένο ισχυρισμό επί θεμάτων υγείας, ο οποίος περιλαμβάνεται στους καταλόγους των άρθρων 13 ή 14. Ειδικά για τους ισχυρισμούς υγείας του άρθρου 14 που αφορούν στη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης ασθένειας, στην επισήμανση ή, εάν δεν υπάρχει επισήμανση, στην παρουσίαση ή τη διαφήμιση προϊόντων που φέρουν ισχυρισμούς μείωσης κινδύνου εκδήλωσης ασθένειας πρέπει να υπάρχει επίσης δήλωση ότι η ασθένεια, στην οποία αναφέρεται ο ισχυρισμός, έχει πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου και ότι η μεταβολή ενός από αυτούς ενδέχεται να έχει ή να μην έχει ευεργετικό αποτέλεσμα. Οι ισχυρισμοί υγείας που ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ είναι αυτοί (α) που υπονοούν ότι μπορεί να επηρεαστεί η υγεία από τη μη κατανάλωση του τροφίμου, (β) που αναφέρονται στο ρυθμό ή την ποσότητα απώλειας βάρους και 18

20 (γ) που αναφέρονται σε συστάσεις μεμονωμένων ιατρών ή επαγγελματιών στον τομέα της υγείας και άλλων ενώσεων που δε μνημονεύονται στο άρθρο 11 του Κανονισμού που αναφέρεται σε Εθνικές Ενώσεις επαγγελματιών στον ιατρικό τομέα και στους τομείς της διατροφής ή της διαιτολογίας και ιδρύματα υγείας. Σύμφωνα με το προαναφερθέν άρθρο 11, Ελλείψει συγκεκριμένων κοινοτικών κανόνων όσον αφορά τις συστάσεις ή εγκρίσεις από εθνικές ενώσεις επαγγελματιών στον ιατρικό τομέα και στους τομείς της διατροφής ή της διαιτολογίας και ιδρύματα που σχετίζονται με την υγεία, είναι δυνατόν να εφαρμόζονται σχετικοί εθνικοί κανόνες σύμφωνα με τις διατάξεις της Συνθήκης. Χρήση ισχυρισμών υγείας Μεταβατικά μέτρα Ισχυρισμοί του άρθρου 13(1)(α) Σύμφωνα με το άρθρο 28, παρ. 5 του Κανονισμού αριθ. (ΕΚ) 1924/06 «Οι ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας του άρθρου 13, παράγραφος 1, στοιχείο α), επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος κανονισμού μέχρι την έγκριση του καταλόγου του άρθρου 13, παράγραφος 3, με ευθύνη των επιχειρήσεων τροφίμων, υπό τον όρο ότι είναι σύμφωνοι με τον παρόντα κανονισμό και με τις ισχύουσες εθνικές διατάξεις που εφαρμόζονται σε αυτούς, και με την επιφύλαξη της λήψης μέτρων διασφάλισης κατά το άρθρο 24.». Στην εθνική μας νομοθεσία δεν υπάρχουν διατάξεις για την χρήση ισχυρισμών υγείας στα τρόφιμα γενικά, εκτός των ορισμένων περιπτώσεων ειδικών κατηγοριών τροφίμων που ορίζονται από την κοινοτική νομοθεσία. Με την υιοθέτηση και εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ.1924/06 ήταν και παραμένουν σε ισχύ οι διατάξεις του άρθρου 2 της Οδηγίας 2000/13/ΕΚ (ΚΤΠ, Άρθρο 11, παρ. 2) σύμφωνα με τις οποίες «1. Η επισήμανση και οι τρόποι σύμφωνα με τους οποίους πραγματοποιείται δεν πρέπει:.. β) με την επιφύλαξη των κοινοτικών διατάξεων σχετικά με τα φυσικά μεταλλικά νερά και με τα τρόφιμα ειδικής διατροφής, να αποδίδει σε τρόφιμο ιδιότητες πρόληψης, αγωγής και θεραπείας οποιασδήποτε ανθρώπινης ασθένειας ή να επικαλείται τις ιδιότητες αυτές.» Ελλείψει εθνικών διατάξεων για την χρήση των ισχυρισμών υγείας του άρθρου 13, παρ. 1, στοιχείο α, η ερμηνεία που επικράτησε σε ότι αφορά τα μεταβατικά μέτρα του άρθρου 28, και η οποία ακολουθείται στα περισσότερα Κ Μ, είναι η εξής: κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μέχρι την έκδοση του κοινοτικού καταλόγου με τους εγκεκριμένους ισχυρισμούς υγείας, οι ισχυρισμοί υγείας του άρθρου 13, παρ.1, στοιχεία α, να επιτρέπεται να κυκλοφορούν με ευθύνη των επιχειρήσεων τροφίμων υπό τον όρο ότι είναι σύμφωνοι με τον Κανονισμό και με την επιφύλαξη της λήψης μέτρων διασφάλισης κατά το άρθρο 24 από τις αρμόδιες αρχές ελέγχου. Λόγω του μεγάλου αριθμού ισχυρισμών υγείας του άρθρου 13 (1) που εστάλησαν προς αξιολόγηση στην EFSA, ο κοινοτικός κατάλογος δεν εκδόθηκε όπως αναφέρεται στο άρθρο 13(3), έως την 31 Ιανουαρίου

21 Την 27η Σεπτεμβρίου 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η έκδοση του κοινοτικού καταλόγου με τους επιτρεπόμενους ισχυρισμούς υγείας του άρθρου 13 (1) θα γίνει σε δύο μόνο στάδια: Το πρώτο στάδιο θα αφορά όλους τους ισχυρισμούς υγείας του άρθρου 13 (1) με εξαίρεση αυτούς που αναφέρονται σε βότανα (botanicals). Η Επιτροπή ζήτησε από την EFSA να ολοκληρώσει την επιστημονική αξιολόγηση των παραπάνω ισχυρισμών μέχρι την 31 Ιουνίου του Ακολούθως, σε συνεργασία με τα Κράτη Μέλη, θα προχωρήσει στην επεξεργασία των παραπάνω ισχυρισμών με σκοπό την έκδοση του κοινοτικού καταλόγου με τους επιτρεπόμενους ισχυρισμούς υγείας. Παράλληλα με την έκδοση του κοινοτικού καταλόγου, στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα αναρτηθούν και οι απορριφθέντες ισχυρισμοί. Όλοι οι ισχυρισμοί υγείας του άρθρου 13.1 περιλαμβάνονται στη βάση δεδομένων της EFSA Το δεύτερο στάδιο θα αφορά τους ισχυρισμούς υγείας του άρθρου 13 (1) που αναφέρονται σε βότανα. Η αξιολόγηση αυτών των ισχυρισμών από την EFSA θα γίνει μετά την 31η Ιουνίου του Ακολούθως της αξιολόγησης, η Επιτροπή, σε συνεργασία με τα Κράτη Μέλη, θα επεξεργαστεί τους ισχυρισμούς με σκοπό τη συμπλήρωση του κοινοτικού καταλόγου με τους επιτρεπόμενους ισχυρισμούς υγείας του άρθρου 13 (3). Ισχυρισμοί των άρθρων 13(1)(β) & 13(1)(γ) 14(1)(β) Σύμφωνα με το άρθρο 28, παράγραφο 6, του Κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1924/2006, οι ισχυρισμοί που αφορούν στα άρθρα 13(1)(β) & (γ) και 14(1)(β) οι οποίοι χρησιμοποιούνταν σύμφωνα με τις εθνικές διατάξεις, πριν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος του παρόντος Κανονισμού, υπόκεινται στις εξής διαδικασίες: α) Οι ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας οι οποίοι έχουν αξιολογηθεί και εγκριθεί σε κράτος μέλος εγκρίνονται ως εξής: i) τα κράτη μέλη ανακοινώνουν στην Επιτροπή, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2008 το αργότερο, τους ισχυρισμούς αυτούς συνοδευόμενους από έκθεση αξιολόγησης των επιστημονικών στοιχείων που υποστηρίζουν τον ισχυρισμό, ii) κατόπιν διαβουλεύσεως με την Αρχή, η Επιτροπή, σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 25, παράγραφος 2, εκδίδει απόφαση για τους ισχυρισμούς επί θεμάτων υγείας οι οποίοι κατ' αυτόν τον τρόπο εγκρίνονται, Οι ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας, οι οποίοι δεν εγκρίνονται δυνάμει της παρούσας διαδικασίας, μπορούν να εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται επί έξι μήνες από την έκδοση της απόφασης. 20

22 β) Ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας οι οποίοι δεν έχουν αξιολογηθεί και εγκριθεί σε κράτος μέλος: Οι ισχυρισμοί αυτοί μπορούν να εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται υπό την προϋπόθεση ότι είχε υποβληθεί αίτηση σύμφωνα με τον Κανονισμό, πριν από τις 19 Ιανουαρίου Οι ισχυρισμοί επί θεμάτων υγείας οι οποίοι δεν εγκρίνονται δυνάμει της παρούσας διαδικασίας, μπορούν να εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται επί έξι μήνες από τη λήψη απόφασης. Ισχυρισμοί του άρθρου 13(5) Τα μεταβατικά τους μέτρα εξαρτώνται από το εάν είναι ισχυρισμοί αφορούν στα άρθρα 13(1)(α) ή 13(1)(β),(γ) δείτε παραπάνω τα αντίστοιχα μεταβατικά. Ισχυρισμοί του άρθρου 14(1)(α) Δεν προβλέπεται μεταβατική περίοδος για τους ισχυρισμούς του άρθρου 14(1)(α). Μόνο οι εγκεκριμένοι ισχυρισμοί υγείας του άρθρου 14(1)(α) μπορούν να χρησιμοποιούνται. Όλοι οι εγκεκριμένοι ή απορριφθέντες ισχυρισμοί υγείας βρίσκονται στο Κοινοτικό Μητρώο στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: 21

23 Παραδείγματα εγκεκριμένων ισχυρισμών υγείας και οδηγίες χρήσης τους Παράδειγμα 1 Θρεπτικό συστατικό, τρόφιμο ή κατηγορία τροφίμου Ισχυρισμός Όροι χρήσης του ισχυρισμού Αριθμός αναφοράς γνωμοδότησης EFSA Ισχυρισμός υγείας του άρθρου 14 1β σχετικά με την ανάπτυξη και την υγεία των παιδιών Ασβέστιο Το ασβέστιο είναι απαραίτητο για την φυσιολογική ανάπτυξη των οστών των παιδιών Ο ισχυρισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο για τρόφιμα τα οποία είναι τουλάχιστον πηγή ασβεστίου όπως αναφέρεται στον ισχυρισμό ΠΗΓΗ(ΟΝΟΜΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ/ΩΝ) Ή/ΚΑΙ (ΟΝΟΜΑ ΑΝΟΡΓΑΝΟΥ ΑΛΑΤΟΣ/ΩΝ) του παραρτήματος του Κανονισμού Q Απαιτήσεις επισήμανσης Διαθρεπτική επισήμανση: Ομάδα 2, η ποσότητα του ασβεστίου και το ποσοστό της ΣΗΠ στην οποία αντιστοιχεί θα πρέπει να αναφέρονται στον πίνακα διαθρεπτικής επισήμανσης. Σύμφωνα με τους όρους χρήσης, ο ισχυρισμός υγείας «το ασβέστιο είναι απαραίτητο για την φυσιολογική ανάπτυξη των οστών των παιδιών» μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην περίπτωση που το προϊόν περιέχει τουλάχιστον το 15% της ΣΗΠ για το ασβέστιο, δηλαδή 800mg x 0,15 = 120mg ασβεστίου ανά 100g προϊόντος. Υποχρεωτικές ενδείξεις Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1924/2006, θα πρέπει στην επισήμανση να περιλαμβάνονται: α) δήλωση που να επισημαίνει τη σπουδαιότητα της ποικίλης και ισορροπημένης διατροφής και του υγιεινού τρόπου ζωής, β) η ποσότητα του τροφίμου και ο τρόπος κατανάλωσης που απαιτούνται ώστε να επιτευχθεί το ευεργετικό αποτέλεσμα που δηλώνει ο ισχυρισμός, γ) κατά περίπτωση, δήλωση προς τα άτομα που πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση του τροφίμου, και δ) κατάλληλη προειδοποίηση για τα προϊόντα που ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία σε περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσής 22

24 Παράδειγμα 2 Θρεπτικό συστατικό, τρόφιμο ή κατηγορία τροφίμου Ισχυρισμός Όροι χρήσης του ισχυρισμού Αριθμός αναφοράς γνωμοδότ ησης EFSA Ισχυρισμός υγείας του άρθρου 14 1α σχετικά με την μείωση κινδύνου εκδήλωσης ασθένειας Εστέρες φυτοστανολών Έχει αποδειχτεί ότι οι εστέρες φυτοστανολών μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης του αίματος. Τα υψηλά επίπεδα Η χοληστερόλης συνιστούν παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου. Ο καταναλωτής πρέπει να ενημερώνεται ότι τα θετικά αποτελέσματα εξασφαλίζονται με την ημερήσια πρόσληψη 1,5 2,4g φυτοστανολών. Αναφορά στο μέγεθος της επίδρασης μπορεί να γίνεται μόνο για τρόφιμα των ακόλουθων κατηγοριών: κίτρινες λιπαρές ύλες προς επάλειψη, γαλακτοκομικά προϊόντα, μαγιονέζες και σάλτσες σαλάτας. Όταν γίνεται αναφορά στο μέγεθος του αποτελέσματος πρέπει να κοινοποιούνται στον καταναλωτή το πλήρες εύρος «7 10%» και η διάρκεια για την επίτευξη του αποτελέσματος «σε 2 έως 3 εβδομάδες» Q Απαιτήσεις επισήμανσης Διαθρεπτική επισήμανση: Ομάδα 2, η ποσότητα των φυτοστανολών θα πρέπει να αναφέρεται στον πίνακα διαθρεπτικής επισήμανσης. Υποχρεωτικές ενδείξεις Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1924/2006, θα πρέπει στην επισήμανση να περιλαμβάνονται: α) δήλωση που να επισημαίνει τη σπουδαιότητα της ποικίλης και ισορροπημένης διατροφής και του υγιεινού τρόπου ζωής, β) η ποσότητα του τροφίμου και ο τρόπος κατανάλωσης που απαιτούνται ώστε να επιτευχθεί το ευεργετικό αποτέλεσμα που δηλώνει ο ισχυρισμός, γ) κατά περίπτωση, δήλωση προς τα άτομα που πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση του τροφίμου, και δ) κατάλληλη προειδοποίηση για τα προϊόντα που ενδέχεται να αποτελούν κίνδυνο για την υγεία σε περίπτωση υπερβολικής κατανάλωσής Επιπλέον, επειδή είναι ισχυρισμός του άρθρου 14(1)(α) ε) δήλωση ότι η ασθένεια στην οποία αναφέρεται ο ισχυρισμός, έχει πολλαπλούς παράγοντες κινδύνου και ότι η μεταβολή ενός από αυτούς, ενδέχεται να έχει ή να μην έχει ευεργετικό αποτέλεσμα. ΠΡΟΣΟΧΗ Εάν υπάρχουν ειδικότεροι Κανονισμοί που να αφορούν στο τρόφιμο/συστατικό του ισχυρισμού, θα πρέπει να λαμβάνονται και αυτοί υπόψη (στο συγκεκριμένο παράδειγμα, ο Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 608/2004) 23