1º ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΙΣΑΓΩΓΗ [12] [14] [16] [17] [21] [22]

Transcript

1 1º ΚΕΦΑΛΑΙΟ [12] [14] [16] [17] [21] [22] ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) είναι πηγές, τα αποθέµατα των οποίων ανανεώνονται φυσικά, και οι οποίες συνεπώς θεωρούνται πρακτικά ανεξάντλητες. Στην κατηγορία αυτή, η σηµασία της οποίας για τη βιωσιµότητα του πλανήτη έχει πλέον συνειδητοποιηθεί ευρέως, συγκαταλέγονται ο ήλιος, ο άνεµος, τα ποτάµια, οι οργανικές ύλες όπως το ξύλο και τα απορρίµµατα οικιακής και γεωργικής προέλευσης. Πρόκειται για τις πρώτες µορφές ενέργειας που χρησιµοποίησε ο άνθρωπος. Στις αρχές του 20ου αιώνα, µε καταλυτική εξέλιξη την ανακάλυψη των µεγάλων κοιτασµάτων πετρελαίου, ο κόσµος στράφηκε αποφασιστικά στη χρήση µη ανανεώσιµων πηγών, κυρίως άνθρακα και υδρογονανθράκων. ύο ήταν οι κρίσιµοι παράγοντες στην αναβίωση του ενδιαφέροντος για τις ΑΠΕ, ξεκινώντας από τα µέσα της δεκαετίας του Ο πρώτος ήταν το ζήτηµα της ενεργειακής ασφάλειας: οι δύο πετρελαϊκές κρίσεις, του 1973 και του , οδήγησαν τις βιοµηχανικά ανεπτυγµένες χώρες να αναθεωρήσουν την απόλυτη εξάρτηση τους από τα ορυκτά καύσιµα, και ιδιαίτερα το πετρέλαιο. Οι χώρες-προµηθευτές -κατά κύριο λόγο τα κράτη της Αραβικής Χερσονήσου και του Περσικού Κόλπου- δεν ήταν ποτέ απολύτως αξιόπιστοι σύµµαχοι της ύσης. Η τελευταία τριακονταετία στην περιοχή, µε την άνοδο του ισλαµικού φονταµενταλισµού που είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά της, έχει εντείνει περαιτέρω την ενεργειακή ανασφάλεια των ανεπτυγµένων χωρών σχετικά µε τις µη ανανεώσιµες πηγές. Το δεύτερο στοιχείο που οδήγησε στην ολική επαναφορά των ΑΠΕ είναι, φυσικά, το φαινόµενο του θερµοκηπίου, το οποίο, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, έχει αναχθεί σε κορυφαία προτεραιότητα της διεθνούς κοινότητας. Ο ενεργειακός τοµέας είναι ο κύριος υπεύθυνος για τη ρύπανση του περιβάλλοντος, καθώς σχεδόν το 95% της ατµοσφαιρικής ρύπανσης που οδηγεί στην υπερθέρµανση του πλανήτη οφείλεται στην παραγωγή, το µετασχηµατισµό και τη χρήση των συµβατικών καυσίµων

2 ιάγραµµα Α. Εξέλιξη της πρωτογενούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε Mtoe (τόνοι ισοδυνάµου πετρελαίου) για τα έτη Τα πλεονεκτήµατα των ΑΠΕ Τα βασικά πλεονεκτήµατα της χρήσης ΑΠΕ είναι τα εξής: Συµβολή στη µείωση της εξάρτησης από συµβατικούς, µη ανανεώσιµους ενεργειακούς πόρους Συµβολή στην άµβλυνση του φαινοµένου του θερµοκηπίου, καθώς συνεισφέρουν στον περιορισµό της εκποµπής των 6 αερίων του θερµοκηπίου (CO2, CH4, N2O, HFCs, PFCs, SF6) στην ατµόσφαιρα Συνεισφορά στην ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασµού σε εθνικό επίπεδο Αποκέντρωση του ενεργειακού συστήµατος, εξαιτίας της γεωγραφικής τους διασποράς, µε αποτέλεσµα τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών αναγκών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και τη συνεπακόλουθη ανακούφιση των συστηµάτων υποδοµής και τον περιορισµό των απωλειών από τη µεταφορά ενέργειας υνατότητα ορθολογικής αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων, µε διαφορετικές λύσεις για διαφορετικές ενεργειακές ανάγκες (για παράδειγµα χρήση ηλιακής - 2 -

3 ενέργειας για θερµότητα χαµηλών θερµοκρασιών, χρήση αιολικής ενέργειας για ηλεκτροπαραγωγή κ.ά.) Χαµηλό λειτουργικό κόστος που δεν επηρεάζεται από τις διακυµάνσεις της διεθνούς οικονοµίας και ειδικότερα των τιµών των συµβατικών καυσίµων Συνεισφορά στην αναζωογόνηση οικονοµικά και κοινωνικά υποβαθµισµένων περιοχών µε τη δηµιουργία θέσεων εργασίας και την προσέλκυση ανάλογων επενδύσεων (π.χ. καλλιέργειες θερµοκηπίου µε τη χρήση γεωθερµικής ενέργειας). Η κατάσταση στην Ευρώπη Σύµφωνα µε στοιχεία του 2007 η Ισπανία ήδη παράγει 17,2% του ηλεκτρισµού που καταναλώνει χρησιµοποιώντας ΑΠΕ. Ο εθνικός της στόχος για το 2010 είναι να φτάσει το 29,4%, κάτι που θεωρείται µάλλον απίθανο, σύµφωνα µε τους αναλυτές της NEF (συγκεκριµένα, δίνουν πιθανότητες επιτυχίας 22%). Η Ιταλία ήδη παράγει το 16,5% του ηλεκτρισµού της µε «πράσινες» πηγές. Ο στόχος των Ιταλών για το 2010 είναι το 25%, µε τη NEF να δίνει µόνο 20%. Η Γαλλία παράγει το 11,0% του ηλεκτρισµού της µέσω ΑΠΕ, µε στόχο το 21% για το 2010 (επίσης θεωρείται ανέφικτος από τους αναλυτές). Τέλος, οι Γερµανοί βρίσκονται στο 10,4% και έχουν θέσει το ρεαλιστικό στόχο του 12,5% για το 2010, τον οποίο η µελέτη της NEF θεωρεί υλοποιήσιµο. Στην ουρά της κατάταξης βρίσκεται η Βρετανία, µε τις ανανεώσιµες πηγές να καλύπτουν µόλις το 4,1% της συνολικής παραγωγής. Όπως σηµειώνεται στη µελέτη, ο στόχος του 10,4% για το 2010 είναι απολύτως ανέφικτος, ενώ ο στόχος του 20% για το 2020 θα επιτευχθεί µόνο µε την ανάπτυξη off-shore ανεµογεννητριών. Η κατάσταση στην Ελλάδα Η χώρα µας, γεωγραφικά και γεωλογικά, διαθέτει σηµαντικά πλεονεκτήµατα σχετικά µε την εκµετάλλευση των ΑΠΕ. Έτσι, συνυπολογίζοντας τα µεγάλα υδροηλεκτρικά έργα που αποτελούν περίπου το 70% του συνόλου, το ποσοστό της συνολικής ενεργειακής παραγωγής της χώρας που προέρχεται από ΑΠΕ ανέρχεται σήµερα στο 11,5%. Ωστόσο, και οι τρεις κύριες µορφές ΑΠΕ στην Ελλάδα -υδροηλεκτρική, αιολική και ηλιακή (χρήση φωτοβολταϊκών πινάκων)- αντιµετωπίζουν προβλήµατα στην προώθησή τους

4 Συγκεκριµένα, σχετικά µε τα υδροηλεκτρικά, οι αναµενόµενες παρατεταµένες περίοδοι ξηρασίας συνεπάγονται µείωση της απόδοσης των έργων. Στο µέτωπο της αιολικής ενέργειας, τα µεγάλα έργα δεν προχωρούν, ενώ δεν υπάρχουν κίνητρα για τοποθέτηση ανεµογεννητριών από οικιακούς καταναλωτές. Όσο για το πολυαναµενόµενο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ, βρίθει ασαφειών, ιδιαίτερα όσον αφορά τις «ζώνες αποκλεισµού» όπου απαγορεύεται η εγκατάσταση ανεµογεννητριών. Τέλος, όσον αφορά τα φωτοβολταϊκά, οι ελαφρύνσεις που προσφέρει η ΕΗ στους καταναλωτές που τοποθετούν πίνακες (έως 700 ευρώ) θεωρούνται ανεπαρκείς, ενώ επίσης παρατηρούνται τεράστιες καθυστερήσεις (ως και 9 µηνών) στη διαδικασία σύνδεσης των εγκατεστηµένων πινάκων µε το δίκτυο της ΕΗ. Στο διάγραµµα Β. βλέπουµε την ανάλυση παραγωγής ενέργειας ανάλογα της προελευσεώς της. Για το 2007 το µερίδιο κάθε καυσίµου στην εγχώρια ηπειρωτική ηλεκτροπαραγωγή διαµορφώθηκε ως εξής: i. Λιγνίτης 60,4% ii. Φυσικό Αέριο 25,7% iii. Πετρέλαιο 6,3% iv. Υδροηλεκτρικά 6,1% v. ΑΠΕ 2,5% - 4 -

5 Γενικό πλαίσιο πολιτικής Η ΕΕ καταβάλλει προσπάθειες για να µειώσει τις επιπτώσεις των κλιµατικών αλλαγών και να αναπτύξει µια κοινή ενεργειακή πολιτική. Ως µέρος αυτής της πολιτικής, οι Ευρωπαίοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων συµφώνησαν το Μάρτιο του 2007 σε δεσµευτικούς στόχους για την αύξηση του µεριδίου των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας. Στόχος είναι οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας να αντιστοιχούν στο 20% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας της ΕΕ έως το 2020 (8,5% το 2005). Για να επιτευχθεί αυτός ο κοινός στόχος, κάθε κράτος µέλος πρέπει να αυξήσει την παραγωγή και χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στον ηλεκτρισµό, τη θέρµανση, την ψύξη και τις µεταφορές. Οι ανανεώσιµες πηγές ενέργειας είναι αναπόσπαστο µέρος της καταπολέµησης των κλιµατικών αλλαγών, ενώ συγχρόνως συµβάλλουν στην ανάπτυξη και στη δηµιουργία θέσεων εργασίας, και αυξάνουν την ενεργειακή µας ασφάλεια. Στόχοι χώρας Οι στόχοι για τις ανανεώσιµες πηγές ενέργειας υπολογίζονται ως το µερίδιο της κατανάλωσης ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στην τελική ακαθάριστη κατανάλωση ενέργειας. Η κατανάλωση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας περιλαµβάνει την άµεση χρήση τους (π.χ. βιοκαύσιµα) συν το µέρος του ηλεκτρισµού και της θέρµανσης που παράγεται από αυτές (π.χ. αιολική, υδροηλεκτρική ενέργεια), ενώ η τελική κατανάλωση ενέργειας είναι η ενέργεια που χρησιµοποιούν τα νοικοκυριά και οι τοµείς της βιοµηχανίας, των - 5 -

6 υπηρεσιών, ης γεωργίας και των µεταφορών. Ο παρονοµαστής για το µερίδιο των ΑΠΕ περιλαµβάνει επίσης τις απώλειες διανοµής για τον ηλεκτρισµό και τη θέρµανση, καθώς και την κατανάλωση αυτών των καυσίµων τη διαδικασία παραγωγής ηλεκτρισµού και θέρµανσης. Βασικά ζητήµατα Η υδροηλεκτρική ενέργεια ήταν ανέκαθεν σηµαντική στην Ελλάδα, ενώ αύξηση παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια οι αγορές αιολικής ενέργειας και ενεργών συστηµάτων ηλιακής θέρµανσης. Η γεωθερµική ενέργεια αποτελεί επίσης δηµοφιλή πηγή ενέργειας. Πρόσφατα, το ελληνικό κοινοβούλιο αναθεώρησε το πλαίσιο πολιτικής για τις ΑΠΕ, εν µέρει για να µειώσει τις διοικητικές επιβαρύνσεις στον τοµέα των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας

7 Κύριες πολιτικές υποστήριξης Οι γενικές πολιτικές που σχετίζονται µε τις ΑΠΕ περιλαµβάνουν ένα µέτρο σχετικά µε την υποστήριξη των επενδύσεων, τη µείωση κατά 20% του φορολογητέου εισοδήµατος σε ό,τι αφορά τις δαπάνες για οικιακές συσκευές ή συστήµατα που χρησιµοποιούν ΑΠΕ, και µια συγκεκριµένη διαδικασία υποβολής προσφορών για να εξασφαλιστεί η ορθολογική χρήση της γεωθερµικής ενέργειας. Επιπλέον, ελήφθη διυπουργική απόφαση για τη µείωση των διοικητικών επιβαρύνσεων που σχετίζονται µε τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ. Η Ελλάδα έχει εισαγάγει τους ακόλουθους µηχανισµούς για να τονώσει την ανάπτυξη της ΗΕ-ΑΠΕ: Τα τιµολόγια τροφοδότησης εισήχθησαν το 1994 και τροποποιήθηκαν από την προσφάτως εγκριθείσα νοµοθεσία για τα τιµολόγια τροφοδότησης. Τα τιµολόγια παύουν να είναι οµοιόµορφα και πλέον διαµορφώνονται ανάλογα µε την τεχνολογία, ενώ παρέχεται εγγύηση 12 ετών µε δυνατότητα επέκτασης έως και 20 έτη. Η απελευθέρωση της ανάπτυξης της ΗΕ-ΑΠΕ αποτελεί το αντικείµενο του Νόµου 2773/1999. Στα βιοκαύσιµα δεν επιβάλλονται φόροι καυσίµων. Πρέπει να σηµειωθεί όµως ότι, τα φορολογικά κίνητρα που παρέχονταν για την προώθηση της παραγωγής θέρµανσης και ψύξης από ΑΠΥ (RES-H) ανεστάλησαν για λόγους προϋπολογισµού

8 2º ΚΕΦΑΛΑΙΟ [5] [12] [17] [18] [21] 2.1. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Οι πρώτες προσπάθειες για ανάπτυξη των ανανεώσιµων πηγών στην Ελλάδα ξεκίνησαν το 1985 µε τον πρώτο νόµο για θέµατα ηλεκτροπαραγωγής από εναλλακτικές µορφές ενέργειας.μετά η επόµενη ουσιαστική προσπάθεια έγινε το 1994 όπου θεσπίστηκαν ευνοϊκές ρυθµίσεις για τις Α.Π.Ε. και είχαµε την έντονη εµφάνιση επενδυτικού ενδιαφέροντος από την πλευρά των ιδιωτών.οι τελικές ρυθµίσεις έγιναν απο το 2001 µέχρι και το 2006 όπου είχαµε και τον τελευταίο και ευνοϊκότερο νόµο για τις Α.Π.Ε. και ειδικά για τα φωτοβολταϊκά.οι νοµοθετικές διατάξεις που αφορούν τις Α.Π.Ε. είναι οι εξής : Ν. 2244/94: "Ρύθµιση θεµάτων Ηλεκτροπαραγωγής από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και από συµβατικά καύσιµα και άλλες διατάξεις" Το θεσµικό πλαίσιο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιµες πηγές (ΑΠΕ) στην Ελλάδα καθορίζεται από το νόµο 2244/94. Ο νόµος αυτός άλλαξε σηµαντικά το τοπίο επιχειρώντας να δώσει ισχυρά οικονοµικά κίνητρα για την ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Ελλάδα µε την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων. Η βασική κατεύθυνση του ν. 2244/94 εναρµονίζεται µε τα µέτρα και τις διατάξεις που ισχύουν σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. µε σκοπό την αύξηση της συµµετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο. Τα κύρια σηµεία του ν. 2244/94 µπορούν να συνοψισθούν στα παρακάτω: Επιτρέπεται η παραγωγή και διάθεση ηλεκτρικής ενέργειας από ανεξάρτητους παραγωγούς (ΑΠ) εφ όσον χρησιµοποιούνται ΑΠΕ. Επιβάλλεται στη ΕΗ η υποχρέωση να αγοράζει την ενέργεια που παράγεται από ανεξάρτητους παραγωγούς. Προσφέρονται ιδιαίτερα ελκυστικές και σχετικά σταθερές τιµές στους ΑΠ από ΑΠΕ που συνδέονται µε τα τιµολόγια των καταναλωτών. Παρέχεται σταθερό επιχειρησιακό περιβάλλον µε τη σύναψη µακροχρόνιων (10ετών) συµβολαίων αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. 8

9 Υ.Α. 8295/1995 (ΦΕΚ Β 385): "Α. ιαδικασίες και δικαιολογητικά που απαιτούνται για την έκδοση των αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας σταθµών ηλεκτροπαραγωγής - Β. Καθορισµός γενικών τεχνικών και οικονοµικών όρων των συµβάσεων µεταξύ παραγωγών και ΕΗ, λεπτοµέρειες διαµόρφωσης των τιµολογίων καθώς και όροι διασύνδεσης" Με την Υπουργική Απόφαση αυτή ορίζονται οι διαδικασίες και τα απαραίτητα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την έκδοση: Άδειας εγκατάστασης ή επέκτασης λειτουργίας σταθµών ηλεκτρικής ενέργειας Άδειες λειτουργίας σταθµών ηλεκτρικής ενέργειας Γενικά δικαιολογητικά σταθµών ηλεκτρικής ενέργειας Πρόσθετα δικαιολογητικά κατά περίπτωση Σύµβαση αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας µεταξύ ΕΗ και ανεξάρτητου παραγωγού. Καθορισµός γενικών τεχνικών και οικονοµικών όρων των συµβάσεων µεταξύ παραγωγών και ΕΗ, λεπτοµέρειες διαµόρφωσης των τιµολογίων καθώς και όροι διασύνδεσης. Ν. 2647/98 (Τεύχος ΦΕΚ Α' 237/22-10/98): «Μεταβίβαση αρµοδιοτήτων στις περιφέρειες και την αυτοδιοίκηση και άλλες διατάξεις». Με το νόµο αυτό ορίζονται οι αρµοδιότητες που µεταβιβάζονται από την Κεντρική ιοίκηση στις Περιφέρειες και την Αυτοδιοίκηση. Οι σχετικές µε την παραγωγή ενέργειας αρµοδιότητες του Υπουργού Ανάπτυξης που µεταβιβάζονται στις Περιφέρειες περιλαµβάνουν: Χορήγηση άδειας εγκατάστασης, λειτουργίας και επέκτασης ή ανάνέωσης σταθµών ηλεκτροπαραγωγής µε χρήση ΑΠΕ. Χορήγηση άδειας χρήσης νερού σε περιπτώσεις µικρών υδροηλεκτρικών έργων καθώς και χορήγηση ενιαίας άδειας χρήσης νερού και εκτέλεσης έργου αξιοποίησης υδατικών πόρων. Εκµίσθωση γεωθερµικού πεδίου χαµηλής ενθαλπίας. Επιβολή κυρώσεων σε σταθµούς ηλεκτροπαραγωγής. 9

10 Ν. 2941/01: "Απλοποίηση διαδικασιών αδειοδότησης εταιρειών, αδειοδότησης Ανανεώσιµων Πηγών Ενέργειας, ρύθµιση της Α.Ε. "ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ" και άλλες διατάξεις " Οι κυριότερες άξονες αυτού του νόµου είναι: Οι εξαιρέσεις, που ισχύουν για µεγάλα έργα υποδοµής, επεκτείνονται και στις ΑΠΕ για την εντός δασών και δασικών εκτάσεων για την εγκατάσταση µεγάλων έργων υποδοµής δηµοσίου συµφέροντος. Η εγκατάσταση ηλιακών σταθµών και αιολικών πάρκων δεν απαιτεί έκδοση άδειας οικοδοµής µε εξαίρεση τα έργα πολιτικού µηχανικού. Έργα σύνδεσης σταθµών ηλεκτροπαραγωγής µε χρήση ΑΠΕ µε το διασυνδεδεµένο Σύστηµα µπορούν να κατασκευάζονται από οποιονδήποτε ενδιαφερόµενο επενδυτή σύµφωνα µε τις παρεχόµενες προδιαγραφές από το ιαχειριστή του Συστήµατος και των ικτύων. Τα έργα ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ συµπεριλαµβανοµένων τη σύνδεση δικτύων, υποσταθµών και υποδοµής εν γένει θεωρούνται έργα δηµόσιας ωφέλειας. Παρέχεται η δυνατότητα έκδοσης κοινής υπουργικής απόφασης µε την οποία καθορίζονται ευνοϊκότεροι όροι δόµησης εκτός σχεδίου. Οι αρµόδιες ιευθύνσεις Σχεδιασµού και Ανάπτυξης των οικείων Περιφερειών για την έκδοση αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας δρώσες κατά µια έννοια στην αρχή της µίας στάσης (one-stop shop). Υ.Α. 2000/2002: " ιαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας σταθµών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας µε χρήση ανανεώσιµων πηγών ενέργειας και µεγάλων υδροηλεκτρικών σταθµών και τύποι συµβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας" Η Υπουργική Απόφαση αυτή καθορίζει τη διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης ή επέκτασης. Γενικά δικαιολογητικά...ειδικά δικαιολογητικά. Άδειες λειτουργίας. Τύποι συµβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας. 10

11 Ν. 2773/99: "Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας - Ρύθµιση θεµάτων ενεργειακής πολιτικής και λοιπές διατάξεις" Ο νόµος αυτός καθορίζει το βασικό πλαίσιο ρύθµισης της απελευθερωµένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας που άρχισε να ισχύει από τον Φεβρουάριο του 2001 σύµφωνα µε την Οδηγία 96/92 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο νόµος αυτός περιλαµβάνει: Την σύσταση της Ρυθµιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) ως ανεξάρτητης και αυτοτελούς διοικητικής αρχής που εποπτεύεται από τον Υπουργό Ανάπτυξης και τις αρµοδιότητές της. Την σύσταση του ιαχειριστή του Ηλεκτρικού Συστήµατος που θα εποπτεύεται από την ΡΑΕ Την απελευθέρωση της παραγωγής και εκµετάλλευσης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ, Συµπαραγωγή αλλά και από συµβατικά καύσιµα Την µετατροπή της ΕΗ σε Ανώνυµη Εταιρεία. Υ.Α. 1726/2003: " ιαδικασία προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίµησης και αξιολόγησης, έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, καθώς και έγκρισης επέµβασης ή παραχώρησης δάσους ή δασικής έκτασης στα πλαίσια της έκδοσης άδειας εγκατάστασης σταθµών ηλεκτροπαραγωγής, από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας" Με τις διατάξεις της ΚΥΑ 1726/ (ΦΕΚ Β 552), ρυθµίζεται η διαδικασία προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίµησης και αξιολόγησης, έγκρισης περιβαλλοντικών όρων καθώς και έγκρισης επέµβασης ή παραχώρησης δάσους ή δασικής έκτασης στο πλαίσιο της έκδοσης άδειας εγκατάστασης σταθµών ηλεκτροπαραγωγής µε χρήση Α.Π.Ε. Συγκεκριµένα, ορίζονται οι αρµόδιες αδειοδοτούσες υπηρεσίες, καθώς και οι γνωµοδοτούσες υπηρεσίες που συµµετέχουν στη σχετική διαδικασία. Επίσης, προβλέπονται τα αντικείµενα των γνωµοδοτήσεων αυτών, η διαδικασία για την έκδοση έγκρισης επέµβασης, οι προθεσµίες εντός των οποίων πρέπει να ενεργούν οι ανωτέρω αρµόδιες υπηρεσίες, καθώς και το περιεχόµενο των σχετικών φακέλων. Τέλος, παρέχεται η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες αιολικών πάρκων να µεταβάλουν µέχρι 15% την ισχύ του και να αναχωροθετήσουν τις ανεµογεννήτριες χωρίς να απαιτείται τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων ή της άδειας εγκατάστασης 11

12 Ν. 3175/2003: "Αξιοποίηση του γεωθερµικού δυναµικού, τηλεθέρµανση και άλλες διατάξεις" Ο νόµος αυτός δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για την ορθολογική αξιοποίηση του γεωθερµικού δυναµικού της χώρας, ως ανανεώσιµης πηγής ενέργειας. Συνοπτικά, κάθε γεωθερµικό πεδίο αντιµετωπίζεται ως ενιαίο κοίτασµα-πηγή ώστε να αποφεύγεται ο κατακερµατισµός που προέκυπτε από τις επί µέρους µισθωτικές εκχωρήσεις. Ο νόµος αναλυτικότερα περιλαµβάνει: Την άσκηση δικαιώµατος έρευνας και διαχείρισης γεωθερµικού δυναµικού Τους όρους και αρµοδιότητες εκµίσθωσης διαχείρισης γεωθερµικών πεδίων Τις υποχρεώσεις και τα δικαιώµατα µισθωτών γεωθερµικών πεδίων, εκχώρηση των µισθωτικών δικαιωµάτων και ποινικές και διοικητικές κυρώσεις. Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από γεωθερµία Ενεργειακά συστήµατα θέρµανσης και ψύξης. ιανοµή θερµικής ενέργειας σε τρίτους Νόµος 3468/2006: "Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας και Συµπαραγωγή Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις (ΦΕΚ Α' 129/ ) " Με τον τελευταίο νόµο 3468/2006 το ελληνικό δίκαιο εναρµονίζεται µε την κοινοτική οδηγία 2001/77/ΕΚ του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου και προωθείται, κατά προτεραιότητα, στην εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας η παραγωγή από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (Α.Π.Ε.) και µονάδες Συµπαραγωγής Ηλεκτρισµού και Θερµότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.). Τα τιµολόγια που καθορίζονται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. παρουσιάζονται στον πίνακα

13 Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από: Τιµή Ενέργειας ( /MWh) ιασυνδεδεµένο Σύστηµα Μη ιασυνδεδεµένα Νησιά (α) Αιολική ενέργεια 73 84,6 (β) Αιολική ενέργεια από αιολικά πάρκα στη θάλασσα 90 (γ) Υδραυλική ενέργεια που αξιοποιείται µε µικρούς υδροηλεκτρικούς σταθµούς µε Εγκατεστηµένη Ισχύ έως δεκαπέντε (15) MW e 73 84,6 (δ) Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από φωτοβολταϊκές µονάδες, µε Εγκατεστηµένη Ισχύ µικρότερη ή ίση των εκατό (100) kw peak, οι οποίες εγκαθίστανται σε ακίνη ιδιοκτησίας ή νόµιµης κατοχής ή όµορα ακίνητα του ίδιου ιδιοκτήτη ή νοµίµου κατόχου (ε) Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από φωτοβολταϊκές µονάδες, µε Εγκατεστηµένη Ισχύ µεγαλύτερη των εκατό (100) kw peak (στ) Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από µονάδες άλλης τεχνολογίας, πλην αυτής των φωτοβολταϊκών, µε Εγκατεστηµένη Ισχύ έως πέντε (5) MW e (ζ) Ηλιακή ενέργεια που αξιοποιείται από µονάδες άλλης τεχνολογίας, πλην αυτής των φωτοβολταϊκών, µε Εγκατεστηµένη Ισχύ µεγαλύτερη των πέντε (5) MW e (η) Γεωθερµική ενέργεια, βιοµάζα, αέρια εκλυόµενα από χώρους υγειονοµικής ταφής και από εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισµού και βιοαέρια 73 84,6 (θ) Λοιπές Α.Π.Ε ,6 (ι) Σ.Η.Θ.Υ.Α ,6 Πίνακας

14 Οι διαδικασίες για την έναρξη δραστηριότητας πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας εξαρτώνται από τα επίπεδα εγκατεστηµένης ισχύος. διακρίνονται τρεις (3) βασικές κατηγορίες σταθµών ανάλογα µε την εγκατεστηµένη τους ισχύ: α) Εγκαταστάσεις έως 20kW. β) Εγκαταστάσεις από 20 έως 150kW. γ) Εγκαταστάσεις άνω των 150kW. Άδειες παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας: α) Για εγκαταστάσεις έως 20kW δεν απαιτούνται άδειες παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας. Ωστόσο απαιτείται, πριν την εγκατάσταση, η ενηµέρωση του ιαχειριστή του Συστήµατος για τη θέση και την ισχύ των εγκαταστάσεων. Μετά από σχετική αίτηση, γίνονται οι αναγκαίες ενέργειες για τη σύνδεση, όπου ρυθµίζονται και οι σχετικοί όροι. Η αίτηση περιλαµβάνει οπωσδήποτε τον τίτλο της νόµιµης κατοχής του χώρου εγκατάστασης καθώς και άδεια ανέγερσης τυχόν αναγκαίων κτισµάτων. Εξαίρεση από τα παραπάνω αποτελεί η περίπτωση εγκαταστάσεων σε Μη ιασυνδεδεµένα Νησιά όπου υφίσταται κορεσµός του ηλεκτρικού δικτύου, γεγονός που διαπιστώνεται µε απόφαση της ΡΑΕ. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται άδεια παραγωγής. β) Για εγκαταστάσεις από 20kW έως 150kW, δεν απαιτούνται άδειες παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας. Στην περίπτωση αυτή όµως απαιτείται η λήψη άδειας εξαίρεσης η οποία εκδίδεται από τη ΡΑΕ εντός 10 εργάσιµων ηµερών από την υποβολή σχετικής αίτησης. Απαραίτητα, µεταξύ άλλων στοιχεία της αίτησης αποτελούν η τεχνική περιγραφή, χάρτες κλίµακας 1: και 1:5.000 σε έντυπη και ηλεκτρονική µορφή, χρονοδιάγραµµα υλοποίησης και τίτλος κυριότητας ή κατοχής του γηπέδου εγκατάστασης.εξαίρεση στην προηγούµενη περίπτωση, άρα και απαίτηση για άδεια παραγωγής, υπάρχει στην περίπτωση κορεσµού του δικτύου. Οι περιοχές αυτές θα καθορισθούν µε απόφαση της ΡΑΕ. γ) Για εγκαταστάσεις άνω των 150kW, απαιτείται η λήψη άδειας παραγωγής, εγκατάστασης και λειτουργίας. Για την έκδοση της άδειας παραγωγής απαιτείται αίτηση στη ΡΑΕ η οποία συνοδεύεται από Προµελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ). Η αίτηση περιλαµβάνει µία αναλυτική τεχνικοοικονοµική µελέτη του έργου. Η ΡΑΕ διαβιβάζει την ΠΠΕ στην αρµόδια Περιφέρεια και λαµβάνει γνωµοδότηση εντός 2 µηνών (βλέπε σχετικές διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης). Στη συνέχεια ο φάκελος διαβιβάζεται στον Υπουργό Ανάπτυξης ο οποίος και γνωµοδοτεί 14

15 εντός 4.5 µηνών. Η άδεια παραγωγής ισχύει για 25 χρόνια µε δυνατότητα ανανέωσης άλλων 25. Εάν εντός 2 χρόνων (και σε ορισµένες περιπτώσεις 3 χρόνων) δεν έχει ληφθεί άδεια εγκατάστασης, η άδεια παραγωγής ανακαλείται.η άδεια εγκατάστασης εκδίδεται από τον Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας εντός 15 ηµερών από την υποβολή σχετικής του ενδιαφεροµένου, τα περιεχόµενα της οποίας θα καθορισθούν µε απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης. Εξαίρεση αποτελούν οι προστατευόµενες περιοχές Ramsar, Natura 2000, εθνικοί δρυµοί και αισθητικά δάση, για τις οποίες η άδεια εγκατάστασης εκδίδεται από τον Υπουργό Ανάπτυξης εντός 1 µηνός από την αίτηση.η άδεια λειτουργίας εκδίδεται από το ίδιο όργανο που εκδίδει την άδεια εγκατάστασης (Περιφέρεια ή ΥΠΑΝ), µετά από αίτηση του ενδιαφερόµενου, τεχνικό έλεγχο από τα αρµόδια όργανα κατά τη δοκιµαστική λειτουργία και έλεγχο από το ΚΑΠΕ για τα αναγκαία λειτουργικά και τεχνικά χαρακτηριστικά του εξοπλισµού του σταθµού. Περισσότερες λεπτοµέρειες θα δοθούν σε σχετική απόφαση του Υπουργείου Ανάπτυξης. Η άδεια λειτουργίας ισχύει για 20 χρόνια και µπορεί να ανανεωθεί για άλλα 20.Σύµφωνα µε απόφαση της ΡΑΕ (20/7/06), µέχρι τον προσδιορισµό των κορεσµένων περιοχών και τον προσδιορισµό του περιορισµού απορρόφησης ισχύος σε αυτές δεν υποβάλλονται αιτήσεις για εξαίρεση λήψης άδειας παραγωγής, για τα νησιά, συµπεριλαµβανοµένης της Εύβοιας. Περιβαλλοντική αδειοδότηση των εγκαταστάσεων: α) Για εγκαταστάσεις έως 20kW δεν απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση. β) Για εγκαταστάσεις από 20kW έως 150kW απαιτείται περιβαλλοντική αδειοδότηση η οποία περιλαµβάνει τα εξής στάδια: Ο ενδιαφερόµενος υποβάλλει αίτηση για διενέργεια Προκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης και Αξιολόγησης (ΠΠΕΑ) η οποία συνοδεύεται από Προµελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ) στη ιεύθυνση Περιβάλλοντος Χωροταξίας ( ΙΠΕΧ) της οικείας Περιφέρειας. Η αίτηση συνοδεύεται από την εκδοθείσα απόφαση εξαίρεσης άδειας παραγωγής. Η σχετική απόφαση ΠΠΕΑ εκδίδεται εντός 15 ηµερών από τον Γενικό Γραµµατέα της Περιφέρειας, η οποία και διαβιβάζεται στο Οικείο Νοµαρχιακό Συµβούλιο προκειµένου να ενηµερωθούν οι πολίτες. Με την απόφαση αυτή και την επικαιροποιηµένη ΠΠΕ ο ενδιαφερόµενος υποβάλλει αίτηση για Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) στη ιεύθυνση Σχεδιασµού και Ανάπτυξης ( Ι.ΣΑ.) της Οικείας Περιφέρειας. Η σχετική απόφαση εγκρίνεται µετά από 1.5 µήνες και 15

16 ενηµερώνεται σχετικά και το οικείο Νοµαρχιακό Συµβούλιο. Η ΕΠΟ ισχύει για δέκα (10) έτη. γ) Για εγκαταστάσεις άνω των 150kW και έως 2MW, o ενδιαφερόµενος καταθέτει στη ΡΑΕ την ΠΠΕ σε δύο (2) αντίγραφα. Η ΡΑΕ αναλαµβάνει να προωθήσει ένα αντίγραφο στη ΙΠΕΧΩ της αντίστοιχης Περιφέρειας γνωστοποιώντας στον ενδιαφερόµενο την προώθηση αυτή. Στην Υπηρεσία της Περιφέρειας ο ενδιαφερόµενος υποβάλλει τα λοιπά δικαιολογητικά για τη διενέργεια ΠΠΕΑ. Μετά τη διενέργεια της ΠΠΕΑ (εντός διαστήµατος 45 ηµερών) η Περιφέρεια διαβιβάζει στη ΡΑΕ ένα θεωρηµένο αντίγραφο του φακέλου που περιέχει την ΠΠΕ µαζί µε τη σχετική γνωµοδότηση, ώστε να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την έκδοση της άδειας παραγωγής. Με την απόφαση αυτή και την επικαιροποιηµένη ΠΠΕ ο ενδιαφερόµενος υποβάλλει αίτηση για Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) στη ιεύθυνση Σχεδιασµού και Ανάπτυξης ( Ι.ΣΑ.) της Οικείας Περιφέρειας. Η σχετική απόφαση εγκρίνεται µετά από 1.5 µήνες και ενηµερώνεται σχετικά και το οικείο Νοµαρχιακό Συµβούλιο.Η ΕΠΟ ισχύει για δέκα (10) έτη. δ) Για εγκαταστάσεις άνω των 2MW η διαδικασία για το στάδιο της ΠΠΕΑ είναι παρόµοια πως παραπάνω. Στη συνέχεια ο ενδιαφερόµενος υποβάλλει αίτηση για Έγκριση περιβαλλοντικών Όρων (ΕΠΟ) στη ΙΣΑ της οικείας Περιφέρειας. Η αίτηση περιλαµβάνει την προηγούµενη απόφαση (ΠΠΕΑ) και Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ). Η σχετική απόφαση εκδίδεται εντός 2.5 µηνών. Η ΕΠΟ ισχύει για δέκα (10) έτη. ε) Για εγκαταστάσεις σε προστατευόµενες περιοχές (Natura, Ramsar, αισθητικά δάση, αρχαιολογικούς χώρους, κτλ), ανεξαρτήτως ισχύος, ακολουθείται παρόµοια διαδικασία µ αυτήν της προηγούµενης περίπτωσης (γ). Πώληση ηλεκτρικής ενέργειας Η πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας θεωρείται εξασφαλισµένη εφόσον διαπιστωθεί η εφικτότητα των έργων σύνδεσης. Ο ΕΣΜΗΕ είναι υποχρεωµένος κατά την κατανοµή φορτίου να δίνει προτεραιότητα σε παραγωγή ενέργειας από Ανανεώσιµες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Για τη σύνδεση των Φ/Β σταθµών µε το δίκτυο απαιτείται σχετική τεχνική µελέτη η οποία ελέγχεται από τη ΕΗ. Η ΕΗ εκδίδει ένα προκοστολόγιο, για την δαπάνη σύνδεσης µε το δίκτυο και δεσµεύεται για ένα έτος κρατώντας την σχετική προτεραιότητα µέχρι την υπογραφή της σύµβασης σύνδεσης. Η πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται κατόπιν σύναψης σύµβασης µε τον 16

17 ιαχειριστή ( ΕΣΜΗΕ) η οποία ισχύει για 10 χρόνια και µπορεί να παρατείνεται για άλλα 10 χρόνια, µονοµερώς µε έγγραφη δήλωση του παραγωγού, εφόσον αυτή υποβάλλεται τουλάχιστον 3 µήνες πριν από τη λήξη της αρχικής σύµβασης. To ακριβές περιεχόµενο των συµβάσεων πώλησης θα καθορίζεται στην απόφαση *6/Φ1/οικ.18359, Αρ. ΦΕΚ Β1442/ Απαιτούµενα έγγραφα και στοιχεία που συνοδεύουν την Αίτηση για Χορήγηση Άδειας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας σύµφωνα µε τον νέο κανονισµό της ΡΑΕ. Μέρος 1 - Στοιχεία αιτούντος 1. Όνοµα / επωνυµία 2. Κατοικία / έδρα 3. Νόµιµος εκπρόσωπος ή διαχειριστής νοµικού προσώπου, ένωσης εταιρειών ή κοινοπραξίας 4. Όνοµα και στοιχεία επικοινωνίας (τηλέφωνο, φαξ, ταχυδροµική και ηλεκτρονική διεύθυνση) του προσώπου το οποίο ορίζεται ως αντίκλητος του αιτούντος για την επικοινωνία µε τη ΡΑΕ 5. Aν ο αιτών είναι νοµικό πρόσωπο, κοινοπραξία ή ένωση εταιρειών, η σύνθεσή του ως προς τα ποσοστά των συµµετεχόντων σε αυτό 6. Εταιρική εικόνα του αιτούντος και συνοπτική παρουσίαση των επιχειρηµατικών του ραστηριοτήτων Μέρος 2 Περιγραφή του έργου 7. Προτεινόµενη θέση του σταθµού παραγωγής (τοποθεσία, δήµος, νοµός) 8. Χρησιµοποιούµενη µορφή ενέργειας 9. Εγκατεστηµένη ισχύς του σταθµού, αριθµός και τύπος των µονάδων που απαρτίζουν το σταθµό (ΜW) Μέρος 3 Ενεργειακή µελέτη και τεκµηρίωση δυναµικού ΑΠΕ 10. Ενεργειακή µελέτη Παρουσίαση ενεργειακής µελέτης για τον υπολογισµό και τεκµηρίωση της παραγόµενης ενέργειας στη θέση εγκατάστασης του σταθµού βάσει του δυναµικού ΑΠΕ ή στην περίπτωση χρήσης ανανεώσιµου καυσίµου ή ΣΗΘΥΑ για τον υπολογισµό του ενεργειακού ισοζυγίου του έργου. 17

18 11. Τεκµηρίωση δυναµικού ΑΠΕ Τεκµηρίωση του δυναµικού ΑΠΕ στην προτεινόµενη θέση εγκατάστασης µε παρουσίαση των µετρήσεων και δεδοµένων στα οποία βασίζεται η ενεργειακή µελέτη.σε περίπτωση που απαιτείται τροφοδοσία της εγκατάστασης, τεκµηρίωση της εξασφάλισης της προµήθειας / τροφοδοσίας της πρώτης ύλης. Μέρος 4 Εξασφάλιση θέσης 12. Τεκµηρίωση εξασφάλισης ή δυνατότητας εξασφάλισης θέσης Υποβάλλονται έγγραφα µε τα οποία τεκµηριώνεται η εξασφάλιση της θέσης εγκατάστασης του προτεινόµενου έργου ή η δυνατότητα εξασφάλισής της. Μέρος 5 Προκαταρκτική τεχνική µελέτη 13. Προκαταρκτική τεχνική µελέτη του προτεινόµενου έργου Η µελέτη αυτή περιλαµβάνει τουλάχιστον τα εξής στοιχεία: - Περιγραφή της χρησιµοποιούµενης τεχνολογίας και των εγκαταστάσεων που θα απαιτηθούν. - Προκαταρκτική εκτίµηση του τρόπου σύνδεσης µε το ίκτυο ή το Σύστηµα. -Σε περίπτωση που απαιτείται τροφοδοσία της εγκατάστασης, τεκµηρίωση της εξασφάλισης της προµήθειας / τροφοδοσίας της πρώτης ύλης. - Χάρτες αποτύπωσης του σταθµού σε κλίµακα 1:5.000 και 1: της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού: - Σε περίπτωση αιολικού σταθµού, αποτυπώνεται το πολύγωνο του γηπέδου του σταθµού και η θέση των ανεµογεννητριών. - Σε περίπτωση ΜΥΗΕ, αποτυπώνεται η θέση υδροληψίας και η θέση του σταθµού. - Σε περίπτωση Φ/Β σταθµού και σε κάθε άλλη περίπτωση, αποτυπώνεται το πολύγωνο του γηπέδου του σταθµού. - Συντεταγµένες των ανωτέρω σηµείων σε πίνακα και σε ηλεκτρονική µορφή σύµφωνα µε το «Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς (ΕΓΣΑ) 87». Η µορφή των αρχείων αποτύπωσης είναι κατά σειρά προτίµησης SHAPEFILE (*.SHP), ή GEOMEDIA ACCESS (*.MDB), ή MAPINFO (*.MIF), ή AUTOCAD (*.DWG). Μέρος 6 Επιχειρηµατικό σχέδιο του έργου 14. Επιχειρηµατικό σχέδιο του έργου Συνοπτική παρουσίαση του επιχειρηµατικού σχεδίου του έργου, στο οποίο περιλαµβάνονται τα εξής: - Προϋπολογισµός του έργου ο οποίος περιλαµβάνει τα ακόλουθα στοιχεία: - Κόστος µελετών και αδειοδότησης. 18

19 - Κόστος Η/Μ εξοπλισµού. - Κόστος έργων υποδοµής (κατασκευή οδών πρόσβασης, εσωτερικής οδοποιίας, βελτίωση υφιστάµενων οδών, λοιπά έργα πολιτικού µηχανικού). - Κόστος διασύνδεσης µε το δίκτυο και σχετική ανάλυση. - Χρηµατοδοτική διάρθρωση της επένδυσης (ίδια κεφάλαια, δανειακά κεφάλαια/ χρηµατοδοτική µίσθωση, επιδότηση). - Τρόπος κάλυψης των απαιτούµενων ιδίων κεφαλαίων. Αναλύεται ο τρόπος κάλυψης της ίδιας συµµετοχής, µε αναφορά σε συγκεκριµένα ποσοτικά στοιχεία, για τα οποία υποβάλλονται έγγραφα τεκµηρίωσης στο Μέρος 8 του παρόντος Παραρτήµατος. - Υποθέσεις εργασίας, όπως π.χ. επιτόκιο δανεισµού, περίοδος αποπληρωµής δανείου, κτλ. - Χρονοδιάγραµµα κατασκευής και ηµεροµηνία έναρξης λειτουργίας. - Προβλέψεις επενδυτικών, χρηµατοδοτικών και λειτουργικών χρηµατορροών για 25 έτη για υδροηλεκτρικούς σταθµούς και για 20 έτη για τους λοιπούς σταθµούς (περιλαµβανοµένης της κατασκευαστικής περιόδου) διαρθρωµένες ως εξής: - Επενδυτικές δαπάνες. - Χρηµατοδοτικές χρηµατορροές. - Λειτουργικές χρηµατικές εισροές. - Λειτουργικές χρηµατικές εκροές (λειτουργία, συντήρηση, φόροι, κτλ.) 15. Πλήρης κατάλογος αιτήσεων Παρουσιάζονται τα στοιχεία όλων των αιτήσεων που έχουν υποβληθεί στη ΡΑΕ για χορήγηση Άδειας από ΑΠΕ από τον αιτούντα ή αν αυτός είναι νοµικό πρόσωπο από µετόχους / εταίρους αυτού στην περίπτωση που αυτοί οι µέτοχοι πρόκειται να καλύψουν την απαιτούµενη ίδια συµµετοχή για την υλοποίηση του έργου, σύµφωνα µε τα στοιχεία που υποβάλλονται κατά τα προβλεπόµενα στο Μέρος 6 του παρόντος Παραρτήµατος. Τα στοιχεία αυτά είναι τα εξής: - Αριθµός πρωτ. ΡΑΕ για την υποβληθείσα αίτηση και ηµερ/νία υποβολής. - Τεχνολογία. - Ισχύς έργου. - Θέση (τοποθεσία, δήµος, νοµός). 19

20 - Στάδιο αδειοδοτικής διαδικασίας (π.χ. σε αναµονή για αξιολόγηση, για χορήγηση Άδειας, για έκδοση ΕΠΟ, για έκδοση άδειας εγκατάστασης, για έκδοση άδειας λειτουργίας, ή σε λειτουργία). 16. Συνολικό επιχειρηµατικό σχέδιο Σε περίπτωση που ο αιτών ή οι µέτοχοι αυτού, ή νοµικά πρόσωπα που στο Μέρος 6 του παρόντος Παραρτήµατος δηλώνονται ως πρόσωπα που θα µετέχουν στην κάλυψη των απαιτούµενων ιδίων κεφαλαίων, έχουν υποβάλει και άλλες αιτήσεις για χορήγηση Άδειας, ή κατέχουν ήδη Άδεια για έργο το οποίο δεν έχει ακόµα κατασκευαστεί, µε το παρόν παρουσιάζεται συνοπτικά ένα επιχειρηµατικό σχέδιο για το σύνολο των έργων αυτών, στο οποίο περιλαµβάνονται τα εξής: - Προϋπολογισµός κάθε έργου (συµπεριλαµβανοµένου του κόστους διασύνδεσης). - Χρηµατοδοτική διάρθρωση κάθε επένδυσης (ίδια κεφάλαια, δανειακά κεφάλαια / χρηµατοδοτική µίσθωση, επιδότηση). - Τρόπος κάλυψης των απαιτούµενων ιδίων κεφαλαίων. Αναλύεται ο τρόπος και οι πηγές κάλυψης της απαιτούµενης ίδιας συµµετοχής για το σύνολο των έργων, µε αναφορά σε συγκεκριµένα ποσοτικά στοιχεία, για τα οποία υποβάλλονται έγγραφα τεκµηρίωσης στο Μέρος 8 του παρόντος Παραρτήµατος. - Χρονοδιάγραµµα κατασκευής για όλα τα έργα και ηµεροµηνία έναρξης λειτουργίας εκάστου. - Επενδυτικές χρηµατορροές που συνεπάγεται η εκτέλεση τους χρονοδιαγράµµατος κατασκευής. Μέρος 8 Στοιχεία τεκµηρίωσης της οικονοµικής δυνατότητας του φορέα Στο Μέρος αυτό παρατίθενται τα απαραίτητα στοιχεία που τεκµηριώνουν τη δυνατότητα του φορέα να καλύψει την απαιτούµενη ίδια συµµετοχή ανάλογα µε τον τρόπο κάλυψης που δηλώνεται στα Μέρη 6 και 7 ανωτέρω, σύµφωνα µε το κριτήριο αξιολόγησης του άρθρου 9 του παρόντος Κανονισµού όπως εξειδικεύεται στον Οδηγό Αξιολόγησης, καθώς και την πιστοληπτική του ικανότητα και τη φερεγγυότητα του. Ειδικότερα, υποβάλλονται τα ακόλουθα στοιχεία σε κάθε µια από τις παρακάτω περιπτώσεις: 17. Στοιχεία τεκµηρίωσης της ικανότητας κάλυψης της απαιτούµενης ίδιας συµµετοχής 1. Αν ο φορέας είναι εταιρεία υποβάλλονται: 1.1. Για εταιρεία µε τουλάχιστον 3 πλήρεις εταιρικές χρήσεις, αντίγραφα ισολογισµών και αποτελεσµάτων χρήσης των τριών τελευταίων ετών συνοδευόµενα 20

21 από τις αντίστοιχες εκθέσεις ελεγκτών κατά τα προβλεπόµενα στην κείµενη νοµοθεσία Για εταιρεία που δεν έχει συµπληρώσει 3 πλήρεις εταιρικές χρήσεις, όσα από τα στοιχεία της παραγράφου 1.1. είναι διαθέσιµα, καθώς και τα ακόλουθα στοιχεία για τους µετόχους εταίρους της εταιρείας: Στην περίπτωση που οι µέτοχοι είναι φυσικά πρόσωπα υποβάλλονται τα οικονοµικά στοιχεία όπως στην παράγραφο 2 κατωτέρω Στην περίπτωση που οι µέτοχοι / εταίροι είναι εταιρείες υποβάλλονται τα στοιχεία της παραγράφου 1.1 ανωτέρω Στην περίπτωση που σύµφωνα µε το επιχειρηµατικό σχέδιο που υποβάλλεται πληρούται το κριτήριο της περίπτωσης ζ της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του Νόµου από µετόχους / εταίρους του φορέα, υποβάλλονται τα στοιχεία των παραγράφων 1.1. ή/και 1.2. αναφορικά µε του µετόχους / εταίρους καθώς και επίσηµα στοιχεία που τεκµηριώνουν τη συµµετοχή των µετόχων / εταίρων στο φορέα Στην περίπτωση που ο φορέας επικαλείται κάλυψη της απαιτούµενης ιδίας συµµετοχής µε χρήση έκτακτων φορολογηθέντων αποθεµατικών, υποβάλλεται επιπρόσθετα µε τα στοιχεία των παραγράφων 1.1. ή/και 1.2. και απόφαση του αρµόδιου οργάνου του νοµικού προσώπου, για τη χρήση του ποσού προς κάλυψη της ιδίας συµµετοχής από τα υπάρχοντα φορολογηθέντα αποθεµατικά της εταιρείας. 2. Αν ο φορέας είναι κοινοπραξία ή ένωση εταιρειών υποβάλλονται: Τα ανωτέρω για κάθε µία εταιρεία που είναι µέλος της κοινοπραξίας ή της ένωσης προσώπων. 3. Αν ο φορέας είναι φυσικό πρόσωπο για την τεκµηρίωση της δυνατότητας κάλυψης της ίδιας συµµετοχής υποβάλλονται: 3.1. Βεβαιώσεις που έχουν εκδοθεί το αργότερο εντός τριών (3) εργασίµων ηµερών πριν την υποβολή της αίτησης, και αφορούν στο µέσο υπόλοιπο τραπεζικών λογαριασµών τουλάχιστον ενός εξαµήνου Βεβαιώσεις που έχουν εκδοθεί το αργότερο εντός τριών (3) εργασίµων ηµερών πριν την υποβολή της αίτησης, σχετικά µε το ύψος των καταθέσεων του προσώπου κατά την ηµεροµηνία λήψης της βεβαίωσης Βεβαιώσεις που έχουν u949 εκδοθεί το αργότερο εντός τριών (3) εργασίµων ηµερών πριν την υποβολή της αίτησης, και αφορούν στην κατοχή χρεογράφων (οµολόγων, µετοχών, κλπ). 21

22 3.4. Αντίγραφα εντύπων δήλωσης ακινήτων (Ε9), επικυρωµένων από την εφορία, συνοδευόµενων από εκτίµηση της αξίας των ακινήτων που περιλαµβάνονται σ αυτά Άλλα στοιχεία, που κατά την κρίση του επενδυτή τεκµηριώνουν, πέραν των ανωτέρω, την οικονοµική του ικανότητα. 18. Στοιχεία πιστοληπτικής ικανότητας του φορέα α) Σε περίπτωση τραπεζικού δανεισµού, βεβαίωση της τράπεζας που να δηλώνει καταρχάς ενδιαφέρον για δανειοδότηση της επενδυτικής πρότασης του υποψηφίου (letter of intent). β) Στην περίπτωση χρηµατοδοτικής µίσθωσης απαιτείται προέγκριση από εταιρεία Leasing για τη χορήγηση χρηµατοδοτικής µίσθωσης. γ) Στην περίπτωση εφαρµογής χρηµατοδότησης από τρίτους (Χ.Α.Τ.), απαιτείται η υποβολή υπογεγραµµένου συµφωνητικού βέβαιης χρονολογίας. 19. Στοιχεία φερεγγυότητας του φορέα Υποβάλλονται, εφόσον υπάρχουν, στοιχεία από προηγούµενες εγκρίσεις επιχορήγησης από τα προγράµµατα του ΥΠΑΝ ή του ΥΠΕΘΟ (τήρηση ή µη των όρων και των προϋποθέσεων της απόφασης υπαγωγής, ολοκλήρωση ή µη της επένδυσης κλπ.). Μέρος 9 ηλώσεις και άλλα συνοδευτικά έγγραφα 20. Προµελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Π.Π.Ε.) σε 2 αντίγραφα, σύµφωνα µε τον ν. 3468/2006, την ΚΥΑ /ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩ Ε και την εγκύκλιο / /ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩ Ε. 21. Καταστατικό µε τυχόν τροποποιήσεις αν ο αιτών είναι νοµικό πρόσωπο, συµφωνητικό σύστασης κοινοπραξίας αν ο αιτών είναι κοινοπραξία, ή φωτοτυπία αστυνοµικής ταυτότητας αν ο αιτών είναι φυσικό πρόσωπο. 22. Πληροφοριακά στοιχεία σχετικά µε τις επιχειρηµατικές δραστηριότητες και την οργάνωση του αιτούντος και τυχόν σύνδεσή του ή συµµετοχή του σε άλλες εταιρείες ή οµίλους εταιρειών, αν ο αιτών είναι νοµικό πρόσωπο ή κοινοπραξία. 23. Σε περίπτωση ανωνύµου ή εταιρείας περιορισµένης ευθύνης, το τεύχος δηµοσίευσης στο ΦΕΚ ΑΕ και ΕΠΕ του διορισµού νοµίµου εκπροσώπου ή διαχειριστή. 24. Έγγραφα νοµιµοποίησης του αντικλήτου αν ο αιτών είναι νοµικό πρόσωπο. 25. Υπεύθυνη δήλωση, στην οποία ο αιτών δηλώνει ότι σε περίπτωση που θα του χορηγηθεί η Άδεια θα ικανοποιεί τις απαιτήσεις του άρθρου 30 του ν. 2773/1999 «Τήρηση λογαριασµών από κατόχους αδειών» του Νόµου και αναλυτικά στοιχεία του σχεδιασµού που θα εφαρµόσει ώστε να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις αυτές. 22

23 26. Υπεύθυνη δήλωση της παρ. 3 του άρθρου 8 του ν. 1599/1986, στην οποία ο αιτών δηλώνει ότι όλα τα στοιχεία που υποβάλει µε την αίτησή του είναι αληθή. 27. Αποδεικτικό κατάθεσης στο λογαριασµό της ΡΑΕ του προβλεπόµενου τέλους, βάσει του άρθρου 6 του ν. 2773/1999. Σηµείωση: 1. Όλα τα στοιχεία που περιλαµβάνονται στο φάκελο της αίτησης, εκτός από το Μέρος 4, Μέρος 8, και Μέρος 9, υποβάλλονται και σε ηλεκτρονική µορφή. 2. Όλα τα στοιχεία τα οποία περιλαµβάνονται στο φάκελο της αίτησης για χορήγηση Άδειας, φέρουν ενιαία αρίθµηση και υποβάλλονται σύµφωνα µε τη δοµή και την κατάταξη που παρουσιάζεται παραπάνω ανά Μέρος και Παράγραφο. Απαιτούµενα έγγραφα και στοιχεία που συνοδεύουν την Αίτηση για Εξαίρεση από την Υποχρέωση Χορήγησης Άδειας Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας σύµφωνα µε την απόφαση 136 (20/7/2006) της Ρυθµιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) Μέρος 1 Στοιχεία του αιτούντος 1. Όνοµα /επωνυµία φυσικού / νοµικού προσώπου 2. Κατοικία / έδρα 3. Aν ο αιτών είναι φυσικό πρόσωπο, φωτοτυπία της αστυνοµικής ταυτότητας του αιτούντος. 4. Αν ο αιτών είναι νοµικό πρόσωπο ο νόµιµος εκπρόσωπος ή διαχειριστής νοµικού προσώπου. 5. Όνοµα και στοιχεία επικοινωνίας (τηλέφωνο, φαξ, ταχυδροµική και ηλεκτρονική διεύθυνση) του προσώπου το οποίο ορίζεται ως αντίκλητος του αιτούντος για την επικοινωνία µε τη ΡΑΕ. 6. Αριθµός Φορολογικού Μητρώου και καταστατικό της αιτούµενης εταιρείας (µόνο αν ο αιτών είναι εταιρεία) µε τυχόν τροποποιήσεις. 7. Στοιχεία αποφάσεων εξαίρεσης ή Άδειών Παραγωγής που κατέχει ο αιτών Μέρος 2 - Περιγραφή του έργου 8. Προτεινοµένη θέση της εγκατάστασης παραγωγής (θέση τοπωνύµιο, δήµος, νοµός) 23

24 9. Ισχύς και τύπος κάθε µονάδας της εγκατάστασης παραγωγής (kw) 10. Περιγραφή του καυσίµου ή της πρωτογενούς µορφής ενέργειας που θα χρησιµοποιεί η εγκατάσταση παραγωγής, του τρόπου τροφοδοσίας της µε καύσιµο, καθώς και της τεχνολογίας που θα χρησιµοποιεί για την παραγωγή ενέργειας 11. Τεχνική τu960 περιγραφή του έργου 12. Προκαταρκτική εκτίµηση του τρόπου σύνδεσης µε το Σύστηµα ή ίκτυο Ηλεκτρικής ενέργειας (το στοιχείο αυτό δεν απαιτείται προκειµένου για εφεδρικούς σταθµούς) 13. Χάρτες προσδιορισµού της ακριβούς θέσης εγκατάστασης του σταθµού παραγωγής. (το στοιχείο αυτό δεν απαιτείται προκειµένου για εφεδρικούς σταθµούς) 14. Οι χάρτες αυτοί πρέπει να είναι σε κλίµακα 1: και 1:5.000 της ΓΥΣ και υποβάλλονται και σε ηλεκτρονική µορφή. 15. Οι συντεταγµένες του πολυγώνου του γηπέδου του σταθµού υποβάλλονται σε πίνακα και σε ηλεκτρονική µορφή σύµφωνα µε το «Ελληνικό Γεωδαιτικό Σύστηµα Αναφοράς (ΕΓΣΑ) 87». 16. Χρονοδιάγραµµα κατασκευής και προτεινόµενη ηµεροµηνία έναρξης εµπορικής λειτουργίας της εγκατάστασης παραγωγής. Μέρος 3 Εξασφάλιση θέσης 17. Τίτλος κυριότητας ή κατοχής του ακινήτου επί του οποίου πρόκειται να εγκατασταθεί ο σταθµός. Το στοιχείο αυτό δεν απαιτείται προκειµένου για εφεδρικούς σταθµούς. 18. Προκειµένου για αιτήσεις σε δηµόσιες δασικές εκτάσεις απαιτείται έγκριση της αρµόδιας περιβαλλοντικής αρχής. 19. Υπεύθυνη ήλωση του άρθρου 8 του ν. 1599/1986, στην οποία ο αιτών δηλώνει ότι όλα τα στοιχεία που υποβάλει µε την αίτησή του είναι αληθή. Σηµείωση: 1. Όλα τα στοιχεία που περιλαµβάνονται στο φάκελο της αίτησης, υποβάλλονται και σε ηλεκτρονική µορφή. 2. Όλα τα στοιχεία τα οποία περιλαµβάνονται στο φάκελο της αίτησης εξαίρεσης φέρουν ενιαία αρίθµηση και υποβάλλονται σύµφωνα µε τη δοµή και την κατάταξη που παρουσιάζεται παραπάνω ανά Μέρος και Παράγραφο. 24

25 Έγγραφα και στοιχεία που συνυποβάλλονται κατά την αρχική αίτηση προς την ΕΗ για σύνδεση του Φ/Β Συστήµατος µε το δίκτυο Χαµηλής Τάσης: 1. Τεχνικά εγχειρίδια φωτοβολταϊκών στοιχείων 2. Τεχνικά εγχειρίδια και πιστοποιητικά αντιστροφέων 3. Μονογραµµικό ηλεκτρολογικό σχέδιο του σταθµού (υπογεγραµµένο από µελετητή κατάλληλης ειδικότητας) 4. Τοπογραφικό σχέδιο της ακριβούς θέσης της εγκατάστασης και χάρτη ΓΥΣ 1:5000 µε απεικόνιση του πολυγώνου του γηπέδου (προκειµένου για οικόπεδα εκτός σχεδίου πόλεως) 5. Τίτλος κυριότητας ή κατοχής του γηπέδου εγκατάστασης (σε περίπτωση µίσθωσης, το µισθωτήριο θεωρηµένο από τη ΟΥ και αντίγραφο του τίτλου κυριότητας του ιδιοκτήτη) 6. Έγγραφο εξαίρεσης από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής εκδοθέν από τη ΡΑΕ (για σταθµούς ισχύος άνω των 20 kw) 7. Υπεύθυνη ήλωση του Ν. 1599/86, στην οποία ο αιτών να βεβαιώνει ότι η συγκεκριµένη έκταση βρίσκεται εκτός περιοχών NATURA 2000, εθνικών δρυµών, παραδοσιακών οικισµών και περιοχών αρχαιολογικού ενδιαφέροντος σύµφωνα µε τις διατάξεις της ΚΥΑ υπ αριθ /2005 (για οικόπεδα) Έγγραφα και στοιχεία που θα πρέπει να προσκοµιστούν προ της σύνδεσης του σταθµού µε το ίκτυο: 1. Αντίγραφο της Σύµβασης Πώλησης Ηλεκτρικής Ενέργειας µεταξύ Παραγωγού και ΕΣΜΗΕ ή µεταξύ Παραγωγού και ιαχειριστή µη ιασυνδεδεµένων Νησιών (για τα µη διασυνδεδεµένα νησιά) 2. Υπεύθυνη ήλωση Ηλεκτρολόγου Εγκαταστάτη (Υ.Ε.) για τη συνολική εγκατάσταση, µε συνηµµένη τεχνική περιγραφή του τρόπου αποφυγής του φαινόµενου της νησιδοποίησης και συνηµµένο µονογραµµικό ηλεκτρολογικό σχέδιο της εγκατάστασης 3. Υπεύθυνη ήλωση του Ν. 1599/86, στην οποία ο Παραγωγός θα αναφέρει τις ρυθµίσεις των ορίων τάσεως και συχνότητας στην έξοδο του αντιστροφέα τα οποία σε καµία περίπτωση δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν για την τάση το +15% έως -20% της ονοµαστικής τάσης, ενώ για την συχνότητα τα +/- 0,5 Hz καθώς επίσης και την πρόβλεψη ότι σε περίπτωση υπέρβασης των πιο πάνω ορίων ο αντιστροφέας θα τίθεται εκτός (αυτόµατη απόζευξη) µε τις ακόλουθες χρονικές ρυθµίσεις : 25

26 - Θέση εκτός του αντιστροφέα σε 0,5 δευτερόλεπτα - Επανάζευξη του αντιστροφέα µετά από τρία λεπτά. - Επίσης θα αναφέρει το χρόνο λειτουργίας της προστασίας έναντι νησιδοποίησης 4. Αντίγραφο της περιβαλλοντικής αδειοδότησης (Έγκριση Περιβαλλοντικών Όρων) από την αρµόδια υπηρεσία, για σταθµούς άνω των 20 kw) 5. Έγγραφο της αρµόδιας Πολεοδοµικής υπηρεσίας (σύµφωνα µε το Ν. 1512/85 και τις σχετικές εγκυκλίους του Υ.ΠΕ.ΧΩ..Ε.), ότι η συγκεκριµένη εγκατάσταση µπορεί να συνδεθεί µε το δίκτυο της ΕΗ (εξαιρούνται οι ήδη ηλεκτροδοτούµενοι πελάτες που αιτούν σύνδεση αυτοπαραγωγού). Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανώσιµες Πήγες Ενέργειας (ΦΕΚ 2464Β/ ). Το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις ΑΠΕ, επιλύει τα προβλήµατα που προκλήθηκαν από την υφιστάµενη έλλειψη στρατηγικού χωροταξικού σχεδιασµού. Στη µελέτη περιγράφεται η µεθοδολογική προσέγγιση για τη χωροθέτηση έργων ΑΠΕ, προσδιορίζονται τα κριτήρια χωροθέτησης, παρουσιάζεται ο τρόπος αντιµετώπισης κρίσιµων ζητηµάτων όπως τοπίου, ορνιθοπανίδας, καθώς και τα όργανα ελέγχου και εφαρµογής του ειδικού πλαισίου. Η έκδοση του ειδικού πλαισίου θα επιλύσει αρκετά από τα προβλήµατα που εµφανίστηκαν στο παρελθόν (νοµολογία ΣτΕ, κοινωνική αποδοχή, νοµοθετικό κενό), λόγω του έντονου επενδυτικού ενδιαφέροντος έργων ΑΠΕ, στο πλαίσιο εθνικών πολιτικών και δεσµεύσεων (συµφωνία του Κιότο, σύµβαση πλαίσιο για τις κλιµατικές αλλαγές, Οδηγία 77/2001). Με την έκδοση του ειδικού πλαισίου ολοκληρώνονται οι πρωτοβουλίες σε πολιτικό επίπεδο για τη ταχεία προώθηση των έργων ΑΠΕ, µετά από τη ψήφιση του Ν. 3468/2006 και την έκδοση των σχετικών ΚΥΑ που ρυθµίζουν θέµατα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ καθώς και διαδικασίες αδειοδοτήσεων 26

27 2.2. ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΣΤΑΘΜΩΝ Με τον τελευταίο νόµο 3468/2006 ξεκινά πρόγραµµα ανάπτυξης φωτοβολταϊκών σταθµών.το πρόγραµµα αυτό,το οποίο έχει λήξη στις 31/12/2020 προβλέπει την ανάπτυξη στην Ελλάδα σταθµών συνολικής εγκατεστηµένης ισχύος τουλάχιστον 500 MWpeak στο διασυνδεδεµένο σύστηµα και τουλάχιστον 200 MWpeak στα µη διασυνδεδεµένα νησιά. Η ρυθµιστική αρχή ενέργειας ανακοίνωσε την ακόλουθη γεωγραφική κατανοµή για τους φωτοβολταϊκούς σταθµούς στο διασυνδεδεµένο σύστηµα,η οποία φαίνεται στους πίνακες 2.2 και 2.3 και τα περιθώρια ανάπτυξης στα µη διασυνδεδεµένα νησιά τα οποία παρουσιάζονται στον πίνακα 2.4. ΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ Α ΕΙΟ ΟΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΙΑΣ/ΝΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΜΗ ΝΗΣΙΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΕΩΣ MWp ΕΩΣ MWp ΕΩΣ MWp ΑΝΑΤ.ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 24,00 33,29 42,58 46,45 1,50 2,10 2,70 3,00 22,50 31,19 39,88 43,45 ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 30,08 42,10 54,12 60,10 0,08 0,11 0,14 0,15 30,00 41,99 53,98 59,95 ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 20,00 28,00 36,00 40,00 20,00 28,00 36,00 40,00 ΗΠΕΙΡΟΥ 9,00 12,60 16,20 18,00 9,00 12,60 16,20 18,00 ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 29,10 40,42 51,74 56,60 1,60 2,24 2,88 3,20 27,50 38,18 48,86 53,40 ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ 7,50 10,50 13,50 15,00 7,50 10,50 13,50 15,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ 30,00 42,00 54,00 60,00 30,00 42,00 54,00 60,00 ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑ ΟΣ 33,15 45,78 58,41 63,15 3,15 4,41 5,67 6,30 30,00 41,37 52,74 56,85 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 61,08 85,50 109,92 122,10 0,08 0,11 0,14 0,15 61,00 85,39 109,78 121,95 ΑΤΤΙΚΗΣ 23,60 32,32 41,04 43,60 3,60 5,04 6,48 7,20 20,00 27,28 34,56 36,40 ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 7,50 10,50 13,50 15,00 7,50 10,50 13,50 15,00 ΣΥΝΟΛΟ: 275,00 383,00 491,00 540,00 17,50 24,50 31,50 35,00 257,50 358,50 459,50 505,00 ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΙΣΧΥΣ ΣΕ ΝΟΜΟΥΣ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΝΟΜΟΣ ΑΡΚΑ ΙΑΣ 50,00 50,00 50,00 50,00 50,00 50,00 50,00 50,00 ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΟΣΘΕΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ: 50,00 50,00 50,00 50,00 0,00 0,00 0,00 0,00 50,00 50,00 50,00 50,00 Πίνακας 2.2 ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ Α ΕΙΟ ΟΤΗΜΕΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΜΗ ΝΗΣΙΩΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ 20 kwp >20 και 150 kwp >150 και < 2 ΜWp 2MWp ΕΩΣ MWp ΕΩΣ MWp ΕΩΣ MWp ΕΩΣ MWp ΑΝΑΤ.ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 2,25 3,14 4,03 4,45 7,50 10,40 13,30 14,50 6,50 9,00 11,50 12,50 6,25 8,65 11,05 12,00 ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 3,00 4,09 5,18 5,45 12,00 16,90 21,80 24,50 7,50 10,50 13,50 15,00 7,50 10,50 13,50 15,00 ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ 2,00 2,80 3,60 4,00 6,00 8,40 10,80 12,00 6,00 8,40 10,80 12,00 6,00 8,40 10,80 12,00 ΗΠΕΙΡΟΥ 0,90 1,26 1,62 1,80 2,70 3,78 4,86 5,40 2,70 3,78 4,86 5,40 2,70 3,78 4,86 5,40 ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 2,75 3,82 4,89 5,34 8,25 11,45 14,66 16,02 8,25 11,45 14,66 16,02 8,25 11,45 14,66 16,02 ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑ ΟΣ 3,00 4,20 5,40 6,00 9,00 12,60 16,20 18,00 9,00 12,60 16,20 18,00 9,00 12,60 16,20 18,00 ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑ ΟΣ 3,00 4,14 5,27 5,69 9,00 12,41 15,82 17,06 9,00 12,41 15,82 17,06 9,00 12,41 15,82 17,06 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 6,10 8,54 10,98 12,20 18,30 25,62 32,93 36,59 18,30 25,62 32,93 36,59 18,30 25,62 32,93 36,59 ΑΤΤΙΚΗΣ 2,00 2,73 3,46 3,64 6,00 8,18 10,37 10,92 6,00 8,18 10,37 10,92 6,00 8,18 10,37 10,92 ΝΟΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 0,75 1,05 1,35 1,50 2,25 3,15 4,05 4,50 2,25 3,15 4,05 4,50 2,25 3,15 4,05 4,50 ΣΥΝΟΛΟ: 25,75 35,76 45,77 50,06 81,00 112,90 144,79 159,48 75,50 105,10 134,69 147,98 75,25 104,75 134,24 147,48 ΕΠΙΜΕΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΘΕΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΓΙΑ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΟΥ ΙΚΤΥΟΥ ΝΟΜΟΣ ΑΡΚΑ ΙΑΣ 50,00 50,00 50,00 50,00 ΣΥΝΟΛΟ ΠΡΟΣΘΕΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ: 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 50,00 50,00 50,00 50,00 Πίνακας

28 ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΗ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΩΝ ΝΗΣΙΩΝ Περιθώριο Φωτοβολταϊκών σταθµών (kw) Περιθώριο µικρών Α/Γ (KW) ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΗ ΙΑΣΥΝ Ε ΕΜΕΝΩΝ ΝΗΣΙΩΝ Περιθώριο Φωτοβολταϊκών σταθµών (kw) Περιθώριο µικρών Α/Γ (KW) ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΑΓΑΘΟΝΗΣΙ 20,61 0,29 ΜΥΚΟΝΟΣ 2.174,98 ΑΓ.ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ 42,31 0,60 Πίνακας 2.4 ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΗΛΟΣ 0,00 ΑΜΟΡΓΟΣ 175,41 5,85 ΣΥΡΟΣ 1.820,78 64,63 ΑΝΑΦΗ 43,76 0,63 ΟΘΩΝΟΙ 30,75 0,44 ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΑ 0,00 0,13 ΠΑΡΟΣ 1.580,80 ΑΣΤΥΠΑΛΑΙΑ 277,00 3,96 ΝΑΞΟΣ 1.562,60 ΟΝΟΥΣΑ 22,56 0,32 ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ 127,17 ΕΡΕΙΚΟΥΣΑ 26,64 0,38 ΚΟΥΦΟΝΗΣΙ 41,14 ΘΗΡΑ 1.992,81 ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΣΧΟΙΝΟΥΣΑ 26,18 124,67 69,55 ΘΗΡΑΣΙΑ 14,61 ΗΡΑΚΛΕΙΑ 11,22 ΙΚΑΡΙΑ 508,19 18,24 ΣΙΚΙΝΟΣ 22,44 ΚΑΡΠΑΘΟΣ 605,19 ΙΟΣ 265,55 22,32 ΚΑΣΟΣ 64,27 ΦΟΛΕΓΑΝ ΡΟΣ 63,58 ΚΥΘΝΟΣ 56,57 5,22 ΣΑΜΟΣ 2.717,63 ΚΩΣ 4.442,58 ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΦΟΥΡΝΟΙ 58,84 93,39 ΚΑΛΥΜΝΟΣ 1.139,45 ΘΥΜΑΙΝΑ 5,60 ΛΕΡΟΣ 608,13 ΠΑΤΜΟΣ 287,80 9,59 ΤΕΛΕΝ ΟΣ 6,40 ΣΕΡΙΦΟΣ 343,72 4,91 ΨΕΡΙΜΟΣ 6,40 213,38 ΣΙΦΝΟΣ 246,10 10,20 ΓΥΑΛΙ 6,40 ΣΚΥΡΟΣ 275,67 9,19 ΝΙΣΥΡΟΣ 83,22 ΣΥΜΗ 567,66 8,11 ΤΗΛΟΣ 57,61 ΧΙΟΣ 3.841,76 ΛΕΙΨΟΙ 51,21 ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΟΙΝΟΥΣΕΣ 54,99 130,94 ΛΕΣΒΟΣ 5.511,36 183,90 ΨΑΡΑ 31,43 ΛΗΜΝΟΣ 1.187,51 39,58 ΡΟ ΟΣ ,89 ΜΕΓΙΣΤΗ 105,12 1,50 ΣΥΜΠΛΕΓΜΑ ΧΑΛΚΗ 25,67 72,50 427,82 ΜΗΛΟΣ 661,31 ΚΡΗΤΗ , ,21 24,31 ΚΙΜΩΛΟΣ 48,13 Σύνολο: 28

29 2.3 ΕΠΙ ΟΤΗΣΗ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ Η νοµοθεσία είναι διαφορετική για την επιδότηση αν αυτή γίνεται από κάποιον ιδιώτη ή από κάποια εταιρεία. Έτσι στην περίπτωση ιδιώτη δικαιούται φοροελάφρυνση σε ποσοστό 20% επί του κόστους της επένδυσης. Το ποσό αυτ όµως δεν µπορεί να υπερβαίνει τα 700. Αν η επένδυση γίνει από εταιρεία, σύµφωνα µε το νέο επενδυτικό νόµο 3522/2006, η επικράτεια κατανέµεται σε τρείς περιοχές : ΠΕΡΙΟΧΗ A : Περιλαµβάνει τους Νοµούς Αττικής και Θεσσαλονίκης πλην των Βιοµηχανικών Επιχειρηµατικών Περιοχών (Β.Ε.ΠΕ.) και των νησιών των Νοµών αυτών που εντάσσονται στην Περιοχή Β. ΠΕΡΙΟΧΗ Β : Περιλαµβάνει τους Νοµούς της Περιφέρειας Θεσσαλίας (Καρδίτσας, Λάρισας, Μαγνησίας, Τρικάλων), τους Νοµούς της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου (Κυκλάδων, ωδεκανήσου), τους Νοµούς της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (Κέρκυρας, Λευκάδας, Κεφαλληνίας, Ζακύνθου), τους Νοµούς της Περιφέρειας Κρήτης (Ηρακλείου, Λασιθίου, Ρεθύµνου, Χανίων), τους Νοµούς της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (Χαλκιδικής, Σερρών, Κιλκίς, Πέλλας, Ηµαθίας, Πιερίας), τους Νοµούς της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας (Γρεβενών, Κοζάνης, Φλώρινας, Καστοριάς), καθώς και τους Νοµούς της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδος (Φθιώτιδας, Φωκίδας, Εύβοιας, Βοιωτίας, Ευρυτανίας). ΠΕΡΙΟΧΗ Γ : Περιλαµβάνει τους Νοµούς της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Καβάλας, ράµας, Ξάνθης, Ροδόπης, Έβρου), τους Νοµούς της Περιφέρειας Ηπείρου (Άρτας, Πρέβεζας, Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας), τους Νοµούς της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου (Λέσβου, Χίου, Σάµου), τους Νοµούς της Περιφέρειας Πελοποννήσου (Λακωνίας, Μεσσηνίας, Κορινθίας, Αργολίδας, Αρκαδίας), καθώς και τους Νοµούς της Περιφέρειας υτικής Ελλάδος (Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας, Ηλείας). Η εταιρεία υποχρεούται να συνεισφέρει το 25% της επένδυσης από ιδία κεφάλαια. Ανάλογα µε την περιοχή και το µέγεθος της επιχείρησης το ποσοστό επιδότησης διαµορφώνεται σύµφωνα µε τον πίνακα

30 Ζώνες Επιδοτήσεων Μέγεθος Επιχείρησης Περιοχή σύµφωνα µε τον αναπτυξιακό νόµο Α Β Γ Μεγάλη 20% 30% 40% Μεσαία 30% 40% 40% Μικρή 40% 40% 40% Πολύ Μικρή 40% 40% 40% Πίνακας

31 Η κατάταξη των εταιρειών σε κατηγορίες γίνεται σύµφωνα µε τον πίνακα 2.6. Κατάταξη εταιρειών Πολύ Μικρή Μικρή Μεσαία Μεγάλη Εργαζόµενοι < 10 < 50 < Κύκλος Εργασιών < 2 εκ. < 10 εκ. < 50 εκ. 50 εκ. Σύνολο Ενεργητικού < 2 εκ. < 10 εκ. < 50 εκ. 50 εκ. Πίνακας

32 3º ΚΕΦΑΛΑΙΟ [1] [2] [15] [19] [20] 3.1. ΤΥΠΟΙ ΦΩΤΟΒΟΛΤΑΪΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Γενικά Τα Φ/Β συστήµατα ανάλογα µε την δοµή τους διακρίνονται σε τρεις γενικότερες κατηγορίες : Στα µεµονωµένα - αυτόνοµα συστήµατα (no grid - autonomous systems) Στα υβριδικά - αυτόνοµα συστήµατα (hybrid autonomous systems) Στα διασυνδεδεµένα συστήµατα µε το Ηλεκτρικό δίκτυο (grid connected systems) Υπάρχουν βέβαια αρκετοί παράγοντες που καθορίζουν τον τύπο του Φ/Β συστήµατος που θα χρησιµοποιηθεί σε κάθε περίπτωση (άρα και τον ιδιαίτερο συµπληρωµατικό εξοπλισµό που θα χρησιµοποιηθεί και πως αυτός ο εξοπλισµός θα διαταχθεί στο όλο σύστηµα). Το ποσό της ισχύος που απαιτείται να παραχθεί είναι µόνο ένας από τους παράγοντες που θα πρέπει να εξεταστεί. Η τοποθεσία στην οποία βρίσκεται το σύστηµα, τα οικονοµικά µεγέθη στα οποία θα πρέπει να κινηθεί η επένδυση, η απόσταση των φορτίων από την ηλιογεννήτρια καθώς και ο τύπο των φορτίων και η συχνότητα στην οποία αυτά λειτουργούν θα πρέπει επίσης να λαµβάνεται υπόψη για την επιλογή ενός από τα τρία είδη των Φ/Β συστηµάτων, καθώς και για τον καθορισµό του µεγέθους του. Ακόµα δεν θα πρέπει να αγνοείται σε καµία περίπτωση ότι η αύξηση του συµπληρωµατικού εξοπλισµού πέρα από την ηλιογεννήτρια : δηµιουργεί ένα σύστηµα µε µικρότερη αξιοπιστία λόγω ενδεχόµενης αποτυχίας του εξοπλισµού αυτού, αυξάνει τις απώλειες λόγω της µη τέλειας απόδοσης του εξοπλισµού, αυξάνει το κόστος του συστήµατος. Επιπλέον δεν θα πρέπει να αγνοείται ότι όσο µεγαλύτερη απόδοση έχουν οι ηλεκτρικές αυτές διατάξεις τόσο µικρότερο γίνεται το κόστος του Φ/Β συστήµατος και προσθέτοντας επιπρόσθετες πηγές ενέργειας αυξάνει η διαθεσιµότητα του σε ηλεκτρική ισχύς. 32

33 Αυτόνοµα συστήµατα (no grid- autonomous systems) Με τον όρο µεµονωµένο - αυτόνοµο (no grid- autonomous) Φ/Β σύστηµα ορίζεται εκείνο το Φ/Β σύστηµα που λειτουργεί αυτοδύναµα για την τροφοδότηση καθορισµένων καταναλώσεων, χωρίς να συνδέεται σε διασυνδεδεµένα συστήµατα ηλεκτρικής ενέργειας. Η έννοια της αυτονοµίας στους Φ/Β σταθµούς έχει το χαρακτηριστικό της ανεξάρτητης λειτουργίας από το τυχόν υπάρχον δίκτυο διανοµής ηλεκτρικής ενέργειας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του αυτόνοµου σταθµού είναι η χρονική ανεξαρτησία του ή αξιοπιστία, δηλαδή ο αριθµός των ηµερών που ο σταθµός µπορεί να ικανοποιήσει τις ενεργειακές ανάγκες του ηλεκτρικού φορτίου στις δυσµενέστερες περιπτώσεις. Ο χαρακτηρισµός ενός Φ/Β συστήµατος ως αυτόνοµου δεν αποκλείει και την χρήση και άλλων πηγών ενέργειας για την ικανοποίηση των αναγκών του φορτίου στις δυσµενέστερες περιπτώσεις, αλλά απλά σηµαίνει ότι στο ετήσιο ενεργειακό ισοζύγιο η Φ/Β γεννήτρια συνεισφέρει ενέργεια µεγαλύτερη από τις άλλες πηγές. Η κύρια εφαρµογή ενός µεµονωµένου - αυτόνοµου Φ/Β συστήµατος είναι σε απόµακρες περιοχές όπου οι γραµµές του ηλεκτρικού δικτύου δεν µπορούν να εγκατασταθούν είτε λόγω δυσκολιών του εδάφους είτε απλά είναι οικονοµικά ασύµφορο να γίνει κάτι τέτοιο (σύµφωνα µε στοιχεία περισσότεροι από δύο δισεκατοµµύρια άνθρωποι διεθνώς ζουν σε χωριά τα οποία δεν είναι ακόµα συνδεδεµένα µε το ηλεκτρικό δίκτυο). Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελούν τα Ελληνικά αποµακρυσµένα νησιά (οικονοµικά ασύµφορη εγκατάσταση) και τα χωριά σε µεγάλο υψόµετρο όπου είναι δύσκολη η πρόσβαση σε αυτά Υβριδικά-αυτόνοµα συστήµατα (hybrid autonomous systems) Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε αυτόνοµους σταθµούς, µπορεί να στηρίζεται και συνεργασία διαφόρων ηλεκτρικών πηγών, όπου η µια πηγή δρα συµπληρωµατικά προς την άλλη, ώστε να µειώνεται το συνολικό κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας του συστήµατος και να αυξάνεται η βεβαιότητα ικανοποίησης των απαιτήσεων των φορτίων όλες τις χρονικές στιγµές. Οι σταθµοί αυτού του τύπου ονοµάζονται «υβριδικοί», αφού αποτελούνται από τµήµατα διαφορετικών τεχνολογιών. Έτσι συγκεκριµένα στα αυτόνοµα υβριδικά Φ/Β συστήµατα, η Φ/Β γεννήτρια συνεργάζεται συνήθως µε ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη ντίζελ (Η/Ζ) ή µε ανεµογεννήτριες 33

34 ή και µε τα δύο. Όσον αναφορά βέβαια τις χρήσεις τους είναι ακριβώς οι ίδιες µε τις χρήσεις των µεµονωµένων - αυτόνοµων συστηµάτων Σ.Ρ. και Ε.Ρ. µε αποθήκευση ενέργειας που εξετάστηκαν παραπάνω αφού και τα δοµικά τους στοιχεία είναι ίδια µε την προσθήκη βέβαια της βοηθητικής ή των βοηθητικών πηγών ενέργειας. Τα περισσότερα πάντως υβριδικά - αυτόνοµα Φ/Β συστήµατα χρησιµοποιούν Η/Ζ ντίζελ σε συνεργασία µε την Φ/Β γεννήτρια καθώς µια πηγή ενέργειας όπως είναι το Η/Ζ ντίζελ παρέχει προγραµµατιζόµενη ισχύ όταν αυτή είναι απαραίτητη. Στα συστήµατα αυτά χρησιµοποιούνται και µπαταρίες επιπρόσθετα στη ντιζελογεννήτρια αφού αυτές µειώνουν την απαίτηση να λειτουργεί η ντιζελογεννήτρια υπό συνθήκες µερικής φόρτισης. Έτσι οι µπαταρίες ικανοποιούν την διακύµανση των ηµερήσιων φορτίων, και η ντιζελογεννήτρια φροντίζει για την ικανοποίηση των διακυµάνσεων µεγάλης χρονικής περιόδου. Για παράδειγµα, η ντιζελογεννήτρια χρησιµοποιείται στην κατάσταση της χειρότερης περίπτωσης καιρικών φαινοµένων όπως µια παρατεταµένη νεφοκάλυψη κάποιων ηµερών ή εβδοµάδων. Η καλύτερη λειτουργία των υβριδικών - αυτόνοµων συστηµάτων ανεµογεννήτριας - Φ/Β καθώς και η πιο οικονοµική λειτουργία τους µε την προσθήκη Η/Ζ παρατηρείται στους µήνες της Άνοιξης. Εκείνες οι µέρες είναι αρκετά δροσερές (η απόδοση των Φ/Β ελαττώνεται µε την αύξηση της θερµοκρασίας) και συνήθως πνέουν ισχυροί άνεµοι. Ο δρόµος που ακολουθούν οι ακτίνες του ηλίου δεν είναι τόσο µακρύς όπως είναι το Καλοκαίρι, ούτε φυσικά αυτές πέφτουν τόσο πλάγια στη γη όπως πέφτουν το Χειµώνα. Αντίθετα ο Χειµώνας είναι η χειρότερη περίοδος τους αφού χαρακτηρίζεται από µικρές και νεφελώδεις ηµέρες στις οποίες µάλιστα το ηµερήσιο φορτίο που καλείται να καλύψει ένα τέτοιο σύστηµα λόγω των ιδιαίτερα χαµηλών θερµοκρασιών αγγίζει την µέγιστη τιµή του. Τέλος το Καλοκαίρι δεν ενδείκνυται αφού είναι η εποχή µε το µικρότερο αιολικό δυναµικό ιασυνδεδεµένα συστήµατα µε το Ηλεκτρικό δίκτυο (grid connected systems) Πρόκειται για τον πιο σύνηθες τύπο Φ/Β συστήµατος στην εποχή µας. Τα θέµατα αξιοπιστίας και ασφάλειας τα οποία είχαν τεθεί κατά τα πρώτα χρόνια τις λειτουργίας τους αναφορικά µε τον τρόπο νησιδοποίησης έχουν πλέον λυθεί (τα συστήµατα αυτά σταµατούν αυτόµατα να παράγουν εναλλασσόµενη τάση και να την τροφοδοτούν στο δίκτυο, όταν το δίκτυο βγει για κάποιο λόγο εκτός λειτουργίας, προστατεύοντας έτσι τους εργάτες που θα προσπαθήσουν να επιδιορθώσουν την ενδεχόµενη βλάβη). 34

35 Έχει ακόµα δοθεί λύση και στο θέµα της ικανοποίησης των απαιτήσεων της ποιότητας της ισχύος µε την οποία τροφοδοτούν αυτά τα Φ/Β συστήµατα το δίκτυο, µέσω της υλοποίησης κατάλληλα σχεδιασµένων αντιστροφέων που µετατρέπουν την τάση Σ.Ρ. σε Ε.Ρ. µε πολύ χαµηλή παραµόρφωση. Τα συστήµατα της κατηγορίας αυτής είναι αναγκαστικά σχετικά µεγάλου µεγέθους ώστε να υπάρχει αξιόλογο οικονοµικό ενδιαφέρον αλλά και διότι οι ειδικοί αυτοί αντιστροφείς κατασκευάζονται συνήθως για ισχύς πάνω από 1KW. Όταν το τοπικό ή το εθνικό δίκτυο είναι σε απόσταση αρκετά προσιτή ως προς την τοποθεσία της Φ/Β εγκατάστασης, είναι συχνά σκόπιµη και συµφέρουσα η σύνδεση µεταξύ τους και η συνεργασία τους. ηλαδή, η περίσσεια της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται στο Φ/Β σύστηµα, διοχετεύεται και πωλείται στο δίκτυο, ενώ από την άλλη µεριά, το δίκτυο καλύπτει τις ανάγκες του συστήµατος όταν δεν επαρκεί η παραγωγή της Φ/Β γεννήτριας. Αυτό το γεγονός βελτιώνει τους δύο σηµαντικούς παράγοντες κάθε συστήµατος ενέργειας, δηλαδή την συνολική οικονοµία και την διαθεσιµότητα τροφοδοσίας του φορτίου Τα συστήµατα αυτά από πλευράς δοµής αποτελούνται από την Φ/Β γεννήτρια, την µπαταρία (αν κάποτε αυτό κρίνεται αναγκαίο), το ρυθµιστή φόρτισης (όταν υπάρχει µπαταρία) και τον ειδικής κατασκευής αντιστροφέα. Ένας µετρητής ενέργειας χρησιµοποιείται για να καταγράψει την ενέργεια που µεταφέρθηκε προς το δίκτυο, και ένας άλλος µετρητής την ενέργεια που πάρθηκε από το δίκτυο (υπάρχουν και περιπτώσεις που χρησιµοποιείται ένας µόνο µετρητής που εκτελεί και τις δύο µετρήσεις). Η τιµή της ενέργειας που καταγράφουν οι δύο µετρητές κοστολογείται συνήθως µε διαφορετικό τρόπο. Όπως αναφέραµε και παραπάνω η ύπαρξη της µπαταρίας δεν είναι επιβεβληµένη αφού η χρήση της σε ένα τέτοιο σύστηµα περιορίζεται στην τροφοδότηση των απότοµων αιχµών του φορτίου πράγµα που µπορεί όµως να γίνει και από το ηλεκτρικό δίκτυο, καθώς και στην αποθήκευση της επιπλέον ενέργειας που παράγεται από τα Φ/Β, πράγµα που µπορεί πάλι να γίνει από το ηλεκτρικό δίκτυο (το δίκτυο παίζει τελικά το ρόλο της µπαταρίας). Φυσικά ένα τέτοιο σύστηµα χωρίς την ύπαρξη της µπαταρίας και επακόλουθα του ρυθµιστή φόρτισης της έχει ένα κόστος που είναι περίπου το µισό του κόστους εάν είχε και µπαταρία, ενώ εµφανίζει βελτιωµένη απόδοση και µειωµένη περιβαλλοντική επίδραση. Γενικά σε ένα τέτοιο σύστηµα το πλεόνασµα της ενέργειας είτε αποθηκεύεται στις µπαταρίες για να χρησιµοποιηθεί κατά την διάρκεια της µη ικανοποιητικής παραγωγής της, ή πωλείται στο ηλεκτρικό δίκτυο. Το απόθεµα ενέργειας στις µπαταρίες 35

36 χρησιµοποιείται ακαριαία ως ενίσχυση εάν η παροχή ισχύος από το Φ/Β σύστηµα είναι σηµαντικά µειωµένη από κάποια τυχαία παρουσία σύννεφων και δεν αρκεί για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου. Επιπρόσθετα η αποθήκευση της ενέργειας στις µπαταρίες µπορεί επίσης να βοηθήσει στη µείωση των απαιτήσεων τροφοδότησης ισχύος από το ηλεκτρικό δίκτυο στις ώρες των απότοµων αιχµών του φορτίου. Έτσι αποθηκεύοντας ενέργεια από το δίκτυο στις µπαταρίες σε ώρες χαµηλής απαίτησης ισχύος για να χρησιµοποιηθεί όταν το τοπικό φορτίο την χρειάζεται σε ώρες απότοµων αιχµών του φορτίου πετυχαίνεται η µείωση της χρησιµοποίησης µονάδων γεννητριών οι οποίες θα λειτουργήσουν µε ένα µεγάλο κόστος για να καλύψουν αυτές τις απότοµες αιχµές. Κάποια ακόµα από τα πλεονεκτήµατα τους εκτός από το µειωµένο κόστος και την βελτιωµένη τους απόδοση είναι ότι επειδή τα συστήµατα αυτά είναι εγκατεστηµένα στο σηµείο της χρήσης τους οι απώλειες της µεταφοράς ισχύος ελαττώνονται, ενώ η ενσωµάτωση της Φ/Β γεννήτριας στα κτίρια έχει το πλεονέκτηµα της µη χρησιµοποίησης επιπρόσθετης έκτασης γης, µείωση του κόστους του εξοπλισµού στήριξης και χρήση των Φ/Β ως δοµικού υλικού της επιφάνειας των κτιρίων. 36

37 3.2. ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Φωτοβολταϊκή γεννήτρια Το βασικό χαρακτηριστικό συστατικό κάθε Φ/Β εγκατάστασης είναι η Φ/Β γεννήτρια, που αποτελείται από τους ηλιακούς συλλέκτες µε τα Φ/Β ηλιακά στοιχεία. Θα µπορούσε να θεωρηθεί ως µια «µονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας» κατά αναλογία µε τις συµβατικές µεθόδους παραγωγής από θερµοηλεκτρικά εργοστάσια. Μια Φ/Β γεννήτρια αποτελείται από φ/β πλαίσια που ενώνονται και συγκροτούν συστοιχίες Φωτοβολταϊκή συστοιχία (string) Σε µια Φ/Β εγκατάσταση που έχει σκοπό την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, δηλαδή λειτουργεί ως σταθµός παραγωγής, µπορεί να χρησιµοποιηθούν εκατοντάδες ή και χιλιάδες Φ/Β πλαίσια. Όπως είναι αναµενόµενο τα Φ/Β πλαίσια πρέπει να οµαδοποιηθούν και να συνδεθούν κατάλληλα. Για την αύξηση της αξιοπιστίας ενός Φ/Β συστήµατος είναι σκόπιµο οι συνδέσεις των Φ/Β στοιχείων µέσα στα πλαίσια, αλλά και ανάµεσα στα πλαίσια να µην είναι µόνο στη σειρά αλλά και παράλληλες. Με αυτόν τον τρόπο, αν ένα Φ/Β στοιχείο σκιαστεί ή αν πάθει βλάβη δεν θα µηδενιστεί η ισχύς που παράγει το σύστηµα. Έτσι τα Φ/Β πλαίσια οµαδοποιούνται σε Φ/Β συστοιχίες και τοποθετούνται σε κοινή βάση στήριξης, η οποία είναι συνήθως µεταλλική. Η σύνδεση των πλαισίων στη σειρά ή παράλληλα γίνεται έτσι ώστε να η τάση εξόδου της γεννήτριας να αποκτήσει την επιθυµητή τιµή Αντιστροφείς Ο σχεδιασµός ενός διασυνδεδεµένου φωτοβολταϊκού συστήµατος ξεκινάει µε την επιλογή ενός κατάλληλου αντιστροφέα. Αυτός καθορίζει τη τάση του συστήµατος από τη πλευρά του συνεχούς και η φωτοβολταϊκή γεννήτρια µπορεί τότε να διαµορφωθεί ανάλογα µε τα χαρακτηριστικά εισόδου του αντιστροφέα. Ο αντιστροφέας είναι το πιο σηµαντικό στοιχείο ενός φωτοβολταϊκού συστήµατος ύστερα από τη φωτοβολταϊκή γεννήτρια. Η αρµοδιότητά του είναι να µετατρέπει το συνεχές ρεύµα που παράγεται από την ηλιακή κυψέλη σε ένα εναλλασσόµενο ρεύµα συχνότητας 50 Hz προσαρµοζόµενο στο δίκτυο. Σε αντίθεση µε τους αντιστροφείς που προορίζονται µόνο για αυτόνοµα φωτοβολταϊκά συστήµατα, αυτοί που προορίζονται για παράλληλη λειτουργία πρέπει να ανταποκρίνονται τόσο στα χαρακτηριστικά του δικτύου όσο και στην απόδοση της ηλιακής γεννήτριας εξίσου 37

38 καλά. Καθώς το ρεύµα από τα πανέλα ρέει µέσα από τον αντιστροφέα, τα χαρακτηριστικά του ουσιαστικά επηρεάζουν τη συµπεριφορά και την λειτουργία του φωτοβολταϊκού συστήµατος. Εκτός από την αποτελεσµατική µετατροπή του συνεχούς σε εναλλασσόµενο ρεύµα, τα ηλεκτρονικά στοιχεία του αντιστροφέα περιλαµβάνουν επίσης στοιχεία υπεύθυνα για το τύπο της καθηµερινής λειτουργίας. Αυτά εξασφαλίζουν ότι η λειτουργία ξεκινάει τη κατάλληλη χρονική στιγµή της ηµέρας µόλις οι ηλιακές κυψέλες δώσουν αρκετή ισχύ. Αποτυχηµένη προσπάθεια εκκίνησης απαιτεί ισχύ από το δίκτυο και θα πρέπει να αποφεύγεται. Κατά τη διάρκεια της ηµέρας, το βέλτιστο σηµείο λειτουργίας πάνω στη I-V χαρακτηριστική καµπύλη µετακινείται ανάλογα µε τις διακυµάνσεις της ηλιακής ακτινοβολίας και της θερµοκρασίας των πανέλων. Έξυπνος έλεγχος από τον αντιστροφέα περιλαµβάνει παρακολούθηση του σηµείου µεγίστης ισχύος και συνεχή αναπροσαρµογή στο περισσότερο επιθυµητό σηµείο λειτουργίας. Συσκευές προστασίας είναι εξίσου ενσωµατωµένες στον αντιστροφέα ο οποίος αυτοµάτως αποσυνδέεται από το σύστηµα εάν προκύψουν ανωµαλίες στο δίκτυο ή στη φωτοβολταϊκή γεννήτρια. Αρχές Λειτουργίας Αντιστροφέων Οι αντιστροφείς που συνδέονται στο δίκτυο µπορούν να λειτουργούν σύµφωνα µε διάφορες αρχές: η έξοδος του αντιστροφέα λαµβάνεται σα µια ρυθµιζόµενη πηγή ρεύµατος. Η αλλαγή µε το χρόνο της παρεχόµενης ηλεκτρικής ενέργειας ρυθµίζεται έτσι ώστε να αντιστοιχεί στις αλλαγές της προβλεπόµενης τάσης του δικτύου. Εάν η τάση του δικτύου αποκλίνει σηµαντικά από την ηµιτονοειδή κυµατοµορφή, αυτή θα ακολουθηθεί από τον αντιστροφέα και θα λειτουργήσει µε βάση αυτή. Ανεξάρτητα από την κυµατοµορφή της τάσης του δικτύου, ο αντιστροφέας παρέχει εσωτερικώς ρυθµιζόµενο, ηµιτονοειδώς διαµορφωµένο ρεύµα στο δίκτυο, το οποίο ρέει ταυτόχρονα µε τη τάση του δικτύου. Ο αντιστροφέας επιχειρεί να βελτιώσει τη κυµατοµορφή της τάσης του δικτύου παρέχοντας ηλεκτρισµό µε την κατάλληλη κυµατοµορφή. Αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα όταν το διασυνδεδεµένο δίκτυο έχει χαµηλότερη ισχύ (µεγαλύτερη σύνθετη αντίσταση) από ότι εκείνα µε µεγαλύτερη ισχύ. 38

39 Απαιτήσεις προς Ικανοποίηση Οι αντιστροφείς του διασυνδεδεµένου δικτύου διαθέτουν µια ποικιλία στόχων που καλούνται να εκπληρώσουν και πρέπει να ικανοποιούν διάφορες ρυθµίσεις. Κατά την επιλογή ενός αντιστροφέα για το σύστηµα, προσοχή θα πρέπει να δωθεί στα ακόλουθα σηµεία: i) Αυτόµατη έναρξη λειτουργίας το πρωί. Μετά την ανατολή, ο αντιστροφέας πρέπει να αναγνωρίζει πότε η ισχύ της φωτοβολταϊκής γεννήτριας είναι αρκετά υψηλή ώστε να εξασφαλίζει σύνδεση και ηλεκτρική παροχή στο δίκτυο. ii) Μερική υψηλή απόδοση φορτίου. Η ηλεκτρική ενέργεια από τα φωτοβολταϊκά συστήµατα καθώς είναι πολύτιµη και δαπανηρή πρέπει να µετατρέπεται σε εναλλασσόµενο ρεύµα στον αντιστροφέα µε τις ελάχιστες δυνατές απώλειες. Επειδή ο καιρός δεν είναι πάντοτε ηλιόλουστος, το σύστηµα συχνά λειτουργεί µε µερικό φορτίο. Η εσωτερική κατανάλωση του αντιστροφέα συνεπώς έχει σηµαντική επίδραση στην καµπύλη απόδοσης. Στους καλούς αντιστροφείς η εσωτερική κατανάλωση του αντιστροφέα είναι µικρότερη από 1% της ισχύος. iii) Λειτουργία ορισµένης υπερφόρτισης Όταν η ισχύς ξεπεράσει το όριο της στη πλευρά του συνεχούς ρεύµατος, πρέπει να ληφθούν µέτρα που να εξασφαλίζουν ότι ο αντιστροφέας δεν θα απενεργοποιείται και θα παραµένει ανενεργός µέχρι το επόµενο πρωί. Θα είναι προτιµότερο εάν ο αντιστροφέας µπορεί να διατηρεί τη λειτουργία του διαθέτοντας ένα όριο ισχύος. Αυτό µπορεί να επιτευχθεί µετακινώντας το σηµείο λειτουργίας µακριά από το σηµείο µέγιστης ισχύος προς τις υψηλότερες τιµές τάσης. iv) Λειτουργία στο σηµείο µέγιστης ισχύος από τη πλευρά της ηλιακής γεννήτριας. Οι ηλιακές κυψέλες έχουν µια χαρακτηριστική καµπύλη µε ένα προφανές µέγιστο. Για τα κρυσταλλικά πανέλα το καλύτερο σηµείο λειτουργίας είναι συνήθως σε µια τάση λειτουργίας, η οποία είναι περίπου 20% χαµηλότερη από τη τάση ανοιχτοκύκλωσης. Καθώς η πυκνότητα της ακτινοβολίας είναι µεγαλύτερη από µια συγκεκριµένη τιµή, η ταση της ηλιακής γεννήτριας που αντιστοιχεί στο µέγιστο σηµείο ισχύος (VMPP) εξαρτάται µόνο από την θερµοκρασία της ηλιακής κυψέλης. Η τάση VMPP πέφτει περίπου 0.4% για κάθε βαθµό αύξησης της θερµοκρασίας σε Κ. Καθώς η θερµική χρονική σταθερά για το ηλικαό πανέλο είναι εννιά µε δέκα 39

40 λεπτά, η προσαρµογή στο σηµείο µέγιστης λειτουργίας δεν χρειάζεται να επαναλαµβάνεται πολύ συχνά, περίπου κάθε τρία λεπτά. v) Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος των ηλεκτρονικών εσωτερικού ελέγχου από τη πλευρά της ηλιακής γεννήτριας. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ο αντιστροφέας δεν πρέπει να τραβά οποιοδήποτε ποσό ισχύος από το δίκτυο. Τα ηλεκτρονικά ισχύος ελέγχου δεν πρέπει να θέτονται σε λειτουργία έως ότου η τάση της ηλιακής γεννήτριας να ξεπεράσει ένα συγκεκριµένο όριο το πρωί. vi) Αντοχή του αντιστροφέα σε συνθήκες βραχυκύκλωσης και ανοιχτοκύκλωσης. Ο αντιστροφέας δεν πρέπει να καταστρέφεται εαν το δίκτυο αποσυνδεθεί ενώ υφίσταται η τάση της φωτοβολταϊκής γεννήτριας. Το αίτηµα αυτό είναι δύσκολο να ικανοποιηθεί, επειδή όταν το δίκτυο ξαφνικά αποσυνδεθεί, η αποθηκευµένη ενέργεια στα πηνία και τις χωρητικότητες δεν µπορεί πλέον να διαχυθεί στο δίκτυο αλλά να διασκορπιστεί εσωτερικώς. Αυτή η κατάσταση δύναται να συµβεί εαν ο διακόπτης κλείσει αµέσως στον αντιστροφέα κατά τη διάρκεια λειτουργίας πλήρους φορτίου. vii) ιηλεκτρική δύναµη Τόσο η είσοδος όσο και η έξοδος του αντιστροφέα πρέπει να είναι αρκετά ανθεκτικές στην υπέρταση. viii) Ακουστικός θόρυβος Ο ακουστικός θόρυβος πρέπει να είναι ο ελάχιστος δυνατός. ix) Αυτόµατη αποσύνδεση από το δίκτυο σε απόκλιση τάσης ή συχνότητας. Τα ηλεκτρονικά στοιχεία του αντιστροφέα πρέπει να αναγνωρίζουν τα σφάλµατα του δικτύου. Εαν υπάρχουν αποκλίσεις από τη συχνότητα ή τη τάση του δικτύου, ή διακοπή της µιας φάσης, ο αντιστροφέας πρέπει να αποκόπτεται από το δίκτυο εντός ενός δεδοµένου χρονικού πλαισίου. Ο χρόνος αυτός εξαρτάται από τον τύπο του εναλλασσόµενου δικτύου. x) Συντελεστής ισχύος cos φ>0.9 Ο συντελεστής ισχύος του συστήµατος του πελάτη πρέπει να είναι κοντά στο 1. Αυτό εµποδίζει να απορροφάται από το δίκτυο µεγάλη ποσότητα άεργου ισχύος. Αντιστροφείς µε αυτόµατη διαµόρφωση πλάτους έχουν συντελεστή ισχύος 1. xi) Χαµηλό αρµονικό περιεχόµενο στην παροχή εναλλασσόµενου ηλεκτρικού ρεύµατος στο δίκτυο. 40

41 Σε έναν ιδανικό αντιστροφέα, η παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος στο δίκτυο θα συνίσταται µόνο από τη θεµελιώδη συχνότητα των 50 Hz. Στους πραγµατικούς αντιστροφείς, η ηλιακή ηλεκτρική ενέργεια διαθέτει ένα δεδοµένο περιεχόµενων αρµονικών. Παρόλα αυτά, οι ηλεκτρονικές συσκευές που συνδέονται στο δίκτυο χαµηλής τάσης πρέπει να συµµορφώνονται µε τους γενικούς κανονισµούς για τις αρµονικές. xii) Σήµατα συγχρονισµού Οι διασυνδεδεµένοι στο δίκτυο αντιστροφείς δεν πρέπει να ενοχλούνται από χαµηλής συχνότητας σήµατα συγχρονισµού. Τα σήµατα συγχρονισµού επιβάλονται από τη τάση του δικτύου των 50Hz και δεν πρέπει να προκαλούν καµία σηµαντική διακοπή του αντιστροφέα. Αντιθέτως, οι αντιστροφείς δεν πρέπει να µειώνουν τα σήµατα συγχρονισµού πάρα πολύ έντοµα, πχ. µε εσωτερικά φίλτρα. xiii) Επαρκής ενοργάνωση, απλός χειρισµός από το χρήστη Ο χειριστής του διασυνδεδεµένου φωτοβολταϊκού συστήµατος πρέπει να µπορεί να αποφαίνεται εαν το σύστηµα λειτουργεί σωστά µε µια γρήγορη µατιά. Η επίδειξη των ακολούθων τιµών είναι χρήσιµη για το σκοπό αυτό. - τάση της ηλιακής γεννήτριας - ένταση της ηλιακής γεννήτριας - ένταση του δικτύου - κατάσταση µόνωσης της ηλιακής γεννήτριας - πληροφορίες κατάστασης λειτουργίας 41

42 3.3. ΗΛΙΑΚΕΣ ΚΥΨΕΛΕΣ Αξιολόγηση των Σηµαντικών Τεχνολογιών για Ηλιακές Κυψέλες Ένα πλήθος από ηµιαγώγιµα υλικά είναι κατάλληλα για την κατασκευή ηλιακών κυψελών, οι οποίες αποτελούν το θεµελιώδες στοιχείο ενός φωτοβολταϊκού συστήµατος. Προκειµένου να αξιολογήσουµε τις διάφορες τεχνολογίες κατασκευής, ποικίλα κριτήρια πρέπει να εφαρµοστούν. Τα σηµαντικότερα από αυτά είναι: καλή δυνατότητα για υψηλό συντελεστή απόδοσης διαθεσιµότητα του υλικού που απαιτείται αποδεκτή τιµή για το υλικό δυνατότητα για φθηνή παραγωγή σταθερότητα των ιδιοτήτων κατά τη διάρκεια των δεκαετιών περιβαλλοντικά αβλαβή προιόντα και διαδικασίες κατασκευής Οι ήδη εφαρµόσιµες τεχνολογίες ηλιακών κυψελών καθώς και εκείνες που βρίσκονται σε εξέλιξη θα παρουσιαστούν στη συνέχεια Ηλιακά Στοιχεία Πυριτίου Τα πρώτα ηλιακά στοιχεία πυριτίου ήταν από µονοκρυσταλλικό πυρίτιο. Τα µονοκρυσταλλικά στοιχεία είναι τα πιο αποτελεσµατικά και τα πιο συµπαγή από τη οικογένεια του πυριτίου, απαιτούν όµως και την περισσότερη ενέργεια για την παραγωγή τους. Για το λόγο αυτό, άλλες ποικιλίες στοιχείων πυριτίου αναπτύχθηκαν. Τα πολυκρυσταλλικά στοιχεία είναι, κατά κάτι, λιγότερο αποδοτικά αλλά απαιτούν λιγότερη ενέργεια. Τα στοιχεία από άµορφο πυρίτιο, απαιτούν ακόµη λιγότερη ενέργεια αλλά τείνουν να παρουσιάζουν προβλήµατα σταθερότητας και είναι ακόµη λιγότερο αποδοτικά. Επειδή το άµορφο πυρίτιο έχει ενεργειακό διάκενο µεγαλύτερο από αυτό του καθαρού πυριτίου, διαθέτει µεγαλύτερη απορροφητικότητα από το κρυσταλλικό πυρίτιο µε απορρόφηση αιχµής σε µήκος κύµατος κοντά στην αιχµή του ηλιακού φάσµατος και για αυτό είναι κατάλληλο υλικό για την κατασκευή λεπτού στρώµατος στοιχείων. Μια επιπλέον αύξηση της απόδοσης έχει επιτευχθεί για το άµορφο πυρίτιο µε χρήση δοµών στοιχείων µε πολλαπλές ενώσεις. Τα λεπτά στοιχεία πυριτίου αντιπροσωπεύουν ένα συµβιβασµό µεταξύ των κρυσταλλικών στοιχείων και των στοιχείων άµορφου πυριτίου. 42

43 Ηλιακά Στοιχεία Άµορφου Πυριτίου (a-si) Για να έχει ικανοποιητική συµπεριφορά ως υλικό κατασκευής φωτοβολταϊκών στοιχείων, το πυρίτιο πρέπει να είναι µονοκρυσταλλικό ή έστω πολυκρυσταλλικό αλλά να αποτελείται από κόκκους µεγάλου µεγέθους. Είναι εποµένως, καταρχήν παράδοξο ότι το άµορφο πυρίτιο, δηλαδή ένα υλικό µε µεγάλη αταξία στη δοµή του ώστε να µην υπάρχουν διακριτά όρια κόκκων, θα µπορούσε να ήταν κατάλληλο για την κατασκευή ηλιακών στοιχείων. Όπως, όµως, διαπιστώθηκε, το άµορφο πυρίτιο (συµβολίζεται συνήθως α-sί) είναι ένας ηµιαγωγός που διαφέρει ουσιαστικά από το κρυσταλλικό πυρίτιο. Π.χ. το ενεργειακό διάκενο δεν έχει σταθερή τιµή αλλά κυµαίνεται, ανάλογα µε τον τρόπο της παρασκευής του, από 1,2 µέχρι 1,6eV περίπου, σε σύγκριση µε 1,1eV του κρυσταλλικού πυριτίου. Το µεγάλο πλεονέκτηµα του α-si για φωτοβολταϊκές εφαρµογές σε ηλιακά στοιχεία είναι ότι ο συντελεστής απορρόφησης της ηλιακής ακτινοβολίας ξεπερνά το 10 4 cm -1, είναι δηλαδή πολύ µεγαλύτερος από του κρυσταλλικού πυριτίου. Ώστε, ως προς την ιδιότητα αυτή, το α-si συµπεριφέρεται σχεδόν σαν ηµιαγωγός άµεσου ενεργειακού διακένου και αρκεί ένα λεπτό στρώµα, πάχους λίγων µm, για την κατασκευή ηλιακών στοιχείων. Το α-si παρασκευάζεται µε σχετικά ανέξοδες µεθόδους, σε σύγκριση µε το κρυσταλλικό Si, π.χ. µε συµπύκνωση των προϊόντων θερµικής διάσπασης αέριων πυριτιούχων ενώσεων. Η άµορφη όµως κατασκευή του, έχει σαν αποτέλεσµα πολλοί από τους χηµικούς δεσµούς στο α-si να είναι ατελείς ή στρεβλωµένοι, που συνεπάγεται µειονεκτικές ηλεκτρικές ιδιότητες για το υλικό. π.χ. οι φορείς του α-si έχουν µικρή κινητικότητα και µικρό µήκος διάχυσης. 43

44 Εικόνα 3.1. Σχηµατική απεικόνιση (α) του κρυσταλλικού πυριτίου, (β) του άµορφου πυριτίου µε ατελείς και στρεβλωµένους δεσµούς, (γ)του υδρογονούχου άµορφου πυριτίου µε συµπληρωµένους και χαλαρωµένους τους δεσµούς του. Οι µαύροι κύκλοι δείχνουν τις θέσεις των Si και οι άσπροι τις θέσεις των ατόµων Η. Πολύ σηµαντική βελτίωση των ηλεκτρικών ιδιοτήτων του a-si γίνεται µε την προσθήκη ατόµων υδρογόνου, που χαλαρώνουν τον ιστό του σώµατος (εικόνα 1.γ.). Το υδρογονούχο a-si περιέχει συνήθως 10-40% υδρογόνο. Συµβολίζεται ως a-si:η. Ανάλογα, και ίσως καλύτερα αποτελέσµατα, έχει η προσθήκη ατόµων φθορίου αντί για άτοµα υδρογόνου. Ένα πάνελ κατασκευασµένο από άµορφο πυρίτιο φαίνεται στην εικόνα 3.2. Εικόνα 3.2. Πάνελ άµορφου πυριτίου. Συνοπτικά τα κύρια χαρακτηριστικά των ηλιακών στοιχείων άµορφου πυριτίου είναι: πολύ λεπτό και επαρκές στρώµα (>1µm) ενσωµατώνεται εύκολα για το σχηµατισµό πανέλων από κατασκευαστικές και δοµηµένες επαφές µόνο οι κυψέλες µονής ένωσης επιτυγχάνουν µέτριες τιµές απόδοσης (max.10%) οι τιµές απόδοσης των ηλιακών κυψελών µειώνονται υπό την ηλιακή ακτινοβολία, έτσι τιµές απόδοσης µόνο µεταξύ των 4-6% µπορούν να εγγυηθούν για τα εµπορικά πανέλα σε µακροπρόθεσµη βάση οι πιο πρόσφατες εξελίξεις συστηµάτων πολλαπλών στρωµάτων φαίνονται υποσχόµενες όσον αφορά τις τιµές απόδοσης και φθοράς τους, αλλά δεν υπάρχει ακόµη πολυετής εµπειρία προσδοκίες για µια φθηνή διαδικασία κατασκευής δεν έχουν ακόµη ικανοποιηθεί 44

45 κύριος τοµέας εφαρµογών είναι οι εσωτερικοί καταναλωτές Ηλιακά Στοιχεία Μονοκρυσταλλικού Πυριτίου Για την παραγωγή µονοκρυσταλλικού πυριτίου από πολυκρυσταλλικό υλικό, το πυρίτιο χρειάζεται να τηχθεί και να επανακρυσταλλωθεί. Αυτό επιτυγχάνεται µε βύθισή του στο τήγµα και αργή αποµάκρυνσή του από αυτό µε περιστροφική κίνηση. Καθώς το πυρίτιο αποµακρύνεται από το τήγµα, φθάνει σε ένα βαθµό υψηλότερης καθαρότητας. Για να παραχθούν οι τύπου-n ή τύπου-p κρύσταλλοι, βόριο ή αρσενικό εισάγονται στο τήγµα σε ποσότητες ανάλογες µε εκείνες που απαιτούνται για τα επιθυµητά επίπεδα εµπλούτισης. Στη συνέχεια δηµιουργείται η ένωση τύπου pn. Αφού δηµιουργηθεί η ένωση pn, το επόµενο βήµα είναι να επικολληθούν οι επαφές στο στοιχείο. Το υλικό της επαφής πρέπει να είναι κατάλληλο για σύνδεση µε τα αντίστοιχα καλώδια έτσι ώστε το στοιχείο να µπορεί να ενσωµατωθεί στο πάνελ. Η πίσω επαφή καλύπτει ολόκληρο το στοιχείο. Το αλουµίνιο λειτουργεί και ως ένας τύπου-p δότης ο οποίος παράγει µια ισχυρά εµπλουτισµένη περιοχή µε οπές που συνδέεται στην επαφή. Οι κατασκευαστικοί περιορισµοί για την µπροστινή επαφή επιβάλλουν να είναι µικρής ωµικής αντίστασης και να εµφανίζει µικρή αντίσταση σειράς χωρίς να απειλεί την ένωση. Η αντίσταση σειράς της µπροστινής επαφής ενός στοιχείου εξαρτάται από την απόσταση την οποία τα ανιόντα πρέπει να διατρέξουν µέσα στο υλικό ώσπου να φθάσουν στην επαφή καθώς και από την αντίσταση της ίδιας της επαφής. Η µπροστινή επαφή δύναται να κατασκευαστεί µε ποικίλους τρόπους. Αφού επικολληθούν οι επαφές στο υλικό, µια αντι-ανακλαστική επίστρωση πρέπει να τοποθετηθεί στο υλικό, συνήθως µε εξάτµιση, αφού πρέπει να είναι πολύ λεπτή. Επειδή η αντι-ανακλαστική επίστρωση βελτιστοποιεί τη διάδοση σε ένα µόνο µήκος κύµατος, σαγρές επιφάνειες στοιχείων είναι όλο και πιο κοινές για βελτίωση της δέσµευσης του φωτός σε όλο το φάσµα. Τα στοιχεία έπειτα πρέπει να στηθούν σε συστοιχίες µε αλληλοσυνδεδεµένα καλώδια ή λωρίδες µεταλλικού ελάσµατος. Τα στοιχεία τότε τοποθετούνται σε µια βάση συστοιχίας και εσωκλείονται σε γυαλί ή κάποιο συνθετικό υλικό. Το συνθετικό υλικό πρέπει να επιλέγεται µε κριτήριο τη µεγάλη διάρκεια ζωής παρουσία υπεριώδους ακτινοβολίας καθώς και πιθανής υποβάθµισης από άλλους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Εξαρτώµενη από τις συγκεκριµένες συνθήκες περιβάλλοντος της συστοιχίας, όπως το φύσηµα της άµµου, ύπαρξη θάλασσας σε κοντινή απόσταση, όξινη βροχή ή άλλα συστατικά όχι τόσο 45

46 φιλικά απέναντι στο περιβάλλον, η θωράκιση του πανέλου οφείλει να επιλέγεται έτσι ώστε να ελαχιστοποιεί τα γδαρσίµατα, τον αποχρωµατισµό το σπάσιµο ή άλλου είδους καταστροφές που προβλέπονται. Τέλος αφού τα στοιχεία τοποθετηθούν στα πανέλα είναι έτοιµα και αξιόπιστα να παράγουν ηλεκτρισµό για µεγάλο χρονικό διάστηµα, περίπου 20 χρόνια. Ένα πάνελ κατασκευασµένο από µονοκρυσταλλικό πυρίτιο φαίνεται στην εικόνα 3.3. Εικόνα 3.3. Πάνελ µονοκρυσταλλικού πυριτίου. Συνοπτικά τα κύρια χαρακτηριστικά των ηλιακών στοιχείων µονοκρυσταλλικού πυριτίου είναι: καταλαµβάνουν το µεγαλύτερο µερίδιο αγοράς από όλα τα ηλιακά στοιχεία καίρια διαδικασία κατασκευής βασισµένη στη συµβατική τεχνολογία των ηµιαγωγών καλές τιµές απόδοσης στη παραγωγή σειράς (15-18%) πολύ καλές τιµές απόδοσης (>23%) µε εξελιγµένη τεχνολογία καθ όλα µη µεταβλητές τιµές απόδοσης των κυψελών κατά τη διάρκεια των δεκαετιών απεριόριστη διάθεση των πρώτων υλών αβλαβές και περιβαλλοντικά αδρανές υλικό παχύ ενεργό στρώµα, απαιτούµενο εξαιτίας του µικρού συντελεστή απορρόφησης, συνεπώς µεγάλες ποσότητες του υλικού απαιτούνται 46

47 Ηλιακά Στοιχεία Πολυκρυσταλλικού Πυριτίου Η διαδικασία παραγωγής του πολυκρυσταλλικού πυριτίου είναι ενεργειακά δαπανηρή. Μεγάλο ποσό ενέργειας δαπανάται όταν οι κρύσταλλοι τεµαχίζονται σε λεπτά φύλλα. Επιπλέον απώλειες προκύπτουν αν θρυµµατίζουµε τους κρυστάλλους σε τετράγωνα ώστε να γεµίσουν ένα µεγαλύτερο ποσοστό του πανέλου µε ηλιακά στοιχεία. Το ερώτηµα που ανακύπτει είναι εάν µπορεί να επινοηθεί κανένα µέσο ώστε να αυξήσουµε σε ποσότητα τα φύλλα αυτά ή να επιτευχθεί ένας συµβιβασµός στη κατασκευή των φύλλων που να προσεγγίζει το µονοκρυσταλλικό υλικό. Σήµερα, τουλάχιστον τρεις µέθοδοι έχουν ανακαλυφθεί και αναπτυχθεί για την παραγωγή πολυκρυσταλλικών φωτοβολταϊκών στοιχείων. Η πρώτη µέθοδος αποτελεί ένα συµβιβασµό, περιλαµβάνει τη τήξη του πυριτίου σε µια χοάνη και την ελεγχόµενη ψύξη αυτού. Το αποτέλεσµα είναι ένα µονοκρυσταλλικό υλικό, αφού δεν χρησιµοποιήθηκαν καθόλου κόκκοι κρυστάλλου, αλλά το πολυκρυσταλλικό πυρίτιο που προέκυψε από αυτή την διαδικασία έχει τετραεδρική δοµή και πλησιάζει ικανοποιητικά το µονοκρυσταλλικό ώστε να επιτυγχάνεται απόδοση της τάξης του 15%. Η δεύτερη µέθοδος παραγωγής πολυκρυσταλλικού πυριτίου είναι η EFG (edgedefined film-fed growth). Η µέθοδος αυτή περιλαµβάνει το κύλισµα ενός οκταγωνικού σωλήνα, µήκους 6m και πάχους τοιχωµάτων 330µm εντός λιωµένου πυριτίου. Ο σωλήνας στη συνέχεια τεµαχίζεται µε laser κατά µήκος των οκταγωνικών ακµών του σε µεµονωµένα στοιχεία. Η απόδοση των στοιχείων αυτών ανέρχεται στο 14%. Η τρίτη µέθοδος παραγωγής πολυκρυσταλλικού πυριτίου περιλαµβάνει το κύλισµα µιας ταινίας πυριτίου στο τήγµα. Η δυσκολία σε αυτή τη µέθοδο συνίσταται στον έλεγχο του πλάτους της ταινίας. Για να επιτευχθεί, υψηλής θερµοκρασίας λωρίδες του υλικού χρησιµοποιούνται για να καθορίσουν τις άκρες του. Οι λωρίδες αυτές περνάνε µέσα από µια χοάνη λιωµένου πυριτίου σε περιβάλλον Ar µετά την προσθήκη κόκκου κρυστάλλου για να καθορίσουν τη κρυσταλλική δοµή της ταινίας. Οι µη αγώγιµες λωρίδες του υλικού έχουν ένα συντελεστή θερµικής διαστολής κοντά σε εκείνο του πυριτίου, έτσι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ψύξης, η λωρίδα δε θα επηρεάσει τη διαδικασία κρυσταλλοποίησης του πυριτίου. Η απόδοση ανέρχεται στο 15,4% για ένα στοιχείο 80cm². 47

48 Ουσιαστικά οι ίδιες διαδικασίες χρησιµοποιούνται για τα πολυκρυσταλλικά και τα µονοκρυσταλλικά λεπτά φύλλα. Τα πολυκρυσταλλικά πανέλα χαρακτηρίζονται από το ολοκληρωτικό γέµισµά τους από πλήθος στοιχείων. Καθώς τα πολυκρυσταλλικά στοιχεία διατηρούν τις βασικές κρυσταλλικές χηµικές ιδιότητές τους, το ενεργειακό διάκενο των 1,1 ev οδηγεί στην ανάγκη παχύτερων στοιχείων µε επιφάνεια τέτοια ώστε να παρέχει µέγιστη δέσµευση φωτονίων, όπως και στην περίπτωση των µονοκρυσταλλικών στοιχείων. Ένα πάνελ κατασκευασµένο από πολυκρυσταλλικό πυρίτιο φαίνεται στην εικόνα 3.4. Εικόνα 3.4. Πάνελ πολυκρυσταλλικού πυριτίου. Συνοπτικά τα κύρια χαρακτηριστικά των ηλιακών στοιχείων πολυκρυσταλλικού πυριτίου είναι: παρόµοια αξιολόγηση µε αυτή του µονοκρυσταλλικού πυριτίου, όµως φανερά µικρότερες επιτεύξιµες τιµές απόδοσης λιγότερο ακριβό σε µαζική παραγωγή διαθέτει το δεύτερο µεγαλύτερο µερίδιο στην αγορά 48

49 Συµπερασµατικά έχουµε τον παρακάτω πίνακα Τύπος Συγκριτικός Πίνακας Φωτοβολταϊκών Τεχνολογιών Λεπτού Πολυκρυσταλλικά Μονοκρυσταλλικα Υµενίου Υβριδικά Εµφάνιση Απόδοση Αµορφα: 5-7% 11-14% 13-16% 16-17% Απαιτούµενη Επιφάνεια ανά kwp Μέση ετήσια παραγωγή ενέργειας(kwh ανά kwp) Μέση ετήσια παραγωγή ενέργειας(kwh ανά m²) Ετήσια µείωση Εκποµπών ιοξειδίου του Ανθρακα (kg CO 2 ανά kwp) CIS: 7-10% m m m m

50 Ηλιακά Στοιχεία Αρσενικούχου Γαλλίου Το αρσενικούχο γάλλιο είναι ένας ηµιαγωγός µε ενεργειακό διάκενο 1,43 ev, τιµή η οποία είναι στη βέλτιστη περιοχή για τη φωτοβολταϊκή µετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας µε θεωρητική απόδοση περίπου 25-30%. Ένα ακόµη πλεονέκτηµα αποτελεί το γεγονός ότι το ενεργειακό διάκενο είναι άµεσο. Εποµένως το GaAs συνδυάζει καταρχήν ιδανικά τις προϋποθέσεις για να χρησιµοποιηθεί ως υλικό κατασκευής ηλιακών φ/β στοιχείων. Το µειονέκτηµά του είναι το υψηλό κόστος παραγωγής, περίπου πενταπλάσιο από αυτό του κρυσταλλικού πυριτίου. Έχει εφαρµογή κυρίως σε ηλιακά στοιχεία συγκεντρωµένης ακτινοβολίας, όπου το υψηλό κόστος του αντισταθµίζεται από την υψηλή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ανά ονάδα επιφάνειας. Επίσης το GaΑs συναντάται συχνά σε διαστηµικές εφαρµογές λόγω της υψηλής θερµικής αδράνειάς του και του υψηλού βαθµού απόδοσης. Συγκεκριµένα η απόδοση των στοιχείων GaAs πέφτει στο µισό, σε σύγκριση µε την απόδοσή τους σε συνηθισµένη θερµοκρασία του περιβάλλοντος, όταν θερµανθούν στους 200 οc. Η αντίστοιχη µείωση στα στοιχεία πυριτίου παρατηρείται ήδη στους 120 oc Ηλιακά Στοιχεία ισεληνιούχου Ινδιούχου Χαλκου (CuInSe2 ή CIS) Το ηµιαγώγιµο υλικό του δισεληνιούχου ινδιούχου χαλκού είναι ένα ηµιαγώγιµο υλικό, το οποίο µπορεί να είναι τύπου-n ή τύπου-p και έχει µια άµεση οπτική απορρόφηση µε τον υψηλότερο συντελεστή απορρόφησης που έχει µετρηθεί µέχρι σήµερα. Τα ηλεκτρικά χαρακτηριστικά του CIS εξαρτώνται σε µεγάλο βαθµό από τον λόγο χαλκού/ινδίου, ενώ ο καλός έλεγχος της στοιχειοµετρίας του θεωρείται ουσιώδης για αποδοτικές διατάξεις. Είναι δυνατόν να κατασκευασθούν οµοεπαφές τύπου p-n των CIS αλλά αυτές δεν θα είναι ούτε σταθερές ούτε αποδοτικές και οι καλύτερες διατάξεις µέχρι σήµερα είναι ετεροενώσεις µε θειούχο κάδµιο (CdS). Το CdS µπορεί να αναπτυχθεί µόνο ως υλικό τύπου-n για αυτό και το CIS πρέπει να είναι τύπου-p. Το CIS έχει ενεργειακό διάκενο 1eV και παράγεται ως κιονοειδής πολυκρυσταλλική µεµβράνη, ενώ το CdS έχει ενεργειακό διάκενο 2,4eV και έτσι αυτό θα απορροφά έντονα όλη την προσπίπτουσα ακτινοβολία από το πράσινο µέχρι το µπλε άκρο φάσµατος. Οι βέλτιστες διατάξεις χρησιµοποιούν ένα πολύ λεπτό στρώµα (0,03µm) του CdS µε στρώµα παραθύρου ενός υλικού µε µεγάλο ενεργειακό διάκενο και υψηλή αγωγιµότητα. Το οξείδιο του ψευδαργύρου έχει βρεθεί ότι είναι 50

51 ένα κατάλληλο υλικό για το στρώµα του παραθύρου. Έτσι η δοµή του ηλιακού στοιχείου CIS είναι αυτή που παρουσιάζεται στο σχήµα. Μια σηµαντική προσπάθεια έχει αφιερωθεί στην άνοδο της τεχνολογίας CIS κυρίως από τη SIEMENS. Έχουν φτιαχτεί στοιχεία CIS του εµπορίου, η απόδοση των οποίων πλησιάζει το 10%. Πλεονεκτούν σε σχέση µε τα στοιχεία άµορφου πυριτίου, καθώς δεν εµφανίζουν βαθµιαία πτώση της απόδοσης για µια περίοδο µερικών ετών. Επίσης όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω προσφέρουν µεγάλη οικονοµία σε ηµιαγώγιµα υλικά. Από την άλλη όµως το CIS είναι ένα πολύπλοκο υλικό που δυσκολεύει την κατασκευή του. Τέλος πολύ σηµαντική είναι η ασφάλεια του προσωπικού κατά τη διάρκεια της κατασκευής του, αφού η παραγωγή του περιλαµβάνει το σεληνιούχο υδρογόνο, ένα εξαιρετικά τοξικό αέριο Ηλιακά Στοιχεία Τελλουριούχου Καδµίου (CdTe) Το τελλουριούχο κάδµιο είναι ένα ηµιαγώγιµο υλικό που αποτελείται από κάδµιο και τελλούριο, το οποίο έχει υψηλό επίπεδο απορρόφησης της ηλιακής ακτινοβολίας και το ενεργειακό του διάκενο είναι πολύ κοντά στο ιδανικό. Αρκεί ένα όγκος πάχους ενός µικρόµετρου για να απορροφηθεί το 90 % του ηλιακού φάσµατος. Η δοµή του ηλιακού στοιχείου είναι αυτή που παρουσιάζεται στο σχήµα Υπάρχουν µερικές χαµηλού κόστους τεχνικές, οι οποίες µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την απόθεση του CdTe και όλες αυτές, µπορούν, αφού υποστούν µια επεξεργασία µετά την απόθεση, να παράγουν υλικό υψηλής ποιότητας και αποδοτικά ηλιακά στοιχεία. Η διαδικασία πλεγµατικής εκτύπωσης των στοιχείων CdTe προσφέρει µια τεχνολογία 51

52 µε χαµηλό κόστος παραγωγής, αλλά από την άλλη και µια εντελώς χαµηλού ρυθµού παραγωγή. Το βήµα που περιορίζει το ρυθµό παραγωγής είναι η θερµοκρασιακή επεξεργασία της µελάνης εκτύπωσης µετά την απόθεση, η οποία απαιτεί σχετικά υψηλές θερµοκρασίες (γύρων στους 500 οc) για περιόδους µιας ώρας ή και περισσότερο. Με αυτή την τεχνολογία έχουν παραχθεί βασικές µονάδες µε απόδοση 6% και έχουν ελεγχθεί σε εξωτερικές συνθήκες. Η εµπορική τους όµως διαθεσιµότητα είναι περιορισµένη. Μια ακόµα τεχνολογία είναι αυτή της ηλεκτροτυπίας. Η τεχνολογία αυτή είναι ιδιαίτερα ευνοϊκή για τα στοιχεία CdTe, λόγω της πολύ µικρή χρήσης του υλικού και του χαµηλού κόστους. Η BP Solar έχει παράγει βασικές µονάδες µε αποδόσεις πάνω από 10% και στοιχεία µε αποδόσεις γύρω στο 13%. Οι έλεγχοι σταθερότητας σε εξωτερικές συνθήκες έχουν επιτευχθεί µε ικανοποιητική επιτυχία. Από την άλλη όµως όπως και στο CIS, το κάδµιο είναι ένα τοξικό υλικό και θα πρέπει να λαµβάνονται αυξηµένα µέτρα προστασίας κατά την παραγωγή του. Το µερίδιο αγοράς όλων των παραπάνω υλικών κατασκευής φ/β στοιχείων για το έτος 2002 φαίνεται στο Σχήµα 3.1. Είναι ξεκάθαρο ότι το πυρίτιο ως ηµιαγώγιµο υλικό κατέχει την συντριπτική πλειοψηφία της αγοράς φ/β στοιχείων και συγκεκριµένα την πρωτιά κατέχει το πολυκρυσταλλικό πυρίτιο που αποτελεί το 54% αυτής. 52

53 Σχήµα 3.1. Όπως βλέπουµε και από το παραπάνω σχήµα, οι φωτοβολταϊκές κυψέλες που δεν κατασκευάζονται από Si κατέχουν µόλις το 1,2 % της παγκόσµιας αγοράς. 53