Ίντερνετ. ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 9 Σεπτεμβρίου Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ίντερνετ & Γνώση]

Transcript

1 ΓΙΑΝΝΗΣ Ι. ΠΑΣΣΑΣ, MED ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» 9 Σεπτεμβρίου Ίντερνετ Α. ΚΕΙΜΕΝΟ [Ίντερνετ & Γνώση] Είναι δεδομένο ότι το Διαδίκτυο έφερε μια πιο ισότιμη πρόσβαση στη γνώση. Ζούμε ένα κύμα εκδημοκρατισμού της γνώσης γεωγραφικό και ταξικό. Παλιότερα, για να δει κανείς τη βιβλιοθήκη του Κέμπριτζ, έπρεπε να ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα. Σήμερα, μπορεί να βρει τα βιβλία της από το γραφείο του. Παλιότερα, έπρεπε να έχει κάποιος λεφτά για να παρακολουθήσει μαθήματα του ΜΙΤ. Σήμερα, έρχονται διαδικτυακά σπίτι του. Σ αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό της γνώσης ορθώνονται τρεις γκρίνιες. Η μία είναι η άρνηση της τεχνολογίας, εξαιτίας των πιθανών κινδύνων που έχει η ανάπτυξή της. Ο Πολ Βιρίλιο, για παράδειγμα, έγραψε την «Πληροφοριακή Βόμβα». Είναι σίγουρος ότι η κοινωνία της γνώσης ενέχει κινδύνους, αλλά άγνωστους. Δεν τους ξέρει, αλλά... υπάρχουν. Μεταμοντέρνος λόγος λέγεται αυτό. Η δεύτερη γκρίνια έχει να κάνει με «τα παιδάκια της Αφρικής». Το ακούμε για κάθε νέα τεχνολογία: «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;». Το επιχείρημα έχει εν μέρει λογική. Πραγματικά «τι να το κάνεις το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, αν δεν έχεις Αλτσχάιμερ;». Αν όμως αποκτήσεις, το πρώτο που ξεχνάς είναι τα «παιδάκια της Αφρικής». Η τρίτη γκρίνια έχει να κάνει με το διαβόητο «ψηφιακό χάσμα». Βέβαια, καμιά τεχνολογία, καμιά επιστημονική επανάσταση δε διαχέεται αμέσως σε όλη την υφήλιο. Ο Γουτεμβέργιος τύπωσε την πρώτη Βίβλο το 1455, στην Ελλάδα η τυπογραφία ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα. Όσο για το τυπωμένο βιβλίο, ακόμη πασχίζουμε να γίνει κτήμα του ελληνικού λαού. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η επανάσταση έγινε ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 1

2 και ακόμη προχωρεί. Εξάλλου, αυτοί που μιλούν για ψηφιακό χάσμα στην Αφρική πρέπει να αναλογιστούν ποιο είναι το τυπογραφικό χάσμα του δυτικού κόσμου με την Αφρική. Πολύ περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να μετέχουν ισότιμα στην κοινωνία της γνώσης και πλέον όχι μόνον ως αναγνώστες, αλλά και ως συγγραφείς. Στον κυβερνοχώρο, οικονομικά και τεχνολογικά όλοι βρίσκονται στο ίδιο σημείο εκκίνησης. Στο Διαδίκτυο, το άρθρο ενός δημοσιογράφου είναι εξίσου προσβάσιμο με το άρθρο ενός πιτσιρίκου. Δηλαδή, τα δίκτυα επικοινωνιών ισοπεδώνουν παλιές ιεραρχίες της βιομηχανικής κοινωνίας και απομένει να δούμε αν θα συνθέσουν νέες. Έπειτα, στον κυβερνοχώρο λειτουργεί καθένας σύμφωνα με τις ανάγκες του και τις δυνατότητές του. Αυτό όμως δημιουργεί έναν κατακερματισμό της εμπειρίας που τρομάζει πολλούς. Σίγουρα, οι παρέες, οι κοινότητες δένονται πάρα πολύ όταν όλοι έχουν δει τον «Άγνωστο Πόλεμο» κι έχουν ένα κοινό θέμα συζήτησης, αντί να πας την επόμενη μέρα στο γραφείο και ο ένας να έχει δει Αντέννα, ο άλλος MTV, ο τρίτος CNN, ο τέταρτος ένα βίντεο στο YouTube κτλ.. Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα. Από την άλλη, όλη αυτή η πληθώρα διαθέσιμων πληροφοριών μετατρέπεται σε άγχος. «Πληροφοριακό άγχος» το ονομάζουν κάποιοι ψυχολόγοι: να προλάβω να δω το ένα, να διαβάσω το άλλο, να μη χάσω το τρίτο κτλ. ώστε να μην είμαι εκτός θέματος και εκτός της κοινότητας όπου ζω και λειτουργώ. Αυτό το άγχος είναι λογικό να υπάρχει και να μεγεθύνεται, όσο μεγαλώνει το ποσό των πληροφοριών που όλοι έχουμε διαθέσιμες. Όλα αυτά είναι πραγματικά, αλλά το ίδιο θα έλεγε κι ένας μοναχός του Μεσαίωνα βλέποντας την πλημμύρα των αιρετικών κειμένων που άρχισαν να βγαίνουν από τις τυπογραφικές μηχανές. Δεύτερον, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πληροφορική επανάσταση είναι σε μετάβαση και κάθε επανάσταση σε μετάβαση διασπείρει σύγχυση. Το παλιό δεν έχει πεθάνει και το καινούργιο δεν έχει γεννηθεί. Τρίτον, ακόμη και στον παλιό κόσμο της τυπογραφίας, τα ΜΜΕ είχαν υπονομεύσει με πολλή επιτυχία «την αίσθησή μας για το τι είναι αληθές και τι όχι, τι είναι πραγματικό και τι φανταστικό». Μανδραβέλης, Π. (2009, 27 Σεπτεμβρίου). Οι γκρίνιες για το Διαδίκτυο. Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε από ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 2

3 Β. ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ A. (μονάδες 25) Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 120 έως 140 λέξεις. ΘΕΜΑ Β1. (μονάδες 10) Να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόμενο των προτάσεων που ακολουθούν, σημειώνοντας δίπλα στον αριθμό της καθεμιάς τη λέξη «Σωστό» ή «Λάθος» αντίστοιχα. 1. Ο αρθρογράφος συμφωνεί με τους φόβους που διατυπώνονται σχετικά με τη διάδοση του διαδικτύου. 2. Στον σύγχρονο κόσμο οι άνθρωποι μοιράζονται κοινές εμπειρίες μέσω του ίντερνετ. 3. Είναι πρώτη φορά στην ιστορία που η μαζική επικοινωνία αλλοιώνει την αίσθηση της πραγματικότητας. 4. Ο αρθρογράφος θεωρεί περιττή πολυτέλεια τις νέες τεχνολογίες. 5. Το ίντερνετ ευνοεί την κοινωνική κινητικότητα. ΘΕΜΑ Β2. (μονάδες 5) Χαρακτηριστική στον λόγο της πειθούς είναι η αναφορά του συγγραφέα στον αντίλογο που αναπτύσσεται στις απόψεις του. Να τεκμηριώσετε τη θέση αυτή, αντλώντας πληροφορίες από το κείμενο (μονάδες 2). Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σας, οι συγγραφείς καταφεύγουν σε αυτή τη στρατηγική; (μονάδες 3) ΘΕΜΑ Β3. (μονάδες 10) [α] «πιθανών», «ξεχνάς», «κατακερματισμό», «μετατρέπεται», «διασπείρει»: Για καθεμία από τις λέξεις αυτές του κειμένου να γράψετε μία συνώνυμη. (μονάδες 5) [β] «υπαρκτό», «άρνηση», «σίγουρος», «προσβάσιμο», «λογικό»: Για καθεμία από τις λέξεις αυτές του κειμένου να γράψετε μία αντίθετη. (μονάδες 5) ΘΕΜΑ Β4. (μονάδες 10) [α] Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις: «Πληροφοριακή Βόμβα», «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παι- ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 3

4 διά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;», «Πληροφοριακό άγχος». (μονάδες 3) [β] «τα δίκτυα επικοινωνιών ισοπεδώνουν παλιές ιεραρχίες της βιομηχανικής κοινωνίας»: να τρέψετε τη σύνταξη της πρότασης αυτής στο αντίθετο είδος (μονάδες 3) και να ερμηνεύσετε την αλλαγή που παρατηρείτε. (μονάδες 4). ΘΕΜΑ Γ. (μονάδες 40) Η Σύλλογος Διδασκόντων του σχολείου σας διοργανώνει ημερίδα με θέμα το ίντερνετ. Στην εισήγησή σας (περίπου 5 λεπτών ή 500 έως 600 λέξεων σε γραπτό λόγο) παρουσιάζετε τη σημασία του διαδικτύου στη ζωή των σύγχρονων νέων και προτείνετε τρόπους ώστε να αξιοποιηθεί δημιουργικά στο πλαίσιο του σχολείου. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 4

5 Γ. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α. Ο Π. Μανδραβέλης στο άρθρο του προβληματίζεται σχετικά με την επίδραση του διαδικτύου στην κοινωνική ζωή. Αρχικά, παρατηρεί πως χάρη στο ίντερνετ ολοένα και μεγαλύτερες μάζες του πληθυσμού αποκτούν πρόσβαση στη γνώση. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή προκαλεί ορισμένους, αβάσιμους κατά τον συγγραφέα, φόβους, σχετικά με τους ενδεχόμενους κινδύνους στη χρήση όλων των νέων τεχνολογιών, το άσκοπο της ανάπτυξής τους, όταν παραμένουν άλυτα ακόμη και στοιχειώδη προβλήματα της ανθρωπότητας, αλλά και την πρόκληση ανισοτήτων ανάμεσα σε εκείνους που έχουν πρόσβαση σε αυτές και στους υπόλοιπους. Ο συγγραφέας αντίθετα θεωρεί πως το ίντερνετ μετατρέπει τη γνώση από προνόμιο λίγων σε δικαίωμα όλων, αν και παραδέχεται πως αυτή η υπερπληροφόρηση ενδέχεται να προκαλέσει ρήξη του κοινωνικού ιστού και σύγχυση. Καταλήγοντας συμπεραίνει πως σε μια μεταβατική εποχή για τις νέες τεχνολογίες εποχή η αβεβαιότητα για τη χρήση τους είναι φυσιολογική. (136 λέξεις) ΘΕΜΑ Β1. 1Λ - 2Λ - 3Λ - 4Λ - 5Σ ΘΕΜΑ Β3. Στο άρθρο του Πάσχου Μανδραβέλη παρουσιάζεται και αντικρούεται ο αντίλογος, η επιχειρηματολογία που στηρίζει τις αντίθετες απόψεις από τις δικές του. Για παράδειγμα, στην δ παράγραφο («Η τρίτη γκρίνια με την Αφρική») ο αρθρογράφος παραδέχεται πως το ίντερνετ προκάλεσε ανισότητες, ωστόσο θεωρεί ότι αυτό συμβαίνει σε κάθε επανάσταση της τεχνικής (π.χ. τυπογραφία). Οι συγγραφείς, εντάσσοντας τον αντίλογο στην επιχειρηματολογία τους, εξασφαλίζουν αντικειμενικότητα στις απόψεις τους και αυξάνουν το κύρος και την πειστικότητά της. ΘΕΜΑ Β3. [α] «πιθανών» = ενδεχόμενων, δυνατών. «ξεχνάς» = λησμονάς. «κατακερματισμό» = πολυδιάσπαση, κατατεμαχίζω. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 5

6 «μετατρέπεται» = μεταβάλλεται, αλλάζει. «διασπείρει» = διαδίδει, μεταδίδει. [β] «υπαρκτό» ανύπαρκτο, φανταστικό. «άρνηση» αποδοχή, υιοθέτηση. «σίγουρος» αβέβαιος, αμφισβητούμενος. «προσβάσιμο» απρόσιτο, απροσπέλαστο. «λογικό» παράλογο, ακατανόητο. ΘΕΜΑ Β4. [α] «Πληροφοριακή Βόμβα»: τίτλος βιβλίου. «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;»: ευθύς λόγος. «Πληροφοριακό άγχος»: ειδικός όρος. [β] Η σύνταξη στην πρόταση αυτή είναι ενεργητική και μετατρέπεται σε παθητική ως εξής: «Οι παλιές ιεραρχίες της βιομηχανικής κοινωνίας ισοπεδώνονται από τα δίκτυα επικοινωνιών». Με την εναλλαγή της σύνταξης αναδεικνύεται το αποτέλεσμα της πράξης (το γεγονός ότι ισοπεδώνονται οι παλιές ιεραρχίες) και όχι το υποκείμενό της (ότι τα δίκτυα επικοινωνιών ισοπεδώνουν τις παλιές ιεραρχίες). ΘΕΜΑ Γ. Προσφώνηση: Αγαπητοί καθηγητές, φίλοι συμμαθητές, κυρίες και κύριοι. 1 (πρόλογος): Ευχαριστίες & περίσταση επικοινωνίας. Δ1 (διαδίκτυο): διαδραστικό / οικουμενικό μέσο επικοινωνίας. Σκοπός: συνειδητοποίηση της ανάγκης για δημιουργική χρήση του ίντερνετ στο σχολείο. Σύνδεση με Ζ1: το ίντερνετ είναι πολλαπλά ωφέλιμο για τους νέους. 2 (Ζ1Α): Ανάπτυξη ατομικών δεξιοτήτων. τεράστιος όγκος / ποικιλία πληροφοριών όξυνση κριτικής ικανότητας / διεύρυνση πνευματικών οριζόντων. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 6

7 ψυχαγωγία (μουσική, κινηματογράφος, παιχνίδια κτλ.) δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου καλλιέργεια αισθητικού κριτηρίου. 3 (Ζ1Β): Ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. γρήγορη / οικονομική / οικουμενική επικοινωνία ικανοποίηση της έμφυτης ανθρώπινης κοινωνικότητας ανάπτυξη της ανεκτικότητας στο διαφορετικό. ελεύθερη / αμφίδρομη ενημέρωση κοινωνική και πολιτική ευαισθητοποίηση της νέας γενιάς. 4 (μεταβατική): Συμπέρασμα Ζ1: το ίντερνετ αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της ζωής εφήβων και νέων. Δ2 (αναποτελεσματική χρήση στο σχολείο): αρνητισμός των εκπαιδευτικών χρήση μόνο για εντυπωσιασμό. Σύνδεση με Ζ2: απαιτούνται ορισμένες προϋποθέσεις για τη δημιουργική χρήση του ίντερνετ στην εκπαίδευση. 5 (Ζ2Α): Ευθύνη της ηγεσίας του Υπουργείου Παιδείας. επιμόρφωση των εκπαιδευτικών περιορισμός του αρνητισμού παιδαγωγική χρήση. εξοπλισμός με τα απαραίτητα μέσα (Η/Υ, δίκτυα κτλ.). 6 (Ζ2Β): Ευθύνη των εκπαιδευτικών. συνδυασμός με τα παραδοσιακά μέσα διδασκαλίας (π.χ. βιβλίο). υιοθέτηση βιωματικών / συνεργατικών μεθόδων διδασκαλίας. 7 (επίλογος): Συμπέρασμα Ζ2: το ίντερνετ είναι ωφέλιμο στην εκπαίδευση, μόνο κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Σκοπός & Περίσταση επικοινωνίας: η ημερίδα να γίνει αφορμή για την αποτελεσματικότερη χρήση του διαδικτύου στο σχολείο. Επιφώνηση: Ευχαριστώ για την προσοχή σας. ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 7