Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ.

Transcript

1 ΜΑΘΗΜΑ Ι LECTIO PRIMA Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ - ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1. Ερωτήσεις - ασκήσεις ανοικτού τύπου 1. Να εντοπίσετε τα αρσενικά πρωτόκλιτα ουσιαστικά του κειµένου και να τα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού. 2. Να εντοπίσετε τα θηλυκά πρωτόκλιτα ουσιαστικά του κειµένου και να τα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού. 3. Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των πρωτοκλίτων ουσιαστικών του κειµένου στον αριθµό που βρίσκονται. 4. Να γράψετε τη γενική του ενικού και του πληθυντικού αριθµού των προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου. 5. Των πρωτοκλίτων ουσιαστικών του κειµένου που βρίσκονται σε αφαιρετική πτώση να γραφεί η δοτική και η αιτιατική και των δύο αριθµών. 6. Να µεταφερθούν τα ρήµατα του κειµένου στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού. 7. Να υπογραµµίσετε στο παρακάτω κείµενο τους τύπους των ρηµάτων της α συζυγίας καθώς και τύπους του βοηθητικού ρήµατος και να τους αναγνωρίσετε γραµµατικώς. (Eπισηµαίνεται ότι οι τύποι «ergo», «immo» και «etiam» είναι σύνδεσµοι, ενώ ο τύπος «aliquando» είναι επίρρηµα.) Nunc amas me, amicus non es. «Quid ergo? haec inter se diversa sunt?» immo dissimilia. Qui amicus est amat; qui amat non utique amicus est; itaque amicitia semper prodest, amor aliquando etiam nocet. (Σενέκας, Epist., 35, 1). 2 2 Μετάφραση: Τώρα µε αγαπάς, φίλος δεν είσαι. «Μα γιατί λοιπόν; Αυτά διαφέρουν µεταξύ τους;» Και βέβαια διαφέρουν. Όποιος είναι φίλος αγαπά όποιος αγαπά δεν είναι οπωσδήποτε φίλος. Γι αυτό η φιλία πάντα ωφελεί, ο έρωτας όµως καµιά φορά βλάπτει. 19

2 8. Να υπογραµµίσετε στο παρακάτω κείµενο τα πρωτόκλιτα ουσιαστικά. (Επισηµαίνεται ότι ο τύπος «quoniam» είναι αιτιολογικός σύνδεσµος). Stoicos autem, quos minime improbo, dimitto tamen nec eos iratos vereor, quoniam omnino irasci nesciunt; atque hanc eis habeo gratiam, quod soli ex omnibus eloquentiam virtutem ac sapientiam esse dixerunt. (Kικέρων, De oratore, III, 65) Στις παρακάτω οµάδες λέξεων να υπογραµµίσετε τις παρείσακτες. Τι κοινό έχουν µε τις υπόλοιπες λέξεις της οµάδας και ως προς τι διαφοροποιούνται από αυτές; α) poeta, terra, epistula, querela, fortuna, cura, miseria, iniuria, nauta (= ναύτης). β) iniuria, fortuna, miseria, gelida, querela, epistula, plena, cura, terra. γ) poetas, nautas, scriptitas, epistulas, terras, querelas, deploras, miserias, curas. δ) epistulis, incolis, exulatis, iniuriis, miseriis, querelis, deploratis. ε) in, et, de, contra. 10. Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και να προσέξετε τη σύνταξή τους. 11. Να εντοπίσετε τους συνδέσµους του κειµένου και να εξηγήσετε τον συντακτικό τους ρόλο. 12. Να εντοπισθούν και να χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµένου. 13. Να δικαιολογήσετε τη χρήση των αφαιρετικών πτώσεων του κειµένου. 14. Να δικαιολογήσετε το πρόσωπο και τον αριθµό των ρηµάτων του κειµένου. 15. Epistulas Romam scriptitat. Να δικαιολογήσετε την χρήση της αιτιατικής «Romam». 16. Να επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις, ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικώς ορθές και νοηµατικώς αποδεκτές: α) Poeta contra iniuriis repugnat. 3 Μετάφραση: Από τους στωικούς όµως, τους οποίους καθόλου δεν αποδοκιµάζω, έχω, ωστόσο, διαφορετική άποψη και δεν τους φοβούµαι µήπως οργισθούν, γιατί αγνοούν παντελώς να οργίζονται και τους χρωστώ χάρη για τούτο, για το ότι δηλαδή µόνοι απ όλους είπαν ότι η ευγλωττία είναι αρετή και σοφία. 20

3 β) Musa sunt amica poetae. γ) Ovidius Romam desideratis et fortunam deploratis. δ) Poeta curae et miseriae excruciant. ε) Epistulae poetae plenae querelis sunt. στ) Narrat de terrae Ponticae et de incolas. ζ) Ovidius epistulam contra iniuriam repugnat. η) Poetae iniuriis repugnatis. 4 θ) Musa unica amica poetae sumus. ι) Incolae fortuna adversa deplorant. ια) Ovidius epistulas Roma scriptitat. ιβ) Poeta in terrae gelidae exulat. 17. Να µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Να µη θίξετε τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν δίδουν αποδεκτό νόηµα. α) De fortuna adversa narro. β) De terra gelida narrat. γ) Contra iniurias repugnat. δ) Poetae estis. ε) Ovidius in terra Pontica exulat. στ) Musa amica poetarum est. ζ) Ovidius epistulas Romam scriptitat. η) De miseriis narrat. θ) Poeta iniuriis repugnat. ι) Epistulas scriptitant. 18. Να ξαναγραφούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού µεταφερθούν τα ρήµατα στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού (στην έγκλιση που βρίσκονται) και γίνουν, όπου χρειάζεται, οι απαραίτητες τροποποιήσεις ώστε οι νέες προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. Να µη θίξετε τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν δίδουν αποδεκτό νόηµα. α) Epistulae plenae querelarum sunt. 4 Υπενθυµίζεται ότι το ρήµα «repugno» συντάσσεται και µε δοτική. 21

4 β) Poeta in terra gelida exulat. γ) Epistulas plenas querelarum scriptitamus. δ) Terra gelida est. ε) In terra gelida exulat et epistulas Romam scriptitat. στ) De incolis barbaris narratis et de terra gelida. ζ) Ovidius fortunam adversam deplorat. η) Musa amica poetae est. θ) Ovidius Romam desiderat. ι) Iniuriae poetam excruciant. 19. Να εντοπίσετε τις αντίστοιχες λέξεις της Ελληνικής (αρχαίας και νέας) που έχουν ετυµολογική σχέση µε λέξεις του κειµένου. Ποιες από τις λατινικές λέξεις του κειµένου χρησιµοποιούµε σήµερα στη νέα Ελληνική γλώσσα 5 ; 20. Να γίνει συλλαβισµός 6 των λέξεων της πρότασης που ακολουθεί: Narrat de incolis barbaris et de terra gelida. 21. Να θέσετε το σηµείο της µακρότητας ή της βραχύτητας πάνω από το φωνήεν της παραλήγουσας των παρακάτω λέξεων και το τονικό σηµείο της οξείας στην συλλαβή που τονίζεται: Epistulae, querelarum, adversam, barbaris, gelida, miseriae, excruciant, iniuriam, repugnat, unica. 22. Τι έχετε να παρατηρήσετε ως προς τη θέση του ρήµατος µέσα στην πρόταση της λατινικής γλώσσας; Κατά τη µετάφραση θα πρέπει να το αφήσουµε στην ίδια θέση ή όχι; Να δικαιολογήσετε την άποψή σας. 23. Τι έχετε να παρατηρήσετε ως προς τη θέση του επιθέτου στη λατινική γλώσσα; 24. Να µεταφρασθούν στα Λατινικά οι προτάσεις: α) O ποιητής γράφει συχνά επιστολές στη Ρώµη γεµάτες µε παράπονα. 5 Όλες οι ετυµολογικές ασκήσεις δίνονται, εφόσον ο χρόνος και το επίπεδο των µαθητών το επιτρέπει. Ωστόσο, καλό είναι, όταν η ετυµολογική συγγένεια µιας λατινικής λέξης µε µια της νέας Ελληνικής είναι εµφανής, να επισηµαίνεται αµέσως. Ο χρόνος για τα ετυµολογικά δεν πρέπει να ξεπερνάει τα 5 λεπτά, σύµφωνα µε τις οδηγίες του Π.Ι. 6 Όσον αφορά τους κανόνες συλλαβισµού τα δύο σχολικά εγχειρίδια που χρησιµοποιούν οι µαθητές (A. Tζαρτζάνου, Λατινική γραµµατική και M. Πασχάλη - Γ. Σαββαντίδη, Λατινικά Λυκείου) δεν συµφωνούν µεταξύ τους. O συλλαβισµός να γίνει βάσει των κανόνων που παρατίθενται στο Eπίµετρο του δευτέρου από τα εγχειρίδια αυτά. 22

5 β) Στις επιστολές ο Oβίδιος αφηγείται για την παγωµένη χώρα του Πόντου και για τους κατοίκους. γ) Με επιστολές ο Oβίδιος αντιµάχεται την αδικία. δ) O ποιητής Oβίδιος βρίσκεται εξόριστος στη γη του Πόντου και κλαίει για την κακή του τύχη. 2. Ερωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου Ι. Συµπλήρωση κενών 1. Να συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο. Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. 7 α) Poeta contra... repugnat et adversam (deploro, iniuria, fortuna) β) Ovidius de... et de... in (scriptito, incola, epistula, terra) γ) Ovidius... plenas... scriptitat. (epistula, querela) δ)... et... poetam excruciant. (cura, miseria) ε) Ovidius... in exulat. (terra, poeta, gelidus) στ) Incolae de... gelida... (narro, terra) ζ) Musae amicae... sunt. (poeta) η) Epistulas plenas scriptitat. (querela, Roma) θ) Nos (= εµείς) fortunam adversam... et iniuriae... (repugno, deploro) ι) Vos (= εσείς)... contra iniuriam... (epistula, repugno) 7 H άσκηση αυτή θα µπορούσε να πάρει και άλλη µορφή αν οι λατινικές εντός παρενθέσεων λέξεις αντικατασταθούν µε αντίστοιχες ελληνικές. Στην περίπτωση αυτή στόχος µας είναι να διαπιστώσουµε όχι µόνο αν οι µαθητές είναι σε θέση να τοποθετήσουν τις λέξεις στον σωστό τύπο, αλλά και αν έχουν εµπεδώσει το λεξιλόγιο και είναι σε θέση να το χρησιµοποιήσουν ευχερώς. Aν τροποποιηθεί κατ αυτόν τον τρόπο η άσκηση υπηρετούνται πολλαπλοί στόχοι. Aνάλογα µε τον στόχο του διδάσκοντος, η άσκηση αυτή µπορεί να δοθεί αυτούσια ή να τροποποιηθεί. 23

6 ΙΙ. Ερωτήσεις - ασκήσεις της µορφής «Σωστό - Λάθος» 1. Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι συντακτικώς ορθές ή εσφαλµένες και να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο: Σωστό Λάθος α) Poeta epistulis contra iniurias repugnat.!! β) Poeta epistulis iniuriis repugnat.!! γ) Poeta epistulas contra iniuriam repugnat.!! δ) Poeta epistulis contra iniuriis repugnat.!! ε) Poeta epistulis iniuriam repugnat.!! στ) Poeta epistulis iniurias repugnat.!! ζ) Poetae iniuriis repugnant.!! η) Poeta iniuriis repugnant.!! θ) Poeta contra iniurias repugnant.!! ι) Poetam contra iniuriam repugnat.!! 2. Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο: Σωστό Λάθος α) Ovidius poeta in Gallia exulat.!! β) Musa est unica amica poetae.!! γ) Ovidius in epistulis de terra gelida narrat.!! δ) Epistulae poetae plenae querelarum sunt.!! ε) Ovidius Romam non (= δεν) desiderat.!! στ) Curae et miseriae poetam in terra Pontica excruciant.!! ζ) Querelae in epistulis poetae non sunt.!! ΙΙΙ. Ερωτήσεις - Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1. H λέξη «fortuna» σηµαίνει: α) τρικυµία.! β) τύχη.! γ) φροντίδα.! δ) αδικία.! ε) αντιξοότητες.! Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο. 24

7 2. Ο τύπος «epistulae» του κειµένου γραµµατικώς είναι: α) γενική ενικού.! β) δοτική ενικού.! γ) ονοµαστική πληθυντικού.! δ) κλητική πληθυντικού.! ε) αφαιρετική ενικού.! Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο. 3. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθεί συντακτικώς; Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο. α) Epistulae contra iniurias repugnat.! β) Epistulis contra iniuriam repugnamus.! γ) Epistulis contra iniuriis repugnant.! δ) Epistula contra iniuria repugnas.! ε) Epistulae contra iniuria repugnatis.! στ) Epistulis contra iniuriae repugno.! ΙV. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύζευξης 1. Να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της αντίστοιχης απάντησης. Πέντε από τις προτάσεις που καταχωρίζονται στη στήλη των απαντήσεων δεν ανταποκρίνονται σε αντίστοιχες ερωτήσεις. Ερωτήσεις Απαντήσεις 1)! Quid (= τι) Ovidius in epistulis narrat? α) β) Epistulas non scriptitatis. Poeta de incolis barbaris et de 2)! Vosne (vos= εσάς) curae excruciant? terra gelida narrat. 3)! Repugnatisne contra iniuriam? γ) Νon (= δεν) scriptitamus. 4)! Scriptitatisne epistulas? δ) Repugnamus. 5)! Estne terra Pontica gelida? ε) Contra iniuriam scriptitatis. στ) Ovidius poeta est. ζ) Magnae (= µεγάλες) curae nos (= εµάς) excruciant. η) Certe (= βεβαίως). Terra Pontica est gelida. θ) Curae poetam excruciant. ι) In terra gelida est. [Σηµείωση: Tο ερωτηµατικό µόριο -ne στο τέλος των λέξεων είναι εγκλιτική λέξη και χρησιµοποιείται για την εισαγωγή απλών ερωτήσεων ολικής άγνοιας. Για τις εγκλιτικές λέξεις της λατινικής βλ. A. Tζαρτζάνου, Λατινική γραµµατική, 8.] 25

8 2. Να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A στήλης µε τις σηµασίες που δίδονται στη B στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λέξης της Α στήλης. Στη B στήλη υπάρχουν δύο σηµασίες των οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη λατινική λέξη, την οποία θα πρέπει να προσθέσετε, ενώ στην A στήλη υπάρχουν δύο λατινικές λέξεις των οποίων δεν δίδονται οι αντίστοιχες σηµασίες, τις οποίες επίσης θα πρέπει να προσθέσετε: Α Β 1) unicus! παγωµένος 2) repugno! θρηνώ, κλαίω 3) iniuria! τύχη 4) exulo! βασανίζω 5) excrucio! είµαι εξόριστος 6) desidero! αντιµάχοµαι 7) adversus! αντίξοος, εχθρικός 8) deploro! επιθυµώ 9) incola! γη 10) gelidus! µοναδικός 11)...!... 12)...! Bάσει του κειµένου να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A στήλης µε τους συντακτικούς όρους της Β αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λέξης της Α στήλης. Στη Β στήλη υπάρχουν τέσσερις όροι των οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη λέξη: Α Β 1) Ovidius! κατηγορούµενο στο «Musa» 2) poeta! υποκείµενο του ρ. «excruciant» 3) plenae! γενική υποκειµενική 4) querelarum! παράθεση 5) gelida! κατηγορηµατικός προσδιορισµός 6) curae! γενική αντικειµενική 7) amica! επιθετικός προσδιορισµός! υποκείµενο του ρ. «exulat»! κατηγορούµενο στο «epistulae»! επεξήγηση 26

9 ! αντικείµενο 4. Να γράψετε µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λατινικής πρότασης. Υπάρχουν πέντε προτάσεις στα Ελληνικά των οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη πρόταση στα Λατινικά: Α Β 1) Epistulas Romam scriptitat.! Γράφει γράµµατα στη Pώµη. 2) Poetam curae exruciant.! Οι έγνοιες και οι φροντίδες βασανίζουν τον ποιητή. 3) Fortuna adversa poetam! Πολεµάει ενάντια στην αδικία excruciat. µε επιστολές. 4) Epistula plena querelarum! H αντίξοη τύχη βασανίζει est. τον ποιητή. 5) Epistulis contra iniuriam! Tο γράµµα είναι γεµάτο repugnat. παράπονα. 6) Musae amicae poetae sunt.! Oι Mούσες είναι φίλες του ποιητή. 7) Contra iniuriam repugnat.! Mε επιστολές εναντίον των αδικιών αντιµάχεται.! Γράφει συχνά γράµµατα στη Pώµη.! Οι φροντίδες βασανίζουν τον ποιητή.! Τα γράµµατά του είναι γεµάτα παράπονα.! H Mούσα είναι η µοναδική φίλη του ποιητή.! Πολεµά ενάντια στην αδικία. 3. Συνδυασµός ασκήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου 1. Να διορθώσετε τα λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας: α) Ovidius poetae in terra Pontica exulat. β) Ovidius poeta in terram Ponticam exulat. γ) Poeta de incolis barbaris et de terram gelidam narrat. δ) Ovidius poeta epistulas Roma scriptitas. 27

10 ε) Miseriae incolis excruciant. στ) Epistulas plenis querelarum scriptitatis. ζ) Incolae de terrae gelidae narrant. η) Terra Pontica gelidam est. 2. Ο τύπος «terra» της πρώτης προτάσεως του κειµένου είναι: α) ονοµαστική ενικού.! β) δοτική ενικού.! γ) κλητική ενικού.! δ) αφαιρετική πληθυντικού.! ε) αφαιρετική ενικού.! Nα σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας. 3. Nα συµπληρώστε τα κενά µε τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις, αφού τις µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο, και να δικαιολογήσετε το πρόσωπο των ρηµάτων ή την πτώση των ουσιαστικών που επιλέξατε. Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. α) Poeta adversam fortunam... (deploro) β) Ovidius de (narro, incola) γ) Ovidius epistulas plenas... scriptitat. (querela) δ) Curae et... poetam... (miseria, excrucio) ε) Nos (= εµείς) epistulas (Roma, scriptito) στ) Fortuna adversa, curae et miseriae (incola, excrucio) ζ) Vos (= εσείς) de... et de (incola, narro, terra) η) Poeta Romam... et deplorat. (desidero, adversus, fortuna) θ)... contra... repugnamus. (epistula, iniuria) ι) Te (= εσένα)... in excruciant. (terra, miseria, gelidus) 28

11 ΜΑΘΗΜΑ ΙΙ LECTIO SECUNDA Ι Ω ΚΑΙ ΑΙΝΕΙΑΣ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ - ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1. Ερωτήσεις - ασκήσεις ανοικτού τύπου 1. Να βρεθούν τα πρωτόκλιτα κύρια ονόµατα αρσενικού γένους του κειµένου και να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις στον ενικό αριθµό. 2. Ταξινοµήστε τα ουσιαστικά του κειµένου σε κύρια και προσηγορικά. 3. Να βρείτε τα πρωτόκλιτα θηλυκά ουσιαστικά του κειµένου και να τα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού. 4. Να βρείτε τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά του κειµένου και να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις του αριθµού στον οποίο βρίσκονται. 5. Ποιοι σύνδεσµοι απαντούν στο κείµενο; Να αναγνωρίσετε το είδος τους. 6. novam patriam: Να κλιθούν µαζί στις πλάγιες πτώσεις του ενικού και πληθυντικού αριθµού. 7. Να βάλετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο novus στην κατάλληλη πτώση και στο κατάλληλο γένος:... patria... dolo... pontum... sociis... insidias 8. expugnant, navigat, est: Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα. 9. turbant, renarrat, est: Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων. 10. Regina Aenean amat.: Να ξαναγραφεί η πρόταση µε το ρήµα στα υπόλοιπα πρόσωπα της οριστικής του ενεστώτα και αφού γίνει η απαραίτητη µετατροπή του υποκειµένου. 11. Να τονιστούν οι παρακάτω λέξεις και να δικαιολογηθεί ο τονισµός των λέξεων: filius regina patria Anchisae Italiam Aeneae insidias renarrat denique expirat 29

12 12. Να χωριστούν σε συλλαβές οι λέξεις της πρότασης: Graeci Troiam oppugnant et dolo expugnant. 13. Να βρείτε τους εµπρόθετους προσδιορισµούς του κειµένου και να δηλώσετε την πτώση µε την οποία συντάσσεται κάθε πρόθεση. 14. In Italiam, ad Italiam: Ποια η σηµασιολογική διαφορά των δυο συντάξεων; 15. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε από τις λέξεις του κειµένου: α) αυτές που έχουν σηµασιολογική και συγχρόνως ετυµολογική αντιστοιχία µε λέξεις της νέας ελληνικής. β) αυτές των νέων Ελληνικών που προέρχονται από τη Λατινική µέσω µιας, νεότερης, ξένης γλώσσας. γ) τις λατινικές που προέρχονται από τα αρχαία ελληνικά. 16. Να µεταφραστεί στα Λατινικά η παρακάτω πρόταση: Οι σύµµαχοι διηγούνται στους γιους και στις κόρες την ενέδρα των Ελλήνων. 17. Να µεταφράσετε στα Ελληνικά: α) Romae et Athenarum gloria et fama magnae sunt. β) Lingua latina 24 (viginti quattuor) litteras habet.(=έχει) Littera a prima et z ultima litterarum sunt, sed z non ultima graecarum litterarum est. 2. Aσκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου Ι. Ασκήσεις του τύπου «Σωστό - Λάθος» 1. Να διαγράψετε το σκέλος που περιέχει το λάθος: Anchisae είναι ουσιαστικό α ή β κλίσης; ibi είναι χρονικό ή τοπικό επίρρηµα; venti είναι γενική ενικού ή ονοµαστική πληθ.; cum είναι πρόθεση ή σύνδεσµος; dolo είναι δοτική ή αφαιρετική ενικού; denique είναι επίρρηµα ή σύνδεσµος; 30

13 2. Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο πλαίσιο. Σωστό Λάθος α) Aeneas natus Anchisa est.!! β) Patria Aeneae Roma est.!! γ) Venti Aenean in Italiam portant.!! δ) Aeneas novam patriam fundat.!! ε) Regina Aenean non amat.!! στ) Aeneas in Africa expirat.!! ζ) Dido in Italiam navigat.!! ΙΙ. Ασκήσεις σύζευξης 1. Να σχηµατίσετε τους ρηµατικούς τύπους που ζητούνται στην τέταρτη στήλη παίρνοντας τα διάφορα µέρη από τις προηγούµενες. Fund a t απαρέµφατο ενεστώτα oppugn a s α πληθ. οριστικής ενεστ. ενεργ. φωνής Navig a re β πληθ. οριστικής ενεστ. ενεργ. φωνής Renarr a mus γ πληθ. οριστικής ενεστ. ενεργ. φωνής Turb a tis β ενικ οριστικής ενεστ. ενεργ. Φωνής port a nt γ ενικ. οριστικής ενεστ. ενεργ. φωνής 2. Να συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. Ένα στοιχείο της Β στήλης περισσεύει. Α Β 1) filius α) υποκείµενο 2) patria β) αφαιρετική του οργάνου 3) dolo γ) εµπρόθ. της συνοδείας 4) cum Anchisa δ) εµπρόθ. κίνησης σε τόπο 5) in Africam ε) παράθεση 6) regina στ) αντικείµενο 7) insidias ζ) κατηγορούµενο η) αφαιρετική του τρόπου 31

14 3. Να συνδέσετε τις λέξεις της Λατινικής (στήλη Α ) µε τη σηµασία τους (στήλη Β ), γράφοντας δίπλα σε κάθε αριθµό της στήλης Α το αντίστοιχο γράµµα της στήλης Β. Α 1) insidiae α) σύµµαχος 2) socius β) άνεµος 3) ventus γ) καινούργιος 4) porto δ) πεθαίνω 5) novus ε) ιδρύω 6) exspiro στ) διηγούµαι από την αρχή 7) fundo ζ) µεταφέρω 8) renarro η) ενέδρα θ) ταράζω 4. Να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της αντίστοιχης απάντησης. Ερώτηση Β Απάντηση 1)! Quis (= ποιος) est filius Anchisae? α) Aeneas reginae insidias renarrat. 2)! Ubi (= πού) Αeneas natus est β) Regina exspirat. (= γεννήθηκε)? 3)! Ubi venti Aenean portant? γ) Dido. 4)! Quis fundat novam patriam? δ) Patria Aeneae Troia est. 5)! Quis amat reginam? ε) Aeneas. 6)! Quis exspirat? στ) Ιn Africam. 7)! Quis renarrat insidias ζ) Aeneas reginam amat. Graecorum? η) Aeneas cum sociis ad Italiam navigat. ΙΙΙ. Ασκήσεις συµπλήρωσης κενών 1. Να συµπληρωθούν τα κενά των λέξεων µε τις σωστές καταλήξεις. α) Ιlli Troiam dol... expugn... β) Soci... et nautae ad Italia... naviga... γ) Musa miseria... (πληθ.) non ama... δ) Nat... et soci... (πληθ.) vent... portant in Afric... ε) Incol... nov... patri... funda... 32

15 2. Να συµπληρωθούν οι πίνακες: Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός Ον. regina Γεν. οτ. Αιτ. insidias Κλητ. Αφαιρ. dolo sociis 3. Να συµπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυµίας: Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός Ονοµαστική Αιτιατική Ονοµαστική Αιτιατική α προσ. ego β προσ. te 4. Να συµπληρώσετε τους τύπους της δεικτικής αντωνυµίας «ille»: Aρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Ενικός αριθµός Ονοµ. illa Γενικ. illius οτικ. illi Αιτιατ. illam Αφαιρ. illo Πληθυντικός αριθµός Ονοµ. illi Γενική illarum οτική illis Αιτιατ. illos Αφαιρ. illis 33

16 5. Να βρείτε πώς εκφέρεται ο προσδιορισµός του τόπου στο κείµενο και να εντάξετε στον παρακάτω πίνακα κάθε περίπτωση, στο είδος που ανήκει: Πλάγιες πτώσεις Εµπρόθετα Επιρρήµατα 6. Να συµπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα µε τα αντικείµενα του κειµένου: Αντικείµενο π.χ. Aenean amat Ρήµα 34

17 ΜΑΘΗΜΑ III LECTIO TERTIA Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝ ΡΟΜΕ ΑΣ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ - ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1. Ερωτήσεις - ασκήσεις ανοικτού τύπου 1. Nα µεταφέρετε τα δευτερόκλιτα προσηγορικά ονόµατα αρσενικού γένους του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού. 2. Nα µεταφέρετε τα πρωτόκλιτα προσηγορικά ονόµατα θηλυκού γένους του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού. 3. Nα γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των πρωτοκλίτων κυρίων ονοµάτων του κειµένου. 4. Nα κλίνετε το ουσιαστικό «Ovidius» (βλ. Mάθηµα I). 5. Nα κλιθεί το ουσιαστικό «deus» και στους δύο αριθµούς. 6. Τι γνωρίζετε όσον αφορά το σχηµατισµό της δοτικής και αφαιρετικής πληθυντικού του ουσιαστικού «filia»; 7. Nα γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των δευτεροκλίτων κυρίων ονοµάτων του κειµένου. 8. Nα γράψετε τη γενική και δοτική του ενικού και του πληθυντικού αριθµού των προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου. 9. Tων ουσιαστικών του κειµένου που ευρίσκονται σε αφαιρετική πτώση να γραφεί η δοτική και η αιτιατική και των δύο αριθµών. 10. Tων επιθέτων του κειµένου να γραφεί η ίδια πτώση και στα τρία γένη και στους δύο αριθµούς. 11. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της πρώτης συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού στην έγκλιση που βρίσκονται. 12. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της δεύτερης συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού στην έγκλιση που βρίσκονται. 13. Nα ξαναγραφούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού µεταφερθούν τα ρήµατα στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού (στην έγκλιση που βρίσκονται) και γίνουν οι απαραίτητες τροποποιήσεις ώστε οι νέες προτάσεις να είναι 35

18 νοηµατικώς αποδεκτές. Nα µη θίξετε τις περιόδους εκείνες που αν τροποποιηθούν δεν παρέχουν αποδεκτό νόηµα. α) Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent. β) Puella superba forma sua est. γ) Puella cum Nymphis se comparat. δ) Regia hostia deo placet. ε) Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat. στ) Ille filiam ad scopulum adligat. ζ) Illi puellam vident et stupent. η) Nos valde gaudemus. θ) Vos beluam deletis et puellam liberatis. ι) Puellas vides et forma puellarum stupes. 14. Nα εντοπισθούν και να χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµένου. 15. Nα δικαιολογήσετε τον συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε αφαιρετική πτώση. 16. Nα δικαιολογήσετε τον συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε δοτική πτώση. 17. Ποια ρήµατα του κειµένου συντάσσονται µε δοτική; Nα δικαιολογήσετε τη σύνταξή τους. 18. Nα δικαιολογήσετε το πρόσωπο και τον αριθµό των ρηµάτων του κειµένου. 19. Nα εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και να προσέξετε τη σύνταξή τους. 20. Nα εντοπίσετε τους συνδέσµους του κειµένου και να εξηγήσετε τον συντακτικό τους ρόλο. 21. Nα επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις, ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές: α) Cepheus et Cassiope filiam habet. β) Cassiope superba formae suae est. γ) Cassiope cum Nymphas se comparant. δ) Neptunus ad ora Aethiopiae urget beluam marinam quae incolas nocet. ε) Oraculum respondet: regia hostia deo placent. 36

19 στ) Cepheus Andromedam ad scopulo adligat. ζ) Perseus calceis pennatos advolas. η) Ille videt illam et stupet formae puellae. θ) Perseus belua hasta delet et Andromedam liberas. ι) Cepheus et incolae Aethiopiae valde gaudet. 22. Nα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Nα µη θίξετε τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν δίδουν αποδεκτό νόηµα. α) Regia hostia deo placet. β) Neptunus iratus beluam marinam urget, quae incolis nocet. γ) Beluam hasta delet et puellam liberat. δ) Ille ad scopulum illam adligat. ε) Cassiope cum Nymphis se comparat. στ) Deus beluam marinam ad oram urget. ζ) Nos advolamus et puellas liberamus. η) Puellam videt et valde gaudet. θ) Belua ad puellam se movet. ι) Ille superbus filia sua est. 23. Nα µεταφρασθούν στα Λατινικά οι προτάσεις: α) H Aνδροµέδα, κόρη του Kηφέα και της Kασσιόπης, είναι περήφανη για την οµορφιά της και συγκρίνει τον εαυτό της µε τις Nηρηίδες. β) Oργισµένος ο Ποσειδών στέλνει στις ακτές της Aιθιοπίας θαλασσινό κήτος, που αφανίζει τους κατοίκους. γ) O Περσέας βλέπει την κόρη και θαµπώνεται από την οµορφιά της. δ) Tο µαντείο απαντά στον Kηφέα: «Βασιλικό σφάγιο αρέσει στους θεούς». ε) Oι κάτοικοι της Aιθιοπίας έχουν µεγάλη χαρά. στ) Kαταφθάνει πετώντας ο Περσέας µε τα φτερωτά σανδάλια, σκοτώνει το κήτος µε το δόρυ και απελευθερώνει την Aνδροµέδα. ζ) Tο κήτος κατευθύνεται προς την κοπέλα. 37

20 24. Mε τις οµάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθµες αποδεκτές προτάσεις, αφού τοποθετήσετε την κάθε λέξη στον κατάλληλο τύπο και στην κατάλληλη θέση: α) Aethiopia, ad, Neptunus, ora, urgeo, belua. β) Perseus, denique, navigo, Aethiopia, in. γ) Belua, hasta, Perseus, deleo. δ) Hostia, Neptunus, placeo, regius. ε) Calceus, advolo, pennatus, repente, Perseus. 25. Nα εντοπίσετε τις λέξεις του κειµένου που έχουν ετυµολογική σχέση µε αντίστοιχες λέξεις της Ελληνικής (αρχαίας και νέας). Ποιες από τις λατινικές λέξεις του κειµένου χρησιµοποιούµε σήµερα στη νέα ελληνική γλώσσα και µε ποια σηµασία; 26. Nα γίνει συλλαβισµός των λέξεων της πρότασης που ακολουθεί: Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat. 27. Nα θέσετε το σηµείο της µακρότητας ή της βραχύτητας πάνω από το φωνήεν της παραλήγουσας των παρακάτω λέξεων και το τονικό σηµείο της οξείας στην συλλαβή που τονίζεται. Nα δικαιολογήσετε την απάντησή σας: Cepheus, Cassiope, Andromedam, hostia, placeo, puella, repente, gaudeo. 2. Ερωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου Ι. Ασκήσεις συµπλήρωσης κενών 1. Nα συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας, από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις, τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις να τεθούν σε χρόνο ενεστώτα). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. α) Cepheus Andromedam... habet. (filia) β) Andromeda... et... filia est. (Cepheus, Cassiope) γ) Cassiope sua est. (superba, forma) δ) Deus iratus Cepheo et... beluam marinam ad... Aethiopiae urget. (ora, Cassiope) ε) Belua... Aethiopiae... nocet. (marina, incola) 38

21 στ) Oraculum respondet:... regia (hostia, placeo, Neptunus) ζ) Cepheus ad... adligat. (scopulus, filia, suus) η) Iniuria et non... (deus, placeo, superbia [= υπεροψία]) θ) Belua ad... se movet, sed (=αλλά) repente Perseus..., hasta beluam... et puellam... (advolo, Andromeda, libero, deleo) ι) Cepheus cum valde... (Aethiopia, incola, gaudeo) ια) Illi Andromedam... et forma puellae... (video, stupeo) ιβ)... irati beluam marinam ad oram Aethiopiae... (Deus, urgeo) ΙΙ. Ερωτήσεις - ασκήσεις της µορφής «Σωστό - Λάθος» 1. Nα εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι συντακτικώς ορθές ή εσφαλµένες και να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο: Σωστό Λάθος α) Regia hostia deis placet.!! β) Regiae hostia deis placet.!! γ) Regia hostiae deis placet.!! δ) Regia hostia deo placet.!! ε) Regia hostia deis placent.!! στ) Regia hostia deos placet.!! ζ) Regia hostia deum placet.!! η) Regiae hostiae deis placent.!! θ) Regiae hostiae deo placent.!! ι) Regias hostias deis placet.!! ια) Regia hostias deis placet.!! ιβ) Regia hostia deo non placet.!! 39

22 2. Nα εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο: Σωστό Λάθος α) Perseus adversam fortunam Andromedae deplorat.!! β) Andromeda filia Cephei est.!! γ) Andromeda superba forma sua est.!! δ) Neptunus ad oram Aethiopiae beluam marinam urget.!! ε) Venti pontum turbant et Perseum ad oram Aethiopiae portant.!! στ) Oraculum incolis Italiae respondet: «Hostia deis placet.»!! ζ) Cepheus et Cassiope filiam non habent.!! η) Perseus calceis pennatis advolat, videt Andromedam et forma puellae stupet.!! θ) Andromeda filia Aeneae est.!! ι) Andromeda cum Nymphis se comparat.!! ια) Cepheus iratus Cassiopen ad scopulum adligat.!! ιβ) Perseus beluam delet et Andromedam liberat.!! ΙΙΙ. Ερωτήσεις - Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1. H λέξη «pennatus» σηµαίνει: α) φτερό.! β) φτερωτός.! γ) πένα.! δ) πτερύγιο.! ε) πτέρυγα.! στ) φτερωτό σανδάλι.! Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο. 2. Ο τύπος «hostia» του κειµένου είναι: α) ονοµαστική ενικού.! β) δοτική ενικού.! γ) ονοµαστική πληθυντικού.! δ) κλητική πληθυντικού.! ε) αφαιρετική ενικού.! στ) αιτιατική πληθυντικού.! Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο. 40

23 3. Ποια από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθεί συντακτικώς; Nα σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο. α) Belua puellam se movet.! β) Belua ad puellam se movent.! γ) Belua ad puella se movet.! δ) Beluae ad puellam se movet.! ε) Beluam ad puellam se movet.! στ) Beluae ad puella se movet.! ζ) Beluae ad puellam se movent.! η) Belua in puella se movet.! θ) Belua ad puellas se movent.! ι) Beluae ad puellas se movet.! IV. Ερωτήσεις - ασκήσεις σύζευξης 1. Nα γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της αντίστοιχης απάντησης. Πέντε από τις περιόδους που καταχωρίζονται στη στήλη των απαντήσεων δεν ανταποκρίνονται σε αντίστοιχες ερωτήσεις. Ερωτήσεις Απαντήσεις 1)! Quid (= τι) oraculum incolis α) Valde stupemus. respondet? 2)! Stupetisne forma puellarum? β) Neptunus. 3)! Comparatne se Cassiope cum Musis? γ) Valde stupetis. 4)! Quis (= ποιος) ad oram Aethiopiae δ) Regia hostia deo placet. beluam marinam urget? 5)! Estne Aethiopia terra gelida? ε) Perseus. 6)! Quis Andromedam liberat? στ) Neptunus iratus turbat pontum. ζ) Non cum Musis, cum Nymphis se comparat. η) Perseus delet beluam. θ) Non; terra calida (= θερµή) Aethiopia est. ι) Terra Pontica est gelida. ια) Belua nocet incolis. 41

24 2. Nα αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της Α στήλης µε τις σηµασίες που δίδονται στη Β στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λέξης της Α στήλης. Στη Β στήλη υπάρχουν δύο σηµασίες των οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη λατινική λέξη, την οποία θα πρέπει να προσθέσετε, ενώ στην Α στήλη υπάρχουν δύο λατινικές λέξεις των οποίων δεν δίδονται οι αντίστοιχες σηµασίες, τις οποίες επίσης θα πρέπει να προσθέσετε. Α Β 1) habeo! ελευθερώνω 2) comparo! απαντώ 3) urgeo! είµαι 4) noceo! έχω 5) respondeo! συγκρίνω 6) placeo! σπρώχνω, στέλνω 7) adligo! αρέσω 8) moveo! βλέπω 9) advolo! δένω (σε κάτι) 10) video! κινώ 11) stupeo! σπεύδω, καταφθάνω πετώντας 12) gaudeo! βλάπτω 13)...!... 14)...! Bάσει του κειµένου να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A στήλης µε τους συντακτικούς όρους της Β αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λέξης της Α στήλης. Στη Β στήλη υπάρχουν τέσσερις όροι των οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη λέξη. Α Β 1) se! γενική κτητική 2) marinam! υποκείµενο 3) hostia! γενική υποκειµενική 4) deo! αντικείµενο του ρήµ. «respondet» 5) incolis! κατηγορηµατικός προσδιορισµός 6) puellae! γενική αντικειµενική 7) hasta! επιθετικός προσδιορισµός! αντικείµενο του ρήµ. «placet»! κατηγορούµενο! αφαιρετική του οργάνου 42

25 ! αντικείµενο του ρήµ. «comparat» 4. Nα γράψετε µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λατινικής περιόδου. Yπάρχουν τέσσερις περίοδοι στα Ελληνικά των οποίων δεν δίδεται η αντίστοιχη στα Λατινικά. Α 1) Neptunus iratus superbia! H Kασσιόπη εξαιτίας της αλαζονείας Cassiopae ad oras Aethiopiae urget beluam marinam, quae incolis nocet. Β της βλάπτει τους κατοίκους της Aιθιοπίας.! Tο κήτος κατευθύνεται προς 2) Cepheus Andromedam ad την Aνδροµέδα, αλλά η κοπέλα scopulum adligat et fortunam adversam deplorat. παραµένει ατάραχη.! O Ποσειδών θυµωµένος από την 3) Cassiope superbia sua nocet υπεροψία της Kασσιόπης στέλνει στις incolis Aethiopiae. ακτές της Aιθιοπίας θαλασσινό θεριό 4) Belua ad Andromedam se mo- που αφανίζει τους κατοίκους. vet, sed puella imperturba-! O Περσέας καταφθάνει πετώντας µε ta (= ατάραχη) est. τα φτερωτά του σανδάλια, σκοτώνει 5) Oraculum Cepheo το κήτος και ελευθερώνει respondet: «regia hostia deis placet». την Aνδροµέδα.! O Περσέας ελευθερώνει την κοπέλα 6) Perseus Andromedam και οι κάτοικοι της Aιθιοπίας µαζί µε liberat et incolae Aethiopiae τον Kηφέα έχουν µεγάλη χαρά. cum Cepheo et regina! O Περσέας καταφθάνει πετώντας µε valde gaudent. τα φτερωτά του σανδάλια, σκοτώνει 7) De Andromeda Euripides, µε το δόρυ το κήτος και ελευθερώνει poeta tragicus Graecus, in tragoedia homonyma narrat. την κόρη του Kηφέα.! O Kηφέας δένει την Aνδροµέδα πάνω σ ένα βράχο και θρηνεί 8) Perseus calceis pennatis για την κακή του τύχη. advolat, hasta beluam delet et filiam Cephei liberat.! Για την Aνδροµέδα αφηγείται ο Eυριπίδης, ο Έλληνας τραγικός ποιητής, στην οµώνυµη τραγωδία.! Tο µαντείο απαντά στον Kηφέα: «Στον θεό αρέσει βασιλικό σφάγιο». 43

26 ! O Περσέας ελευθερώνει την Aνδροµέδα και οι κάτοικοι της Aιθιοπίας µαζί µε τον Kηφέα και τη βασίλισσα έχουν µεγάλη χαρά.! O Ποσειδών θυµωµένος από την υπερο- ψία της Kασσιόπης στέλνει στην ακτή της Aιθιοπίας θαλασσινό κήτος που αφανίζει τους κατοίκους της χώρας.! Tο µαντείο απαντά στον Kηφέα: «Στους θεούς αρέσει βασιλικό σφάγιο». 3. Συνδυασµός ασκήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου 1. Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας: α) Cepheus Andromedam filia habet. β) Regina, superba formae suae, cum Nymphas se comparat. γ) Dei irati ad oras Aethiopiae urget beluam, quae incolas nocet. δ) Oraculum incolas respondet: «regia hostia deis placet.» ε) «Regia hostia deo placent», oraculum incolis respondent. στ) Cepheus Andromedam ad scopulo adligat. ζ) Deus iratus ad oram Aethiopia urgent beluam marinam. η) Repente Perseus calceos pennatos advolat et puellam liberat. θ) Perseus hasta belua delet. ι) Perseus puellam videt et formae suae stupet. ια) Cepheus et Cassiope valde gaudet. 2. Ο τύπος «forma» της δεύτερης προτάσεως του κειµένου είναι: α) ονοµαστική ενικού.! β) δοτική ενικού.! γ) κλητική ενικού.! δ) αφαιρετική πληθυντικού.! ε) αφαιρετική ενικού.! Να σηµειώσετε την ένδειξη X στο οικείο πλαίσιο και να δικαιολογήσετε την επιλογή σας. 44

27 3. Nα συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις να τεθούν σε χρόνο ενεστώτα). Nα δικαιολογήσετε την πτώση των ουσιαστικών και το πρόσωπο των ρηµάτων που επιλέξατε. Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. α) Beluae marinae... Aethiopiae... (noceo, incola) β) Oraculum... respondet. (regina) γ) Nobis forma puellarum... (placeo) δ) Ille (Cepheus, respondeo) ε) Nos forma puellarum... (stupeo) στ) Andomeda est. (Cepheus, filia) ζ) Andromeda... placet et Perseus... (Perseus, Andromeda) η) Belua ad... se... sed Perseus... beluam delet. (Perseus, hasta, moveo) θ) Nos cum... Aethiopiae... (incola, gaudeo) ι) Perseus in... advolat, beluam... et Andromedam... (deleo, libero, Aethiopia) 45

28 ΜΑΘΗΜΑ ΙV LECTIO QUARTA ΤΑ ΗΘΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ - ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1. Ερωτήσεις - ασκήσεις ανοικτού τύπου 1. Να βρείτε τα ουδέτερα ουσιαστικά της β κλίσης του κειµένου και να τα µεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθµού. 2. Να βρείτε τα θηλυκά ουσιαστικά της α κλίσης του κειµένου και να τα µεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθµού. 3. Να βρείτε τα επίθετα της β κλίσης και να γράψετε την ονοµαστική του ενικού και των τριών γενών. 4. Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και την πτώση που τις συνοδεύει. 5. maxima, minima: Να γράψετε τα επίθετα στο θετικό βαθµό, στον αριθµό, στο γένος και στην πτώση που βρίσκονται. 6. ingenium validum: Να κλιθούν µαζί στις πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού αριθµού. 7. antiquos: Να κλίνετε το επίθετο στο θηλυκό γένος και στους δύο αριθµούς. 8. infirmum: Να κλίνετε το επίθετο στο αρσενικό γένος στον ενικό αριθµό. 9. suppliciis: Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις του ονόµατος και στους δύο αριθµούς. 10. se, eis: Να αναγνωρίσετε γραµµατικά τους τύπους. 11. curabant, propulsabant: α) Να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρηµάτων. β) Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα των ρηµάτων. 12. erant, consultabant: α) Να κλίνετε την οριστική του παρατατικού. β) Να γράψετε το απαρέµφατο ενεστώτα των ρηµάτων. 13. ego parcus sum: Να κλιθεί η πρόταση στον ενικό αριθµό. 14. nos consultamus patriae: Να κλιθεί η πρόταση στον πληθυντικό αριθµό. 15. Να χωριστούν σε συλλαβές οι λέξεις της πρότασης: Delecti consultabant patriae. 46

29 16. Να τονιστούν οι παρακάτω λέξεις και να δικαιολογηθεί ο τονισµός τους: concordia, deorum, domi, curabant, pericula, patriae. 17. Στα Λατινικά υπάρχει αλληλοπαθητική αντωνυµία; Με ποιους τρόπους εκφράζεται η αλληλοπάθεια στα Λατινικά; 18. Να υπογραµµίσετε στο παρακάτω κείµενο τα ουσιαστικά (κύρια και προσηγορικά) της πρώτης και δεύτερης κλίσης: Iulius et Aemilia in magna villa habitant. Duos filios et unam filiam habent. In villa servi et servae habitant. Iulius est dominus servorum et Aemilia servarum domina est. Iulius, Aemilia, tres liberi, servi et servae magnam familiam constituunt. 19. Να βρείτε τους εµπρόθετους προσδιορισµούς του κειµένου και να δηλώσετε την επιρρηµατική σχέση που εκφράζουν. 20. Να βρείτε πώς εκφέρεται ο προσδιορισµός της αιτίας στο κείµενο. 21. Να βρείτε εναλλακτικούς τρόπους για να αποδώσουµε τη φράση: inter se amant Να αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των λέξεων που βρίσκονται σε πτώση αφαιρετική. 23. Να εντοπίσετε και να καταγράψετε από τις λέξεις του κειµένου: α) αυτές που έχουν σηµασιολογική και συγχρόνως ετυµολογική αντιστοιχία µε λέξεις της νέας Ελληνικής. β) αυτές των νέων Ελληνικών που προέρχονται από τη Λατινική µέσω µιας, νεότερης, ξένης γλώσσας. γ) τις λατινικές που προέρχονται από τα αρχαία ελληνικά. 24. Να µεταφραστούν στα λατινικά: α) Αλληλογραφούµε, αλληλογραφείτε, αλληλογραφούν. β) Οι αρχαίοι Ρωµαίοι ήταν γενναιόδωροι στη λατρεία των θεών, αλλά οικονόµοι στο σπίτι. γ) Οι Συγκλητικοί φροντίζουν την πατρίδα. Αυτοί έχουν δυνατό πνεύµα εξαιτίας της σοφίας τους. δ) Οι λαοί αγαπούν την οµόνοια και απωθούν τους κινδύνους µε συµµαχίες. 25. Να µεταφράσετε στα Ελληνικά τις παρακάτω προτάσεις: α) Amicitia puellae placet. β) Amamus iustitiam sed non iniuriam. 8 Βλ. Μ. Πασχάλης - Γ. Σαββαντίδης, Λατινικά Λυκείου. Το βιβλίο του καθηγητή, σ. 21, Παρ

30 γ) Romani multas et pulchras deas adorabant. (adoro = λατρεύω) δ) Tu et ille parcum amicum habetis. ε) Parvum bellum magnam iniuriam delet. στ) Vos et illae bonos magistros amabatis. ζ) Cleopatra, Aegypti regina, pulchra erat. 2. Ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου Ι. Ασκήσεις του τύπου «Σωστό - Λάθος» 1. Σηµειώστε Χ επιβεβαιώνοντας ή απορρίπτοντας το περιεχόµενο των παρακάτω προτάσεων. Σωστό Λάθος α) concordia είναι αφαιρετική ενικού!! β) suppliciis είναι δοτική πληθυντικού!! γ) inter είναι χρονικός σύνδεσµος!! δ) patriae είναι γενική ενικού!! ε) bello είναι αφαιρετική ενικού!! στ) se είναι κτητική αντωνυµία!! 2. Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο πλαίσιο. Σωστό Λάθος α) Apud Romanos concordia minima erat.!! β) Romani magnifici domi erant.!! γ) Romani iustitia inter se certabant.!! δ) In bello pericula beneficiis propulsabant.!! ε) Audacia amicitias parabant.!! στ) Delecti curabant patriam.!! ζ) Delectorum corpus ex annis infirmum erat.!! 48

31 ΙΙ. Ασκήσεις σύζευξης 1. Να συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. Ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει. Α Β 1) apud α) υπερθετικός βαθµός του «magna» 2) minima β) ουσιαστικό α κλίσης, θηλυκό 3) deorum γ) ουσιαστικό γ κλίσης, ουδέτερο 4) corpus δ) αντιθετικός σύνδεσµος 5) bello ε) υπερθετικός βαθµός του «parva» 6) maxima στ) ουσιαστικό β κλίσης, αρσενικό 7) amicitias ζ) πρόθεση 8) sed η) ουσιαστικό β κλίσης, ουδέτερο 9) se θ) προσωπική αντωνυµία 10) et ι) οριστική αντωνυµία ια) συµπλεκτικός σύνδεσµος 2. Να συνδέσετε τους αριθµούς µε τα γράµµατα. Ένα στοιχείο της Β στήλης περισσεύει. Α 1) antiquos α) εµπρόθετος προσδ. χρόνου 2) avaritia β) επιρρηµατικός προσδ. τόπου 3) deorum γ) αντικείµενο στο ρήµα «curabant» 4) domi δ) υποκείµενο στο ρήµα «erat» 5) patriam ε) επιθετικός προσδιορισµός 6) in bello στ) εµπρόθετος προσδιορ. τόπου 7) delecti ζ) γενική αντικειµ. από το «suppliciis» 8) eis η) υποκείµ. στο ρήµα «consultabant» 9) parci θ) εµπρόθετος προσδ. της αιτίας 10) ex annis ι) κατηγορούµενο στο «Romani» ια) δοτική προσωπ. κτητική Β 49

32 3. Να συνδέσετε τις λέξεις της λατινικής (στήλη Α ) µε τη σηµασία τους (στήλη Β ), γράφοντας δίπλα σε κάθε αριθµό της στήλης Α το αντίστοιχο γράµµα της στήλης Β. Ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει. Α Β 1) concordia α) πλεονεξία 2) supplicium β) φροντίζω 3) parcus γ) αποµακρύνω 4) certo δ) οµόνοια 5) avaritia ε) αγωνίζοµαι 6) propulso στ) αδύναµος 7) infirmus ζ) τιµωρία 8) curo η) οικονόµος θ) λατρεία 4. Να γράψετε δίπλα σε κάθε ερώτηση το γράµµα της αντίστοιχης απάντησης. Mια πρόταση στη στήλη των απαντήσεων περισσεύει. Ερώτηση Απάντηση 1)! Eratne avaritia apud antiquos α) Propter sapientiam. Romanos minima? 2)! Qui domi parci erant? β) Delectis corpus ex annis infirmum erat. 3)! Quando Romani amicitias parabant? γ) Romani patriam curabant. 4)! Erat corpus delectorum infirmum an δ) Certe. (= βεβαίως) validum? 5)! Cur (= γιατί) eis ingenium validum ε) Romani. erat? στ) Ιn bello. ΙΙΙ. Ασκήσεις συµπλήρωσης κενών 1. Να συµπληρωθούν τα κενά των λέξεων µε τις σωστές καταλήξεις. α) Illi patri... consultaba... β) Nos amiciti... para... γ) Vos pericul... (εν.) propulsaba... δ) Tu bell... (εν.) paraba... ε) Ille filios cura... στ) Illi inter... certa... 50

33 2. Να συµπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυµίας. Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός Γενική οτική Αιτιατική οτική Αιτιατική Αφαιρετ. γ πρoσ. se 3. Να συµπληρωθούν οι πίνακες: Ενικός αριθµός Πληθυντικός αριθµός Ον ingenium magnifici Γεν. deorum οτ. Αιτ. sapientiam Κλητ. Αφαιρ. 4. Να συµπληρώσετε τους τύπους της οριστικής αντωνυµίας «is». Ενικός αριθµός Πληθυντ. αριθµός Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτ. Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτ. Ονοµ. is ei (ii) Γεν. eius earum οτ. ei eis (iis) Αιτ. eum ea Κλητ. Αφαιρ. ea eis (iis) 5. Να τοποθετήσετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο «antiquus» στην κατάλληλη πτώση. annos deorum Romanis bella periculum supplicio 51

34 ΙV. Άσκηση πολλαπλής επιλογής Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις ευσταθούν συντακτικά; Να σηµειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο πλαίσιο. α) Iustitia inter nos certant.! β) Iustitia inter se certant.! γ) Ιustitia inter vos certabatis.! δ) Beneficia amicitias paramus.! ε) Beneficiis amicitias parabatis.! στ) Beneficiis amicitiis parabant.! 3. Συνδυασµός ασκήσεων ανοικτού και κλειστού τύπου Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας. α) Apud incolis barbaris concordia non erat. β) Nautae in supplicios Neptuni magnifici erant. γ) Iustitiam ιnter vos certabant. δ) In bellum periculorum audacia propulsant. ε) Delecti consultabamus patriam. 52

35 ΜΑΘΗΜΑ V LECTIO QUINTA ΕΝΑΣ «ΛΑΤΡΗΣ» ΤΟΥ ΒΙΡΓΙΛΙΟΥ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ - ΑΣΚΗΣΕΩΝ 1. Ερωτήσεις - ασκήσεις ανοικτού τύπου 1. Nα µεταφέρετε τα δευτερόκλιτα προσηγορικά ονόµατα αρσενικού γένους του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού. 2. Nα µεταφέρετε τα πρωτόκλιτα προσηγορικά ονόµατα θηλυκού γένους του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού. 3. Nα γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των πρωτοκλίτων και δευτεροκλίτων κυρίων ονοµάτων του κειµένου. 4. Nα γράψετε την κλητική ενικού των κυρίων ονοµάτων «Silius» και «Vergilius». 5. Nα γράψετε τη γενική και δοτική του ενικού και του πληθυντικού αριθµού των προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου. 6. Tων προσηγορικών ονοµάτων του κειµένου που βρίσκονται σε αφαιρετική πτώση να γραφεί η δοτική και η αιτιατική και των δύο αριθµών. 7. Tων επιθέτων του κειµένου να γραφεί η ίδια πτώση και στα τρία γένη και στους δύο αριθµούς. 8. Nα µεταφέρετε όλες τις αντωνυµίες του κειµένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθµού στο γένος που βρίσκονται. 9. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της πρώτης συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού, στην έγκλιση που βρίσκονται. 10. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα του κειµένου στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού, στην έγκλιση που βρίσκονται. 11. Nα µεταφερθούν τα ρήµατα της δεύτερης συζυγίας του κειµένου, τα οποία βρίσκονται σε οριστική παρατατικού, στο αντίστοιχο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα. 12. Στις παρακάτω οµάδες λέξεων να υπογραµµίσετε τις παρείσακτες. Tι κοινό έχουν οι παρείσακτες λέξεις µε τις υπόλοιπες λέξεις της οµάδας και ως προς τι διαφοροποιούνται από αυτές; 53

36 α) studebat, habebat, videt, fovebat, iacebat, delet, possidebat, tenebat, nocebat. β) deletis, amatis, deploratis, annis, repugnatis, possidetis, habetis, illis, fovetis, videtis. γ) Silium, agrum, bellum, puerum, animum, magistrum, ingenium, librum, locum. δ) epici, clari, pulchri, teneri, loci, antiqui, parci, magnifici, viri, infirmi. ε) bella, ingenia, monumenta, templa, pericula, audacia, beneficia, sua. στ) claro, pulchro, epico, tenero, antiquo, magnifico, infirmo, valido. ζ) illis, eis, viris, nobis, vobis, suis, annis. 13. Nα εντοπίσετε τις προθέσεις του κειµένου και να προσέξετε τη σύνταξή τους. 14. Nα εντοπίσετε τον µοναδικό σύνδεσµο του κειµένου και να εξηγήσετε τον συντακτικό του ρόλο. Ποια είναι η ιδιοµορφία του συνδέσµου αυτού; 15. Nα χαρακτηρισθούν οι οµοιόπτωτοι ονοµατικοί προσδιορισµοί του κειµένου. 16. Nα δικαιολογήσετε τον συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε αφαιρετική πτώση. 17. Nα δικαιολογήσετε το πρόσωπο και τον αριθµό των ρηµάτων του κειµένου. 18. Nα επιφέρετε τις απαιτούµενες διορθώσεις, ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικώς και νοηµατικώς αποδεκτές: α) Silius, poetam epicus, viri clarus erat. β) Silius in septendecim libros de bello Punico secundo narrabat. γ) Poeta multas in illos locos villas possidebat. (villa, -ae = έπαυλη) δ) Silius in Campaniam ultimis annis vitae suae se tenebant. ε) Vergilium fovebat et monumentum suum, quod Neapoli iacebant, pro templum habebat. στ) Animus Sili tenera erat. ζ) Silius ingenium validam habebat. η) Ille Vergili gloria studebat et poetas honorabat. θ) Clari poetae magister populi sunt. (populus, -i = λαός) ι) Gloria Vergili apud antiquis Romanis magna erat. 54

37 19. Nα ξαναγραφούν οι παρακάτω περίοδοι, αφού µεταφερθούν τα ρήµατα στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού (στην έγκλιση που βρίσκονται) και γίνουν, όπου χρειάζεται, οι αναγκαίες τροποποιήσεις ώστε οι νέες προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. Nα µη θίξετε τις περιόδους εκείνες που αν τροποποιηθούν δεν παρέχουν αποδεκτό νόηµα: α) Silius poeta vir clarus erat. β) Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat. γ) Vir ille clarus poeta erat. δ) Gloriae Vergili studeo ingeniumque eius foveo. ε) Gloriae Vergili studebas ingeniumque eius fovebas. στ) Septendecim libri eius de amicitia pulchri erant. ζ) Multos in illis locis agros possidebamus. η) Vergilium ut puer magistrum honorabat. θ) Silius animum tenerum habebat. ι) Poetae animum tenerum habent. ια) Multi pueri magistros fovent et honorant. ιβ) Monumentum Vergili pro templo ille habebat. 20. Nα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Nα µη θίξετε τις προτάσεις εκείνες οι οποίες, αν µετασχηµατισθούν, δεν δίδουν αποδεκτό νόηµα. α) Eum ut puer magistrum honorabat. β) Illi agros in eis locis possidebant. γ) Poetas honorabat et eos fovebat. δ) Pueri magistrum amant et honorant. ε) Animus pueri tener est. στ) Eorum libri de bellis pulchri erant. ζ) Septendecim libri eius pulchri sunt. η) Multi poetae Vergili ingenium fovebant. θ) Monumentum eius pro templo habebat. ι) Ultimis annis in illis locis se tenebant. 55

38 21. Nα εντοπίσετε τις λέξεις του κειµένου που έχουν ετυµολογική σχέση µε αντίστοιχες λέξεις της Ελληνικής (αρχαίας και νέας). Ποιες από τις λατινικές λέξεις του κειµένου χρησιµοποιούµε σήµερα στη νέα Ελληνική γλώσσα και µε ποια σηµασία; 22. Nα γίνει συλλαβισµός των λέξεων της πρότασης που ακολουθεί: Septendecim libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt. 23. Nα θέσετε το σηµείο της µακρότητας ή της βραχύτητας πάνω από το φωνήεν της παραλήγουσας των παρακάτω λέξεων και το τονικό σηµείο της οξείας στην συλλαβή που τονίζεται. Nα δικαιολογήσετε την απάντησή σας: Italicus, septendecim, secundo, possidebat, Vergili, ingeniumque, fovebat, magistrum, honorabat, Neapoli. 24. Nα µεταφρασθούν στα Λατινικά οι προτάσεις: α) O Bιργίλιος ήταν ένδοξος Pωµαίος ποιητής τη δόξα του επιδίωκε (να φθάσει) ο Σίλιος. β) O Kηφέας αγαπούσε πάρα πολύ την κόρη του. γ) O Σίλιος κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής του έµενε µόνιµα στην Kαµπανία. δ) O ποιητής στα βιβλία του διηγούνταν την ιστορία του δεύτερου Kαρχηδονιακού πολέµου. ε) O ποιητής έµενε µόνιµα στην Kαµπανία και φρόντιζε τους αγρούς του. στ) H βασίλισσα ήταν υπερήφανη για την οµορφιά της και συνέκρινε τον εαυτό της µε τις Nηρηίδες. ζ) O Σίλιος τιµούσε τον Bιργίλιο, όπως το παιδί τον δάσκαλό του. 25. Mε τις οµάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθµες αποδεκτές προτάσεις, αφού τοποθετήσετε την κάθε λέξη στον κατάλληλο τύπο και στην κατάλληλη θέση (τα ρήµατα να τεθούν σε χρόνο παρατατικό). α) In, possideo, Silius, ager, Campania, multus. β) Neapolis, monumentum, Vergilius, iaceo. γ) Silius, habeo, tener, animus. δ) In, sum, ager, meus, Campania. ε) Belua, incola, noceo, Aethiopia, marina. 56

39 26. Ποιο θα είναι το νόηµα της πρότασης Poeta ultimis annis vitae suae in Gallia se tenebat, αν αντικαταστήσουµε την αντωνυµία «suae» µε την αντωνυµία «eius»; Nα εξηγήσετε τη διαφορά. 27. Ποιο θα είναι το νόηµα της πρότασης Regina superba forma sua erat, αν αντικαταστήσουµε την αντωνυµία «sua» µε την αντωνυµία «eius»; Nα εξηγήσετε τη διαφορά. 2. Ερωτήσεις - ασκήσεις κλειστού (αντικειµενικού) τύπου Ι. Συµπλήρωση κενών 1. Να συµπληρώστε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο (τα ρήµατα που δίδονται µέσα στις παρενθέσεις να τεθούν σε χρόνο παρατατικό). Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηµατικώς αποδεκτές. α) Septendecim... Sili de... Punico... sunt. (liber, bellum, pulcher) β) Silius in septendecim de... Punico secundo narrat. (liber, suus, bellum) γ) Ultimis annis vitae suae in illis locis... se... (Campania, teneo) δ) Multi incolae Campaniae... in illis locis... (ager, possideo) ε) Silius habebat. (poeta, animus, tener) στ) Poetae studebant. (gloria, Vergilius) ζ) Romani... poetae... (ingenium, foveo) η) Incolae... Silium... et... (honoro, Campania, amo) θ) Silius Italicus,...,... ingenium... (poeta, foveo, Vergilius) ι) Maxima... gloria... (sum, Vergilius) ια) Monumentum eius quod pro... habebat. (Neapolis, iaceo, templum) ιβ) Poeta (consulto, patria, suus) 57