ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β ΤΑΞΗΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Κείμενα 1-10

Transcript

1 ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β ΤΑΞΗΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Κείμενα /5/2013 Παπασωτήρης Σπύρος

2 ΜΑΘΗΜΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ : ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Ποιος ο ρόλος της Λατινικής γλώσσας στα δύο τμήματα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ; 2. Η Βυζαντινή αυτοκρατορία είναι ο φυσικός συνεχιστής του ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Να καταδείξετε τους δεσμούς Βυζαντίου Ρώμης χρησιμοποιώντας δύο παραδείγματα. 3. Ποια στοιχεία μαρτυρούν ότι η Ελληνική και η Λατινική γλώσσα αποτελούν τα θεμέλια της ευρωπαϊκής πραγματικότητας ; 4. Να απαριθμήσετε πέντε ευρωπαϊκές γλώσσες που κατάγονται άμεσα από τη Λατινική. 5. Με ποιον τρόπο οι λατινογενείς ευρωπαϊκές γλώσσες έφτασαν στο σημείο να αποκτήσουν παγκόσμια εμβέλεια ; 6. Συμφωνείτε ή όχι με το χαρακτηρισμό της Λατινικής ως «νεκρής γλώσσας» ; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. 7. Να καταδείξετε την παγκοσμιότητα της Λατινικής γλώσσας μέσα από την θρησκευτική της διάσταση. 8. Σε ποια γλωσσική οικογένεια ανήκει η Λατινική ; 9. Γιατί υπερίσχυσε των άλλων διαλέκτων η Λατινική ; 10. Ποια στοιχεία δικαιολογούν τις ομοιότητες της Λατινικής με την Ελληνική γλώσσα ; 11. Τι γνωρίζετε για το λατινικό αλφάβητο ; 12. Ποιος ήταν ο αρχικός χαρακτήρας της Λατινικής και πότε ξεκίνησε η συστηματική καλλιέργειά της και η παραγωγή αξιόλογων κειμένων ; 13. Τι γνωρίζετε για τη γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας ; 14. Για ποιο λόγο θεωρείται ότι ο Λίβιος Ανδρόνικος έθεσε το «θεμέλιο λίθο» στη ρωμαϊκή λογοτεχνία ; 15. Α) Με ποιους τρόπους διαιρούμε τη ρωμαϊκή λογοτεχνία σε εποχές ; Β) Πότε τοποθετείται το τέλος της αρχαίας ρωμαϊκής λογοτεχνίας ; 16. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας ; 17. Πώς δικαιολογείται η ανάμειξη χρονικά διαφορετικών προτύπων στη ρωμαϊκή γραμματεία; Ποια είναι τα πρότυπα αυτά ; 18. Τι εννοούμε όταν λέμε ότι στη ρωμαϊκή λογοτεχνία παρουσιάζεται μια ιδιόρρυθμη εξέλιξη των λογοτεχνικών ειδών; 19. Ποια ιδεολογικά στοιχεία της ρωμαϊκής κοινωνίας αποτυπώνονται και προβάλλονται διαχρονικά σ όλα τα λογοτεχνικά είδη; 20. Ποια είναι τα φυσικά χαρακτηριστικά της Λατινικής που την καθιστούν κατάλληλη για την παγκόσμια πολιτισμική επικοινωνία; 21. Ποιο είναι το πρώτο λογοτεχνικό είδος που ωρίμασε στη Ρώμη; 22. Τι γνωρίζετε για την ρωμαϊκή κωμωδία κατά την προκλασική εποχή; 23. Ποιοι είναι οι πιο αξιόλογοι Ρωμαίοι κωμωδιογράφοι της προκλασικής εποχής; 24. Τι γνωρίζετε για ρωμαϊκή τραγωδία και ποιοι είναι οι εκπρόσωποί της; 25. Ποιο είναι το βασικό θεματολόγιο των προκλασικών Ρωμαίων τραγωδών; 26. Τι σημαίνει ο όρος praetexta ; 27. Τι γνωρίζετε για ανάπτυξη της επικής ποίησης στην προκλασική περίοδο της ρωμαϊκής λογοτεχνίας ; 28. Ποια άλλα είδη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας γνωρίζετε; 29. Στο χώρο της ρωμαϊκής πεζογραφίας ξεχωρίζει ο Κάτων : τι γνωρίζετε γι αυτόν;

3 30. Ποια είναι τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της κλασικής εποχής της ρωμαϊκής λογοτεχνίας; 31. Τι γνωρίζετε για τη ρωμαϊκή λογοτεχνία κατά την κλασική εποχή; 32. Τι γνωρίζετε για το κίνημα των Νεωτέρων ; 33. Ποια χαρακτηριστικά διακρίνουν τον Ρωμαίο λογοτέχνη κατά τους χρόνους του Κικέρωνα; 34. Ποιοι διαπρέπουν στην ρωμαϊκή πεζογραφία την περίοδο αυτή; 35. Τι γνωρίζετε για το Μάρκο Τύλλιο Κικέρωνα (είδη λόγων του, γνωρίσματα έκφρασής του ) ; 36. Τι γνωρίζετε για τον Βάρωνα; Ποια επίθετα του αποδίδονται; 37. Τι γνωρίζετε για τον Ιούλιο Καίσαρα και τον Σαλλούσιο Κρίσπο; 38. Ποιο είδος εγκαινιάζει ο Κορνήλιος Νέπωτας στη ρωμαϊκή λογοτεχνία; 39. Τι γνωρίζετε για την ποιητική δημιουργία του Βαλέριου Κάτουλλου; 40. Σε ποιο λογοτεχνικό είδος μετατοπίστηκε το βάρος στη ρωμαϊκή λογοτεχνία κατά τους Αυγούστειους χρόνους; 41. Να αναφέρετε έργα του Βιργιλίου και του Οράτιου με σαφείς επιρροές από Έλληνες συγγραφείς και τ αντίστοιχα ελληνικά πρότυπά τους. 42. Η προσφορά του Οβιδίου στην ποίηση. 43. Να αναφέρετε το γνωστότερο πεζογράφο των Αυγούστειων χρόνων. Ποιο είναι το όνομα και το περιεχόμενο του έργου του; 44. Ποια είναι τα δύο βασικά χαρακτηριστικά των μετακλασικών κειμένων; 45. Σε ποιες περιόδους χωρίζεται η μετακλασική εποχή; 46. Ποια λογοτεχνικά είδη καλύπτει με τη συγγραφική του δραστηριότητα ο Σενέκας ο Νεώτερος; 47. Τι γνωρίζετε για τον Πετρώνιο; 48. Ποια είναι τα κύρια γνωρίσματα του αρχαϊσμού της Δεύτερης Σοφιστικής; 49. Τι γνωρίζετε για τη χριστιανική γραμματεία της μετακλασικής εποχής; 50. Τι γνωρίζετε για το κίνημα των Νεο-Νεωτερικών ; 51. Ποια είναι τα νέα είδη ποίησης που εμφανίζονται κατά την περίοδο της Ύστερης Αρχαιότητας; 52. Να αναφέρετε τους σημαντικότερους εκπροσώπους της εθνικής ποίησης και πεζογραφίας.

4 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΕ : ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟ ΤΟΝΙΣΜΟ Α ΚΛΙΣΗ : 1 ) Να συλλαβίσετε τις παρακάτω λέξεις : amica fiducia auctoritas marmor posteritas Cassiope Samnites Carthago Andromeda Interpres 1 ) Να τονίσετε τις παρακάτω λέξεις : vetustas funus valetudo magistratus libertas paedagogus Liternum Aemilianus

5 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΕ ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟ ΚΑΙ Α ΚΛΙΣΗ : 9-Ιουλ-10 1 ) Να συλλαβίσετε τις παρακάτω λέξειες : Africa Turbant Andromeda Incolae Superba Athiopiae Caritas Carmen Commilito Honestas Moenia Periculum Pulchritudo 2 ) Να κλιθούν τα παρακάτω ουσιαστικά : audacia, fiducia, femina, sapientia, victoria. SINGULARIS : PLURALIS :

6 3 ) Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις των ονομάτων : stella, spelunca, sententia, tragoedia, ianua. SINGULARIS : PLURALIS : 4 )Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας : Genetivus Dativus Ablativus Accusativus(p.n.) Vocativus (p.n. ) poeta lunae hostias deae filiae terras querelae 5 ) Na συλλαβίσετε τια παρακάτω λέξεις : admiratio princeps adulescens equitatus prudentia locuples fluvius culter honestas pellis aequitas 7 ) Να τονίσετε τις παρακάτω λέξεις : illustris stabilis sapiens ineptus ponticus acerbus carcer terror

7 8 ) Na κλιθούν και στους 2 αριθμούς τα παρακάτω ουσιαστικά : ora, causa, cura, patria, silva. SINGULARIS : PLURALIS : 9 ) Να γραφεί η γενική και αφαιρετική ενικού και πληθ. των εξής ονομάτων : natura, mora, lacrima, gloria, opera. SINGULARIS : PLURALIS :

8 ΜΑΘΗΜΑ I : Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ Ovidius poeta in terra Pontica exulat.epistulas Romam scriptitat. Epistulae plenae querelarum sunt. Romam desiderat et fortunam adversam deplorat. Narrat de incolis barbaris et de terra gelida. Poetam curae et miseriae excruciant. Epistulis contra iniuriam repugnat. Musa est unica amica poetae. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ : Ο ποιητής Οβίδιος είναι εξόριστος στην Ποντική γη. Γράφει συχνά γράμματα στη Ρώμη. Τα γράμματά του είναι γεμάτα παράπονα. Αποζητά τη Ρώμη και κλαίει την κακή του τύχη. Διηγείται για τους βάρβαρους κατοίκους και την παγωμένη γη. Οι έγνοιες και οι δυστυχίες βασανίζουν τον ποιητή. Πολεμάει ενάντια στην αδικία με τις επιστολές του. Η Μούσα είναι η μοναδική φίλη του ποιητή. ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ : Poeta = ποιητής In = ( πρόθ.+ αφαιρ. ) = σε Terra ae = γη Ponticus - a um =Ποντικός, του Εύξεινου Πόντου. Exulo ( exsulo) = είμαι εξόριστος Sum = είμαι Desidero = επιθυμώ, μου λείπει κάτι Et = και Fortuna-ae = τύχη Adversus a-um = αντίξοος, κακός Deploro = θρηνώ, κλαίω Gelidus a-um = παγωμένος Cura-ae = έγνοια, φροντίδα Miseria ae = δυστυχία Excrucio = βασανίζω Unicus a-um = μοναδικός Amica ae = φίλη Epistula- ae = επιστολή Roma ae = Ρώμη Scriptito= γράφω συχνά Plenus-a-um = γεμάτος Querela ae = παράπονο, διαμαρτυρία Narro = αφηγούμαι De ( πρόθ. + αφαιρ. ) = για Incola ae = κάτοικος Barbarus a-um = βάρβαρος Contra ( πρόθ.+ αιτ. ) =ενάντια, αντίθετα σε Iniuria ae = αδικία Repugno = αντιμάχομαι, ανθίσταμαι Musa ae = η Μούσα.

9 ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ : Α) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : Α ΚΛΙΣΗ ΑΡΣΕΝΙΚΑ : Poeta-ae Incola-ae ΘΗΛΥΚΑ : Terra-ae Epistula-ae Β ΚΛΙΣΗ : Ovidius-ii ( -i ) ( αρσεν.) Roma-ae Querela-ae Fortuna-ae Cura-ae Miseria-ae Iniuria-ae Musa-ae Amica-ae ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ (α συζυγία ) : Exulo- exulavi-exulatum-exulare Scriptito,-avi,-atum,-are Desidero,-avi,-atum,-are Deploro,-avi,-atum,-are Narro,-avi,-atum,-are Excrucio,-avi,-atum,-are Repugno,-avi,-atum,-are

10 Βοηθητικό : Sum-fui---esse ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : Α) Στα ουσιαστικά : Roma-ae : χωρίς πληθυντικό Terra-ae : γενική ενικού : terrae και terrai Ovidius-ii :κλητ. ενικού : Ovidi ( χωρίς πληθ. ) Τα ουσιαστικά της α κλίσης είναι θηλ. Γένους. Άν όμως δηλώνουν άνδρες, είναι αρσενικά. Δεν υπάρχουν ουσ. ουδετέρου γένους. Β) Ανωμαλίες α κλίσης : 1. Τα ουσ. {dea-ae / filia-ae } όταν λέγονται μαζί με τα αντίστοιχά τους αρσενικά { deus-dei /filius-filii } που είναι της β κλίσης δίνουν ίδιους τύπους με τα αρσενικά αυτά. Έτσι : { deis et deis / filiis et filiis }. Για να μην υπάρχει σύγχυση, τα θηλυκά σχηματίζουν τότε τις πτώσεις αυτές με την κατάληξη abus. Έτσι : filiis et filiabus / deis et deabus 2. Σε κύρια ονόματα που προέρχονται από ελληνικά μπορούν να απαντηθούν τύποι με ελληνική κατάληξη. π.χ :Aeneas αντί Aenea και Aenean αντί Aeneam. Anchises αντί Anchisa Anchisen αντί Anchisam Penelopen αντί Penelopam. Α ΣΥΖΥΓΙΑ ΡΗΜΑΤΩΝ : Η α συζυγία έχει χαρακτήρα α : π.χ. ama-o (με συναίρεση γίνεται amo μόνο στο α ενικό ). ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ : Το ρήμα excrucio έχει πριν την κατάληξη o το- i. Αυτό είναι γνώρισμα της δ συζ. Όμως α συζ. Ρήματα σε io είναι τα : excrucio, somnio, nuntio, spolio. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ : In +αφαιρ. = στάση σε τόπο De +αφαιρ.= αναφορά Αφαιρετική : όργανο, μέσο, τρόπο. ΑΣΚΗΣΕΙΣ : 1. Να γραφεί το β ενικό και το β πληθ. των ρημάτων στην οριστική ενεστώτα και παρατατικού : exulo, deploro, sum. ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ exulo deploro sum Β ενικό Β πληθ.

11 ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ exulo deploro sum B ενικό Β πληθ. 2. Να γραφεί το γ ενικό και γ πληθυντικό πρόσωπο των παρακάτω ρημάτων στην οριστική του ενεστώτα : desidero scriptito narro Γ ενικό Γ πληθυντικό 3. Να κλιθεί η συνεκφορά και στους δύο αριθμούς : fortuna adversa Singularis numerus pluralis numerus 4) Των πρωτόκλιτων ουσιαστικών του κειμένου που βρίσκονται σε αφαιρετική πτώση να γραφεί η δοτική και αιτιατική και των 2 αριθμών. 5 ) Στις παρακάτω ομάδες λέξεων να υπογραμμίετε τις παρείσακτες : a ) poeta, terra, epistula, querela, fortuna, cura, miseria, iniuria, nauta. b ) poetas, nautas, scriptitas, epistulas, terras, querelas, deploras, miserias, curas.+ c ) in, et, de, contra. d ) epistulis, incolis, exulatis, iniuriis, miseriis, querelis, deploratis. 6 ) Να επιφέρετε τις απαιτούμενες διορθώσεις, ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικά ορθές και νοηματικά αποδεκτές : a ) Poeta contra iniuriis repugnat. b ) Musa sunt amica poetae. c ) Poeta curae et miseriae excruciant. d) Epistulae poetae plenae querelis sunt.

12 KEIMENO II : «ΔΙΔΩ ΚΑΙ ΑΙΝΕΙΑΣ» Aeneas filius Anchisae est. Patria Aeneae Troia est. Graeci Troiam oppugnant et dolo expugnant. Aeneas cum Anchisa, cum nato et cum sociis ad Italiam navigat. Sed venti pontum turbantet Aeneam in Africam portant. Ibi Dido regina novam patriam fundat. Aeneas reginae insidias Graecorum renarrat. Regina Aeneam amat et Aeneas reginam. Denique Aeneas in Italiam navigat et regina exspirat. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: Ο Αινείας είναι γιος του Αγχίση. Πατρίδα του Αινεία είναι η Τροία. Οι Έλληνες πολιορκούν την Τροία και την κυριεύουν με δόλο. Ο Αινείας πλέει προς την Ιταλία με τον Αγχίση, με το γιο του και με τους συντρόφους του. Οι άνεμοι όμως αναταράζουν το πέλαγος και φέρνουν τον Αινεία στην Αφρική. Εκεί η βασίλισσα Διδώ θεμελιώνει μια καινούρια πατρίδα. Ο Αινείας διηγείται στη βασίλισσα από την αρχή τους δόλους των Ελλήνων. Η βασίλισσα ερωτεύεται τον Αινεία και ο Αινείας τη βασίλισσα. Τελικά ο Αινείας πλέει στην Ιταλία και η βασίλισσα ξεψυχάει. filius ii = γιος patria ae= πατρίδα Anchises ae = Αγχίσης Troia ae = Τροία Graecus I = o Έλληνας oppugno = πολιορκώ expugno = κυριεύω dolus = δόλος cum = με ( πρόθ. +αφαιρ.) natus i = γιος socius ii = σύντροφος ad = προς ( προθ.+ αιτ. ) navigo = πλέω sed = αλλά ( αντιθ. Σύνδ. ) ventus i= άνεμος Λεξιλόγιο : ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ : pontus i = θάλασσα turbo = ταράζω porto = παρασύρω, (μετα)φέρω ibi = εκεί ( επίρ. ) Dido onis = η Διδώ regina-ae= βασίλισσα novus a um = νέος fundo = θεμελιώνω insidiae arum( μόνο πληθ. ) = ενέδρα, δόλος renarro = αφηγούμαι από την αρχή denique = τέλος ( επίρ. ) in = προς ( άφιξη ) ( πρόθ. +αιτ. ) exspiro = πεθαίνω, ξεψυχώ

13 Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : Α ΚΛΙΣΗ : Β ΚΛΙΣΗ : Γ ΚΛΙΣΗ : Aeneas ae ( αρσ. ) filius ii (A ) Dido-Didonis (θ. ). Anchises ae ( αρσ. ) dolus i(a ) Patria ae ( θ. ) socius ii (A) Troia ae ( θ. ) ventus i (A) Italia ae ( θ. ) pontus-i(a) Africa ae ( θ. ) natus-i (A ) ** Regina ae ( θ. ) Insidiae arum ( θ ) * ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : * Έχει μόνο πληθυντικό. ** Το natus-i = γιος είναι ουσιαστικοποιημένη μετοχή από την natus-a-um = ο γεννημένος. ΑΚΟΜΗ : Α) Aeneas-ae : και με ελληνική κατάληξη στην ονομαστική (Aeneas αντί Aenea ) και στην αιτιατική : Aenean (αντί Aeneam ). Β) Anchises ae: και με ελληνική κατάληξη στην ονομαστική ( αντί Anchisa ) και στην αιτιατ. Anchisen ( αντί Anchisam ). Γ) Τα εθνικά ονόματα απαντούν στον ίδιο τύπο και σαν ουσιαστικά και σαν επίθετα : Romanus,-a,-um = ρωμαϊκός,-ή,-ό. Αλλά : Romanus-i = ρωμαίος. Δ )Όταν μια λέξη είναι ίδια με τα ελληνικά, θα έχει και το ίδιο γένος : dolusdoli = δόλος} αρσενικό. Ε ) filius : κλητική : fili ( mi fili = γιε μου ). ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ : Στο κεφ. 2 μαθαίνουμε τη συντακτική χρήση των πτώσεων.έτσι : Α ) Η δοτική χρησιμεύει ως αντικείμενο. Αν στην πρόταση υπάρχει και άλλο αντικείμενο σε αιτιατική, τότε η δοτική θα είναι το έμμεσο. Β ) Η αφαιρετική δηλώνει τον τρόπο, μέσο, όργανο ( μεταξύ άλλων χρήσεων ). Επιρρηματικές σχέσεις δηλώνει η αφαιρετική όχι όμως και η δοτική στα Λατινικά ( εκτός από τη δοτική του σκοπού Μάθημα ΧΧΧ ). Γ ) Η πρόθεση cum + αφαιρετική ( πάντα ) : δηλώνει και τη συνοδεία ( αν προσδιορίζει ρήμα που δηλώνει κίνηση )

14 ΡΗΜΑΤΑ : Α ΣΥΖΥΓΙΑ : Oppugno oppugnavi- oppugnatum -oppugnare Expugno, - avi, - atum,- are Navigo, - avi, - atum, - are Turbo, - avi, - atum, - are Fundo, - avi, - atum, - are Renarro, - avi, - atum, - are Amo, - avi, - atum, - are Exspiro ή expiro, - avi, - atum, - are. Graecus, - a, - um ΕΠΙΘΕΤΑ : Novus, - a, - um ( παραθετικά :recentior, - ior, - ius / novissimus, - a, - um ) ΑΣΚΗΣΕΙΣ : 1. Να βρεθούν τα πρωτόκλιτα κύρια ονόματα αρσενικού γένους του κειμένου και να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις στον ενικό αριθμό. 2. Να βρείτε τα δευτερόκλιτα ουσ. του κειμένου και να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις του αριθμού που βρίσκονται. 3. expugnant, navigat, est : Να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα. 4. turbant, renarrat, est : να γράψετε τους αρχικούς χρόνους των ρημάτων. 5. α ) in Italiam, ad Italiam : ποια η σημασιολογική διαφορά των δυο συντάξεων ; β) Να συνδέσετε τους αριθμούς με τα γράμματα. Ένα στοιχείο της β στήλης περισσεύει. A B 1. filius a)κατηγορούμενο 2. patria b) αφαιρετική του οργάνου 3. dolo c) εμπρόθ. της συνοδείας 4. cum Anchisa d) εμπρόθ. κίνησης σε τόπο 5. in A fricam e) παράθεση 6. regina f) αντικείμενο 7. insidias g) κατηγορούμενο h) αφαιρετική του οργάνου.

15 6 ) Να συμπληρωθούν οι πίνακες : Ενικός Αριθμός Πληθυντικός Αριθμός Ονομ. Regina Γεν. Δοτ. Αιτ. insidias Κλητ. Αφαιρ. dolo Sociis 7 ) Να συμπληρώσετε τους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας : Ενικός Αριθμός Πληθυντικός Αριθμός ονομαστική αιτιατική ονομαστική αιτιατική Α πρόσ. ego Β πρόσ. te 8 ) Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τα αντικείμενα του κειμένου : ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Π.χ Aenean amat ΡΗΜΑ

16 9 ) Να βρείτε τους εμπρόθετους προσδιορισμούς του κειμένου, να δηλώσετε την πτώση με την οποία συντάσσεται η κάθε πρόθεση και να πείτε τη σημασία τους. 10 ) Να βάλετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο novus στην κατάλληλη πτώση και στο κατάλληλο γένος. patria... dolo pontum. sociis. Insidias 11 ) Να συνδέσετε τις λέξεις της λατινικής ( στήλη Α ) με τη σημασία τους ( στήλη Β ) : a) insidiae * σύμμαχος b) socius * άνεμος c) ventus * καινούργιος d) porto * πεθαίνω e) novus * ιδρύω f) exspiro * διηγούμαι από την αρχή g) fundo * μεταφέρω h) renarro * ενέδρα * ταράζω

17 ΜΑΘΗΜΑ 3 ο : «Η περιπέτεια της Ανδρομέδας» Cepheus et Cassiope Andromedam filiam habent. Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat. Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam, quae incolis nocet. Oraculum incolis respondet : regia hostia deo placet! Tum Cepheus Andromedam ad scopulum adligat ; belua ad Andromedam se movet. Repente Perseus calceis pennatis advolat ; puellam videt et stupet forma puellae. Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat. Cepheus, Cassiope et incolae Aethiopiae valde gaudent. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ : Ο Κηφέας και η Κασσιόπη έχουν μια κόρη, την Ανδρομέδα. Η Κασσιόπη, περήφανη για την ομορφιά της, συγκρίνει τον εαυτό της με της Νηρηίδες. Ο Ποσειδώνας θυμωμένος στέλνει στην ακτή της Αιθιοπίας ένα θαλασσινό κήτος, που αφανίζει τους κατοίκους. Το μαντείο απαντά ( έτσι ) στους κατοίκους : «Στο θεό αρέσει βασιλικό σφάγιο.» Τότε ο Κηφέας δένει την Ανδρομέδα πάνω σε ένα βράχο. Το κήτος κατευθύνεται προς την Ανδρομέδα. Ξαφνικά καταφτάνει πετώντας ο Περσέας με τα φτερωτά σανδάλια του βλέπει την κόρη και θαμπώνεται από την ομορφιά της. Ο Περσέας σκοτώνει το κήτος με το δόρυ και απελευθερώνει την Ανδρομέδα. Ο Κηφέας. η Κασσιόπη και οι κάτοικοι της Αιθιοπίας χαίρονται πάρα πολύ. Λεξιλόγιο : Cepheus i = ο Κηφέας ( ο βασιλιά της Αιθιοπίας ) Cassiope es = Η Κασσιόπη ( η γυναίκα του ) Andromeda ae = η Ανδρομέδα ( η κόρη τους ) habeo, 2 = έχω superbus, -a, -um ( + αφαιρ. ) = περήφανος ( για κάτι ), ξιπασμένος forma ae = ομορφιά suus, -a, -um = δικός του/ της / του, δική του / της / του, δικό του/ της / του ( αντων. κτητ. ) superba forma sua = περήφανη για την ομορφιά της. comparo, 1 = συγκρίνω cum Nymphis se comparat = συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νηρηίδες Νeptunus i = ο Ποσειδώνας

18 iratus = οργισμένος ora ae = ακτή Aethiopia ae = η Αιθιοπία urgeo, 2 = σπρώχνω, στέλνω belua ae = κήτος marinus a um = θαλάσσιος quae ( αναφ. αντων. ) = η οποία, που. noceo, 2 ( + δοτ. ) = βλάπτω, αφανίζω oraculum i = το μαντείο respondeo, 2 ( + δοτ.) = απαντώ regius, -a um = βασιλικός hostia ae = σφάγιο για θυσία deus i = θεός placeo, 2 ( + δοτ. ) = αρέσω tum = τότε scopulus i = βράχος adligo, 1= δένω ( σε κάτι ) moveo, 2 = κινώ se movet = κινείται, κατευθύνεται repente ( επίρ. )= ξαφνικά calceus i = yp;odhma, mpot;ini pennatus a um = φτερωτός / calceis pennatis = φτερωτά σανδάλια advolo, 1 = καταφτάνω πετώντας, σπεύδω puella ae = κορίτσι, κοπέλα video, 2 = βλέπω stupeo, 2 = βουβαίνομαι μ θαμπώνομαι / forma ( αφαιρ. ) = από την ομορφιά hasta ae = δόρυ deleo, 2 = σκοτώνω libero, 1 = ελευθερώνω valde ( επίρ. ) = πάρα πολύ gaudeo, 2 = χαίρομαι

19 ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ : Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : Α ΚΛΙΣΗ Β ΚΛΙΣΗ Θηλυκά : Cassiope, -es Andromeda,-ae filia,-ae 1 forma,-ae Nympha,-ae ora,-ae belua,-ae hostia,-ae puella,-ae hasta,-ae incola,-ae ( θηλ. και αρσεν. ) Αρσενικά: Cepheus,-i Neptunus,-i deus,-i scopulus.-i Perseus,-i calceus,-i ΟΥΔΕΤΕΡΟ: oraculum,-i 1 ) Δοτική και Αφαιρ. πληθ. = filiis-filiabus. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : 1) Cassiope-es : ιδιότυπη κλίση, χωρίς πληθυντικό. 2) Andromeda/Andromede, γενική : Andromedae/Andromedes, ιδιότυπη κλίση, χωρίς πληθυντικό. 3) filia-ae : δοτ. και αφαιρ. πληθυντικού : filiis filiabus όταν πρόκειται να διαχωριστεί από το filius-ii (-i). 4) Nympha-ae και Nymphe-es, ιδιότυπη κλίση, πληθυντικός : Nymphae-arum. 5) Aethiopia-ae : χωρίς πληθυντικό. 6) Cepheus, γενική : Cephei/-os, ιδιότυπη κλίση, χωρίς πληθυντικό. 7) Perseus, γενική : Persei/os, ιδιότυπη κλίση, χωρίς πληθυντικό. 8) Neptunus i : χωρίς πληθυντικό. 9) Deus-i : ιδιότυπη κλίση. ΕΠΙΘΕΤΑ : ΘΕΤΙΚΟΣ : ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ : ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ superbus, -a, -um superbior,-ior,-ius superbissimus,-a,-um marinus, -a,-um regius,-a,-um pennatus,-a,-um pennatior,-ior,-ius (pennatissimus,-a,-um) ΜΕΤΟΧΗ :

20 ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ iratus,-a,-um iratior,-ior,-ius iratissimus,-a,-um. ( επίρ. :irate, iratius, iratissime ) suus,-a,-um ( κτητική ) ego, tu, ( ille,illa, illud ) qui, quae, quod ( αναφορ. ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ : ΡΗΜΑΤΑ : Α ΣΥΖΥΓΙΑ : Β ΣΥΖΥΓΙΑ : comparo,-avi,-atum,-are. adligo,-avi,-atum,-are advolo,-avi,-atum,-are libero,-avi,-atum,-are habeo,habui,habitum, habere urgeo, ursi,------,urgere noceo,nocui,nocitum,nocere ( αντικ. σε δοτ.) respondeo,respondi,responsum,respondere ( αντικ. σε δοτ. ) placeo,placui( placitus sum ),placitum, placere ( αντικ. σε δοτ. )* moveo, movi, motum, movere video, vidi, visum, videre stupeo, stupui, , stupere deleo, delevi, deletum, delere gaudeo,gavisus sum, gavisum, gaudere ( ΗΜΙΑΠΟΘΕΤΙΚΟ ) placeo, placui( placitus sum ),placitum, placere : είναι προσωπικό στα Κεφ. 3 και 41 ( με δοτική ως αντικ. ) Ως απρόσωπο στα Κεφ.35 και 50 έχει αρχικούς χρόνους : placet, placuit( placitum est ), , placere ( με δοτ. προσ.) Γ ΣΥΖΥΓΙΑ : irascor, iratus sum (ή suscensui, βλ.σελ. 123, σχολ. γραμ. ) iratum, irasci. (ΑΠΟΘΕΤΙΚΟ ) ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ :

21 tum repente valde valdius valdissime ( θετ.- συγκρ.-υπερθ. ). Το valde προέρχεται ως θετικός βαθμός επιρρήματος από το επίθετο validus,-a,-um,που έχει ως παραθετικά : συγκριτικός : validior,-ior,-ius και υπερθετικό : validissimus,-a-um ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΙΙ (3): Α) Συντακτική χρήση των πτώσεων : Η ΔΟΤΙΚΗ μπορεί να χρησιμοποιείται : Ως αντικείμενο ρημάτων φιλικής / εχθρικής διάθεσης ή σχετικών με αυτά ( π.χ: ρημάτων ωφέλειας/ βλάβης :π.χ. :belua nocet incolis.) Μπορεί, επίσης, να είναι το έμμεσο αντικείμενο ενός ρήματος, όταν αυτό έχει και άλλο αντικείμενο σε αιτιατική, που είναι το άμεσο. Π.χ : Aeneas renarrat reginae insidias. ( reginae :δοτ.=έμμεσο αντικ., insidias : αιτιατ.= άμεσο αντικ. ). Η ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ μπορεί να χρησιμοποιείται : -Ως αφαιρ. της αιτίας, όταν η λέξη που προσδιορίζει απαιτεί αιτιολόγηση. π.χ. : superba forma sua ( γιατί περήφανη; - για την ομορφιά της ). - Ακόμη, η αφαιρετική δηλώνει τον τρόπο και το όργανο. Β ) ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ : Στο μάθημα ΙΙΙ χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά δευτερεύουσες προτάσεις. Έχουμε, λοιπόν, μια δευτερεύουσα αναφορική : Quae incolis nocet : Δευτερ. αναφορική επιθετική προσιοριστική πρόταση. 1.Εισάγεται : με την αναφορική αντωνυμία quae. 2.Εκφέρεται : με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό και σε χρόνο ενεστώτα γιατί αναφέρεται στο παρόν. ( σύγχρονο ) 3.Χρησιμεύει : ως προσδιορισμός στο beluam ( όρος αναφοράς ). Γ ) ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ : Στο μάθημα ΙΙΙ βρίσκουμε τις εξής περιπτώσεις : Cassiope se comparat = η Κασσιόπη συγκρίνει τον εαυτό της ---και επίσης : Belua se movet = το κήτος κινεί τον εαυτό του = κινείται Αυτοπάθεια, λοιπόν, σημαίνει : να υπάρχει ως αντικείμενο η λέξη που πριν ήταν υποκείμενο. Και πριν ήταν υποκείμενο, σημαίνει : Α) υποκείμενο στον ίδιο ρηματικό που είναι και αντικείμενο- και τότε μιλούμε για άμεση αυτοπάθεια και Β) υποκείμενο στον προηγούμενο ρηματικό τύπο, από τον οποίο εξαρτάται ο ρηματικός τύπος στον οποίο είναι αντικείμενο τότε μιλούμε για έμμεση αυτοπάθεια.

22 ΜΑΘΗΜΑ ΙΙΙ : Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΜΕΔΑΣ. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ : 1) Να κλίνετε το ουσιαστικό Ovidius ( βλ. Μάθημα Ι ). 2) Να κλιθεί το ουσιαστικό deus και στους δυο αριθμούς. SINGULARIS Deus PLURALIS 3) Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις των δευτερόκλιτων κυρίων ονομάτων του κειμένου. 4 ) Να μεταφερθούν τα ρήματα της πρώτης και της δεύτερης συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθμού στην έγκλιση που βρίσκονται. 5 ) α) Να δικαιολογήσετε το συντακτικό ρόλο των τύπων που βρίσκονται σε δοτική και αφαιρετική πτώση. β) Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειμένου και να προσέξετε την σύνταξή τους. 6 ) Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις : α) Ο Περσέας βλέπει την κόρη και θαμπώνεται από την ομορφιά της. β) Οι κάτοικοι της Αιθιοπίας έχουν μεγάλη χαρά. γ) Το κήτος κατευθύνεται προς την κοπέλα. 7 ) Με τις ομάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθμες αποδεκτές προτάσεις, αφού τοποθετήσετε την κάθε λέξη στον κατάλληλο τύπο και στην κατάλληλη θέση. α) Aethiopia, ad, Neptunus, ora, urgeo, belua. β) Perseus, denique, navigo, Aethiopia, in. γ) Calceus, advolo, pennatus, repente, Perseus. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ:

23 Να συμπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας, από τις λέξεις που δίνονται στην παρένθεση, τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη μεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο ( τα ρήματα των παρενθέσεων να τεθούν σε ενεστώτα ).Να προσέξετε ώστε οι προτάσεις να είναι νοηματικά αποδεκτές : α) Cepheus Andromedam..habet.( filia ) β) Andromeda.. et. filia est. ( Cepheus, Cassiope ) γ) Belua ad se movet, sed repente Perseus.., hasta beluam. et puellam..( advolo, Andromeda, libero, deleo ). δ) Cepheus cum... valde..( Aethiopia, incola, gaudeo ). ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ : a) Perseus adversam fortunam Andromedae deplorat. Σ Λ. b) Andromeda filia Cephei est. c) Andromeda superba forma sua est. d) Venti pontum turbant et Perseum ad oram Aethiopiae portant. e) Oraculum incolis Italiae respondet : Hostia deis placet. f) Cepheus et Cassiope filiam non habent. g) Andromeda cum Nymphis se comparat. h) Perseus beluam delet et Andromedam liberat. 1 ) Η λέξη pennatus σημαίνει : a) φτερό b) φτερωτός c) πένα d) πτερύγιο e) πτέρυγα f) φτερωτό σανδάλι. 2) Ο τύπος hostia του κειμένου είναι : a) ονομαστική ενικού b) δοτική ενικού c) ονομαστική πληθυντικού d) κλητική πληθυντικού e) αφαιρετική ενικού f) αιτιατική πληθυντικού. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ : ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ :

24 1 ) Αντιστοιχίστε τις λατινικές λέξεις της Α στήλης με τις σημασίες που δίνονται στη Β στήλη.στη στήλη Β υπάρχουν δυο σημασίες των οποίων δεν δίνεται η αντίστοιχη λατινική λέξη, την οποία θα πρέπει να προσθέσετε, ενώ στην Α στήλη υπάρχουν δυο λατινικές λέξεις των οποίων δεν δίνονται οι αντίστοιχες σημασίες, τις οποίες επίσης θα πρέπει να προσθέσετε : Α Β 1. habeo ελευθερώνω 2. comparo απαντώ 3. urgeo είμαι 4. noceo έχω 5. respondeo συγκρίνω 6. placeo σπρώχνω, στέλνω 7. adligo αρέσω 8. moveo βλέπω 9. advolo δένω ( σε κάτι ) 10. video κινώ 11. stupeo σπεύδω, καταφθάνω πετώντας 12. gaudeo βλάπτω ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟΥ : 1 ) Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας : a) Cepheus Andromedam filia habet. b) Regina, superba formae suae, cum Nymphas se comparat. c) Oraculum incolas respondet : regia hostia deis placet. d) Cepheus Andromedam ad scopulo adligat. e) Repente Perseus calceos pennatos advolat et puellam liberat. f) Perseus puellam videt et formae suae stupet. g) Cepheus et Cassiope valde gaudet. 2 ) Να βρείτε τη δευτερεύουσα πρόταση του κειμένου και να δικαιολογήσετε : εκφορά, έγκλιση, χρήση της.

25 ΤΕΣΤ / ΑΣΚΗΣΕΙΣ : 1 ) Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα : Epistulae plenae querelarum sunt. Poetam curae et miseriae excruciant. Graeci Troiam oppugnant et dolo expugnant. Aeneas cum Anchisa, cum nato et cum sociis ad Italiam navigat. Aeneas reginae insidias Graecorum renarrat. 2 ) Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι όροι : - Querelarum : - poetam : - dolo : - cum sociis : - insidias : - Graecorum : 3 ) Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις των ονομάτων ( στον ενικό ) : poetam, dolo, nato, sociis. GEN. DAT. ACC. VOC. 4 ) α ) να κλιθεί ο ενεστώτας των εξής ρημάτων : sunt, navigat. β ) να κλιθεί ο παρατατικός των εξής ρημάτων : renarrat, deleo. γ ) να κλιθεί η προσωπική αντωνυμία στο α και β πρόσωπο και στους δύο αριθμούς

26 Μάθημα 4ο Κείμενο : Apud antiquos Romanos Concordia maxima sed avaritia minima erat. Romani in suppliciis deorum magnifici sed domi parci erant. Iustitia inter se certabant et patriam curabant. In bello pericula audacia propulsabant et beneficiis amicitias parabant. Delecti consultabant patriae ; eis corpus ex annis infirmum sed ingenium propter sapientiam validum erat. Μετάφραση : Στους αρχαίους Ρωμαίους υπήρχε πάρα πολύ μεγάλη ομόνοια, ελάχιστη όμως πλεονεξία. Οι Ρωμαίοι ήταν γενναιόδωροι στη λατρεία των θεών αλλά οικονόμοι στην ιδιωτική τους ζωή. Παράβγαιναν μεταξύ τους στη δικαιοσύνη και φρόντιζαν την πατρίδα τους. Στον πόλεμο απομάκρυναν τους κινδύνους με το θάρρος και αποκτούσαν συμμαχίες με τις ευεργεσίες τους. Εκλεγμένοι άνδρες φρόντιζαν για την πατρίδα οι άνδρες αυτοί είχαν το σώμα αδύναμο από τα χρόνια αλλά το πνεύμα δυνατό από τη σοφία τους. Α) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ : Α ΚΛΙΣΗ Β ΚΛΙΣΗ Γ ΚΛΙΣΗ Θηλυκά : Αρσενικά : concordia, -ae Romani, - orum corpus,-oris(ουδ) avaritia, - ae deus, - i iustitia, -ae annus, - i patria, - ae audacia, - ae Ουδέτερα : amicitia, - ae sapientia, - ae supplicia, - orum * Δ ΚΛΙΣΗ bellum, - i periculum, i domus, - us( θηλ.) beneficium, - ii ( - i) ingenium, - ii ( - i ) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ :

27 1) concordia, -ae και στα δύο ο πληθ. δεν είναι εύχρηστος ως αφηρημένες avaritia, - ae έννοιες ( concordiae,- arum / avaritiae, - arum ). 2 ) iustitia, - ae : δεν έχει πληθυντικό.( βλ. σχολ. γραμ., σελ. 26 ). 3 ) Romani, - orum : ο ενικός δεν είναι εύχρηστος ( Romanus, - i ). 4 ) supplicium, - ii ( - i ) = τιμωρία ( στον ενικό ) supplicia, - orum = λατρεία, προσευχές, ικεσίες. 5 ) deus, - i : ιδιότυπη κλίση. 6 ) domus, - i : ιδιότυπη κλίση : SINGULARIS PLURALIS NOMIM. domus domus GENET. domus ( domi ) domuum/ domorum DATIV. domui ( domu ) domibus ACCUS. domum domos ( domus ) VOCAT. domus domus ABLAT. domo ( domu ) domibus Β ΕΠΙΘΕΤΑ : ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ antiquus,-a,-um antiquior,-ior, -ius antiquissimus,-a,-um magnus, -a, -um maior, -ior,-ius maximus, -a,-um parvus,-a, -um minor,-or,- us minimus,- a,-um magnificus,-a,-um magnificentior,-ior,-ius magnificentissimus,-a,-um parcus,-a, um parcior,-ior,-ius parcissimus,-a,-um ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ validus,-a,-um validior,-ior,-ius σπάνια:valentior,-ior,-ius validissimus,-a,-um σπάνια:valentissimus,-a,-um ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΑΥΤΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΠΑΡΑΧΘΟΥΝ ΤΑ ΕΞΗΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ : 1 ) antique- antiquius antiquissime. 2 ) magnopere / magno opere magis maxime. 3 ) paulum non multum/ minus minimum 4) magnifice magnificentius magnificentissime 5) parce parcius parcissime 6 ) valde / valide valdius / validius valdissime / validissime. ΕΠΙΡΡΗΜΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : Domi : επιρρηματική γενική του ουσ. domus,-us, δ κλίση. Γ ) ΡΗΜΑΤΑ : Α ΣΥΖΥΓΙΑ : certo, -avi, -atum, -are = συναγωνίζομαι curo, - avi,-atum, -are= φροντίζω propulso, -avi, -atum, are= απωθώ paro, -avi, -atum,-are = ετοιμάζω αποκτώ consulto, -avi,-atum,-are. = φροντίζω για ( + δοτική ως αντικείμενο ) Γ ΣΥΖΥΓΙΑ : deligo, delegi, delectum, deligere = διαλέγω, εκλέγω ( Εδώ : deligor, delectus sum, deligi = μέση φωνή ).

28 ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ : Sum, fui, --, esse Δ ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ : se = προσωπική αντ., γ πρόσ. ( λέμε ενικού ή πληθυντικού ανάλογα με το χρόνο του ρήματος στο οποίο αναφέρεται ). is, ea, id = αυτός, αυτή, αυτό ( επαναληπτική ). ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙV ( 4 ) : 1 ) ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ : Στο φαινόμενο αυτό πολλά υποκείμενα μαζί καθένα για λογαριασμό του όμωςκάνουν την ίδια ενέργεια, και, επειδή βρίσκονται όλα μαζί, γίνονται καθένα και αντικείμενο, όχι της ίδιας της δικής τους ενέργειας ( γιατί τότε έχουμε αυτοπάθεια ), αλλά αυτής που κάνει κάποιο από τ άλλα υποκείμενα ( π.χ.: αυτοί δάρθηκαν = και ο Α και ο Β και ο Γ και ο Δ έδειραν, αλλά ο Α έδειρε το Β, ο Δ τον Α, ο Β τον Γ..). Στ αρχαία ελληνικά η αλληλοπάθεια εκφράζεται με την αλληλοπαθητική αντωνυμία «αλλήλων, αλλήλους». ή με επανάληψη της ίδιας της λέξης ως υποκείμενο και αντικείμενο ( όπως και στα Νέα Ελληνικά λέμε : το ένα χέρι νίβει το άλλο ). Στα Λατινικά αλληλοπαθητική αντωνυμία δεν υπάρχει! Έτσι, η αλληλοπάθεια δηλώνεται με τους εμπρόθετους inter nos, inter vos, inter se ( = μεταξύ μας, μεταξύ σας, μεταξύ τους, όπως στα Νέα Ελληνικά ), οι οποίοι μπαίνουν δίπλα σε ρήμα Ενεργητικής Φωνής, π.χ. : inter nos amamus = αγαπιόμαστε μεταξύ μας ή αγαπάμε ο ένας τον άλλον. 2 ) Η ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ : Μπορεί να δηλώνει ακόμη ( εκτός από το όργανο, μέσο, τρόπο, αιτία ) και την αναφορά, οπότε έχουμε την αφαιρετική της αναφοράς. Μπορεί, ακόμη, να είναι και εμπρόθετη : in + αφαιρετική : στάση σε τόπο, χρόνο, κατάσταση. 3 ) Η ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ is, ea, id χρησιμοποιείται ως επαναληπτική, δηλαδή αναφέρεται σε προηγούμενο ουσιαστικό ( π.χ. στ αρχαία : αυτός = αυτός ο ίδιος που έχει προαναφερθεί, επαναλ. αντωνυμία )

29 ΜΑΘΗΜΑ ΙV : ΤΑ ΗΘΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ : 1 ) Να βρείτε τα ουδέτερα ουσιαστικά της β κλίσης του κειμένου και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού. 2 ) Να βρείτε τα επίθετα της β κλίσης και να γράψετε την ονομαστική του ενικού και των τριών γενών. 3 ) Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειμένου και την πτώση που τις συνοδεύει. 4 ) ingenium validum : να γράψετε τη συνεκφορά στις πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού. Πλάγιες πτώσεις SINGULARIS PLURALIS GENET. DAT. ACCUS. ABLAT. 5 ) suppliciis : να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις του ονόματος και στους δυο αριθμούς. Πλάγιες πτώσεις SINGULARIS PLURALIS GENET. DAT. ACCUS. ABLAT. 6 ) erant, consultabant : α ) να κλίνετε την οριστική παρατατικού β ) να γράψετε το απαρέμφατο ενεστώτα των ρημάτων. Απαρέμφατα : 7 ) ego parcus sum : να κλιθεί η πρόταση στον πληθυντικό αριθμό.

30 8 ) Στα λατινικά υπάρχει αλληλοπαθητική αντωνυμία ; Με ποιους τρόπους εκφράζεται η αλληλοπάθεια στα λατινικά ; 9 ) α ) Να βρείτε τους εμπρόθετους προσδ. του κειμένου και να δηλώσετε την επιρρηματική σχέση που εκφράζουν. β ) Να βρείτε πώς εκφράζεται ο προσδ. της αιτίας στο κείμενο. 10 ) α ) Να μεταφράσετε στα λατινικά : - Οι αρχαίοι Ρωμαίοι ήταν γενναιόδωροι στη λατρεία των θεών, αλλά οικονόμοι στο σπίτι. - Οι λαοί αγαπούν την ομόνοια και απωθούν τους κινδύνους με συμμαχίες. β ) Να μεταφράσετε στα ελληνικά : - Amamus iustitiam sed non iniuriam = - Tu et ille parcum amicum habrtis = - Parvum bellum magnam iniuriam delet = - Cleopatra, Aegypti regina, pulchra erat = ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΥΠΟΥ «ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ»: 1 ) Σημειώστε Χ επιβεβαιώνοντας ή απορρίπτοντας το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων : α ) concordia είναι αφαιρετική ενικού Σ Λ β ) suppliciis είναι δοτική πληθυντικού γ ) inter είναι χρονικός σύνδεσμος δ ) patriae είναι γενική ενικού ε ) bello είναι αφαιρετική ενικού στ ) se είναι κτητική αντωνυμία 2 ) Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόημα του κειμένου και να σημειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο τετράγωνο : α ) Apud Romanos concordia minima erat. Σ Λ β ) Romani magnifici domi erant. γ ) Romani iustitia inter se certabant. δ) In bello pericula beneficiis propulsabant. ε ) Audacia amicitias parabant. στ ) Delecti curabant patriam. ζ ) Delectorum corpus ex annis infirmum erat.

31 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ : Να συνδυάσετε τις λέξεις της λατινικής ( στήλη Α ) με τη σημασία τους ( στήλη Β ), γράφοντας δίπλα σε κάθε ορισμό της στήλης Α το αντίστοιχο γράμμα της στήλης Β. Ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει. Α Β 1 ) concordia α ) πλεονεξία 2 ) supplicium β ) φροντίζω 3 ) parcus γ ) απομακρύνω 4 ) certo δ ) ομόνοια 5 ) avaritia ε ) αγωνίζομαι 6 ) propulso στ ) αδύναμος 7 ) infirmus ζ ) τιμωρία 8 ) curo η ) οικονόμος θ ) λατρεία ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ ΚΕΝΩΝ : Να συμπληρωθούν τα κενά με τις σωστές καταλήξεις : Α ) Illi patri. consultaba Β ) Nos amiciti para Γ ) Vos pericul.. ( εν. ) propulsaba. Δ ) Tu bell. ( εν. ) paraba. Ε ) Ille filios cura ΣΤ) Illi inter. certa. ΑΣΚΗΣΗ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ : Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις δεν ευσταθούν συντακτικά ; Να σημειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο τετράγωνο : Α ) Iustitia inter nos certant. Β ) Iustitia inter se certant. Γ ) Iustitia inter vos certabatis. Δ ) Beneficia amicitias paramus. Ε ) Beneficiis amicitias parabatis.

32 Συμπληρωματικές Ασκήσεις : 1 ) Να βρείτε τα θηλυκά ουσιαστικά της α κλίσης του κειμένου και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού. 2 ) α ) antiquos : να κλίνετε το επίθετο στο θηλυκό γένος και στους 2 αριθμούς. β ) infirmum : να κλίνετε το επίθετο στο αρσενικό γένος και στους 2 αριθμούς. 3 ) se, eis : ν αναγνωρίσετε γραμματικά τους τύπους και να κλιθούν στον αριθμό και στο γένος που βρίσκονται. 4 ) Ν αναγνωρίσετε το συντακτικό ρόλο των λέξεων που βρίσκονται σε πτώση αφαιρετική.

33 5 ) Να συνδέσετε τους αριθμούς με τα γράμματα. Ένα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει : Α Β 1 ) apud α ) υπερθετικός βαθμός του magna 2 ) minima β ) ουσ. α κλίσης, θηλυκό 3 ) deorum γ ) ουσ. γ κλίσης, ουδέτερο 4 ) corpus δ ) αντιθετικός σύνδεσμος 5 ) bello ε ) υπερθετικός βαθμός του parva 6 ) maxima στ ) ουσ. β κλίσης, αρσενικό 7 ) amicitias ζ ) πρόθεση 8 ) sed η ) ουσ. β κλίσης, ουδέτερο 9 ) se θ ) προσωπική αντωνυμία 10 ) et ι ) οριστική αντωνυμία ια ) συμπλεκτικός σύνδεσμος 6 ) Να συμπληρώσετε τους τύπους της οριστικής αντωνυμίας «is» : ΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ. Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο 7 ) Να τοποθετήσετε δίπλα στα ουσιαστικά το επίθετο «antiquus» στην κατάλληλη πτώση : annos deorum Romanis bella periculum supplicio 8 ) Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις : a) Apud incolis barbaris concordia non erat. b) Nautae in supplicios Neptuni magnifici erant. c) Iustitiam inter vos certabant. d) In bellum periculorum audacia propulsant. e) Delecti consultabamus patriam.

34 Μάθημα 5ο Κείμενο : Silius Italicus, poeta epicus, vir clarus erat. XVII ( septendecim) libri eius de bello Punico secundo pulchri sunt. Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat. Multos in illis locis agros possidebat. Silius animum tenerum habebat. Gloriae Vergili studebat ingeniumque eius fovebat. Eum ut puer magistrum honorabat. Monumentum eius, quod Neapoli iacebat, pro templo habebat. Μετάφραση : Ο Σίλιος Ιταλικός, ο επικός ποιητής, ήταν άνδρας ένδοξος. Τα δεκαεφτά βιβλία του για το δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο είναι όμορφα τα τελευταία χρόνια της ζωής του παρέμενε στην Καμπανία. Στα μέρη εκείνα είχε στην κατοχή του πολλά αγροκτήματα. Ο Σίλιος είχε ευαίσθητη ψυχή. Επιδίωκε ( να φθάσει ) τη δόξα του Βεργίλιου και περιέβαλλε το πνεύμα του με αγάπη. Τον τιμούσε όπως ο μαθητής το δάσκαλο. Το μνημείο του, που βρισκόταν στη Νεάπολη, το θεωρούσε ( κάτι ) σαν ναό. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ : Α ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : Α ΚΛΙΣΗ Β ΚΛΙΣΗ Γ ΚΛΙΣΗ ( Θηλυκά ) ( Αρσενικά ) ( Θηλυκά ) vita ae Silius ii ( -i )*** Neapolis is**** gloria ae vir, viri Campania ae * liber, libri annus -i ( Αρσενικά ) ager, agri poeta ae animus i Vergilius ii ( -i )*** puer, pueri magister stri locus i ( αρσεν. και ουδέτ. )**

35 ( Ουδέτερα ) bellum-i ingenium ii ( -i ) monumentum i templum i ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ : * Campania ae : όνομα χωρίς πληθυντικό. ** locus i : τόπος. Πληθυντικό έχει : loca orum. Είναι ετερογενές ( βλ. σχόλια γραμματικής, σελ. 25, 34.1.) Το locus i, με πληθυντικό loci orum = χωρία βιβλίου. *** Silius ii ( -i ) και Vergilius ii ( -i ) : έχουν κλητική ενικού σε -i. Δηλαδή : { Sili, Vergili }. { Κλητική προσφώνηση : Sili Italice }. **** Neapolis is : αιτιατική ενικού σε : - im και αφαιρετική σε im, ( χωρίς πληθυντικό ). Β ) ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ : 1 ) is, ea, id ( οριστική ) 2 ) suus, - a, -um ( κτητική ) 3 ) ego, tu, ( is / ille / hic ) [ προσωπ. ) 4 ) ille, illa, illud ( δεικτ. ) 5 ) qui, quae, quod ( αναφορ. ) Γ ) ΕΠΙΘΕΤΑ : ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ 1. Italicus, -a, -um epicus, -a, -um clarus, -a, -um clarior, - ior, -ius clarissimus, -a, -um 4. Punicus, -a, -um pulcher, pulchra, pulchrum pulchrior, -ior, -ius pulcherrimus, -a, -um 6. ultra ( επίρρημα ) ulterior, -ior, - ius ultimus, -a, - um 7. multus, -a,- um ---, ---, plus plurimus, -a, - um 8. multi, - ae, - a plures, - es, - a plurimi, -ae, - a 9.tener, tenera, tenerum tenerior, -ior, - ius tenerrimus, -a, - um Από τα παραπάνω επίθετα προκύπτουν τα εξής επιρρήματα : ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ 1. clare clarius clarissime 2.pulchre pulchrius pulcherrime 3. multum plus plurimum 4.tenere ultra ulterius ultime Δ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ :

36 secundus, -a, -um ( τακτικό αριθμητικό του duo, - ae, -a ).Το secundus,- a,-um χρησιμοποιείται, όταν πρόκειται για περισσότερα των 2 πρόσωπα ή πράγματα όταν πρόκειται για 2 μόνο πρόσωπα ή πράγματα χρησιμοποιείται η αντωνυμία : alter, altera, alterum. septendecim ( απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο ). Ε ) ΡΗΜΑΤΑ : Α ΣΥΖΥΓΙΑ Β ΣΥΖΥΓΙΑ honoro, - avi, - atum, - are ΒΟΗΘΗΤΙΚΟ : teneo, tenui, tentum, tenere possideo, possedi, possessum, possidere habeo, habui, habitum, habere studeo, studui, , studere foveo, fovi, fotum, fovere iaceo, iacui, iacitum, iacere Sum, fui, ----, esse ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ V ( 5oυ ) : 1 ) Αυτοπάθεια : Οι κτητικές αντωνυμίες ( σαν επίθετα β κλίσης και χωρίς κλητική ) είναι : Για έναν κτήτορα Για πολλούς κτήτορες α πρόσ. meus, mea, meum noster, nostra, nostrum β πρόσ. tuus, tua, tuum vester, vestra, vestrum γ πρόσ. suus, sua, suum suus, sua, suum Στο γ πρόσωπο η κτητική αντωνυμία σημαίνει : δικός του - τους / δικός της -τους / δικός του - τους, δική του - τους / δική της - τους / δική του τους, δικό του - τους / δικό της τους / δικό του τους. Όμως χρησιμοποιείται αποκλειστικά για το υποκείμενο του ρηματικού τύπου όπου τη συναντούμε να είναι συντακτικός όρος ( όταν φυσικά είναι γ πρόσ. ). Και στην περίπτωση αυτή μιλούμε για αυτοπάθεια ( ενώ τον όρο αυτόν τον χρησιμοποιούμε κανονικά για την προσωπική αντωνυμία γ προσ. se όταν είναι αντικείμενο βλ. μάθημα ΙΙ ). Όταν, επομένως, δηλώνεται ως κτήτορας ένα τρίτο πρόσωπο που δεν είναι υποκείμενο στο ρηματικό τύπο εκείνου του σημείου, δε χρησιμοποιείται πια η κτητική αντωνυμία suus, παρά μια γενική κτητική, από την αντωνυμία is,ea, id. Έτσι λέμε : pater suus : ο πατέρας του ( ο δικός του, γιατί πρόκειται για τον πατέρα αυτού που είναι υποκείμενο ). ενώ : pater eius : ο πατέρας του ( ο πατέρας κάποιου άλλου προσώπου, που ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ υποκείμενο στο ρηματικό τύπο )

37 Όταν δηλώνεται αυτοπάθεια στο α και β πρόσωπο ( αυτοπάθεια με την έννοια να βρίσκουμε ως αντικείμενο το α ή το β πρόσ. που ήταν υποκείμενο ), τότε χρησιμοποιείται όχι αυτοπαθής αντωνυμία ( αφού δεν υπάρχει! ), παρά η αντίστοιχη προσωπική. π. χ. : tu amas me = εσύ αγαπάς εμένα./ ego amo te = εγώ αγαπώ εσένα. ΑΛΛΑ : tu amas te = εσύ αγαπάς τον εαυτό σου / ego amo me = εγώ αγαπώ τον εαυτό μου. 2 ) ΑΛΛΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ : Υπάρχει και η αφαιρετική του χρόνου ( εκτός του : τρόπου, μέσου, οργάνου, αναφοράς, αιτίας ). 3 ) ΠΑΡΑΘΕΣΗ ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ : Και οι δυο προσδιορισμοί παρουσιάζουν στα Λατινικά τα ίδια χαρακτηριστικά, όπως στα Αρχαία. Είναι, όπως ξέρουμε, ονοματικοί ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί. Αυτό που αξίζει να προσέξουμε είναι : ότι η παράθεση είναι ΠΑΝΤΑ ένας ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, αλλά η επεξήγηση δεν είναι υποχρεωτικά μόνο ομοιόπτωτος ονοματικός προσδ., μπορεί να είναι καθετί, φτάνει να είναι συντακτικά ίδιο πράγμα με αυτό που επεξηγεί. Η επεξήγηση δηλαδή, είναι ένας ομοιότροπος προσδιορισμός, κάτι συντακτικά ίδιο με αυτό που επεξηγεί ( έστω κι αν διαφέρει απ αυτό στη μορφή, αν δηλαδή, υπάρχει παράλλαξη ). Έτσι π. χ. : επεξήγηση μπορεί να είναι και ένας επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου / αιτίας κ.λ.π. φτάνει να επεξηγεί κάτι προηγούμενο που δήλωνε χρόνο, αιτία κ.λ.π. 4 ) ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ : Στην ουσία είναι αναφορικές, αλλά παρουσιάζουν κάποιες ιδιαιτερότητες σε σχέση με τις συνηθισμένες αναφορικές. Συγκεκριμένα : α ) Εισάγονται με ορισμένες μόνο αναφορικές αντωνυμίες και αναφορικά επιρρήματα : quantus ( = όσος ) και τα συνώνυμά του ( οπόσος, ηλίκος ). qualis ( = οιος, τέτοιος ) και τα συνώνυμά του( οποίος ). ut ( = ως ) και τα συνώνυμά του ( όπως, καθάπερ ). β ) Δεν αναφέρονται απλώς σε μια προηγούμενη λέξη, παρά όταν συγκρίνονται με αυτήν ( παραβάλλονται με αυτήν > παραβολικές ). Συνέπεια αυτού είναι ότι : i ) Αναφέρονται υποχρεωτικά στη δεικτική αντωνυμία ή επίρρημα που είναι αντίστοιχη με την αναφορική αντωνυμία ή επίρρημα που τις εισάγει. Δηλαδή : - αν εισάγονται με το quantus αναφέρονται στο tantus ( τόσος ). -»»»» qualis»» talis ( τέτοιος ) -»»»» ut»» ita / sic ( έτσι ) -»»»» quam»» tam ( όσο ) ii) Επειδή υπάρχει η στενή αυτή νοηματική σχέση με την προηγούμενη πρόταση, το ρήμα τους συχνά παραλείπεται, γιατί είναι το ίδιο με της προηγούμενης. γ ) Οι αναφορικές παραβολικές χαρακτηρίζονται και ειδικότερα :

38 Αναφορικές παραβολικές του ποσού, αν εισάγονται με το quantus Αναφορικές παραβολικές του ποιού, αν εισάγονται με το qualis Αναφορικές παραβολικές του τρόπου, αν εισάγονται με το ut, όπως στο μάθημα αυτό : eum honorabat ( ita ) ut puer magistrum. ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΥ locus : SINGULARIS locus loci loco locum loce loco PLURALIS loca /loci locorum locis loca/ locos loca / loci locis ΑΣΚΗΣΕΙΣ : Α ) ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΤΥΠΟΥ : 1 ) α) Να γράψετε την κλητική ενικού των κυρίων ονομάτων «Silius» και «Vergilius». β ) Να μεταφέρετε όλες τις αντωνυμίες του κειμένου στην αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού στο γένος που βρίσκονται. Απαντήσεις : 2 ) α ) Να μεταφερθούν τα ρήματα της α συζυγίας στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθμού, στην έγκλιση που βρίσκονται. β ) Να μεταφερθούν τα ρήματα της β συζυγίας του κειμένου, τα οποία βρίσκονται σε οριστική παρατατικού, στο αντίστοιχο πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα. Απαντήσεις : 3 ) Να εντοπίσετε τις προθέσεις του κειμένου και να προσέξετε τη σύνταξή τους.

39 4 ) Να μεταφραστούν στα λατινικά οι προτάσεις : α) Ο Βιργίλιος ήταν ένδοξος Ρωμαίος ποιητής τη δόξα του επιδίωκε να φθάσει ο Σίλιος. β) Ο Κηφέας αγαπούσε πάρα πολύ την κόρη του. γ) Ο ποιητής έμενε μόνιμα στην Καμπανία και φρόντιζε τους αγρούς του. 5 ) Με τις ομάδες λέξεων που σας δίνονται να κατασκευάσετε ισάριθμες αποδεκτές προτάσεις, αφού τοποθετήσετε την κατάλληλη λέξη στον κατάλληλο τύπο και στην κατάλληλη θέση ( τα ρήματα να τεθούν στον παρατατικό ). a) Ιn, possideo, Silius, ager, Campania, multus b) Neapolis, monumentum, Vergilis, iaceo c) Silius, habeo, tener, animus d) Belua, incola, noceo, Aethiopia, marina EΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ / ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ : 1 ) ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΚΕΝΩΝ : Να συμπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που σας δίνονται μέσα στις παρενθέσεις, τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη μεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο ( τα ρήματα των παρενθέσεων να τεθούν σε παρατατικό ). Να προσέξετε, ώστε οι προτάσεις να είναι νοηματικά αποδεκτές. a) Septendecim. Sili de Punico sunt. ( liber, bellum, pulcher ). b) Multi incolae Campaniae.. in illis locis. ( ager, possideo). c) Silius.. habebat. ( poeta, animus, tener ). d) Poetae... studebant ( gloria, Vergilius ). e) Silius Italicus,.,. ingenium. ( poeta, foveo, Vergilius ). ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ «ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ» : 1 ) Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι συντακτικώς ορθές ή εσφαλμένες και να σημειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο τετράγωνο : ΛΑΘΟΣ a) Silius ultimo anno vitae suae in agris suis se tenebat. b) Silius ultimo anno vitae suae in agrum suum se tenebat. c) Silius ultimis annis vitae suae in agris suis se tenebat. d) Silius ultimis annis vitae suae in ager suo se tenebat ΣΩΣΤΟ

40 2 ) Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόημα του κειμένου και να σημειώσετε την ένδειξη Χ στο οικείο τετράγωνο : ΣΩΣΤΟ ΛΑΘΟΣ a) Silius Italicus poeta tragicus erat. b) Septem libri Sili de bello Punico secundo pulchri erant. c) Septendecim libri Sili de bello Gallico pulchri sunt. d) Ultimis annis vitae suae in Graecia Silius se tenebat. e) In Campania Silius multos agros possidebat. f) Silius gloriae Ovidi studebat ingeniumque eius fovebat. g) Silius Vergilium ut puer magistrum honorabat. h) Monumentum Vergili Neapoli iacebat. Η έκφραση «me teneo» σημαίνει : α) κρατώ β) παραμένω μόνιμα γ) έχω δ) κατέχω ε) αποκτώ στ) συγκρατώ. ΑΣΚΗΣΗ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ : ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΥΖΕΥΞΗΣ : Να αντιστοιχίσετε ως προς την ερμηνεία στα ελληνικά τις παρακάτω λατινικές προτάσεις : Α Β 1 ) Silius in septendecim libris a) Οι δάσκαλοι αγαπούν τα παιδιά bello Punico secundo narrat. και τα παιδιά τιμούν τους δασκάλους και τους περιβάλλουν με αγάπη. 2 ) Libri Sili de bello Punico pulchri b) Η ψυχή των ποιητών είναι sunt. ευαίσθητη όπως των παιδιών. 3 ) Magnos in illis locis Campaniae c) O Σίλιος σε 17 βιβλία διηγείται agros poeta possidebat. για τον δεύτερο Καρχηδονιακό πόλεμο. 4 ) Animus poetarum tener est d) Πολλά αγροκτήματα σ εκείνα ut puerorum. τα μέρη της Καμπανίας είχε ο ποιητής. 5 ) Magistri pueros amant e) Το μνημείο του Βιργιλίου, τον puerique magistros honorant οποίο ο Σίλιος τιμούσε και et fovent. περιέβαλλε με αγάπη, βρισκόταν στη Νεάπολη. 6 ) Monumentum Vergili, quem f) Τα βιβλία του Σίλιου για τον ( = τον οποίο ) Silius honorabat Καρχηδονιακό πόλεμο είναι et fovebat, Neapoli iacebat. όμορφα.

41 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΟΙΚΤΟΥ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ : Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη και να δικαιολογήσετε τις διορθώσειςσας : 1. Animus puerorum tenera est. 2. Magistri pueris consultant et animis eorum fovent. 3. Pueri claros poetas honorant et gloriae suae student. 4. Silius ingenium Vergili fovebat et monumentum poetae pro templum habebat. 5. Multos in Campaniam agros Silius possidebant. ΤΕΣΤ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ( ΚΕΦ. 1-5 ) : ΑΣΚΗΣΕΙΣ : 1 ) Να μεταφραστούν τα παρακάτω αποσπάσματα : a) Romani in suppliciis deorum magnifici sed domi parci erant. Iustitia inter se certabant et patriam curabant. In bello pericula audacia propulsabant et beneficiis amicitias parabant. b) Repente Perseus calceis pennatis advolat ; puellam videt et stupet forma puellae. Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat. c) Ultimis annis vitae suae in Campania se tenebat. Multos in illis locis agros possidebat. Silius animum tenerum habebat. Gloriae Vergili studebat ingeniumque eius fovebat. 2 ) a ) Να βρείτε τα επίθετα της β κλίσης και να γράψετε την ονομαστική του ενικού και των 3 γενών.

42 b ) suppliciis : να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις του ονόματος και στους δυο αριθμούς. SINGULARIS PLURALIS c ) locis : Να κλιθεί το ουσιαστικό και στους δυο αριθμούς. SINGULARIS PLURALIS 3 ) α ) Nα γράψετε τους αρχικούς χρόνους των εξής ρηματικών τύπων : certabant : parabant : videt : stupet : tenebat : habebat : fovebat : β ) Να κλιθούν τα ουσιαστικά : libri, puer, Vergili. ENIKOΣ : ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ :

43 Μάθημα 6ο Κείμενο In ea civitate, quam leges continent, boni viri libenter leges servant. Lex enim est fundamentum libertatis, fons aequitatis. Mens et animus et consilium et sententia civitatis posita est in legibus. Ut corpora nostra sine mente, sic civitas sine lege non stat. Legum ministri sunt magistratus, legum interpretes iudices, legum denique omnes servi sumus : sic enim liberi esse possumus. Μετάφραση Σ αυτή την πολιτεία, την οποία στεριώνουν οι νόμοι, οι καλοί πολίτες πρόθυμα τηρούν τους νόμους : γιατί ο νόμος είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, πηγή της δικαιοσύνης. Ο νους, η ψυχή, η σκέψη και η κρίση της πολιτείας βρίσκονται στους νόμους. Όπως τα σώματά μας δεν υπάρχουν χωρίς το νου, έτσι και η πολιτεία δεν υπάρχει χωρίς το νόμο. Οι άρχοντες είναι θεράποντες των νόμων, οι δικαστές είναι ερμηνευτές των νόμων και, τέλος, όλοι είμαστε υπηρέτες των νόμων γιατί έτσι μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΛΕΞΕΩΝ : Α) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ : Α ΚΛΙΣΗ Β ΚΛΙΣΗ Γ ΚΛΙΣΗ Δ ΚΛΙΣΗ sententia ae ( αρσενικά ) : ( αρσενικά ) : (αρσενικά ) : ( θηλυκό ) vir viri fons fontis ** magistratus-us animus i iudex - icis minister stri interpres tis servus i ( αρσεν. + θηλυκό ) ( ουδέτερα ) : ( ουδέτερα ) : fundamentum i corpus - oris consilium ii ( -i ) ( θηλυκά ) : civitas atis * lex legis * libertas- atis aequitas atis * mens mentis **