Βασικές αρχές ελέγχου Λοιμώξεων. Τρόποι μετάδοσης και μέτρα προστασίας ανά κατηγορία νοσημάτων. Διαχείριση κλινικών δειγμάτων

Transcript

1 Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής Τρίτη 05 Μαρτίου η Θεματική Ενότητα Μάθημα: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Ακαδ. Έτος: Βασικές αρχές ελέγχου Λοιμώξεων. Τρόποι μετάδοσης και μέτρα προστασίας ανά κατηγορία νοσημάτων. Διαχείριση κλινικών δειγμάτων Δρ. Ευτυχία Σ. Ευαγγελίδου ΠΕ Νοσηλεύτρια, MSc, MHSc, PhD, Νοσηλεύτρια Επιτήρησης Λοιμώξεων, Γ.Ν.Νέας Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο Πατησίων» efeva@nurs.uoa.gr efievaggelidou@gmail.com

2 Τρίτη 05 Μαρτίου η Θεματική Ενότητα Μάθημα: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ Ακαδ. Έτος: Βασικές αρχές ελέγχου Λοιμώξεων. Τρόποι μετάδοσης και μέτρα προστασίας ανά κατηγορία νοσημάτων. Διαχείριση κλινικών δειγμάτων Δρ. Ευτυχία Σ. Ευαγγελίδου ΠΕ Νοσηλεύτρια, MSc, MHSc, PhD, Νοσηλεύτρια Επιτήρησης Λοιμώξεων, Γ.Ν.Νέας Ιωνίας «Κωνσταντοπούλειο Πατησίων» efeva@nurs.uoa.gr efievaggelidou@gmail.com

3 Εκπαιδευτικοί Στόχοι Ι, ΘΕ 4 Μετά την ολοκλήρωση της θεματικής ενότητας οι φοιτητές θα γνωρίζουν: τις βασικές αρχές ελέγχου λοιμώξεων τις τεχνικές υγιεινής των χεριών και τα πέντε βήματα υγιεινής των χεριών ποιες μεθόδους επιτήρησης και καταγραφής της εφαρμογής υγιεινής των χεριών μπορούν να εφαρμοστούν από τους Ν.Ε.Λ., ποιες κατηγορίες επαγγελματιών υγείας εμφανίζουν τη χαμηλότερη συμμόρφωση και για ποιους λόγους πώς γίνεται η διαχείριση των αιχμηρών αντικειμένων και η ασφαλής απόρριψη αυτών πώς μεταδίδονται οι λοιμώξεις

4 Εκπαιδευτικοί Στόχοι ΙΙ, ΘΕ 4 ποιες είναι οι προφυλάξεις για την πρόληψη μετάδοσης ανά κατηγορία νοσήματος (βασικές, σταγονιδίων, αερογενείς, επαφής) ποιος είναι ο ορθός τρόπος μεταφοράς των κλινικών δειγμάτων εντός και εκτός Μονάδας υγείας ποιος είναι ο ρόλος του μικροβιολογικού εργαστηρίου στον έλεγχο των λοιμώξεων ποια είναι τα εργαστήρια αναφοράς για διαχείριση κλινικών δειγμάτων που απαιτούν επίπεδο βιοασφάλειας υψηλότερο από αυτό που παρέχουν τα εργαστήρια των νοσηλευτικών ιδρυμάτων

5 Γιατί αυξάνουν οι Health Care Associated Infections (HCAIs); Αύξηση των βαριά ασθενών Αύξηση των διεισδυτικών συσκευών για μεγαλύτερη διάρκεια Έλλειψη προσωπικού Έλλειψη οργανωμένων Προγραμμάτων Ελέγχου Λοιμώξεων(ΠΕΛ) ΕΝΛ - ΝΕΛ Μη εφαρμογή των δεσμών μέτρων, των προφυλάξεων (όλων των ειδών), της υγιεινής των χεριών, του MDRO (Multi Drug Resistant Organisms) management, των πρωτοκόλλων και των κατευθυντήριων οδηγιών τοπικών ή διεθνών φορέων

6 Γιατί αυξάνουν οι Health Care Associated Infections (HCAIs); Αύξηση της μετακίνησης των ασθενών από το νοσοκομειακό περιβάλλον στο εξωνοσοκομειακό Γήρανση του πληθυσμού Αύξηση της αντιμικροβιακής αντοχής Αδιαφορία Διοικήσεων.. Απουσία ελεγκτικών μηχανισμών τήρησης των κατευθυντήριων οδηγιών.. Αντίσταση των εργαζομένων στην αλλαγή.. Εφαρμογή των μέτρων επιλεκτικά.. Μη εφαρμογή περιοριστικών μέτρων στους εργαζόμενους.. (περικοπή μισθού)

7 Ενδονοσοκομειακές Λοιμώξεις Τρόποι μετάδοσης (Ι) Επαφή Άμεση (με άτομο που νοσεί ή είναι φορέας) Έμμεση Χέρια Εντερική τροφή νερό Άψυχα αντικείμενα Παρεντερική Ιατρικός εξοπλισμός (αναρροφήσεις, στηθοσκόπια, ενδοσκόπια,..) Επιφάνειες Hep B και C, HIV/AIDS Μέσω διαβιβαστών Διαβιβαστές (έντομα, τρωκτικά,...) που έρχονται σε επαφή με εκκρίσεις/απεκρίμματα ασθενών που αποβάλουν παθογόνα και τα μεταδίδουν σε άλλους ασθενείς

8 Ενδονοσοκομειακές Λοιμώξεις Τρόποι μετάδοσης (IΙ) Μετάδοση μέσω σταγονιδίων (σταγονίδια από πταρμό, βήχα, έμετο) εκτινάσσονται σε επιφάνειες ή στον αέρα και πέφτουν μέσα σε απόσταση 1 μέτρου από την πηγή (κοινό κρυολόγημα, RSV) o Άμεση μετάδοση μέσω σταγονιδίων (τα σταγονίδια φθάνουν στους βλεννογόνους ή εισπνέονται) o Έμμεση μετάδοση μέσω σταγονιδίων (σταγονίδια μολύνουν τα χέρια / επιφάνειες και μεταδίδονται στους βλεννογόνους ή άλλες περιοχές) Αερογενής μετάδοση (μικρά μολυσμένα σωματίδια μεταφέρονται με μορφή αερολύματος με τα ρεύματα αέρα σε απόσταση μεγαλύτερη των 2 μέτρων από την πηγή) (VZV, Staphylococcus aureus προερχόμενος από τραύματα)

9 Τι είναι δέσμη μέτρων (Bundles); «Μέτρο Πρόληψης» ορίζεται μια ενέργεια ή ένα σύνολο ενεργειών που λαμβάνονται σκόπιμα για να μειώσουν τον κίνδυνο μιας HCAIs Η Δέσμη Μέτρων (bundle) αποτελεί ένα μικρό, απλό σύνολο τεκμηριωμένων πρακτικών που όταν εκτελούνται συλλογικά και αξιόπιστα έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν στην πρόληψη των HCAIs Η χρήση όλων ή κανενός μέτρου είναι η πηγή της δύναμης των bundles Αποστολοπούλου Ελ., Λοιμώξεις σχετιζόμενες με τη φροντίδα υγείας, 2010

10 Τι είναι δέσμη μέτρων (Bundles); «Μέτρο Πρόληψης» ορίζεται μια ενέργεια ή ένα σύνολο ενεργειών που λαμβάνονται σκόπιμα για να μειώσουν τον κίνδυνο μιας HCAIs Η Δέσμη Μέτρων (bundle) αποτελεί ένα μικρό, απλό σύνολο τεκμηριωμένων πρακτικών που όταν εκτελούνται συλλογικά και αξιόπιστα έχουν αποδειχθεί ότι βοηθούν στην πρόληψη των HCAIs Η χρήση όλων ή κανενός μέτρου είναι η πηγή της δύναμης των bundles Αποστολοπούλου Ελ., Λοιμώξεις σχετιζόμενες με τη φροντίδα υγείας, 2010

11 Δέσμη μέτρων (Bundles) 1. Δέσμη μέτρων ελέγχου και πρόληψης διασποράς λοιμώξεων 2. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη των βακτηριαιμιών που σχετίζονται με Κεντρικούς Φλεβικούς Καθετήρες (Κ.Φ.Κ.) και Περιφερικούς Φλεβικούς Καθετήρες (Π.Φ.Κ.) 3. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη χειρουργικών λοιμώξεων (Surgical Site Infections, SSIs) 4. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη λοιμώξεων από ουροκαθετήρα (Catheter Associated Urinary Tract Infections, C.A.U.T.I.) 5. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη της πνευμονίας που σχετίζεται με τον αναπνευστήρα (Ventilator Associated Pneumonia, V.A.P.)

12 Δέσμη μέτρων (Bundles) 1. Δέσμη μέτρων ελέγχου και πρόληψης διασποράς λοιμώξεων 2. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη των βακτηριαιμιών που σχετίζονται με Κεντρικούς Φλεβικούς Καθετήρες (Κ.Φ.Κ.) και Περιφερικούς Φλεβικούς Καθετήρες (Π.Φ.Κ.) 3. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη χειρουργικών λοιμώξεων (Surgical Site Infections, SSIs) 4. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη λοιμώξεων από ουροκαθετήρα (Catheter Associated Urinary Tract Infections, C.A.U.T.I.) 5. Δέσμη μέτρων για την πρόληψη της πνευμονίας που σχετίζεται με τον αναπνευστήρα (Ventilator Associated Pneumonia, V.A.P.)

13 1. Δέσμη μέτρων ελέγχου και πρόληψης διασποράς λοιμώξεων Υγιεινή των χεριών Βασικές Προφυλάξεις Αερογενείς Προφυλάξεις Προφυλάξεις Επαφής Προφυλάξεις από νοσήματα που μεταδίδονται με σταγονίδια Νοσηλεία ασθενή με λοίμωξη ή φορεία από πολυανθεκτικό μικροοργανισμό που μεταδίδεται μέσω επαφής Νοσηλεία ουδετεροπενικού ασθενή;

14 1. Δέσμη μέτρων ελέγχου και πρόληψης διασποράς λοιμώξεων Υγιεινή των χεριών Βασικές Προφυλάξεις Αερογενείς Προφυλάξεις Προφυλάξεις Επαφής Προφυλάξεις από νοσήματα που μεταδίδονται με σταγονίδια Νοσηλεία ασθενή με λοίμωξη ή φορεία από πολυανθεκτικό μικροοργανισμό που μεταδίδεται μέσω επαφής Νοσηλεία ουδετεροπενικού ασθενή; ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ

15 Υγιεινή των χεριών Στόχος: Η σωστή εφαρμογή από τους επαγγελματίες υγείας των κανόνων υγιεινής των χεριών

16 Most frequent sites of infection and their risk factors* URINARY TRACT INFECTIONS Urinary catheter Urinary invasive procedures Advanced age Severe underlying disease Urolitiasis Pregnancy Diabetes 34% 13% Most common sites of health care- LACK OF associated infection and the HAND risk factors SURGICAL SITE INFECTIONS underlying the HYGIENE Inadequate antibiotic prophylaxis occurrence of Incorrect surgical skin preparation infections Inappropriate wound care Surgical intervention duration Type of wound Poor surgical asepsis Diabetes Nutritional state Immunodeficiency Lack of training and supervision 17% 14% LOWER RESPIRATORY TRACT INFECTIONS Mechanical ventilation Aspiration Nasogastric tube Central nervous system depressants Antibiotics and anti-acids Prolonged health-care facilities stay Malnutrition Advanced age Surgery Immunodeficiency BLOOD INFECTIONS Vascular catheter Neonatal age Critical care Severe underlying disease Neutropenia Immunodeficiency New invasive technologies Lack of training and supervision *ΕΚΠ. ΥΛΙΚΟ Π.Ο.Υ.

17 Compliance and professional activity* At the University Hospitals of Geneva, compliance with hand hygiene was higher among midwives and nurses, and lower among doctors % Nurse 45 Nurse aide & student Midwife Doctors Others Total Pittet D, et al. Ann Intern Med 1999 *ΕΚΠ. ΥΛΙΚΟ Π.Ο.Υ.

18 Compliance and professional activity* At the University Hospitals of Geneva, compliance with hand hygiene was higher among midwives and nurses, and lower among doctors % Nurse 45 Nurse aide & student Midwife Doctors Others Total Pittet D, et al. Ann Intern Med 1999 *ΕΚΠ. ΥΛΙΚΟ Π.Ο.Υ.

19 Compliance and health-care facility department* At the University Hospitals of Geneva, the lowest compliance with hand hygiene was observed in intensive care unit (ICU), where patients at highest risk of infection are admitted % Pediatrics Medicine Surgery Obs/Gyn ICU Pittet D, et al. Ann Intern Med 1999 *ΕΚΠ. ΥΛΙΚΟ Π.Ο.Υ.

20 Compliance and health-care facility department* At the University Hospitals of Geneva, the lowest compliance with hand hygiene was observed in intensive care unit (ICU), where patients at highest risk of infection are admitted % Pediatrics Medicine Surgery Obs/Gyn ICU Pittet D, et al. Ann Intern Med 1999 *ΕΚΠ. ΥΛΙΚΟ Π.Ο.Υ.

21 Υγιεινή των χεριών σε σχέση με τον ασθενή Πριν την επαφή με τον ασθενή Πριν από οποιαδήποτε διαδικασία ή άσηπτη τεχνική Μετά το άδειασμα υγρών του ασθενή Μετά την επαφή με τον ασθενή Μετά την επαφή με εξοπλισμό του ασθενή

22 Κανόνες σωστής εφαρμογής της Υγιεινής των χεριών Ελέγχουμε τη διαθεσιμότητα όλων των απαραίτητων υλικών Εάν τα χέρια δεν είναι εμφανώς λερωμένα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αλκοολούχο αντισηπτικό Σε δυνητικό κίνδυνο επαφής με σπορογόνους μικροοργανισμούς (π.χ.clostridium difficile) πρέπει πρώτα να χρησιμοποιήσουμε σαπούνι με νερό και μετά αλκοολούχο αντισηπτικό Χρησιμοποιούμε την απαραίτητη δόση αλκοολούχου αντισηπτικού ή σαπουνιού

23 Κανόνες σωστής εφαρμογής της Υγιεινής των χεριών Τρίβουμε με προσοχή όλες τις επιφάνειες των χεριών (παλάμες, μεσοδακτύλια διαστήματα, ακροδάκτυλα, εσωτερική επιφάνεια αντίχειρα) Εάν έχουμε χρησιμοποιήσει μόνο αλκοολούχο αντισηπτικό αφήνουμε τα χέρια μας να στεγνώσουν Εάν έχουμε χρησιμοποιήσει σαπούνι, ξεπλένουμε καλά τα χέρια μας με νερό, τα στεγνώνουμε με χειροπετσέτα μιας χρήσης και κλείνουμε τη βρύση χρησιμοποιώντας την ίδια χειροπετσέτα

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33 Που στηρίζεται η τεχνική πλυσίματος και εφαρμογής αντισηπτικού διαλύματος Επιμόλυνση χεριών Περιοχές που πιο συχνά υπολείπεται ο καθαρισμός τους κατά την διάρκεια του πλυσίματος. Ραχιαία επιφάνεια Παλαμιαία επιφάνεια πιο συχνά συχνά λιγότερο συχνά

34

35 5 ΜΑΪΟΥ ΗΜΕΡΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΧΕΡΙΩΝ Clean Care is Safer Care SAVE LIVES: Clean Your Hands World Health Organization (WHO)

36 Μέθοδολογία επιτήρησης της συμμόρφωσης στην εφαρμογή της υγιεινής των χεριών Ενεργητική Επιτήρηση Direct observation of hand hygiene is the standard practice recommended by the World Health Organization to monitor its compliance Guanche Garcell et al, QATAR MEDICAL JOURNAL,2017 / ART. 1 Κρυφοί Επιτηρητές (Secret observers) Εξωτερικοί Επιτηρητές (External observers) Επιτηρητές Τμημάτων (Unit observers)

37 Μέθοδολογία επιτήρησης της συμμόρφωσης στην εφαρμογή της υγιεινής των χεριών

38

39

40 UNITS OBSERVERS NURSES

41 Οι λοιμώξεις έχουν ένα μοναδικό χαρακτηριστικό σε σχέση με οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα υγείας ΜΕΤΑΔΙΔΟΝΤΑΙ Οι βασικές και οι ειδικές προφυλάξεις είναι τα μέτρα που σταματούν τη μετάδοση παθογόνων μικροοργανισμών

42 Η μετάδοση αφορά πολλούς... ROUTINE PRACTICES PREVENTS TRANSMISSION OF MICROORGANISMS...από ασθενή σε ασθενή...από ασθενή σε εργαζόμενο...από εργαζόμενο σε ασθενή...από εργαζόμενο σε εργαζόμενο PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

43 PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

44 PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

45 Εφαρμογή Βασικών και Ειδικών Προφυλάξεων Οι βασικές και οι ειδικές προφυλάξεις: είναι τα μέτρα που σταματούν τη μετάδοση των παθογόνων έχουν σκοπό την παροχή φροντίδας για τους ασθενείς και την εργασία για τους εργαζόμενους σε ένα ΑΣΦΑΛΕΣ περιβάλλον για όλους

46 Βασικές Προφυλάξεις μέτρα που εφαρμόζονται κατά την παροχή φροντίδας σε όλους τους ασθενείς ανεξαρτήτως αν γνωρίζουμε ότι έχουν ή όχι κάποιο μεταδοτικό νόσημα έναρξη εφαρμογής τους από τη στιγμή της εισαγωγής και για όλο το διάστημα νοσηλείας του αρρώστου δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε ποιοι άρρωστοι είναι φορείς παθογόνων

47 Βασικές Προφυλάξεις μέτρα που εφαρμόζονται κατά την παροχή φροντίδας σε όλους τους ασθενείς ανεξαρτήτως αν γνωρίζουμε ότι έχουν ή όχι κάποιο μεταδοτικό νόσημα έναρξη εφαρμογής τους από τη στιγμή της εισαγωγής και για όλο το διάστημα νοσηλείας του αρρώστου δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε ποιοι άρρωστοι είναι φορείς παθογόνων

48 Βασικές Προφυλάξεις Οι βασικές προφυλάξεις πρέπει να ενσωματώνονται στην κουλτούρα κάθε μέτρα χώρου που εφαρμόζονται υγειονομικής κατά περίθαλψης την παροχή και φροντίδας σε όλους στην τους καθημερινή ασθενείς ανεξαρτήτως πρακτική του αν κάθε γνωρίζουμε ότι έχουν φορέα παροχής υγειονομικής ή όχι περίθαλψης κάποιο μεταδοτικό για την νόσημα προστασία τόσο των ασθενών όσο και των παρόχων έναρξη εφαρμογής υπηρεσιών τους από υγείας... τη στιγμή της εισαγωγής και για όλο το διάστημα νοσηλείας του αρρώστου PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012 δεν είναι δυνατόν να γνωρίζουμε ποιοι άρρωστοι είναι φορείς παθογόνων

49 Βασικές Προφυλάξεις Περιλαμβάνουν τα εξής μέτρα: Υγιεινή των χεριών Προστατευτική ενδυμασία Υγιεινή αναπνευστικού ετικέτα βήχα Διαχείριση των αιχμηρών Άσηπτη τεχνική Απολύμανση καθαρισμό του περιβάλλοντος και εξοπλισμού Διαχείριση των αποβλήτων Ανοσοποίηση του προσωπικού PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

50 Υγιεινή των χεριών Υγιεινή των χεριών Απλό πλύσιμο των χεριών (νερό και απλό σαπούνι) Αντισηψία χεριών με αλκοολούχο διάλυμα ή ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ... PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

51 Υγιεινή των χεριών Υγιεινή των χεριών Αντισηψία χεριών με αλκοολούχο διάλυμα: Απλό πλύσιμο των χεριών (νερό και απλό σαπούνι) ΌΧΙ σε λοίμωξη από Clostiridium Difficile ΟΧΙ σε λοίμωξη από Norovirus OXΙ σε ορατά λερωμένα χέρια Αντισηψία χεριών με αλκοολούχο διάλυμα ή ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΤΟ ΠΙΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ... PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

52 Μαζεμένα μαλλιά. ΑΤΟΜΙΚΗ ΥΓΙΕΙΝΗ- ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Κοντά νύχια (όχι ακρυλικά ή σκασμένα βερνίκια) α. Αποφύγετε να φοράτε τεχνητά νύχια ή προεκτάσεις νυχιών όταν έρχεστε σε απευθείας επαφή με τους ασθενείς β. Κρατήστε τα φυσικά νύχια κοντά (άκρες λιγότερο από 0.5 εκατ. μάκρος) Ελάχιστα κοσμήματα Κάλυψη τραυμάτων με αδιάβροχο επίδεσμο WHO Guidelines on hand Hygiene in health Care, 2009 Pittet D et al. Evidence-based model for hand transmission during patient care and the role of improved practices. Lancet Infectious Diseases, 2006, 6:

53 Προστατευτική Ενδυμασία Περιλαμβάνουν τα εξής μέτρα: Γάντια μιας χρήσης Ρόμπα μιας χρήσης Μάσκα με ή χωρίς προστασία οφθαλμών Γυαλιά PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

54 Προστατευτική Ενδυμασία Προστατεύει από έκθεση σε μολυσματικούς παράγοντες το δέρμα τους βλεννογόνους αναπνευστικού: μύτη στόμα τα μάτια την ενδυμασία Το τι θα χρησιμοποιηθεί κάθε φορά αποφασίζεται ανάλογα με την «εκτίμηση κινδύνου» PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

55 Ατομική Προστατευτική Ενδυμασία Λήψη αίματος γάντια Διασωλήνωση γάντια/μάσκα/γυαλιά Αναρρόφηση γάντια/μάσκα/γυαλιά Τοποθέτηση ΚΑΚ πλήρη ενδυμασία Λήψη ζωτικών σημείων τίποτε Αιμορραγία γάντια/αδιάβροχη ρόμπα/μάσκα/γυαλιά Ωσφυονωτιαία παρακέντηση γάντια/μάσκα/ρόμπα Αλλαγή χειρουργικού τραύματος γάντια/ρόμπα/μάσκα

56 PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

57 ΣΩΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΓΑΝΤΙΩΝ ΣΩΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΡΟΜΠΑΣ PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012 ΣΩΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΜΑΣΚΑΣ

58 ΣΩΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΟΦΘΑΛΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

59 Υγιεινή του αναπνευστικού/ετικέτα βήχα Το μέτρο εντάχθηκε στις Βασικές Προφυλάξεις μετά την επιδημία του SARS κατά την οποία πολλοί επαγγελματίες υγείας μολύνθηκαν όταν προσήλθαν στα νοσοκομεία κρούσματα της νόσου Εφαρμόζεται σε οποιονδήποτε ασθενή προσέρχεται στο νοσοκομείο και έχει συμπτώματα λοίμωξης του αναπνευστικού PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

60 Respiratory Hygiene/ cough etiquette Το μέτρο εφαρμόζεται με την κλινική υποψία και πριν την εργαστηριακή επιβεβαίωση Μάσκα ΕΥ Μάσκα στον ασθενή Τοποθέτηση σε απόσταση >1m από τους άλλους ασθενείς Νοσηλεία σε ξεχωριστό δωμάτιο Φυσική απομόνωση: κουρτίνες ή παραβάν Εκπαίδευση αρρώστου Κάλυψη του βήχα με χαρτομάντιλο ή με τον αγκώνα Ασφαλής απόρριψη χαρτομάντιλων σε κίτρινο box Hand hygiene PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

61 Respiratory Hygiene/ cough etiquette ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΧΜΗΡΩΝ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ Το μέτρο εφαρμόζεται με την κλινική υποψία και πριν την εργαστηριακή επιβεβαίωση Μάσκα ΕΥ Μάσκα στον ασθενή Τοποθέτηση σε απόσταση >1m από τους άλλους ασθενείς Νοσηλεία σε ξεχωριστό δωμάτιο Φυσική απομόνωση: κουρτίνες ή παραβάν Εκπαίδευση αρρώστου Κάλυψη του βήχα με χαρτομάντιλο ή με τον αγκώνα Ασφαλής απόρριψη χαρτομάντιλων σε κίτρινο box Hand hygiene PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

62 Αρχές πρόληψης ατυχημάτων με αιχμηρά Περιορισμός χρήσης αιχμηρών ή αντικατάστασή τους με ασφαλέστερες συσκευές Διαμόρφωση ασφαλούς πεδίου εργασίας που επιτρέπει την άνεση στο χειρισμό των αιχμηρών αντικειμένων Χρήση αιχμηρών και δοχείων απόρριψης με προδιαγραφές ασφαλείας Δοχεία απόρριψης σε απόσταση <1m από το πεδίο χρήσης τους Διοικητικές παρεμβάσεις (περιγραφή διαδικασιών και εκπαίδευση προσωπικού)

63 Αρχές πρόληψης ατυχημάτων με αιχμηρά Συμμόρφωση στις ορθές πρακτικές (βασικές προφυλάξεις, μη επανατοποθέτηση καλυμμάτων αιχμηρών) Ορθή χρήση ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού Ειδικό κλειστό κύκλωμα αιμοληψίας Εκπαίδευση προσωπικού στην ασφαλή χρήση των αιχμηρών και διαχείριση των βιολογικών υγρών

64 Αρχές πρόληψης ατυχημάτων με αιχμηρά Συμμόρφωση στις ορθές πρακτικές (βασικές προφυλάξεις, μη επανατοποθέτηση καλυμμάτων αιχμηρών) Ορθή χρήση ατομικού πρπστατευτικού εξοπλισμού Εκπαίδευση προσωπικού στην ασφαλή χρήση των αιχμηρών και διαχείριση των βιολογικών υγρών

65 ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΧΜΗΡΩΝ Αν ο άρρωστος είναι διεγερτικός πριν την παρακέντηση ζητάμε βοήθεια Το άτομο που χρησιμοποιεί το αιχμηρό είναι το ίδιο υπέυθυνο για την ασφαλή απόρριψή του Δεν επανατοποθετούμε το καπάκι στις βελόνες Τα δοχεία αιχμηρών γεμίζονται ως τα 2/3 Απόριψη αιχμηρών σε αδιάτρητα δοχεία : με το αιχμηρό άκρο με φορά προς τα κάτω σταθερή οπτική επαφή με το αιχμηρό φωνητική προειδοποίηση

66 ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΧΜΗΡΩΝ Συμμόρφωση στις ορθές πρακτικές (βασικές προφυλάξεις, μη επανατοποθέτηση καλυμμάτων αιχμηρών) Ορθή χρήση ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού Εκπαίδευση προσωπικού στην ασφαλή χρήση των αιχμηρών και διαχείριση των βιολογικών υγρών

67 ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΧΜΗΡΩΝ Συμμόρφωση στις ορθές πρακτικές (βασικές προφυλάξεις, μη επανατοποθέτηση καλυμμάτων αιχμηρών) Ορθή χρήση ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού Εκπαίδευση προσωπικού στην ασφαλή χρήση των αιχμηρών και διαχείριση των βιολογικών υγρών

68 BMC Infectious Diseses 2006, 6:130 Υγιεινή του περιβάλλοντος Επιβίωση των μικροοργανισμών στις επιφάνειες Προληπτικά δεν αγγίζουμε επιφάνειες με βρώμικα γάντια ή χέρια

69 Υγιεινή του περιβάλλοντος Επιβίωση των μικροοργανισμών στις επιφάνειες Προληπτικά δεν αγγίζουμε επιφάνειες με βρώμικα γάντια ή χέρια ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ: ΕΠΙΦΑΝΕΙΩΝ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΙΜΑΤΙΣΜΟΥ BMC Infectious Diseses 2006, 6:130

70 Εμβολιασμοί: Ανοσοποίηση Επαγγελματιών Υγείας 1. για νοσήματα που υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος επίπτωσής τους λόγω επαγγελματικής ιδιότητας (π.χ.tb, HBV, HAV) 2. έναντι νοσημάτων που επιφέρουν ΔΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ (π.χ. Ιός της γρίπης, Ιός της Ιλαράς) Παθητική Ανοσοποίηση: VZIG, HBIG, RIG, measles IG, HAV IG Χημειοπροφύλαξη μετά από έκθεση σε: N. menigitidis, B.pertussis, Influenza virus, HIV, group A streptococcus

71 Επιπρόσθετα μέτρα στις Βασικές Προφυλάξεις Έλεγχος Επισκεπτηρίου: Απαγόρευση εισόδου ατόμων με συμπτώματα μεταδοτικού νοσήματος Μείωση του αριθμού των επισκεπτών Τήρηση των ωρών επισκεπτηρίου

72

73

74 PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

75 Υγιεινή χεριών ΜΑΠ Μάσκα και οφθαλμική προστασία Τα συστατικά των βασικών προφυλάξεων Καθαριότητα περιβάλλοντος Απομόνωση ασθενών Διαχείριση απορριμάτων Ιατρονοσηλευτικός εξοπλισμός Αναπνευστική υγιεινή Διαχείριση ιματισμού Ασφαλής χρήση αιχμηρών

76

77 Ειδικές Προφυλάξεις Ειδικά μέτρα που λαμβάνονται όταν είτε: Είναι γνωστό το νόσημα από το οποίο πάσχει ο ασθενής Υπάρχει ισχυρή υποψία ότι ο ασθενής πάσχει από συγκεκριμένο νόσημα

78 Πότε ξεκινά η εφαρμογή τους; Ειδικά μέτρα που λαμβάνονται: Πριν την εργαστηριακή επιβεβαίωση με βάση την κλινική εικόνα του αρρώστου Γίνεται εκτίμηση κινδύνου ύπαρξης μεταδοτικού νοσήματος με βάση την κλινική εικόνα και το ιστορικό του αρρώστου και αποφασίζεται το είδος των ειδικών προφυλάξεων που απαιτούνται

79

80

81

82 ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ ΕΠΑΦΗΣ

83 CDC/ISOLATION 2007 Προφυλάξεις Σταγονιδίων (Droplet Transmission) Τα σταγονίδια είναι αρκετά βαριά έχουν μέγεθος >5μm δεν εκτινάσσονται σε μεγάλη απόσταση ούτε παραμένουν αιωρούμενα στην ατμόσφαιρα Δεν έχει καθοριστεί με απόλυτο τρόπο η ακριβής απόσταση μετάδοσης γιατί η εκτίναξη σταγονιδίων επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως: Υγρασία της ατμόσφαιρας Ένταση του βήχα Ρευστότητα εκκρίσεων

84

85

86

87 Αερογενείς Προφυλάξεις Πολύ μικρά σωματίδια από την εξάτμιση σταγονιδίων ή σκόνης με λοιμογόνο παράγοντα μπορούν: - Να μείνουν στον αέρα για μακρό χρόνο - Να ταξιδέψουν μακρύτερα από τα σταγονίδια με μορφή αερολύματος με τα ρεύματα αέρα σε απόσταση μεγαλύτερη των 2 μέτρων από την πηγή Παραδείγματα: Φυματίωση Ιλαρά VZV, Staphylococcus aureus προερχόμενος από τραύματα

88 Αερογενείς Προφυλάξεις Γίνεται με εισπνοή λεπτών πυρηνικών σταγονιδίων 5 μm Τα πυρηνικά σταγονίδια αιωρούνται στον αέρα και μεταφέρονται σε μεγάλη απόσταση Για να γίνει η μετάδοση δεν είναι απαραίτητο να βρίσκεται κάποιος στο ίδιο δωμάτιο με τον άρρωστο!!!

89 Αερογενείς Προφυλάξεις (Airborne Precautions) Δωμάτιο Αυστηρή απομόνωση του αρρώστου με ΜΟΝΟΚΛΙΝΟ Θάλαμος Αρνητικής Πίεσης ΙΔΑΝΙΚΑ έχει πίεση μικρότερη από αυτή των γύρω δωματίων και του διαδρόμου η διαφορά πίεσης επιτυγχάνεται τον όγκο που απομακρύνεται με τον εξαερισμό μεγαλύτερο από αυτόν της παροχής έχει προθάλαμο, και τούαλέτα αερισμός μέσω φίλτρων HEPA (High Efficiency Particulate Air) >12 αλλαγές αέρα/h

90

91

92 ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΓΙΑ ΟΣΟ ΔΙΑΤΗΡΟΥΝΤΑΙ ΚΑΘΑΡΕΣ ΚΑΙ ΣΕ ΚΑΛΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Μάσκες Υψηλής Αναπνευστικής Προστασίας στα Αερογενώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα Χρήση μάσκας P3 H χρήση της μάσκας μόνο από επαγγελματίες υγείας Δεν χρησιμοποιείται από τον ασθενή γιατί φιλτράρει μόνο τον εισπνεόμενο αέρα Δε χρησιμοποιείται από τους στενούς συγγενείς: έχουν ήδη εκτεθεί Σε ΙΛΑΡΑ + ΑΝΕΜΟΒΛΟΓΙΑ Χρήση μάσκας P3 μόνο από άτομα που δεν έχουν εμβολιαστεί ή νοσήσει Οι μάσκες P3 φιλτράρουν το λιγότερο το 99% των αιωρούμενων σωματιδίων ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ ΦΙΛΤΡΑΡΟΥΝ ΜΟΝΟ ΤΟΝ ΕΙΣΠΝΕΟΜΕΝΟ ΑΕΡΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟ ΕΝΑΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟ ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΙ ΟΤΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΝΟΗ

93

94

95

96 ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΝΟΣΗΛΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗΣ

97

98 Απομόνωση ασθενών που εφαρμόζονται ειδικές προφυλάξεις Απομόνωση Πηγής (Source Isolation): έχει σα σκοπό τον περιορισμό του λοιμογόνου παράγοντα και την πρόληψη της διασποράς του γίνεται με νοσηλεία του αρρώστου σε: μονόκλινο δωμάτιο cohorting (συν-νοσηλεία αρρώστων με κοινό παθογόνο) κοινός θάλαμος Αντίστροφη Απομόνωση (Reverse Isolation): έχει σα σκοπό την προστασία του αρρώστου που έχει αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και κινδυνεύει από μικροοργανισμούς που βρίσκονται στο περιβάλλον

99 Μεταφορά ασθενών που εφαρμόζονται ειδικές προφυλάξεις Ενημέρωση τμηματος υποδοχής Κάλυψη μολυσματικών περιοχών Κάλυψη του αρρώστου με καθαρό ιματισμό Μάσκα στον άρρωστο αν απαιτείται από τον τρόπο μετάδοσης Προφυλάξεις στον επαγγελματία υγείας που μεταφέρει τον ασθενή Απολύμανση του χώρου (αναλόγως τρόπου μετάδοσης) και αυστηρή τήρηση του χρόνου για διάθεση σε επόμενο ασθενή

100 Διαχείριση ασθενούς που εφαρμόζονται ειδικές προφυλάξεις 1. Φυσικός διαχωρισμός ασθενών (Απομόνωση, Συνοσηλεία, Κοινός θάλαμος) 2. Σήμανση θαλάμου και φακέλου 3. Αποκλειστικός ιατρικός εξοπλισμός 4. Σωστή εφαρμογή και αφαίρεση του ΑΠΕ (βήματα, χώρος τοποθέτησης και αφαίρεσης) 5. Διαχωρισμός νοσηλευτών (νοσηλεία στο τέλος) 6. Ενημέρωση επισκεπτηρίου 7. Μετακινήσεις ασθενών 8. Υγιεινή του περιβάλλοντος 9. Μέτρα Ατομικής Προστασίας

101 PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

102 PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

103 PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

104

105 Figure:Components Required When Implementing Routine Practices and Additional Precautions PIDAC: Routine Practices and Additional Precautions in All Health Care Settings November, 2012

106 Ορθός Τρόπος Μεταφοράς Κλινικών Δειγμάτων Η επιλογή του είδους του κλινικού δείγματος για εργαστηριακή ανάλυση, καθώς και η συλλογή και μεταφορά του στο Εργαστήριο είναι καθοριστικές παράμετροι για τη σωστή αντιμετώπιση του ασθενούς Οι κλινικοί γιατροί πρέπει να βρίσκονται σε επικοινωνία με το Εργαστήριο, ώστε να διασφαλίζουν ότι όλη η διαδικασία συλλογής και διακίνησης του δείγματος είναι η ενδεδειγμένη ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

107 Ορθός Τρόπος Μεταφοράς Κλινικών Δειγμάτων Η μεταφορά μέσα στο νοσοκομείο πραγματοποιείται με το: Νοσηλευτικό προσωπικό Σωληνωτό ταχυδρομείο Εκτός νοσοκομείου πραγματοποιείται από: Υπηρεσία μεταφορών του Νοσοκομείου Ταχυδρομείο Ιδιωτική μεταφορά ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

108 Συλλογή και Μεταφορά Κλινικών Δειγμάτων Συλλογή του κατάλληλου κλινικού δείγματος Αντιπροσωπευτικό και σε επαρκή ποσότητα Λήψη στο σωστό χρόνο Μεταφορά στο κατάλληλο εργαστήριο με το σωστότερο τρόπο έγκαιρα εξασφάλιση της ποιότητας του δείγματος ασφαλής για το μεταφορέα και το κοινό ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

109 Κανόνες Μεταφοράς Κλινικών Δειγμάτων Το δοχείο ή σωληνάριο συλλογής του δείγματος: εξωτερικά είναι καθαρό και δεν έχει μολυνθεί είναι καλά κλεισμένο (αποφυγή διαρροών του υλικού) φέρει ετικέτα όπου αναγράφεται το όνομα και ο κωδικός του ασθενούς, το είδος του δείγματος, η ημερομηνία και ώρα λήψης φέρει σήμανση επικινδυνότητας (π.χ. HIV, HBV, HCV, Tb) ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

110

111 Κανόνες Μεταφοράς Κλινικών Δειγμάτων Συνοδεύεται από παραπεμπτικό: με τα στοιχεία του ασθενούς, το είδος του δείγματος, την ανατομική περιοχή προέλευσης, τη ζητούμενη εξέταση, στοιχεία από το ιστορικό και τα στοιχεία του θεράποντος γιατρού Το δείγμα για μεταφορά εντός του νοσοκομείου τοποθετείται: σε διαφανή πλαστικό φάκελο (κλείνει αεροστεγώς) σε όρθια θέση σε κουτί μεταφοράς από πλαστικό ή μέταλλο (δεν επιτρέπει διαρροές, κλείνει ερμητικά) Το παραπεμπτικό τοποθετείται στην ειδική θήκη Μεταφορά στο εργαστήριο άμεσα Φύλαξη σε κατάλληλες συνθήκες αν δεν μεταφερθεί αμέσως Ο μεταφορέας πρέπει να έχει τον κατάλληλο εξοπλισμό (γάντια, μπλούζα κ.ά.)

112 Κανόνες Μεταφοράς Κλινικών Δειγμάτων Το κλινικό δείγμα δεν μεταφέρεται ποτέ: σε σύριγγα με βελόνα! με γυμνά χέρια! ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

113 Κανόνες Μεταφοράς Κλινικών Δειγμάτων Μεταφορά με το σωληνωτό ταχυδρομείο: Τα δείγματα μετά τη συσκευασία τους τοποθετούνται σε οβίδες και αποστέλλονται στα κατάλληλα εργαστήρια Δεν αποστέλλονται με το σωληνωτό ταχυδρομείο: δείγματα εγκεφαλονωτιαίου υγρού δείγματα για ιστολογική ή κυτταρολογική εξέταση αιμοκαλλιέργειες δείγματα σε γυάλινα σωληνάρια ή δοχεία

114 Κανόνες Μεταφοράς Κλινικών Δειγμάτων εκτός νοσοκομείου: Το κλινικό δείγμα: τοποθετείται σε υδατοστεγές δοχείο ή σωληνάριο περιτυλίσσεται το δοχείο ή το σωληνάριο με απορροφητικό υλικό ακολούθως τοποθετείται σε 2ο δοχείο από μέταλλο ή πλαστικό ή σε πλαστικό φάκελο, τα οποία κλείνουν με βιδωτό καπάκι ή ταινία αντίστοιχα, είναι ανθεκτικά και υδατοστεγή το 2οδοχείο ή ο φάκελος τοποθετείται σε 3οδοχείο από ξύλο ή χαρτόνι για την προστασία του περιεχομένου από τις επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

115

116

117 Οδηγίες για τη συσκευασία βιολογικών υλικών (ΚΥΑ) Σε όλα τα δοχεία και τα έγγραφα αποστολής υπάρχουν πλήρη στοιχεία του αποστολέα και του παραλήπτη Για όλα τα επικίνδυνα υλικά επισυνάπτεται στη συσκευασία ειδική ετικέτα κινδύνου και συνοδεύονται από δήλωση αποστολής Πληροφορίες για απαιτήσεις θερμοκρασίας. Εάν χρησιμοποιείται ξηρός πάγος τοποθετείται έξω από το 2οδοχείο, η εξωτερική συσκευασία πρέπει να επιτρέπει την απελευθέρωση του CO2 (κίνδυνος έκρηξης) [UN1845,οδηγία 904] ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

118 Παραλαβή κλινικών δειγμάτων Καταγραφή δείγματος Στοιχεία ασθενούς Υλικό και ανατομική περιοχή λήψης, ζητούμενη εξέταση Ημερομηνία και ώρα παραλαβής Έλεγχος του δείγματος για την πιστοποίηση της καταλληλότητάς του Η διαδικασία εξέτασης ή φύλαξης του δείγματος αρχίζει αμέσως Τα κλινικά δείγματα από φυσιολογικά στείρες περιοχές του σώματος (π.χ. ΕΝΥ) πρέπει να εξετάζονται ταχέως και κατά προτεραιότητα με την κατάλληλη μεθοδολογία ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

119 Κριτήρια για απόρριψη δειγμάτων Ανώνυμα δείγματα Ανεπαρκής ποσότητα Δείγματα σε ακατάλληλο σωληνάριο ή δοχείο ή με συντηρητικό Σε περιπτώσεις υποψίας επιμόλυνσης δείγματος Όταν μεταφέρονται ή φυλάσσονται με ακατάλληλο τρόπο Όταν δεν γνωρίζουμε πόσο έχει καθυστερήσει για να φτάσει στο εργαστήριο Ραγισμένο ή σπασμένο σωληνάριο ή δοχείο Αποξηραμένο δείγμα σε στυλεό Διπλό δείγμα στο ίδιο 24ωρο (εκτός από τις αιμοκαλλιέργειες) ΚΥΑ 52280/4720/ (ΦΕΚ Β 2640/2011) ΚΥΑ 52167/4683/2012 (ΦΕΚ Β 37/2012) ΚΥΑ 35043/2524/ (ΦΕΚ Β 1385/2010) ICAO (International Civil Aviation Organization) IATA (International Air Transport Association)

120 The result of any laboratory test is only as good as the sample received in the laboratory

121 Εργαστήρια Αναφοράς για διαχείριση κλινικών δειγμάτων Ταξινόμηση λοιμωξιογόνων μικροοργανισμών κατά ομάδες κινδύνου: Ομάδα Κινδύνου Επίπεδο Κινδύνου Χαρακτηριστικά Μικροοργανισμού Ομάδα 1 Ομάδα 2 Ομάδα 3 Ομάδα 4 Μηδενικός ή χαμηλός ατομικός και κοινωνικός κίνδυνος Μέτριος ατομικός και χαμηλός κοινωνικός κίνδυνος Υψηλός ατομικός και χαμηλός κοινωνικός κίνδυνος Υψηλός ατομικός και κοινωνικός κίνδυνος Μικροοργανισμός που είναι απίθανο να προκαλέσει νόσο σε ανθρώπους και ζώα Παθογόνος Μικροοργανισμός που μπορεί να προκαλέσει νόσο σε ανθρώπους ή ζώα, είναι όμως απίθανο να είναι σοβαρός κίνδυνος σε εργαζόμενους σε Εργαστήρια, στη Κοινωνία, στη πανίδα και στο Περιβάλλον. Μπορεί να προκαλέσει σοβαρή αλλά αντιμετωπίσιμη λοίμωξη με περιορισμένο κίνδυνο διασποράς. Παθογόνος Μικροοργανισμός που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο σε ανθρώπους ή ζώα, αλλά κανονικά δεν διασπείρεται από ένα μολυσμένο άτομο σε άλλο.υπάρχουν αποτελεσματικά προληπτικά και θεραπευτικά μέσα. Παθογόνος Μικροοργανισμός που μπορεί να προκαλέσει σοβαρή νόσο σε ανθρώπους ή ζώα και διασπείρεται από ένα μολυσμένο άτομο σε άλλο, αμέσως ή εμμέσως. Συνήθως δεν υπάρχουν αποτελεσματικά προληπτικά και

122 Εργαστήρια Αναφοράς για διαχείριση κλινικών δειγμάτων Σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) οι οποίες έχουν ενσωματωθεί στην Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία, τα εργαστήρια κατατάσσονται σε επίπεδα Βιοασφάλειας (biosafety level, BSL), με στόχο την αποτελεσματική προστασία των εργαζομένων του εργαστηρίου

123 Α/Α Επίπεδο Βιοασφάλειας Εργαστήρια Αναφοράς για διαχείριση κλινικών δειγμάτων Ταξινόμηση των Εργαστηρίων σε 4 επίπεδα Βιοασφάλειας Είδος Εργαστηρίου Εργαστηριακή Πρακτική Εξοπλισμός Ασφαλείας 1 Βασικό Επίπεδο Βιοασφάλειας 1 Βασική εκπαίδευση και έρευνα Ορθές Εργαστηριακές Πρακτικές Κανείς, ανοιχτός πάγκος 2 Βασικό Επίπεδο Βιοασφάλειας 2 Πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας διαγνωστικές υπηρεσίες, έρευνα ΟΕΠ + προστατευτικός ρουχισμός, σήμανση βιοκινδύνων Θάλαμος Βιολογικής Ασφάλειας για aerosols (BSC, BioSafety Cabinet) 3 Απομόνωση Επίπεδο Βιοασφάλειας 3 Ειδικές διαγνωστικές υπηρεσίες και έρευνα Επίπεδο 2 + ειδικός ρουχισμός, ελεγχόμενη πρόσβαση, κατευθυνόμενος αερισμός ΘΒΑ ή /και άλλες διατάξεις για όλες τις δραστηριότητες 4 Απομόνωση Επίπεδο Βιοασφάλειας 4 Επικίνδυνες Μονάδες Παθογόνων Επίπεδο 3 + αεροστεγής είσοδος, ντους εξόδου, ειδική αποκομιδή απορριμάτων ΘΒΑ, στολές θετικής πίεσης, αποστειρωτής 2 όψεων, φιλτραρισμένος αέρας

124 Α/Α Επίπεδο Βιοασφάλειας 1 Βασικό Επίπεδο Βιοασφάλειας 1 2 Βασικό Επίπεδο Βιοασφάλειας 2 3 Απομόνωση Επίπεδο Βιοασφάλειας 3 4 Απομόνωση Επίπεδο Βιοασφάλειας 4 Εργαστήρια Αναφοράς για διαχείριση κλινικών δειγμάτων Ταξινόμηση των Εργαστηρίων σε 4 επίπεδα Βιοασφάλειας Είδος Συνήθως οι χειριζόμενοι Εργαστηριακή Εξοπλισμός μικροοργανισμοί Εργαστηρίου Πρακτική στο Επίπεδο Ασφαλείας Βιοασφάλειας 2, ανήκουν στην ομάδα επικινδυνότητας Βασική εκπαίδευση 2 (σαλμονέλες, Ορθές Εργαστηριακές ιοί της Κανείς, ανοιχτός πάγκος και έρευνα Πρακτικές γρίπης, της ανεμοβλογιάς κλπ.). Πρωτοβάθμια ΟΕΠ + Θάλαμος Βιολογικής Υπάρχουν φροντίδα όμως υγείας περιπτώσεις, προστατευτικός όπου το Ασφάλειας για επίπεδο διαγνωστικές βιοασφάλειας ρουχισμός, 2 εφαρμόζεται σήμανση aerosols (BSC, και υπηρεσίες, σε βιολογικούς έρευνα βιοκινδύνων παράγοντες BioSafety Cabinet) Ειδικές της ομάδας 3, οι Επίπεδο οποίοι 2 + δεν ειδικός ΘΒΑ ή /και άλλες διαγνωστικές ρουχισμός, διατάξεις για όλες τις μεταδίδονται υπηρεσίες και αερογενώς ελεγχόμενη (π.χ. ο ιός HIV δραστηριότητες και έρευνα οι ιοί της ηπατίτιδας πρόσβαση, Β και C). Επικίνδυνες Μονάδες Παθογόνων κατευθυνόμενος αερισμός Επίπεδο 3 + αεροστεγής είσοδος, ντους εξόδου, ειδική αποκομιδή απορριμάτων ΘΒΑ, στολές θετικής πίεσης, αποστειρωτής 2 όψεων, φιλτραρισμένος αέρας

125 The Risk RG 1 RG 2 RG 3 RG 4 Όλα τα Κλινικά Διαγνωστικά Εργαστήρια πρέπει να είναι σχεδιασμένα για επίπεδο Βιοασφάλειας 2 και πάνω Καθώς κανένα Εργαστήριο δεν μπορεί να έχει πλήρη έλεγχο στα δείγματα που παραλαμβάνει, είναι δυνατόν το προσωπικό να εκτεθεί σε υψηλότερους κινδύνους από τους αναμενόμενους Κάθε Εργαστήριο πρέπει να διαθέτει ένα Εγχειρίδιο Ασφαλείας το οποίο να: Εντοπίζει γνωστούς και δυνητικούς κινδύνους Περιγράφει πρακτικές και διαδικασίες ελαχιστοποίησης ή και εξάλειψης αυτών των κινδύνων

126 Εργαστήρια Αναφοράς για διαχείριση κλινικών δειγμάτων Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

127