ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΒΑ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΒΑ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΕΘΝΗ ΕΞΩΣΤΡΕΦΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΟΙΝΟΠΟΙΗΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Μεταπτυχιακός Φοιτητής: ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ (ΑΜ 206) Επιβλέπων Καθηγητής: ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ Τριμελής επιτροπή: ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΜΠΕΛΛΑΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΓΕΩΡΓΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΤΡΑ

2 2

3 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να ευχαριστήσω την καθηγήτρια μου κ Καραγιάννη Δέσποινα ως δείγμα αναγνώρισης της προσφοράς της και την πολύτιμης βοήθειας της για την ολοκλήρωση της διπλωματικής μου εργασίας.οι πολύτιμες γνώσης της και η συνεχή αλλά και σωστή κριτική της συνέβαλαν τα μέγιστα για την παρουσίαση αυτού του αποτελέσματος. Επίσης εκφράζω τις ευχαριστίες μου στον κ Αθανάσιο Μπέλλα και κ Αντώνιο Γεωργόπουλο για τις εποικοδομητικές υποδείξεις και προτάσεις τους που βοήθησαν με την σειρά τους στην παρουσίαση αυτής της διπλωματικής εργασίας Δεν θα μπορούσε να παραλείψω τους καθηγητές μου για τις πολύτιμες γνώσεις που μου προσέφεραν και τους συμφοιτητές μου που με στήριξαν και με βόηθησαν σε κάθε μου πρόβλημα. Τέλος, το μεγαλύτερο ευχαριστώ θέλω να τον δώσω στην οικογένεια μου για την αγάπη και την στήριξή τους όλα αυτά τα χρόνια καθώς και την θυσίες που έχουν κάνει ώστε να φτάσω ως εδώ. Δημόπουλος Δημήτριος Πάτρα

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ..11 ABSTRACT.12 ENOTHTA A 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ..13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ο ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤO EΞΩΤΕΡΙΚΟ Εισαγωγή Περιγραφή του οίνου Τύποι οίνου Κατηγορίες οίνου Ο κλάδος της αμπελουργίας στην Ελλάδα Παραγωγή οίνου Κατανάλωση οίνουυ Εισαγωγές-Αξία εισαγόμενου οίνου Εξαγωγές-Αξία εξαγόμενου οίνου-εμπόδια εξαγωγών Εκτάσεις δικαιώματα φύτευσης αμπέλων Δίκτυα διανομής-πιστωτική πολιτική Ευρωπαϊκή Ένωση Διεθνή αγορά οίνου Παγκόσμια έκταση αμπέλων Παγκόσμια παραγωγή οίνου Οι 10 μεγαλύτερες χώρες παραγωγής οίνου Μεταβολή στην παγκόσμια παραγωγή οίνου Παγκόσμια κατανάλωση οίνου Οι 10 μεγαλύτερες χώρες σε κατανάλωση οίνου Το παγκόσμιο εμπόριο οίνου

5 Οι 10 μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες Θεσμικό πλαίσιο Πολιτική εμπορίου Η νέα Κοινή Οργάνωση Αμπελοοινικής Αγοράς (ΚΟΑ)...45 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Εισαγωγή Ορισμός και χαρακτηριστικά της στρατηγικής συμμαχίας Κίνητρα σύναψης στρατηγικών συμμαχιών Προϋποθέσεις επιτυχίας της στρατηγικής συμμαχίας Παραδείγματα εφαρμογής στρατηγικών συμμαχιών σε διάφορους τομείς Ορισμός και έννοια της ομαδοποίησης των επιχειρήσεων Πλεονεκτήματα Ομαδοποιήσεων Παραδείγματα εφαρμογής σε διαφόρους τομείς δραστηριότητας..57 ΕΝΟΤΗΤΑ Β ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3.1 Καθορισμός ερευνητικού στόχου Μεθοδολογία έρευνας Στάδια Δειγματοληψίας Ορισμός του πληθυσμού Καθορισμός της δειγματοληπτικής μονάδας Προσδιορισμός του δειγματοληπτικού πλαισίου Επιλογή της δειγματοληπτικής μεθόδου Προσδιορισμός μεγέθους δείγματος Σχεδιασμός της διαδικασίας, διεξαγωγής της έρευνας Διεξαγωγή υλοποίηση της δειγματοληψίας Διαδικασία σχεδιασμού, κατασκευής και χορήγησης ερωτηματολογίου Σημασία ερωτηματολογίου Στάδια σχεδιασμού και κατασκευής του ερωτηματολογίου Χορήγηση ερωτηματολογίου/ συλλογή και ανάλυση δεδομένων 70 5

6 3.4.4 Δόμηση του ερωτηματολογίου Εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπλήρωση Τεχνικές ανάλυσης δεδομένων 73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΟΝΟΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ανάλυση κινήτρων εξαγωγών Ανάλυση εμποδίων εξαγωγών Ανάλυση Ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος Ανάλυση διαφήμισης και προβολής του κρασιού Ανάλυση τιμολόγησης του κρασιού Ανάλυση των σχέσεων και των στρατηγικών συνεργασιών των επιχειρήσεων Ανάλυση της συμβολής των στρατηγικών σχέσεων και συνεργασιών Των επιχειρήσεων Ανάλυση της απόδοσης των εξαγωγών Προφίλ των επιχειρήσεων 123 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑΣ 127 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6.ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΩΝ Ανάλυση των σημαντικότερων συσχετίσεων ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗΣ Ανάλυση παλινδρόμησης της μεταβλητής ανάπτυξη των επιχειρήσεων Ανάλυση παλινδρόμησης της μεταβλητής αποδοτικότητα των επιχειρήσεων Ανάλυση παλινδρόμησης της μεταβλητής απόδοση των εξαγωγών..157 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 161 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ.162 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ.163 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.174 Α. Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία.174 Β. Ελληνική Βιβλιογραφία

7 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας 1. Παραγωγή οίνου στην Ελλάδα (σε 1000εκατόλιτρα) 17 Πίνακας 2. Κατανάλωση Οίνου στην Ελλάδα( )..19 Πίνακας 3. Εισαγωγές οίνου Πίνακας 4. Αξία εισαγωγών οίνου σε ( )..21 Πίνακας 5. Εξαγωγές οίνου (σε HL).22 Πίνακας 6. Αξία εξαγωγών οίνου σε ( ) 24 Πίνακας 7. Εκτάσεις και δικαιώματα φύτευσης αμπέλων.26 Πίνακας 8. Παγκόσμια έκταση αμπελώνων Πίνακας 9. Παγκόσμια παραγωγή οίνου Πίνακας 10. Οι 10 μεγαλύτερες οινοπαραγωγικές χώρες τη χρονική περίοδο Πίνακας 11. Οι 10 μεγαλύτερες χώρες σε κατανάλωση οίνου τη χρονική περίοδο Πίνακας 12. Οι 10 μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες οίνου την χρονική περίοδο Πίνακας 13. Βαθμός σημαντικότητας των κινήτρων για την συνέχιση της εξαγωγικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων (q1).74 Πίνακας 14. Εμπόδια εξαγωγικής δραστηριότητας(q2)..78 Πίνακας 15. Παράγοντες ανταγωνιστικού εξαγωγικού πλεονεκτήματος(q3).83 Πίνακας 16. Μέσα προβολής και προώθησης του οίνου (q4)...88 Πίνακας 17. Στόχοι Στρατηγικής τιμολόγησης οίνου(q5)...92 Πίνακας 18. Στρατηγικές συμμαχίες, συνεργασίες και μακροχρόνιες σχέσεις με άλλες επιχειρήσεις (q6)..95 Πίνακας 19. Προτάσεις σχετικά με τους εταιρικούς συνεργάτες-συμμάχους των οινοποιητικών επιχειρήσεων (q7).98 Πίνακας 20. Συμβολή συνεργασίας και στενότερων σχέσεων (στρατηγικό δίκτυο) στις επιχειρήσεις(q8) Πίνακας 21. Βαθμός Ικανοποίησης από τη συνεργασία λόγω Οικονομικών Αποτελεσμάτων(q9) 109 Πίνακας 22. Προοπτικές δεσμών της κυριότερης συνεργασίας(q10) 111 Πίνακας 23. Απόδοσης Εξαγωγών (q11).112 Πίνακας 24. Εξαγωγικών Πωλήσεων επί των συνολικών Πωλήσεων (q12)

8 Πίνακας 25. Πλήθος χωρών όπου πραγματοποιούνται εξαγωγές (q13).118 Πίνακας 26. Κυριότερες χώρες όπου πραγματοποιήθηκαν εξαγωγές (q14).119 Πίνακας 27. Αριθμός Εργαζομένων (q16) 121 Πίνακας 28. Έτη πραγματοποίησης εξαγωγών (q17) Πίνακας 29. Αποτελέσματα ελέγχου Cronbach α 126 Πίνακας 30. Ανάλυση συσχετίσεων (Correlations)..131 Πίνακας 31. Model Summary (1/3)..148 Πίνακας 32. ANOVA (1/3) Πίνακας 33. Coefficient (1/3) 150 Πίνακας 34. Model Summary (2/3) Πίνακας 35. ANOVA (2/3) 152 Πίνακας 36. Coefficient (2/3) 153 Πίνακας 37. Model Summary (3/3) Πίνακας 38. ANOVA (3/3) 156 Πίνακας 39. Coefficient (3/3) 156 8

9 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Σχήμα 1. Εξέλιξη των εισαγωγών οίνου ( ) και κυριότερες χώρες προέλευσης 21 Σχήμα 2. Εξέλιξη εξαγωγών οίνου ( ) και κυριότερες χώρες προορισμού οίνου το Σχήμα 3. Κατηγορίες εμποδίων για την εξαγωγή ελληνικού οίνου..25 Σχήμα 4. Εξέλιξη του εξωτερικού εμπορίου οίνου στην ΕΕ Σχήμα 5. Εξέλιξη της χρησιμοποιήσιμης παραγωγής, της κατανάλωσης και των αποθεμάτων Σχήμα 6. Παραγωγή οίνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση Σχήμα 7. Παγκόσμια έκταση αμπελώνων Σχήμα 8. Μεταβολή στην παγκόσμια έκταση αμπέλων Σχήμα 9. Παγκόσμια παραγωγή οίνου Σχήμα 10. Οι 10 μεγαλύτερες οινοπαραγωγικές χώρες τη χρονική περίοδο Σχήμα 11. Μεταβολή στην παγκόσμια παραγωγή οίνου Σχήμα 12. Η παγκόσμια κατανάλωση του οίνου Σχήμα 13. Οι 10 μεγαλύτερες χώρες σε κατανάλωση οίνου τη χρονική περίοδο Σχήμα 14. Τάσεις της παγκόσμιας αγοράς οίνου - Παγκόσμιες εξαγωγές οίνου 40 Σχήμα 15. Οι 10 μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες οίνου την χρονική περίοδο Σχήμα 16. Η Έννοια των clusters..52 Σχήμα 17..Βαθμός Σημαντικότητας Κινήτρων για συνέχιση εξαγωγικής δραστηριότητας(q1).75 Σχήμα 18.Μεση τιμή βαθμού σημαντικότητας κινήτρων για συνέχιση εξαγωγικής δραστηριότητας(q1)..76 Σχήμα 19. Εμπόδια εξαγωγικής δραστηριότητας..80 Σχήμα 20.Μέση τιμή εμπόδιων εξαγωγικής δραστηριότητας(q2) 81 Σχήμα.21 Παράγοντες Ανταγωνιστικού Εξαγωγικού Πλεονεκτήματος(q3) 85 Σχήμα.22 Μέση Τιμή Παραγόντων 9

10 Ανταγωνιστικού Εξαγωγικού Πλεονεκτήματος(q3) 86 Σχήμα 23. Μέσα προβολής και προώθησης του οίνου (q4)..89 Σχήμα 24. Μέση τιμή Μέσων προβολής και προώθησης του οίνου (q4).90 Σχήμα 25. Στόχοι στρατηγικής τιμολόγησης του οίνου (q5) 93 Σχήμα 26. Μέση τιμή Στόχων στρατηγικής τιμολόγησης του οίνου (q5) 93 Σχήμα 27. Βαθμός συνεργασίας επιχειρήσεων(q6)...96 Σχήμα 28. Μέση τιμή Βαθμού συνεργασίας με άλλες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις (q6).97 Σχήμα 29. Δεν θα συνεργαζόμασταν με μια άλλη επιχείρηση εάν επρόκειτο αυτό να είναι εις βάρος των υπαρχόντων συνεργατών μας..100 Σχήμα 30. Δίνουμε μεγαλύτερη προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη συνεργασία με αυτούς τους συνεργάτες μας, παρά στο βραχυπρόθεσμο κέρδος μας..100 Σχήμα 31. Αισθανόμαστε εξίσου υπεύθυνοι (και τα δύο μέρη της συνεργασίας) για την διεκπεραίωση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν 101 Σχήμα 32. Οι συνεργάτες μας μπορούν να βασιστούν σε μας, ακόμη και σε θέματα που δεν αναφέρονται γραπτώς στη σύμβασή μας.102 Σχήμα 33. Τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με κοινή υπευθυνότητα.103 Σχήμα 34. Συμβολή της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων (q8) 107 Σχήμα 35. Μέση τιμή της Συμβολής της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων (q8) Σχήμα 36. Βαθμός Ικανοποίησης από τη συνεργασία λόγω Οικονομικών Αποτελεσμάτων(q9)..110 Σχήμα 37. Προοπτικές δεσμών της κυριότερης συνεργασίας(q10).111 Σχήμα 38. Απόδοση Εξαγωγών πριν από 2 χρόνια (q11) Σχήμα 39. Απόδοση Εξαγωγών Σήμερα (q11)..114 Σχήμα 40. Απόδοση Εξαγωγών μετά από 2 χρόνια (q11).114 Σχήμα 41. Εξαγωγικές πωλήσεις επί των συνολικών πωλήσεων (q12) 117 Σχήμα 42.Ποσοστά των 11 κυριότερων χωρών όπου πραγματοποιήθηκαν εξαγωγές την περίοδο (q14)..120 Σχήμα 43. Αριθμός εργαζομένων (q16).121 Σχήμα 44. Έτη πραγματοποίησης εξαγωγών(q17)

11 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα διπλωματική εργασία ασχολείται με την διεθνή εξωστρέφεια των ελληνικών οινοποιητικών επιχειρήσεων καθώς και τις στρατηγικές τους σχέσεις. Πιο συγκριμένα, έχει παρατηρηθεί την τελευταία πενταετία μία τάση για διεθνή εξωστρέφειας από τις ελληνικές οινοποιητικές επιχειρήσεις. Αν και έχει μειωθεί η παραγωγή του ελληνικού οίνου, υπάρχει μια στροφή προς την εμφιάλωση ανώτερου ποιοτικά κρασιού και εξαγωγή του καθώς και μια στενότερη συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων του κλάδου. Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να δούμε από τι εξαρτάται η ανάπτυξη των επιχειρήσεών αυτών,η αποδοτικότητα τους καθώς και η απόδοση των εξαγωγών τους. Η παρούσα εργασία χωρίζεται σε δύο βασικά μέρη. Στο πρώτο μέρος γίνεται μία παρουσίαση της κατάστασης που επικρατεί στον αμπελοοινικό τομέα στην Ελλάδα την Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο. Συγκεκριμένα γίνεται εκτενής αναφορά στη λειτουργία της αγοράς οίνου με στοιχεία που αφορούν την παραγωγή, την κατανάλωση, τις εισαγωγές και τις εξαγωγές οίνου αλλά και την οργάνωση της εγχώριας αγοράς σε επίπεδο επιχειρήσεων. Παράλληλα παρουσιάζεται το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τον τομέα του οίνου στην αγορά και ειδικότερα η νέα Κοινή Οργάνωση της Αμπελοοινικής Αγοράς. Ακόμη παρουσιάζονται οι ορισμοί και χαρακτηριστικά των στρατηγικών συνεργασιών και ομαδοποιήσεων των επιχειρήσεων, καθώς και προϋποθέσεις επιτυχίας τους και παραδείγματα εφαρμογής τους. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για τη διεξαγωγή της έρευνας. Ειδικότερα, περιγράφεται ο προσδιορισμός του πλαισίου του δείγματος της έρευνας, ο τρόπος διεξαγωγής αυτής καθώς και τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα. Επίσης, παρουσιάζεται ο τρόπος σύνταξης και η διάρθρωση του ερωτηματολογίου που χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες της έρευνας, τα αποτελέσματα και τα βασικά συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα. 11

12 ABSTRACT The following is a presentation of the international extrovert behavior of the Greek businesses as well as of their strategic relationships. More specifically, it has been observed that over the last five years the Greek wine businesses have been more interested in working with foreign countries. Even though the amount of the production of Greek wine has been reduced, there is great amount of interest in bottling wine of superior quality, exporting it and collaborating more closely with other local businesses. The aim of this study is to elaborate on the factors which are responsible for the development of these businesses, their effectiveness and the efficiency of their exports. This study is divided into two main parts. In the first part there is a presentation of the current situation of the wine industry in Greece, Europe and all over the world. Specifically, there is an extensive reference on how the wine business works, using information concerning the production, the consumption, the imports and exports of wine as well as the organization of the local wine businesses. Simultaneously, there is a presentation of the established rules which apply in the wine market and more specifically the new Common Organisation of the wine market. Also the definitions and characteristics of the strategic relationships, the batch process of businesses, the conditions of their success and examples of their implementation are included. In the second part, there is a presentation of the methodology which was followed for this study. There is a thorough presentation of how the sample of this research was established, the way it was conducted and the characteristics of the businesses which were included in the research. There is also a presentation of how it was written and how the questionnaire used was created for the needs of this research, the results and the main conclusions which were drawn. 12

13 ΕΝΟΤΗΤΑ Α ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ 13

14 1.1 Εισαγωγή Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του εξεταζόμενου κλάδου είναι η μακραίωνη παράδοση της αμπελοκαλλιέργειας - οινοποιίας στην Ελλάδα. Ωστόσο, ο κλάδος άρχισε να εκσυγχρονίζεται και να αναπτύσσεται με τη σημερινή του μορφή από τη δεκαετία του '60, οπότε μεγάλες εταιρείες πραγματοποίησαν σημαντικές επενδύσεις και προσανατολίστηκαν προς την παραγωγή εμφιαλωμένου κρασιού. Τη σύγχρονη εικόνα της εγχώριας οινοποιίας συνθέτουν ένας μικρός αριθμός μεγάλων οινοβιομηχανιών, πλήθος μικρομεσαίων οινοποιητικών επιχειρήσεων, αγροτικοί συνεταιρισμοί και εισαγωγικές εταιρείες. Οι μεγάλες εταιρείες ελέγχουν σημαντικά μερίδια της εγχώρια ς αγοράς εμφιαλωμένων κρασιών, καλύπτοντας μέσω εκτεταμένων δικτύων διανομής το σύνολο της χώρας. Όσον αφορά τις μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις, ορισμένες παράγουν τόσο χύμα όσο και εμφιαλωμένο κρασί το οποίο διατίθεται στην τοπική αγορά, ενώ άλλες παράγουν εμφιαλωμένο κρασί «περιορισμένης παραγωγής» με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, η διανομή του οποίου πραγματοποιείται συνήθως μέσω ειδικευμένων εταιρειών. Την δραστηριότητα διανομής συχνά αναλαμβάνουν και ορισμένες εισαγωγικές επιχειρήσεις, οι οποίες επίσης διαθέτουν ανεπτυγμένο δίκτυο διανομής. Εισάγουν κρασιά κυρίως από την Ε.Ε., ενώ παράλληλα ασχολούνται και με την εισαγωγή αλκοολούχων ποτών, σε αντίθεση με τις παραγωγικές εταιρείες όπου η παραγωγή και εμπορία κρασιού αποτελεί, για την πλειοψηφία, τη βασική (ή και αποκλειστική) τους δραστηριότητα. Τέλος, σημαντικό κομμάτι της εγχώριας παραγωγής αντιπροσωπεύουν οι αγροτικοί συνεταιρισμοί. Τα τελευταία χρόνια η ποιότητα και η φήμη των εμφιαλωμένων ελληνικών κρασιών έχει βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό. Πολλές επιχειρήσεις έχουν πραγματοποιήσει επενδύσεις εκσυγχρονισμού, οι οποίες ενίοτε εντάσσονται σε επιδοτούμενα προγράμματα. Ο εξαγωγικός προσανατολισμός των (μεγάλων ιδιαίτερα) επιχειρήσεων του κλάδου είναι έντονος. Ως κυριότερες αγορές των ελληνικών κρασιών αναδεικνύονται η Γερμανία, οι Η.Π.Α., ο Καναδάς, η Γαλλία και η Κύπρος, όπου στις 3 πρώτες βρίσκονται ισχυρές ομογενειακές κοινότητες που σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς απορροφούν μεγάλο μέρος των εξαγωγών (ΙΟΑΡ, 2008). Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται θέματα που αφορούν την κατάσταση που επικρατεί στον τομέα του οίνου στην ελληνική και την παγκόσμια αγορά. Τα θέματα αυτά αναφέρονται πρώτα 14

15 στη γενική περιγραφή του οίνου, παραγωγή, κατανάλωση και εμπορία του οίνου στην εγχώρια ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά, καθώς και στην εξέλιξη των εξαγωγών και εισαγωγών οίνου και στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της αγοράς. 1.2 Περιγραφή του οίνου 1.2.1Τύποι κρασιών Οι τύποι κρασιών δεν αφορούν στυλ, αλλά ομαδοποιήσεις των κρασιών με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Πρώτο κριτήριο διαφοροποίησης των τύπων κρασιού αποτελεί το χρώμα. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό που εξαρτάται κυρίως από την ποικιλία αμπέλου πού χρησιμοποιείται για την παραγωγή του κρασιού, αλλά και από το είδος της οινοποίησης («κυρίως», γιατί και δυνατή είναι και εφαρμόζεται η παραγωγή λευκών κρασιών από σκουρόχρωμες ποικιλίες). Έτσι τα κρασιά διακρίνονται σε: Λευκά, Ροζέ και Ερυθρά. Οι τύποι κρασιών χρησιμοποιούν ως δεύτερο κριτήριο τη γλυκύτητα, την περιεκτικότητα δηλαδή των κρασιών σε σάκχαρα, με αποτέλεσμα αυτά να διακρίνονται σε: Ξηρά, Ημίξηρα, Ημίγλυκα και Γλυκά. Η γλυκύτητά των κρασιών οφείλεται στα σάκχαρα που παραμένουν αζύμωτα εάν αποτραπεί ή διακοπεί η αλκοολική ζύμωση. Η ζύμωση δεν ξεκινά καν, όταν στο μούστο προστεθεί οινόπνευμα οινικής προέλευσης. Τότε έχουμε τα κρασιά του τύπου Vin de Liqueur. Η διακοπή της αλκοολικής ζύμωσης μπορεί να είναι φυσική, όπως στην περίπτωση των Φυσικώς Γλυκών Οίνων (Vins Νaturellement Doux). Υπάρχει όμως και ο Οίνος Γλυκός Φυσικός (Vin Doux 15

16 Natourel), όπου η διακοπή της αλκοολικής ζύμωσης είναι τεχνητή, πραγματοποιείται δηλαδή με την προσθήκη αλκοόλης. Τελευταίο κριτήριο για τους τύπους κρασιών είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ). Ανάλογα με την περιεκτικότητα τους σε αυτό, τα κρασιά διακρίνονται σε: Ήσυχα, Ημιαφρώδη και Αφρώδη Κατηγορίες κρασιών Ο χαρακτήρας του κρασιού εξαρτάται άμεσα από το σταφύλι από το οποίο προέρχεται, από την περιοχή που αυτό καλλιεργείται και από τον τρόπο που οινοποιείται και παλαιώνει. Ο νομοθέτης, θέλοντας να γνωστοποιήσει στον καταναλωτή αυτές τις ιδιαιτερότητες, αλλά και να διασφαλίσει τον υγιή ανταγωνισμό στην αγορά, θεσμοθέτησε τις κατηγορίες κρασιών. Σύμφωνα με την πιο πρόσφατη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) {βασικός κανονισμός της ΚΟΑ Οίνου (ΕΚ) 479/08, κανονισμός (ΕΚ) 607/09}, αλλά και την εθνική νομοθεσία για την ελληνική οινοπαραγωγή, υπάρχουν οι εξής κατηγορίες κρασιών: οίνοι Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ), οίνοι Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) και οίνοι χωρίς ένδειξη ΠΟΠ και ΠΓΕ. Οίνοι ΠΟΠ Η ονομασία προέλευσης αποτελεί το τοπωνύμιο μιας περιοχής, όταν χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα προϊόντα που παράγονται σε αυτή. Σύμφωνα με τη διεθνή νομολογία, κάθε τέτοιο προϊόν πρέπει να προέρχεται από την περιοχή της οποίας το όνομα φέρει, ενώ οι διάφοροι χαρακτήρες που το προσδιορίζουν πρέπει να οφείλονται σε φυσικούς και τεχνικούς παράγοντες της περιοχής αυτής. Οι φυσικοί παράγοντες αφορούν το οικοσύστημα της περιοχής παραγωγής ενός προϊόντος, ενώ οι τεχνικοί την τεχνολογία που εφαρμόζεται για την παραγωγή του. Έτσι, για την κατηγορία των Οίνων ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης), που έρχονται στην αγορά τυποποιημένοι, επώνυμοι και φέρουν το τοπωνύμιο μιας περιοχής ισχύουν τα εξής: 16

17 Προέρχονται από αμπελουργική ζώνη νομοθετικά οροθετημένη, της οποίας το όνομα φέρουν στην ετικέτα τους. Μέσα στα όρια αυτής της ζώνης καλλιεργούνται οι ποικιλίες αμπέλου από τις οποίες παράγονται. Παράγονται από μία ή περισσότερες ποικιλίες αμπέλου, πάντοτε τις ίδιες, οι οποίες είναι απόλυτα προσαρμοσμένες στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής προέλευσης και με βάση την εμπειρία και την παράδοση έχει αποδειχθεί ότι μπορούν να δώσουν κρασιά υψηλής ποιότητας. Οι αμπελώνες, από τους οποίους προέρχονται τα σταφύλια, έχουν χαμηλές αποδόσεις και δίνουν πρώτη ύλη καλής ποιότητας. Παράγονται με βάση την παραδοσιακή οινολογική τεχνική της περιοχής, προσαρμοσμένη στις απαιτήσεις της σύγχρονης τεχνολογίας. Ωριμάζουν ή και παλαιώνουν κάτω από ειδικές συνθήκες, που αξιοποιούν και διαμορφώνουν τα χαρακτηριστικά τους. Έχουν ιδιαίτερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, που εξαρτώνται από το οικοσύστημα της περιοχής. Όταν μια ετικέτα κρασιού αναγράφει Οίνος ΠΟΠ, το περιεχόμενο υπόκειται σε σειρά υποχρεώσεων, η εκπλήρωση των οποίων ελέγχεται. Τα ελληνικά κρασιά με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (Οίνοι ΠΟΠ) προέρχονται από αμπελουργικές ζώνες με υψηλό δυναμικό ποιότητας. Είναι οι οίνοι που χαρακτηρίζονταν και έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να χαρακτηρίζονται, ΟΠΑΠ (Ονομασίας Προελεύσεως Ανωτέρας Ποιότητας) και ΟΠΕ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης). Σύμφωνα δε με τη νομοθεσία της Ε.Ε., VQPRD, από τα αρχικά των γαλλικών λέξεων Vin de Qualité Produit de Région Déterminée (Οίνος Ποιότητας Παραγόμενος σε Καθορισμένη Περιοχή). Οίνοι ΠΓΕ Οι οίνοι ΠΓΕ (Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης), ως κατηγορία κρασιών δηλώνουν τη γεωγραφική καταγωγή τους, σε επίπεδο περιφέρειας, περιφερειακής ενότητας (δηλαδή των πρώην νομών της Ελλάδας, τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις) ή μικρότερης περιοχής (όπως επαρχία και χωριό). 17

18 Στους οίνους ΠΓΕ ανήκουν τα κρασιά των παλαιότερων και ακόμα σε ισχύ, κατηγοριών Τοπικοί Οίνοι και Οίνοι με Ονομασία κατά Παράδοση, που έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν να αναγράφονται στις ετικέτες. Σύμφωνα με την κοινοτική και την εθνική νομοθεσία ανταποκρίνονται σε ορισμένους όρους παραγωγής, οι οποίοι αφορούν τις ποικιλίες αμπέλου από τις οποίες παράγονται, τις μεθόδους οινοποίησης των σταφυλιών, τον ελάχιστο αλκοολικό τίτλο και τους οργανοληπτικούς χαρακτήρες των κρασιών. Ειδικά οι οίνοι με Ονομασία Κατά Παράδοση παράγονται σύμφωνα με παραδοσιακές μεθόδους μιας συγκεκριμένης περιοχής ή χώρας. Είναι κρασιά, των οποίων το όνομα χρησιμοποιείται αποκλειστικά και παραδοσιακά για το χαρακτηρισμό προϊόντων που παράγονται σε μία και μόνο χώρα ή περιοχές της χώρας. Παράδειγμα κρασιού Ονομασίας Κατά Παράδοση αποτελεί η ρετσίνα, το αποκλειστικά ελληνικό αυτό κρασί, που η προέλευσή του βρίσκεται στην αρχαιότητα. Σήμερα, η ονομασία ρετσίνα χρησιμοποιείται αποκλειστικά για λευκά και ροζέ, ξηρά ελληνικά κρασιά, που παράγονται με την πατροπαράδοτη μέθοδο της προσθήκης ρετσινιού από πεύκο στο γλεύκος. Στην κατηγορία Ονομασία κατά Παράδοση υπάγεται επίσης η βερντέα, ένα λευκό κρασί που παράγεται στη Ζάκυνθο. 1.3 Ο κλάδος της αμπελουργίας στην Ελλάδα Σε γενικές γραμμές το ποιοτικό επίπεδο των προϊόντων του κλάδου θεωρείται υψηλό, τόσο στην εγχώρια όσο και στην ευρωπαϊκή αγορά. Αναλυτικότερη περιγραφή των επί μέρους δραστηριοτήτων του κλάδου της αμπελουργίας στην Ελλάδα γίνεται στη συνέχεια.1.3.1παραγωγή οίνου Πίνακας 1. Παραγωγή οίνου στην Ελλάδα (σε 1000εκατόλιτρα) Έτη ΟΙΝΟΙ ΧΩΡΙΣ ΠΟΠ/ΠΓΕ ΠOΠ ΠΓE ΠΟΙΚΙΛΙΑΚΟΙ ΟΙΝΟΙ Aλλοι Σύνολο Μεταβολή ανά έτος , ,85 18

19 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,55 Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας Την προηγούμενη πενταετία (περίοδοι έως και ), η εγχώρια παραγωγή οίνου κινήθηκε γενικά ανοδικά, με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 7,3%. Ωστόσο την τελευταία πενταετία (περίοδοι έως ) η παραγωγή κινήθηκε πτωτικά, με εξαίρεση τις οινικές περιόδους και , οπότε και διαμορφώθηκε στον παραπάνω πίνακα 19

20 1.3.2Κατανάλωση οίνου Πίνακας 2. Κατανάλωση Οίνου στην Ελλάδα( ) Έτη Ποσότητα σε 000HL Ανά Κάτοικο Ανά Καταναλωτή 1995/ ,60 41, / ,40 44, / ,60 38, / ,20 39, / ,21 36, / ,20 36, / ,00 39, / ,00 32, / ,40 39, / ,50 42, / ,90 42, / ,60 42, / ,40 42, / ,90 38, / ,90 43, / ,10 41,85 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ: Ανα κάτοικο: , Ανα καταναλωτή: Επεξεργασία στοιχείων: ΚΕΟΣΟΕ 20

21 Όπως διακρίνουμε στον πίνακα η κατανάλωση οίνου στην Ελλάδα διαγράφει μία αύξουσα πορεία τα τελευταία 15 χρόνια,με εξαίρεση την περίοδο 2002/2003, που υπήρξε μια αισθητή πτώση της κατανάλωσης,της τάξεως το 15% Εισαγωγές Οίνου Πίνακας 3. Εισαγωγές οίνου ( σε HL) Έτος Χώρες ΕΕ Τρίτες χώρες Σύνολο Mεταβολή από 2010 σε 96,01% -42,64% 89,03% 2011 Πηγή: ΕΣΥΕ 21

22 Είναι ξεκάθαρο και από τον Πίνακα παραπάνω ότι οι εισαγωγές οίνου πραγματοποιούνται σχεδόν εξολοκλήρου από χώρες της ΕΕ με ποσοστό 98,5% και το υπόλοιπο 1,5% από Τρίτες Χώρες συμφώνα με τα στοιχεία του Σχήμα 1. Εξέλιξη των εισαγωγών οίνου ( ) και κυριότερες χώρες προέλευσης Το γράφημα αυτό μας επαληθεύει το παραπάνω πίνακα και πιο αναλυτικά βλέπουμε ότι οι κυριότερες χώρες εισαγωγής οίνου στην Ελλάδα είναι από την Ευρώπη και κυριότερη εξ αυτών η Ιταλία με ποσοστό 69%. Πίνακας 4. Αξία εισαγωγών οίνου σε ( ) Έτος Χώρες ΕΕ Τρίτες χώρες Σύνολο

23 Mεταβολή από 2010 σε 7,24% -6,33% 6,18% 2011 Πηγή: ΕΣΥΕ 1.3.4Εξαγωγές ελληνικού οίνου Συγκρινόμενες με οινοβιομηχανίες άλλων χωρών οι ελληνικές είναι, γενικά, μικρές επιχειρήσεις. Οι τοπικές ελληνικές ποικιλίες αποτελούν τον κρισιμότερο παράγοντα που διαφοροποιεί το ελληνικό κρασί στις διεθνείς αγορές. Σήμερα όλες οι προσπάθειες από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα εστιάζονται στις τοπικές ποικιλίες σταφυλιών. Οι χώρες που εστιάζεται το ενδιαφέρον των ελληνικών επιχειρήσεων για εξαγωγές είναι η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία, οι Η.Π.Α., ο Καναδάς και η Κίνα Οι εξαγωγές οίνου την τελευταία δεκαετία έχουν μειωθεί κατά 30% περίπου ενδεικτικό της πτώσης που υπάρχει στον εξαγωγικό τομέα της χώρας μας. Αυτό συνδέεται και με την ταχεία ανάπτυξη των χωρών του Νέου Κόσμου (Νέα Ζηλανδία, Αργεντινή, Αυστραλία, Χιλή, Νότια Αφρική) την τελευταία δεκαετία οι οποίες αποτελούν πλέον τις κύριες ανταγωνίστριες χώρες και διαθέτουν τα εξαγώγιμα προϊόντα τους σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Πίνακας 5. Εξαγωγές οίνου (σε HL) Έτος Χώρες ΕΕ Τρίτες χώρες Σύνολο

24 Mεταβολή από 2010 σε -11,36% -15,78% -11,97% 2011 Πηγή: ΕΣΥΕ Συνολικά τη χρονική περίοδο οι εξαγωγές οίνου σε όρους ποσότητας μειώθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 5,5% περίπου. Σχήμα 2. Εξέλιξη εξαγωγών οίνου ( ) και κυριότερες χώρες προορισμού οίνου το

25 Πίνακας 6. Αξία εξαγωγών οίνου σε ( ) Έτος Χώρες ΕΕ Τρίτες χώρες Σύνολο Mεταβολή από 2010 σε 6,37% 11,39% 7,49% 2011 Πηγή: ΕΣΥΕ 25

26 Συνολικά τη χρονική περίοδο οι εξαγωγές οίνου σε όρους αξίας μειώθηκαν με μέσο ετήσιο ρυθμό 2% περίπου με εξαίρεση το διάστημα που υπήρξε μια αξιόλογη αύξηση 7,5%. Εμπόδια εξαγωγών Θέλοντας να εστιάσουμε ποιοτικά στους λόγους που επηρεάζουν την εξαγωγική δραστηριότητα των ελληνικών οινοβιομηχανιών στον παρακάτω Πίνακα παρουσιάζονται τα εμπόδια που ενδεχομένως μπορούν να εμφανιστούν. Είναι χωρισμένα σε τρεις κατηγορίες: 1) Οικονομικά εμπόδια, που περιλαμβάνουν όλα τα χρηματοοικονομικά θέματα σε κάθε στάδιο της εφοδιαστικής αλυσίδας, 2) Εμπόδια που αφορούν το μάρκετινγκ και την προώθηση των προϊόντων και περιλαμβάνουν το branding του προϊόντος, την επισήμανση του labeling, την διαφοροποίηση του (product differentiation) και τον ανταγωνισμό και 3) Πολιτικά εμπόδια που αφορούν πιθανές ποσοστώσεις και άλλους πολιτικούς και εμπορικούς περιορισμούς (C.Papalexiou 2009) Σχήμα 3. Κατηγορίες εμποδίων για την εξαγωγή ελληνικού οίνου. Οι υψηλές τιμές είναι το σημαντικότερο οικονομικό εμπόδιο και προκύπτει ως αποτέλεσμα του υψηλού κόστους παραγωγής και των μεταφορικών εξόδων, τον κατακερματισμό της 26

27 αγροτικής γης στην Ελλάδα και των υψηλών απαιτήσεων για επενδύσεις για την εισαγωγή στον κλάδο (C.Papalexiou 2009). Ο σημαντικότερος ανασταλτικός παράγοντας στην προώθηση των προϊόντων δείχνει να είναι η κακή εικόνα των ελληνικών κρασιών στο παρελθόν. Ο ελληνικός εξαγωγικός τομέας, μέχρι και την προηγούμενη δεκαετία στηριζόταν σε χαμηλής ποιότητας κρασιά, όπως η ρετσίνα ή γλυκά κρασιά, με αποτέλεσμα πολλοί να πιστεύουν ότι το ελληνικό κρασί είναι μόνο η ρετσίνα. Επιπρόσθετα, η απουσία καλά οργανωμένων ερευνών αγοράς στην οινοβιομηχανία και το γεγονός ότι πολλές επιχειρήσεις είναι ικανοποιημένες με τις πωλήσεις σε εγχώριο επίπεδο και δεν ενδιαφέρονται ώστε να ανοίξουν περαιτέρω τον κύκλο των εργασιών τους, αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες. 27

28 Τέλος, ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας είναι ο ανταγωνισμός, που προέρχεται από τις χώρες του Νέου Κόσμου, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω. Ουσιαστικά πρόκειται για αθέμιτο ανταγωνισμό αφού στις χώρες αυτές αφενός υπάρχει φθηνότερο εργατικό κόστος και αφετέρου χρησιμοποιούνται φθηνότερες μέθοδοι παραγωγής, μη επιτρεπτές στην Ε.Ε. Για παράδειγμα, ο αρωματισμός των κρασιών γίνεται με την προσθήκη ξύλινων θραυσμάτων (συνήθως ροκανίδια δρυός) και όχι με την παραδοσιακή μέθοδο της παλαίωσης στα βαρέλια που είναι περισσότερο δαπανηρή. (C.Papalexiou 2009) 1.3.5Εκτάσεις και δικαιώματα φύτευσης Αμπέλων Πίνακας 7. Εκτάσεις και δικαιώματα φύτευσης αμπέλων Έτος Στρέμματα Εμπεριεχόμενα Δικ.Φυτ/σης Φυτεμένη έκταση 1990/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / Πηγή: ΚΕΟΣΟΕ 28

29 Όπως φαίνεται από τον παραπάνω πίνακα οι εκτάσεις οιναμπέλων έχουν μειωθεί αισθητά με ετήσιο ρυθμό που ξεπερνά το 3%.Αυτό οφείλεται στις ρυθμίσεις της ΚΟΑ που υπαγορεύει την εκρίζωση αμπέλων υπό όρους Δίκτυο διανομής - Πιστωτική πολιτική Ο έντονος ανταγωνισμός στον κλάδο της οινοποιίας, δεδομένου του μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων και της πληθώρας εμπορικών σημάτων, καθιστά το δίκτυο διανομής σημαντικό παράγοντα απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Οι εταιρείες επιδιώκουν τη διεύρυνση του δικτύου τους, με σκοπό την παρουσία τους σε νέα σημεία πώλησης και την πληρέστερη κάλυψη της αγοράς. Η διάρθρωση του δικτύου διανομής διαφοροποιείται ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων. Οι μεγάλες οινοβιομηχανίες, έχουν αναπτύξει δικά τους δίκτυα και προμηθεύουν απευθείας τα κυριότερα σημεία της «κρύας» αγοράς και τις μεγάλες αλυσίδες σούπερ-μάρκετ. Ωστόσο, οι χονδρέμποροι - αντιπρόσωποι αποτελούν το κυριότερο κανάλι διανομής, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς σε περιοχές εκτός των αστικών κέντρων και ιδίως στα νησιά. Επιπλέον, ορισμένες από τις εισαγωγικές επιχειρήσεις του κλάδου διαθέτοντας εκτεταμένο δίκτυο διανομής αναλαμβάνουν και τη διανομή κρασιών ελληνικών εταιρειών. Τέλος, στον κλάδο εμφανίσθηκαν και επιχειρήσεις που εξειδικεύτηκαν στην διακίνηση ποιοτικών ελληνικών κρασιών από το χώρο των λεγόμενων «μικρών παραγωγών», βοηθώντας έτσι στην διάδοση και καθιέρωση αυτής της κατηγορίας προϊόντων. Αναφορικά με τα σημεία λιανικής πώλησης, εκτιμάται ότι διευρύνεται το μερίδιο της αγοράς οίνου που καλύπτουν οι κάβες και τα σούπερ μάρκετ. Ειδικότερα υπολογίζεται ότι αντιπροσωπεύουν ποσοστό μεγαλύτερο του 50%. (ΙCΑΡ, 2009). Την εικόνα των σημείων πώλησης οίνου συμπληρώνουν τα πρατήρια αγροτικών συνεταιρισμών. Μικρός είναι επίσης ο αριθμός εξειδικευμένων καταστημάτων οίνου, τα οποία απευθύνονται σε συγκεκριμένο καταναλωτικό κοινό και διαθέτουν κρασιά ανώτερης ποιότητας και μεγάλη ποικιλία εγχώριων και εισαγομένων σημάτων. Τα επισκέψιμα οινοποιεία αποτελούν ένα ακόμη σημείο διάθεσης, όσον αφορά επιχειρήσεις που λειτουργούν σε τουριστικές περιοχές. Αρκετές επιχειρήσεις διαθέτουν επισκέψιμες εγκαταστάσεις, ωστόσο παρά το αυξανόμενο ενδιαφέρον, στις περισσότερες περιπτώσεις η εν 29

30 λόγω δραστηριότητα εξυπηρετεί κατά κύριο λόγο προωθητικούς σκοπούς και την γενικότερη εικόνα της εταιρείας. Οι όροι εμπορίου που επικρατούν στον κλάδο διαφοροποιούνται ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης, το προϊόν, την ποσότητα παραγγελίας, τις συνθήκες που επικρατούν στην τοπική αγορά και γενικότερα το είδος της συμφωνίας μεταξύ των εμπλεκομένων. Συνηθέστερες πρακτικές αποτελούν οι εκπτώσεις επί του αρχικού τιμοκαταλόγου, που κυμαίνονται μεταξύ 20% - 40%, καθώς και οι πιστώσεις που διαμορφώνονται σε γενικές γραμμές από 3-6 μήνες και σε ορισμένες περιπτώσεις φθάνουν μέχρι και τους 10 μήνες. Άλλη μορφή συμφωνίας αποτελούν οι κιβωτιακές παροχές, δηλαδή παροχή στον λιανέμπορο δωρεάν επιπλέον ποσότητας προϊόντος.(icap 2009) 1.4 Ευρωπαϊκή Ένωση Ο κλάδος της αμπελουργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί έναν τομέα διαφοροποιημένο και σε πλήρη εξέλιξη: Mε ετήσια παραγωγή 175 εκατομμυρίων εκατολίτρων κατέχει την πρώτη θέση στην παγκόσμια αγορά οίνου με 45% των αμπελουργικών εκτάσεων, το 60% της παραγωγής, το 57% της κατανάλωσης και το 70% των παγκόσμιων εξαγωγών (Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Γενική Διεύθυνση Γεωργίας, 2004). Βάσει αυτών των στοιχείων, η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεπερνά με φθίνουσα σειρά παραγωγής τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αργεντινή, τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης (Βουλγαρία, Ουγγαρία, Ρουμανία, πρώην Γιουγκοσλαβία, Τσεχική Δημοκρατία, Σλοβακία), τη Νότιο Αφρική, την πρώην Σοβιετική Ένωση και την Αυστραλία. Η παγκόσμια παραγωγή βρίσκεται περίπου στα 265 εκατ. εκατόλιτρα και η κατανάλωση περίπου στα 220 εκατ. εκατόλιτρα. Το παγκόσμιο πλεόνασμα είναι συνεπώς της τάξης των 45 εκατ. εκατολίτρων, εκ των οποίων το 35% προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Από την πλευρά της ζήτησης, η συνολική κατανάλωση οίνου στην ΕΕ μειώθηκε κατά την εικοσαετία έως το Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη σημαντική πτώση της κατανάλωσης στα κύρια κράτη μέλη παραγωγής 30

31 Σχήμα 4. Εξέλιξη του εξωτερικού εμπορίου οίνου στην ΕΕ Ενώ σε ορισμένα κράτη μέλη αυξήθηκε η κατανάλωση οίνου, η αυξημένη αυτή ζήτηση καλύφθηκε σε μεγάλο βαθμό με εισαγωγές, των οποίων τα επίπεδα αυξάνονταν έως το 2007 και έκτοτε παραμένουν σταθερά γεγονός που δηλώνει συνολική απώλεια ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής παραγωγής οίνου Σχήμα 5. Εξέλιξη της χρησιμοποιήσιμης παραγωγής, της κατανάλωσης και των αποθεμάτων

32 Σχήμα 6. Παραγωγή οίνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση Τα στοιχεία σχετικά με την αμπελουργική περίοδο 2011/12 είναι προσωρινά. Πηγή: ΓΔ Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης. 32

33 Η Ελλάδα, όσον αφορά την παραγωγή, βρίσκεται πίσω από παραδοσιακές οινοπαραγωγικές χώρες, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Γερμανία και η Πορτογαλία, με μέσο όρο παραγωγής 3-3,5 εκατ. εκατόλιτρα ετησίως. Παρόμοια κατάσταση επικρατεί και στον τομέα των εξαγωγών όπου η Ελλάδα βρίσκεται πίσω από την Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία με μέσο όρο εξαγωγών (δεκαετίας) τα 650 χιλ. εκατόλιτρα, όταν ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι τα 1,2 εκατ. εκατόλιτρα 1.5 Διεθνή αγορά οίνου Τα στοιχεία που παρουσιάζονται παρακάτω προέρχονται από τον Διεθνή Οργανισμό Αμπέλου και Οίνου (OIV) για την παγκόσμια έκταση των αμπελώνων, καθώς και για την εξέλιξη της παγκόσμιας παραγωγής και κατανάλωσης. Η εξέταση του διεθνούς εμπορίου γίνεται βάσει στοιχείων του FΑΟ. Οι εκτάσεις των αμπελώνων σε παγκόσμια κλίμακα εκτιμώνται στα χιλιάδες εκτάρια. Η Ευρώπη εκτιμάται ότι έχει μερίδιο περίπου 59% του παγκόσμιου αμπελώνα.παρουσιάζεται πτωτική τάση στην παγκόσμια έκταση, εξαιτίας της αναδόμησης που επιδιώχθηκε στους κοινοτικούς αμπελώνες τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα στην Ευρώπη. 33

34 1.5.1Παγκόσμια έκταση αμπελώνων Σχήμα 7. Παγκόσμια έκταση αμπελώνων (mha: χιλιάδες εκτάρια) Πίνακας 8. Παγκόσμια έκταση αμπελώνων

35 Στις πρώτες θέσεις της διεθνούς κατάταξης με βάση τις εκτάσεις αμπελώνων βρίσκονται χώρες της Ε.Ε., με την Ισπανία να κατέχει την πρώτη θέση, αφού συγκεντρώνει το 15% της παγκόσμιας έκτασης. Ακολουθούν η Γαλλία και η Ιταλία με 11% αντίστοιχα. Εκτός Ε.Ε., οι Η.Π.Α. αντιπροσωπεύουν το 5,2%, ενώ η Ελλάδα κατέχει το 1,5% της παγκόσμιας έκτασης αμπελώνων Μεταβολή στην παγκόσμια έκταση αμπέλων Σχήμα 8. Μεταβολή στην παγκόσμια έκταση αμπέλων

36 1.5.2Παγκόσμια παραγωγή οίνου Σχήμα 9. Παγκόσμια παραγωγή οίνου (Mhl:εκατομμύρια εκατόλιτρα) 36

37 Πίνακας 9. Παγκόσμια παραγωγή οίνου Σύμφωνα με εκτιμήσεις του διεθνούς οργανισμού ΟΙV η παγκόσμια παραγωγή οίνου το 2011 ανήλθε σε 265εκατ. χιλιόλιτρα, μειωμένη κατά 2.9% σε σχέση με το Η Ευρώπη εξακολουθεί να κυριαρχεί στην παγκόσμια παραγωγή με μερίδιο περίπου 69%. Ακολουθεί η αμερικανική ήπειρος με μερίδιο περίπου 17% της παγκόσμιας παραγωγής 37

38 Οι 10 μεγαλύτερες οινοπαραγωγικές χώρες τη χρονική περίοδο Σχήμα 10. Οι 10 μεγαλύτερες οινοπαραγωγικές χώρες τη χρονική περίοδο (mhl:χιλιάδες εκατόλιτρα), Πίνακας 10. Οι 10 μεγαλύτερες οινοπαραγωγικές χώρες τη χρονική περίοδο Στον σχεδιάγραμμα βλέπουμε ότι υπάρχει μία μείωση της παραγωγής στις παραδοσιακές οιναπαραγωγικές χώρες και αναφερόμαστε στην Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία και μία μικρή ανάπτυξη στις Τρίτες χώρες δηλαδή την Κίνα, την Αφρική και την Αργεντινή. Παρ όλα αυτά η Ευρώπη κρατάει τα ηνία με πόσοστό 63%.Παρατηρούμε ακόμα μία παγκόσμια μείωση της παραγωγής από την αρχή της χιλιετίας της τάξεως του 6%. 38

39 Μεταβολή στην παγκόσμια παραγωγή οίνου Σχήμα 11. Μεταβολή στην παγκόσμια παραγωγή οίνου

40 1.5.3 Η παγκόσμια κατανάλωση του οίνου Σχήμα 12. Η παγκόσμια κατανάλωση του οίνου (mhl:χιλιάδες εκατόλιτρα) Η παγκόσμια κατανάλωση παρουσιάζει μία ανοδική πορεία από το 2000 έως και το 2007.Απο τα μέσα του 2007 έως και το 2009 έχουμε μια σταδιακή πτώση της με την κατανάλωση να πέφτει στα mhl και από το 2010 και ύστερα συνεχίζει την ανοδική της πορεία. 40

41 Οι 10 μεγαλύτερες χώρες σε κατανάλωση οίνου τη χρονική περίοδο Σχήμα 13. Οι 10 μεγαλύτερες χώρες σε κατανάλωση οίνου τη χρονική περίοδο (mhl:χιλιάδες εκατόλιτρα) Πίνακας 11. Οι 10 μεγαλύτερες χώρες σε κατανάλωση οίνου τη χρονική περίοδο Όπως φαίνεται στο παραπάνω πίνακα οι ευρωπαϊκές χώρες και κυρίως οι μεγάλες δυνάμεις στο 41

42 χώρο του οίνου και αναφερόμαστε στις Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία έχουν μια πτωτική πορεία,παραμένοντας βέβαια σε υψηλά ποσοστά κατανάλωσης, σε αντίθεση με την Κίνα και την Ρωσία που έχουν να δείξουν μία σημαντική αύξηση την κατανάλωσης της τάξεως του5 % και 3% ετησίως την τελευταία δεκαετία Το παγκόσμιο εμπόριο οίνου Σχήμα 14. Τάσεις της παγκόσμιας αγοράς οίνου - Παγκόσμιες εξαγωγές οίνου Source: OIV Στο παραπάνω γράφημα βλέπουμε την παγκοσμία αγορά οίνου. Διακρίνουμε ότι οι 5 μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες εξακολουθούν να κινούν την παγκόσμια αγορά οίνου με ποσοστό 65% και το νότιο ημισφαίριο μαζί με τις ΗΠΑ το 25%.Να σημειώσουμε ακόμα ότι η αύξηση της παγκόσμιας αγοράς σε Mhl (εκατομμύρια εκατόλιτρα) αυξήθηκε κατά μέσο όρο 6,5% ετησίως για τα έτη

43 Οι 10 μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες οίνου την χρονική περίοδο Σχήμα 15. Οι 10 μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες οίνου την χρονική περίοδο Πίνακας 12. Οι 10 μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες οίνου την χρονική περίοδο (mhl:χιλιάδες εκατόλιτρα) Στον πίνακα 12, βλέπουμε την εξέλιξη της εξαγωγικής δραστηριότητας των 10 μεγαλύτερων χώρων παγκοσμίως. Διακρίνουμε ότι η Ισπανία,η Ιταλία και η Γαλλία να πραγματοποιούν το μεγαλύτερο όγκο εξαγωγών (70%) και.ακόμα είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι ο όγκος των εξαγωγών συνεχώς αυξάνεται και στις 10 χώρες, με ετήσιο ρυθμό αύξησης περίπου 3%. 43

44 1.6 Θεσμικό πλαίσιο Πολιτική εμπορίου Η κατάσταση της παγκόσμιας αμπελουργίας έχει αλλάξει και "νέες" χώρες παραγωγής καταλαμβάνουν τώρα αξιοπρόσεκτη θέση. Ο εμπορικός ανταγωνισμός αυξάνεται, καθώς με την πτώση των εισαγωγικών δασμών υπάρχει αύξηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση εισαγόμενων αμπελουργικών προϊόντων. Η μείωση των δασμών μετά από τις συμφωνίες του Γύρου της Ουρουγουάης το 1994 αποτέλεσε κίνητρο για μεγαλύτερες αλλαγές. Αξιοσημείωτο είναι το θετικό ισοζύγιο του εξωτερικού αμπελοοινικού εμπορίου της Ένωσης, που σε χρονιά κανονικής παραγωγής παρέμεινε γύρω στα 6 με 7 εκατ. εκατόλιτρα ετησίως, καθώς και το πλεόνασμα των εσόδων που αυξήθηκε από 1,7 δισεκατ. ευρώ το 1990 σε 2,2 δισεκατ. ευρώ το Από την πλευρά των καταναλωτών το ενδιαφέρον απέναντι στους μη κοινοτικούς οίνους εντείνεται και συνολικά η ζήτηση έπαψε να υποχωρεί και μάλιστα αυξάνεται ελαφρά σε ορισμένα κράτη-μέλη (European Commission, Wine Report 2004). Στο πλαίσιο των αλλαγών αυτών, ο προσανατολισμός του Προγράμματος Δράσης 2000 της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την καλύτερη εγγύηση της ποιότητας και τη διατήρηση αυστηρού ελέγχου της παραγωγής, παρέχει στην Ένωση τα μέσα να διατηρήσει την κυρίαρχη θέση της στις μελλοντικές αγορές, που αναμφισβήτητα θα είναι περισσότερο ανοικτές και περισσότερο ανταγωνιστικές. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή-Γενική Διεύθυνση Γεωργίας (2004), βασική προϋπόθεση για το σκοπό αυτό θεωρείται η πολιτική "υψηλής ποιότητας", δηλαδή η προστασία της φήμης των ευρωπαϊκών προϊόντων με συνεχή έλεγχο όσον αφορά τις γεωγραφικές ενδείξεις, τις οινολογικές πρακτικές και τον προσανατολισμό της αμπελουργίας προς συγκεκριμένες ποικιλίες. Η σαφής προτίμηση της αγοράς για προϊόντα καθορισμένης προέλευσης επιβάλλει τη συνέχιση της πολιτικής προστασίας των γεωγραφικών ονομασιών και τη διατήρηση της απαγόρευσης ανάμειξης εισαγόμενων και ευρωπαϊκών οίνων ή της οινοποίησης εισαγόμενων γλευκών, από τα οποία υπάρχει κίνδυνος να διακυβευτούν οι ποιοτικές προσπάθειες του κλάδου. Τα θέματα αυτά έχουν ληφθεί υπόψη στις διμερείς συμφωνίες που η Ένωση έχει ή πρόκειται να συνάψει, καθώς το συνεχές άνοιγμα των αγορών πρέπει να θεωρηθεί ως πρόκληση παρά ως απειλή. 44

45 1.6.2 Η νέα Κοινή Οργάνωση Αμπελοοινικής Αγοράς (ΚΟΑ) Η διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου του οίνου ξεκίνησε το 1962, έκτοτε αρκετές μεταβολές ακολούθησαν. Ο οίνος ελέγχεται από την Κοινή Οργάνωση της Αμπελοοινικής Αγοράς (ΚΟΑ) με βασικό κανονισμό τον 822/87 που είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική εξέλιξη της αγοράς οίνου. Τα κυριότερα σημεία της ΚΟΑ αναφέρονται στο σύστημα στήριξης της αγοράς, τις αμπελουργικές ζώνες, τους οίνους ποιότητας και τους κανόνες ελέγχου της παραγωγής και περιλαμβάνει δύο τύπους μέτρων: > Την παρέμβαση στην αγορά για τη διασφάλιση της ισορροπίας της με υποστήριξη της ιδιωτικής αποθεματοποίησης, με διάφορους τύπους ενισχύσεων στην απόσταξη καθώς και στη χρησιμοποίηση των γλευκών και των σταφυλών που χρησιμοποιούνται γι'άλλους σκοπούς εκτός από την οινοποίηση. > Τον έλεγχο του αμπελουργικού δυναμικού προκειμένου να προσανατολισθεί η προσφορά. Όχι μόνο μέσω της απαγόρευσης νέων φυτεύσεων και μέτρων εκρίζωσης με πριμοδότηση στην εγκατάλειψη αλλά και μέσω αδειών φύτευσης, έτσι ώστε να ευνοηθεί ο επαναπροσανατολισμός της παραγωγής (δηλαδή η αναζήτηση ποιοτικών προϊόντων που ανταποκρίνονται καλύτερα στις προτιμήσεις των καταναλωτών). Οι άδειες φύτευσης αφορούσαν περιορισμένους και καθορισμένους στόχους παραγωγής ορισμένων τύπων οίνου. Τα μέτρα εκρίζωσης συνέβαλαν στον περιορισμό της αμπελουργικής έκτασης από 40 εκατ. στρέμματα περίπου το 1987, σε 34 εκατ. στρέμματα το Κατά συνέπεια, η μέση παραγωγή διαμορφώθηκε από τα 200 εκατ. εκατόλιτρα στα 160 εκατ. εκατόλιτρα και αφορούσε ως επί το πλείστον καλλιέργειες ποικιλιών με χαμηλότερες αποδόσεις και προϊόντα καλύτερης ποιότητας, ιδιαίτερα των οίνων ποιότητας που παράγονται σε καθορισμένες περιοχές Η κοινοτική αγορά οίνου έπρεπε να αντιμετωπίσει την εμφάνιση νέων συνθηκών τόσο από τη διεύρυνση της παγκοσμιοποίησης όσο και από τον ολοένα και αυξανόμενο ανταγωνισμό. Από την πλευρά της η ΚΟΑ έπρεπε να ανταποκριθεί στις εξελίξεις που προέκυψαν από την έναρξη ισχύος του νομοθετικού πλαισίου που καθορίστηκε το 1987, καθώς τα μέτρα της υπάρχουσας - έως τότε - ΚΟΑ δεν ήταν το ίδιο αποτελεσματικά, έπειτα και από την εφαρμογή των συμφωνιών του Γύρου της Ουρουγουάης το 1995 που καθιστούσαν την κοινοτική αγορά ελαστικότερη και πιο ανοικτή. 45

46 Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ 1994 και 1996, οι ευρωπαϊκές εισαγωγές να υπερδιπλασιαστούν με τη Βουλγαρία, Ουγγαρία και Ρουμανία να αποτελούν τον πρώτο προμηθευτή οίνου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Αργεντινή, η Αυστραλία και η Νότιος Αφρική, ανέπτυξαν σημαντική εμπορική πολιτική με αξιοποίηση προϊόντων σε πολύ ανταγωνιστικές τιμές. Η Ευρωπαϊκή Ένωση τέλος, έπρεπε να λάβει υπ όψιν της τη γήρανση των αμπελώνων της και το γεγονός ότι με την εξέλιξη της παραγωγής, μετά τη μείωση των εκτάσεων, προήλθε μείωση των πλεονασμάτων κατά τη διάρκεια των τελευταίων περιόδων (Ευρωπαϊκή Επιτροπή - Γενική Διεύθυνση Γεωργίας, 2004). Μπροστά σε αυτές τις νέες συνθήκες και λόγω της πολυπλοκότητας της νομοθεσίας που αφορούσε την ΚΟΑ του οίνου, ήταν απαραίτητη μία αναμόρφωση. Η νέα ΚΟΑ του οίνου [κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1493/1999 του Συμβουλίου της 17ης Μαΐου 1999], είχε ως βασικό στόχο τη διατήρηση καλύτερης ισορροπίας μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης στην κοινοτική αγορά, δίνοντας τη δυνατότητα στους παραγωγούς να προσαρμόσουν την παραγωγή τους στις εξελίξεις της αγοράς, καθώς και τη μακροχρόνια βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου. Η επίτευξη αυτού του στόχου πραγματοποιήθηκε με τη χρηματοδότηση της αναδιάρθρωσης ενός σημαντικού τμήματος των αμπελώνων που επιτρέπει την παραγωγή προϊόντων που ανταποκρίνονται στην εσωτερική και τη διεθνή ζήτηση. Επιπρόσθετος στόχος ήταν ο προσανατολισμός της νέας ΚΟΑ σε μία σημαντική απλοποίηση της νομοθεσίας του αμπελοοινικού κλάδου, ενταγμένη στο γενικό πλαίσιο της απλουστεύσεως της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής που άρχισε το 1995, υπενθύμιση της οποίας γίνεται στο Πρόγραμμα Δράσης Μέσω του νέου κανονισμού θα έπρεπε: 1. Να διατηρηθούν όλες οι παραδοσιακές αγορές πόσιμης αλκοόλης και προϊόντων της αμπέλου. 2. Να ληφθεί υπ όψιν η περιφερειακή διαφοροποίηση. 3. Να αναγνωριστεί ο ρόλος των ομάδων παραγωγών και των οργανώσεων του αμπελοοινικού κλάδου. 4. Να καταργηθεί η παρέμβαση ως τεχνητό μέσο διάθεσης της παραγωγής μέσω της διαδικασίας αναδιάρθρωσης των αμπελώνων. Έτσι, ο νέος κανονισμός, που εφαρμόστηκε από την 1η Αυγούστου 2000, ήταν περισσότερο απλουστευμένος αντικαθιστώντας τους 23 προηγούμενους κανονισμούς. Σύμφωνα με αυτόν, εγκαταλείφθηκε το ισχύον, μέχρι τότε, σύστημα των τιμών προσανατολισμού για τους 46

47 διαφόρους τύπους οίνου στους μηχανισμούς παρεμβάσεως. Καθιερώθηκε, τέλος, καθεστώς αναδιάρθρωσης και μετατροπής των αμπελώνων, αφού εξακολουθούσαν να υφίστανται τα μέτρα ελέγχου του δυναμικού παραγωγής (καλύτερα επικεντρωμένα), ούτως ώστε να διασφαλιστεί ο κατάλληλος προσανατολισμός της προσφοράς. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, το κόστος εφαρμογής της νέας ΚΟΑ είχε αρνητικό αντίκτυπο στις μέσες δαπάνες, κάτι που δικαιολογείται από το γεγονός ότι στόχος της νέας πολιτικής ήταν η ανάπτυξη μίας ποιοτικής ευρωπαϊκής αμπελουργίας. Για την περίοδο , το συνολικό κόστος της νέας ΚΟΑ ήταν περίπου στα 1,3 δισ. ευρώ ετησίως. Το ένα τρίτο του κόστους αφορούσε τη διατήρηση των ήδη υπαρχόντων μέτρων, ενώ τα δύο τρίτα τα νέα μέτρα της αναδιάρθρωσης / μετατροπής των εκτάσεων, της διατήρησης διαθέσεως της πόσιμης αλκοόλης και της ενδεχόμενης απόσταξης κρίσεως. Εντούτοις θετικό στοιχείο της μεταρρύθμισης, εξαιρουμένου του υψηλού κόστους, είναι η καλύτερη αποτελεσματικότητα των μέτρων, κάτι που επιτρέπει στον κλάδο να αποκτήσει δυναμισμό και να συνδεθεί με τη γενική εξέλιξη των αγορών, τις προσδοκίες των καταναλωτών και τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ένωσης. Καθώς όμως τα παραπάνω μέτρα δεν αποδείχτηκαν επαρκή για τη μείωση των πλεονασμάτων οίνου, και χρειάστηκε να διατεθούν σημαντικά κονδύλια για την καταστροφή τους, κρίθηκε απαραίτητη μία νέα μεταρρύθμιση της ΚΟΑ. Η μεταρρύθμιση που ενέκρινε το Συμβούλιο το 2008 επιδιώκει τα εξής: αύξηση της ανταγωνιστικότητας των οινοπαραγωγών στην ΕΕ, ενίσχυση της φήμης των ευρωπαϊκών κρασιών, ανάκτηση των απολεσθέντων μεριδίων αγοράς στην Ευρωπαϊκή Ένωση και παγκοσμίως θέσπιση ενός κοινοτικού καθεστώτος με απλούς, σαφείς και αποτελεσματικούς κανόνες που να εξασφαλίζουν την ισορροπία προσφοράς και ζήτησης διατήρηση των παραδόσεων της ευρωπαϊκής οινοπαραγωγής και ενίσχυση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού της ρόλου στις αγροτικές περιοχές. Μετά το 2015, θα αρθούν οι σημερινοί περιορισμοί για τους κοινοτικούς αμπελώνες, ώστε να δοθεί στους ανταγωνιστικούς παραγωγούς η δυνατότητα αύξησης της παραγωγής τους. 47

48 Συνοψίζοντας, στο κεφάλαιο αυτό εξετάστηκε η κατάσταση που επικρατεί όσον αφορά τον κλάδο της οινοποιίας στην Ελλάδα,την Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνώς, καθώς και το θεσμικό πλαίσιο που διέπει τον κλάδο. Βασικό συμπέρασμα αποτελεί η συνεχιζόμενη κάμψη των εξαγωγικών επιδόσεων της εγχώριας οινοβιομηχανίας που οφείλεται κατά κύριο λόγο στον οξύτατο διεθνή ανταγωνισμό. Παράλληλα, παρατηρείται σωρευτική αύξηση των εισαγωγών που εντείνει τον ήδη υπάρχοντα ανταγωνισμό (τιμών) στην εγχώρια αγορά. 48

49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2.1 Εισαγωγή Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται μια στρατηγική προσέγγιση της στρατηγικής συμμαχίας, η οποία έχει γνωρίσει θεαματική ανάπτυξη διεθνώς τουλάχιστον τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις συνεχίζουν να είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στρατηγικές κινήσεις ανάπτυξης και εξασφάλισης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, ολοένα και περισσότερες επιχειρήσεις διεθνώς επιλέγουν να συνάπτουν στρατηγικές συμμαχίες. Κάνουμε μια εκτενή αναφορά στα χαρακτηριστικά και παραθέτουμε κάποιες προϋποθέσεις καθώς και κίνητρα που οδηγούν σε στρατηγικές συμμαχίες μεταξύ επιχειρήσεων. Στην συνέχεια παρουσιάζουμε κάποια εισαγωγικά όσον αφορά τις ομαδοποιήσεις των επιχειρήσεων(clusters).δίνουμε ορισμούς για την έννοια της ομαδοποίησης των επιχειρήσεων σε clusters, παραθέτουμε τα πλεονεκτήματα αυτών καθώς και την εφαρμογή τους δε διάφορους τομείς δραστηριοτήτων τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. 2.2Ορισμός και χαρακτηριστικά της στρατηγικής συμμαχίας Ως στρατηγική συμμαχία μπορεί να οριστεί μια συμφωνία συνεργασίας μεταξύ δύο ή περισσότερων επιχειρήσεων, όπου όλα τα μέρη υιοθετούν μια προοπτική αμοιβαίου οφέλους και συνεισφέρουν τους απαραίτητους πόρους ή/και κεφάλαια για την επιτυχή λειτουργία της. Η συμμαχία βασίζεται στη διαπραγμάτευση των συμμάχων και εμπεριέχει πολύ μικρό αρχικό ρίσκο. Αποτελεί μια αναστρέψιμη και ευέλικτη διαδικασία καθώς οι επιχειρήσεις σύμμαχοι μπορούν να μεταβάλλουν τους προσφερόμενους πόρους, ανάλογα με την πορεία της συνεργασίας και τις συνθήκες της αγοράς. Επίσης, δεν τίθεται ζήτημα ανεπιθύμητων πόρων και αυτό γιατί εστιάζει μόνο σε δραστηριότητες και πόρους που αφορούν άμεσα τους στόχους της. Το βασικό όμως μειονέκτημα της συμμαχίας είναι ο μερισμός του ελέγχου τόσο σε θέματα λήψης αποφάσεων, όσο και σε θέματα εκμετάλλευσης των αποτελεσμάτων της συνεργασίας. Τέλος, άλλο ένα 49

50 στοιχείο που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ο κίνδυνος καιροσκοπίας και απώλειας των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της επιχείρησης που μπορεί να υπάρχει όταν οι ρόλοι των συμμάχων δεν είναι πλήρως ξεκαθαρισμένοι. Η συμμαχία προϋποθέτει μόνιμη ή τουλάχιστον μακροχρόνια δέσμευση των συνεργατών, ενώ ταυτόχρονα απαιτεί από αμοιβαία συμβολή πόρων ή κεφαλαίων μέχρι αμοιβαία ιδιοκτησία του μετοχικού κεφαλαίου, ανάλογα με την περίπτωση Κίνητρα σύναψης στρατηγικών συμμαχιών 1. Επιμερισμός κινδύνου: Συχνά οι επιχειρήσεις προτιμούν να μην επωμίζονται μόνες τους τον κίνδυνο που συνεπάγεται για παράδειγμα μια μεγάλη επένδυση σε μια νέα αγορά. Έτσι, επιλέγουν τη στρατηγική της συνεργασίας. 2. Επίτευξη οικονομιών κλίμακας: Πολλοί κλάδοι έχουν υψηλά σταθερά κόστη και απαιτείται η ανάληψη μεγάλων επενδύσεων για να επιτευχθούν οικονομίες κλίμακας. 3. Πρόσβαση σε συγκεκριμένο τμήμα της αγοράς: Συχνά οι επιχειρήσεις δεν έχουν γνώση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των καταναλωτών και της αγοράς που εισέρχονται για πρώτη φορά. 4. Επίτευξη ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και πρόληψη των κινήσεων των ανταγωνιστών: Για να κατορθώσουν οι επιχειρήσεις να επωφεληθούν όλων των προνομίων που προσφέρονται από μια συμμαχία, πρέπει να δράσουν πριν τους ανταγωνιστές τους. Έτσι, επιτυγχάνουν να δημιουργήσουν συμμαχίες που θα τους προσφέρουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και θα οδηγήσουν τους ανταγωνιστές σε σπασμωδικές κινήσεις που είναι πιθανό να αποβούν επώδυνες για αυτούς. 5. Πρόσβαση σε ειδικευμένες τεχνολογίες και νέους τομείς δραστηριοτήτων: Μέσω της συμμαχίας, οι επιχειρήσεις μπορούν να ανταλλάξουν τις γνώσεις που κατέχουν προκειμένου να καταστήσουν τη συμμαχία πιο αποτελεσματική. 6. Αντιμετώπιση χρηματοδοτικών περιορισμών: Μέσω της συμμαχίας, οι επιχειρήσεις ενώνουν το κεφάλαιό τους προκειμένου να αναλάβουν έργα που δεν θα 50

51 μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν μεμονωμένα. 7. Ανάγκη για εξειδικευμένες διοικητικές ικανότητες οι οποίες δεν είναι διαθέσιμες: Συχνά στις συμμαχίες γίνεται αμοιβαία διοικητική διαχείριση με την από κοινού συμμετοχή διοικητικών στελεχών κι απ τους δύο εταίρους. Έτσι συνδυάζονται η πείρα και οι ικανότητές τους προκειμένου να γίνει σωστή διαχείριση του έργου Προϋποθέσεις επιτυχίας της στρατηγικής συμμαχίας Ο βαθμός στον οποίο τα συνεργαζόμενα μέρη θα ωφεληθούν από μια συμμαχία εξαρτάται από τέσσερις βασικούς παράγοντες: 1. Τη στρατηγική πρόθεση των συμμάχων: Για παράδειγμα, οι ιαπωνικές επιχειρήσεις συνάπτουν συμμαχίες με σκοπό την επίτευξη παγκόσμιας εμπορικής κυριαρχίας και με αυτή τη λογική θεωρούν τις στρατηγικές συνεργασίες ως ένα βήμα στο δρόμο της παγκόσμιας εξάπλωσης. Αντίθετα, οι δυτικές επιχειρήσεις συχνά συνάπτουν συμμαχίες με σκοπό την παραχώρηση της παραγωγικής διαδικασίας στους αποδοτικότερους Ασιάτες παραγωγούς. Η επιθυμία όμως των δυτικών επιχειρήσεων, να κερδίζουν από την εξοικονόμηση πόρων και κεφαλαίων παραχωρώντας βασικές λειτουργίες τους σε παλαιότερους ανταγωνιστές τους, περιόρισε την ικανότητά τους να αντλήσουν πολύτιμες γνώσεις από τους συνεργάτες τους, αφού τελικά σε πολλές περιπτώσεις τους οδήγησε σε σωρευτική εγκατάλειψη πολύτιμων δραστηριοτήτων και ικανοτήτων. 2. Την καταλληλότητα των εισφορών : Η ικανότητα κάθε συνεργαζόμενης επιχείρησης να κατανοήσει και να ενσωματώσει τις δεξιότητες του άλλου μέρους, εξαρτάται από τη φύση των ικανοτήτων και των πόρων που συνεισφέρονται από τις επιχειρήσεις. Έτσι, όπου οι ικανότητες και οι πόροι είναι υλικοί και άμεσοι, τότε η διαδικασία ενσωμάτωσης είναι ευκολότερη, σε σύγκριση με την περίπτωση που αυτά τα στοιχεία είναι περισσότερο άυλα και αφορούν δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού. 3. Τη δεκτικότητα κάθε επιχείρησης: Όσο πιο πρόθυμη είναι μια επιχείρηση να ενσωματώσει τη γνώση και την εμπειρία που προσφέρουν οι συνεργάτες της, τόσο πιο κερδισμένη είναι η συμμαχία συνολικά. Με άλλα λόγια, απαιτείται ο προκαθορισμός δεικτών αποδοτικότητας της συμμαχίας 51

52 και συνεχής προσανατολισμός της σχέσης συνεργασίας στην κατεύθυνση της εξασφάλισης της μέγιστης δυνατής ωφέλειας 2.2.3Παραδείγματα εφαρμογής στρατηγικών συμμαχιών σε διάφορους τομείς Οι στρατηγικές συμμαχίες αποτελούν το συνεκτικό ιστό σχηματισμού δικτύων συνεργασίας Στο πλαίσιο της στρατηγικής συμμαχίας οι επιχειρήσεις «δανείζονται» τους άϋλους πόρους των εταίρων (ιδέες, εφευρετικότητα, τεχνογνωσία) για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι επιχειρήσεις της συμμαχίας διατηρούν την ιδιαίτερη ταυτότητά τους. Οι στρατηγικές συμμαχίες έχουν σε κάθε περίπτωση στόχο τη διασφάλιση ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων για τις συνεργαζόμενες επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, η πιο αναγνωρίσιμη μορφή στρατηγικών συμμαχιών σήμερα αφορά στον τουρισμό και στα ταξίδια (travel & tourism) και εφαρμόζεται συνήθως μεταξύ touroperators και αλυσίδων ξενοδοχείων. Στρατηγικές συμμαχίες παρατηρούνται, επίσης, στο χώρο του κινηματογράφου, των εκδοτικών οίκων και της αυτοκινητοβιομηχανίας. Σε μικρότερης κλίμακας εταιρείες, οι στρατηγικές συμμαχίες αναπτύσσονται στο χώρο των νέων τεχνολογιών, της ιδιωτικής εκπαίδευσης, των δικτύων πωλήσεων (λιανεμπόριο) και της ανάδειξης τοπικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων ή/και της ανάπτυξης νέων προϊόντων που συνδέονται με αυτά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στρατηγικής συμμαχίας που έχει τη μορφή cluster αποτελεί το Δίκτυο Βιολογικών Προϊόντων που συστάθηκε με πρωτοβουλία του Συνδέσμου Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός φορέα εργαλείων και υπηρεσιών ενημέρωσης και προώθησης προϊόντων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, σε επιχειρήσεις προϊόντων και καταναλωτές ( Οι στρατηγικές συμμαχίες παρουσιάζουν ποικιλία μορφών, καθεμία από τις οποίες έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες αναφορικά με τις δεσμεύσεις που επιβάλλει η συναλλακτική σχέση, με τη διαχείρισή της και με τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Μέσω της στρατηγικής συμμαχίας, η μικρότερη επιχείρηση εξασφαλίζει μια σχετικά σταθερή αγορά για την τεχνογνωσία που διαθέτει, ενώ η μεγαλύτερη αποκτά την τεχνογνωσία αυτή χωρίς να δεσμεύει μακροπρόθεσμα τους πόρους της. Οι τεχνολογικές συμμαχίες δεν αποτελούν πανάκεια για όλα τα προβλήματα που συνδέονται με τις νέες τεχνολογίες, ενώ πολλές από αυτές καταλήγουν στην εξαγορά 52

53 των μικρότερων επιχειρήσεων από τις μεγαλύτερες. Μια πολύ «προωθημένη» μορφή στρατηγικής συμμαχίας αποτελεί η συνεργασία του MTV (γνωστού μουσικού καναλιού αρκετές μικρότερες εταιρείες των Μέσων Μαζικής ενημέρωσης διεθνώς. Σε μια στρατηγική συμμαχία δεν παίζει ρόλο το μέγεθος όσο η ανάπτυξη νέων και καινοτόμων προϊόντων («κυνήγι της καινοτομίας») ή η διεισδυτικότητα σε επιλεγμένες αγορές. Εάν αυτά τα παραδείγματα εξεταστούν από τη σκοπιά των μικρών επιχειρήσεων, τότε η ανάπτυξη καινοτομιών και νέων προϊόντων από αυτές, καθώς και η ισχύς τους σε τοπικές ή εστιασμένες αγορές αποτελούν αιτίες για τη σύναψη στρατηγικών συμμαχιών με επιχειρήσεις ίσου ή μεγαλύτερου μεγέθους. Σημαντικό στοιχείο της σύναψης μιας τέτοιας συμφωνίας αποτελεί μεν το οργανωτικό μέρος, αλλά μια ΠΜΕ θα πρέπει να δίνει προσοχή και στο νομικό μέρος της συμφωνίας και στις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει μια τέτοια συμφωνία για την ΠΜΕ μεσοπρόθεσμα. Ομαδοποιήσεις Επιχειρήσεων 2.3 Ορισμός και έννοια Ομαδοποιήσης επιχειρήσεων Στο περιβάλλον της παγκοσμιοποιημένης οικονομικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας, κρίσιμη παράμετρος για την επιβίωση και ανάπτυξη των ΜΜΕ είναι ο εντοπισμός και η αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων που τις καθιστούν ανταγωνιστικές. Οι ομαδοποιήσεις υφιστάμενων επιχειρήσεων μπορούν να οδηγήσουν προς την καλύτερη επίτευξη εξωτερικών οικονομιών. Η επίτευξη οικονομιών κλίμακας αποτελούν βασικά συστατικά βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας των οινοποιητικών επιχειρήσεων, ειδικότερα αν λάβει κανείς υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της οινικής βιομηχανίας στην Ελλάδα, που είναι η γεωγραφική διασπορά, η πολυδιάσπαση των δραστηριοτήτων και το μικρό μέγεθος. Οι οικονομίες κλίμακας που επιτυγχάνονται στη περίπτωση αυτή εμφανίζουν σημαντικά πλεονεκτήματα διότι είναι οικονομικά προσιτές, αφού δεν προϋποθέτουν μεγάλες επενδύσεις. Η ανάπτυξη ομαδοποιήσεων στις επιχειρήσεις είναι αναγκαία, ιδιαίτερα στις οινοποιητικές επιχειρήσεις, κρίνοντας από την θετική εμπειρία ανταγωνιστριών χωρών. Παρατηρούμε πως στις ανταγωνίστριες χώρες ο τρόπος των ομαδοποιήσεων 53

54 δεν είναι αυστηρά καθορισμένος αφού πρόκειται για σχήματα που διαμορφώθηκαν και διαμορφώνονται σύμφωνα με τις συγκεκριμένες κάθε φορά συνθήκες και ανάγκες. Σύμφωνα λοιπόν με τον ορισμό του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), ως cluster χαρακτηρίζεται ένα σύνολο ισχυρά αλληλεξαρτώμενων επιχειρήσεων συνδεδεμένων σε στρατηγικές συμμαχίες με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, προμηθευτές, πελάτες. Μεταξύ των μελών των clusters υπάρχει διάχυση πληροφοριών και προάγεται η καινοτομία. Σχήμα 16. Η Έννοια των clusters Η φιλοσοφία που κρύβεται πίσω από τον θεσμό είναι ότι µεγάλες και µικρές εταιρείες επιτυγχάνουν περισσότερα όταν δουλεύουν µαζί, παρά ατοµικά. Επιπρόσθετα, οι µικρές επιχειρήσεις, διατηρώντας τα πλεονεκτήματα τους, µέσα στο cluster, µπορούν να πετύχουν το συνδυασμό µε τα πλεονεκτήματα των µεγάλων επιχειρήσεων. Οι τυπικές λειτουργίες τους είναι να παρέχουν : ένα φόρουµ για αλληλεπίδραση & συνεργασία µεταξύ των επιχειρήσεων, ένα κοινό σημείο αναφοράς για τις επιχειρήσεις που ανήκουν σε αυτό και την κυβέρνηση και 54

55 µηχανισµούς αλληλεπίδρασης µεταξύ των εταιρειών και άλλων οργανισμών όπως πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων και πηγών χρηματοδότησης Οι ομαδοποιήσεις μπορεί να περιλαμβάνουν οριζόντιες ή και κάθετες διασυνδέσεις μεταξύ ΜΜΕ. Ο όρος οριζόντιες ομαδοποιήσεις αντιπροσωπεύει την δικτύωση ομοειδών επιχειρήσεων. Σαν παραδείγματα Οριζοντίων Δικτυώσεων θα μπορούσαμε να αναφέρουμε : - ομάδα τουριστικών γραφείων δημιουργεί εταιρεία για την κοινή προμήθεια προϊόντων και υπηρεσιών ή για την από κοινού προώθηση των προϊόντων τους στην ελληνική και διεθνή αγορά από καλύτερη και πιο ανταγωνιστική θέση, - ομάδα ξενοδοχείων δημιουργεί εταιρεία catering για την τροφοδοσία των επιμέρους μονάδων του δικτύου. Αντίστοιχα, ο όρος κάθετες δικτυώσεις αντιπροσωπεύει την δικτύωση διαφορετικών μεταξύ τους επιχειρήσεων. Ως παραδείγματα κάθετων δικτυώσεων θα μπορούσαμε να αναφέρουμε: - επιχειρήσεις Εκμίσθωσης Ι.Χ αυτοκινήτων, Ναυλομεσιτικά Γραφεία, Κρουαζιερόπλοια, Τουριστικά Γραφεία, Επιχειρήσεις Καταλυμάτων, Επιχειρήσεις Εγκαταστάσεων Ειδικής Τουριστικής Υποδομής συνεργάζονται για κοινές προμήθειες, - ομάδα τουριστικών γραφείων συνεργάζεται με εταιρείες πληροφορικής για την ανάπτυξη διαδικτυακής πύλης και ηλεκτρονικής αγοράς για την ηλεκτρονική διακίνηση και πώληση των προϊόντων και υπηρεσιών τους. Σύμφωνα επίσης με τον ορισμό που έχει διατυπωθεί από την Ε.Ε, τα Clusters είναι ομάδες ανεξάρτητων επιχειρήσεων και σχετιζόμενων φορέων οι οποίες: Συνεργάζονται και ανταγωνίζονται Είναι γεωγραφικά συγκεντρωμένες σε μία ή περισσότερες περιφέρειες, αν και είναι πιθανό το cluster να έχει και διεθνείς διαστάσεις Είναι εξειδικευμένες σε ένα συγκεκριμένο τομέα κλάδο επιχειρηματικής δραστηριότητας και συνδέονται μεταξύ τους με κοινές τεχνολογίες και ικανότητες Το αντικείμενό τους μπορεί να είναι στηριγμένο σε επιστημονική έρευνα π.χ επιστημονική έρευνα και ανάπτυξη η οποία συμβάλλει στην δημιουργία νέων προϊόντων, παραγωγικών διαδικασιών και στηρίζεται σε μεικτά σχήματα συνεργασιών μεταξύ επιχειρήσεων και ιδρυμάτων παραγωγής γνώσης (όπως τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα) ή να είναι συμβατικού χαρακτήρα όπου 55

56 αναπτύσσονται «κοινές» δράσεις συνεργασίας σε θέματα προβολής και προώθησης, εφοδιασμού, ανάπτυξης & αξιοποίησης παραγωγικών υποδομών κ.λ.π Τα Clusters μπορούν να έχουν τυπική μορφή (δηλαδή να αποκτήσουν και θεσμικό χαρακτήρα) και άτυπη μορφή. Η ύπαρξη πολλών ορισμών των δικτύων φανερώνει τον πολυδιάστατο χαρακτήρα τους και την ευρύτητα εννοιών που καλύπτουν. Όλοι όμως σχεδόν οι ορισμοί καταλήγουν σε τέσσερα βασικά σημεία τα οποία αποτελούν και την κεντρική ιδέα πάνω στην οποία στηρίζεται η ανάπτυξη των clusters: Γεωγραφική Συγκέντρωση σε περιφερειακό ή / και τοπικό επίπεδο Κλαδική εξειδίκευση σε ένα τελικό προϊόν Διασύνδεση & Επικοινωνία μεταξύ των επιχειρήσεων με τυπική ή άτυπη μορφή Eνσωμάτωση θεσμικών φορέων (συλλογικών φορέων πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων) Πλεονεκτήματα Ομαδοποιήσεων Η αξία των ομαδοποιήσεων είναι μεγάλη. Συγκεκριμένα, οι ομαδοποιήσεις αν υλοποιηθούν σε επιχειρήσεις του οινοποιητικού τομέα, όπως και σε άλλους κλάδους, επιτυγχάνεται προστιθέμενη αξία στην επιχειρηματική δραστηριότητα των συμμετεχουσών, στη δημιουργία του cluster επιχειρήσεων όπως για παράδειγμα μέσω στρατηγικών συμμαχιών με προμηθευτές ή πελάτες. Ουσιαστικά πρόκειται για ομαδοποίηση ομοειδών ή συμπληρωματικών επιχειρήσεων οι οποίες και λόγω έλλειψης επαγγελματικών προσόντων και λόγω κόστους δεν θα μπορούσαν να αναλάβουν μεμονωμένες δράσεις προώθησης των προϊόντων υπηρεσιών τους. Αναμφίβολα η ομαδοποίηση οδηγεί σε βελτίωση της αποτελεσματικότητας των δράσεων των επιχειρήσεων σε μια περισσότερο αποτελεσματική κατανομή της εργασίας ανάμεσα στις επιχειρήσεις και σε καλύτερη εξειδίκευση μεταξύ των μικρών εταιριών. Ως τέτοια παραδείγματα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τις κοινές πρωτοβουλίες στην προώθηση των πωλήσεων, τη δημιουργία κοινών ενώσεων εγγύησης πιστώσεων, τον κοινό σχεδιασμό και τη χρηματοδότηση προϊόντων/υπηρεσιών, τη δημιουργία κοινών υπηρεσιών για εξυπηρέτησή των μελών αλλά και τρίτων κ.α. 56

57 Οι ομαδοποιήσεις συμβάλλουν στην άμβλυνση των ανισοτήτων όσον αφορά την ανάπτυξη και το βιοτικό επίπεδο μεταξύ των διαφόρων περιοχών, καθώς και στη μείωση της καθυστέρησης των λιγότερο ευνοημένων περιοχών. Μέσα από βελτιωμένα σχήματα οργάνωσής των υφιστάμενων ΜΜΕ οινοποιητικών επιχειρήσεων επιδιώκεται η ενίσχυση της παρουσίας τους στην αγορά που δραστηριοποιούνται. Βασικός όφελος των clusters είναι η δυνατότητα που δίνεται σε μικρές εταιρίες μέσα από τη συμμετοχή τους σε ομάδες να συνδυάσουν τα πλεονεκτήματα της μικρού μεγέθους κλίμακας με τα πλεονεκτήματα της μεγάλης κλίμακας και να λειτουργήσουν περισσότερο ανταγωνιστικά. Στις μικρές επιχειρήσεις της οινικής βιομηχανίας ειδικότερα δίνεται η δυνατότητα να ανταγωνιστούν με ίσους όρους με τις μεγαλύτερες, να εμπλακούν σε μια διαδικασία ταχείας και με ίσους όρους απόκτησης εμπειρίας, να επιτύχουν την επανεξέταση των σχέσεών τους με τους προμηθευτές τους και να δημιουργήσουν προοπτική για αυξημένη αποτελεσματικότητα μέσα από συλλογική δράση. Συμπερασματικά θα καταλήγαμε πως, οι σχηματισμοί δικτύων επιχειρήσεων συμβάλλουν σημαντικά στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων και την περιφερειακή ανάπτυξη μέσω : Της μεταφοράς τεχνογνωσίας μεταξύ των επιχειρήσεων Της εισαγωγής νέων προϊόντων / υπηρεσιών και καινοτομιών στην παραγωγική διαδικασία Της μείωσης του κόστους μέσω του εξορθολογισμού των παραγωγικών διαδικασιών Της εξειδίκευσης και της επίτευξης οικονομιών κλίμακας Της πρόσβασης σε νέες αγορές και της άμεσης ανταπόκρισης στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της ζήτησης προϊόντων και υπηρεσιών Της αύξησης της παραγωγικότητας Της εισαγωγής νέων εργαλείων και μεθόδων προώθησης των πωλήσεων Παραδείγματα εφαρμογής σε διάφορους τομείς δραστηριότητας Η προώθηση της δικτύωσης των επιχειρήσεων αποτελεί κεντρικό σημείο της πολιτικής όλων των κυβερνήσεων της Ε.Ε. για την περιφερειακή ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ. Οι πολιτικές αυτές συνήθως σχεδιάζονται σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης και συγκεκριμενοποιούνται και υλοποιούνται από τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, οι οποίες και έχουν βαθύτερη 57

58 γνώση των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής τους. Οι πολιτικές αυτές έχουν δώσει έμφαση στην βιομηχανία και τις νέες τεχνολογίες, με περιορισμένη εμβέλεια στον αγροτικό χώρο και τις απομονωμένες περιοχές. Τα προγράμματα αυτά δικτύωσης δίνουν βαρύτητα σε δράσεις μεταφοράς τεχνογνωσίας, ανάπτυξης καινοτομίας και κοινών δράσεων προβολής και προώθησης, καθώς και στην προώθηση της συνεργασίας των επιχειρήσεων με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια, στηριζόμενα κυρίως σε επιχορηγήσεις. Η επιχειρηματική κουλτούρα και το «κοινωνικό κεφάλαιο» αποτελούν παράγοντες κλειδιά στην ανάπτυξη και συνέχεια των δικτύων. Ως «κοινωνικό κεφάλαιο» ορίζεται η συλλογικότητα που αναπτύσσεται σε κάθε περιοχή μέσω της ενεργοποίησης επαγγελματικών συνδέσμων, επιμελητηρίων κ.λ.π. Οι βέλτιστες πρακτικές υποδεικνύουν ότι πριν από την υιοθέτηση ενός προγράμματος χρηματοδότησης δικτύων έχουν υλοποιηθεί δράσεις εντοπισμού και καταγραφής «αναδυόμενων δικτύων» που συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις για ανάπτυξη συνεργασιών. Επίσης, η ύπαρξη ενός ενδιάμεσου φορέα ο οποίος θα αναλάβει το ρόλο του «διαχειριστή εμπνευστή» του δικτύου αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στην επιτυχία του. Η διεθνής πρακτική δείχνει ότι το ρόλο αυτό τον αναλαμβάνουν συνήθως τοπικοί και περιφερειακοί φορείς (τοπικές αναπτυξιακές εταιρείες, περιφερειακές αρχές, επαγγελματικοί σύνδεσμοι) και σύμβουλοι επιχειρήσεων. Οι ενδιάμεσοι αυτοί συναντώνται με τους όρους network brokers ή network facilitators. Στην Ελλάδα, η πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια προώθησης των δικτύων ξεκίνησε στο 2 ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης το 1997, με έμφαση στη μεταποίηση (Κ.Π ΜΜΕ και Ε.Π Βιομηχανίας). Στις δύο αυτές προκηρύξεις εγκρίθηκαν 45 έργα συνολικού προϋπολογισμού 20,5 δισ. δρχ. που αφορούσαν την ανάπτυξη κοινών υποδομών, δράσεων κοινής προώθησης, την διείσδυση σε νέες αγορές, και την μεταφορά τεχνογνωσίας. Σύμφωνα με την τελική έκθεση αξιολόγησης του Υπουργείου Ανάπτυξης, το κύριο πρόβλημα που προέκυψε ήταν η αδυναμία επικοινωνίας και συνεργασίας μεταξύ των μελών των δικτύων. Παρ ολ αυτά οι δράσεις είχαν και θετικά αποτελέσματα τα οποία συνοψίζονται στην βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων στη διείσδυση σε νέες αγορές 58

59 στη μεταφορά τεχνογνωσίας και την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, καθώς επίσης και στη μείωση του κόστους μέσα από την επίτευξη οικονομιών κλίμακας στην προμήθεια πρώτων υλών. Παρόμοια έργα (clustering) υλοποιούνται στις ευρωπαϊκές και ελληνικές περιφέρειες περίπου από τα μέσα της περασμένης δεκαετίας. Σαν γνωστά παράδειγμα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τους υπεργολάβους προμηθευτές της αυτοκινητοβιομηχανίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, Βιομηχανικά ή Κατασκευαστικά Cluster σε πολλές χώρες ανά το κόσμο. Στην Ιρλανδία η δικτύωση εξήντα καλλιτεχνών και επαγγελματιών της τέχνης οδήγησε στη δημιουργία της Leitrim Design House. Η υπερνίκηση των εμποδίων και η άρση της απομόνωσης είναι δύο από τους λόγους ύπαρξης της. Το «cluster» αυτό διαθέτει ένα κατάστημα στο κέντρο της μικρής τουριστικής πόλης Carrickon- Shannon. Χάρη στη δημιουργία cluster οι συμμετέχοντες έχουν πρόσβαση σε ένα φάσμα υπηρεσιών (κατάρτιση, προβολή, διάθεση στην αγορά, ανταλλαγές, συνέργειες κ.ά.), καθώς και σε εξατομικευμένες συμβουλές. «Μοιάζει με κυλιόμενο διάδρομο», εξηγεί ο Tim Guilbraide, διευθυντής έργου. «Το clustering ευνοεί τις ανταλλαγές, την ενημέρωση, την άμιλλα κλπ. που είναι συνιστώσες της εμπορικής επιτυχίας. Θεωρούμε ότι αυτή η δικτύωση των παραγωγών οδήγησε στη δημιουργία περίπου εκατό θέσεων εργασίας.» Το wine cluster της Καλιφόρνιας αποτελεί ένα διεθνώς αναγνωρισμένο και μακρόβιο σύστημα επιχειρήσεων που αντικειμενικό σκοπό έχει την παραγωγή, διάθεση και συνεχή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του οίνου της Πολιτείας της Καλιφόρνιας των Η.Π.Α. Υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το εάν πρόκειται για ένα cluster ή για 17 «συνεργαζόμενα» clusters που αντιστοιχούν στις 17 «επαρχίες» (districts) στις 59

60 οποίες διαρθρώνεται διοικητικά η Πολιτεία της Καλιφόρνιας. Ως προς το μέγεθός του, περιλαμβάνει 680 οινοποιεία και αρκετές χιλιάδες ανεξάρτητων αμπελοκαλλιεργητών. Το δίκτυο συμπληρώνεται από μεγάλο αριθμό βιομηχανιών για την υποστήριξη της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοποιΐας, οι οποίες περιλαμβάνουν: Προμηθευτές μηχανημάτων και εξοπλισμού για αποθήκευση αποθεμάτων σταφυλιών,άρδευση, συγκομιδή Προμηθευτές και κατασκευαστές βαρελιών, ετικετών Εταιρείες εξειδικευμένες σε δημόσιες σχέσεις και διαφήμιση Εκδόσεις περιοδικών και βιβλίων σχετικά με την οινοποιία. Ένας αριθμός τοπικών οργανισμών υποστηρίζει παντοιοτρόπως το δίκτυο: Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Davis (πρόγραμμα οινολογίας παγκοσμίου φήμης) Ινστιτούτο Οίνου Ειδικές επιτροπές 1της Βουλής της Καλιφόρνιας Το δίκτυο διαθέτει (πιο αδύναμους) δεσμούς με άλλα τοπικά δίκτυα της Καλιφόρνιας, όπως τα δίκτυα της γεωργίας, τροφίμων και εστιατορίων, οινικού αγροτουρισμού. O τελευταίος αναπτύσσεται ραγδαία με πάνω από 15 εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως. Στο σχήμα παρουσιάζεται η δομή του οινικού δικτύου της Καλιφόρνιας. 60

61 ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ CLUSTER ΟΙΝΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΤΗΣ ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑΣ Ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα cluster λαμβάνει χώρα στην Ιταλία, στη περιοχή Πάδοβα και στο κλάδο παροχής προϊόντων ξύλου. Το πιλοτικό πρόγραµµα είχε ως στόχο τη δημιουργία ενός «Cluster µε εξαγωγικό προσανατολισμό» το οποίο θα βασιζόταν σε 3 υποκλάστερ από 3 επιλεγμένους βιομηχανικούς κλάδους. Αφού αξιολογήθηκε το επιχειρηματικό περιβάλλον, βάση δοµηµένης φόρµας και επιτόπιων επισκέψεων έγινε η επιλογή των πλέον κατάλληλων ΜΜΕ. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε 61

62 στην ενεργό συµµετοχή οργανωτικών φορέων και ειδικών. Το project ολοκληρώθηκε σε 2 χρόνια και σήμερα είναι πλέον αυτόνομο. Ένα ακόμα αξιόλογο παράδειγμα αποτελεί το cluster επίπλου στη Νικαράγουα. 15 µικρές και πολύ µικρές επιχειρήσεις στην πόλη MASAYA της νοτιοδυτικής Νικαράγουα οργανώθηκαν σε cluster το 1998, κάτω από την αιγίδα της UNIDO (United Nations Industrial Development Organizations UNIDO s). Τρία χρόνια µετά, το cluster παρήγαγε για την τοπική αγορά επίπλωσης, υψηλής ποιότητας έπιπλα και εξήγαγε 3 τύπους κουνιστής καρέκλας στο Ην. Βασίλειο, συµµετέχοντας σε εκθέσεις µε κοινό κατάλογο και ποιοτικά πρότυπα. Για την επίτευξη των εξαγωγών, οι επιχειρήσεις του cluster : αναδιάρθρωσαν την οργάνωση παραγωγής και τις διαδικασίες, από κοινού αποφάσιζαν για τα σχέδια, καθόριζαν κοινές προδιαγραφές προϊόντων, ίδρυσαν ένα σύστημα ελέγχου ποιότητας, αγόραζαν µαζικά την πρώτη ύλη, επιτυγχάνοντας έτσι χαμηλότερες τιμές. Βέβαια, δεν έλειψαν και τα προβλήματα. Τα µέλη άλλαξαν πολλές φορές, µε τον αποκλεισμό εκείνων που αποδεικνύονταν καιροσκόποι, σε βάρος των συλλογικών πρωτοβουλιών. Στην Ελλάδα έχουν αρχίσει δειλά δειλά να δημιουργούνται τα πρώτα clusters σε κλάδους όπως οι : Οινοπαραγωγοί Βιοκαλλιεργητές Επιχειρήσεις μεταποίησης γεωργικών προϊόντων Βιοτεχνίες (ξύλου και γούνας) Περίπου 50 cluster έχουν καταγραφεί επίσημα στην Ελλάδα τα περισσότερα στον πρωτογενή τοµέα και σε τεχνολογίες αιχμής. Σύμφωνα με την αναφορά του Υπουργείου Ανάπτυξης έχει συνοψίσει τα παρακάτω για τη µέχρι σήμερα επιτυχία των clusters : Βελτιώθηκαν τα οικονομικά αποτελέσματα των επιχειρήσεων µελών Επιτεύχθηκαν οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες πρώτων υλών Αναπτύχθηκαν συνεργασίες µεταξύ ανταγωνιστριών εταιρειών Βελτιώθηκε η ποιότητα των προϊόντων των επιχειρήσεων των clusters Έγιναν πολλές επιτυχημένες εισαγωγές σε νέες αγορές 62

63 Πραγματοποιήθηκε ανάπτυξη νέων προϊόντων και υιοθέτηση νέων τεχνολογιών, µέσα από επιτυχημένες δράσεις µεταφοράς τεχνογνωσία Σύμφωνα πάντα με την αναφορά από το Υπουργείο Ανάπτυξης κατά τη δημιουργία των cluster έχουν προκύψει πολύ σημαντικά προβλήματα τα οποία έχουν να κάνουν κυρίως µε την επιχειρηματική κουλτούρα που χαρακτηρίζει τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα : Η συντριπτική πλειοψηφία είναι πολύ µικρές επιχειρήσεις, οι οποίες λειτουργούν στα πλαίσια της οικογένειας µε πολύ περιορισμένη εξωστρέφεια. Έντονη εσωστρέφεια και αδυναμία επικοινωνίας. Ύπαρξη διστακτικότητας και επιφυλακτικότητας, λόγω της έλλειψης απτών παρόμοιων παραδειγμάτων της αποτελεσματικότητας των δικτύων στο εγγύτερο περιβάλλον. υσπιστία και καχυποψία ως προς τη δυνατότητα συνεργασίας µε τους µέχρι πρόσφατα ανταγωνιστές τους. Έλλειψη ενδιαφέροντος. υσκολία κατανόησης της έννοιας των δικτύων και των πλεονεκτημάτων αυτών. υσκολία συνεργασίας, προτάσσεται το ατοµικό συμφέρον. Σαν καλή πρακτική για τα cluster στην Ελλάδα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε το Solarnet. Ουσιαστικά πρόκειται για 8 εταιρείες συστημάτων θέρμανσης και κλιματισμού και για 1 Τεχνολογικό Ινστιτούτο. Το Cluster αυτό συμφώνησε σε κοινή παραγωγή και εμπορία µπόϊλερ υψηλής ποιότητας για την αγορά συστημάτων αξιοποίησης ηλιακής τεχνολογίας. Τα οφέλη που προέκυψαν από τη δημιουργία ενός τέτοιου cluster είναι τα εξής: Εισαγωγή τεχνολογίας στα µέλη του cluster διεθνής αναγνώριση Βέλτιστη ευελιξία παραγωγής µείωση εξόδων παραγωγής βελτίωση ποιότητας Ανάπτυξη νέων / καινοτόμων προϊόντων Είσοδος σε αγορές του εξωτερικού Προώθηση διεθνών συνεργασιών Ένα ακόμα πρωτοποριακό cluster το οποίο έχει ήδη απτά θετικά αποτελέσματα στους οικονομικούς και καινοτομικούς δείκτες είναι το πρώτο Cluster που υλοποιείται στον κλάδο της Μικροηλεκτρονικής Σχεδίασης, Ημιαγωγών και Ενσωµατωµένων 63

64 Συστημάτων. Από το ξεκίνημα του ακόμα σημειώθηκε σημαντική αύξηση µεγεθών όπως είναι ο κύκλος εργασιών, οι εξαγωγές και το προσωπικό των εταιρειών. Η δημιουργία και η ανάπτυξη καινοτόµων συνεργατικών σχηματισμών (clusters) στον εν λόγω κλάδο βοήθησε στη µμετάβαση της χώρας προς ένα µμοντέλο υπηρεσιών «υψηλής προστιθέμενης αξίας» ικανό να ανταγωνιστεί επί ίσης όροις στο παγκοσµιοποιηµένο περιβάλλον. Μερικά από τα αποτελέσματα του έργου αυτού είναι: τα µέλη του πρώτου Cluster εμφανίζουν 36% µέση αύξηση στους κύκλους εργασιών, 30% µέση αύξηση στις θέσεις εργασίας, αυξάνουν τις εξαγωγές τους µε άνω του 80% της πελατειακής βάσης τους στο εξωτερικό, καθώς και αύξηση του αριθμού των µελών του cluster. 64

65 ΕΝΟΤΗΤΑ Β ΕΡΕΥΝΑ 65

66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 3.1 Εισαγωγή-Καθορισμός ερευνητικού στόχου Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται η έρευνα που πραγματοποιήθηκε (ποσοτική έρευνα) για τη συλλογή των δεδομένων Πρώτα περιγράφεται η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε, η ανάλυση που έγινε και οι περιορισμοί που υπήρχαν στο σχεδιασμό της. Έπειτα παρουσιάζονται συνοπτικά οι ενότητες του ερωτηματολογίου που χρησιμοποιήθηκε Περιγραφή μεθοδολογία της έρευνας Η έρευνα που θα πραγματοποιηθεί, θα βασιστεί σε πρωτογενή στοιχεία, στοιχεία, δηλαδή, που συγκεντρώνονται για την επίλυση συγκεκριμένου προβλήματος που έχει ως στόχο να περιγράψει τα μεγέθη ή τις μεταβλητές εκείνες που αποτελούν μέρος του προβλήματος. Από την αρχή, ορίστηκε το αντικείμενο της έρευνας ώστε να καθορισθεί σωστά το είδος των πληροφοριών που απαιτείται να συγκεντρωθούν. Έτσι, λοιπόν, το είδος της έρευνας που θα πρέπει να υλοποιηθεί στη συγκεκριμένη εργασία είναι εξερευνητική έρευνα καθώς η συγκεκριμένη έρευνα επιτρέπει την ακριβή περιγραφή των μεταβλητών και μεγεθών που αποτελούν μέρος της μελέτης της διεθνής εξωστρέφειας των ελληνικών οινοποιητικών επιχειρήσεων καθώς και τα αποτελέσματα των στρατηγικών σχέσεων που αναπτύσσουν. Στην παρούσα εργασία, όπως προαναφέρθηκε, θα πραγματοποιηθεί χρήση των πρωτογενών δεδομένων, που προέρχονται από τη συλλογή ποσοτικών ερευνών, γιατί θεωρούνται πιο αποτελεσματικά και αξιόπιστα για την εξαγωγή συμπερασμάτων καθώς η έρευνα θα σχεδιαστεί στις ανάγκες του προβλήματος και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων στην ποσοτική μέθοδο είναι ευκολότερη και πιο καθορισμένη. Πιο συγκεκριμένα, η ποσοτική μέθοδος που θα χρησιμοποιηθεί στην έρευνα είναι το ερωτηματολόγιο. 3.3Στάδια Δειγματοληψίας 3.3.1Ορισμούς πληθυσμού 66

67 Πληθυσμός, σε σχέση με τη δειγματοληψία, είναι ένα σύνολο στοιχείων, όπως ατόμων, επιχειρήσεων, καταστημάτων, προϊόντων, δραστηριοτήτων και στοιχείων ή υποστοιχείων του μείγματος μάρκετινγκ, για τις αγοραστικές συμπεριφορές ή τα χαρακτηριστικά των οποίων η έρευνα έχει ως κεντρικό στόχο να αντλήσει πληροφορίες, να κάνει εκτιμήσεις μεγεθών ή να εξάγει συμπεράσματα.(κουρεμένος, 2001). Από το σύνολο των στοιχείων του πληθυσμού, θα επιλεγεί ένας αναλογικά μικρός αριθμός στοιχείων, τα οποία θα αποτελέσουν το δείγμα του συγκεκριμένου πληθυσμού, απ όπου θα γίνει η άντληση των πληροφοριών ενδιαφέροντος με τη χορήγηση ερωτηματολογίου. Ο πληθυσμός ορίζεται από όλους τους δυνητικούς ερωτώμενους οι οποίοι θεωρούνται κατάλληλοι για να συμμετάσχουν στην έρευνα και περιγράφεται με τέσσερις παραμέτρους. Για τη συγκεκριμένη έρευνα ο πληθυσμός θα μπορούσε να οριστεί ως το σύνολο ελληνικών οινοποιητικών επιχειρήσεων οι οποίες πραγματοποιούν εξαγωγές. Στοιχειό: Διευθυντές,υπεύθυνοι μάρκετινγκ και εξαγωγών Μονάδα δειγματοληψίας: Ελληνικές Οινοποιητικές επιχειρήσεις που πραγματοποιούν εξαγωγές εμφιαλωμένου κρασιού. Έκταση: Πανελλαδικά Χρόνος: Το χρονικό διάστημα διεξαγωγής της έρευνας ήταν από τον Νοέμβριο του 2012 έως τον Ιανουάριο του Καθορισμός της δειγματοληπτικής μονάδας: Η μονάδα δειγματοληψίας είναι η βασική μονάδα που περιέχει τα στοιχεία, δηλαδή τους δυνητικά ερωτώμενους του πληθυσμού από όπου θα ληφθεί το δείγμα. Στην παρούσα έρευνα ως δειγματοληπτική μονάδα ορίζονται οι ελληνικές οινοποιητικές επιχειρήσεις πραγματοποιούν εξαγωγές εμφιαλωμένου κρασιού Προσδιορισμός του πλαισίου του δείγματος Οι κατάλογοι από τους οποίους επιλέγεται ένα δείγμα ορίζονται ως το πλαίσιο ενός δείγματος. Το πλαίσιο αυτό καθορίζεται αυστηρά, όταν το δείγμα αποτελεί δείγμα πιθανότητας, ενώ όταν δεν πρόκειται για δείγμα πιθανότητας, η χρήση πλαισίου δείγματος δεν είναι απαραίτητη (Σταθακόπουλος, 1997). Σε ότι αφορά την παρούσα έρευνα τα διαθέσιμα δειγματοληπτικά στοιχεία ήταν κατάλογοι οινοποιητικών εξαγωγικών επιχειρήσεων που προέρχονταν από το Εμπορικό και Βιομηχανικό 67

68 Επιμελητήριο Ελλάδος, τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων και τον Ελληνικό Οργανισμό Εξωτερικού Εμπορίου. Από αυτά τα στοιχεία αναγνωρίστηκαν 240 ελληνικές οινοποιητικές επιχειρήσεις που ανέπτυξαν εξαγωγικές δραστηριότητες για την περίοδο Επιλογή της δειγματοληπτικής μεθόδου Η μέθοδος της δειγματοληψίας αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο θα γίνει η επιλογή των στοιχείων του πληθυσμού που θα αποτελούν το δείγμα. Στην συγκεκριμένη έρευνα, η μέθοδος δειγματοληψίας που επιλέχθηκε είναι πιθανότητας και αυτό γιατί κάθε στοιχείο του πληθυσμού έχει γνωστή και ίση πιθανότητα να περιληφθεί στο δείγμα Προσδιορισμός μεγέθους δείγματος Το μέγεθος του δείγματος σε κάθε έρευνα είναι διαφορετικό και αυτό γιατί κάθε φορά επηρεάζεται από παράγοντες όπως οι στόχοι και οι χρονικοί περιορισμοί της έρευνας καθώς επίσης και το κόστος και τις τεχνικές αναλύσεις που θα χρησιμοποιηθούν. Στην παρούσα έρευνα το μέγεθος του δείγματος ήταν 116 οινοποιητικές επιχειρήσεις που έχουν εξαγωγική δραστηριότητα Σχεδιασμός της διαδικασίας, διεξαγωγής της έρευνας Ο σχεδιασμός της διαδικασίας διεξαγωγής της δειγματοληψίας ήταν εύκολο αλλά και ουσιαστικό κομμάτι καθώς υπήρξε επαφή με τα μέλη του δείγματος και όπου κρίθηκε αναγκαίο χορηγήθηκαν λεπτομερειακές οδηγίες σχετικά με ερωτήματα, χωρίς να επηρεάσουμε την κρίση τους Διεξαγωγή υλοποίηση της δειγματοληψίας Το τελευταίο στάδιο στη διαδικασία της δειγματοληψίας περιλαμβάνει ουσιαστικά τη συλλογή των στοιχείων από τα επιλεγμένα μέλη του πληθυσμού. Η διεξαγωγή/υλοποίηση της δειγματοληψίας και η συλλογή των στοιχείων πραγματοποιήθηκε με αρκετές δυσκολίες λόγω του περιορισμένου χρόνου των ερωτηθέντων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ερωτηματολόγιο θεωρήθηκε από τους περισσότερους ερωτώμενους ενδιαφέρον, αλλά δεν ήταν πάντα πρόθυμοι να 68

69 απαντήσουν στις ερωτήσεις. Σε ορισμένες περιπτώσεις πραγματοποιήθηκε άρνηση συμμετοχής στην έρευνα Διαδικασία σχεδιασμού, κατασκευής και χορήγησης ερωτηματολογίου Σημασία ερωτηματολογίου Το ερωτηματολόγιο αποτελεί απαραίτητο εργαλείο του ερευνητή μάρκετινγκ και θεμελιώδες επιστημονικό όργανο μέτρησης της έρευνας μάρκετινγκ. Θα πρέπει να δίνει μετρήσεις και στοιχεία που να διακρίνονται μεταξύ άλλων από πληρότητα, ακρίβεια, σταθερότητα, επαναληψιμότητα, χρησιμότητα και εφαρμοσιμότητα. Ένα ερωτηματολόγιο θα πρέπει να έχει θεματολογικό περιεχόμενο που να αντιστοιχεί πλήρως στις πληροφοριακές ανάγκες των διαστάσεων του προβλήματος και να καλύπτει απόλυτα τους γενικότερους και ειδικότερους στόχους της έρευνας, υπό τους δεδομένους περιορισμούς χρόνου και πόρων Στάδια σχεδιασμού και κατασκευής του ερωτηματολογίου Στην συγκεκριμένη έρευνα έγινε προσπάθεια δημιουργίας ενός ερωτηματολόγιου που να καλύπτει πλήρως με τις σωστές μεταβλητές τα ερωτήματα που κρίθηκαν απαραίτητα να απαντηθούν για να διεξαχθούν ουσιαστικά αποτελέσματα. Για το σχεδιασμό και την κατασκευή του ερωτηματολογίου ακολουθήθηκαν όλα τα απαραίτητα στάδια που απαιτούνται. Υπήρξε μια προκαταρκτική έρευνα για το τι θα μετρηθεί και χωρίσθηκε το ερωτηματολόγιο σε θεματικές ενότητες αναφερόμενοι κάθε φορά στις σωστές μεταβλητές. Στη συνέχεια κατασκευάστηκε ένα σχέδιο ερωτηματολόγιο και ακολούθησε μία δοκιμαστική εφαρμογή σε 10 επιχειρήσεις (πιλοτικό τεστ), προκειμένου να επιβεβαιωθεί η αποτελεσματικότητα της σύνθεσης των ερωτήσεων έτσι ώστε να προκύψει μια γενική εικόνα αποτελεσμάτων και συμπερασμάτων και να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές και 69

70 διορθώσεις που βασίστηκαν κυρίως στην καλύτερη σαφήνεια των ερωτήσεων αλλά και στην συμπλήρωση κάποιων επιπλέον απαντήσεων που δεν υπήρχαν στο ερωτηματολόγιο. Τέλος, το πιλοτικό τεστ εφαρμόστηκε για να παρατηρηθεί αν ο χρόνος διάρκειας του ερωτηματολογίου είναι καλός ώστε ούτε να κουράσει αλλά ταυτόχρονα να αντληθούν όλες οι πληροφορίες που χρειάζονται για να διεξαχθούν ασφαλή αποτελέσματα από την έρευνα. Στην συνέχεια, ακολούθησε η κατασκευή του τελικού ερωτηματολογίου και η σύνταξη ενός προλόγου που να εξηγεί στα μέλη του δείγματος το λόγο διεξαγωγής της έρευνας, ζητώντας τους συνεργασία Χορήγηση του ερωτηματολογίου/ συλλογή και ανάλυση δεδομένων Η μέθοδος συλλογής των ερωτηματολογίων ήταν ηλεκτρονική ταχυδρομική. Πραγματοποιήθηκε έλεγχος της ποιότητας των απαντήσεων πριν γίνει η κωδικοποίηση και η προετοιμασία των στοιχείων για την είσοδο τους στο στατιστικό πρόγραμμα και τέλος ακολούθησε η ανάλυση των στοιχείων. Κατά την χορήγηση του ερωτηματολογίου στο δείγμα υπήρξε σαφή ενημέρωση για τους στόχους και τους σκοπούς της έρευνας, για το λόγο που διεξάγεται η έρευνα και από ποιο φορέα Δόμηση του ερωτηματολογίου Όσο αφορά τη δόμηση του ερωτηματολογίου αποτελείται από17 ερωτήσεις. Όλες οι ερωτήσεις είναι απλές, σαφείς, ενδιαφέρουσες και αντικειμενικές. Στο ερωτηματολόγιο οι ερωτήσεις ακολουθούν μια λογική ακολουθία ώστε να εξασφαλίζεται η θεματική, νοηματική και λειτουργική ροή στη διαδικασία συμπλήρωσης. Το ερωτηματολόγιο ήταν σύντομο και η μορφή των ερωτήσεων δεν δυσκόλευε τον ερωτώμενο. Οι ερωτήσεις διαβάζονταν και συμπληρώνονταν από τον ίδιο τον ερευνητή, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό την προσπάθεια του ερωτώμενου στη διαδικασία συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου. Παράλληλα, ο χρόνος για την συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου ήταν σύντομος. 70

71 Όσο αφορά τη δόμηση του ερωτηματολογίου και την μέθοδο μέτρησης κρίθηκε αποτελεσματικό να χρησιμοποιηθούν κυρίως ερωτήσεις κλειστού τύπου και περιορισμένος αριθμός ερωτήσεων ανοιχτού τύπου. Έτσι, λοιπόν, το ερωτηματολόγιο της έρευνας περιλαμβάνει κυρίως ερωτήσεις κλίμακας διαστήματος Likert και ονοματικές. Οι ερωτήσεις κλίμακας διαστήματος Likert έχουν καθορισμένη μορφή και ο ερωτώμενος οφείλει να διαλέξει από έναν συγκεκριμένο αριθμό απαντήσεων. Αυτό το είδος των ερωτήσεων περιορίσουν την ελευθερία του λόγου, αλλά δίνουν τη δυνατότητα για πιο εύκολη ανάλυση και τελικά καλύτερη απεικόνιση των ερωτήσεων. Επίσης, για την καλύτερη κατανόηση των αποτελεσμάτων το ερωτηματολόγιο κρίθηκε αναγκαίο να χωρισθεί σε οκτώ ενότητες Κίνητρα εξαγωγών: Η πρώτη ενότητα αποτελείται από μία ερώτηση με έντεκα δηλώσεις και οι υπεύθυνοι των εξαγωγών απάντησαν με την βοήθεια πενταβάθμιας κλίμακας Likert με εύρος καθόλου σημαντικό έως πάρα πολύ σημαντικό για την σημαντικότητα των κινήτρων που ωθούν τις επιχειρήσεις να συνεχίσουν και να αυξήσουν την εξαγωγική τους δραστηριότητα. Εμπόδια εξαγωγών: Το δεύτερο τμήμα του ερωτηματολογίου αποτελείται από μια ερώτηση με δεκαέξι δηλώσεις και με την βοήθεια πενταβάθμιας κλίμακας Likert με εύρος ποτέ έως πολύ συχνά απάντησαν για τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στην εξαγωγική τους δραστηριότητα. Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα: Το τρίτο τμήμα περιλαμβάνει δώδεκα παράγοντες και με την βοήθεια πενταβάθμιας κλίμακας Likert με εύρος διαφωνώ απόλυτα έως συμφωνώ απόλυτα οι ερωτώμενοι δήλωσαν αν οι παράγοντες αυτοί αποτελούν εξαγωγικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις τους. Διαφήμιση-Προβολή: Το τέταρτο τμήμα περιλαμβάνει δέκα μέσα προβολής και διαφήμισης. Με την βοήθεια πενταβάθμιας κλίμακας Likert και εύρος ποτέ έως πολύ συχνά απάντησαν αν και πόσο χρησιμοποιούν τα μέσα αυτά οι επιχειρήσεις. Τιμολόγηση προϊόντος: Το πέμπτο τμήμα περιλαμβάνει τέσσερις στόχους που με την βοήθεια πενταβάθμιας κλίμακας Likert και εύρος καθόλου σημαντικό έως πάρα πολύ σημαντικό οι ερωτώμενοι δηλώνουν την σημαντικότητα των στόχων αυτών κατά την στρατηγική τιμολόγησης που ακολουθούν οι επιχειρήσεις στις εξαγωγές. Μακροχρόνιες σχέσεις με άλλες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις: Το έκτο τμήμα του ερωτηματολογίου περιλαμβάνει πέντε ερωτήσεις με την πρώτη από τις πέντε 71

72 ερωτήσεις να αποτελείται από εφτά προτάσεις οι οποίες δηλώνουν τον βαθμό συνεργασίας μεταξύ των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων. Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων απάντησαν σε πενταβάθμια κλίμακα Likert με εύρος καθόλου έως πολύ μεγάλο βαθμό. Στην δεύτερη ερώτηση με πάλι με πενταβάθμια κλίμακα Likert και εύρος διαφωνώ απόλυτα έως συμφωνώ απόλυτα τέθηκαν δέκα προτάσεις που αφορούσαν τις σχέσεις μεταξύ των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων. Η τρίτη ερώτηση αποτελείται από δεκατέσσερα αποτελέσματα που προκύπτουν από την συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων και με πενταβάθμια κλίμακα Likert πολύ μικρό βαθμό έως πολύ μεγάλο βαθμό παρουσιάζει τον βαθμό συμβολής της συνεργασίας των οινοποιητικών επιχειρήσεων. Η τέταρτη ερώτηση παρουσιάζει την ικανοποίηση λόγω οικονομικών αποτελεσμάτων που προκύπτει από την συνεργασία. Η κλίμακα που χρησιμοποιήθηκε είναι πενταβάθμια τύπου Likert με εύρος καθόλου ικανοποιημένοι έως πολύ ικανοποιημένοι. Τέλος η πέμπτη από τις πέντε ερωτήσεις έχει να κάνει με την πρόθεση των επιχειρήσεων για ανάπτυξη ή μείωση των δεσμών τους με την κύρια συνεργαζόμενη επιχείρηση. Απόδοση εξαγωγών: Το έβδομο τμήμα του ερωτηματολογίου μας περιλαμβάνει τέσσερις ερωτήσεις. Η πρώτη ερώτηση προσπαθεί να αποτυπώσει την γνώμη των επιχειρήσεων για την εικόνα που παρουσιάζουν οι εξαγωγές τους στην διάρκεια των χρόνων καθώς και μία πρόβλεψη της απόδοσης στους στο άμεσο μέλλον. Η κλίμακα που χρησιμοποιήσαμε σε αυτή την ερώτηση όσο και στην επόμενη είναι πενταβάθμια τύπου Likert. Η δεύτερη ερώτηση αποτυπώνει το ποσοστό της απόδοσης των εξαγωγικών πωλήσεων επί των συνολικών πωλήσεων την χρονική περίοδο Η τρίτη ερώτηση είναι λόγου και δηλώνεται από τις επιχειρήσεις ο αριθμός των χωρών όπου πραγματοποιούν εξαγωγές και η τέταρτη είναι και αυτή λόγου και παρουσιάζει τις τρείς κυριότερες χώρες που οι επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εξαγωγές το διάστημα Προφίλ επιχειρήσεων: Το όγδοο και τελευταίο τμήμα περιλαμβάνει τρείς ερωτήσεις που αφορούν την επωνυμία της επιχείρησης, τον αριθμό των εργαζομένων και τα έτη που η επιχείρηση πραγματοποιεί εξαγωγές. 72

73 3.4.5 Εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν τη συμπλήρωση Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου, τόσο ως προς τη δυνατότητα συμμετοχής συγκεκριμένων ατόμων στην έρευνα όσο και ως προς την ολοκλήρωση της διαδικασίας συμπλήρωσής του, καθώς και ως προς την ποιότητα των απαντήσεων, εξαρτάται από διαφόρους εξωγενείς ή περιστασιακούς παράγοντες, πριν από τη χορήγησή του ή κατά τη διάρκεια της διαδικασίας συμπλήρωσής του. Κάποιοι από αυτούς είναι ο περιορισμένος χρόνος ή η βιασύνη του ερωτωμένου,, η προτεραιότητα σε λιγότερο ή περισσότερο επείγουσες δραστηριότητες, με τις οποίες ο ερωτώμενος ασχολείται στη φάση της προσέγγισής του ή δραστηριότητες που προκύπτουν κατά τη διαδικασία της συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου, η καχυποψία ως προς τους πραγματικούς σκοπούς της έρευνας ή τις προθέσεις του ερευνητή, το ενδιαφέρον ή η ευαισθησία ως προς το (Κουρεμένος, 2001) Τεχνικές ανάλυσης δεδομένων Η ανάλυση των δεδομένων θα γίνει με το στατιστικό πρόγραμμα SPSS 19. Τα αποτελέσματα θα περιλαμβάνουν διάφορα είδη ανάλυσης δεδομένων (μονομεταβλητή, διμεταβλητή ανάλυση), προκειμένου να καλυφθούν όλες οι λογικές συσχετίσεις των μεταβλητών και θα παρουσιαστούν σε πίνακες. Κάθε πίνακας θα συνοδεύεται με σχόλια, όσον αφορά στα συμπεράσματα, τα οποία προκύπτουν από αυτόν. Η χρήση του συγκεκριμένου στατιστικού προγράμματος δίνει τη δυνατότητα να γίνει αντιληπτή η τάση του ελληνικών οινοποιητικών επιχειρήσεων για διεθνή εξωστρέφεια καθώς και τα αποτελέσματα των στρατηγικών σχέσεων των επιχειρήσεων αυτών. Η ενότητα των αποτελεσμάτων που ακολουθεί περιλαμβάνει, καταρχήν, μια αναλυτική μονομεταβλητή ανάλυση των μεταβλητών του ερωτηματολογίου όσο αφορά το προφίλ των οινοποιητικών επιχειρήσεων,τα κίνητρα των εξαγωγών, τα εμπόδια των εξαγωγών,το ανταγωνιστικό εξαγωγικό πλεονέκτημα των επιχειρήσεων, την στρατηγική τιμολόγησης που ακολουθούν, τα μέσα προβολής και διαφήμισης του κρασιού,τις σχέσεις συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων αυτών καθώς και το πώς 73

74 ο σχέσεις επηρεάζουν τις επιχειρήσεις, τις κυριότερες χώρες στις οποίες εξάγουν οι εξεταζόμενες επιχειρήσεις και την απόδοση των εξαγωγών τους. Στη συνέχεια, ακολουθούν οι επαγωγικές αναλύσεις και παρουσιάζονται οι διμεταβλητές αναλύσεις συσχέτισης που θεωρήθηκαν στατιστικά σημαντικές, επίσης στην παρούσα έρευνα για τη διεξαγωγή των αποτελεσμάτων έγινε ανάλυση παλινδρόμησης Αναλυτικά τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στην ενότητα των αποτελεσμάτων που ακολουθεί. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΟΝΟΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 74

75 4. ΜΟΝΟΜΕΤΑΒΛΗΤΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1.Βαθμός σημαντικότητας των κινήτρων για την συνέχιση της εξαγωγικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων.(q1) Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται ο βαθμός σημαντικότητας ορισμένων βασικών κίνητρων για την συνέχιση της εξαγωγικής δραστηριότητας των εξεταζόμενων οινοποιητικών επιχειρήσεων. Τα κίνητρα τα οποία εξετάστηκαν είναι η ενίσχυση της διεθνούς φήμης, η διείσδυση σε νέες αγορές, η μεγιστοποίηση του κέρδους, η μοναδικότητα του προϊόντος στις ξένες αγορές, τα φορολογικά πλεονεκτήματα στις ξένες αγορές, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο κόστος παραγωγής, ο υψηλός ανταγωνισμός στην εγχώρια αγορά, το νομικό πλαίσιο, οι οικονομίες κλίμακας από την αύξηση των παραγγελιών, η εμπειρία στον τομέα των εξαγωγών και τα κυβερνητικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών Αναλυτικότερα, ο μεγαλύτερος βαθμός σημαντικότητας εκδηλώνεται στην διείσδυση σε νέες αγορές με ποσοστό 46,6% που αντιστοιχεί στην 5η βαθμίδα της κλίμακας μας και ακολουθούν με ποσοστό 34,4% η μεγιστοποίηση των κερδών, η ενίσχυση της διεθνούς φήμης και τα κυβερνητικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών με ποσοστό 31% έκαστος, η μοναδικότητα του προϊόντος σε ξένες αγορές με 25%.Από εκεί και ύστερα τα επόμενα κίνητρα εξαγωγών έχουν πιο χαμηλά ποσοστά αλλά είναι εξίσου παρά πολύ σημαντικά για την συνέχιση της εξαγωγικής δραστηριότητας και πιο συγκεκριμένα η εμπειρία στο τομέα των εξαγωγών με 24,1%, οι οικονομίες κλίμακας από αύξηση των παραγγελιών με 19%, το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο κόστος παραγωγής και ο υψηλός ανταγωνισμός στην εγχώρια αγορά με 13,8% και τέλος τα φορολογικά πλεονεκτήματα των ξένων χωρών με 12,9%.Ακόμα θα πρέπει να αναφέρουμε ότι αρκετά υψηλά ποσοστά εμφανίζονται και στην 4η βαθμίδα της κλίμακας μας όπου δηλώνονται τα ποσοστά των κίνητρών που θεωρούνται εξίσου σημαντικά με 6 από αυτά να είναι πάνω από το 40% και πιο συγκεκριμένα,η μοναδικότητα του προϊόντος στις ξένες αγορές με 50,9%, οι οικονομίες κλίμακας από αύξηση των παραγγελιών με 50%, η μεγιστοποίηση του κέρδους με 48,3%, η ενίσχυση της διεθνούς φήμης με 47,4%, η διείσδυση στις αγορές με 43,1% και η εμπειρία στον τομέα των εξαγωγών με 42,2%.Τα υπόλοιπα κίνητρα για την συνέχιση της εξαγωγικής δραστηριότητας των οινοποιητικών επιχειρήσεων ακολουθούν κατά φθίνουσα σειρά 75

76 με ποσοστό 32,8% τα φορολογικά πλεονεκτήματα στις ξένες χώρες, με 26,7% το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο κόστος παραγωγής, με 24,1% το νομικό πλαίσιο, με 23,3% ο υψηλός ανταγωνισμός στην εγχώρια αγορά και τα κυβερνητικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών με 22,4%.Αξίζει ακόμη να αναφέρουμε ότι στην 1η βαθμίδα της ερώτησης μας όπου δηλώνεται η μη σημαντικότητα των επιχειρήσεων στα εξεταζόμενα κίνητρα το 13,8% δήλωσε πως δεν θεωρούν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο κόστος παραγωγής σημαντικό για την συνέχιση της εξαγωγικής τους δραστηριότητας, το 11,2 % τα κυβερνητικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών και το 10,3 % τα φορολογικά πλεονεκτήματα στις ξένες χώρες. 76

77 Πίνακας 13. Βαθμός σημαντικότητας των κινήτρων για την συνέχιση της εξαγωγικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων (q1) Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Σημαντικό Σημαντικό Σημαντικό Σημαντικό (1) (2) (3) (4) (5) Κίνητρα για συνέχιση Εξαγωγικής Δραστηριότητας Ενίσχυση Διεθνούς Φήμης (q1.1) Μέσος όρος:4,06 Διακύμανση:0,631 Τυπική Απόκλιση:0,794 Διείσδυση στην αγορά (q1.2) Μέσος όρος:4,33 Διακύμανση:0,587 Τυπική Απόκλιση:0,766 Μεγιστοποίηση Κερδών (q1.3) Μέσος όρος:4,15 Διακύμανση:0,596 Τυπική Απόκλιση:0,772 Μοναδικότητα προϊόντος στις ξένες αγορές (q1.4) Μέσος όρος:3,9 Διακύμανση:0,859 Τυπική Απόκλιση:0,927 Φορολογικά πλεονεκτήματα στις ξένες αγορές (q1.5) Μέσος όρος:3,17 Διακύμανση:1,448 Τυπική Απόκλιση:1,203 Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο κόστος παραγωγής (q1.6) Μέσος όρος:3,15 Διακύμανση:1,483 Τυπική Απόκλιση:1,218 Υψηλός ανταγωνισμός στην εγχώρια αγορά (q1.7) Μέσος όρος:3,25 Διακύμανση:1,059 Τυπική Απόκλιση:1,029 Νομικό Πλαίσιο (q1.8) Μέσος όρος:3,03 Διακύμανση:1,216 Τυπική Απόκλιση:1,103 Εμπειρία στον εξαγωγών (q1.9) Μέσος όρος:3,81 Διακύμανση:0,833 Τυπική Απόκλιση:0,913 τομέα των Οικονομίες κλίμακας από αύξηση παραγγελιών (q1.10) Μέσος όρος:3,79 Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα 0 3,4 18,1 47,4 31 0,9 1,7 7,8 43,1 46,6 0,9 0,9 15,5 48,3 34,4 1,7 7,8 14,7 50, ,3 20,7 23,3 32,8 12,9 13,8 12,1 33,6 26,7 13,8 3, ,5 23,3 13,8 Πάρα πολύ Σημαντικό Ποσοστιαία Συχνότητα 6,9 27, ,1 10,30 0 9,5 24,1 42,2 24,1 0 8,6 22,

78 Διακύμανση:0,722 Τυπική Απόκλιση:0,85 Κυβερνητικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών (q1.11) Μέσος όρος:3,57 Διακύμανση:1,656 Τυπική Απόκλιση:1,287 11,2 5,2 30,2 22,4 31 Σχήμα 17.Βαθμός Σημαντικότητας Κινήτρων για συνέχιση εξαγωγικής δραστηριότητας(q1) Βαθμός Σημαντικότητας Κινήτρων για συνέχιση εξαγωγικής δραστηριότητας(q1) Κυβερνητικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών Οικονομίες κλίμακας από αύξηση παραγγελιών Εμπειρία στον τομέα των εξαγωγών Νομικό Πλαίσιο Υψηλός ανταγωνισμός στην εγχώρια αγορά Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο κόστος παραγωγής Φορολογικά πλεονεκτήματα στις ξένες αγορές Μοναδικότητα προϊόντος στις ξένες αγορές Πάρα πολύ Σημαντικό Πολύ Σημαντικό Μέτρια Σημαντικό Λίγο Σημαντικό Καθόλου Σημαντικό Μεγιστοποίηση Κερδών Διείσδυση στην αγορά Ενίσχυση Διεθνούς Φήμης Ποσοστιαία συχνότητα 78

79 Σχήμα 18.Μεση τιμή βαθμού σημαντικότητας κινήτρων για συνέχιση εξαγωγικής δραστηριότητας(q1) Μέση τιμή Βαθμού Σημαντικότητας Κινήτρων για συνέχιση εξαγωγικής δραστηριότητας(q1) Διείσδυση στην αγορά Μεγιστοποίηση Κερδών Ενίσχυση Διεθνούς Φήμης 4,06 4,33 4,15 1=καθόλου σημαντικό 2=λίγο σημαντικό 3=μέτρια σημαντικό 4=πολύ σημαντικό 5=πολύ σημαντικό Μοναδικότητα προϊόντος στις ξένες αγορές 3,9 Εμπειρία στον τομέα των εξαγωγών 3,81 Οικονομίες κλίμακας από αύξηση παραγγελιών 3,79 Κυβερνητικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών 3,57 Υψηλός ανταγωνισμός στην εγχώρια αγορά 3,25 Φορολογικά πλεονεκτήματα στις ξένες αγορές 3,17 Ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο κόστος παραγωγής 3,15 Νομικό Πλαίσιο 3, μέση τιμή 79

80 2.Εμπόδια εξαγωγικής δραστηριότητας (q2) Αφού επισημανθήκαν τα κίνητρα της εξαγωγικής δραστηριότητας των οινοποιητικών επιχειρήσεων κρίθηκε σημαντική η μελέτη της συχνότητας εμφάνισης των εμπόδιων που αντιμετωπίζουν στην εξαγωγική τους δραστηριότητα. Τα εμπόδια τα οποία μετρήθηκαν όπως φαίνεται και στον πίνακα είναι η διαφορετική κουλτούρα, οι διαφορετικές θρησκείες, το νομικό πλαίσιο, η γραφειοκρατία, η πολιτική αστάθεια, η έλλειψη κυβερνητικής βοήθειας στην αντιμετώπιση εξαγωγικών προβλημάτων, τα ανεπαρκή εθνικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών, ο έντονος διεθνής ανταγωνισμός, η έλλειψη ανταγωνιστικής τιμής, η μη αποτελεσματική επικοινωνία με τους αντιπροσώπους, η ανεπαρκή έρευνα της αγοράς, η έλλειψη ικανού προσωπικού σε θέματα εξαγωγών, το κόστος μεταφοράς του προϊόντος,τα προβλήματα στη διανομή-μεταφορά του εξαγόμενου προϊόντος, οι καθυστερήσεις των πληρωμών από τους αντιπροσώπους και η αδυναμία αυτοχρηματοδότησης των εξαγωγών. Αναλυτικότερα μελετώντας αθροιστικά την 4η και 5η βαθμίδα του πίνακά μας βλέπουμε ότι το πιο συχνό εμπόδιο που εμφανίζεται κατά την εξαγωγική δραστηριότητα των οινοποιητικών επιχειρήσεων είναι ο έντονος διεθνής ανταγωνισμός με ποσοστό 87,1% και ακολουθούν τα ανεπαρκή εθνικά προγράμματα εξαγωγών με 60,4%, η έλλειψη ανταγωνιστικής με τιμής με 53,4%, το κόστος μεταφοράς του προϊόντος και η έλλειψη κυβερνητικής βοήθειας στην αντιμετώπιση εξαγωγικών προβλημάτων με το ίδιο ποσοστό 51,7% και η αδυναμία αυτοχρηματοδότησης των εξαγωγών με 44,8%. Από εκεί και ύστερα τα υπόλοιπα εμφανίζονται με μικρότερα ποσοστά και πιο συγκεκριμένα οι καθυστερήσεις των πληρωμών από τους αντιπροσώπους με 34,5%, η γραφειοκρατία με 34,4%, η έλλειψη ικανού προσωπικού σε θέματα εξαγωγών με 32,7%, το νομικό πλαίσιο με 29,3%, η ανεπαρκής έρευνα αγοράς και τα προβλήματα στην διανομή-μεταφορά του εξαγόμενου προϊόντος με 26,7%, η μη αποτελεσματική επικοινωνία με τους αντιπροσώπους με 20,7%, η διαφορετική κουλτούρα με 17,2%, η πολιτική αστάθεια με 10,4% και οι διαφορετικές θρησκείες με 6%. Στον αντίποδα βλέπουμε ότι υπάρχουν και εμπόδια στην εξαγωγική δραστηριότητα των οινοποιητικών επιχειρήσεων που στην ουσία δεν αποτελούν εμπόδια. Με αυτό θέλουμε να πούμε ότι στην έρευνα μας είδαμε πως οι 80

81 διαφορετικές θρησκείες κατά 25,9% και η διαφορετική κουλτούρα κατά 24,1% δεν αποτελούν εμπόδιο για τις επιχειρήσεις στις εξαγωγές τους, όπως και η πολιτική αστάθεια με ποσοστό 23,3%. Με μικρά ποσοστά ακολουθούν τα προβλήματα στην διανομή-μεταφορά του εξαγόμενου προϊόντος(12,9%), η έλλειψη κυβερνητικής βοήθειας στην αντιμετώπιση εξαγωγικών προβλημάτων, η μη αποτελεσματική επικοινωνία με τους αντιπροσώπους και η έλλειψη ικανού προσωπικού σε θέματα εξαγωγών με το ίδιο ποσοστό(9,5%), η αδυναμία αυτοχρηματοδότησης (6%), το νομικό πλαίσιο (5,2%), τα ανεπαρκή εθνικά προγράμματα προώθησης των εξαγωγών, η ανεπαρκής έρευνα αγοράς και οι καθυστερήσεις πληρωμών από τους αντιπροσώπους με ποσοστό 4,3%, η γραφειοκρατία (3,4%) και το κόστος μεταφοράς (2,6%).Να αναφέρουμε επίσης πως στον έντονο διεθνή ανταγωνισμό και την έλλειψη ανταγωνιστικής τιμής έχουμε μηδενικά ποσοστά όπως φαίνεται και στον πίνακα που οφείλεται στο γεγονός ότι αποτελούν τα δύο σημαντικότερα εμπόδια βάσει των ποσοστών όπως αναφέραμε παραπάνω. Πίνακας 14. Εμπόδια εξαγωγικής δραστηριότητας(q2) Ποτέ Σπάνια (1) (2) Εμπόδια Εξαγωγικής Δραστηριότητας Διαφορετική Κουλτούρα (q2.1) Μέσος όρος:2,45 Διακύμανση:1,432 Τυπική Απόκλιση:1,197 Διαφορετικές Θρησκείες (q2.2) Μέσος όρος:2,17 Διακύμανση:0,892 Τυπική Απόκλιση:0,944 Νομικό Πλαίσιο (q2.3) Μέσος όρος:2,90 Διακύμανση:0,998 Τυπική Απόκλιση:0,999 Γραφειοκρατία (q2.4) Μέσος όρος:3,18 Διακύμανση:0,967 Τυπική Απόκλιση:0,983 Πολιτική Αστάθεια (q2.5) Μέσος όρος:2,34 Διακύμανση:0,941 Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα Μέτρια (3) Ποσοστιαία Συχνότητα Συχνά (4) Ποσοστιαία Συχνότητα 24,1 32,8 25,9 8,6 8,6 25,9 39,7 28,4 3,4 2,6 5,2 34, ,1 5,2 3,4 19,8 42,2 24,1 10,3 23,3 30,2 36,2 9,5 0,9 Πολύ Συχνά (5) Ποσοστιαία Συχνότητα 81

82 Τυπική Απόκλιση:0,970 Έλλειψη κυβερνητικής βοήθειας στην αντιμετώπιση εξαγωγικών προβλημάτων (q2.6) 9,5 9,5 29,3 35,3 16,4 Μέσος όρος:3,40 Διακύμανση:1,337 Τυπική Απόκλιση:1,156 Ανεπαρκή εθνικά προγράμματα εξαγωγών (q2.7) Μέσος όρος:3,69 4,3 8,6 26,7 34,5 25,9 Διακύμανση:1,172 Τυπική Απόκλιση:1,083 Έντονος διεθνής ανταγωνισμός (q2.8) Μέσος όρος:4, ,9 39,7 47,4 Διακύμανση:0,489 Τυπική Απόκλιση:0,699 Έλλειψη ανταγωνιστικής τιμής (q2.9) Μέσος όρος:3,63 0 7,8 38,8 36,2 17,2 Διακύμανση:0,740 Τυπική Απόκλιση:0,860 Μη αποτελεσματική επικοινωνία με τους αντιπροσώπους (q2.10) Μέσος όρος:2,65 9,5 39,7 30,2 18,1 2,6 Διακύμανση:0,944 Τυπική Απόκλιση:0,971 Ανεπαρκής έρευνα αγοράς (q2.11) Μέσος όρος:3,19 4,3 15,5 53,4 10,3 16,4 Διακύμανση:1,059 Τυπική Απόκλιση:1,029 Έλλειψη προσωπικού ικανού σε θέματα εξαγωγών (q2.12) Μέσος όρος:3,03 9,5 16,4 41,4 26,7 6 Διακύμανση:1,060 Τυπική Απόκλιση:1,029 Κόστος μεταφοράς (q2.13) Μέσος όρος:3,50 Διακύμανση:0,861 2,6 9,5 36,2 38,8 12,9 Τυπική Απόκλιση:0,928 Προβλήματα στη διανομήμεταφορά του εξαγόμενου προϊόντος (q2.14) Μέσος όρος:2,72 12,9 31,9 28,4 23,3 3,4 Διακύμανση:1,141 Τυπική Απόκλιση:1,068 Καθυστερήσεις πληρωμών από αντιπροσώπους (q2.15) Μέσος όρος:3,01 4,3 25,9 35,3 33,6 0,9 Διακύμανση:0,809 Τυπική Απόκλιση:0,899 Αδυναμία 6 16,4 32,8 24,1 20,7 82

83 αυτοχρηματοδότησης εξαγωγών (q2.16) Μέσος όρος:3,37 Διακύμανση:1,348 Τυπική Απόκλιση:1,161 των Σχήμα 19. Εμπόδια εξαγωγικής δραστηριότητας Εμπόδια Εξαγωγικής Δραστηριότητας(q2) Αδυναμία αυτοχρηματοδότησης των εξαγωγών Καθυστερήσεις πληρωμών από αντιπροσώπους Προβλήματα στη διανομή-μεταφορά του εξαγόμενου προϊόντος Κόστος μεταφοράς Έλλειψη προσωπικού ικανού σε θέματα εξαγωγών Πολύ Συχνά Συχνά Μέτρια Σπάνια Ποτέ Ανεπαρκής έρευνα αγοράς Μη αποτελεσματική επικοινωνία με τους αντιπροσώπους Έλλειψη ανταγωνιστικής τιμής Έντονος διεθνής ανταγωνισμός Ανεπαρκή εθνικά προγράμματα εξαγωγών Έλλειψη κυβερνητικής βοήθειας στην αντιμετώπιση εξαγωγικών προβλημάτων Πολιτική Αστάθεια Γραφειοκρατίa Νομικό Πλαίσιο Διαφορετικές Θρησκείες Διαφορετική Κουλτούρα Ποσοστιαία συχνότητα 83

84 Σχήμα 20.Μέση τιμή εμπόδιων εξαγωγικής δραστηριότητας(q2) Μέση τιμή Εμποδίων Εξαγωγικής Δραστηριότητας(q2) Έντονος διεθνής ανταγωνισμός Ανεπαρκή εθνικά προγράμματα εξαγωγών Έλλειψη ανταγωνιστικής τιμής Κόστος μεταφοράς Έλλειψη κυβερνητικής βοήθειας στην αντιμετώπιση εξαγωγικών προβλημάτων Αδυναμία αυτοχρηματοδότησης των εξαγωγών Ανεπαρκής έρευνα αγοράς Γραφειοκρατία Έλλειψη προσωπικού ικανού σε θέματα εξαγωγών Καθυστερήσεις πληρωμών από αντιπροσώπους Νομικό Πλαίσιο Προβλήματα στη διανομή-μεταφορά του εξαγόμενου προϊόντος Μη αποτελεσματική επικοινωνία με τους αντιπροσώπους Διαφορετική Κουλτούρα Πολιτική Αστάθεια Διαφορετικές Θρησκείες 4,34 3,69 3,63 3,5 3,4 3,37 3,19 3,18 3,03 3,01 2,9 2,72 2,65 2,45 2,34 2,17 1=ποτέ 2=σπάνια 3=μέτρια 4=συχνά 5=πολύ συχνα μέση τιμή 84

85 3. Παράγοντες ανταγωνιστικού εξαγωγικού πλεονεκτήματος(q3) Στον πίνακα 15 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ερώτησης στην οποία οι επιχειρήσεις κλήθηκαν να δηλώσουν τον βαθμό συμφωνίας ή διαφωνίας τους με ορισμένους παράγοντες ανταγωνιστικού εξαγωγικού πλεονεκτήματος και ακολουθεί και διαγραμματική απεικόνιση των δηλώσεων αυτών. Στον πρώτο παράγοντα `χαμηλό κόστος παραγωγής` βλέπουμε ότι το 30,2% των επιχειρήσεων διαφωνούν και το 17,2% διαφωνούν απόλυτα. Το 24,1% δηλώνει ουδετερότητα ενώ το 17,2% και 11,2% είναι σύμφωνες και αντίστοιχα απόλυτα σύμφωνες. Στον δεύτερο παράγοντα το 46,6% συμφωνεί απόλυτα ότι η μοναδικότητα του προϊόντος αποτελεί ανταγωνιστικό εξαγωγικό πλεονέκτημα. Το 31,9% συμφωνεί και το 21,6% έχει ουδέτερη στάση Στο παράγοντα που σχετίζεται με την ποιότητα του προϊόντος το 51,7% συμφωνεί απόλυτα,το 43,1% συμφωνεί ενώ εκφράζεται διαφωνία της τάξεως του 2,6% και απόλυτη διαφωνία 0,9%.Το 1,7% των επιχειρήσεων ούτε συμφώνησαν ούτε διαφώνησαν Στο κατά πόσο η συσκευασία-ετικέτα αποτελεί παράγοντα ανταγωνιστικού εξαγωγικού πλεονεκτήματος υπάρχει συμφωνία 64,7% και απόλυτη συμφωνία 20,7%.Ουδετερές μένουν 12,1% των επιχειρήσεων και 2,6% διαφωνούν. Η `χώρα προέλευσης προϊόντος` βρίσκει σύμφωνες το 44,8% των επιχειρήσεων και απόλυτα σύμφωνες το 12,1% του συνόλου. Οι υπόλοιπες εμφανίστηκαν ουδέτερες με ποσοστό 29,3% και 13,8% διαφώνησαν. Ο παράγοντας `τεχνογνωσία και τεχνολογία αιχμής `έρχεται σε συμφωνία με 48,3% των ερωτηθέντων και σε απόλυτη συμφωνία με το 14,7%.Το 30,2% ούτε συμφωνούν αλλά ούτε και διαφωνούν ενώ για το 6,9% δεν αποτελεί ανταγωνιστικό εξαγωγικό πλεονέκτημα. Στο έβδομο κατά σειρά παράγοντα και συγκεκριμένα στην `φήμη της εταιρείας` σε ποσοστό 46,6% απάντησαν ότι συμφωνούν και σε ποσοστό 17,2% απάντησαν ότι συμφωνούν απόλυτα. Το 19,8% απάντησαν ότι είναι στην μέση η απάντησή τους κρατώντας ουδέτερη στάση ενώ το 16,4% διαφώνησαν πως η φήμη της επιχείρησης τους αποτελεί ανταγωνιστικό εξαγωγικό πλεονέκτημα. Η` εμπειρία και η εκπαίδευση του προσωπικού ` βρήκε σύμφωνες τις επιχειρήσεις με ποσοστό 48,3% και ουδέτερες το 26,7%.Λίγο πιο κάτω και 85

86 συγκεκριμένα με ποσοστό 20,7% εμφανίζεται απόλυτη συμφωνία ενώ η διαφωνία κατέχει μόνο 4.3% των αρνητικών απαντήσεων. Με τον παράγοντα `δίκτυα διανομής στο εξωτερικό` συμφωνεί το 37,1% του συνόλου των ερωτηθέντων και απόλυτα συμφωνεί το 30,2%.Το 19,8% είναι στην μέση δηλαδή ούτε διαφωνούν αλλά ούτε και συμφωνούν, το 10,3% διαφωνούν και το2,6% διαφωνεί απόλυτα. Στο δέκατο παράγοντα την `προσωπική επαφή με τους αντιπροσώπους` το 42,2% απάντησε ότι συμφωνούν πως αυτός ο παράγοντας αποτελεί εξαγωγικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την επιχείρηση τους, ομοίως με το ίδιο ποσοστό (42,2%) συμφωνούν απόλυτα.το 13,8% ούτε συμφωνούν αλλά ούτε και διαφωνούν και μόλις το 1,7% διαφωνεί. Ο παράγοντας `γνώση αγοράς των χωρών των εξαγόμενων χωρών` εμφανίζεται σε συμφωνία κατά 43,1%,σε απόλυτη συμφωνία κατά 31% ενώ αποτελεί ουδετέρο παράγοντα για το 24,1% των επιχειρήσεων. Το 1,7% διαφωνεί πως ο παράγοντας αυτός αποτελεί ανταγωνιστικό εξαγωγικό πλεονέκτημα. Σε συμφωνία με το ότι η ανταγωνιστικότητα της τιμής του προϊόντος αποτελεί παράγοντα ανταγωνιστικού εξαγωγικού πλεονεκτήματος έρχεται το 42,2% και σε απόλυτη συμφωνία το 27,6%.Απο εκεί και ύστερα το 19,8% δηλώσαν ότι είναι κάπου στην μέση και το 10,3% δηλώνει την διαφωνία του.. Πίνακας 15. Παράγοντες ανταγωνιστικού εξαγωγικού πλεονεκτήματος(q3) Ούτε Διαφωνώ, ούτε Συμφωνώ Συμφωνώ (3) (4) Παράγοντες Ανταγωνιστικού Εξαγωγικού Πλεονεκτήματος Χαμηλό κόστος παραγωγής (q3.1) Μέσος όρος:2,75 Διακύμανση:1,563 Τυπική Απόκλιση:1,250 Μοναδικότητα προϊόντος (q3.2) Μέσος όρος:4,25 Διακύμανση:0,624 Τυπική Απόκλιση:0,790 Ποιότητα προϊόντος (q3.3) Μέσος όρος:4,42 Διαφωνώ απόλυτα (1) Ποσοστιαία Συχνότητα Διαφωνώ (2) Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα 17,2 30,2 24,1 17,2 11, ,6 31,9 46,6 0,9 2,6 1,7 43,1 51,7 Συμφωνώ απόλυτα (5) Ποσοστιαία Συχνότητα 86

87 Διακύμανση:0,542 Τυπική Απόκλιση:0,736 Συσκευασία Ετικέτα προϊόντος (q3.4) Μέσος όρος:4,03 Διακύμανση:0,434 Τυπική Απόκλιση:0,658 Χώρα προϊόντος (q3.5) Μέσος όρος:3,55 Διακύμανση:0,771 Τυπική Απόκλιση:0,878 Προέλευσης Τεχνογνωσία & Τεχνολογία αιχμής (q3.6) Μέσος όρος:3,71 Διακύμανση:0,644 Τυπική Απόκλιση:0,802 Φήμη εταιρείας (q3.7) Μέσος όρος:3,65 Διακύμανση:0,909 Τυπική Απόκλιση:0,953 Εμπειρία και εκπαίδευση προσωπικού (q3.8) Μέσος όρος:3,85 Διακύμανση:0,631 Τυπική Απόκλιση:0,794 Δίκτυα διανομής στο εξωτερικό (q3.9) Μέσος όρος:3,82 Διακύμανση:1,123 Τυπική Απόκλιση:1,060 Προσωπική επαφή με αντιπροσώπους (q3.10) Μέσος όρος:4,25 Διακύμανση:0,572 Τυπική Απόκλιση:0,756 Γνώση αγοράς των εξαγόμενων χωρών (q3.11) Μέσος όρος:4,03 Διακύμανση:0,625 Τυπική Απόκλιση:0,790 Ανταγωνιστικότητα (q3.12) Μέσος όρος:3,87 Διακύμανση:0,879 Τυπική Απόκλιση:0,937 τιμής 0 2,6 12,1 64,7 20,7 0 13,8 29,3 44,8 12,1 0 6,9 30,2 48,3 14,7 0 16,4 19,8 46,6 17,2 0 4,3 26,7 48,3 20,7 2,6 10,3 19,8 37,1 30,2 0 1,7 13,8 42,2 42,2 0 1,7 24,1 43, ,3 19,8 42,2 27,6 87

88 Σχήμα.21 Παράγοντες Ανταγωνιστικού Εξαγωγικού Πλεονεκτήματος(q3) Παράγοντες Ανταγωνιστικού Εξαγωγικού Πλεονεκτήματος(q3) Ανταγωνιστικότητα τιμής Γνώση αγοράς των χωρών Προσωπική επαφή με αντιπροσώπους Δίκτυα διανομής στο εξωτερικό Εμπειρία και εκπαίδευση προσωπικού Φήμη εταιρείας Τεχνογνωσία & Τεχνολογία αιχμής Συμφωνώ απόλυτα Συμφωνώ Ούτε Διαφωνώ, ούτε Συμφωνώ Διαφωνώ Χώρα Προέλευσης Συσκευασία-Ετικέτα προϊόντος Διαφωνώ απόλυτα Ποιότητα προϊόντος Μοναδικότητα προϊόντος Χαμηλό κόστος παραγωγής Ποσοστιαία συχνότητα 88

89 Σχήμα.22 Μέση Τιμή Παραγόντων Ανταγωνιστικού Εξαγωγικού Πλεονεκτήματος(q3) Μέση τιμή Παραγόντων Ανταγωνιστικού Εξαγωγικού Πλεονεκτήματος(q3) Ποιότητα προϊόντος Προσωπική επαφή με αντιπροσώπους Μοναδικότητα προϊόντος Γνώση αγοράς των χωρών Συσκευασία-Ετικέτα προϊόντος Ανταγωνιστικότητα τιμής Εμπειρία και εκπαίδευση προσωπικού Δίκτυα διανομής στο εξωτερικό Τεχνογνωσία & Τεχνολογία αιχμής Φήμη εταιρείας Χώρα Προέλευσης Χαμηλό κόστος παραγωγής 4,42 4,25 4,25 4,03 4,03 3,87 3,85 3,82 3,71 3,65 3,55 2, =Διαφωνώ απόλυτα 2=Διαφωνώ 3=Ούτε διαφωνώ, ούτε συμφωνώ 4=Συμφωνώ 5=Συμφωνώ μέση τιμή 4.Μέσα προβολής και προώθησης του οίνου (q4) Στην συγκεκριμένη ερώτηση δόθηκαν τα κυριότερα μέσα προβολής και διαφήμισης του προϊόντος μας. Οι επιχειρήσεις απάντησαν σε πενταβάθμια κλίμακα 1-5 (με 1 το ποτέ και 5 το πολύ συχνά) με ποια συχνότητα χρησιμοποιούν τα παρακάτω μέσα. Αναλυτικότερα τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα. Οι διεθνείς εκθέσεις χρησιμοποιούνται κατά 41,4% συχνά και κατά 17,2% πολύ συχνά δείχνοντας την τάση που υπάρχει για διεθνή εξωστρέφεια από τις ελληνικές οινοποιητικές επιχειρήσεις χωρίς να παραλείπουμε το ποσοστό στην 3η βαθμίδα της 89

90 κλίμακας μας με 29,3% και ακολουθούν με 8,6% σπάνια και 3,4% ποτέ. Οι διαγωνισμοί είναι και αυτοί συχνό μέσο προβολής και διαφήμισης με ποσοστιαία συχνότητα 32,8 και πολύ συχνά εμφανίζεται με ποσοστό 22,4%. Ως μέτριο μέσο δηλώθηκε από το 26,7% και ως σπάνιο από το 15,5% και ποτέ δεν χρησιμοποιείτε από το 2,6%. Το 44,8% δήλωσε ότι σπάνια προβάλει και διαφημίζει το κρασί μέσω χορηγιών το 27,6% μέτρια το 19% πότε, το 6% και μόλις το 2,6% πολύ συχνά δείχνοντας ότι δεν δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στις χορηγίες από τις επιχειρήσεις. Η γευσιγνωσία σε εστιατόρια,κέντρα συνεστιάσεων και ξενοδοχεία εμφανίζεται με μέτρια συχνότητα σε ποσοστό 43,1%,σπάνια 22,4%, συχνά και πολύ συχνά 29.4% και ποτέ 5,2%. Τα κλαδικά περιοδικά χρησιμοποιούνται μέτρια με ποσοστό 53,4%,σπάνια με 15,5% και ποτέ με 8,6% ενώ συχνά και πολύ συχνά το χρησιμοποιούν το 17,2% και 5,2% των επιχειρήσεων αντίστοιχα. Το 6ο κατά σειρά μέσο `η πρόσκληση ξένων δημοσιογράφων και επαγγελματιών` εκδηλώνεται σπάνια από το 31% των ερωτηθέντων ενώ συχνά από το 26,7%.Λίγο πιο κάτω και συγκεκριμένα με 24,1% έρχεται η 3η βαθμίδα της κλίμακας μας που αντιπροσωπεύει την μέτρια χρήση του μέσου αυτού και το ποτέ με εμφάνιση 3,4%. Ουδέτερη ως αρνητική θα λέγαμε εμφανίζεται η διαφημιστική καμπάνια στα ΜΜΕ με το 92,2% να δηλώνουν από καθόλου έως μέτρια χρήση του μέσου αυτού. Μόλις το 4,3% δήλωσε ότι συχνή χρήση του μέσου αυτού και 3,4% πολύ συχνή χρήση. Το διαδίκτυο βόηθησε κατά πολύ μεγάλο βαθμό και τις οινοποιητικές επιχειρήσεις να προβάλουν τα προϊόντα τους και αυτό μαρτυρούν οι απαντήσεις στην ερώτηση,`με ποια συχνότητα χρησιμοποιείτε την ιστοσελίδα σας στο διαδίκτυο ως μέσο προβολής και διαφήμισης`. Το 50,9% απάντησαν πολύ συχνά,το 33,6% συχνά και από εκεί και κάτω σε μικρότερα ποσοστά εμφανίζεται η μέτρια χρήση του μέσου αυτό σε ποσοστό 12,1%, η σπάνια χρήση του με ποσοστό 1,7% και η μηδενική χρήση του και αυτή 1,7% αντίστοιχα. Η διαφήμιση σε άλλες ιστοσελίδες εμφανίζεται σπάνια στο 32,8% των απαντήσεων, μέτρια στο 31,9% των απαντήσεων και πότε στο 14,7%.Απο την άλλη το 18,1 % απάντησαν πως χρησιμοποιούν συχνά την διαφήμιση σε άλλες ιστοσελίδες και μόλις το 2,6% πολύ συχνά. 90

91 Στο δέκατο και τελευταίο μέσο δηλαδή την συμμετοχή σε άλλες σελίδες κοινωνικής δικτύωσης το 36,2% των ερωτηθέντων καταγράφουν συχνή χρήση το 24,1% μέτρια χρήση,το 17,2% πολύ συχνή χρήση αλλά με το ίδιο ποσοστό εμφανίζεται και η σπάνια χρήση. Τέλος το 5,2% δήλωσε ότι ποτέ δεν χρησιμοποιεί την σελίδες κοινωνικής δικτύωσης ως μέσο προβολής-διαφήμισης Πίνακας 16. Μέσα προβολής και προώθησης του οίνου (q4) Ποτέ Σπάνια Μέτρια (1) (2) (3) Μέσα Προβολής και Προώθησης Διεθνείς Εκθέσεις (q4.1) Μέσος όρος:3,60 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση9,86: Διαγωνισμοί (q4.2) Μέσος όρος:3,57 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση1,081: Χορηγίες (q4.3) Μέσος όρος:2,28 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση0,931: Γευσιγνωσία σε εστιατόρια, κέντρα συνεστιάσεων, ξενοδοχεία (q4.4) Μέσος όρος:3,11 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση1,078: Κλαδικά Περιοδικά (q4.5) Μέσος όρος:2,95 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση:0,940 Πρόσκληση ξένων δημοσιογράφων και επαγγελματιών (q4.6) Μέσος όρος:3,18 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση:1,131 Διαφημιστική καμπάνια στα ΜΜΕ (q4.7) Μέσος όρος:1,99 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση1,017: Ιστοσελίδα στο Διαδίκτυο (q4.8) Μέσος όρος:4,30 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση0,877: Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα Συχνά (4) Ποσοστιαία Συχνότητα 3,4 8,6 29,3 41,4 17,2 2,6 15,5 26,7 32,8 22, ,8 27,6 6 2,6 5,2 22,4 43,1 14,7 14,7 8,6 15,5 53,4 17,2 5,2 3, ,1 26,7 14,7 37,1 37,9 17,2 4,3 3,4 1,7 1,7 12,1 33,6 50,9 Διαφήμιση σε άλλες 14,7 32,8 31,9 18,1 2,6 Πολύ Συχνά (5) Ποσοστιαία Συχνότητα 91

92 ιστοσελίδες (q4.9) Μέσος όρος:2,61 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση1,028: Συμμετοχή σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης (q4.10) Μέσος όρος:3,43 Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση:1,121 5,2 17,2 24,1 36,2 17,2 Σχήμα 23. Μέσα προβολής και προώθησης του οίνου (q4) Μέσα Προβολής και Συμμετοχή σε σελίδες κοινωνικής Διαφήμιση σε άλλες ιστοσελίδες Ιστοσελίδα στο διαδίκτυο Διαφημιστική καμπάνια στα ΜΜΕ Πρόσκληση ξένων δημοσιογράφων Κλαδικά Περιοδικά Γευσιγνωσία σε εστιατόρια, κέντρα Πολύ Συχνά Συχνά Μέτρια Σπάνια Ποτέ Χορηγίες Διαγωνισμοί Διεθνείς εκθέσεις Ποσοστιαία συχνότητα 92

93 Σχήμα 24. Μέση τιμή Μέσων προβολής και προώθησης του οίνου (q4) Μέση τιμή Μέσών Προβολής και Προώθησης(q4) Ιστοσελίδα στο διαδίκτυο 4,3 Διεθνείς εκθέσεις Διαγωνισμοί Συμμετοχή σε σελίδες κοινωνικής δικτύωσης Πρόσκληση ξένων δημοσιογράφων και επαγγελματιών Γευσιγνωσία σε εστιατόρια, κέντρα συνεστιάσεων, ξενοδοχεία Κλαδικά Περιοδικά Διαφήμιση σε άλλες ιστοσελίδες Χορηγίες Διαφημιστική καμπάνια στα ΜΜΕ 3,6 3,57 3,43 3,18 3,11 2,95 2,61 2,28 1,99 1=Ποτέ 2=Σπάνια 3=Μέτρια 4=Συχνά 5=Πολύ συχνα μέση τιμή 93

94 5. Βαθμός σημαντικότητας των στόχων για την στρατηγική τιμολόγησης του οίνου (q5) Στην συνέχεια της έρευνας μας θέσαμε ορισμένους στόχους για την στρατηγική τιμολόγησης που ακολουθούν οι επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Οι απαντήσεις δηλώνουν την σημαντικότητα αυτών των στρατηγικών όπως διατυπώνονται και στον πινάκα 17. Αναλυτικότερα ο μεγαλύτερος βαθμός σημαντικότητας παρατηρείτε στην προβολή ικανοποιητικής αξίας-τιμής (value for money) καθώς το 33,6% απάντησαν ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό και ακολουθεί η προβολή υψηλής αξίας προϊόντος (υψηλή τιμή σε σχέση με τον ανταγωνισμό) με 18,1%, η αύξηση του μεριδίου αγοράς (όγκος πωλήσεων σε σχέση με τον ανταγωνισμό) με 9,5% και η διείσδυση στην αγορά (με χαμηλή σχετικά τιμή) με 8,6%. Στην 4η βαθμίδα της κλίμακας μας καταγράφονται οι περισσότερες απαντήσεις και συγκεκριμένα το πολύ σημαντικό εμφανίζεται με ποσοστό 58,6% στην προβολή ικανοποιητικής αξίας-τιμής (value for money),με 46,6% στην προβολή υψηλής αξίας προϊόντος (υψηλή τιμή σε σχέση με τον ανταγωνισμό), με 40,5% στην αύξηση του μεριδίου αγοράς (όγκος πωλήσεων σε σχέση με τον ανταγωνισμό), με 37,1% στην διείσδυση στην αγορά (με χαμηλή σχετικά τιμή). Η 3η βαθμίδα παρουσιάζει την ποσοστιαία συχνότητα των απαντήσεων που εμφανίζουν τους στόχους στρατηγικής τιμολόγησης οι οποίοι είναι μέτρια σημαντικοί.με 41,4% η διείσδυση στην αγορά (με χαμηλή σχετικά τιμή) θεωρείται μέτρια σημαντική και ακολουθούν η αύξηση του μεριδίου αγοράς (όγκος πωλήσεων σε σχέση με τον ανταγωνισμό) με 25%, η προβολή υψηλής αξίας προϊόντος (υψηλή τιμή σε σχέση με τον ανταγωνισμό) με 23,3% και η προβολή ικανοποιητικής αξίαςτιμής (value for money)) με 7,8%. Λίγο σημαντική εμφανίζονται και η αύξηση του μεριδίου αγοράς (όγκος πωλήσεων σε σχέση με τον ανταγωνισμό) με 20,7% και ακολουθούν με φθίνουσα σειρά η διείσδυση στην αγορά (με χαμηλή σχετικά τιμή) με 9,5% και η προβολή υψηλής αξίας προϊόντος (υψηλή τιμή σε σχέση με τον ανταγωνισμό) με 8,6%. Τέλος καμία σημαντικότητα για την στρατηγική τιμολόγησης της επιχείρησης παρουσιάζουν η αύξηση του μεριδίου αγοράς (όγκος πωλήσεων σε σχέση με τον ανταγωνισμό) σε ποσοστό 4,3%,η διείσδυση στην αγορά (με χαμηλή σχετικά τιμή) όπως και η προβολή υψηλής αξίας προϊόντος (υψηλή τιμή σε σχέση με τον ανταγωνισμό) με ποσοστό 3,4% ενώ η προβολή ικανοποιητικής αξίας-τιμής (value for money) δεν επιλέχτηκε σε αυτή την βαθμίδα. 94

95 Πίνακας 17. Στόχοι Στρατηγικής τιμολόγησης οίνου(q5) Καθόλου Λίγο Σημαντικό Σημαντικό (1) (2) (3) Στόχοι Στρατηγικής Τιμολόγησης Προϊόντος Αύξηση του μεριδίου αγοράς (όγκου πωλήσεων σε σχέση με ανταγωνισμό) (q5.1) Μέσος όρος:3,3 Διακύμανση:1,082 Τυπική Απόκλιση:1,040 Προβολή ικανοποιητικής αξίας τιμής (value for money) (q5.2) Μέσος όρος:4,26 Διακύμανση:0,350 Τυπική Απόκλιση:0,592 Διείσδυση στην αγορά (με χαμηλή σχετικά τιμή) (q5.3) Μέσος όρος:3,38 Διακύμανση:0,811 Τυπική Απόκλιση:0,901 Προβολή υψηλής αξίας προϊόντος (υψηλή τιμή σε σχέση με τον ανταγωνισμό) (q5.4) Μέσος όρος:3,67 Διακύμανση:0,970 Τυπική Απόκλιση:0,985 Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα Μέτρια Σημαντικό Ποσοστιαία Συχνότητα Πολύ Σημαντικό (4) Ποσοστιαία Συχνότητα 4,3 20, ,5 9, ,8 58,6 33,6 3,4 9,5 41,4 37,1 8,6 3,4 8,6 23,3 46,6 18,1 Πάρα Πολύ Σημαντικό (5) Ποσοστιαία Συχνότητα 95

96 Σχήμα 25. Στόχοι στρατηγικής τιμολόγησης του οίνου (q5) Στρατηγική τιμολόγησης προϊόντος Προβολή υψηλής αξίας προϊόντος (υψηλή τιμή σε σχέση με τον ανταγωνισμό) Διείσδυση στην αγορά (με χαμηλή σχετικά τιμή) Προβολή ικανοποιητικής αξίας τιμής (value for money) Πάρα πολύ Σημαντικό Πολύ Σημαντικό Μέτρια Σημαντικό Λίγο Σημαντικό Καθόλου Σημαντικό Αύξηση του μεριδίου αγοράς (όγκου πωλήσεων σε σχέση με ανταγωνισμό) Ποσοστιαία συχνότητα Σχήμα 26. Μέση τιμή Στόχων στρατηγικής τιμολόγησης του οίνου (q5) Μέση Τιμή Στόχων Στρατηγικής τιμολόγησης Προβολή ικανοποιητικής αξίας τιμής (value for money) Προβολή υψηλής αξίας προϊόντος (υψηλή τιμή σε σχέση με τον ανταγωνισμό) Διείσδυση στην αγορά (με χαμηλή σχετικά τιμή) Αύξηση του μεριδίου αγοράς (όγκου πωλήσεων σε σχέση με ανταγωνισμό) 4,26 3,67 3,38 3, μέση τιμή 1=Καθόλου σημαντικό 2=Λίγο σημαντικό 3=Μέτρια σημαντικό 4=Πολύ σηματνικό 5=Πάρα πολύ σημαντικό 96

97 6.Στατηγικές συμμαχίες, συνεργασίες και μακροχρόνιες επιχειρήσεις (q6) σχέσεις με άλλες Αφού αναλύσαμε και τους κυριότερους στόχους στρατηγικής τιμολόγησης προχωρήσαμε στην μελέτη των σχέσεων των επιχειρήσεων και τον βαθμό συνεργασίας τους διατυπώνοντας ορισμένες ερωτήσεις. Συγκεκριμένα θέσαμε τον βαθμό συνεργασίας τους στην ανάπτυξη νέων προϊόντων, στην έρευνα και είσοδο σε νέες αγορές, στην προώθηση και διαφήμιση των προϊόντων στην διεθνή αγορά, στην ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων στην διεθνή αγορά, στην επίλυση κοινών προβλημάτων, και στην ανεύρεση πόρων χρηματοδότησης Οι απαντήσεις διατυπώνουν τον βαθμό συνεργασίας των ήδη συνεργαζόμενων επιχειρήσεων στα παρακάτω όπως φαίνεται και στον πίνακα. Συγκεκριμένα στην ανάπτυξη νέων προϊόντων δείχνει ότι υπάρχει μεγάλος βαθμός συνεργασίας για το 32,8% των επιχειρήσεων,χαμηλός βαθμός για το 26,7%, μέτριος βαθμός για το 18,1%, καμία συνεργασία για το 17,2% και μεγάλος βαθμός συνεργασίας για το 5,2% των επιχειρήσεων. Στην έρευνα και είσοδο νέες αγορές το 31,9% απάντησε πως υπάρχει συνεργασία σε μεγάλο βαθμό, το 30,2% σε μέτριο βαθμό και το 8,6% σε πολύ μεγάλο βαθμό. Στην προώθηση και διαφήμιση προϊόντων στην διεθνή αγορά δηλώνεται χαμηλός βαθμός συνεργασίας από το 36,2% των ερωτηθέντων, χαμηλός και μέτριος βαθμός με το ίδιο ποσοστό από το 25,9% των ερωτηθέντων, ακολουθεί η συνεργασία σε πολύ μεγάλο βαθμό με 7,8% και τέλος δεν υπάρχει συνεργασία από το 4,3% των επιχειρήσεων. Η ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων στην διεθνή αγορά εμφανίζει μέτριο βαθμό συνεργασίας στο 38,8% των επιχειρήσεων και ακολουθούν με 23,3% ο χαμηλός βαθμός συνεργασίας, με 18,1% ο μεγάλος βαθμός συνεργασίας, με 11,2% ο πολύ μεγάλος βαθμός συνεργασίας και για το 8,6% δεν υπάρχει καμία συνεργασία σε αυτή την πρόταση. Η επίλυση κοινών προβλημάτων φαίνεται πως απασχολεί την συνεργαζόμενες επιχειρήσεις όπως φαίνεται και στο πίνακα αφού το 39,7% των επιχειρήσεων δήλωσαν μεγάλο βαθμό συνεργασίας και το 12,9% πολύ μεγάλο βαθμό συνεργασίας ξεπερνώντας το 50% των απαντήσεων. Μέτριο βαθμό συνεργασίας δήλωσε το 34,5% 97

98 των επιχειρήσεων, μικρό βαθμό το 11,2% και μόλις το 1,7% απάντησε πως δεν υπάρχει συνεργασία. Στην ανεύρεση πόρων χρηματοδότησης η συνεργασία σε μέτριο βαθμό έρχεται πρώτη με 39,7% και ακολουθούν η συνεργασία σε χαμηλό βαθμό με 23,3%, η συνεργασία σε μεγάλο βαθμό με 19%, η συνεργασία σε πολύ μεγάλο βαθμό με 12,1% και καμία συνεργασία με ποσοστό 6%. Τέλος η συμβολή κοινών κεφαλαίων εμφανίζει μικρό βαθμό συνεργασίας σε ποσοστό 39,7%,μέτριο βαθμό συνεργασίας σε ποσοστό 25%, καμία συνεργασία σε ποσοστό 15,5%,μεγάλο και πολύ μεγάλο βαθμό σε ποσοστό 11,2% και 8,6% αντίστοιχα. Πίνακας 18. Στρατηγικές συμμαχίες, συνεργασίες και μακροχρόνιες σχέσεις με άλλες επιχειρήσεις (q6) Πολύ Μεγάλο συνεργασία Βαθμό (5) Προτάσεις επιχειρήσεων Ανάπτυξη νέων προϊόντων (q6.1) Μέσος όρος:2,82 Διακύμανση:1,471 Τυπική Απόκλιση:1,213 Έρευνα και Είσοδος σε νέες αγορές (q6.2) Μέσος όρος:3,2 Διακύμανση:0,926 Τυπική Απόκλιση:0,962 Προώθηση και Διαφήμιση προϊόντων στη διεθνή αγορά (q6.3) Μέσος όρος:2,97 Διακύμανση:1,112 Τυπική Απόκλιση:1,054 Ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων στη διεθνή αγορά (q6.4) Μέσος όρος:3 Διακύμανση:1,217 Τυπική Απόκλιση:1,103 Καθόλου (1) Ποσοστιαία Συχνότητα Χαμηλό Βαθμό (2) Ποσοστιαία Συχνότητα Μέτριο Βαθμό (3) Ποσοστιαία Συχνότητα Μεγάλο Βαθμό (4) Ποσοστιαία Συχνότητα 17,2 26,7 18,1 32,8 5,2 0 29,3 30,2 31,9 8,6 4,3 36,2 25,9 25,9 7,8 8,6 23,3 38,8 18,1 11,2 Ποσοστιαία Συχνότητα 98

99 Επίλυση κοινών προβλημάτων (q6.5) Μέσος όρος:3,51 Διακύμανση:0,843 Τυπική Απόκλιση:0,918 Ανεύρεση πόρων χρηματοδότησης (q6.6) Μέσος όρος:3,08 Διακύμανση:1,150 Τυπική Απόκλιση:1,073 Συμβολή κοινών κεφαλαίων (q6.7) Μέσος όρος:2,58 Διακύμανση:1,307 Τυπική Απόκλιση:1,143 1,7 11,2 34,5 39,7 12,9 6 23,3 39, ,1 15,5 39, ,2 8,6 Σχήμα 27. Βαθμός συνεργασίας επιχειρήσεων(q6) Βαθμός συνεργασίας με άλλες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις(q6) Συμβολή κοινών κεφαλαίων Ανεύρεση πόρων χρηματοδότησης Επίλυση κοινών προβλημάτων Ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων στη διεθνή αγορά Προώθηση και Διαφήμιση προϊόντων στη διεθνή αγορά Πολύ Μεγάλο Βαθμό Μεγάλο Βαθμό Μέτριο Βαθμό Χαμηλό Βαθμό Καθόλου Έρευνα και Είσοδος σε νέες αγορές Ανάπτυξη νέων προϊόντων Ποσοστιαία 99

100 Σχήμα 28. Μέση τιμή Βαθμού συνεργασίας με άλλες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις (q6) Μέση τιμή Βαθμού συνεργασίας με αλλες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις(q6) Επίλυση κοινών προβλημάτων Έρευνα και Είσοδος σε νέες αγορές Ανεύρεση πόρων χρηματοδότησης Ανάπτυξη δικτύου πωλήσεων στη διεθνή αγορά Προώθηση και Διαφήμιση προϊόντων στη διεθνή αγορά Ανάπτυξη νέων προϊόντων 3,51 3,2 3,08 3 2,97 2,82 1=Καθόλου 2=Χαμηλό βαθμό 3=Μέτριο βαθμό 4=Μεγάλο βαθμό 5=Πολύ μεγάλο βαθμό Συμβολή κοινών κεφαλαίων 2, μέση τιμή 7. Προτάσεις σχετικά με τους εταιρικούς συνεργάτες-συμμάχους των οινοποιητικών επιχειρήσεων (q7) Στον πίνακα 19 παρουσιάζονται τα αποτελέσματα της ερώτησης στην οποία οι ερωτώμενες επιχειρήσεις κλήθηκαν να δηλώσουν τον βαθμό συμφωνίας τους ή διαφωνίας τους στις παρακάτω προτάσεις σχετικά με τους εταιρικούς συνεργάτεςσυμμάχους τους. Παρακάτω παρουσιάζονται με την μορφή διαγραμμάτων ορισμένες από τις κυριότερες προτάσεις. 100

101 Πίνακας 19. Προτάσεις σχετικά με τους εταιρικούς συνεργάτες-συμμάχους των οινοποιητικών επιχειρήσεων (q7) Ούτε Διαφωνώ, ούτε Συμφωνώ Συμφωνώ Συμφωνώ απόλυτα (3) (4) (5) Προτάσεις σχετικά με τους εταιρικούς συνεργάτεςσυμμάχους σας Δεν θα συνεργαζόμασταν με μια άλλη επιχείρηση εάν επρόκειτο αυτό να είναι εις βάρος των υπαρχόντων συνεργατών μας (q7.1) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: Δίνουμε μεγαλύτερη προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη συνεργασία με αυτούς τους συνεργάτες μας, παρά στο βραχυπρόθεσμο κέρδος μας (q7.2) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: Έχουμε εμπιστοσύνη στους συνεργάτες μας ότι θα εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την συνεργασία μας (q7.3) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: Οι συνεργάτες μας είναι αξιόπιστοι (q7.4) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: Αισθανόμαστε εξίσου υπεύθυνοι (και τα δύο μέρη της συνεργασίας) για την διεκπεραίωση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν (q7.5) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: Οι προσδοκίες μας σχετικά με την συνεργασία μας έχουν ικανοποιηθεί από τους συνεργάτες μας (q7.6) Μέσος όρος: Διακύμανση: Διαφωνώ απόλυτα (1) Ποσοστιαία Συχνότητα Διαφωνώ (2) Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα Ποσοστιαία Συχνότητα 0 0,9 16,4 51, ,1 40,5 47,4 0 2,6 19,8 59,5 18, ,4 21,6 0 1,7 7,8 59, ,8 54,3 6,9 Ποσοστιαία Συχνότητα 101

102 Τυπική Απόκλιση: Οι συνεργάτες μας μπορούν να βασιστούν σε μας, ακόμη και σε θέματα που δεν αναφέρονται γραπτώς στη σύμβασή μας (q7.7) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: Οι συνεργάτες μας είναι πραγματικά ειλικρινείς στις υποσχέσεις τους (q7.8) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: Θεωρούμε ότι υπάρχει μια δίκαιη κατανομή στα κέρδη και στα κόστη κατά την συνεργασία μας με τους εξωτερικούς συνεργάτες μας (q7.9) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: Τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με κοινή υπευθυνότητα (q7.10) Μέσος όρος: Διακύμανση: Τυπική Απόκλιση: 1,7 2,6 12,1 51,7 31,9 0 8,6 8,1 57,8 15,5 0 4,3 25,9 50, ,2 23,3 54,3 17,2 102

103 Σχήμα 29. Δεν θα συνεργαζόμασταν με μια άλλη επιχείρηση εάν επρόκειτο αυτό να είναι εις βάρος των υπαρχόντων συνεργατών μας Δεν θα συνεργαζόμασταν με μια άλλη επιχείρηση εάν επρόκειτο αυτό να είναι εις βάρος των υπαρχόντων συνεργατών μας Συμφωνώ απόλυτα 31% Συμφωνώ 51,7% Ούτε Διαφωνώ, ούτε Συμφωνώ 16,4% Διαφωνώ Διαφωνώ απόλυτα 0 0,9% Στην πρόταση ` Δεν θα συνεργαζόμασταν με μια άλλη επιχείρηση εάν επρόκειτο αυτό να είναι εις βάρος των υπαρχόντων συνεργατών μας` το 51% των επιχειρήσεων συμφωνεί με αυτή την πρόταση. Το 31% συμφωνεί απόλυτα και το 16,4% ούτε συμφωνεί αλλά ούτε και διαφωνεί ενώ το 0,9% διαφωνεί. Σχήμα 30. Δίνουμε μεγαλύτερη προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη συνεργασία με αυτούς τους συνεργάτες μας, παρά στο βραχυπρόθεσμο κέρδος μας Δίνουμε μεγαλύτερη προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη συνεργασία με αυτούς τους συνεργάτες μας, παρά στο βραχυπρόθεσμο κέρδος μας Συμφωνώ απόλυτα Συμφωνώ 40,5% 47,4% Ούτε Διαφωνώ, ούτε Συμφωνώ 12,1% Διαφωνώ Διαφωνώ απόλυτα

104 Σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα το 47,4% των επιχειρήσεων συμφωνεί απόλυτα ότι δίνουν μεγαλύτερη προτεραιότητα στη μακροπρόθεσμη συνεργασία με αυτούς τους συνεργάτες τους, παρά στο βραχυπρόθεσμο κέρδος τους. Σε συμφωνία έρχεται το 40,5% και ουδέτερα απάντησαν το 12,1%. Σχήμα 31. Αισθανόμαστε εξίσου υπεύθυνοι (και τα δύο μέρη της συνεργασίας) για την διεκπεραίωση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν Αισθανόμαστε εξίσου υπεύθυνοι (και τα δύο μέρη της συνεργασίας) για την διεκπεραίωση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν Συμφωνώ απόλυτα Συμφωνώ Ούτε Διαφωνώ, ούτε Διαφωνώ Διαφωνώ απόλυτα 0 2,6% 18,1% 19,8% 59,5% Η πρόταση ` Αισθανόμαστε εξίσου υπεύθυνοι (και τα δύο μέρη της συνεργασίας) για την διεκπεραίωση των ενεργειών που πρέπει να γίνουν` βρίσκει σύμφωνες το 59,5% των επιχειρήσεων.ουδέτερες με την πρόταση αυτή είναι το 19,8% και απόλυτα σύμφωνες το 18,1% ενώ διαφωνία εκφράζεται από το 2,6%. 104

105 Σχήμα 32. Οι συνεργάτες μας μπορούν να βασιστούν σε μας, ακόμη και σε θέματα που δεν αναφέρονται γραπτώς στη σύμβασή μας Οι συνεργάτες μας μπορούν να βασιστούν σε μας, ακόμη και σε θέματα που δεν αναφέρονται γραπτώς στη σύμβασή μας Συμφωνώ απόλυτα 31,9% Συμφωνώ 51,7% Ούτε Διαφωνώ, ούτε 12,1% Διαφωνώ Διαφωνώ απόλυτα 2,6% 1,7% Όπως φαίνεται και στο σχήμα το 51,7% των επιχειρήσεων συμφωνεί με την πρόταση `Οι συνεργάτες μας μπορούν να βασιστούν σε μας, ακόμη και σε θέματα που δεν αναφέρονται γραπτώς στη σύμβασή μας ` και το 31,9% συμφωνεί απόλυτα. Ουδέτερα απάντησαν το 12,1%,ενώ διαφωνία και απόλυτη διαφωνία δηλώνουν το 2,6% και 1,7% αντίστοιχα. Σχήμα 33. Τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με κοινή υπευθυνότητα Τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με κοινή υπευθυνότητα Συμφωνώ απόλυτα 17,2% Συμφωνώ 54,3% Ούτε Διαφωνώ, ούτε 23,3% Διαφωνώ 5,2% Διαφωνώ απόλυτα 0 Μια ακόμα μεταβλητή που είναι σημαντικό να αναφέρουμε είναι η πρόταση της 105

106 οποίας τα αποτελέσματα εμφανίζονται στο σχήμα παραπάνω. Αναλυτικότερα το 54,3% συμφωνεί ότι τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με κοινή υπευθυνότητα και το 23,3% ούτε συμφωνεί αλλά ούτε και διαφωνεί με την πρόταση αυτή. Απόλυτη συμφωνία εκφράζεται από το 17,2% ενώ διαφωνούν μόλις το 5,2%. 8.Η συμβολή της συνεργασίας και των στενότερων σχέσεών (στρατηγικό δίκτυο) με άλλες επιχειρήσεις στην αγορά και το (q8) Στην παρούσα ερώτηση ασχοληθήκαμε με ορισμένα αποτελέσματα που προκύπτουν από τις συνεργασίες και τις στενότερες σχέσεις μεταξύ των επιχειρήσεων.η ποσοστιαία συχνότητα όλων των αποτελεσμάτων φαίνεται στον πίνακα. Είναι σκόπιμο να αναφέρουμε μερικά από τα κυριότερα. Η συνεργασία και οι στενότερες σχέσεις μεταξύ των επιχειρήσεων έχει προσφέρει σε μεγάλο βαθμό ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στις αγορές όπου δραστηριοποιούνται τις τάξεως του 47,4% και σε πολύ μεγάλο βαθμό της τάξεως του 12,9%.Ακολουθουν σε μέτριο βαθμό το 29.3%,σε μικρό βαθμό το 7,8% και σε πολύ μικρό βαθμό το 2,6% των επιχειρήσεων. Πιο αποτελεσματική προσπάθεια στην έρευνα και ανάπτυξη νέων προϊόντων έχει επιτευχτεί σε μεγάλο βαθμό για το 38,8% των επιχειρήσεων και σε μέτριο βαθμό για το 31,9%. Η συνεργασία και οι στενότερες σχέσεις έχουν συμβάλει με ποσοστό 41,4% σε μέτριο βαθμό στην αύξηση των πωλήσεων και με ποσοστό 34,5% σε μεγάλο βαθμό. Η μείωση των δαπανών ανάπτυξης νέων προϊόντων μέσω των συνεργασιών έχει επιτευχτεί σε μικρό βαθμό 36,2% και μόλις με 5,2% σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η μείωση των δαπανών παραγωγής έχει επιτευχτεί σε μεγάλο και πολύ μεγάλο βαθμό μόλις στο 8,6% και 0,9% ενώ η δυο πρώτες βαθμίδες της κλίμακας μας που δηλώνουν τον πολύ μικρό και μικρό βαθμό συνεργασίας συγκεντρώνουν το 56,9% αθροιστικά. Η μείωση στα κόστη μεταφοράς εκδηλώνονται σε μεγάλο βαθμό με ποσοστό 20,7% ενώ σε μικρό βαθμό σε ποσοστό 29,3%. Οι συνεργασίες και οι στενότερες σχέσεις με άλλες επιχειρήσεις του κλάδου δείχνουν να έχουν θετικό αντίκτυπο στα επόμενα αποτελέσματα καθώς έχουν συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην μείωση του κόστους διαφήμισης και προβολής με ποσοστό 29,3%, στις καλύτερες στρατηγικές τιμολόγησης με ποσοστό 22,4%,στην 106

107 αύξηση της συνολικής απόδοσης της επιχείρησης με ποσοστό 47,4%,στην καλύτερη φήμη του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές με ποσοστό 46,6%, στην καλύτερη εικόνα του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές με ποσοστό 51,7%, στις διαμόρφωση καλύτερων τιμών για τα ελληνικά κρασιά σε ποσοστό 23,3% και στις καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου δίνοντας ενθαρρυντικά σημάδια για την πορεία των συνεργασιών όσο και του κλάδου γενικότερα. 107

108 Πίνακας 20. Συμβολή συνεργασίας και στενότερων σχέσεων (στρατηγικό δίκτυο) στις επιχειρήσεις(q8) Αποτελέσματα συνεργασίας και στενότερων σχέσεων Σε πολύ μικρό βαθμό (1) Ποσοστιαία Συχνότητα Σε μικρό βαθμό (2) Ποσοστιαία Συχνότητα 108 Σε μέτριο βαθμό (3) Ποσοστιαία Συχνότητα Σε μεγάλο βαθμό (4) Ποσοστιαία Συχνότητα Περισσότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στις αγορές στις οποίες δραστηριοποιούμαστε (q8.1) 2,6 7,8 29,3 47,4 12,9 Μέσος όρος:3,60 Διακύμανση:0,815 Τυπική Απόκλιση:0,903 Πιο αποτελεσματική προσπάθεια στην Έρευνα & Ανάπτυξη των νέων προϊόντων (q8.2) 5,2 12,1 31,9 38,8 12,1 Μέσος όρος:3,41 Διακύμανση:1,043 Τυπική Απόκλιση:1,021 Αύξηση στις πωλήσεις (q8.3) Μέσος όρος:3,39 Διακύμανση:0, ,7 41,4 34,5 9,5 Τυπική Απόκλιση:0,852 Μείωση του κόστους της έρευνας αγοράς (q8.4) Μέσος όρος:3,18 3,4 26,7 29,3 29,3 11,2 Διακύμανση:1,123 Τυπική Απόκλιση:1,060 Μείωση των δαπανών ανάπτυξης νέων προϊόντων (q8.5) Μέσος όρος:2,80 9,5 36,2 24,1 25 5,2 Διακύμανση:1,169 Τυπική Απόκλιση:1,081 Μείωση των δαπανών παραγωγής (q8.6) Μέσος όρος:2,33 20,7 36,2 33,6 8,6 0,9 Διακύμανση:0,866 Τυπική Απόκλιση:0,930 Μείωση στα κόστη μεταφοράς (q8.7) Μέσος όρος:2,69 12,1 29,3 37,1 20,7 0,9 Διακύμανση:0,929 Τυπική Απόκλιση:0,964 Μείωση στα κόστη διαφήμισης και προβολής (q8.8) Μέσος όρος:2,86 11,2 24,1 33,6 29,3 1,7 Διακύμανση:1,042 Τυπική Απόκλιση:1,021 Καλύτερες στρατηγικές 7,8 31,9 33,6 22,4 4,3 Σε πολύ μεγάλο βαθμό (5) Ποσοστιαία Συχνότητα

109 τιμολόγησης (q8.9) Μέσος όρος:2,84 Διακύμανση:1,008 Τυπική Απόκλιση:1,004 Αύξηση της συνολικής απόδοσής μας (q8.10) Μέσος όρος:3,34 Διακύμανση:0,799 Τυπική Απόκλιση:0,894 Καλύτερη φήμη του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές (q8.11) Μέσος όρος:3,85 Διακύμανση:0,804 Τυπική Απόκλιση:0,897 Καλύτερη εικόνα του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές (q8.12) Μέσος όρος:3,82 Διακύμανση:0,741 Τυπική Απόκλιση:0,861 Καλύτερες τιμές για τα κρασιά μας (q8.13) Μέσος όρος:3,06 Διακύμανση:0,649 Τυπική Απόκλιση:0,805 Καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης για τον κλάδο μας (q8.14) Μέσος όρος:3,89 Διακύμανση:0,900 Τυπική Απόκλιση:0,949 1, ,6 47,4 4,3 0 9,5 19,8 46,6 24,1 0 9, ,7 19,8 4,3 13, ,3 2,6 3,5 5,2 14,7 52,6 24,1 109

110 Σχήμα 34. Συμβολή της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων (q8) Συμβολή της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων (q8) Καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης για τον κλάδo Καλύτερες τιμές για τα κρασιά μας Καλύτερη εικόνα του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές Καλύτερη φήμη του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές Αύξηση της συνολικής απόδοσης Σε πολύ μεγάλο βαθμό Σε μεγάλο βαθμό Σε μέτριο βαθμό Σε μικρό βαθμό Σε πολύ μικρό βαθμό Καλύτερες στρατηγικές τιμολόγησης Μείωση στα κόστη διαφήμισης και προβολής Μείωση στα κόστη μεταφοράς Μείωση των δαπανών παραγωγής Μείωση των δαπανών ανάπτυξης νέων προϊόντων Μείωση του κόστους της έρευνας αγοράς Αύξηση στις πωλήσεις Πιο αποτελεσματική προσπάθεια στην Έρευνα & Ανάπτυξη των νέων προϊόντων Περισσότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στις αγορές Ποσοστιαία συχνότητα 110

111 Σχήμα 35. Μέση τιμή της Συμβολής της συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων (q8) Μέση τιμή Συμβολής της συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων (q8) Καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης για τον κλάδo Καλύτερη φήμη του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές Καλύτερη εικόνα του ελληνικού κρασιού στις διεθνείς αγορές Περισσότερα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα στις αγορές Πιο αποτελεσματική προσπάθεια στην Έρευνα & Ανάπτυξη των νέων προϊόντων Αύξηση στις πωλήσεις Αύξηση της συνολικής απόδοσης Μείωση του κόστους της έρευνας αγοράς Καλύτερες τιμές για τα κρασιά μας Μείωση στα κόστη διαφήμισης και προβολής Καλύτερες στρατηγικές τιμολόγησης Μείωση των δαπανών ανάπτυξης νέων προϊόντων Μείωση στα κόστη μεταφοράς Μείωση των δαπανών παραγωγής 2,33 2,86 2,84 2,8 2,69 3,18 3,06 3,6 3,41 3,39 3,34 3,89 3,85 3,82 1=Πολύ μικρό βαθμό 2=Μικρό βαθμό 3=Μετρίο βαθμό 4=Μεγάλο βαθμό 5=Πολύ μεγάλο βαθμό μέση τιμή 111

112 9. Βαθμός ικανοποίησης από την συνεργασία από πλευράς οικονομικών αποτελεσμάτων(q9) Στον πινάκα 21 απεικονίζεται ο βαθμός ικανοποίησης της στρατηγικής συνεργασίας των επιχειρήσεων από πλευράς οικονομικών αποτελεσμάτων Συγκεκριμένα βλέπουμε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό εμφανίζεται στην μέτρια ικανοποίηση με 55,2% και ακολουθούν οι πολύ ικανοποιημένες επιχειρήσεις με ποσοστό 35,3%, οι λίγο ικανοποιημένες με 6,9% και οι απόλυτα ικανοποιημένες με2,6%. Παρακάτω γίνεται και σχηματική απεικόνιση των απαντήσεων (σχήμα) Πίνακας 21. Βαθμός Ικανοποίησης από τη συνεργασία λόγω Οικονομικών Αποτελεσμάτων(q9) Βαθμός Ικανοποίησης από τη συνεργασία λόγω Οικονομικών Αποτελεσμάτων α Συχνότητ στιαία Ποσο Συχνότητα Αθροιστι κή Ποσοστιαία Συχνότητα Καθόλου Ικανοποιημένος Λίγο Ικανοποιημένος 8 6,9 6,9 Μέτρια Ικανοποιημένος 64 55,2 62,1 Πολύ Ικανοποιημένος 41 35,3 97,4 Απόλυτα Ικανοποιημένος 3 2,6 100 Σύνολο Μέσος όρος: 3,34 Διακύμανση: 0,416 Τυπική Απόκλιση: 0,

113 Σχήμα 36. Βαθμός Ικανοποίησης από τη συνεργασία λόγω Οικονομικών Αποτελεσμάτων(q9) Βαθμός Ικανοποίησης από τη συνεργασία λόγω οικονομικών αποτελεσμάτων 2,6% 6,9% 35,3% 55,2% Καθόλου Ικανοποιημένος Λίγο Ικανοποιημένος Μέτρια Ικανοποιημένος Πολύ Ικανοποιημένος Απόλυτα Ικανοποιημένος 10. Προοπτικές των δεσμών των επιχειρήσεων με την κυριότερη συνεργαζόμενη επιχείρηση(q10) Αφού εξετάσαμε την ικανοποίηση της συνεργασίας από πλευράς οικονομικών αποτελεσμάτων, παραθέσαμε τις προοπτικές των δεσμών των επιχειρήσεων με τις κυριότερες συνεργαζόμενες επιχειρήσεις αυτών. Αναλυτικότερα στην ερώτηση ` Σκοπεύετε να αναπτύξετε ή να μειώσετε τους δεσμούς (δραστηριότητες συνεργασίας) με την κυριότερη συνεργαζόμενη εταιρία στο άμεσο μέλλον` το 42,2% των ερωτηθέντων απάντησαν πως σκοπεύουν να αναπτύξουν τους δεσμούς τους με την κυριότερη συνεργαζόμενη εταιρία, το 30,2% δεν είναι διατεθειμένο να προβεί σε καμία αλλαγή, το 24,1% σκοπεύει να προχωρήσει σε μεγάλη ανάπτυξή,το 2,6% είναι αρνητικό και έτοιμο για μείωση των δεσμών και μόλις το 0,9% εκφράζει την προοπτική για μεγάλη μείωση. 113

114 Πίνακας 22. Προοπτικές δεσμών της κυριότερης συνεργασίας(q10) Προοπτικές της κυριότερης συνεργασίας α Συχνότητ στιαία Ποσο Συχνότητα Αθροιστι κή Ποσοστιαία Συχνότητα Μεγάλη Ανάπτυξη 28 24,1 24,1 Ανάπτυξη 49 42,2 66,4 Καμία Αλλαγή 35 30,2 96,6 Μείωση 3 2,6 99,1 Μεγάλη Μείωση 1 0,9 100 Σύνολο Μέσος όρος: 2,14 Διακύμανση: 0,711 Τυπική Απόκλιση: 0,843 Σχήμα 37. Προοπτικές δεσμών της κυριότερης συνεργασίας(q10) Προοπτικές της κυριότερης συνεργασίας 3% 1% 30% 24% 42% Μεγάλη Ανάπτυξη Ανάπτυξη Καμία Αλλαγή Μείωση Μεγάλη Μείωση 11.Απόδοση Εξαγωγών (q11) Τελειώνοντας την ανάλυση των δεσμών των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων προχωρήσαμε στην απόδοση των εξαγωγών από την σκοπιά των ίδιων των επιχειρήσεων, δηλαδή πως αντιλαμβάνονται οι ίδιες οι επιχειρήσεις την απόδοση τους στην διάρκεια των 114

115 χρόνων. Αναλυτικότερα τα αποτελέσματα απεικονίζονται στον Πίνακα αλλά και στο σχήματα ακολούθως. Πίνακας 23. Απόδοσης Εξαγωγών (q11) Πολύ Κακή Μέτρ Καλή Πολύ Κακή (2) ια (4) Καλή Απόδοση Εξαγωγών (1) (3) (5) Ποσο Ποσο Ποσο Ποσο Ποσο στιαία Συχνότητα στιαία Συχνότητα στιαία Συχνότητα στιαία Συχνότητα στιαία Συχνότητα Πριν από 2 χρόνια (q11.1) Μέσος όρος:3,23 Διακύμανση:0, ,2 62,1 19 7,8 Τυπική Απόκλιση:0,750 Σήμερα (q11.2) Μέσος όρος:3,72 Διακύμανση:0, ,3 8,6 Τυπική Απόκλιση:0,708 Μετά από 2 χρόνια(q11.3) Μέσος όρος:4,29 Διακύμανση:0,557 Τυπική Απόκλιση:0,746 1,7 0 6, ,4 115

116 Σχήμα 38. Απόδοση Εξαγωγών πριν από 2 χρόνια (q11) Απόδοση Εξαγωγών πριν από 2 χρόνια 19,0% 7,8% 11,2% 62,0% Πολύ Κακή Κακή Μέτρια Καλή Πολύ καλή Στο σχήμα παρατηρούμε μία μετρία απόδοση των εξαγωγών πριν από 2 χρόνια της τάξεως του 62% και ακολουθούν η καλή απόδοση με 19%, η κακή απόδοση με 11,2% και τέλος η πολύ καλή απόδοση με 7,8%. 116

117 Σχήμα 39. Απόδοση Εξαγωγών Σήμερα (q11) Απόδοση Εξαγωγών Σήμερα 8,6% 6,0% 25,0% 60,4% Πολύ Κακή Κακή Μέτρια Καλή Πολύ καλή Στο παραπάνω σχήμα απεικονίζεται η απόδοση των εξαγωγών σήμερα.βλέπουμε ότι το 60,4% των επιχειρήσεων εκτιμούν πως η απόδοση των εξαγωγών τους σήμερα είναι καλή Αξίζει να αναφέρουμε πως το ίδιο περίπου ποσοστό (62%) των επιχειρήσεων πριν από 2 χρόνια είχε απαντήσει πως εκτιμά κακή την απόδοση τους παρατηρώντας την βελτίωση της εικόνας των εξαγωγών. Μέτρια απόδοση δήλωσε το 25% των επιχειρήσεων, πολύ καλή το 8,6% και κακή το 6%. Σχήμα 40. Απόδοση Εξαγωγών μετά από 2 χρόνια (q11) Απόδοση Εξαγωγών μετά από 2 χρόνια 1,7% 41,4% 6,9% 50,0% Πολύ Κακή Κακή Μέτρια Καλή Πολύ καλή Σε αυτό το σχήμα παρουσιάσαμε την ενδεχόμενη απόδοση των εξαγώνων μετά από 2 117

118 χρόνια συμφώνα με τις προβλέψεις των οινοποιητικών επιχειρήσεων.αναλυτικότερα εκτιμάτε από το 50% των επιχειρήσεων πως θα έχουν μια καλή απόδοση και από το 41,4% πολύ καλή απόδοση. Το 6.9% προβλέπει μέτρια απόδοση των εξαγωγών και μόλις το 1,7% πιστεύει πως οι εξαγωγές τους θα έχουν πολύ κακή απόδοση. 12.Εξαγωγικές πωλήσεις επί των συνολικών πωλήσεων (q12) Στην συγκεκριμένη ερώτηση ζητήθηκε από της επιχειρήσεις που έλαβαν μέρος στην έρευνα να δηλώσουν το ποσοστό των εξαγωγικών πωλήσεων που πραγματοποίησαν την χρονική περίοδο Αναλυτικα τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο παρακάτω πίνακα. Εξαγωγικές Πωλήσεις επί των συνολικών Πωλήσεων 2008 (q12.1) Μέσος όρος:1,56 Διακύμανση:0,822 Τυπική Απόκλιση:0, (q12.2) Μέσος όρος:1,64 Διακύμανση:0,876 Τυπική Απόκλιση:0, (q12.3) Μέσος όρος:1,96 Πίνακας 24. Εξαγωγικών Πωλήσεων επί των συνολικών Πωλήσεων (q12) στιαία στιαία στιαία στιαία Συχνότητα Συχνότητα Συχνότητα Συχνότητα Διακύμανση:1, %- 21%- 41%- 61%- 20% 40% 60% 80% (1) (2) (3) (4) Ποσο Ποσο Ποσο Ποσο 81%- 100% (5) Ποσο στιαία Συχνότητα 62,1 27,6 5,2 2,6 2,6 57,8 28,4 8,6 2,6 2,6 38,8 40,5 11,2 5,2 4,3

119 Τυπική Απόκλιση:1, (q12.4) Μέσος όρος:2,17 Διακύμανση:1,309 Τυπική Απόκλιση:1, (q12.5) Μέσος όρος:2,33 Διακύμανση:1,074 Τυπική Απόκλιση:1,037 33,6 32,8 23,3 3,4 6, ,6 6,9 3,4 119

120 Σχήμα 41. Εξαγωγικές πωλήσεις επί των συνολικών πωλήσεων (q12) Εξαγωγικές Πωλήσεις επί των συνολικών πωλήσεων 81%-100% 3,4 6,9 4,3 2,6 2,6 61%-80% 41%-60% 21%-40% 6,9 3,4 5,2 2,6 2,6 11,2 8,6 5,2 33,6 23, ,8 28,4 27,6 40, %-20% 25 33,6 38,8 57,8 62, Ποσοστιαία συχνότητα επιχειρήσεων Όπως φαίνεται και στο σχήμα το 2008 το 62,1% των επιχειρήσεων πραγματοποίησαν εξαγωγικές πωλήσεις μεταξύ 0%-20% και το 27,6% των επιχειρήσεων μεταξύ 21%-40% επί του συνόλου των πωλήσεων.μόνο το 10,4% κάλυψε εξαγωγές πάνω από το 41%.Η πορεία εξαγωγικών πωλήσεων δεν φαίνεται να έχει μεγάλη μεταβολή το 2009 καθώς το 57,8% των επιχειρήσεων κυμάνθηκε μεταξύ 0%-20%, το 28,4% μεταξύ 41%-60% και το υπόλοιπο 13,8% πραγματοποίησε εξαγωγικές πωλήσεις πάνω από το 41%. Από το 2010 φαίνεται πως υπάρχει μια μεγαλύτερη αύξηση των εξαγωγικών πωλήσεων επί των συνολικών πωλήσεων καθώς παρατηρείτε μείωση στο επίπεδο 0%-20% και αύξηση κατά 12,1% στο επίπεδο 21%-40% σε σχέση με το προηγούμενο έτος καταγράφοντας 120