ΤΑΚΤΙΚΑ ΜΕΛΗ. Αριστοτέλης ΜΕΝΤΖΟΣ

Transcript

1 ΤΑΚΤΙΚΑ ΜΕΛΗ Αριστοτέλης ΜΕΝΤΖΟΣ Επιλογή από τις σημαντικότερες δημοσιεύσεις "Early Byzantine Architecture in Pieria" στο J. Burke and R. Scott, eds., Byzantine Macedonia: Art, Architecture, Music and Hagiography. Melbourne 2001, p A Sketch of the History of Late Roman Dion Δημοσιεύτηκε στο Roman and Late Roman City, Acts of the International Conference held at Veliko Tirnovo, July 2000, Sofia p Cathodoluminescence and isotopic analysis of Roman and Early Byzantine architectural decoration in the Rotonda Museum, Thessaloniki, στο N. Herz and R. Newman, eds. Interdisciplinary Studies on Ancient Stone (ASMOSIA 5) London, 2002, p Architectural Decoration and Marble from Thasos: Macedonia, Central Greece, Campania, and Provence Δημοσιεύτηκε στο ASMOSIA VI, Interdisciplinary Studies on Ancient Stone Proceedings of the Sixth International Conference. Venice, June Padova 2002, p Reflections on the interpretation and dating of the Rotunda of Thessaloniki, ΕΓΝΑΤΙΑ 6, (2003). p Η ιστορική τοιχογραφία του ναού του αγίου Δημητρίου ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ 34, (2005), Ο άγιος Ανδρέας και η εκκλησία της Θεσσαλονίκης, ΕΓΝΑΤΙΑ 8, 2004, σ «Ζητήματα τοπογραφίας των Χριστιανικών Φιλίππων» ΕΓΝΑΤΙΑ 9, 2005, p Δυο κιονόκρανα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Δράμας, Πρακτικά της 4ης Επιστημονικής Συνάντησης, Η Δράμα και η περιοχή της (Δράμα 16 19/5/2002), Drama 2006, σ Βema and Altar Crypt of the Church of St Demetrius Διεθνές Συμπόσιο, The Cult of Martyrs and Relics and their veneration in East and West. Varna, 20 23/11/2003 Varna 2006, p «Πρώτες παρατηρήσεις για την εξέλιξη των πολιτικών θεσμών της Θεσσαλονίκης στη αυγή του Μεσαίωνα. Σχόλια στο 4ο Θαύμα της Ανώνυμης συλλογής των Θαυμάτων του αγίου Δημητρίου» Βυζαντινά 23, 2006, σ «Εργαστήριο γλυπτικής στη Θεσσαλονίκη στον 11ο αιώνα» La sculpture Byzantine, VIIe XIIe siècles. Actes du colloque international organizé par la 2e Ephorie des antiquités byzantines et l Ecole française d Athènes (6 8 septembre 2000). BCH Supplément 49, Paris 2008, Ζητήματα της εικονογραφίας του αγίου Δημητρίου Βυζαντινά 28, 2008, Santa Sofia di Salonicco: Il problema della prima fase, στο R. Farioli Campanati, Cl. Rizzardi, P. Porta, A. Augenti, I. Baldini Lippolis eds., Ideologia e cultura artistica tra Adriatico e Mediterraneo orientale (IV X secolo). Atti del convegno Internazionale, Bologna Ravenna, 26 29/11/2007, Bologna 2009, Reflections on the Architectural History of the Tetrarchic Palace complex at Thessalonike, στο From Roman to Early Christian Thessalonike, Studies in Religion and Archaeology, Harvard University Press, Τα ψηφιδωτά της ανοικοδόμησης του ναού του Αγίου Δημητρίου στον 7ο αιώνα μ. Χ. ΚΒΕ, Βυζαντινά Κείμενα και Μελέτες 54, Θεσσαλονίκη Η νησίδα της Επισκοπικής Βασιλικής και οι δρόμοι του Δίου. Νάματα, Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Δημήτριο Παντερμαλή, Θεσσαλονίκη 2011, Death and Rebirth, στο Transition from Paganism to Christianity, Τόμος για την ομώνυμη Έκθεση στη Νέα Υόρκη, 2011, Αθανάσιος ΣΕΜΟΓΛΟΥ Μονογραφίες 1. Le décor mural de la chapelle athonite de Saint Nicolas (1560). Application d un nouveau langage pictural par le peintre thébain Frangos Catellanos, (Presses Universitaires de Septentrion), Villeneuve d Ascq Le Voyage outre tombe de la Vierge dans l art byzantin. De la descente aux enters à la montée au ciel, préface du professeur et membre correspondant de l Académie des inscriptions et belles lettres, Claude Lepage, (Centre des Recherches Byzantines), Thessalonique 2003 Άρθρα 1. Καλλιτέχνης και Εκκλησία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας {L artiste et l église pendant la période Ottomane}, Ανιχνεύσεις (Thessalonique)1994, p Le Christ Vengeur. Remarques sur un sujet iconographique rare, Cahiers Archéologiques (Paris) 42, 1994, p

2 3. Contribution à l étude du portrait funéraire dans le monde byzantin (14e 16e siècle), Zograf (Belgrade) 24, 1995, p Les dons et le pardon: les équivoques dans l iconographie monastique de la Descente du Christ aux enfers en Grèce du Nord ouest au XVIe siècle, Εγνατία (Thessalonique) 5, , p La pendaison de Judas. Essai d interprétation de la scène aux XVe XVIe siècles et la littérature extra canonique, Cahiers Balkaniques (Paris) 27, 1997, p Les trois inventions du Chef de saint Jean Baptiste. Une hypothèse sur l origine et l histoire de ses types iconographiques, Cahiers Balkaniques (Paris) 27, 1997, p Questions iconograhiques de la période tardo et post byzantine. Notes critiques sur la littérature scientifique de l art post byzantin, Annuaire de l Ecole Pratique des Hautes Études (Paris) 106, , p Άγνωστο τρίπτυχο του ζωγράφου Αθανασίου ιεροδιακόνου του Κρητός. Ζωγραφική και ιδιωτική λατρεία κατά τον 18ο αιώνα {Un triptyque inconnu du peintre Athanase le diacre originaire de Crète. Peinture et culte privé au cours du XVIIIe s.}, Actes du Congrès Από τη μεταβυζαντινή τέχνη στη σύγχρονη 18ος 20ος αι., Πρακτικά πανελληνίου συνεδρίου (20 21 Νοεμβρίου 1997), Thessalonique 1998, p Η Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων. Ενδιάμεσος σταθμός στην καλλιτεχνική πορεία του Φράγγου Κατελλάνου {Le monastère Varlaaam aux Météores. Une étape intermédiaire dans le parcours artistique de Frangos Catellanos}, Θεσσαλικό Ημερολόγιο (Larissa) 33, 1998, p Notes sur les peintures murales de la Chapelle sud (Saint Paul) du catholicon du monastère des Vlattades à Thessalonique, Βυζαντιακά (Thessalonique) 20, 2000, p L Annonciation de Deir es Souriani en Égypte. Recherches sur l origine iconographique des préfigurations de la Vierge, Cahiers Archéologiques (Paris) 48, 2000, p Le portrait de saint Lazare le Galésiote aux Saints Apôtres de Thessalonique: un nouveau témoignage sur la datation des peintures murales de l église, Βυζαντινά (Thessalonique) 21, 2000, p Portraits chypriotes de donateurs et le triomphe de l élégance. Questions posées par l étude des vêtements du XIVe au XVIe siècle. Notes additives sur un matériel publié, Αφιέρωμα στη μνήμη του Σωτήρη Κίσσα, Thessalonique 2001, p Saint Cyriaque et la Vraie Croix. Essai d interprétation d une icône crétoise du Louvre, Revue du Louvre (Paris) 2001 (décembre), p Ο καλλιτεχνικός «δυϊσμός» στην εντοίχια εκκλησιαστική ζωγραφική του 16ου αιώνα στην Ελλάδα. Συμβολή στη μελέτη του γραπτού κοσμήματος {Le dualisme artistique dans la peinture murale du XVIe siècle en Grèce. Contribution à l étude de l ornement peint}, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, (Athènes) pér.. Δ, t. ΚΒ, 2001, p Voskresajuchii Moisei. O redkoi ikonografitseskoi osobennosti stseni «Preobrazenija» v nastennoi monastirskoi zivopisi sever zapadnoi Gretsii XVI veka. Issledovanije russkogo vlijanija {La résurrection de Moïse. Une particularité iconographique dans la scène de la Transfiguration dans la peinture monastique de la Grèce du Nord Ouest au XVIe siècle}, Vizantiski Vremenik (Moscou) 60, 2001, p Ο εντοίχιος διάκοσμος του καθολικού της Μονής Μυρτιάς στην Αιτωλία (φάση του 1539) και η θέση του στη ζωγραφική του α. μισού του 16ου αιώνα {Le décor mural du catholicon du monastère Myrtia en Étolie (phase de 1539) et sa place dans la peinture de la première moitié du XVIe siècle}, Εγνατία (Thessalonique) 6, , p Το πρόγραμμα του τρούλου της Παναγίας Κουντουριώτισσας στην Πιερία. Εικονογραφικά πρότυπα και παράλληλα {Le programme de la coupole de la Vierge Koundouriotissa en Pierie. Modèles et parallèles iconograpiques}, Actes du 2e congrès scientifique: La Pierie pendant la période byzantine et moderne, Katerini 2002, p Παρατηρήσεις στο εικονογραφικό πρόγραμμα του κοιμητηριακού παρεκκλησίου της Μονής Διονυσίου στο Άγιον Όρος (1627) [en collaboration avec l architecte Dr. Pascal Androudis], {Remarques sur le programme iconographique de la chapelle ciméteriale du Monastère Dionysiou au Mont Athos (1627)} From Stars to Earth and Culture. In honour of the memory of Professor Alexandros Tsioumis, (ed. A. Dermanis), Thessalonique 2003, p Le cahier des dessins d un peintre Bulgare : un témoignage de la création artistique dans le monde post byzantin [en collaboration avec Dr. et directrice d études invité en France par la Maison Fondation de l Homme Mme Albena Milanova], IVe Rencontre des Byzantinistes de Grèce et de Chypre, Thessalonique 2003, p Παρατηρήσεις στον εντοίχιο διάκοσμο του καθολικού της μονής του Οσίου Νικάνορα στη Ζάβορδα Γρεβενών (Remarques sur le décor mural du catholicon du monastère de Hosios Nicanor à Zavorda de Grevena, Grevena. Histoire Art Civilisation (ed. M. Papanikolaou), Thessalonique Grevena 2004, p Les reliques de la Vraie Croix et du Chef de saint Jean Baptiste: Inventions et vénérations dans l art byzantin et post byzantin, Eastern christian relics (ed. A. Lidov), Moscou 2004, p Les images reliquaires de la Vierge de Sainte Sophie d Ohrid, Conférence scientifique intérnationale : La culture

3 monastique dans les Balkans, Annuaire de l Université de Sofia St. Kliment Ohridski, t. 94 (13), 2004, p Le banquet parabolique dans l iconographie tardive et post byzantine. Forme et contenu, Medieval Russian and Post Byzantin Art. The second Half of the 15th Beginning of the 16th Century, 500 Years of the Mural Painting of the Cathedral of Nativity of Holy Virgin in Ferapontov Monastery, Moscou 2005, p L icône sinaïte de la Crucifixion N. B 36 et son contenu mosaïque. La dialectique de la passion, Iconographica (Rivista di Iconografia medievale e Moderna) (Florence) IV 2005, p Παρατηρήσεις στον διάκοσμο των πήλινων ευλογιών από το προσκύνημα του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στην Έφεσο {Remarques sur le décor des ampoules du pèlerinage de saint Jean le Théologue en Ephèse}, Βυζαντινά (Thessalonique) 25, 2005, p Η προσωποποίηση της Καινής Διαθήκης στη μεταβυζαντινή ζωγραφική. Μία νέα εικαστική διατύπωση του σωτηριολογικού χρόνου {la personnification du Nouveau Testament dans la peinture post byzantine. Une nouvelle expression picturale du temps sôtériologique}, Dédication à Chrysanthos Christou, (Université Aristote de Thessalonique, Département d Histoire de l Art) Thessalonique 2006, p L E.P.H.E. et la formation des élites grecques en archéologie byzantine au XXe siècle, Comptes rendus des inscriptions et belles lettres (Paris) 2005 (3e fasc.), p Saint Démètre dans l art du Mont Athos. Les peintures murales, Saint Démètre dans l art du Mont Athos, Thessalonique 2005, p Le voile «miraculeux» de la Vierge Kykkotissa et l icône du «miracle habituel» des Blachernes: un cas d assimilation dans l iconographie byzantine, Cahiers Balkaniques (Paris) 34, 2006, p Loi divine et sanction encourue dans une épigramme de la période byzantine tardive. Fonctions d une formule juridique, Δώρον. Tome dédié au professeur N. Nikonanos, Thessalonique 2006, p Από τον Gabriel Millet στον Μανόλη Χατζηδάκη και τους διαδόχους του. 100 χρόνια έρευνας της αγιορείτικης μνημειακής ζωγραφικής. Κριτική προσέγγιση και νέοι προσανατολισμοί {De Gabriel Millet à Manolis Chatzidakis et ses successeurs. 100 ans de recherche de la peinture murale du Mont Athos. Approche critique et nouvelles orientations}, Mont Athos. Spiritualité et Orthodoxie. Art, IIe Congrès International, Thessalonique, novembre 2005, Thessalonique 2006, p The Collection of Icons in the Ecclesiastical Museum of the Holy Metropolis of Thessaloniki:Valuable Testimony to the Palaeologean and post Byzantine Religious Art of the City, The Ecclesiastical Museum of the Holy Metropolis of Thessaloniki. Thessaloniki 2007, p Notes sur la double déisis et ses implications doctrinales sur la croix reliquaire pectorale du musée de la Bibliothèque Apostolique au Vatican (M.S. 1387), Niš and Byzantium, 6th symposium, Niš 3 5 June 2007, Niš 2008, p Το ομοίωμα της Εκκλησίας του Χριστού στη Σύναξη των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου και η διαδικασία της «μετουσίωσης» {Le modèle du Templum Domini dans la scène de la Synaxe de Pierre et Paul et la procédure de la «sublimation», 3rd Seminar, Models in the Medieval Architecture (Byzantium, South East Europe, Anatolia, Acts, (ed. J. D. Varalis), Thessalonique 2009, p Remarques sur certains archaïsmes iconographiques dans les peintures murales byzantinisantes de la Pologne au XVe siècle, Zograf (Belgrade) 32, , p Le combat des animaux dans le décor religieux à Byzance après l iconoclasme et sa référence eucharistique, Ikon (Rijeka Croatie) 2, 2009, p La Transfiguration du Christ, une vision éminente: Représenter Philippe à la place de Jacques à l église Betä Maryam à Lalibäla en Ethiopie, Eastern Christian Art (Leiden) 6, 2009 p L éloquence au service d archéologie. Les «enfants aimés» de Theodore Métochite et sa bibliothèque dans le monastère de Chora, Acts of the International Symposium on Byzantine art and archaeology, Krakow 8 10 sept. 2008, Series Byzantina (Varsovie) VIII, 2010, p Χριστός Εμμανουήλ και Χριστός ο της μεγάλης Βουλής Άγγελος. Εικονογραφικοί και επιγραφικοί συμφυρμοί στη μεταβυζαντινή ζωγραφική {Christ Emmanuel et Christ l Ange du Grand Conseil. Associations iconographiques et épigraphiques}, Βυζαντινά (Thessalonique) 30, 2010 p Η ζωγραφική των σπηλαιωδών ναών των Κυθήρων. Νέες ανακαλύψεις. Μια πρώτη παρουσίαση, Παράρτημα Δελτίου Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας {Les peintures des grottes églises de l île des Cythères Nouvelles decouvertes. Une première présentation}, Speleological Program of Kythira. A prodrom rapport of researchers of ESE in Kythira, Athènes 2011, p À propos du moule métallique des reliures des évangeliaires du Musée Archéologique national de Sofia, Problemi na izkustvoto (Sofia) 2011 fasc. 2, p Συμπληρώσεις στην ανάγνωση του εικονογραφικού προγράμματος του ναού του Χριστού Βεροίας. Μια εικονογραφική επισήμανση [en collaboration avec A. Papadopoulos] {Additions sur la lecture du programme iconographique de l église du Sauveur à Veroia. Une remarque iconographique}, Φιλοτιμία, volume dédiée à la

4 professeur émérite A. Stavridou Zafraka, Thessalonique 2011, p Οι εικόνες της Μονής του Αγίου Διονυσίου του εν τω Ολύμπω {les icônes du Monastère d Hosios Dionysios sur le mont d Olympe}, Le Monastère de Hosios Dionysios sur le Mont d Olympe, Thessalonique 2011 p Ο Ευαγγελισμός του βημοθύρου αρ. 91 του Εκκλησιαστικού Μουσείου της Δράμας [en collaboration avec N. Trivyzadakis] {L Annonciation de la porte royale d iconostase No 91 du Musée Ecclesiastique de la ville de Drama}, Drama et sa région. Histoire et civilisation, Actes de la 5e rencontre Scientifique, Drama Mai 2006, Drama 2010 (sous presse) 10 pages 46. Η μεταβυζαντινή ζωγραφική των μνημείων του Πάρνωνα, Τα Μνημεία του Πάρνωνα {La peinture post byzantine des monuments sur le mont de Parnon}, Athènes 2011 (sous presse), 8 pages 47. Icônes italo crétoises de l Amhara, Les trésors des églises de l Amhara (Ethiopie), (éd. Jacques Mercier), éd. Unesco, Paris (sous presse), 12 pages 48. La mosaïque de Hosios David à Thessalonique. Une interprétation néotestamentaire, Cahiers Archéologiques (Paris) 54, (sous presse), 20 pages 49. La Vierge mère de la Lumière, la Vierge lieu de rafraîchissement: deux aspects de la Mère de Dieu dans l art byzantin, Convegno Internazionale di Studio: Il volto oscuro del divino, Universita degli Studi di Bari, gennaio 2010, Actes, Bari 2011 (sous presse), 12 pages 50. La croix à cornes: survivance juive du sacrifice expiatoire dans l art chrétien, tome dédié au professeur Xavier Barral i Altet, Rennes 2011 (sous presse), 10 pages 51. La composition abisdale à Balinesti et ses composantes iconographiques mariales. Remarques sur un exemple prodromique, Τιμητικός τόμος Π. Βοκοτόπουλο (sous presse) 17 pages 52. Η τέχνη του Αγίου Όρους κατά τον 15ο και 16ο αιώνα {L art au Mont Athos au XVe et XVIe siècles}, Mont Athos au XVe et XVIe siècle. De la crise à la Renaissance, Thessalonique 2011 (sous presse) 6 pages 53. Κλασικά στοιχεία στην εντοίχια ζωγραφική του καθολικού του οσίου Νικάνορα στη Ζάβορδα Γρεβενών και στο έργο του Φράγκου Κατελλάνου {Éléments classsiques dans la peinture murale du catholicon de Hosios Nicanor à Zavorda près de Grevena et dans l œuvre de Frangos Catellanos}, Grevena. Histoire, Art Culture, Actes du Congrès International, Grevena 2009 (sous presse), 10 pages. 54. La théophanie de Latôme et les exercices d'interprétation artistiques durant les 'renaissances' byzantines. Les nouveaux signifiants de (vision de) Dieu, Byzantium and Renaissances. Dialogue of Cultures, Heritage of Antiquity Tradition and Modernity, Warsaw, Οκτωβρίου 2011, Πρακτικά Συνεδρίου, Varsovie (sous presse), 11 pages 55. Οι αθωνικοί χοροί, χώροι δογματικών διατυπώσεων: Νέοι εικονογραφικοί χειρισμοί κατά τον 16ο αιώνα και το ερμηνευτικό τους περιεχόμενο, {Les choroi athonites, lieux des expressions dogmatiques. Nouveaux traitements iconographiques durant les XVe et XVIe siècles} Actes du VI Congrès International, Το Άγιον Όρος στον 15ο και 16ο αιώνα (Le Mont Athos au XVe et XVIe siècle), Thessalonique Νοεμβρίου 2011 (sous presse), 10 pages. 56. La Seconde Parousie et le cycle de la Création dans l'église de la Vierge à Evangelismos (Mouhtaroi) en Crète. L'application d'un modèle occidental, Mélanges en l'honneur du professeur Jean Pierre Caillet, Paris (sous presse), 7 pages Μαρία ΚΑΖΑΜΙΑ ΤΣΕΡΝΟΥ 1. Η ίαση του Παραλυτικού στην Παλαιοχριστιανική και Βυζαντινή εικονογραφία (Διδακτορική διατριβή), Θεσσαλονίκη "Νώε Κιβωτός Κατακλυσμός. Εικονογραφική προσέγγιση", Καιρός, Αφιέρωμα στον Καθηγητή Δ. Δόικο, Θεσσαλονίκη 1994, "«Ιάματα» Ασκληπιού και «Σημεία» Ιησού Χριστού", Γρηγόριος Παλαμάς 759 (1995), "Η παράσταση της Παράδοσης του Νόμου και η προς Γαλάτας επιστολή. Εικονογραφική προσέγγιση", Γρηγόριος Παλαμάς 762 ( 1996), "The female presence in Byzantine art", Χαριστήριος Τόμος εις τον Γέροντα Μητροπολίτην πρ.φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας κ.αυγουστίνον Ν.Καντιώτην, Φλώρινα "Απόπειρα τοπογραφικής προσέγγισης της Θεσσαλονίκης του 1 ου μ.χ αιώνα", Μακεδονικά 32 ( ), "Σπουδή για μια αισθητική Θεώρηση της βυζαντινής τέχνης στο Γρηγόριο Νύσσης", Τιμητικό αφιέρωμα στον Ομότιμο καθηγητή Αντώνιο Αιμίλιο Ταχιάο, Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής, Τμήμα Θεολογίας ΑΠΘ, 8 (1998), "Η γυναίκα ως αυτοκράτειρα στη βυζαντινή τέχνη", Ελληνορθόδοξος Βυζαντινός Πολιτισμός, τόμος Α, τεύχος 4, (1999), "Παύλειος Λόγος, φυσικό περιβάλλον και βυζαντινή τέχνη", Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου «Ο

5 Απόστολος Παύλος και το φυσικό περιβάλλον», Βέροια (1999) "Ο ναός της Θεοτόκου των Χαλκοπρατείων και η εικόνα της Παναγίας της Αγιοσορίτισσας", Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, Τμήμα Θεολογίας, 13(2003), "«Εκκλησιολογία» και «Κοσμολογία» στη βυζαντινή τέχνη", Πρακτικά Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου «Εκκλησία και Κόσμος κατά τον Απόστολο Παύλο, Βέροια (2001) "Ο Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία", Τιμητικό αφιέρωμα στους ομότιμους καθηγητές Πρόδρομο Ακανθόπουλο και Βασίλειο Ψευτογκά, Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής ΑΠΘ, Τμήμα Θεολογίας, 11 (2001), Ιστορώντας τη «Δέηση» στους βυζαντινούς ναούς της Ελλάδος, Θεσσαλονίκη 2003(εκδ.Π.Πουρναράς). 14. Βιβλιοκρισία του βιβλίου της Sharon Gerstel, Beholding the sacred mysteries. Programs of the byzantine sanctuary, London 1999 ( δημοσίευση στα Μακεδονικά ΛΒ 2001, ) 15. "Ο Κόντογλου υπομνηματίζει τον Κόντογλου", Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής, Νέα Σειρά, Τμήμα Θεολογίας, Αφιέρωμα στον ομότιμο Καθηγητή Ιωάννη Καραβιδόπουλο, 15 (2005), "Περί των εικόνων του ναού" στο Κωνσταντινούπολη : Aγιος Δημήτριος Ξυλόπορτας. Αποκατάσταση Εικόνων και Τέμπλου, (επιμ. Ευ. Χεκίμογλου) Θεσσαλονίκη 2006, σελ "Η Παναγία στις φορητές εικόνες του Αγίου Όρους", Άγιον Όρος. Πνευματικότητα και Ορθοδοξία.Τέχνη, Β Διεθνές Συμπόσιο, Θεσσαλονίκη, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Νοεμβρίου 2005, Θεσσαλονίκη 2006, "Συναγωγή και Εκκλησία : δύο έννοιες σε αντιπαράθεση", στο Φιλία και Κοινωνία. Τιμητικός Τόμος στον Καθηγητή Γρηγόριο Δ. Ζιάκα, Θεσσαλονίκη 2008, σελ Ο προφήτης Ησαίας στη βυζαντινή Αγιογραφία (υπό δημοσίευση στο περιοδικό Κληρονομία) 20. Η εικονογραφία του Αγίου Μακαρίου Νοταρά (φορητές εικόνες ) (υπό δημοσίευση στον Τιμητικό τόμο για τον καθηγητή Ι.Φουντούλη) 21.Espressioni artistiche della salvezza nell arte bizantina, La salvezza. Prospettive soteriologiche nella tradizione orientale e occidentale, Atti del VII Simposio Intercristiano Reggio Calabria, 2001, Venezia Mestre 2008, Βιβλιοκρισία του βιβλίου του Γ.Κόρδη, Η "Ερμηνεία της Ζωγραφικής τέχνης" Διονυσίου του εκ Φουρνά.Αισθητικά και Εικαστικά σχόλια, Αθήνα 2006, εκδ.αρμός ( δημοσίευση στα Ελληνικά 58 (2008), "Περί των εικόνων του ναού" στο Πρίγκηπος. Μητροπολιτικός ναός Αγίου Δημητρίου:Αποκατάσταση εικόνων και τέμπλου (επιμ. Ευ.Χεκίμογλου), Θεσσαλονίκη 2009, σελ "Φορητές εικόνες του αγίου Δημητρίου (Άγιο Όρος Ρωσία)", Βυζαντινά 29 (2009) "Η "εκτός των τειχών" Χριστιανική Θεσσαλονίκη ( ).Μία πρώτη προσέγγιση", Πρακτικά Α Επιστημονικού Συμποσίου Νεοελληνικής Εκκλησιαστικής Τέχνης, Μαρτίου 2008, Αθήνα 2009, Μνημειακή Τοπογραφία της Χριστιανικής Θεσσαλονίκης. Οι Ναοί (4ος 8ος αι.), Α τόμος, Θεσσαλονίκη Αγγελική ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ * Μαρία ΒΑΣΙΛΑΚΗ MΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ 1. M. Βασιλάκη, Από τους εικονογραφικούς οδηγούς στα σχέδια εργασίας των μεταβυζαντινών ζωγράφων. Το τεχνολογικό υπόβαθρο της βυζαντινής εικονογραφίας, Ίδρυμα Γουλανδρή Χορν, Αθήνα Μ. Βασιλάκη, Γ. Ταβλάκης, Ευθ. Τσιγαρίδας, Εικόνες Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου, Άγιον Όρος Μ. Βασιλάκη κ.ά., Κειμήλια Πρωτάτου, τ. Β, Άγιον Όρος M. Vassilaki, The Painter Angelos and Icon Painting in Venetian Crete, Ashgate Variorum Series, Aldershot Μ. Βασιλάκη, Τα σχέδια εργασίας των ζωγράφων μετά την Άλωση. Ο φάκελος Ανδρέα Ξυγγόπουλου στο Μουσείο Μπενάκη, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2010 (υπό εκτύπ.) ΕΠΙΜΕΛΕΙΕΣ ΤΟΜΩΝ KAI ΚΑΤΑΛΟΓΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ 1. M. Βασιλάκη (επιμ.), Το πορτραίτο του καλλιτέχνη στο Βυζάντιο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 1997(1), 2000(2) 2. M. Vassilaki (ed.), Mother of God. Representations of the Virgin in Byzantine Art, exhibition catalogue, Skira Benaki Museum, Μιλάνο Μ. Βασιλάκη (επιμ.), Μήτηρ Θεού. Απεικονίσεις της Παναγίας στη Βυζαντινή Τέχνη, κατάλογος εκθέσεως, Μουσείο Μπενάκη Αθήνα 2000.

6 4. Μ. Βασιλάκη (επιμ.), Βυζαντινές εικόνες : τέχνη, τεχνική και τεχνολογία, Πρακτικά Συμποσίου, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη Αθήνα 1998, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο M. Vassilaki (ed.), Images of the Mother of God. Perceptions of the Theotokos in Byzantium, Ashgate & Benaki Museum, Aldershot R. Cormack & M. Vassilaki (επιμ.), Byzantium: , exhibition catalogue, Royal Academy of Arts, London Μ. Βασιλάκη (επιμ.), Βυζάντιο , Μουσείο Μπενάκη Μ. Βασιλάκη (επιμ.), Χειρ Αγγέλου. Ένας ζωγράφος εικόνων στη βενετοκρατούμενη Κρήτη, Μουσείο Μπενάκη & Lund Humphries, Αθήνα & Λονδίνο M. Vassilaki (ed.), The Hand of Angelos. An Icon Painter in Venetian Crete, Benaki Museum & Lund Humphries, Athens & London ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΣΕ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ 1. Saint Phanourios: Cult and Iconography, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, περ. Δ, 10( ), σσ Ο ζωγράφος Άγγελος Ακοτάντος: το έργο και η διαθήκη του (1436), Θησαυρίσματα, 18(1981), σσ Εικόνα του Γεωργίου Κλόντζα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας: η Ναυμαχία της Ναυπάκτου, Αρχαιολογία, 15 (Mάιος 1985), σ Οι παραστάσεις των κολαζομένων γυναικών στις εκκλησίες της Κρήτης, Αρχαιολογία, 21 (Noέμβριος 1986), σσ Εικονογραφικοί κύκλοι από τη ζωή του Μ. Κωνσταντίνου σε εκκλησίες της Κρήτης, Κρητική Εστία, περ. Δ, 1(1987), σσ Εικόνα του αγίου Χαραλάμπους, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, περ. Δ, 13( ), σσ A Cretan Icon of Saint George, The Burlington Magazine, CXXXI(March 1989), σσ A Cretan Icon in the Ashmolean: the Embrace of Peter and Paul, Jahrbuch der Oesterreichischen Byzantinistik 40(1990), σσ Some Cretan Icons in the Walters Art Gallery, Journal of the Walters Art Gallery 48(1990), σσ «Παρατηρήσεις για τη ζωγραφική στην Κρήτη τον πρώιμο 15 ο αι.», Ευφρόσυνον. Αφιέρωμα στον Μανόλη Χατζηδάκη, τ. Α, Αθήνα 1991, σσ «Εικόνα του ζωγράφου Αγγέλου με τον άγιο Γεώργιο καβαλάρη δρακοντοκτόνο: ένα νέο απόκτημα του Μουσείου Μπενάκη», Πεπραγμένα του ΣΤ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Χανιά 1986), τ. 2 (Χανιά 1991), σσ «Μεταβυζαντινή εικόνα του αγίου Νικολάου», Αντίφωνον. Αφιέρωμα στον καθηγητή Ν.Β. Δρανδάκη, Θεσσαλονίκη 1994, σσ «Νεώτερα στοιχεία για το ζωγράφο Άγγελο Ακοτάντο», Ροδωνιά. Τιμή στον Μ.Ι. Μανούσακα, Ρέθυμνο 1994, τ. 1, σσ «Η αποκατάσταση ενός τριπτύχου», Θυμίαμα στη μνήμη της Λασκαρίνας Μπούρα, Αθήνα 1994, σσ An Icon of the Entry into Jerusalem and a Question of Archetypes, Prototypes and Copies in Late and Post Byzantine Icon Painting, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (Τόμος αφιερωμένος στη μνήμη της Ντούλας Μουρίκη), 17(1994), σσ Three Questions on the Modena Triptych, Proceedings of the International Conference on El Greco (Ηράκλειο 1990), Ηράκλειο 1995, σσ «Από τον ανώνυμο Βυζαντινό καλλιτέχνη στον επώνυμο Κρητικό ζωγράφο του 15 ου αιώνα», στο Μ. Βασιλάκη (επιμ.), Το πορτραίτο του καλλιτέχνη στο Βυζάντιο, Ηράκλειο 1997, σσ «Οι πλούσιοι πάνε στην Κόλαση;», Πεπραγμένα του Διεθνούς Συμποσίου «Πλούσιοι και Φτωχοί στις χώρες της Λατινοκρατούμενης Ανατολής» Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Αθήνα 1997, έκδ. του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, Βενετία 1998, σσ «Υπήρξε Μανουήλ Πανσέληνος;», Πεπραγμένα του Διεθνούς Συμποσίου Ο Μανουήλ Πανσέληνος και η εποχή του Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών (Aθήνα 1997), Αθήνα 1999, σσ «Καθημερινή ζωή και πραγματικότητα στη βενετοκρατούμενη Κρήτη: η μαρτυρία των τοιχογραφημένων εκκλησιών», Ενθύμησις Νικολάου Μ. Παναγιωτάκη, Ηράκλειο 2000, σσ

7 21. «Παρατηρήσεις γύρω από τη θέση του ζωγράφου στην κρητική κοινωνία του 15 ου αιώνα», Πεπραγμένα του Η Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ηράκλειο 1996), Ηράκλειο 2000, σσ «Γύρω από την τεχνολογία των μεταβυζαντινών εικόνων», Πεπραγμένα του Διεθνούς Συμποσίου Η Τεχνογνωσία στη Λατινοκρατούμενη Ελλάδα, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, (Αθήνα 1997), Αθήνα 2000, σσ Μ. Βασιλάκη & Ν. Τσιρώνη, «Απεικονίσεις της Παναγίας και η σχέση τους με το Πάθος», στο Μ. Βασιλάκη (επιμ.), Μήτηρ Θεού. Απεικονίσεις της Παναγίας στη Βυζαντινή Τέχνη, Μιλάνο & Αθήνα 2000, σσ Painting and Painters in Venetian Crete, Πεπραγμένα του Διεθνούς Συμποσίου The Howard Gillman International Conferences II: Mediterranean Cultural Interaction (Ρέθυμνο 1997), Tel Aviv 2000, σσ Workshop Practices and Working Drawings of Icon Painters, Πεπραγμένα του Διεθνούς Συμποσίου Greek Icons. Colloquium in the memory of Manolis Chatzidakis (Recklinghausen 1998), Αθήνα 2001, σσ Working Drawings: Research and Study Programme, Benaki Museum Journal 1(2001), «Η συμβολή των σχεδίων εργασίας των ζωγράφων στη μελέτη των μεταβυζαντινών εικόνων», Θέματα μεταβυζαντινής ζωγραφικής στη μνήμη του Μανόλη Χατζηδάκη, Πρακτικά Επιστημονικού Διημέρου Μαΐου 1999, Αθήνα 2002, σσ Η εικόνα της Παναγίας Γλυκοφιλούσας του Μουσείου Μπενάκη (αρ. εισ. 2972): προβλήματα της έρευνας, στο Μ. Βασιλάκη (επιμ.), Βυζαντινές εικόνες: τέχνη, τεχνική, τεχνολογία, Γεννάδειος Βιβλιοθήκη (Αθήνα 1998), Αθήνα 2002, σσ Bleeding Icons, στο A. Eastmond & L. James (επιμ.), Icon and Word. The Power of Images in Byzantium. Studies presented to Robin Cormack, Ashgate, Aldershot 2003, σσ A Painting of St Kollouthos στο C. Entwistle (επιμ.), Through A Glass Brightly. Studies in Byzantine and Medieval Art and Archaeology presented to David Buckton, Oxford 2003, σσ Praying for the Salvation of the Empire?, στο M. Vassilaki (επιμ.), Images of the Mother of God. Perceptions of the Theotokos in Byzantium, Aldershot 2005, σσ M. Vassilaki & R. Cormack, Domenikos Theotokopoulos: the Baptism of Christ. A recent acquisition of the Municipality of Heraklion, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (Τόμος αφιερωμένος στη μνήμη του Γ. Γαλάβαρη), 26(2005), σσ R. Cormack & M. Vassilaki, The Baptism of Christ. New Light on Early El Greco, Apollo (August 2005), σσ Μ. Βασιλάκη & R. Cormack, «Το νέο απόκτημα του Δήμου Ηρακλείου: Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, Η Βάπτιση του Χριστού, Μουσείο Μπενάκη 5(2005), σσ The Portrait of the Artist in Byzantium revisited, L artista a Bisanzio e nel mondo cristiano orientale, Scuola Normale Superiore, Pisa 2007, pp «Η Κρήτη υπό βενετική κυριαρχία. Η μαρτυρία των μνημείων του 13 ου αιώνα», Π.Λ. Βοκοτόπουλος (επιμ.), Η Βυζαντινή Τέχνη μετά την Τέταρτη Σταυροφορία. Η Τέταρτη Σταυροφορία και οι επιπτώσεις της, Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 2007, σσ «Απεικονίσεις του φόβου στη βυζαντινή τέχνη», Ο φόβος στην τέχνη και τη ζωή. Πρακτικά Συμποσίου (Μέτσοβο 30 Ιουνίου 2 Ιουλίου 2006), Αθήνα 2007, σσ Religious Art under Foreign Rule: the Case of the Painter, P. Kitromilides and D. Arvanitakis (επιμ.), The Greek World under Ottoman and Western Domination: 15 th 19 th Centuries, Proceedings of the International Conference in conjunction with the exhibition From Byzantium to Modern Greece: Hellenic Art in Adversity, December 15, 2005 May 6, 2006, Onassis Cultural Center, New York, New York 2008, σσ Icons in The Oxford Handbook of Byzantine Studies, E. Jeffreys with J. Haldon & R. Cormack (eds.), Oxford University Press 2008, pp Commissioning art in fifteenth century Venetian Crete: the case of Sinai, in I Greci durante la venetocrazia: Uomini, s[pazio,idée (XIII XVIII sec.), Atti del Convegno Internazionale di Studi, Venezia 3 7 dicembre 2007, C. Maltezou, A. Tzavara, D. Vlassi (eds.), Venice 2009, pp Από την Κωνσταντινούπολη στον Χάνδακα: η ζωγραφική των εικόνων στην Κρήτη γύρω στο 1400», στο Μ. Βασιλάκη (επιμ.), Χειρ Αγγέλου. Ένας ζωγράφος εικόνων στη βενετοκρατούμενη Κρήτη, Αθήνα 2010, σσ «Η τέχνη του ζωγράφου Αγγέλου», στο Μ. Βασιλάκη, Χειρ Αγγέλου. Ένας ζωγράφος εικόνων στη βενετοκρατούμενη Κρήτη, Αθήνα 2010, σσ From Constantinople to Candia. Icon painting in Crete around 1400, Hand of Angelos. An Icon Painter in Venetian Crete, Benaki Museum & LI=und Humphries 2010, pp The art of Angelos, Hand of Angelos. An Icon Painter in Venetian Crete, Lund Humphries 2010, pp

8 45. Female piety, devotion and patronage: Maria Angelina Doukaina Palaiologina of Ioannina and Helena Uglješa of Serres, στο J. M. Spieser, E. Yota (επιμ.), Donation et donateurs dans la société et l art byzantin, Université de Fribourg (υπό εκτύπ.). 46. Byzantine icon painting around 1400: Constantinople or Crete?, στο L. Jones, The Afterlife of Images, Ashgate, Farnham 2010 (υπό εκτύπ.) 47. Learning Lessons: From the Mother of God to the Byzantium exhibition, στο A. Eastmond & L. James (επιμ.), Wonderful Things. Byzantium through its Art, Proceedings of the 42 nd Spring Symposium of Byzantine Studies (London, March 2009), Ashgate, Farnham 2011 (υπό εκτύπ.) Κωνσταντίνος ΤΣΟΥΡΗΣ ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΕΣ 1. Ο κεραμοπλαστικός διάκοσμος των υστεροβυζαντινών μνημείων της βορειοδυτικής Ελλάδος, Διδακτορική Διατριβή, Καβάλα, Το φρούριο του Πυθίου και το έργο της αποκαταστάσεώς του. Προκαταρκτική ανακοίνωση, Καβάλα Σε συνεργασία με τον Α. Μπρίκα. ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΩΝ 3. Άμβωνας από την Τραϊανούπολη, ΑΔ 32 Α (1977), Αθήναι 1982, σ Γιαννιώτικη κεραμεική του τέλους του 18 ου αιώνα, Ηπειρωτικά Χρονικά 24 (1982), σ Η βυζαντινή οχύρωση των Ιωαννίνων, Ηπειρωτικά Χρονικά 25 (1983), σ Έκθεση ανασκαφικής έρευνας στο Διδυμότειχο, ΑΑΑ ΧΧ (1987), Αθήνα 1991, σ Σωστική ανασκαφή στο οικόπεδο της οδού Ί. Δραγούμη 21 στις Σέρρες, Μακεδονικά ΚΗ (1992), σ Σε συνεργασία με την Α. Στρατή. 8. Τα κινητά ευρήματα της ανασκαφής δύο βυζαντινών σπιτιών στην Άρτα και το Διδυμότειχο. Πρώτη προσέγγιση, Διεθνές Επιστημονικό Συμπόσιο Το Δεσποτάτο της Ηπείρου, Άρτα, Μαΐου 1990, Πρακτικά, Άρτα, 1992, σ Late Byzantine Ceramics from Arta: some Examples, Atti del Seminario La ceramica nel mondo bizantino tra XI e XV secolo e i suoi rapporti con l Italia, Certosa di Pontignano (Siena), Μαρτίου 1991, Firenze 1993, σ Σε συνεργασία με την Β. Παπαδοπούλου. 10. Νέα ευρήματα από το Διδυμότειχο, ΑΑΑ ΧΧΙΙ (1989), Αθήνα 1995, σ Glazed Bowls in the Late Byzantine Churches of North Western Greece, Archeologia Medievale, XXIII (1996), σ Παλαιολόγειο μονύδριο στο κάστρο Διδυμοτείχου, ΑΔ ( ) Α, Αθήνα 1996, σ Σε συνεργασία με την Ε. Παπαθεοφάνους Τσουρή. 13. Δύο βυζαντινές εκκλησίες στη Μεσσηνία, ΑΔ ( ) Α, Αθήνα 1997, σ Σε συνεργασία με την Α. Καββαδία Σπονδύλη. 14. A Bowl Embedded in the Wall of the Chapel of the Hagioi Anargyroi in Vatopedi Monastery, Balkan Studies 39,1 (1998), σ Η Μονή του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Καρέα, Κληρονομία (1998), Θεσσαλονίκη 1999, σ Σωστική ανασκαφή στην Αγία Ειρήνη Λιμένος Θάσου, ΑΑΑ ΧΧΙΧ ΧΧΧΙ ( ), Αθήνα 2000, σ Νεότερες ενεπίγραφες πλάκες αγίας τράπεζας από τον Έβρο, ΑΔ ( ) Α, Αθήνα 2000, σ Σε συνεργασία με τον Α. Μπρίκα. 18. Το κάστρο στο Παλιό Πυλί και ο όσιος Χριστόδουλος ο Λατρηνός, Α Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο «Ιστορία Τέχνη Αρχαιολογία της Κω», Κως, 2 4 Μαΐου 1997, Αθήνα 2001, σ Παρατηρήσεις στη χρονολόγηση της οχυρώσεως της Δράμας, Γ Επιστημονική Συνάντηση Η Δράμα και η περιοχή της. Ιστορία και Πολιτισμός, Δράμα Μαΐου 1998, Δράμα 2002, σ Νεάπολις Χριστούπολις Καβάλα. Διορθώσεις προσθήκες παρατηρήσεις στην οχύρωση και την ύδρευση, ΑΔ 53 (1998), Μελέτες, Αθήνα 2002, σ Σπαράγματα παλαιολογείων τοιχογραφιών από ναΐσκο του Διδυμοτείχου, Λαμπηδών, Αφιέρωμα στη μνήμη της Ντούλας Μουρίκη, τ. 2, Αθήνα 2003, σ Σε συνεργασία με την Ε. Παπαθεοφάνους Τσουρή. 22. Τέσσερις μεταβυζαντινές εκκλησίες του Βορείου Εβρου, Κληρονομία 35 (2003), σ Σε συνεργασία με τον Α. Μπρίκα.

9 23. Η ύδρευση του οικισμού των Φερών κατά την Τουρκοκρατία, 3 ο Διεθνές Συμπόσιο Θρακικών Σπουδών, «Μεταβυζαντινή Θράκη (ΙΕ ΙΘ αι.), Κομοτηνή, Μαΐου 1998, Πρακτικά, Κομοτηνή 2005, σ Σε συνεργασία με τον Δ. Κουντουράκη. 24. Οχυρώσεις στις παρυφές της ευρύτερης πεδιάδας των Φιλίππων, Δ Επιστημονική συνάντηση «Η Δράμα και η περιοχή της. Ιστορία και πολιτισμός», Δράμα, Μαΐου 2002, Δράμα 2006, σ Σε συνεργασία με τους Στ. Δαδάκη και Μ. Λυχούνα. 25. Βυζαντινές οχυρώσεις στον Έβρο. Ι. Μεσημβρία Ποταμός Άβας Τραϊανούπολις Φέρες, Βυζαντινά 26 (2006), σ Σε συνεργασία με τον Α. Μπρίκα. 26. Υστεροβυζαντινός ναός στην Τραϊανούπολη, ΔΧΑΕ KH (2007), σ Ioli Kalavrezou Dumbarton Oaks Professor of Byzantine Art History Harvard University, Department of History of Art and Architecture Early Christian and Byzantine Art Δημοσιεύσεις (επιλογή) Μονογραφίες Images of Legitimacy: The Paris Psalter (Ms. Gr. 139) (in preparation). Byzantine Icons in Steatite, Byzantina Vindobonensia 15, Austrian Academy of Sciences, Vienna Άρθρα Images of Byzantine Women. Byzantine Hours. Everyday Life in Byzantium. Thessaloniki Exh. Cat., Athens, The Maternal Side of the Virgin and The Mother of God in Steatites. Mother of God: Representations of the Virgin in Byzantine Art, Benaki Exh. Cat. Athens, 2000, 41 46, Helping Hands for the Empire: Imperial Ceremonies and the Cult of Relics at the Byzantine Court. Byzantine Court Culture from 829 to 1204,. Ed. Henry Maguire. Washington, D.C. Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 1997, Luxury objects. The Glory of Byzantium: Art and Culture of the Middle Byzantine Era, A.D , pp New York: Metropolitan Museum of Art, Irregular Marriages in the eleventh century and the Zoe and Constantine Mosaic in Hagia Sophia. Law and Society in Byzantium: Ninth twelfth Centuries, ed. D. Simon, A. Laiou, Cambridge, MA, Critique of the Emperor in the Vatican Psalter gr. 752 " Dumbarton Oaks Papers 47 (1993) Images of the Mother: When the Virgin Marry Became Meter Theou, Dumbarton Oaks Papers 44 (1990): The Cup of San Marco and the Classical in Byzantium. Studien zur mittelalterlichen Kunst Munich, 1985, Eudokia Makrembolitissa and the Romanos Ivory. Dumbarton Oaks Papers 31 (1977): The Rod of Moses in Constantinople. In a collection of Papers on the Relics of Byzantium, Moscow (forthcoming). Exchanging Embrace: The Body of Salvation. Proceedings from the Symposium on the Mother of God, Athens (forthcoming).

10 ΑΝΑΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΑ ΜΕΛΗ Μαρία ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΥΔΑΚΗ ΚΙΤΡΟΜΙΛΙΔΟΥ Σημαντικότερες δημοσιεύσεις Dominicos Théotocopoulos (El Greco) de Candie à Venise. Documents inédits ( ), Θησαυρίσματα, τόμ. 13 (1976), σελ Αναδημοσίευση στα ελληνικά : Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, περ. Δ, τόμ. Η ( ), σελ «Οι Κρητικοί ζωγράφοι και το κοινό τους : η αντιμετώπιση της τέχνης τους στη Βενετοκρατία», Κρητικά Χρονικά, περ. τρίτη, τόμ. κστ (1986), σελ «Ο Θεοφάνης, ο Marcantonio Raimondi, θέματα all antica και grottesche», Ευφρόσυνον. Αφιέρωμα στον Μανόλη Χατζηδάκη, τομ. 1, Αθήνα 1991, σελ Έρευνα στην Κάτω Μάνη (με Ν. Β. Δρανδάκη, Ε. Δωρή και Β. Κέπετζη), Αθήνα 1993, (Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, αρ. 130), 242 σελίδες και 50 πίνακες. Italian Influences in El Greco s Early Work. Some New Observations, El Greco of Crete. Proceedings of the International Symposium (Iraklion, Crete, 1990), ed. N. Hadjinikolaou, Iraklion 1995, σελ «Ο Άγιος Ιερώνυμος με τον λέοντα σε εικόνες κρητικής τέχνης. Το θέμα και οι συμβολισμοί του», «Άνθη χαρίτων». Μελετήματα εόρτια συγγραφέντα υπό των υποτρόφων του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, Βενετία 1998, σελ La pittura di icone a Creta veneziana (secoli XV e XVI): Questioni di mecenatismo, iconografia e preferenze estetiche, Venezia e Creta. Atti del Convegno Internazionale di Studi (Iraklion Chanià, 1997), Venezia (Istituto Veneto di Scienze, Lettere ed Arti), Venezia 1998, a cura di G. Ortalli, σελ L arte dei pittori greci a Venezia nel Cinquecento στη σειρά La pittura nel Veneto. Il Cinquecento, τόμ. III, (επιμ. M. Lucco), Milano (Electa editrice) 1999,σελ «Η ζωγραφική στην Κρήτη κατά τον δέκατο πέμπτο και δέκατο έκτο αιώνα. Ο μακρύς δρόμος προς τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο και η πρώιμη παραγωγή του» και κείμενα υπ αρ. I IX και υπ αρ , El Greco. Ταυτότητα και μεταμόρφωση. Κρήτη Ιταλία Ισπανία, Κατάλογος έκθεσης (επιμ. J.Alvarez Lopera), Μιλάνο 1999, σελ (της ελληνικής έκδοσης, με επιμ. Ν. Χατζηνικολάου). The Bologna Last Supper. A Reconsideration, El Greco in Italy and Italian Art. Proceedings of the International Symposium (Rethymno, Crete, 1995), ed. N. Hadjinicolaou, Rethymno 1999, σελ Πρόσφατες δημοσιεύσεις ( ) 1. «Ο ζωγράφος Άγγελος Ακοτάντος : Νέα στοιχεία από έγγραφα των βενετικών αρχείων», Τρίτο Επιστημονικό Συμπόσιο με θέμα : «Ανασκαφή και μελέτη, ΙΙΙ : Πρόσφατες εξελίξεις της έρευνας σε θέματα Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών», Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Τέχνης, Αθήνα, Μαΐου 2000, Πρόγραμμα και περιλήψεις ανακοινώσεων, σελ Damaskinos Michael, Klontzas Georgios, Tzanes Emmanuel, Encyclopedia of Greece and the Hellenic Tradition, επιμ. G. Speake, τομ. 1, London Chicago 2000, σελ , και τομ. 2, London Chicago 2000, σελ «Περμενιάτης Ιωάννης», «Στρελίτζας Μπαθάς Θεοφάνης», Λεξικό Ελλήνων καλλιτεχνών. Ζωγράφοι Γλύπτες Χαράκτες, 16 ος 20 ος αιώνας, τόμ. 4, Αθήνα 2000 (εκδ. οίκος Μέλισσα), σελ , «Ασήμι λαβοράδο και χρυσάφι φίνον : Αρχειακές μαρτυρίες για την αργυροχοΐα και τη χρυσοχοΐα στην Κρήτη της βενετικής περιόδου», Πεπραγμένα του Η Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου (Ηράκλειο 1996), τόμ. Β 1, Ηράκλειο 2000, σελ Conducere apothecam, in qua exercere artem nostram : Το εργαστήριο ενός Βυζαντινού και ενός Βενετού ζωγράφου στην Κρήτη», Σύμμεικτα (Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών), τόμ.14 (2001), σελ Κείμενα αρ. 1 ( Der hl. Lukas malt eine Ikone der Jungfrau mit dem Kind ),2 ( Die Anbetung der Hl. Drei Könige ), 3 ( Modena Triptychon ) και 44 ( Triptychon mit dem Gastmahl Abrahams, der Jungfrau im brennenden Dornbusch und Christus mit der Samariterin ) στον κατάλογο της έκθεσης El Greco. Eine Ausstellung des Kunsthistorischen Museums Wien, επιμ. S. Ferino Pagden και F. Checa Cremades, Βιέννη 2001, σελ , «Εικόνα Οδηγήτριας με δύο αγίους στον ναό του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Τρυπιώτη στη Λευκωσία. Το έργο και τα νοήματά του», Πεπραγμένα του Γ Διεθνούς Κυπρολογικού Συνεδρίου (Λευκωσία, Απρίλιος 1996), τόμος Β (Μεσαιωνικό τμήμα), Λευκωσία 2001, σελ «Joyaux de la cour impériale byzantine déposés á Candie.Un document inéeit tiré des Archives de Venise», XXe Congrės International des Etudes Byzantines, Prė actes, III, Paris 2001, σελ. 445.

11 9. «Πολυτελή έργα μικροτεχνίας στη Μονή του Αγίου Φραγκίσκου του Χάνδακα. Ανέκδοτα ευρετήρια του δέκατου πέμπτου αιώνα», Θ Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο (Ελούντα, 1 6 Οκτωβρίου 2001), Περιλήψεις επιστημονικών ανακοινώσεων, Ηράκλειο 2001, σελ «Η ιστορηθείσα υπό του αποστόλου. H απεικόνιση της Θεοτόκου από τον ευαγγελιστή Λουκά και ο πίνακας του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου», Επτά ημέρες (εφημ. Η Καθημερινή), 7 Οκτωβρίου 2001, σελ «(Μιχαήλ Δαμασκηνoύ), Η Α Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας», Το Βυζάντιο ως Οικουμένη, Κατάλογος έκθεσης, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αθήνα 2001, αρ. 12, σελ Μαρία Μελίτα ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ * Ευγενία ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Δημοσιεύσεις (επιλογή) Μονογραφίες και επιμέλεια συλλογικών τόμων 1. Η χριστιανική Καστοριά με βάση τις επιγραφές των ναών της (12ος 16ος αι.), τ. Α', Β', ιδακτορική διατριβή, Αθήνα 1991 (σελ.493, πιν. 3, εικ.70). 2. Η πόλη της Καστοριάς τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή, Τετράδια Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης αρ.5, Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα 1997 (σελ. 190, εικ. 118). 3. Ελληνες Ζωγράφοι μετά την Αλωση ( ), τ.2 (Καβαλλάρος Ψαθόπουλος), ΚΝΕ/ΕΙΕ, αρ.62, Αθήνα 1997, σελ. 468, εικ. 371 (με τον Μανόλη Χατζηδάκη) Άρθρα και κεφάλαια σε συλλογικούς τόμους (ενδεικτικά) 1. «Η πόλη της Καστοριάς την εποχή των Κομνηνών», ελτίον Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας, περ. ', τ. Ι ', , Αθήνα 1989, σ (γαλλική περίληψη) (κριτική από τον Ch. Delvoye, Chronique Archéologique, Byzantion, Revue International des Etudes Byzantines LX (1990), ). 2. «Ανέκδοτη Επιστολή του Γρηγορίου Αντιόχου προς τον επίσκοπο Καστοριάς στα τέλη του 12ου αιώνα. Παρατηρήσεις στην εκκλησιαστική ιστορία της πόλης», Βυζαντιακά 9, Θεσσαλονίκη 1989, σ (με την Μαρίνα Λουκάκη). 3. «Μεταβυζαντινοί ζωγράφοι. Επεξεργασία σε ηλεκτρονικό υπολογιστή", Ενημερωτικό ελτίο Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών, τχ.1, Νοέμβριος 1991, σ Κατάλογος εκθέσεως Μάνη Πολιτιστικό Οδοιπορικό, Περιηγητές στη Μάνη, πρόλογος και λήμματα περιηγητών 18ου αιώνα, ΚΝΕ, Υπουργείο πολιτισμού Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, Αθήνα 1994 (ελληνικά αγγλικά). 5. Η εικονογράφηση των περιηγητικών εκδόσεων. Πρόγραμμα καταγραφής του Κέντρου Νεοελληνικών Ερευνών, Τετράδια Εργασίας 17, Περιηγητικά Θέματα Υποδομή και Προσεγγίσεις, ΚΝΕ, Αθήνα 1993, σ (αγγλική περίληψη). 6. «Η σερβική παρουσία στην Καστοριά τις παραμονές της τουρκικής κατάκτησης», Πρακτικά Συνεδρίου Βυζάντιο και Σερβία κατά τον Ι ' αιώνα, ΙΒΕ, ιεθνή Συμπόσια 3, Αθήνα 1996, σ «Η πρόσληψη της δυτικής εικόνας στην ανατολή», Πρακτικά Β Συμποσίου Η ΛΕΥΚΑ Α ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΤΑΞΙ Ι, Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Αθήνα 1999, σ , εικ «Τρεις ημέρες ενός μαθητευόμενου ζωγράφου στο Χάνδακα», Εργα και ημέρες στην Κρήτη, Από την προϊστορία στο Μεσοπόλεμο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αθήνα 2000, σ , «Τα μοναστήρια της πόλης και του νομού Καστοριάς», Πολιτιστικός Τουριστικός Οδηγός των μονών της Ελλάδας, ρόμοι του Ορθόδοξου Μοναχισμού ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ Ο ΟΥ Πολιτιστικός Τουριστικός Οδηγός 1. Ηπειρος υτική Μακεδονία Νότια Αλβανία Εκδοση του Μορφωτικού Τμήματος του ΥΠΠΟ, Αθήνα 2000, σ (αγγλική μετάφραση). 10. «Ο φόβος της τιμωρίας στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή ζωγραφική», Οι Συλλογικοί Φόβοι στην ιστορία, "Επιστήμης Κοινωνία" Ειδικές Μορφωτικές Εκδηλώσεις του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Αθήνα 2000, σ , εικ «Υπογραφές μεταβυζαντινών ζωγράφων, ανίχνευση προσωπικών και καλλιτεχνικών μαρτυριών», ελτίον Χριστιανικής και Αρχαιολογικής Εταιρείας, περ., τ. ΚΒ, Αθήνα 2001, σ (γαλλική περίληψη). 12. «Ζωγράφοι από τον ελληνικό στον βαλκανικό χώρο οι όροι της υποδοχής και της αποδοχής», Ζητήματα Μεταβυζαντινής Ζωγραφικής στη μνήμη του Μανόλη Χατζηδάκη, επιμέλεια Ευγενία ρακοπούλου, Πρακτικά Επιστημονικού ιημέρου Μαϊου 1999, Αθήνα 2002, σ

12 13. Les «honorables archontes», donateurs à Kastoria post byzantine, ελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας περίοδος τόμος Κ 2003, Αθήνα 2003, σ «Αρχιτεκτονική Ζωγραφική, Η θρησκευτική και η κοσμική τέχνη ( )», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού , Η Οθωμανική κυριαρχία, , τ.2, τχ.1, Αθήνα 2003, σ «Remarques sur la peinture post byzantine dans les Pays roumains. Les peintres provenant de l`environnement grec», Relations gréco roumaines. Interculturalité et identité nationale, sous la direction de P. M. Kitromilidès et Anna Tabaki, Athènes 2004, p "Στοιχεία για το ταξίδι ζωγράφων και εικόνων από την Κρήτη στα νησιά του Ιονίου (16ος 18ος αι. )", Πρακτικά ΣΤ' ιεθνούς Πανιονίου Συνεδρίου, τ. 4, Τέχνες Φιλολογία, Αθήνα 2004, σ «Représentations de Constantinople après la chute: Prolongements idéologiques», THE HISTORICAL REVIEW, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών. vol. I (2004), σ «Τα ταξίδια των ζωγράφων στο Αιγαίο και η παρουσία της Βενετίας», Βενετία και Αιγαίο. Συνέργειες λαών και πολιτισμών Η περίπτωση της Ανδρου, επιμέλεια έκδοσης Μαργ. ρίτσα, Αθήνα 2005, σ «Inscriptions de la ville de Kastoria (Macédoine) du 16ème au 18ème siècle : tradition et adaptation», Revue des Etudes Byzantines 63, 2005, σ «ρόμοι της θρησκευτικής τέχνης στο Βορειοανατολικό Αιγαίο (16ος 18ος αι.)», Πρακτικά Ε ιεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας, Μυτιλήνη και Αϊβαλί (Κυδωνίες) Μία αμφίδρομη σχέση στο Βορειοανατολικό Αιγαίο. Πρακτικά Ε ιεθνούς Συνεδρίου Ιστορίας ΙΝΕ/ΕΙΕ, Αθήνα 2007, σ The Itineraries of the Orthodox Painters in the Eighteenth Century: The Common Aesthetics in South East Europe, The Historical Review /La Revue Historique, 5 (2008), σ «British School at Athens research into Byzantine Attica», Scholars, Travels, Archives Greek History and Culture through the British School at Athens, ed. by M. L. Smith, P. M. Kitromilides and El. Kalligas, British School at Athens 2009, Studies 17, , fig , pl. XIV XVIII. 23. «Στοιχεία για τη θρησκευτική ζωγραφική στη Μύκονο από το έργο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών «Ελληνες Ζωγράφοι μετά την Αλωση» Πρακτικά Συμποσίου Μελέτες και Ερευνες για τη Μύκονο στις Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες, Μύκονος 2009, σ , εικ Ευγενία ρακοπούλου, «Εικόνα του Αγίου ημητρίου με απεικόνιση της Θεσσαλονίκης», στο Η Αρχιτεκτονική ως Εικόνα, Πρόσληψη και Αναπαράσταση της Αρχιτεκτονικής στη Βυζαντινή Τέχνη, επιστ. επιμ. Ευαγγ. Χατζητρύφωνος και Slobodan Ćurčić, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Θεσσαλονίκη 2009, αρ Ευγενία ρακοπούλου, "Υποδοχή και αφομοίωση της δυτικής τέχνης στην ζωγραφική των ορθοδόξων κατά τον 18ο αιώνα", ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ 52, Ιουν. 2010, σελ Ευγενία ρακοπούλου, «Το έργο του Μανόλη Χατζηδάκη και η δραστηριότητα των μεταβυζαντινών ζωγράφων», Τριακοστό Συμπόσιο Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης, Αθήνα 2010, σελ Ελένη ΣΑΡΑΝΤΗ Δημοσιεύσεις (επιλογή των σχετικών με το γενικό και το ειδικό γνωστικό αντικείμενο θέσης) Μονογραφία The Byzantine City in the Sixth Century: Literary Images and Historical Reality, Monographs of Messenian Archaeological Studies, Athens, 2006 (ISBN , σελ. 543 και παραρτήματα συντομογραφιών, σχεδίων και χαρτών). Άρθρα Late Paganism and Christianization in Greece, Late Antique Archaeology (υπό έκδοση). Contrasting Images of the City in Byzantine Hagiography, στο Byzantine Hagiography: A Handbook, επιμ. St. Efthymiadis (υπό έκδοση, Ashgate). The Christianization of Pagan Temples from the Greek Hagiographical Texts (4th 6th C.), From Temple to Church: Destruction and Renewal of Local Cultic Topography in Late Antiquity, Religions in the Graeco Roman World, Vol. 163, επιμ. J. Hahn, S. Emmel and U. Gotter, Leiden, Boston, 2008 (Brill, υπό έκδοση). Το πρωτοβυζαντινό Βουθρωτό, Bouthrotos I. L'histoire, les inscriptions, les monnaies. Fondation Nationale de la Recherche Scientifique Mission archeologique hellenique a Bouthrotos, Αθήνα (υπό έκδοση). Beholding the City and the Church: The Early Byzantine Ekphraseis and Corresponding Archaeological Evidence, Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας 24 (2003), Από την καθημερινότητα του πρωτοβυζαντινού αριστοκράτη, Βυζαντινό κράτος και κοινωνία. Σύγχρονες κατευθύνσεις της έρευνας, Εθνικό Ίδρυμα Ερευών, Αθήνα, 2003, Perceptions and Literary Interpretations of Statues and the Image of Constantinople, Βυζαντιακά 20 (2000), 3 41.

13 Aspects of Early Byzantine Urbanism in Albania, Πρακτικά τoυ Διεθνoύς Συνεδρίoυ με θέμα Οι Αλβανoί στo Μεσαίωνα, Εθνικό /Iδρυμα Ερευνών, Iνστιτoύτo Βυζαντινών Ερευνών, Διεθνή Συμπόσια 5, Αθήνα, 1998, Privatization and Subdivision of Urban Properties in the Early Byzantine Centuries: Social and Cultural Implications, The Bulletin of the American Society of Papyrologists, (1998), Special Thematic Issue: Topoi: Investigations into Some Social and Spiritual Geographies of Post Pharaonic Egypt, Guest Editor: Thelma K. Thomas, The Use of Ancient Spolia in Byzantine Monuments: The Archaeological and Literary Evidence, International Journal of the Classical Tradition (Πανεπιστήμιo Βoστώνης), 3/4 (1997), Constantinople and its Saints (IVth VIth c.): The Image of the City and Social Considerations, Studi Medievali XXXVI (1995), The Kallos of the Byzantine City: The Development of a Rhetorical Topos and Historical Reality, Gesta, The International Center of Medieval Art 34/1 (1995), The Dissolution of the Urban Space in the Early Byzantine Centuries: The Evidence of the Imperial Legislation, Σύμμεικτα, Μνήμη Δ.Α. Ζακυθηνoύ, μέρoς 2, επιμ. Ν. Γ. Μoσχoνάς, Αθήνα, 1994, Christian Attitudes toward Pagan Monuments in Late Antiquity and Their Legacy in Later Byzantine Centuries, Dumbarton Oaks Papers 44 (1990), The Demise of the Ancient City and the Emergence of the Mediaeval City in the Eastern Roman Empire, Echos du Monde Classique/Classical Views (Καναδάς), XXXII, n.s. 7 (1988), Πολύμνια ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗ Κυριότερες μονογραφίες Julian and Hellenism. An intellectual biography, Oxford University Press: 1981, (βραβείο Ακαδημίας Αθηνών 1982, δύο μεταφράσεις στα ιταλικά, ελληνική έκδοση: Ιουλιανός: μια βιογραφία, ΜΙΕΤ: 2001, 20052). Damascius. The Philosophical History, Απάμεια La lutte pour l orthodoxie dans le platonisme tardif : de Numénius à Damascius, Les Belles Lettres: Vers la pensée unique : la montée de l intolérance dans l Antiquité tardive (διαλέξεις στο Collège de France, υπό εκτύπωση). Σε συνεργασία με τον Michael Frede, Pagan monotheism in Late Antiquity, Oxford University Press: Δημήτριος ΚΥΡΤΑΤΑΣ Βιβλία The Social Structure of the Early Christian Communities, Verso/NLB, Λονδίνο Πρόλογος του G. E. M. de Ste. Croix (224 σσ.). Δούλοι, δουλεία και δουλοκτητικός τρόπος παραγωγής, O Πολίτης, Aθήνα 1987 (168 σσ.). Eπίκρισις: H κοινωνική δομή των χριστιανικών κοινοτήτων από τον πρώτο έως τον τρίτο αιώνα, μτφρ Γιάννης Kρητικός, Eστία, Aθήνα 1992 (364 σσ.). Η Aποκάλυψη του Iωάννη και οι επτά εκκλησίες της Ασίας, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1994 (176 σσ.). B έκδοση Παιδαγωγός: H ηθική διαπαιδαγώγηση στην ύστερη ελληνική αρχαιότητα, Iστορικό Aρχείο Eλληνικής Nεολαίας, Aθήνα 1994 (184 σσ.). Xόλος γυναικός και άλλες ιστορίες από τον ερωτικό βίο των αρχαίων Eλλήνων, με εικόνες του Αλέκου Λεβίδη, Άγρα, Aθήνα 1999 (150 σσ.) (Βουλγαρική έκδοση 2007, μτφρ Zdravka Michailova). Ιερείς και προφήτες: Η παραγωγή και η διαχείριση του δόγματος στον πρώιμο χριστιανισμό, Ινστιτούτο του Βιβλίου Α. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2000 (235 σσ.). Κατακτώντας την αρχαιότητα: Ιστοριογραφικές διαδρομές, Πόλις, Αθήνα 2002 (323 σσ.). Απόκρυφες ιστορίες, μύθοι και θρύλοι από τον κόσμο των πρώτων χριστιανών, Άγρα, Αθήνα 2003 (251 σσ.). Η ελληνική αρχαιότητα: Πόλεμος, πολιτική, πολιτισμός, με τον Σπύρο Ράγκο. Πρόλογος Δ. Ν. Μαρωνίτης, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών/Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη 2010 (444 σελ.). 666: Ο αριθμός του βιβλίου, Άγρα, Αθήνα 2010 (80 σσ.). Επιμέλειες τόμων (επιμέλεια και εισαγωγή) Τα εσόμενα: H αγωνία της πρόγνωσης τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, Kαρδαμίτσα, Aθήνα 1990 (144 σσ.). B έκδοση, συμπληρωμένη, Kαρδαμίτσα, Aθήνα 1996 (σσ. 202).

14 (επιμέλεια και εισαγωγή) Όψις ενυπνίου: Η χρήση των ονείρων στην ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα, Πανεπιστημιακές Eκδόσεις Kρήτης, Hράκλειο 1993 (328 σσ.). (επιμέλεια και εισαγωγή) Ιεροί λόγοι: Προφητείες και μαντείες στην ιουδαϊκή, την ελληνική και τη ρωμαϊκή αρχαιότητα, Νήσος, Aθήνα 1996 (178 σσ.). (επιμέλεια και εισαγωγή) με τη Χλόη Μπάλλα, Η μετάδοση της γνώσης στην αρχαιότητα, Τοπικά ε, Aθήνα 1999 (171 σσ.). (επιμέλεια, εισαγωγές και σημειώσεις) Λουκιανός, Αλέξανδρος ή ο ψευδoμάντης, Ανώνυμος, Μοντανός ο ψευδοπροφήτης, μετάφραση κειμένων, Αλόη Σιδέρη, Άγρα, Αθήνα 2005 (315 σσ.). (επιμέλεια και πρόλογος) G. E. M. de Ste. Croix, O χριστιανισμός και η Ρώμη: Διωγμοί, αιρέσεις και ήθη, μτφρ Ιωάννα Κράλλη, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 2005 (436 σσ.). (επιμέλεια και εισαγωγή) Αλληλογραφία Θεόφιλου Καΐρη, Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος 2006 (136 σσ.). (επιμέλεια και προλογικό σημείωμα) με τον Γιάννη Παπαθεοδώρου, Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Αντιπρόταση: Οργάνωση και λειτουργία της ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας, ΑΡΣΗ/Πλέθρον, Αθήνα 2009 (127 σσ.). (επιμέλεια και εισαγωγή) με τη Λυδία Παλαιοκρασσά Κόπιτσα και τον Μιχάλη Τιβέριο, Εύανδρος: Τόμος εις μνήμην Δημητρίου Ι. Πολέμη, Καΐρειος Βιβλιοθήκη, Άνδρος 2009 (456 σσ.). (επιστημονική επιμέλεια) Άγκυρα: Δελτίο της Καϊρείου Βιβλιοθήκης 3, Άνδρος 2010 (252 σσ.). Publications in English (review) W. A. Meeks, The First Urban Christians, The Journal of Roman Studies 75, 1985, pp La diffusion des idéologies morales, Actes du Colloque International, Historicité de l enfance et de la Jeunesse, Athènes 1986, pp [in French] The Social Structure of the Early Christian Communities, Verso/NLB, London 1987 (foreword by G. E. M. de Ste. Croix) (224 pp.) Prophets and priests in early Christianity: Production and transmission of religious knowledge from Jesus to John Chrysostom, International Sociology 3.4, December 1988, pp The transformations of the text: The reception of John s Revelation, in Averil Cameron (ed.), History as Text: The Writing of Ancient History, Duckworth, London 1989, pp (review) Revelation revised, New Left Review 190, 1991, pp (review) C. Wilfred Griggs, Early Egyptian Christianity, The Journal of Roman Studies 81, 1991, pp (review) The Western Way to Freedom, New Left Review 197, January/February 1993, pp Eroticism in early Christianity and its relation to prophecy, Ariadne 7, 1994, pp Religious tolerance and intolerance: Arguments from history, in K. Buraselis (ed.), Unity and Units of Antiquity, Papers from a colloquium at Delphi, , European Cultural Centre of Delphi / Nea Synora Livani Publishing Organisation, Athens 1994, pp The Athenian democracy and its slaves, History Today 44 (2), February 1994, pp Reprinted in (Annual Editions) Western Civilization vol. 1, The earliest civilizations through the Reformation, ed. R. L. Lembright, McGraw Hill/Dushkin, Connecticut 2001, pp Slavery as progress: Pagan and Christian views of slavery as moral training, International Sociology 10.2, June 1995, pp The Apocalypse: Revelation and Prophecy, The Bible Today 34.6, November/December 1996, pp Early Christian visions of Paradise: Considerations on their Jewish and Greek background, in Asher Ovadiah (ed.), Hellenic and Jewish Arts: Interaction, Tradition and Renewal, The Howard Gilman International Conferences, Tel Aviv University, Jerusalem 1998, pp Ancient Mediterranean views of ethnic identity, in Asher Ovadiah (ed.), Mediterranean Cultural Interaction, The Howard Gilman International Conferences, Tel Aviv University, Jerusalem 2000, pp Domination and exploitation, in Paul Cartledge, Ed Cohen και Lin Foxhall (eds), Money, Labour and Land: Approaches to the Economies of Ancient Greece, Routledge, London and New York 2002, pp Modes and relations of production, in Anthony J. Blasi, Jean Duhaime and Paul André Turcotte (eds) Handbook of Early Christianity: Social Science Approaches, AltaMira Press, New York/Oxford 2002, pp Greek views on the economy of war and military expansion, Ariadne 9, 2003, pp Paradise in Heaven and on Earth: Western Ideas of Perfect (Non) Organization, in Y. Gabriel (ed.), Myths, Stories and Organizations: Premodern Narratives for Our Times, Oxford University Press, Oxford 2004, pp The meaning of Christian Epiphany, Illinois Classical Studies 29, 2004, pp (Guest editor N. Marinatos) The significance of leadership and organisation in the spread of Christianity, in W. V. Harris (ed.), Τhe Spread of Christianity in the First Four Centuries: Essays in explanation, Columbia Studies in the Classical Tradition, Brill, Leiden and Boston 2005, pp

15 The competition of slave and free labour in the classical Greek world, in Vasilis I. Anastasiadis και Panagiotis N. Doukellis (eds), Esclavage antique et discrimations socio culturelles (Actes du XXVIIIe Colloque International du Groupement International de Recherche sue l Esclavage Antique, Mytilène, 5 7 Décembre 2003), Peter Lang, Bern, Berlin, Bruxelles, Frankfurt am Main, New York, Oxford, Wien 2005, pp The holy man and the sorcerer or How to distinguish between good and evil in early Christianity, in Esorcizzare il Male. Credenze e superstizioni a Bisanzio. Atene: Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Postbizantini di Venezia, 2006, pp Christians against Christians: The anti heretical activities of the Roman Church in the second century, Historein 6, 2006, pp Jerusalem descending from heaven and Christ in the form of a woman: Prophetic visions of the early Montanists, Assaph: Studies in Art History 10 11, 2007 [=Κάλαθος: Studies in Honour of Asher Ovadiah, ed. Sonia Mucznik, Tel Aviv University], pp The origins of Christian Hell, Numen Special Issue: The Uses of Hell , 2009, pp Historical aspects in the formation of the New Testament Canon, in Einar Thomassen (ed.), Canon and Canonicity: The Formation and Use of Scripture, Museum Tusculanum Press, University of Copenhagen, Copenhagen 2010, pp Marcus RAUTMAN Professor of Late Antique and Byzantine Art and Archaeology University of Missouri Δημοσιεύσεις (επιλογή) Μονογραφίες Daily Life in the Byzantine Empire, London, Άρθρα (ενδεικτικά) "Notes on the metropolitan succession of Thessaloniki, ca. 1300," in Revue des études byzantines 46 (1988) "Patrons and buildings in late Byzantine Thessaloniki," in Jahrbuch der Österreichischen Byzantinistik 39 (1989) "Observations on the Byzantine palaces of Thessaloniki in Byzantion 60 (1990) Ignatius of Smolensk and the late Byzantine monasteries of Thessaloniki," in Revue des études byzantines 49 (1991) Aspects of monastic patronage," in Palaeologan Macedonia, The Twilight of Byzantium, eds. S. Curcic and D. Mouriki (Princeton University Press, 1991) "Two late Roman wells at Sardis", Annual of the American Schools of Oriental Research 53 (1995) "A late Roman townhouse at Sardis," Forschungen in Lydien, Asia Minor Studien 17 (Bonn: Rudolf Habelt, 1995) co author with C. H. Greenewalt, Jr. and C. Ratté," The Sardis campaigns of 1992 and 1993," Annual of the American Schools of Oriental Research 53 (1995) co author with C. H. Greenewalt, Jr., "The Sardis campaigns of 1994 and 1995," American Journal of Archaeology 102 (1998) co author with C. H. Greenewalt, Jr.," The Sardis campaigns of ," American Journal of Archaeology 104 (2000) co author with M. C. McClellan, "Excavations at late Roman Kopetra, Cyprus," Journal of Roman Archaeology 5 (1992) co author with M. C. McClellan, "The field seasons at Kalavasos Kopetra," Report of the Department of Antiquities, Cyprus 1994, "Handmade pottery and social change: The view from late Roman Cyprus," Journal of Mediterranean Archaeology 12 (1998) "The busy countryside of late Roman Cyprus", Report of the Department of Antiquities, Cyprus 2000 "Rural society and economy in late Roman Cyprus," in Urban Centers and Rural Contexts in Late Antiquity, eds. J. W. Eadie and T. S. Burns (East Lansing: Michigan State University Press, 2001) "The context of rural innovation: An early monastery at Kalavasos Sirmata", Report of the Department of Antiquities, Cyprus 2001, "Valley and village in late Roman Cyprus," in Recent Research on the Late Antique Countryside, eds. W. Bowden, L. Lavan, and C. Machado (Leiden: Brill 2004)

16 "The villages of Byzantine Cyprus," in Les villages dans l empire byzantin, eds. J. Lefort, C. Morrisson, and J. P. Sodini, Paris: P. Lethielleux "A Cypriot Village of Late Antiquity. Kalavasos Kopetra in the Vasilikos Valley," in Journal of Roman Archaeology Supplement 52, 2003 co author with B. Gomez, H. Neff, and M. D. Glascock, "Neutron activation analysis of late Roman ceramics from Kalavasos Kopetra and the environs of the Vasilikos valley," Report of the Department of Antiquities, Cyprus 1993, "Neutron activation analysis of Cypriot and related ceramics at the University of Missouri", in Hellenistic and Roman Pottery in the Eastern Mediterranean. Advances in Scientific Studies (Warsaw: Polish Academy of Sciences, 1995) co author with B. Gomez, H. Neff, and M. D. Glascock, "Clays related to the production of White Slip Ware," Report of the Department of Antiquities, Cyprus 1995, co author with B. Gomez, H. Heff, and M. D. Glascock, "Clays used in the manufacture of Cypriot Red Slip Pottery and related ceramics", Report of the Department of Antiquities, Cyprus 1996, co author with H. Neff, B. Gomez, S. Vaughan, and M. D. Glascock, "Amphoras and rooftiles from Late Roman Cyprus: A compositional study of calcareous fabric ceramics from Kalavasos Kopetra," Journal of Roman Archaeology 12 (1999) co author with B. Gomez, H. Neff, S. Vaughan, and M. D. Glascock, "Source provenance of Bronze Age and Roman pottery from Cyprus," Archaeometry 44 (2002) co author with H. Neff, Compositional analysis of ceramics from Maroni Petrera, in S. W. Manning et al., The Late Roman Church at Maroni Petrera (Nicosia: Leventis Foundation, 2002)