ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ. Εμπορικές και Οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας και η συνεργασία στον Τουρισμό

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Εμπορικές και Οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας και η συνεργασία στον Τουρισμό ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Των ΚΙΤΣΑΚΟΥ Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΣΕΡΣΟΣΙΜΟ Τ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Επιβλέπων :Δρ. Ευάγγελος Σίσκος Καθηγητής Καστοριά, Νοέμβριος 2009

2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Εμπορικές και Οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Ιταλίας και η συνεργασία στον Τουρισμό ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Των ΚΙΤΣΑΚΟΥ Δ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΣΕΡΣΟΣΙΜΟ Τ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Επιβλέπων : ρ. Ευάγγελος Σίσκος Καθηγητής Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδιότητα Μέλους Ε.Π... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδιότητα Μέλους Ε.Π... Ον/μο Μέλος Ε.Π Ιδιότητα Μέλους Ε.Π Καστοριά, Νοέμβριος 2009

3 Copyright 2009 Κιτσάκου Δ. Βασιλείου, Τσερσόσιμο Τ. Δημητρίου Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προϋπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα Οι απόψεις και τα συμπεράσματα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν αποκλειστικά τον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν τις επίσημες θέσεις του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας

4 1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η Ελλάδα και η Ιταλία είναι δύο χώρες με κοινά στοιχεία, τόσο σε πολιτιστικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Μέσα στο πέρασμα των χρόνων έχουν καταφέρει να αναπτύξουν μια ιδιαίτερα φιλική σχέση και να πραγματοποιήσουν διάφορες συμφωνίες, όχι μόνο σε εμπορικό ή οικονομικό επίπεδο αλλά και σε θέματα που αφορούν τον τουρισμό και σε διάφορα νομικά θέματα. Η παρούσα πτυχιακή εργασία ασχολείται με τις εμπορικές και τις οικονομικές σχέσεις της Ιταλίας με την Ελλάδα και την συνεργασία τους στον τομέα του τουρισμού. Επιπλέων αναλύεται η οικονομία της Ιταλίας μέσω πρόσφατων στατιστικών αναλύσεων και εκθέσεων. Επίσης δίνεται έμφαση στο εμπόριο των δύο χωρών αλλά και στις δυνατότητες που έχει μια επιχείρηση να επενδύσει ένα προϊόν σε κάποια από τις δύο χώρες. Ακόμη αναλύονται σημαντικές συνεργασίες και συμφωνίες που έχουν υπογραφεί από τις δυο χώρες, που σκοπό έχουν να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδο των δύο λαών, αλλά και να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες τους σε περιβαλλοντικά θέματα. Ακόμη, στην εργασία παρουσιάζεται η στενή συνεργασία που έχουν η Ελλάδα και η Ιταλία στον τουριστικό τομέα και αναλύεται η προσπάθεια βελτίωσης των υποδομών τους στο συγκεκριμένο τομέα. Επιπροσθέτως, αναλύονται τα είδη του τουρισμού που υπάρχουν και σε πιο επίπεδο τα έχει αξιοποιήσει κάθε μια από τις δυο χώρες. Τέλος, γίνεται μια αναλυτική παρουσίαση της προσπάθειας που κάνουν οι τουριστικοί οργανισμοί των δυο χωρών για να προωθήσουν την χώρα τους στο εξωτερικό όσο καλύτερα γίνεται για να προσελκύσουν όσο το δυνατόν περισσότερους τουρίστες. Λέξεις κλειδιά: Τουρισμός, ΠΟΤ, Σύμφωνο της Φλωρεντίας, Εμπόριο, τουριστική διαφήμιση, Ιταλική οικονομία, ΕΟΤ, ΕΝΙΤ, διμερείς σχέσεις.

5 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη 1 Περιεχόμενα 2 Εισαγωγή 4 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ανάλυση της Οικονομίας της Ιταλίας Γενική εικόνα της Ιταλίας Ιταλική Οικονομία Προοπτικές 2009 και Το Μοντέλο των βιομηχανικών περιφερειών Εξωτερικό Εμπόριο Ιταλίας Μέτρα ενίσχυσης εξαγωγικών φορέων Επενδύοντας στην Ιταλία 24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Επίπεδο Εμπορικών και Οικονομικών Σχέσεων Η Ελληνική Οικονομία ιμερές Εμπόριο και Επενδύσεις Ιταλικές επενδύσεις στην Ελλάδα Ελληνικές επενδύσεις στην Ιταλία ιμερείς Συμφωνίες Ενεργειακός Τομέας-Ο αγωγός φυσικού αερίου Κοινοτικό Πρόγραμμα Interreg IIIA 36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Οι διμερείς τουριστικές σχέσεις Ελλάδος και Ιταλίας Η Έννοια του Τουρισμού Είδη Τουρισμού Το επίπεδο της τουριστικής συνεργασίας Το Σύμβαση της Φλωρεντίας Τουριστικοί Οργανισμοί Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού Ε.Ο.Τ E.N.I.T Τουριστικά γραφεία και Tour Operators 55

6 Η σημερινή εικόνα του τουρισμού Κίνηση τουριστών είκτης Ανταγωνιστικότητας Η ιαφήμιση στον Τουρισμό ιεθνείς Εκθέσεις Τουρισμού 72 Συμπεράσματα 76 Βιβλιογραφία 78

7 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η συγκεκριμένη πτυχιακή εστιάζει στις οικονομικές και εμπορικές σχέσεις της Ελλάδος με την Ιταλία και την συνεργασία που έχουν οι δύο τους στον τομέα του τουρισμού. Σκοπός της εργασίας είναι να αναδείξει τις σχέσεις των δύο χωρών στον οικονομικό τομέα, να δείξει σε τι κατάσταση βρίσκεται η Ιταλική οικονομία, η οποία είναι μέσα στις κορυφαίες του κόσμου, αλλά και το πόσο καλά μπορούν να συνεργαστούν στον τουρισμό για να μπορέσουν να αναπτύξουν και να βελτιώσουν τόσο το επίπεδο των σχέσεων τους όσο και να καλυτερέψουν το επίπεδο ζωής των πολιτών τους. Έτσι στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια αναφορά στο σύνολο της Ιταλικής οικονομίας. Στην αρχή αναφέρονται κάποια γενικά στοιχεία για την Ιταλία και μετέπειτα έχουμε μια αναλυτική περιγραφή της οικονομίας της Ιταλίας, κυρίως για τα έτη 2007 και Επίσης στο ίδιο κεφάλαιο αναλύονται οι προοπτικές της οικονομίας για τα επόμενα δύο χρόνια, το Μοντέλο των βιομηχανικών περιφερειών, το εξωτερικό εμπόριο της χώρας καθώς και οι σχέσεις της Ιταλίας με διάφορες χώρες και η ευνοϊκή νομοθεσία που υπάρχει για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην χώρα. Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζεται το επίπεδο των εμπορικών και των οικονομικών σχέσεων της Ιταλίας με την Ελλάδα. Αναλυτικότερα, γίνεται μια μικρή αναφορά στην οικονομία της Ελλάδας και στη συνέχεια αναλύεται το διμερές εμπόριο μεταξύ των δύο χωρών και παρουσιάζονται μερικές από τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στις δύο χώρες. Ακόμη γίνεται αναφορά στις διμερείς συμφωνίες που έχουν υπογραφτεί μεταξύ τους και πιο εκτενέστερα αναλύεται η συμφωνία για την δημιουργία του αγωγού φυσικού αερίου και το κοινοτικό πρόγραμμα Interreg ΙΙΙ Α. Τέλος, στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μια εκτενείς αναφορά στις σχέσεις των δύο χωρών στο τουρισμό. Στην αρχή περιγράφεται η έννοια του τουρισμού και στη συνέχεια περιγράφονται αναλυτικά τα είδη του τουρισμού και το πόσο ανεπτυγμένα είναι στις δύο χώρες. Μετέπειτα αναλύεται το Σύμφωνο της Φλωρεντίας, που είναι μια σημαντική συμφωνία σε αυτό το επίπεδο. Στην συνέχεια

8 5 υπάρχει αναφορά στους εθνικούς οργανισμούς των δύο χωρών, την ΕΝΙΤ και τον ΕΟΤ, καθώς και στον ΠΟΤ που είναι το διεθνές όργανο του τουρισμού. Ακόμη αναλύονται τα τουριστικά γραφεία και η λειτουργία τους, η κίνηση τουριστών και στις δυο χώρες, οι τουριστικές εγκαταστάσεις που έχουν και τελειώνοντας γίνεται εκτενείς αναφορά στην διαφήμιση και στην προσπάθεια που κάνουν ο ΕΟΤ με την ΕΝΙΤ για την προώθηση της κάθε χώρας στο εξωτερικό αλλά και την συμμετοχή αυτών σε διάφορες εκθέσεις που σαν θέμα τους έχουν τον τουρισμό.

9 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ 1.1. ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΙΤΑΛΙΑΣ Η Ιταλία (στα Ιταλικά: Italia) είναι χώρα της νότιας Ευρώπης, αποτελούμενη από μία χερσόνησο σε σχήμα μπότας και δύο μεγάλα νησιά στη Μεσόγειο θάλασσα: τη Σικελία και τη Σαρδηνία. Βόρεια συνορεύει με την Ελβετία και την Αυστρία, δυτικά με τη Γαλλία και ανατολικά με τη Σλοβενία, ενώ ανήκει στην Ιταλία και η πόλη Καμπιόνε ντ'ιτάλια, η οποία βρίσκεται στο έδαφος της Ελβετίας. Ακόμη μέσα σε ιταλικό έδαφος βρίσκονται δυο ανεξάρτητες χώρες, το Σαν Μαρίνο και η Πόλη του Βατικανού. Η Ιταλία ιδρύθηκε επίσημα το 1861 ως Βασίλειο της Ιταλίας, ενώ τα τελευταία εδάφη της ενσωματώθηκαν την περίοδο , μετά την λήξη του Πρώτου Παγκόσμιου Πόλεμου. Στις 2 Ιουνίου 1946 μετά από δημοψήφισμα άλλαξε πολίτευμα και ονομάστηκε σε Ιταλική ημοκρατία. (Nuovissima enciclopedia universale ). Το πολίτευμα της Ιταλίας είναι Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική ημοκρατία. ικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όλοι οι Ιταλοί πολίτες που έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Ωστόσο, στις εκλογές για την ανάδειξη των Γερουσιαστών το όριο είναι τα 25 έτη. Η Ιταλία, με πληθυσμό (απογραφή 2001) είναι η πέμπτη πολυπληθέστερη χώρα της Ευρώπης και η 23 η παγκοσμίως. Πρωτεύουσα της είναι η Ρώμη, η οποία έχει κατοίκους ( ήμος Ρώμης), ενώ με τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής φτάνει τους Άλλες μεγάλες πόλεις είναι το Μιλάνο με κατοίκους, το Τορίνο με κατοίκους και η Νάπολη με κατοίκους.(ιstat: 2007) Τα κυριότερα λιμάνια της Ιταλίας είναι: η Γένοβα, η Τεργέστη, η Ανκόνα, το Μπρίντεζι ή Βρινδήσιο, η Βενετία, τα οποία είναι συνδεδεμένα με τα Ελληνικά λιμάνια της Πάτρας και της Ηγουμενίτσας, η Οτράντο, ο Τάρας (Taranto) και η Νάπολη ή Νεάπολη. Το 1974 ο εμπορικός στόλος της Ιταλίας αριθμούσε 1050 πλοία συνολικής χωρητικότητας κ.ο.χ. κατέχοντας την 9η θέση παγκοσμίως.

10 7 Σήμερα, η Ιταλία είναι μια δημοκρατία και μια ανεπτυγμένη χώρα με το όγδοο υψηλότερο δείκτη ποιότητας ζωής στον κόσμο. Είναι ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπογράψει τη Συνθήκη της Ρώμης το 1957 και είναι ιδρυτικό μέλος του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ). Ακόμη είναι μέλος του G8, έχοντας το έβδομο σε μέγεθος ονομαστικού ΑΕΠ στον κόσμο. Είναι επίσης μέλος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), του Συμβούλιο της Ευρώπης, της υτικοευρωπαϊκής Ένωσης, και ανήκει στην Κεντρική Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία. Τέλος, για τα έτη 2007 και 2008 η Ιταλία συμμετείχε ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.(Wikipedia: 2008) 1.2. ΙΤΑΛΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Από οικονομικής άποψης η Ιταλία είναι, μετά τον εύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μια από τις πιο δυναμικές χώρες της ευρωπαϊκής ηπείρου με την ολοκλήρωση της διαδικασίας της μετάβασης από μια κυρίως αγροτική χώρα σε μια μεγάλη βιομηχανική οικονομία. Η οικονομική δομή της Ιταλίας, όπως προέκυψε από το Εθνικό Ινστιτούτο Στατιστικής(ISTAT) είναι παρόμοια με τις περισσότερες αναπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες. Ο τομέας των υπηρεσιών αντιπροσωπεύει τα δύο τρίτα (περίπου 69%) του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) και τα δυνατά σημεία είναι το εμπόριο και ο τουρισμός. Περίπου το 29% του εθνικού εισοδήματος προέρχεται από την βιομηχανία (συμπεριλαμβανομένου του τομέα των κατασκευών) και το υπόλοιπο 2% προέρχεται από τη γεωργία. Οι ισχυρότεροι τομείς της ιταλική οικονομίας είναι η βιομηχανίας μηχανημάτων και ο τομέας ειδών ένδυσης και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Η γεωγραφική κατανομή της παραγωγής του εθνικού πλούτου είναι η ακόλουθη: 31,8% του ΑΕΠ παράγεται στις περιοχές της Βορειοδυτικής της χώρας, 22,3% και ειδικά η Βόρειο-Ανατολική περιφέρεια, 21 % και «παράγονται στις περιοχές της Κεντρικής και, τέλος, 24,8% στις περιοχές της Νότιας Ιταλίας. Αυτό το μεγάλο χάσμα μεταξύ Βόρεια και Νότιος Ιταλίας αποτελεί ένα μελανό σημείο για την

11 8 χώρα αυτή. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ISTAT για το 2007, ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας κινήθηκε στο 1,5%. Σημειώνεται ότι από το έτος 2000 η Ιταλία παρουσιάζει χαμηλότερο μέσο όρο ανάπτυξης από το μέσο όρο της ΕΕ. Αισθητές είναι οι περιφερειακές ανισότητες στην Ιταλία και ειδικότερα η οικονομική υστέρηση των Περιφερειών της Νοτίου Ιταλίας με την υπόλοιπη χώρα. Η Αυτόνομη περιοχή του Bolzano, η Valle D Aosta και η Lombardia κατέχουν, για το 2006, τα πιο υψηλά ποσά του κατά κεφαλήν ΑΕΠ ( ευρώ ανά κάτοικο), ακολουθούμενες από την Emilia-Romagna και το Lazio ( ευρώ ανά κάτοικο). Οι περιοχές με το χαμηλότερο ποσό κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι η Campania ( ευρώ), ακολουθούμενη από την Καλαβρία και την Απουλία ( ευρώ). Το 2007, κυρίως εξαιτίας της εντυπωσιακής αύξησης των εσόδων, η Ιταλία κατατάσσεται στην τέταρτη θέση μεταξύ των χωρών της ΟΝΕ με πρωτογενές πλεόνασμα στον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ ο ρυθμός αύξησης του δημόσιου χρέους μειώθηκε, σε μια διετία, από το 4,2% στο 1,9% επί του ΑΕΠ. Το 2006, η Ιταλία ήταν η χώρα με το μεγαλύτερο δημόσιο χρέος/αεπ (106,5) μεταξύ των 27 κρατών-μελών της ΕΕ, κατόρθωσε, όμως, να αντιστρέψει την τάση αυτή και, το 2007, ο λόγος αυτός να διαμορφωθεί στο 104%. Υπό το φως αυτών των εξελίξεων και των προβλέψεων που διατυπώθηκαν τον Απρίλιο του 2008, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εισηγήθηκε στο Συμβούλιο τον τερματισμό της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, που είχε ξεκινήσει το Η ανεργία, για το 2007, σημείωσε περαιτέρω μείωση (6,1%) σε σχέση με το 2006, όπως και ο πληθωρισμός (1,8%). Η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση είχε σημαντικές επιπτώσεις στην ιταλική οικονομία και στην εξέλιξη των βασικών οικονομικών της μεγεθών. Η κάμψη, σε παγκόσμιο επίπεδο, των εξαγωγών είναι βαρύνουσας σημασίας για χώρες όπως η Ιταλία, στην οποία οι εξαγωγές επηρεάζουν σημαντικά τη συνολική ζήτηση. Η απότομη και διαρκής μείωση των πωλήσεων στο εξωτερικό επιδείνωσε την κατάσταση στην ιταλική βιομηχανία, δεδομένου, μάλιστα, ότι χαρακτηρίζεται από ένα μεγάλο αριθμό μικρών οικογενειακών επιχειρήσεων (περίπου το 90%). Οι επιπτώσεις της διεθνούς κρίσης, εμφανίστηκαν, κατ αρχήν, σε ορισμένους τομείς και στη συνέχεια στο σύνολο της παραγωγικής δραστηριότητας. Η παρούσα φάση ύφεσης αποτελεί την πιο βαθιά που έχει καταγραφή στην

12 9 οικονομική ζωή της Ιταλίας μεταπολεμικά. Έτσι, για το 2008, ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ σημείωσε πτώση της τάξεως του 1%, καταγράφοντας μια απότομη αντιστροφή της τάσεως της μέτριας ανάπτυξης που χαρακτήριζε την ιταλική οικονομία κατά την προηγούμενη διετία (+2% το 2006 και +1,6% το 2007). Στον περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας συνέβαλαν τα συστατικά της εγχώριας τελικής ζήτησης (εξαιρούμενης της συνολικής κατανάλωσης), δεδομένου ότι το κενό που δημιουργήθηκε από την έλλειψη εξωτερικής ζήτησης, δεν καλύφθηκε από την εγχώρια. Αναφορικά με τη διαμόρφωση του ΑΕΠ, ο αγροτικός τομέας συνέβαλε περίπου το 2% του ΑΕΠ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ιταλία αποτελεί το μεγαλύτερο ευρωπαίο παραγωγό ρυζιού, φρούτων και λαχανικών και το μεγαλύτερο παγκόσμιο παραγωγό και εξαγωγέα οίνου. Ο πρωτογενής τομέας της είναι ανεπτυγμένος και η χώρα αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες αγροτικές δυνάμεις σε επίπεδο ΕΕ. Παρόλα αυτά η Ιταλία διαθέτει περιορισμένους φυσικούς πόρους. Οι περισσότερες από τις πρώτες ύλες που χρειάζονται για τη μεταποίηση και πλέον του 80% των ενεργειακών πόρων της χώρας εισάγονται. Οι βασικές βιομηχανίες της είναι εργαλεία ακριβείας, αυτοκίνητα, χημικά προϊόντα, ιατροφαρμακευτικά προϊόντα, ηλεκτρικά είδη, είδη νεωτερισμού και ρουχισμού. Ο τριτογενής τομέας των υπηρεσιών συνέβαλε το 70% στη διαμόρφωση του ΑΕΠ. Το 2008, στην Ιταλία, το ημόσιο Χρέος ως προς το ΑΕΠ ανήλθε σε 105,8%, αυξανόμενο σε σχέση με το 2007 (103,5), χρονιά κατά την οποία επετεύχθη μια ουσιαστική μείωση του ημόσιου Χρέους και για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε εισηγηθεί στο Συμβούλιο τον τερματισμό της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος, που είχε ξεκινήσει το Το δημοσιονομικό έλλειμμα προς το ΑΕΠ ανήλθε στο 2,7%, από 1,5% του προηγούμενου έτους, με το δημόσιο δανεισμό να αγγίζει τα 43 δισ. ευρώ. Σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, το ιταλικό έλλειμμα είναι κατά 0,4 μονάδες υψηλότερο, και κατά 0,8 μονάδες υψηλότερο σε σχέση με το μέσο όρο της ευρωζώνης. Το καλοκαίρι του 2008, όταν οι προοπτικές ανάπτυξης ήταν ακόμα σχετικά θετικές, η ιταλική Κυβέρνηση προεξοφλούσε ότι σε διάστημα τριετίας θα επιτύγχανε ισοσκελισμό Προϋπολογισμό, ενώ για το 2009, αρχικά, στόχευε στη μείωση του

13 10 καθαρού δανεισμού κατά μισή εκατοστιαία μονάδα του ΑΕΠ, δηλαδή στο 2%. Τους επόμενους μήνες, εν όψει της επιδείνωσης της κρίσης, λήφθηκαν επί μέρους μέτρα για να αντισταθμίσουν τις επιπτώσεις στο χρηματοοικονομικό τομέα, να ελαχιστοποιήσουν τις κοινωνικές συνέπειες και να ενισχύσουν τη συνολική ζήτηση. Οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου επηρεάστηκαν από τη διεύρυνση των αχρησιμοποίητων περιθωρίων των παραγωγικών δυνατοτήτων, που άγγιξαν τα ιστορικά μέγιστα και από την απαισιοδοξία των επιχειρήσεων για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας. Ο πληθωρισμός σημείωσε σημαντικές διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του Τον Απρίλιο του έτους κατεγράφη το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών, δηλαδή πληθωρισμός της τάξεως του 1,2%, ενώ τον Ιούλιο ανήλθε στο 4,1%, το μέγιστο επίπεδο από την ίδρυση της Νομισματικής Ένωσης, για να πέσει ταχύτατα μέχρι περίπου το 2% το εκέμβριο του ίδιου έτους. Οι διακυμάνσεις αυτές, σε μεγάλο βαθμό, οφείλονται στις ανατιμήσεις των τιμών των τροφίμων και των τιμών των ενεργειακών προϊόντων. Όσον αφορά τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή, αυτός ανήλθε για το 2008 στο 3,5%, αυξημένος κατά 1,5% σε σχέση με το 2007 και ελαφρά υψηλότερος σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (ΕΕ-27 3,3%). Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 1990 ο δείκτης τιμών καταναλωτή της Ιταλίας σταδιακά εναρμονίζεται με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ για το έτος 2007 ήταν χαμηλότερος του τελευταίου. Στην Ιταλία απασχολείται το 58,7% του συνολικού πληθυσμού ηλικίας ετών, παραμένουν όμως σημαντικές διαφορές μεταξύ των φύλων: όσον αφορά τη γυναικεία απασχόληση, αυτή αποτελεί το 47,2%, ενώ η ανδρική ανήλθε στο 81,9%. Για το έτος 2008, η αρνητική οικονομική συγκυρία επηρέασε την αγορά εργασίας. Αποτέλεσμα ήταν η επιβράδυνση της αύξησης της απασχόλησης, η οποία από 1,2%, το 2007, μειώθηκε στο 0,3% το 2008, καθώς και η οριακή αύξηση των απασχολούμενων κατά 0,8% ( άτομα). Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση της Ιταλικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η αύξηση της απασχόλησης οφείλεται κυρίως στην αύξηση του εργατικού δυναμικού προερχόμενου από άλλες χώρες και στην επιμονή των Ιταλών εργαζόμενων άνω των 50 ετών. Σε περιφερειακό επίπεδο, οι περιοχές της Κεντρικής και Βορείου Ιταλίας κατέγραψαν αύξηση της απασχόλησης

14 11 της τάξεως του 1,5% και 1,2% αντίστοιχα, ενώ του Νότου μία ελαφριά μείωση κατά 0,5%. Για το 2008, κατεγράφη σημαντική αύξηση κατά 5,8% στη μερική απασχόληση. Αναφορικά με τη διάρθρωση της απασχόλησης ανά τομέα, θετικές ήταν οι τάσεις στον τομέα των υπηρεσιών, ενώ αντίθετα περιορίστηκε η συμβολή στην απασχόληση των τομέων της βιομηχανίας, των κατασκευών και του αγροτικού τομέα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα επίπεδα απασχόλησης σε εθνικό επίπεδο παραμένουν μακριά από τους στόχους της Λισσαβόνας και κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ειδικά όσον αφορά τη γυναικεία απασχόληση. Η ανεργία για το έτος 2008 ανήλθε στο 6,8%, αυξημένη κατά 0,7% σε σχέση με το 2007, και μετά από μια δεκαετία συνεχούς μείωσης. Παρόλα αυτά, το ποσοστό ανεργία στην Ιταλία παραμένει οριακά χαμηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (7%). Επισημαίνεται ότι, όσον αφορά τη γυναικεία ανεργία, για το έτος 2008, ήταν στο 8,5%, αυξημένη κατά 0,7% σε σχέση με το 2007, ενώ το ύψος της ανεργίας των νέων (15-24 ετών) διαμορφώθηκε για την ίδια χρονική περίοδο, στο 21,3%, αυξημένο και αυτό κατά 1%. Τέλος, η ανταγωνιστικότητα της Ιταλίας μειώθηκε σημαντικά το 2008, με αποτέλεσμα, σύμφωνα με την έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Forum, να κατέχει την 49η θέση για το 2008 στην παγκόσμια κατάταξη (έναντι της 46η θέσης που κατείχε το 2007 και της 43ης το 2006).(βλέπε πινάκα 1.1.) Κυριότερα θέματα οικονομικής φύσεως για το 2008 ήταν η ανάληψη της διοργάνωσης της παγκόσμιας έκθεσης Expo 2015 από την πόλη του Μιλάνου, η ιδιωτικοποίηση της αεροπορικής εταιρείας Alitalia Spa, τα μέτρα της νέας κυβέρνησης Berlusconi για την κατάργηση του φόρου πρώτης κατοικίας και η συμφωνία με την Ένωση Ιταλικών Τραπεζών για την επαναδιαπραγμάτευση των στεγαστικών δανείων για την πρώτη κατοικία. Όσον αφόρα την ιδιωτικοποίηση της Alitalia Spa, η αρχή έγινε το 2006 όταν το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών δεν προχώρησε στην εκχώρηση μετοχικών κεφαλαίων των εταιρειών που κατέχει. Στις αρχές εκεμβρίου του 2006 ξεκίνησε η διαδικασία πώλησης του 49,9% που κατέχει το ιταλικό δημόσιο της αεροπορικής εταιρείας Alitalia Spa, παρά όμως το εκδηλωθέν ενδιαφέρον από εγχώριους και αλλοδαπούς επενδυτές ο διαγωνισμός απέβη άγονος με

15 12 ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (23/7/07), καθόσον δεν υπεβλήθησαν δεσμευτικές προτάσεις από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες. Έτσι στις αρχές του 2009 ο πρωθυπουργός της Ιταλίας προχώρησε στην πραγματοποίηση της ιδιωτικοποίησης της Alitalia, εξαιτίας των μεγάλων χρεών της. Έτσι η Alitalia συνενώνεται με την ιδιωτική εταιρεία Air One, ενώ ως ξένος εταίρος επελέγη τελικά ο όμιλος Air France-KLM, ο οποίος αγόρασε το 25% της εταιρείας έναντι 323 εκ.. Επομένως η καινούργια ονομασία της εταιρείας θα είναι Alitalia - Compagnia Aerea Italiana S.p.A Προοπτικές 2009 και 2010 υσοίωνες προοπτικές καταγράφονται για την Ιταλική οικονομία, ως αποτέλεσμα και της τρέχουσας διεθνούς χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Εκθέσεις, τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όσο και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ), προβλέπουν μηδενική αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) το 2008 ενώ η Ιταλική Στατιστική Υπηρεσία ανακοίνωσε ( εκέμβριος 2008) ότι η χώρα ευρίσκεται σε ύφεση, με αρνητική ανάπτυξη -0,5%. Η Κυβέρνηση, με σκοπό την αντιμετώπιση της κρίσης και την τόνωση της εγχώριας ζήτησης, προέβη στη λήψη μέτρων για τη διάσωση των τραπεζών που αντιμετωπίζουν προβλήματα για τη στήριξη των χαμηλών εισοδημάτων, των επιχειρήσεων και για την ενίσχυση των επενδύσεων. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση και τις προοπτικές των ευρωπαϊκών οικονομιών ως το 2010, οι οποίες δημοσιεύτηκαν την 4η Μαΐου τ.έ., η Επιτροπή αναθεωρεί επί τα χείρω τις προβλέψεις της, σε σχέση με τις εκτιμήσεις που είχε δημοσιεύσει στις 19 Ιανουαρίου, για την πορεία των βασικών μεγεθών της ιταλικής οικονομίας, προβλέποντας, για το 2009, αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης για την οικονομία της Ιταλίας, σε ποσοστό 4,4%.(μείωση 4,2%, σύμφωνα με το ιταλικό Υπουργείο Οικονομίας) ενώ αναμένεται σταδιακή ανάκαμψη της οικονομικής κατάστασης από το 2010, με οριακή άνοδο του ΑΕΠ κατά 0,1% (0,3% σύμφωνα με ιταλικό Υπουργείο Οικονομίας). Τον παρελθόντα Ιανουάριο, η Επιτροπή προέβλεπε, για το 2009, αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης, της τάξεως του 2% για το 2009 και ανάκαμψη κατά 0,6% για το 2010.

16 13 Ο ΟΟΣΑ, στις εκτιμήσεις του για την ιταλική οικονομία, προβλέπει μείωση του ΑΕΠ κατά 5,3%, έναντι 4,3% που ανέμενε στα τέλη Μαρτίου, για το 2009 και οριακή ανάκαμψη, ύψους 0,4%, για το 2010, ενώ το ΝΤ, αντίστοιχα, προβλέπει μείωση κατά 4,4% για το 2009 και αύξηση κατά 0,4% για το Σε ότι αφορά το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ιταλίας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Επιτροπής, από 2,7% του ΑΕΠ το 2008, προβλέπεται να αυξηθεί στο 4,5% το 2009, και στο 4,8% το Τον Ιανουάριο, η Επιτροπή προέβλεπε έλλειμμα ύψους 1,6% του ΑΕΠ για το 2009 το οποίο θα παρέμενε αμετάβλητο και για το Σύμφωνα με το ιταλικό Υπουργείο Οικονομίας, η σχέση ελλείμματος/αεπ θα ανέλθει για το 2009 στο 4,6%, θα παραμείνει η ίδια και το 2010, ενώ το 2011 θα μειωθεί στο 4,3%. Σύμφωνα, επίσης, με τις προβλέψεις της Επιτροπής, το δημόσιο χρέος της χώρας, από 105,8% το 2008, θα αυξηθεί στο 113% του ΑΕΠ το 2009 και 116,1% το Τον Ιανουάριο, η Επιτροπή προέβλεπε δημόσιο χρέος 104,3% το 2009 και στο 103,8% το Αναφορικά με την ανεργία, η Επιτροπή προβλέπει ότι, από το 6,8% το 2008, θα αυξηθεί στο 8,8% το 2009 και στο 9,4% το Τον Ιανουάριο, η Επιτροπή εκτιμούσε ότι θα καταγραφόταν μικρότερη αύξηση της ανεργίας ύψους 7,1% για το 2009 και 7,3% το Η Επιτροπή προβλέπει, ακόμη, ότι ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή, στην Ιταλία, από 3,5% το 2008, θα μειωθεί στο 0,8% το 2009, για να αυξηθεί στο 1,8% το Τον Ιανουάριο, η Επιτροπή προέβλεπε πληθωρισμό 2,0% το 2009 και 2,1% το Πινάκας 1.1 Βασικοί Μακροοικονομικοί είκτες στην Ιταλία * 2010* ΑΕΠ σε τρέχουσες τιμές (τρις Ευρώ) 1,428 1,479 1,544 Κατά Κεφαλήν ΑΕΠ (σε μονάδες σταθερής αγοραστικής δύναμης) 105,1 103,3 100 Μεταβολή ΑΕΠ (%) 0,7 2 1,6-1 -4,4 0,1

17 14 Εναρμονισμένος δείκτης Τιμών Καταναλωτή (%) 2,2 2,2 2 3,5 0,8 1,8 Ανεργία (%) 7,7 6,8 6,1 6,8 8,8 9,4 ημοσιονομικό Έλλειμμα (%ΑΕΠ) -1,2-2 -1,8-3 -2,6-2,7 ημόσιο Χρέος 105,8 106,5 103,5 105, ,1 Πρωτογεννές Έλλειμμα Προϋπολογισμού(%ΑΕΠ) -4,3-3,3-1,5-2,7-4,5-4,8 Εξαγωγές (% μεταβολή) 1,1 6,2 4,6-3,7-15,6 0,1 Εισαγωγές (% μεταβολή) 2,1 5,9 3,8-4,5-12,8 0,2 Πηγή: Προβλέψεις Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Άνοιξη 2008 *Προβλέψεις Τέλος, σημειώνεται ότι ο ιταλός Υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών κ. Tremonti, με δηλώσεις του, δεν αμφισβήτησε τις προβλέψεις της Επιτροπής για την πορεία της ιταλικής οικονομίας για τη διετία και εξέφρασε την ικανοποίησή του για τα εύσημα της Επιτροπής για την υγιή και συνεπή διαχείριση του προϋπολογισμού της ιταλικής κυβέρνησης. Παρόλα αυτά, τα ενθαρρυντικά στοιχεία των τελευταίων εβδομάδων για την επιχειρηματική και καταναλωτική εμπιστοσύνη υποδηλώνουν ότι η οικονομική επιβράδυνση έχει αρχίσει να μετριάζεται Το μοντέλο των "βιομηχανικών περιφερειών " Μια ιδιαιτερότητα του ιταλικού συστήματος είναι το μοντέλο των "βιομηχανικών περιφερειών ", παραδοσιακά ριζωμένα σε μια σαφώς καθορισμένη περιοχή και είναι δομημένα από ένα δίκτυο εταιρειών μικρού και μεσαίου μεγέθους, που ειδικεύονται η κάθε μια εταιρεία σε μια συγκεκριμένη φάση της παραγωγής. Με αυτό το μοντέλο, η Ιταλία είναι μία από τις χώρες στις οποίες είναι περισσότερο ανεπτυγμένη η επιχειρηματικότητα και η ανεξαρτησία τους, επέτρεψε την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, την αναζήτηση για την ομορφιά και την καλή γεύση στο τελικό προϊόν που έκανε διάσημα τα προϊόντα made in Italy σε όλο τον κόσμο.

18 15 Η ιταλική οικονομία δεν είναι μόνο οι μικρές επιχειρήσεις. Υπάρχουν πολλοί μεγάλοι όμιλοι που συνέβαλαν στην βιομηχανική ιστορία της χώρας και στην ανάπτυξή της. Το Made in Italy δεν είναι μόνο κομψά φορέματα, εξελιγμένο σχεδιασμό και προηγμένη τεχνολογία, αλλά, κυρίως, εξαγωγές, πράγμα που μεταφράζεται σε εξαγωγές που συμβάλλουν ουσιαστικά σε διαρκή εθνική οικονομία και εκπροσωπείται από την εργασία και τις πρωτοβουλίες των μεγάλων επιχειρήσεων, μαζί με το ευρύ δίκτυο των μικρών και μεσαίου μεγέθους. Οι τομείς των Γεωργικών προϊόντων διατροφής, της μηχανολογίας, των κλωστοϋφαντουργικών και ειδών ένδυσης, της βιομηχανίας σχεδιασμού και παραγωγής επίπλων και διακοσμητικών ειδών όχι μόνο συνεισφέρουν από πλευράς του κύκλου εργασιών, της απασχόλησης και του αριθμού των εταιρειών, αλλά υποστηρίζουν και τις ιταλικές εξαγωγές στον κόσμο, παρέχοντας μια σημαντική συνεισφορά στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας. Η Ιταλία, παρά την επιθετική παρουσία της Κίνας και άλλων χωρών στο παγκόσμιο εμπόριο, κατατάσσεται όγδοη στον κόσμο στον τομέα της εξαγωγής εμπορευμάτων και ακόμη καταλαμβάνει την έβδομη θέση παγκοσμίως στο εισαγωγικό τομέα. Όμως, η ιταλική οικονομία βασίζεται επίσης σε ένα άλλο σημαντικό πυλώνα, δηλαδή στον τουρισμό, χάρη στην ανεκτίμητη αρχαιολογική και πολιτιστική κληρονομιάς της. Περισσότερα από τα μισά ευρήματα της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του κόσμου είναι, σύμφωνα με υπολογισμούς της UNESCO, βρίσκονται στην Ιταλία, η οποία έχει εκατοντάδες αρχαιολογικούς χώρους και πάνω από μουσεία 3000 σε ολόκληρη τη χώρα. Ο τουρισμός είναι ένα από το πιο σημαντικά στοιχεία της ιταλικής οικονομίας, το κόστος των ξένων ταξιδιωτών στη χώρα ανέρχεται ετησίως σε πάνω από 30 δις., ενώ οι δαπάνες των Ιταλών που πηγαίνουν στο εξωτερικό είναι περίπου 18 δις.. Ως εκ τούτου εκτιμάται ότι ο τομέας του τουρισμού, συμβάλλει κατά ένα τρίτο περίπου του συνολικού ΑΕΠ της χώρας, δημιουργώντας πάνω από ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας. (Esteri:2009)

19 ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΙΤΑΛΙΑΣ Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, το εμπόριο παγκοσμίως χαρακτηρίστηκε σε μεγάλο βαθμό από δύο στοιχεία, πρώτον από το συνεχώς αυξανόμενο ρόλο που διαδραματίζουν σε αυτό οι αναπτυσσόμενες οικονομίες, ιδίως η Κίνα και δεύτερον από τη σταδιακή απώλεια του μεριδίου αγοράς στο παγκόσμιο εμπόριο που καταγράφουν πολλές ανεπτυγμένες χώρες. Σε αυτό το πλαίσιο και η Ιταλία καταγράφει σταδιακή απώλεια εδάφους. Παρακάτω, παρουσιάζεται μια αναλυτική εικόνα του εξωτερικού εμπορίου της Ιταλίας και των εμπορικών σχέσεων της με άλλες χώρες για τα οικονομικά έτη 2007 και Πρέπει να επισημάνουμε ότι οι εμπορικές σχέσεις τις Ιταλίας με την Ελλάδα θα αναλυθούν εκτενέστερα σε επόμενο κεφάλαιο. Για το 2007, η αξία των ιταλικών εξαγωγών, αγαθών και υπηρεσιών, ανήλθε σε 358 δισ. ευρώ, αυξανόμενη, σε πραγματικούς όρους, κατά 5% (8,02% σε τρέχουσες τιμές). Αν και ο ρυθμός αύξησής τους είναι μειωμένος σε σχέση με το 2006, η δυναμική τους, για το 2007, είναι μεγαλύτερη από το μέσο όρο της πενταετίας , επιβεβαιώνοντας την ανάκαμψη της εξαγωγικής ικανότητας της ιταλικής βιομηχανίας. Παρόλα αυτά, βάσει των τιμών παραγωγής, για το διάστημα , η ανταγωνιστικότητα της ιταλικής οικονομίας μειώθηκε κατά 6,3%, ποσοστό σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με αυτό άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως της Γερμανίας και της Γαλλίας. Επίσης, οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν σε όγκο κατά 5% (5,5% το 2006), επωφελούμενες κυρίως από την έντονη ζήτηση προερχόμενη κυρίως από την Ισπανία, τις μικρότερες οικονομίες της Ε.Ε. και τις πιο σημαντικές εξαγωγικές χώρες ενεργειακών προϊόντων. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν με σημαντικό ρυθμό στους τομείς των επεξεργασμένων πετρελαϊκών προϊόντων, των μέσων μεταφοράς, των μηχανημάτων και των εξαρτημάτων μηχανημάτων. Αντιθέτως, μειώθηκαν σε παραδοσιακούς τομείς, όπως αυτών των υφασμάτων και του δέρματος. Η χώρα διατήρησε την όγδοη θέση μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη αξία εξαγωγών σε παγκόσμιο επίπεδο. Το μερίδιο των ιταλικών εξαγωγών στο παγκόσμιο εμπόριο αυξήθηκε, σε τρέχουσες τιμές, πλέον του 0,1%, φθάνοντας το

20 17 3,7%, κυρίως χάριν στη σημαντική αύξηση των εξαγωγών σε ευρώ (10,1%), καθώς και την ανατίμηση του ενιαίου νομίσματος. Η Ιταλία, όπως και οι μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ, δείχνουν μεγαλύτερο βαθμό ανοίγματος προς τις χώρες εκτός ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, το 2007 η Ιταλία κατείχε το 7,9% των εξαγωγικών ροών εντός ΕΕ και το 11,2% των εξαγωγών των χωρών της ΕΕ στον υπόλοιπο κόσμο (χώρες εκτός ΕΕ). Και τα δυο αυτά ποσοστά έχουν μειωθεί σε σχέση με το 2000 και σε μεγαλύτερο βαθμό αυτό του ενδοκοινοτικού εμπορίου. Οι ιταλικές εξαγωγές προς τα κράτη-μέλη της ΕΕ αποτελούν το 59,30%, στις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες το 10,94% (εκ των οποίων 2,67% προς τη Ρωσία), στις ΗΠΑ το 6,80%, στην Κίνα το 1,76%, στην Ιαπωνία το 1,21%. Ακόμη, η αξία των ιταλικών εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών ανήλθε σε 368 δισ. ευρώ, καταγράφοντας σε πραγματικούς όρους αύξηση της τάξεως του 4,4% (4,43% σε τρέχουσες τιμές), με αποτέλεσμα η καθαρή συνεισφορά της εξωτερικής ζήτησης στην αύξηση του ΑΕΠ να είναι αμελητέα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ιταλικής Στατιστικής Υπηρεσίας, οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν σε όγκο κατά 3,5%. Αξίζει να σημειωθούν τα εξής: α) η αύξηση ήταν μεγαλύτερη στους τομείς που χαρακτηρίστηκαν από αυξητική πορεία των εξαγωγών, β) οι εισαγωγές από Κίνα αυξήθηκαν σημαντικά, κατά 21,52%, έτσι ώστε η Κίνα να καταστεί ο τρίτος κατά σειρά προμηθευτής της Ιταλίας, (οι εισαγωγές από Κίνα, σε τρέχουσες τιμές, έχουν αγγίξει το 6% περίπου του συνόλου των ιταλικών εισαγωγών) γ) οι εισαγωγές αργού πετρελαίου και φυσικού αερίου αυξήθηκαν, σε όγκο, κατά 1,0% και το μερίδιό τους, ως προς το σύνολο των εισαγωγών, υπολογιζόμενο σε τρέχουσες τιμές, είναι περίπου 13%. Η Ιταλία κατέχει την έβδομη θέση μεταξύ των χωρών με τη μεγαλύτερη αξία εισαγωγών, με μερίδιο, για εισαγωγές εμπορευμάτων, ύψους 3,56% επί του παγκοσμίου εμπορίου (το αντίστοιχο μερίδιο για τις υπηρεσίες ανέρχεται σε 3,73%), σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου για το 2006.