ΣΧΕΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Transcript

1 ΣΧΕΔΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ AYTOKTONIA (Risk for suicide) Συντάκτης: Ασπασία Παναγιώτου 1

2 Περιεχόμενα 10. ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ... 3 Συντάκτης: Ασπασία Παναγιώτου... 3 ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ... 3 Α. Εισαγωγή... 3 Β. Αίτια... 3 Γ. Αξιολόγηση... 4 Δ. Διαχείριση... 4 Δ.1. Φαρμακευτική Διαχείριση... 4 Δ.2. Μη φαρμακευτική διαχείριση... 4 Βιβλιογραφία... 6 ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ... 7 Α. Νοσηλευτική Διάγνωση: Κίνδυνος για αυτοκτονία (Risk for suicide)... 7 Παράγοντες κινδύνου:... 7 Προστατευτικοί παράγοντες:... 7 Β. Επιθυμητές Εκβάσεις: ΑΥΤΟΣΥΓΡΑΤΗΣΗ ΤΑΣΗΣ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ... 9 Γ. Ενέργειες / Παρεμβάσεις : Πρόληψη Αυτοκτονίας ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση κινδύνου / αιτιολογικών και συμμετεχόντων παραγόντων για αυτοκτονία ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Διασφάλιση / μεγιστοποίηση ασφαλούς περιβάλλοντος ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας στο άτομο για την αποδοχή της ευθύνης για την προσωπική του συμπεριφορά και την πρόληψη αυτοκτονίας: ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας στο άτομο για σχεδιασμό τρόπου δράσης για τη διαχείριση της παρούσας κατάστασης: ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή ευεξίας - εκπαίδευση: Βιβλιογραφία - Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης ΕΝΤΥΠΑ Α. Έντυπο επικεντρωμένης αξιολόγησης κινδύνου για αυτοκτονία Β. Έντυπο διατύπωσης νοσηλευτικής διάγνωσης Γ. Έντυπο καταγραφής επιθυμητών εκβάσεων: Αυτοσυγκράτηση τάσης αυτοκτονίας Δ. Νοσηλευτικές παρεμβάσεις: Πρόληψη αυτοκτονίας ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ... Error! Bookmark not defined. 2

3 ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ Συντάκτης: Ασπασία Παναγιώτου ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΒΑΣΗ Α. Εισαγωγή Η αυτοκτονία αποτελεί ένα πολύπλοκο και σύνθετο βιολογικό, ψυχολογικό και κοινωνικό φαινόμενο. Το άτομο είναι ευάλωτο βιολογικά ή και ψυχολογικά και ενώ διάφοροι παράγοντες μπορεί να πυροδοτήσουν την αυτοκτονική συμπεριφορά, οι προστατευτικοί παράγοντες που άλλοτε βοηθούν να ξεπεραστεί μια προσωπική κρίση είναι μειωμένοι, ή φαντάζουν ανεπαρκείς στο άτομο για την αντιμετώπιση μιας εξαιρετικά επώδυνης εμπειρίας. Ορισμοί: Αυτοκτονία: Ο θάνατος που προκαλείται από κατευθυνόμενη προς τον εαυτό βλαπτική συμπεριφορά με πρόθεση επίτευξης θανάτου. Απόπειρα αυτοκτονίας: Μία μη-θανατηφόρος κατευθυνόμενη προς τον εαυτό δυνητικά επιζήμια συμπεριφορά, με πρόθεση βλάβης ή θανάτου. Μια απόπειρα αυτοκτονίας μπορεί να οδηγήσει σε τραυματισμό ή όχι. Αυτοκτονικός ιδεασμός: Η επιμένουσα σκέψη, θεώρηση και ο νοητικός σχεδιασμός της αυτοκτονίας. Κίνδυνος αυτοκτονίας: Εκτίμηση υψηλής πιθανότητας για αυτοκτονία σε έδαφος υποκείμενων δυσχερών καταστάσεων στις οποίες το άτομο δε μπορεί να ανταποκριθεί και θεωρεί ότι ο πόνος είναι δυσανάλογος σε σχέση με τα μέσα που διαθέτει Β. Αίτια 3

4 Η αίσθηση της απελπισίας, της ανημποριάς και η απώλεια της ελπίδας ότι τα πράγματα μπορεί να καλυτερεύσουν αποτελούν το κυριότερο αίτιο για να σκεφτεί και να αποφασίσει το άτομο να αυτοκτονήσει. Η κατάθλιψη είναι η συχνότερη διαταραχή που σχετίζεται με την αυτοκτονία, παρόλα αυτά ούτε αναγκαία είναι καθώς δεν αυτοκτονούν μόνο οι καταθλιπτικοί ούτε επαρκής συνθήκη καθότι δεν οδηγεί πάντα στην αυτοκτονία αλλά προϋποθέτει την ενεργό απόφαση του ατόμου. Γ. Αξιολόγηση Παρά την αντίθετη αντίληψη που κυριαρχεί, οι άνθρωποι που σκέφτονται να αυτοκτονήσουν μπορούν, θέλουν και μιλούν για τις σκέψεις και τα σχέδιά τους περί αυτοκτονίας. Πιθανόν επειδή συχνά είναι αμφίθυμοι, διστάζουν ή αναζητούν έμμεσα βοήθεια. Ανάλογα με τη θεωρητική προσέγγιση της αυτοκτονίας έχουν αναπτυχθεί αντίστοιχες κλίμακες αξιολόγησης του κινδύνου για αυτοκτονία. Ενδεικτικά αναφέρονται: o Beck Depression Inventory o Beck s Hopelessness Scale o The Index of Potential Suicide o SAD Persons Scale (SPS) o The Nurses Global Assessment of Suicide Risk (NGASR) Για το σκοπό αυτού του σχεδίου νοσηλευτικής φροντίδας χρησιμοποιείται η κλίμακα NGASR των Cutcliffe, & Barker (2004) που αποτελεί ένα εύχρηστο μη εξειδικευμένο εργαλείο για νοσηλευτές με αξιόπιστα αποτελέσματα. Δ. Διαχείριση Φαρμακευτική αγωγή, σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία. Δ.1. Φαρμακευτική Διαχείριση Φαρμακευτική αγωγή κυρίως με αντικαταθλιπτικά. Δ.2. Μη φαρμακευτική διαχείριση Στη θεραπεία των ατόμων με τάσεις αυτοκτονίας, χρησιμοποιούνται διαφόρων τύπων ψυχοθεραπείες όπως η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία, ψυχοδυναμικές και άλλες μορφές ψυχοθεραπείας) και η φαρμακοθεραπεία (αντικαταθλιπτική αγωγή). Η θεραπεία πρέπει να είναι μακροπρόθεσμη, καθώς οι αιτίες της αυτοκτονικής διαδικασίας είναι βαθειές και περίπλοκες. Τα άτομα με τάσεις αυτοκτονίας διδάσκονται να αναζητούν βοήθεια όταν η παρόρμηση για αυτοκτονία συμβαίνει ξανά και η ικανότητά τους να αντιμετωπίζουν δυσκολίες 4

5 χειροτερεύει δραστικά. Η γνωσιακή θεραπεία δίνει έμφαση στο να βοηθήσει τους ασθενείς να εντοπίσουν και να αλλάξουν το πυρηνικό περιεχόμενο του συστήματος αυτοκτονίας. 5

6 Βιβλιογραφία Bryan C. J., Rudd M,D, (2011), Managing Suicide Risk in Primary Care. Springer Publishing Company, LLC. Cutcliffe, J. R., & Barker, P. (2004). The Nurses Global Assessment of Suicide Risk (NGASR): developing a tool for clinical practice. Journal of psychiatric and mental health nursing, 11(4), NSW Department of Health (2004), Suicide Risk Assessment and Management Protocols. General Community Health Service: Simon R. I. (2004) Assessing and Managing Suicide Risk: Guidelines for Clinically Based Risk Management. Amarecan Psychiatric Publishing, Inc Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης 6

7 ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ Α. Νοσηλευτική Διάγνωση: Κίνδυνος για αυτοκτονία (Risk for suicide) Ορισμός: Αφορά σε κίνδυνο για αυτοπροκαλούμενη, απειλητική για τη ζωή βλάβη. Παράγοντες κινδύνου: Ψυχιατρική Διαταραχή (οι περισσότερες αυτοκτονίες σχετίζονται με ψυχικές ασθένειες - όπως η κατάθλιψη και η σχιζοφρένεια και κατάχρηση αλκοόλ ή άλλων ουσιών) Ιδέες αυτοκτονίας (συζητήσεις περί αυτοκτονίας προηγούνται κατά πολύ της αυτοκτονικής ενέργειας) Έκφραση, προετοιμασία (απειλές ή δηλώσεις επιθυμίας θανάτου) Προηγούμενες απόπειρες αυτοκτονίας (αυξάνουν την πιθανότητα νέας απόπειρας) Απόγνωση απελπισία (αισθήματα απελπισίας αναξιότητας σηματοδοτούν κίνδυνο αυτοκτονίας) Ιστορικό αυτοκτονίας στην οικογένεια Σωματικές ασθένειες (Χρόνιες, προοδευτικά εξελισσόμενες, δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες, χρόνιος πόνος μπορεί να επιφέρουν κίνδυνο αυτοκτονίας) Στρεσσογόνα γεγονότα ζωής (σημαντικές απώλειες: θάνατος αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο, ανεργία μπορεί να επιφέρουν κίνδυνο αυτοκτονίας) Δημογραφικοί παράγοντες (άνδρες, ηλικιωμένοι, άτομα λευκής φυλής, σε χηρεία ή διαζευγμένοι, βρίσκονται συχνότερα σε κίνδυνο αυτοκτονίας) Σωματική ή/και σεξουαλική κακοποίηση (κυρίως κατά την παιδική ηλικία) ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι ανωτέρω παράγοντες συνεκτιμώνται με τους πιθανούς προστατευτικούς παράγοντες. Προστατευτικοί παράγοντες: Εσωτερικοί: Προσωπική ανθεκτικότητα Πνευματικά / θρησκευτικά πιστεύω (μια ισχυρή πνευματική ή θρησκευτική πίστη, μια αίσθηση ενός ανώτερου νοήματος ή σκοπού στη ζωή, η πίστη ότι η αυτοκτονία είναι λάθος) Τρέχουσες ή παρελθούσες αποτελεσματικές στρατηγικές αντιμετώπισης (επίλυση προβλημάτων, διευθέτηση συγκρούσεων, ήρεμες /μη βίαιες επιλύσεις ζητημάτων) Υψηλή ανοχή στην απογοήτευση και χαμηλή παρορμητικότητα 7

8 Πλήρης έλεγχος της πραγματικότητας Καλή υγεία (σωματική, ψυχολογική, συναισθηματική) Εξωτερικοί: Υποστηρικτικά συστήματα Γενικά μέτρα κοινωνικής ένταξης που έχουν βρεθεί ως προστατευτικά: o Υποστηρικτική παρουσία οικογένειας, φίλων, σημαντικών άλλων o Υψηλή συχνότητα κοινωνικών επαφών o Χαμηλά επίπεδα κοινωνικής απομόνωσης. Κοινοτική συνεκτικότητα (ένταξη και ενσωμάτωση στο σχολείο, στην εργασία, σε κοινοτικές οργανώσεις και ομάδες) Υπευθυνότητα για εξαρτώμενους άλλους (παιδιά ή γονείς) Περιορισμένη πρόσβαση σε μέσα (Η έλλειψη πρόσβασης σε μέσο της αυτοκτονίας μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του κινδύνου αυτοκτονίας) Έγκαιρη και αποτελεσματική θεραπεία (κυρίως σε προβλήματα ψυχικής υγείας) Η οικονομική ασφάλεια (κυρίως στους ηλικιωμένους) Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη 8

9 Β. Επιθυμητές Εκβάσεις: Aυτοσυγκράτηση τάσης αυτοκτονίας Αναφέρεται στη δυνατότητα του ατόμου να απέχει από κινήσεις ή προσπάθειες να αυτοκτονήσει. Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων: Βαθμολόγηση με: 1: Ποτέ δεν καταδεικνύει την συμπεριφορά 2: Σπάνια καταδεικνύει την συμπεριφορά, 3: Μερικές φορές καταδεικνύει την συμπεριφορά, 4: Συχνά καταδεικνύει την συμπεριφορά, 5: Συνεχώς καταδεικνύει την συμπεριφορά ΜΕ: μη εφαρμόσιμο Αρχική βαθμολογία:... Τελική βαθμολογία:... Το άτομο θα: Δείκτες Δεν επιχειρεί να βλάψει τον εαυτό του Αν παρουσιαστούν ιδέες αυτοκτονίας το γνωστοποιεί, το συζητά και ζητάει βοήθεια. Εκφράζει μείωση του άγχους και έλεγχο της παρορμητικότητας Μιλάει για τα συναισθήματα, εκφράζει το θυμό του με αποδεκτό τρόπο Διατηρεί στενές σχέσεις με άλλους Ποτέ 1 Σπάνια 2 Μερικές φορές 3 Συχνά 4 Συνεχώς 5 ΜΕ Απέχει από χρήση ουσιών για αλλαγή διάθεσης 9

10 Δεν συλλέγει βλαπτικά αντικείμενα Διατηρεί τον αυτοέλεγχό του χωρίς εποπτεία Αναγνωρίζει τις δυσκολίες στην παρούσα κατάσταση Ανιχνεύει τους παράγοντες που μπορεί να αντιμετωπίσει Συμμετέχει στο σχεδιασμό τρόπου δράσης για διόρθωση αντιμετώπιση παρόντων προβλημάτων Εκφράζει την πεποίθηση ότι η αυτοκτονία δεν είναι η λύση για τα αντιλαμβανόμενα προβλήματα. Γ. Ενέργειες / Παρεμβάσεις : Πρόληψη Αυτοκτονίας 1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση κινδύνου / αιτιολογικών και συμμετεχόντων παραγόντων για αυτοκτονία Ανίχνευση του βαθμού κινδύνου / της πιθανότητας αυτοκτονίας και της σοβαρότητας της απειλής. (ποιοί παράγοντες κινδύνου υπάρχουν;) o Ψυχιατρική Διαταραχή o Προηγούμενες απόπειρες αυτοκτονίας o Απόγνωση απελπισία o Σωματικές ασθένειες o Στρεσογόνα γεγονότα ζωής (σημαντικές απώλειες) o Δημογραφικοί παράγοντες o Σωματική ή/και σεξουαλική κακοποίηση o Ιστορικό αυτοκτονίας στην οικογένεια o Ιδέες αυτοκτονίας ή εκδήλωση πρόθεσης αυτοκτονίας Διερεύνηση εμφανών και συγκαλυμμένων σημείων Επισήμανση ηλικίας και φύλου: Άνδρες, έφηβοι και ηλικιωμένοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για αυτοκτονία. Επαγρύπνηση για προειδοποιητικά σημεία επικείμενης αυτοκτονίας o μιλάει για θάνατο ή αυτοκτονία 10

11 o άμεσες λεκτικές νύξεις για (εύχομαι να ήμουν νεκρός, πρόκειται να τελειώσουν όλα) o έμμεσες λεκτικές νύξεις (Ποιό το νόημα της ζωής; Σύντομα δεν θα ανησυχείτε για μένα, Ποιος νοιάζεται αν πεθάνω;) o απομόνωση από φίλους και οικογένεια o έκφραση πεποίθησης ότι η ζωή δεν έχει κανένα νόημα ή ότι είναι χωρίς ελπίδα o παραμέληση εαυτού και ατομικής υγιεινής o Μοίρασμα αγαπημένων πραγμάτων o Ξαφνική και ανεξήγητη βελτίωση της διάθεσης μετά από κατάθλιψη ή απόσυρση Άμεση διερεύνηση των προειδοποιητικών σημείων. Προσδιορισμός της σοβαρότητας της απειλής: Άνοιγμα συζήτησης με τον ασθενή, εκτίμηση διάθεσης συλλογή πληροφοριών. Θέση ερωτήσεων πχ: o Ανησύχησα με το σχόλιό σας ότι η ζωή δεν έχει καμία αξία. Αισθάνεται κανείς έτσι για κάποιο λόγο. Πείτε μου περισσότερα o Μερικές φορές οι άνθρωποι που βιώνουν την ένταση, την αγωνία, τις αναποδιές που περιγράφετε, νοιώθουν απελπισία, αισθάνεστε έτσι; Θέση ερωτήσεων στον ασθενή για εκτίμηση πρόθεσης αυτοκτονίας, πχ: o Μερικές φορές όταν οι άνθρωποι αισθάνονται λυπημένοι, έχουν σκέψεις αυτοκαταστροφής ή να αυτοκτονούν. Είχατε τέτοιες σκέψεις; o Έχετε ποτέ επιθυμήσει να πάτε για ύπνο και να μη ξυπνήσετε ποτέ ξανά; o Σκέφτεστε να βλάψετε τον εαυτό σας ή να αυτοκτονήσετε; o Έχετε κάνει κάποια απόπειρα να αυτοκτονήσετε; o Υπάρχουν άνθρωποι ή πράγματα που σας κρατούν από το να βάλετε τέλος στη ζωή σας; Θέση ερωτήσεων στον ασθενή για εκτίμηση σοβαρότητας αυτοκτονικού ιδεασμού, πχ: o Πόσο συχνά κάνετε τέτοιες σκέψεις; Πόσο διαρκούν οι σκέψεις αυτές; o Πόσο αγχώνεστε όταν σκέφτεστε το θάνατό σας; o Μπορείτε να τις αποβάλλετε ή τείνουν να επιστρέφουν; o Αυξάνουν σε ένταση και συχνότητα; Θέση ερωτήσεων στον ασθενή για εκτίμηση βαθμού σχεδιασμού πχ: o Έχετε κάποιο σχέδιο με ποιο τρόπο να σκοτωθείτε; o Έχετε πρόσβαση σε μέσα που θα σας βοηθούσαν να πραγματοποιήσετε το σχέδιό σας; o Πόσο πιθανό είναι να εφαρμόσετε πράγματι το σχέδιό σας; o Κάνατε κάποια ενέργεια για να βάλετε το σχέδιό σας σε εφαρμογή; o Μπορείτε να σταματήσετε τον εαυτό σας από το να τερματίσει τη ζωή του; Επισήμανση απόσυρσης από τις συνηθισμένες δραστηριότητες ή /και έλλειψης κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, 11

12 Αξιολόγηση οργανικών παραπόνων (δυσκολίες στον ύπνο, απώλεια όρεξης, αίσθηση κόπωσης κά). Ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι μεγαλύτερος σε άτομα με ιστορικό σοβαρής αϋπνίας. Χρησιμοποιείστε αν υπάρχουν διαθέσιμες, κλίμακες εκτίμησης κινδύνου: o The Nurses Global Assessment of Suicide Risk (NGASR) o Beck Depression Inventory o Beck s Hopelessness Scale o The Index of Potential Suicide o SAD Persons Scale (SPS) o The Reasons for Living Inventory o Suicide Attempt Self-Injury Σημείωση: Πολλά άτομα δείχνουν την πρόθεσή τους, ιδιαίτερα στους επαγγελματίες υγείας, τα περισσότερα θα απαντήσουν με ειλικρίνεια διότι αναζητούν βοήθεια. Η αυτοκτονία είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Καμία αξιολόγηση και καμία κλίμακα δεν είναι αλάθητη, παραμένουμε σε επαγρύπνηση ακόμα κι αν η αξιολόγηση δεν υποστηρίζει ότι υπάρχει κίνδυνος αυτοκτονίας. ΠΡΟΣΟΧΗ: Κανένας παράγοντας από μόνος του δεν είναι επαρκής για να θέσουμε τη νοσηλευτική διάγνωση Κίνδυνος για Αυτοκτονία. Η αυτοκτονία είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Επιπρόσθετα συνεκτιμώνται τόσο οι παράγοντες κινδύνου όσο και οι προστατευτικοί για το άτομο παράγοντες. 1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Διασφάλιση / μεγιστοποίηση ασφαλούς περιβάλλοντος Προσδιορισμός της ύπαρξης σημαντικών άλλων που είναι διαθέσιμοι για την παροχή υποστήριξης. Αξιολόγηση των συνθηκών και της δυνατότητας της οικογένειας ή των συνοικούντων, να αντιληφθούν τις αυτοκτονικές συμπεριφορές του ατόμου και να το προστατεύσουν από το να βλάψει τον εαυτό του. Η ασφάλεια του ατόμου μεταξύ των επισκέψεων του νοσηλευτή αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα. Εάν η οικογένεια έχει ενεργό υποστηρικτική συμμετοχή, ενημερώνεται για την αρχική αξιολόγηση, την αναγκαιότητα και τον χρόνο της απαιτούμενης επαναξιολόγησης και του σχεδίου αντιμετώπισης της κατάστασης. 12

13 Το επίπεδο εποπτείας που απαιτείται για το άτομο εξαρτάται από το επίπεδο κινδύνου και το φυσικό περιβάλλον. Όπου είναι δυνατόν, ένα άτομο σε κίνδυνο αυτοκτονίας δεν πρέπει ποτέ να μείνει μόνο του. Η παραμονή ενός ψύχραιμου, ήρεμου υποστηρικτικού προσώπου δίπλα στο άτομο, όταν υπάρχει δυνατότητα, μπορεί να αποβεί ιδιαιτέρως βοηθητική. Όλα τα στοιχεία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να προκαλέσουν αυτοτραυματισμό (συμπεριλαμβάνονται ζώνες, γραβάτες, κορδόνια, επικίνδυνα αντικείμενα) θα πρέπει να απομακρυνθούν από το άτομο και το άμεσο περιβάλλον του, για αύξηση της ασφάλειας του ατόμου και μείωση του κινδύνου παρορμητικής συμπεριφοράς Αν διαπιστωθεί υψηλός κίνδυνος για αυτοκτονία (εάν οι αυτοκτονικές σκέψεις ή οι λεκτικές προθέσεις είναι επίμονες και έντονες ή υπάρχουν στοιχεία από μια ψυχική διαταραχή ή ψυχική ασθένεια) γίνεται άμεση παραπομπή σε υπηρεσίες Ψυχικής υγείας, Ενημέρωση οικείων / σημαντικών άλλων πού θα αναζητήσουν άμεση βοήθεια σε επείγουσα συνθήκη. Όταν υψηλός κίνδυνος αυτοκτονίας διαπιστώνεται κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στο σπίτι και το άτομο είναι πρόθυμο, μπορεί να συνοδευτεί στο πλησιέστερο Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής να συνοδεύονται ή στην πλησιέστερη Ψυχιατρική κλινική που βρίσκεται σε εφημερία, για μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση του κινδύνου αυτοκτονίας. Εάν ένα πρόσωπο που θεωρείται ότι διατρέχει κίνδυνο εγκαταλείψει τη δομή φροντίδας σε οποιοδήποτε επίπεδο της κοινότητας, συμπεριλαμβανομένου του σπιτιού του ατόμου, θα πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για να εντοπιστεί. Αν υπάρχουν σοβαρές ανησυχίες, θα πρέπει γίνει επικοινωνία αμέσως με την αστυνομία και να παρέχεται μια περιγραφή του προσώπου και οι πιθανές περιοχές όπου μπορεί να βρίσκεται. Ενημέρωση του ατόμου για διαθέσιμες πηγές υποστήριξης. Ενδεικτικά: 1018 : Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία: λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, 365 μέρες τον χρόνο. ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΚΟ: Ψυχιατρικές Κλινικές Γενικών Νοσοκομείων Αναζήτηση πλησιέστερων Μονάδων Ψυχικής υγείας στο σύνδεσμο : ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΚΟ: Ενημερωτικό φυλλάδιο για οικογένεια/ σημαντικούς άλλους: 13

14 ΜΑΖΙ: Ομάδες αυτοβοήθειας για άτομα με διαταραχές διάθεσης (Αθήνα, Θεσαλονίκη, Δράμα) Γραμμή Επικοινωνίας - πληροφορίες: ΜΑΖΙ: Ελληνική Εταιρία Διαταραχών της Διάθεσης. Ψυχολογικός Φάρος: Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία με με σκοπό την ψυχική στήριξη των ατόμων και έδρα τη Θεσσαλονίνη , (whats up Cosmote) 2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας στο άτομο για την αποδοχή της ευθύνης για την προσωπική του συμπεριφορά και την πρόληψη αυτοκτονίας: Ανάπτυξη θεραπευτικής σχέσης εμπιστοσύνης με το άτομο: επιτρέπει στο άτομο να συζητήσει ανοιχτά για τα προβλήματά του. Διατήρηση ειλικρινούς επικοινωνίας για την αποφυγή ενίσχυση χειριστικής συμπεριφοράς Επεξήγηση της ανησυχίας για την ασφάλεια του ατόμου και δήλωση προθυμίας για βοήθεια ώστε το άτομο να παραμείνει ασφαλές. Παροχή χρόνου για ακρόαση των ανησυχιών του ατόμου, ενθάρρυνση έκφρασης συναισθημάτων. Αναγνωρίζεται η πραγματικότητα των συναισθημάτων και ότι είναι «εντάξει». Βοηθά το άτομο να βάλει σε τάξη τις σκέψεις του, να δει κι από άλλες οπτικές την κατάσταση και να αρχίσει να αναζητά και να συζητά εναλλακτικές επιλογές. Αναγνώριση της πραγματικότητας της αυτοκτονίας ως μια επιλογή. Συζήτηση αν οι επιπτώσεις της πράξης συμβαδίζουν με την πρόθεση (ερώτηση πως θα βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος η αυτοκτονία του ατόμου). Βοηθά το άτομο να επικεντρωθεί στις επιπτώσεις της πράξης και όχι στην ίδια την πράξη. Δίνει έναυσμα στο άτομο να διερευνήσει και άλλες επιλογές. Προώθηση καθοδήγηση σε μια Διεργασία Επίλυσης προβλημάτων. Βοηθάει το άτομο να αναπτύξει ένα τρόπο σκέψης και μια μεθοδολογία επίλυσης προβλημάτων : o Προσδιορισμός προβλήματος με το άτομο: Ποιο είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που προκαλεί απελπισία στο άτομο; Πως αντιλαμβάνεται και κατανοεί το άτομο το πρόβλημα αυτό; Τι είναι σημαντικό γι αυτό; Ποιοί παράγοντες εμπλέκονται και επηρεάζουν την διευθέτηση του προβλήματος; o Διερεύνηση τρόπων διευθέτησης του προβλήματος αυτού και χρησιμοποιηθέντων τρόπων με επιτυχή διευθέτηση άλλων προβλημάτων στο παρελθόν. Πως χειρίστηκε το άτομο διάφορα ζητήματα στο παρελθόν; Ποιοι τρόποι αντιμετώπισης ήταν επιτυχείς; 14

15 o Διερεύνηση των εναλλακτικών λύσεων, των προκλήσεων και των εμποδίων. o Επιλογή λύσεων: Ενθάρρυνση του ατόμου να επιλέξει την κατάλληλη για αυτό λύση και υποστήριξη της επιλεγμένης λύσης. o Συμπληρωματικές διεργασίες: Παροχή πληροφόρησης, διδασκαλίας, συμβουλευτικής και γενικής υποστήριξης. o Εκτίμηση αποτελεσμάτων: Αποτελεσματικότητα, πιθανές αδυναμίες/ελλείψεις,. Επιλύθηκε το πρόβλημα ή παραμένει ανεπίλυτο; Παρακίνηση του ατόμου για υιοθέτηση κατάλληλων συμπεριφορών (πχ κινητικές δραστηριότητες, άσκηση, τεχνικές χαλάρωσης) για μείωση του επιπέδου του άγχους. Περιοδική επαναξιολόγηση του κινδύνου αυτοκτονίας σε χρονικά σημεία κλειδιά (αλλαγή ψυχικής διάθεσης, αυξανόμενη απόσυρση κλπ) διότι ο κίνδυνος μεγαλώνει όταν το άτομο έχει ακόμα αυτοκτονικό ιδεασμό και ταυτόχρονα έχει ανακτήσει αρκετή ενέργεια για να υλοποιήσει μια απόπειρα. 3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας στο άτομο για σχεδιασμό τρόπου δράσης για τη διαχείριση της παρούσας κατάστασης: Διαπραγμάτευση με το άτομο για την επίτευξη μιας συμφωνίας να μη διαπράξει καμία θανατηφόρο ενέργεια σε μια καθορισμένη χρονική περίοδο. Προσδιορισμός των ευθυνών του φροντιστή και του ατόμου. Προσδιορισμός εναλλακτικών ενεργειών αν το άτομο είναι απρόθυμο να διαπραγματευθεί μια συμφωνία (ίσως χρειαστεί παραπομπή σε νοσοκομείο για παροχή ασφάλειας Συζήτηση για τις απώλειες που έχει βιώσει το άτομο και το νόημα που τους έχει αποδώσει. Μη επιλυθέντα ζητήματα μπορεί να ενισχύουν σκέψεις και αισθήματα απελπισίας. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Η επίτευξη συμφωνίας δεν σημαίνει μείωση του κινδύνου και χαλάρωση της επαγρύπνησης. Αποτελεί μια απλή ένδειξη η οποία όμως μπορεί να παραβιαστεί οποτεδήποτε από το άτομο. 4ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή ευεξίας - εκπαίδευση: Προώθηση ανάπτυξης εσωτερικού ελέγχου. Βοήθεια του ατόμου να αναπτύξει νέους τρόπους επίλυσης προβλημάτων στο μέλλον. 15

16 Παροχή βοήθειας για ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και των κοινωνικών δεξιοτήτων. Παρακίνηση σε για συμμετοχή σε προγράμματα σωματικής δραστηριότητας. Η απελευθέρωση ενδορφινών προάγει την αίσθηση αυτοαξίας και βελτιώνει την αίσθηση ευεξίας. Συμμετοχή οικογένειας σημαντικών άλλων στο σχεδιασμό για τη βελτίωση της κατανόησης και της υποστήριξης. Ενημέρωση υπενθύμιση διαθέσιμων πηγών βοήθειας ως αναφέρθηκαν ανωτέρω. Βιβλιογραφία - Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης Ackley B., LadwigG., (2013), Nursing Diagnosis Handbook, An Evidence-Based Guide to Planning Care. 10 nth Edition, Elsevier. Bryan C. J., Rudd M,D, (2011), Managing Suicide Risk in Primary Care. Springer Publishing Company, LLC. Cutcliffe, J. R., & Barker, P. (2004). The Nurses Global Assessment of Suicide Risk (NGASR): developing a tool for clinical practice. Journal of psychiatric and mental health nursing, 11(4), Carpenito-Moyet, L.J. (2006). Handbook of nursing diagnosis. 11 th edition, Lippincott Williams & Wilkins. Gulanick, M., Myers, J. L.,(2014) Nursing Care Plans: Nursing Diagnosis and Intervention 8 nth Edition, Elsevier Moorhouse M.F., Murr A., (2008), Nurse s pocket guide diagnoses, prioritized interventions and rationales, 11 th edition, F. A. Davis Company Philadelphia. NSW Department of Health (2004), Suicide Risk Assessment and Management Protocols: General Community Health Service: Πατηράκη Κουρμπάνη Ε., (2009), Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις και Αιτιολογήσεις, 11 η Αγγλική Έκδοση 1 η Ελληνική Έκδοση, Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E., 16

17 Power Ρ, & McGowan S. (2011), Suicide Risk Management in Early Intervention. Registered Nurses Association of Ontario (2009). Nursing Best Practice Guideline: Assessment and Care of Adults at Risk for Suicidal Ideation and Behavior. Simon R. I. (2004) Assessing and Managing Suicide Risk: Guidelines for Clinically Based Risk Management. Amarecan Psychiatric Publishing, Inc Sparks R., Taylor, S., (2011), Nursing diagnosis: Reference manual, 8 th edition, Lippincott Williams & Wilkins

18 ΕΝΤΥΠΑ Α. Έντυπο επικεντρωμένης αξιολόγησης κινδύνου για αυτοκτονία ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ: ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΕΓΩ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ) Τι στάση διατηρείτε απέναντι στη ζωή (θετική / αρνητική κλπ.).. Τι νομίζετε για το σώμα σας;.. Πώς βαθμολογείτε την αυτοεκτίμηση σας (1-10, όπου 10 η υψηλότερη βαθμολογία); Τι χαρακτηρίζει την ψυχική σας διάθεση; Κατάθλιψη; Ενοχή;. Αίσθηση του μη πραγματικού; Συναισθηματική αστάθεια;. Απάθεια/αδιαφορία; Κοινωνική απομόνωση;. Αποστασιοποίηση;.. Είστε νευρικό άτομο; Πληγώνονται εύκολα τα συναισθήματα σας;. Αναφορά στρεσογόνων παραγόντων:.. Προηγηθέντες τρόποι διαχείρισης του στρές:. Ανησυχία για οικονομική κατάσταση:.. Οικογενειακή κατάσταση:. Επαγγελματική εμπειρία/στρατιωτική θητεία:... Πολιτισμικοί/εθνικοί παράγοντες:.. Θρήσκευμα: Ενεργός συμμετοχή σε θρησκευτικές τελετουργίες:.. Τρόπος ζωής: Πρόσφατες αλλαγές:.. Σημαντικές απώλειες/αλλαγές(ημερομηνίες):. Στάδια θρήνου/εκδηλώσεις απώλειας:. Συναισθήματα (σημειώστε ότι ισχύει):.. Αίσθηση αβοήθητου/ανημποριά:.. Απελπισία:.. Νευρικότητα:. Απώλεια αίσθησης ελέγχου: Παθητικότητα: Εξάρτηση:. Ευφορία: Θυμός/εχθρικότητα: Άλλο (εξειδικεύστε):. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Συναισθηματική κατάσταση (σημειώστε ότι ισχύει): Ηρεμία: Φιλικότητα: Συνεργατικότητα: Αμφιθυμία: Φόβος: Αγχος: Ευερεθιστότητα: Απόσυρση: Μηχανισμοί άμυνας: Προβολή:. Αρνηση:. Καταστροφολογία:. Εκλογίκευση:. Απώθηση:. Παλινδρόμηση:. Παθητικότητα/επιθετικότητα:. Μετουσίωση:. Διανοητικοποίηση:. Σωματοποίηση:. Ταύτιση:. Ενδοβολή:. Αντίδραση με το αντίθετο: :. Απομόνωση:. Μετάθεση:. Υποκατάσταση:. Σύμπτωση εκδηλώσεων συμπεριφοράς: Λεκτική:.. Μη λεκτική:. Χαρακτηριστικά λόγου: Ταχύτητα (αργός/γρήγορος):.. Υπό πίεση:. Ένταση:.. Διαταραχές:.. Αφασία: 18

19 Κινητική συμπεριφορά: Στάση σώματος: Νευρικότητα: Ενεργητικότητα: Στερεοτυπία: Τικ/τρόμος: Τρόπος βάδισης: Παρατηρούμενη σωματική αντίδραση (-σεις):.. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ) Οικογενειακή κατάσταση (σημειώστε): Άγαμος/η:.Έγγαμος/η:... Διαζευγμένος/η:... Χήρος/α:... Ζει με: Χρονική διάρκεια σχέσης:... Αντίληψη για τη σχέση:... Ανησυχίες/άγχος:... Οικογενειακός ρόλος:... Αριθμός/ηλικία παιδιών Αντίληψη της σχέσης με τα μέλη της οικογένειας: Διευρυμένη οικογένεια:... Άλλα άτομα που τον στηρίζουν:... Εθνικοί/πολιτισμικοί δεσμοί: Ισχύς εθνικής ταυτότητας:... Διαμένει σε κοινότητα ομοεθνών:... Αισθήματα (περιγράψτε): Απώλεια εμπιστοσύνης: Απόρριψη:... ΔυστυχίαΜοναξιά/απομόνωση:... Προβλήματα που σχετίζονται με ασθένεια/κατάσταση: Προβλήματα επικοινωνίας (π.χ. ομιλία, διαφορετική γλώσσα, εγκεφαλική βλάβη):... Χρήση βοηθημάτων λόγου/επικοινωνίας (καταγράψτε):..... Ανάγκη διερμηνέως:... Μητρική γλώσσα:... ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Επικοινωνία/Λόγος: Σαφής:.. Χαώδης:..... Χαμηλού νοητικού επιπέδου:... Λαρυγγεκτομή: Αφασικός:... Συγχυτικός:... Λεκτική/μη λεκτική επικοινωνία με την οικογένεια/σημαντικούς άλλους:... Τρόπος οικογενειακής αλληλεπίδρασης: ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΠΑΥΣΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ) Επάγγελμα: Ικανότητα συμμετοχής σε συνήθεις δραστηριότητες:

20 Χόμπυ:.Ελεύθερος χρόνος/ψυχαγωγικές δραστηριότητες:... Δυνατότητα βάδισης: Τρόπος βάδισης (περιγράψτε):... Επίπεδο δραστηριότητας (καθιστική - πολύ δραστήρια ζωή):... Καθημερινή άσκηση/είδος: Μυικός όγκος/τόνος/ δύναμη (π.χ. επίπεδο φυσιολογικό, αυξημένο, μειωμένο):... Ιστορικό προβλημάτων/ περιορισμών από κάποιες καταστάσεις (π.χ. ακινησία, αδυναμία μετακίνησης, εξασθένησης: Συναισθήματα (π.χ. εξουθένωση, νευρικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, δυσαρέσκεια): Παράγοντες ανάπτυξης (π.χ. καθυστέρηση/ηλικία): Ύπνος: Ώρες:... Ενδιάμεσος ύπνος (υπνάκος):... Αυπνία:... Που σχετίζεται με:... Δυσκολία να αποκοιμηθεί:... Δυσκολία να παραμείνει κοιμισμένος:... Αίσθημα Ξεκούρασης μετά τον ύπνο: Υπερβολική αδυναμία:... Συνήθειες προετοιμασίας για ύπνο:... Τεχνικές χαλάρωσης: Ύπνος με περισσότερα από ένα μαξιλάρια: Χρήση οξυγόνου(τύπος):πότε χρησιμοποιείται: Φάρμακα ή φυτικά σκευάσματα που βοηθούν/ επηρεάζουν τον ύπνο:... ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Παρατηρούμενη αντίδραση στη δραστηριότητα: Καρδιακή συχνότητα: :... Καρδιακός ρυθμός (ρυθμικός/άρρυθμος):... Αρτηριακή Πίεση:... Ρυθμός αναπνοών:. Κορεσμός Αιμοσφαιρίνης με Ο 2 :... Διανοητική κατάσταση (π.χ. γνωστική διαταραχή, απόσυρση/λήθαργος):... Μυικός όγκος/ τόνος:... Στάση σώματος (π.χ. φυσιολογική, παθολογική κύρτωση σπονδυλικής στήλης):... Τρόμος (εντόπιση):... Εύρος Κίνησης:... Ισχύς: Παραμόρφωση:... Χρήση βοηθημάτων κίνησης (περιγράψτε):... ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΗ - ΑΙΣΘΗΤΗΡΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ) Όνειρα:... Υπνοβασία:... Αυτόματη γραφή: Αίσθηση / πεποίθηση ότι είναι άλλο πρόσωπο:

21 Αντίληψη των καταστάσεων Διαφορετικά από τους άλλους:... Ικανότητα: Να ακολουθεί οδηγίες:... Να κάνει υπολογισμούς... Να ολοκληρώνει καθημερινές δραστηριότητες ζωής: Λιποθυμικά επεισόδια / Ζαλάδα:... Σπασμοί:... Προσωρινή απώλεια αισθήσεων / σκοτοδίνη: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ) Διανοητική κατάσταση (σημειώστε διάρκεια αλλαγής):..... Προσαναατολισμός σε: Τόπο:. Χρόνο.Πρόσωπα... Σημειώστεό,τι ισχύει: Εγρήγορση. Νωθρότητα.. Ληθαργικότητα. Εμβροντησία... Κώμα:. Συνεργατικότητα:. Επιθετικότητα:. Παραλήρημα:. Ψευδαισθήσεις:... Μνήμη: Άμεση:. Πρόσφατη: :.Παρελθοντική:... Κατανόηση: Διεργασίες σκέψης (αξιολόγηση μέσω ομιλίας): Τρόπος ομιλίας (γρήγορος, αυθόρνητος, διακοπτόμενος):περιεχόμενο:... Λογική συνέχεια:... Εκφραση:... Αλλαγή θέματος:... Ξαφνικές ιδέες:... Διάρκεια προσοχής:... Διακοπτόμενη ή ρέουσα ομιλία:... Παραληρηματικές ιδέες:... Ψευδαισθήσεις:... Παραισθήσεις: Διάθεση:. Συναίσθημα:. Καταλληλότητα... Ένταση... Διακύμανση:... Αντίληψη:... Λανθασμένος τρόπος αντίληψης... Ικανότητα Επίλυσης προβλημάτων... Ελεγχος παρορμήσεων... Συναίσθημα:... Σεξουαλικότητα:... ΕΙΔΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑΣ Αξιολόγηση Κινδύνου Αυτοκτονίας Παράγοντας πρόβλεψης Τιμή Έκφραση απόγνωσης - απελπισίας 1 Πρόσφατα στρεσογόνα γεγονότα ζωής (σημαντικές απώλειες: θάνατος 3 αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο, ανεργία κα) Στοιχεία για ακούσματα φωνών δίωξης / πεποιθήσεις καταδίωξης 1 Στοιχεία για κατάθλιψη / απώλεια ενδιαφερόντων / απώλεια ευχαρίστησης 3 Στοιχεία απόσυρσης 1 Προειδοποίηση / δήλωση πρόθεσης αυτοκτονίας 1 21

22 Στοιχεία για ανάπτυξη ενός σχεδίου αυτοκτονίας 3 Οικογενειακό ιστορικό σοβαρών ψυχιατρικών προβλημάτων ή αυτοκτονίας 1 Πρόσφατο πένθος ή διάλυση σημαντικών σχέσεων 3 Ατομικό ιστορικό ψυχικών διαταραχών 1 Χηρεία 1 Προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας 3 Ιστορικό κοινωνικο οικονομικής ανέχειας 1 Ιστορικό κατάχρησης αλκοόλ 1 Παρουσία απειλητικής για τη ζωή αρρώστιας 1 (προστίθεται η βαθμολογία των υπαρχόντων παραγόντων) ΣΥΝΟΛΟ Χαρακτηρισμός επιπέδου κινδύνου Βαθμολογία 5 ή λιγότερο Χαμηλό επίπεδο εκτιμώμενου κινδύνου Βαθμολογία μεταξύ 6 και 8 Μέτριο επίπεδο εκτιμώμενου κινδύνου Βαθμολογία μεταξύ 9 και 11 Υψηλό επίπεδο εκτιμώμενου κινδύνου Βαθμολογία 12 ή περισσότερο Πολύ υψηλό επίπεδο εκτιμώμενου κινδύνου Εργαλείο NGASR. Cutcliffe, J. R., & Barker, P. (2004). ΦΥΛΛΟ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΕΙΔΟΣ/ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΟΣΗ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ (κυκλώστε την τελευταία χορηγούμενη δόση) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ / ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΛΗΨΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ) 22

23 Έντυπο διατύπωσης νοσηλευτικής διάγνωσης Κίνδυνος για αυτοκτονία που σχετίζεται με: Κατάθλιψη Προηγούμενες απόπειρες Αίσθημα απελπισίας /απόγνωσης Κατάχρηση αλκοόλ ή ουσιών Απόσυρση Πρόσφατα, στρεσογόνα γεγονότα ζωής Απώλεια ενδιαφερόντων, απώλεια ευχαρίστησης Οικογενειακό ιστορικό αυτοκτονίας Ιστορικό κακοποίησης Σωματικές ασθένεις Άλλο 23